A crise do sistema da Restauración (1898-1931)11

CronoloxíaCronoloxía

1898

1902

1931

19301923

Reinado de Alfonso XIII

A crise do sistema da Restauración

Dictadura de Primo de

Rivera

Crise do sistema da Restauración Dictablanda

IIª República

1

1898 - 19301898 - 1930

Apartados do tema

1.- O Reformismo dinástico

2.- As forzas da oposición

A evolución dos movementos nacionalistas

3.- A Guerra de Marrocos e a Semana Tráxica

4.- Sindicalismo e conflictividade obreira

5.-Nova sociedade de masas

6.-A Primeira Guerra Mundial

7.-A crise de 1917

8.-A descomposición do sistema (1918-1923)

9.-A dictadura de Primo de Rivera (1923-1930)

RexeneracionismoRexeneracionismo

Joaquín Costa “Oligarquía y caciquismo”

Incentivar a educación, europeización, Descentralización e política hidràulica e agraria

Mobilizar as clases desencantadas (“Masas neutras”)E aplicar unha “disciplina social férrea” con “ciruxía de ferro”

Algunha influéncia e pouca efectividade práctica

escribe

propón

Por eso hai que

O DESASTRE DO 98 O DESASTRE DO 98 - Repatriación de capitais (reactivación industrial)- Non se asumen responsabilidades- Non provoca grandes cambios políticos (continua a monarquia)pero

Hai unha crítica sociopolítica

Representada por A xeneración do 98 (Miguel de Unamuno, Pio Baroja...)

2

1898 - 19301898 - 1930

O reformismo dinástico1

Miguel de Unamuno

1.1 O fracaso do primeiro goberno rexeneracionista

• 1898.- Sagasta desgastado

• Polo sistema de turno:

• Fco Silvela (conservador)

• Fai un tripartito con:

• Durán y Bas (rexionalista)

• Polavieja

• Que tipo de política fai?

• Reformista: -Descentralización administr

• -Novos impostos

• Problemas en Cataluña e cambio de goberno polo turno

Modernización da vida políticaLei do CadeadoSubstitución do imposto de consumosLei de RecrutamentoMelloras laboraisLei de MancomunidadesE reformas sociais

José CanalejasJosé Canalejas

Apoio nas masas neutrasApartar casta caciquilIntegrou catalanismoMedidas intervencionistasOutras

Aparecen novos partidos no CongresoFortalecemento da oposiciónAparecen novos partidos no CongresoFortalecemento da oposición

Antoni Maura

1.2 As reformas de maura e Canalejas

Intervencionismo de Alfonso XIIIDesaparición de líderes carismáticos e unha forte inestabilidade política

Antonio Maura (1907-1909)Antonio Maura (1907-1909)

Reforma do sistema “Revolución dende arriba” Reforma do sistema “Revolución dende arriba”

É substituido a causa da represión da semana tràxica de 1909É substituido a causa da represión da semana tràxica de 1909

3

Partido conservador

Partido liberal

Canalejas

1898 - 19301898 - 1930

Os partidos dinásticos continúan alternándose no poder, continúa o caciquismo

Pero

RepublicanosRexionalistasSocialistas

Con apoio nosnúcleos urbanos

Santiago AlbaRomanones...

Eduardo Dato

tabla

PARTIDOS DINÁSTICOS

5

2 .- As forzas de Oposición

• Renovación da oposición• 2.1 REPUBLICANOS• Principal oposición• Desaparecen vellos líderes• Cómo é este novo republicanismo?• Unión Republicana• Partido Radical: Alexandre Lerroux• Blasquismo• PARTIDO REFORMISTA• Melquíades Álvarez• SOCIALISMO• CARLISMO( do Carlismo ao Xaimismo)

2.2 A EVOLUCIÓN DOS MOVEMENTOS NACIONALISTAS

Movementos políticos

CATALANISMO GALEGUISMONACIONALISMO

VASCO

CATALANISMO

• De 1901 a 1923:• Lliga Regionalista (Prat de la Riba,

Cambó).• Programa conservador.• Loita contra a Restauración• Autonomía• Solidaritat Catalana• 1914:• MANCOMUNIDADE DE CATALUÑA

GALEGUISMO

• 1907.- SOLIDARIDAD GALEGA

• IRMANDADES DA FALA

NACIONALISMO VASCO

• 1898.- ARANA deputado

• Controlarán Bilbao

• PASAN DAS ELECCIÓNS XERAIS

• Sabino Arana suaviza o seu descurso

• 1916 .- Cambio de nome:

• Comunión Nacionalista Vasca

• Morre Arana e hai problemas

CONSECUENCIAS DO 98

5

.- A GUERRA DE MARROCOS E A SEMANA TRÁXICA

4

1898 - 19301898 - 1930

Perda das colonias e só nos queda ÁfricaQue facemos en África?

Provocará unha forte axitación social

Evolución política 1902-1917

2

1905 Asalto a redacción de Cu-Cut!

1906 Lei de Xurisdiccións (tribunais militares)

1907 Solidaritat Catalana (victoria electoral, 41 de 42 deputados en Cataluña)

1909 A Semana Tràxica A guerra del Marrocos

A chamada dos reservistas Folga e revolta anticlericalprovoca

Represión do goberno

Execución de Francesc Ferrer i Guàrdia

(Escola Moderna e laica)provoca

Campaña contra Maura,conservador (“Maura no!”)

Serà substituido por Canalejas, liberal

1917 A gran crise parlamentaria, militar e socialAsemblea de parlamentariosXuntas de DefensaFolga xeneral revolucionària

Folgas de 1902, 1909, 1917, 1919, 1920...Solidaridade Obreira, 1907CNT, 1910-1911

Salvador Seguí

A SEMANA TRÁXICA (1909)

• Que facemos en África?• 1906 CONFERENCIA DE ALXECIRAS

• RIF- IFNI- RIO DE OURO Reacción das tribos BÉRBERES

• .- BARRANCO DO LOBO• Chamada a filas dos RESERVISTAS• Provoca Protesta popular en BARCELONA• Resposta das autoridades: moi dura e represión

posterior

•

•

A SEMANA TRÁXICA

5

SINDICALISMO E AXITACIÓN SOCIAL

• Proceso de modernización do movemento sindical• UXT• Características:• -Medra moito• -Sindicato de masas• -Maior incidencia• -Obxectivo: Mellora obreira• -Métodos de loita• CNT• Características:• -Maior incidencia do anarquismo• -1907 SOLIDARIEDADE OBREIRA ¿Como é?• -1910-nace a CONFEDERACIÓN NACIONAL DO

TRABALLO• -Como é?• -Obxectivo: derrubalo capitalismo• -Métodos de loita•

CONFLICTIVIDADE, LEXISLACIÓN E CULTURA OBREIRA

• Son anos de moita axitación obreira

• Folgas de 1902, 1909, 1917, 1919, 1920...• Solidaridade Obreira, 1907• CNT, 1910-1911

Moi importante a de 1911:• Folga xeral revolucionaria• Que piden sempre ?• Había lexislación laboral?

• Cultura obreira?• Importancia da educación• Aparecen os ATENEOS OBREIROS• A Escola Moderna FERRER Y GUARDIA• As casas do pobo PSOE

lexislación

SINDICALISMO E AXITACIÓN SOCIAL

6

NOVA SOCIEDADE DE MASAS

• Máis urbanización--- cambio na sociedade• A) Crecemento das clases medias• 1900-1930 Xa non somos unha sociedade eminentemente

rural• Resultado do crecemento: aumento das clases medias e

da cultura urbana• B) Sociabilidade urbana• Prensa Asociacións Mobilizacións• C) Novas forma de lecer e de cultura• Estudia máis xente• Resultado: maior demanda de lecer cultural• Novas formas de lecer: espectáculos de masas• D) O xurdimento da nova muller• Aparece en Europa un modelo de nova muller:• “ NEW WOMAN” AMERICANA• Como era?• Pouco cambia en España

•

A PRIMEIRA GUERRA MUNDIAL E A CRISE DE 1917

1ª GUERRA MUNDIAL

A NEUTRALIDADEESPAÑOLA

COXUNTURAECONÓMICA FAVORABLE

O IMPACTO DA GUERRA

NEUTRALIDADE

COXUNTURA ECONÓMICA

• ¿Que supón?• A quen beneficia a demanda

exterior?• Especulación• E as clases populares?• A 1ª Guerra Mundial acentúa

ainda máis as diferencias sociais

O IMPACTO DA GUERRA

ESPAÑA E A PRIMEIRA GUERRA MUNDIAL

4

5

A CRISE DO ANO 1917A CRISE DO ANO 19173

1898 - 19301898 - 1930

Crise militar Crise política (trece gobernos)Crise socialGuerra de Marrocos

A descomposición do sistema

A revolta de 1919 Folga da Canadiense

Desastre de Annual (1921)

Conflictividade obreira e violenciaConflictividade obreira e violencia Pistoleirismo

Golpe de Estado de Primo de Rivera Golpe de Estado de Primo de Rivera

13 de setembro de 1923

Consolídase o fracaso do sistema da Restauración

Entre 1917e 1923 entramos nunha crise permanenteEntre 1917e 1923 entramos nunha crise permanente

provoca

1920 __ sublevación de Abd el_Krim.... Video 1917

mapa

A CRISE DE 1917

Herdanza do 17

A CRISE DE 1917

6

A DESCOMPOSICIÓN DO SISTEMA

• Entrada nunha descomposición inevitable

• .- GOBERNO E OPOSICIÓN• 1918-1923: Demasiados cambios de goberno

(medidas de excepción)• Recurso máis utilizado:• Gobernos de concentración (Maura)• Papel do exército?• A oposición atópase minguada:•

Republicanos,socialistas,P.Radical,P.Reformista

A DESCOMPOSICIÓN DO SISTEMA

• CONFLICTIVIDADE OBREIRA

• Que supón o final da 1ª G.Mundial?

• Que acontece no campo?• TRIENIO BOLXEVIQUE

• Na industria: Folga da Canadiense

• En suma é unha época de Activismo violento PISTOLEIRISMO (doc 27)

0 PROBLEMA DE MARROCOS(DESASTRE DE ANNUAL)

• Protectorado de Marrocos: para que?• O país está dividido:

• Clases populares políticos exército

• Retomamos accións militares• Protagonistas:• Xeneral Silvestre Abd el Krim• Consecuencias• Expediente Picaso

video

6

1898 - 19301898 - 1930

Fernández Silvestre

Abd El-Krim

Descomposición do sistema e desastre de Annual

6

Doc. 32

As causas do golpe de estado

Duas etapas:Directorio militar e Directorio Civil

4.1.- Directorio Militar (1923-1925)4.1.- Directorio Militar (1923-1925)

Eliminación do sistema da Restauración (anúlase a constitución de 1876)Censura e prohibición de partidos e sindicatosMilitarización e decretazos. Suspende Parlamento

7

A Dictadura de Primo de Rivera4

Orde socialSupresión de Liberdades individuaisRepresión policial (acaba co pistoleirismo)Abolición da Mancomunidade(1925)Promete unha rexeneración política

Problema marroquí Ofensiva francoespañolaDesembarco de AlhucemasDerrota de Abd-El-KrimOcupación do RIF, 1927

Autoritarismo erepresión

Directorio Militar

1898 - 19301898 - 1930

4.2.- Directorio Civil (1925-1930)4.2.- Directorio Civil (1925-1930)

Creación da Unión Patriótica Asemblea Nacional ConsultivaFacer un Plebiscito

Política económica

Hai que destacar

Obras públicasMonopoliosProteccionismo

IntervencionismoBasada no en

Creación de carreteras e ferrocarrísRegadio, Confederacións hidrogràficas (electrificación)Axuda a empresas que non poden competir co exteriorCreación de monopolis (Campsa, Telefònica...)

Non mellora o campo (reforma agraria) e a condición de vida dos campesiños

La política social Supresión dos sindicatos anarquistas e radicais ( UXT colabora)Represión dos máis radicais

Reformismo social paternalista (descanso dominical,seguridade...)

Organización Corporativa Nacional (comitès obreiros e patróns)Aparecen os sindicatos libres

8

1898 - 19301898 - 1930

Àngel Pestaña

4.3.-A oposición á Dictadura4.3.-A oposición á Dictadura

A primeira oposición : intelectuais.- Parte do exércitoA primeira oposición : intelectuais.- Parte do exército

Socialismo (a favor da República) ComunismoSocialismo (a favor da República) Comunismo

1928- Intensifícase a oposición a dictadura1928- Intensifícase a oposición a dictadura

Crise económica (endeudamento do Estado , devaluación...)Perda de confianza entre os oficiais do Exèrcito

A causa de

Al 1930 Dimisión de Primo de Rivera

Substitución de Primo polo xeneral Dámaso Berenguer (“Dictablanda”)Pacto de San Sebastián Preparan a chegada da República

Esto provoca

Anarquismo (CNT) FAI (insurrección e violencia)Anarquismo (CNT) FAI (insurrección e violencia)

Catalanismo Radicalización (loita armada) esquerraEstat Catalá (Francesc Macià)

Foi un problema

Catalanismo Radicalización (loita armada) esquerraEstat Catalá (Francesc Macià)

Foi un problema

Republicanos Alianza Republicana, 1926 (dende o exterior)(estudiantes, intelectuais e unha parte do Exèrcito)

Republicanos Alianza Republicana, 1926 (dende o exterior)(estudiantes, intelectuais e unha parte do Exèrcito)

Doc.25 9

1898 - 19301898 - 1930

PRIMO DE RIVERA

16

LERROUX

LerrouxRadio.mp3

MILITAR

•Demasiados oficiais•Problema dos ascensos•Salarios•Nacen as Xuntas de Defensa• Que piden?• Manifesto de Xuño de 1917

•Papel do goberno•Que conseguen?

POLÍTICA

• Romanones e Dato suspenden as garantías constitucionais

• Como reacción,a Lliga Regionalista convoca unha asemblea………

• Que deciden?• Non conseguen nada por:• Discrepancias ideolóxicas

• As Xuntas de Defensa pasan

• Medo dos burgueses

SOCIAL

•Por que a conflictividade laboral?

•1916.- Manifesto conxunto UXT-CNT

•1917.- FOLGA XERAL•Repercusións da folga

AS CAUSAS DO GOLPE

• Réxime constitucional desprestixiado

• Medo a revolución social• Reaccións a posible democratización• Limpar de caciques o país• Acabar coa indisciplina social• Acabar coas ameazas a unidade

nacional• O desastre de Annual• Semella que Primo ten medo a

DEMOCRACIA

10

Rebeldes, rebeldes!Rebeldes, rebeldes!

1898 - 19301898 - 1930

Jóvenes bárbaros de hoy, entrad a saco en la civilización decadente y miserable de este país sin ventura, destruid sus templos, acabad con sus dioses, alzad el velo de las novicias y elevadlas a la categoria de madres para virilizar la especie, penetrad en los registros de la propiedad y haced el fuego que purifique la infame organización social, entrad en los hogares humildes y levantad legiones de proletarios, para que el mundo tiemble ante sus jueces despiertos. (...)“Escuela y despensa”, decía el más grande patriota español, don Joaquín Costa.Para crear la escuela hay que derribar la Iglesia o siquiera cerrarla, o por lo menos reducirla a condiciones de inferioridad.Para llenar la despesa hay que crear el trabajador y organizar el trabajo. A toda esa obra gigante se oponen la tradición, la rutina, los derechos creados, los intereses conservadores, el caciquismo, el clericalismo, la mano muerta, el centralismo y la estúpida contextura de partidos y programas concebidos por cerebros vaciados en los troqueles que fabricaran el dogma religioso y el despotismo político.

Alejandro Lerroux, Partido Republicano RadicalAlejandro Lerroux, Partido Republicano Radical

11

Asemblea de parlamentarios, 1917Asemblea de parlamentarios, 1917

“Los representantes en Cortes de Catalunya, ante la gravedad y trascendencia de los momentos actuales, coinciden en afirmar (...) que es de gran coincidencia para España transformar la organización del estado, basándola en un régimen de autonomia (...).Y acuerdan pedir al Gobierno la inmediata reunión de las Cortes para que las mismas, en funciones de Constituyentes, deliberen y resuelvan sobre la organización del Estado y la autonomia de los municipios y den solución inmediata al problema militar y a los que las circunstancias actuales plantean con apremio inaplazable para la vida económica de España.”

1898 - 19301898 - 1930

La convocatoria porparte de F. CambóLa convocatoria porparte de F. Cambó

14

Asasinatos en Barcelona (1916-1923) Asasinatos en Barcelona (1916-1923)

0 100 200 300

1916

1917

1918

1919

1920

1921-23

total

Total

Obrers

Autoritats

Gerents

Patrons

1898 - 19301898 - 1930

Dirixentes obreiros do“sindicato único” (CNT)Dirixentes obreiros do“sindicato único” (CNT)

A causa da represión policial ou dos pistoleiros do“Sindicato Libre” (patronal)

A causa da represión policial ou dos pistoleiros do“Sindicato Libre” (patronal)

1921, asasinato do presidente Eduardo Dato1921, asasinato do presidente Eduardo Dato

A conflictividade aumenta despois da Gran Guerra (1918)A conflictividade aumenta despois da Gran Guerra (1918)

HERDANZA DO 17

• 1.- Dous partidos totalmente esgotados

• 2.- De 1917-1923 deixa 13 gobernos

• 3.-A CNT convértese practicamente nun grupo terrorista.A patronal resposta coa mesma moeda.

• 4.- Economicamente a 1ªGM : desastroso

• 5.- Formación de gobernos de concentración

• SOLUCIÓN A ESTA SITUACIÓN………

Para ampliar na Internet

• http://www.almendron.com/historia/contemporanea/gran_guerra/gran_guerra_12.htm

Completa páxina sobre a neutralidade de España durante a Primeira Guerra Mundial, as súas consecuencias e as diferentes posturas ante o conflito. Contén textos da época e unha boa bibliografía.

• http://www.morido.jazztel.es/INDEXa.htm

Web en relación co chamado desastre de Annual e as consecuencias da guerra de Marrocos na política española e a crise final da Restauración borbónica.

11