direito tributÁrio - bdjur · paulo de barros carvalho professor titular de direilo tri hutário...
TRANSCRIPT
PAULO DE BARROS CARVALHO Professor Titular de Direilo Tri hutaacuterio da PUCSP ( I 9R5)
Professor Titular de Direito Trihutuacuterio da USP ( 1997 )
Advogado
DIREITO TRIBUTAacuteRIO
FUNDAMENTOS JURIacuteDICOS
DA INCIDEcircNCIA
lO ediccedilatildeo revista e atualizada
2015
---~ OSaraiva
STJ00101783
n1EditOra ISB~i ~ Saraiva
Ruo Hellrlque SCCUIllOllll Cemuumleao ~(]ulo SP (EP 05413-909 PABX 1 36 133000 CorvallD de Barros SAC 0800 I 7875 Dreito fundamentOI uiacutedicos da
2 fi dos agraves 1930 Paulo de Boros Corvalho fev e atuoi wwwedi tol(]sctVOcolllbr(Q[((I10 Paulo Saraivo
BiblicgrailO
I Direito nbutoacuterlO liacutelwecircnco I Tiacutetuo
Direcoacuteo editorial luiz RoherTO (urjo eDU-343362 Gerecircncia editorial rlOfS (ofllmgo Rsdriacuteil0es
Assistecircncia editorial Dehoruh (uetollo de Freitas Varluno Olleito
IncideacutelE IHiO(oordenacoacuteo geral (riacutefsso BOlschi Mona Preparacatildeo de originais wa Iznbel Bm reG5 Btencourt Bressan e
Ana Cristina Gamo (coorls Arte ediagramocatildeo Soiacuteiuno Data de fechamento da ediccedilatildeo 13-5-2015
Revisatildeo de provas Anefio KOS5S Wairl e Ano FlOgo Morello iacutemorris ) wwvedlorasralva cOITlbrdlreto Coudele do FOfS8W Rebelo Ivolle Rufino (aahrifl
Serviacutecos editoriais Elafne [lIstlllu do I d 1
Keil Plisolo Pinto I q I i I
~ 1
II 11Guilherme Hemque SniacutevudOl ) )
[opa Studio Bss 111 ](1 ) i1
Producatildeo graacutefica A1wli RornjJJil) Impressatildeo GldUI Poyn Acabamento GroFica PaYIlI
tti
STJ00101783
~
INDICE
P F 1 f) -reaClO o L - ec lCcedilCO 13 FPre 9deg -aclo a - ec lCcedilC() 15 FPre 6 -aclo [ - ec ccedilC() 17
Prefaacutecio agrave 4fl ediccedilclo 19 FPre ( --aClO o _J- ec ICcedilC() 21 FPrea 2[J -CIO o - ec ICcedilO() 23
Palavras introdutoacuterias 25
PREAMBllLO
O FENOcircMENO DA INCIDEcircNCIA JURIacuteDICO-TRIBUTAacuteRIA
1 Consideraccedilotildees gerais 33 2 A trajetoacuteria do dever-ser ateacute o ser da conduta 38
CAPIacuteTllLO I SOBRE A NORMA JURIacuteDICA TRIBUTAacuteRIA
GERAL E ABSTRATA
1 Texto e contexto 41 2 Enunciados prescritivos e normas juriacutedicas 44 3 A estrutura loacutegica das normas juriacutedicas o anteceshy
dente 48 4 O opeQldor deocircntico 52 5 O consequente normativo 54 6 Normas primaacuterias e secundaacuterias 58 7 Normas gerais e individuais abstratas e concretas 59 8 Regras de conduta e regras de estrutura 65
STJ00101783
)oS Iacutendice
9 As chamadas sanccedilotildees extrajudiciais satildeo tambeacutem normas primaacuterias 67
10 Nonna juriacutedica e sistema 69 11 Classificaccedilatildeo dos sistemas 72 12 Direito positivo ordenamento ou sistema 75 13 Sistema juriacutedico dois corpos de linguagem 78 14 A prescritividade constitutiva do direito 82
141 A prescritividade do direito no Preacircmhulo da Constituiccedilatildeo 84
142 O perfil do Preuumlmhulo no direito positivo hrashysi lei r() bullbullbullbullbullbullbullbullbullbullbullbullbullbullbullbullbullbull 86
143 Retoacuterica e Preacircmhulo 87 144 Preacircmhu lo ementa e Exposiccedilatildeo de Motivos 89 145 Suacutemula dominante e suacutemula vinculante 90 1-1-6 O Preuumlmhulo como feixe de marcas da enunciashy
ccedilatildeo meio eficaz de acesso ao quadro axioloacutegico que presidiu a ediccedilatildeo do Texto Constitucional 94
147 Comandos de sohreniacutevel prescriccedilotildees sobre prescriccedilotildees 98
15 Validade como relaccedilatildeo de pertinecircncia da norma com () sistenla 99
16 Vigecircncia eficaacutecia teacutecnica eficaacutecia juriacutedica e efishycaacutecia social 102
17 Sel11iocirctica e textos juriacutedico-positivos - a interpretashyccedilatildeo do direito 107 17 I A unicidade do texto juriacutedico-positivo e os quashy
tro suhsistemas a) conjunto de enunciados tomados no plano da expressatildeo h) conjunto de conteuacutedos de significaccedilatildeo dos enunciados presshycritiacutevos c) o domiacutenio articulado de signiflcashy
ccedilotildees normativas e d) a forma superior do sisteshyma normativo 108
172 O plano SI o sistema da literalidade textual suporte fiacutesico das significaccedilotildees juriacutedicas 112
173 O plano S o conjunto dos conteuacutedos de signishyficaccedilatildeo dc)s enunciados prescritivos 116
STJ00101783
Paulo de Barros Carvalho 9
mudtciais satildeo tambeacutem
bull ou sistema middotmiddotmiddot de linguagem
do direito do direito no Preacircmbulo da
no direito positivo brashy
e Exposiccedilatildeo de Motivos e suacutemula vinculante
como feixe de marcas da enunciashyde acesso ao quadro axioloacutegico
a ediccedilatildeo do Texto Constitucional de sobreniacutevel - prescriltotildees sohre accedilatildeo de pertinecircncia da norma com
aacutecia teacutecnica eficaacutecia juriacuteJica e efishy xtos juriacutedico-positivos - a i nterpretashy lde do texto juriacutedico-positi 0 c os quashystemas a) conjunto de enunciados no plano da expressuumlo b) conjunto de sde significaccedilatildeo dos enunciados prcsshy) o domiacutenio articulado de signiflcashynativas e d) a forma superior do sisteshyltivo SI o sistema da literalidade textual sico das significaccedilotildees juriacutedicas o conjunto dos conteuacutedos de signishyotildes enunciados prescritivos
67 69 71 75 78 82
84
86 87 89 90
9+
08
00
lO
107
108
111
116
174 O plano S o conjunto articulado das signishyficaccedilotildees normativas - o sistema de normas jushyriacutedicas stricto sensu 120
175 O plano S] organizaccedilatildeo das normas construshyiacutedas no niacutevel S - os viacutenculos de coordenaccediluumlo e de subordinaccedilatildeo que se estabelecem entre as regras juriacutedicas 123
176 O processo de constrLlccedilatildeo normativa e as determinaccedilotildees especiacuteflcas impostas pelo sisshytema 126
]77 O tracircnsito entre os subdomiacutenios SI S S e S-1 para a integraccedilatildeo do sistema 128
18 A interpretaccedilatildeo do direito e os limites da interdiscishyplinaridade 131
19 O nuacutecleo semacircntico da norma juriacutedica tributaacuteria 133 20 Regra-matriz de incidecircncia tributaacuteria 136
C PIacuteTULO II
SOBRE O FATO JURIacuteDICO TRIBUTAacuteRIO
1 Enunciados e objetos da experiecircncia - fato como
enunciado protocolar - a constituiccedilatildeo juriacutedica do fato 143 2 Percepccedilatildeo do objeto e categorias semioacuteticas 150 3 Os enunciados conotativos e a construccedilatildeo dos fatos
juriacutedicos 152 4 Erro de fato e erro de direito 155 5A importacircncia da teoria das provas para o reconheshy
cimento dos fatos juriacutedicos 157 6 Realidade juriacutedica e realidade social 160 7 Realidades sociais intrassistecircmicas e a teoria autoshy
poieacutettta do direito 162 8 A impossibilidade de traduccedilotildees perfeitas entre os
idiomas da mesma famiacutelia e a conversaccedilatildeo que entre eles se estabelece segundo a concepccedilatildeo de Vileacutem Flusser 166
STJ00101783
lO Iacutendice
9 Delimitaccedilatildeo do conteuacutedo de fato puro fato contaacutebil e fato juriacutedico 168 91 Conclusatildeo sobre o caraacuteter exclusivamente juriacute shy
dico do chamado fato gerador 92 A respeito da doutrina que recomenda a prefeshy
recircncia do conteuacutedo agrave forma 178 10 A subsunccedilatildeo do fato juriacutedico tributaacuterio e seus efeitos
normativos 181 I 1 O nuacutecleo factual e as especificaccedilotildees de espaccedilo e de
teITlpo 185 12 As expressotildees utilizadas para nomear o fato juriacutedico
tributaacuteri() 187 13 Fatos juriacutedicos tributaacuterios simples e complexos 189 l-L Fatos tributaacuterios instantacircneos continuados e compleshy
xiv()s 192 15 O elemento material do fato juriacutedico-tributaacuterio 197 16 Os elementos temporal e espaciaL na configuraccedilatildeo
d() fat() 198
CAPiacuteTl LO III
SOBRE A RELACcedilAo JURIacuteDICA TRIBUTAacuteRIA
t Causalidade fiacutesica e in1putaccedilatildeo deocircntica 203 2 As relaccedilotildees juriacutedicas satildeo enunciados faacutecticos 205 3 O cunho relaciona dos enunciados 210 4 O operador deocircntico-juriacutedico identificando o enunshy
ciado relacional 211 5 Os elementos do fato relacional 214 6 Aspectos loacutegico-semacircnticos do fato relacional 218 7 A elaccedilatildeo juriacutedica tributaacuteria lI
8 Os sujeitos da relaccedilatildeo juriacutedica tributaacuteria sujeito ativ() 225
9 Os sujeitos da relaccedilatildeo juriacutedica tributaacuteria sujeito passivo 227
STJ00101783
Paulo de Barros Carvalho 11Iacutendice
10 Sujeito passivo e capacidade tributaacuteria passiveL 229IDnteuacutecto de fato puro fato 11 A solidariedade passiva na relaccedilatildeo tributaacuteria 23 I 168 12 Responsabilidade tributaacuteria 233 13 Responsabi I idade tri butaacuteria e substituiccedilatildeo 236177 14 Relaccedilotildees tributaacuterias obrigacionais e natildeo obligacionais 2-+ 1
15 O elemento quantitati vo das ohrigaccedilotildees tributaacuterias 178 - base de caacutelculo 2-+6 151 A base calculada como uma das unidades 1acshyIg1
tuais que integram o complexo relacional do e as especificaccedilotildees de espaccedilo e de
consequente na individualidade da norma 185 concreta 2-+9 ~zadas para nomear o fato juriacutedico 152 A base calculada como perspectiva dimensiacutevel 187Lmiddot middotmiddotmiddotmiddot middot middot middotmiddotmiddotmiddotmiddot do fato juriacutedico tributaacuterio A necessaacuteria idenshyI 189~ttibutaacuterios simples e complexos tidade entre () fato juriacutedico da base de caacutelculo Iinstantacircneos continuados e compleshy (Fbc) e o fato juriacutedico tributaacuterio (Fjt) 251
192 153 Os cuidados especiais que o desenho da base 197tterial do fato juriacutedico-tributaacuterio de caacutelculo requer por decorrecircncia da posiccedilatildeo
~emporal e espaciaL na configuraccedilatildeo preeminente que lhe atribuem a jurisprudecircnshy198 cia e a doutrina brasileira 255
154 O outro fator que integra o criteacuterio quantitati-CAPIacuteTULO IH vo a aliacutequota 258
ELACcedilAtildeO JURIacuteDICA TRIBUTAacuteRIA 16 O marco temporal do nascimento das relaccedilotildees juriacutedishy
iica e imputaccedilatildeo deocircntica 203 cas tributaacuterias 259 205 17 Como as relaccedilotildees juriacutedicas tributaacuteri as satildeo produzishyiacutedicas satildeo enunciados faacutecticos 210 das transformadas e ext intas 264shyonal dos enunciados
18 A compostura loacutegica da obrigaccedilatildeo e o quadro possiacuteshyocircntico-juriacutedico identificando o enunshy211 vel das providecircncias extintivas 267ll 214 181 Pagamento 272lo fato relacional middotmiddotmiddotmiddotmiddotmiddot 218 182 Compensaccedilatildeo 273o-semacircnticos do fato relacional 222 183 Transaccedilatildeo 275ica tributaacuteria middotmiddotmiddotmiddotmiddotmiddotmiddotmiddotmiddot middotmiddotmiddotmiddotmiddotmiddot middotmiddot middot
184 Remissatildeo 276relaccedilatildeo juriacutedica tri bu taacuteria - sujei to 185 Decadecircncia 277225 186 Presc riccedilatildeo 284relaccedilatildeo juriacutedica tributaacuteria - sujeito 187 Conversatildeo de depoacutesito em renda 286227
STJ00101783
12 Indice
188 O pagamento antecipado e a homologaccedilacirco do lanccedilamento 288
189 A consignaccedilatildeo em pagamento 291 J 810 A decisatildeo administrativa irreformaacuteveL 292 181 I A decisatildeo judicial passada em julgado 294 1812 A daccedilatildeo em pagamento em bens imoacuteveis na
forma e condiccedilotildees estabelecidas em lei 295
CAPiacuteTULO IV
SOBRE A NORMA INDIVIDUAL E CONCRETA QUE DOCUlENTA A INCIDEcircNCIA TRIBUTAacuteRIA
I Imprescindibilidade 297 2 O revestimento da linguagem prescritiva e as duas
modalidades que o sistema prevecirc 301 3 Os sujeitos credenciados a emitir a norma individual
e c()ncreta 303 4 Lanccedilamento tributaacuterio o problema semacircntico 305 5 Demarcaccedilatildeo conceptual do vocaacutebulo lanccedilamento 310 6 Lanccedilamento tributaacuterio norma procedimento e acto 314shy7 O velho problema da natureza declaratoacuteria ou consshy
titutiva do lanccedilamento tributaacuterio 318 8 Sobre o conteuacutedo do ato de lanccedilamento 322 9 Os atributos do ato juriacutedico administrativo de lanccedilashy
1l1ent() 323 )O Lanccedilamento provisoacuterio e definitivo 325 11 Lanccedilamento e auto de infraccedilatildeo 327 12 Do erro de fato e do erro de direito no lanccedilamento
tributaacuterio 330 13 A norma juriacutedico-tributaacuteria individual e concreta
proWlzida pelo sujeito passivo 332 14 A linguagem produtora da norma individual e o moshy
mento em que ela ingressa no sistema positivo 337
Bibliogrqfia 339
STJ00101783
n1EditOra ISB~i ~ Saraiva
Ruo Hellrlque SCCUIllOllll Cemuumleao ~(]ulo SP (EP 05413-909 PABX 1 36 133000 CorvallD de Barros SAC 0800 I 7875 Dreito fundamentOI uiacutedicos da
2 fi dos agraves 1930 Paulo de Boros Corvalho fev e atuoi wwwedi tol(]sctVOcolllbr(Q[((I10 Paulo Saraivo
BiblicgrailO
I Direito nbutoacuterlO liacutelwecircnco I Tiacutetuo
Direcoacuteo editorial luiz RoherTO (urjo eDU-343362 Gerecircncia editorial rlOfS (ofllmgo Rsdriacuteil0es
Assistecircncia editorial Dehoruh (uetollo de Freitas Varluno Olleito
IncideacutelE IHiO(oordenacoacuteo geral (riacutefsso BOlschi Mona Preparacatildeo de originais wa Iznbel Bm reG5 Btencourt Bressan e
Ana Cristina Gamo (coorls Arte ediagramocatildeo Soiacuteiuno Data de fechamento da ediccedilatildeo 13-5-2015
Revisatildeo de provas Anefio KOS5S Wairl e Ano FlOgo Morello iacutemorris ) wwvedlorasralva cOITlbrdlreto Coudele do FOfS8W Rebelo Ivolle Rufino (aahrifl
Serviacutecos editoriais Elafne [lIstlllu do I d 1
Keil Plisolo Pinto I q I i I
~ 1
II 11Guilherme Hemque SniacutevudOl ) )
[opa Studio Bss 111 ](1 ) i1
Producatildeo graacutefica A1wli RornjJJil) Impressatildeo GldUI Poyn Acabamento GroFica PaYIlI
tti
STJ00101783
~
INDICE
P F 1 f) -reaClO o L - ec lCcedilCO 13 FPre 9deg -aclo a - ec lCcedilC() 15 FPre 6 -aclo [ - ec ccedilC() 17
Prefaacutecio agrave 4fl ediccedilclo 19 FPre ( --aClO o _J- ec ICcedilC() 21 FPrea 2[J -CIO o - ec ICcedilO() 23
Palavras introdutoacuterias 25
PREAMBllLO
O FENOcircMENO DA INCIDEcircNCIA JURIacuteDICO-TRIBUTAacuteRIA
1 Consideraccedilotildees gerais 33 2 A trajetoacuteria do dever-ser ateacute o ser da conduta 38
CAPIacuteTllLO I SOBRE A NORMA JURIacuteDICA TRIBUTAacuteRIA
GERAL E ABSTRATA
1 Texto e contexto 41 2 Enunciados prescritivos e normas juriacutedicas 44 3 A estrutura loacutegica das normas juriacutedicas o anteceshy
dente 48 4 O opeQldor deocircntico 52 5 O consequente normativo 54 6 Normas primaacuterias e secundaacuterias 58 7 Normas gerais e individuais abstratas e concretas 59 8 Regras de conduta e regras de estrutura 65
STJ00101783
)oS Iacutendice
9 As chamadas sanccedilotildees extrajudiciais satildeo tambeacutem normas primaacuterias 67
10 Nonna juriacutedica e sistema 69 11 Classificaccedilatildeo dos sistemas 72 12 Direito positivo ordenamento ou sistema 75 13 Sistema juriacutedico dois corpos de linguagem 78 14 A prescritividade constitutiva do direito 82
141 A prescritividade do direito no Preacircmhulo da Constituiccedilatildeo 84
142 O perfil do Preuumlmhulo no direito positivo hrashysi lei r() bullbullbullbullbullbullbullbullbullbullbullbullbullbullbullbullbullbull 86
143 Retoacuterica e Preacircmhulo 87 144 Preacircmhu lo ementa e Exposiccedilatildeo de Motivos 89 145 Suacutemula dominante e suacutemula vinculante 90 1-1-6 O Preuumlmhulo como feixe de marcas da enunciashy
ccedilatildeo meio eficaz de acesso ao quadro axioloacutegico que presidiu a ediccedilatildeo do Texto Constitucional 94
147 Comandos de sohreniacutevel prescriccedilotildees sobre prescriccedilotildees 98
15 Validade como relaccedilatildeo de pertinecircncia da norma com () sistenla 99
16 Vigecircncia eficaacutecia teacutecnica eficaacutecia juriacutedica e efishycaacutecia social 102
17 Sel11iocirctica e textos juriacutedico-positivos - a interpretashyccedilatildeo do direito 107 17 I A unicidade do texto juriacutedico-positivo e os quashy
tro suhsistemas a) conjunto de enunciados tomados no plano da expressatildeo h) conjunto de conteuacutedos de significaccedilatildeo dos enunciados presshycritiacutevos c) o domiacutenio articulado de signiflcashy
ccedilotildees normativas e d) a forma superior do sisteshyma normativo 108
172 O plano SI o sistema da literalidade textual suporte fiacutesico das significaccedilotildees juriacutedicas 112
173 O plano S o conjunto dos conteuacutedos de signishyficaccedilatildeo dc)s enunciados prescritivos 116
STJ00101783
Paulo de Barros Carvalho 9
mudtciais satildeo tambeacutem
bull ou sistema middotmiddotmiddot de linguagem
do direito do direito no Preacircmbulo da
no direito positivo brashy
e Exposiccedilatildeo de Motivos e suacutemula vinculante
como feixe de marcas da enunciashyde acesso ao quadro axioloacutegico
a ediccedilatildeo do Texto Constitucional de sobreniacutevel - prescriltotildees sohre accedilatildeo de pertinecircncia da norma com
aacutecia teacutecnica eficaacutecia juriacuteJica e efishy xtos juriacutedico-positivos - a i nterpretashy lde do texto juriacutedico-positi 0 c os quashystemas a) conjunto de enunciados no plano da expressuumlo b) conjunto de sde significaccedilatildeo dos enunciados prcsshy) o domiacutenio articulado de signiflcashynativas e d) a forma superior do sisteshyltivo SI o sistema da literalidade textual sico das significaccedilotildees juriacutedicas o conjunto dos conteuacutedos de signishyotildes enunciados prescritivos
67 69 71 75 78 82
84
86 87 89 90
9+
08
00
lO
107
108
111
116
174 O plano S o conjunto articulado das signishyficaccedilotildees normativas - o sistema de normas jushyriacutedicas stricto sensu 120
175 O plano S] organizaccedilatildeo das normas construshyiacutedas no niacutevel S - os viacutenculos de coordenaccediluumlo e de subordinaccedilatildeo que se estabelecem entre as regras juriacutedicas 123
176 O processo de constrLlccedilatildeo normativa e as determinaccedilotildees especiacuteflcas impostas pelo sisshytema 126
]77 O tracircnsito entre os subdomiacutenios SI S S e S-1 para a integraccedilatildeo do sistema 128
18 A interpretaccedilatildeo do direito e os limites da interdiscishyplinaridade 131
19 O nuacutecleo semacircntico da norma juriacutedica tributaacuteria 133 20 Regra-matriz de incidecircncia tributaacuteria 136
C PIacuteTULO II
SOBRE O FATO JURIacuteDICO TRIBUTAacuteRIO
1 Enunciados e objetos da experiecircncia - fato como
enunciado protocolar - a constituiccedilatildeo juriacutedica do fato 143 2 Percepccedilatildeo do objeto e categorias semioacuteticas 150 3 Os enunciados conotativos e a construccedilatildeo dos fatos
juriacutedicos 152 4 Erro de fato e erro de direito 155 5A importacircncia da teoria das provas para o reconheshy
cimento dos fatos juriacutedicos 157 6 Realidade juriacutedica e realidade social 160 7 Realidades sociais intrassistecircmicas e a teoria autoshy
poieacutettta do direito 162 8 A impossibilidade de traduccedilotildees perfeitas entre os
idiomas da mesma famiacutelia e a conversaccedilatildeo que entre eles se estabelece segundo a concepccedilatildeo de Vileacutem Flusser 166
STJ00101783
lO Iacutendice
9 Delimitaccedilatildeo do conteuacutedo de fato puro fato contaacutebil e fato juriacutedico 168 91 Conclusatildeo sobre o caraacuteter exclusivamente juriacute shy
dico do chamado fato gerador 92 A respeito da doutrina que recomenda a prefeshy
recircncia do conteuacutedo agrave forma 178 10 A subsunccedilatildeo do fato juriacutedico tributaacuterio e seus efeitos
normativos 181 I 1 O nuacutecleo factual e as especificaccedilotildees de espaccedilo e de
teITlpo 185 12 As expressotildees utilizadas para nomear o fato juriacutedico
tributaacuteri() 187 13 Fatos juriacutedicos tributaacuterios simples e complexos 189 l-L Fatos tributaacuterios instantacircneos continuados e compleshy
xiv()s 192 15 O elemento material do fato juriacutedico-tributaacuterio 197 16 Os elementos temporal e espaciaL na configuraccedilatildeo
d() fat() 198
CAPiacuteTl LO III
SOBRE A RELACcedilAo JURIacuteDICA TRIBUTAacuteRIA
t Causalidade fiacutesica e in1putaccedilatildeo deocircntica 203 2 As relaccedilotildees juriacutedicas satildeo enunciados faacutecticos 205 3 O cunho relaciona dos enunciados 210 4 O operador deocircntico-juriacutedico identificando o enunshy
ciado relacional 211 5 Os elementos do fato relacional 214 6 Aspectos loacutegico-semacircnticos do fato relacional 218 7 A elaccedilatildeo juriacutedica tributaacuteria lI
8 Os sujeitos da relaccedilatildeo juriacutedica tributaacuteria sujeito ativ() 225
9 Os sujeitos da relaccedilatildeo juriacutedica tributaacuteria sujeito passivo 227
STJ00101783
Paulo de Barros Carvalho 11Iacutendice
10 Sujeito passivo e capacidade tributaacuteria passiveL 229IDnteuacutecto de fato puro fato 11 A solidariedade passiva na relaccedilatildeo tributaacuteria 23 I 168 12 Responsabilidade tributaacuteria 233 13 Responsabi I idade tri butaacuteria e substituiccedilatildeo 236177 14 Relaccedilotildees tributaacuterias obrigacionais e natildeo obligacionais 2-+ 1
15 O elemento quantitati vo das ohrigaccedilotildees tributaacuterias 178 - base de caacutelculo 2-+6 151 A base calculada como uma das unidades 1acshyIg1
tuais que integram o complexo relacional do e as especificaccedilotildees de espaccedilo e de
consequente na individualidade da norma 185 concreta 2-+9 ~zadas para nomear o fato juriacutedico 152 A base calculada como perspectiva dimensiacutevel 187Lmiddot middotmiddotmiddotmiddot middot middot middotmiddotmiddotmiddotmiddot do fato juriacutedico tributaacuterio A necessaacuteria idenshyI 189~ttibutaacuterios simples e complexos tidade entre () fato juriacutedico da base de caacutelculo Iinstantacircneos continuados e compleshy (Fbc) e o fato juriacutedico tributaacuterio (Fjt) 251
192 153 Os cuidados especiais que o desenho da base 197tterial do fato juriacutedico-tributaacuterio de caacutelculo requer por decorrecircncia da posiccedilatildeo
~emporal e espaciaL na configuraccedilatildeo preeminente que lhe atribuem a jurisprudecircnshy198 cia e a doutrina brasileira 255
154 O outro fator que integra o criteacuterio quantitati-CAPIacuteTULO IH vo a aliacutequota 258
ELACcedilAtildeO JURIacuteDICA TRIBUTAacuteRIA 16 O marco temporal do nascimento das relaccedilotildees juriacutedishy
iica e imputaccedilatildeo deocircntica 203 cas tributaacuterias 259 205 17 Como as relaccedilotildees juriacutedicas tributaacuteri as satildeo produzishyiacutedicas satildeo enunciados faacutecticos 210 das transformadas e ext intas 264shyonal dos enunciados
18 A compostura loacutegica da obrigaccedilatildeo e o quadro possiacuteshyocircntico-juriacutedico identificando o enunshy211 vel das providecircncias extintivas 267ll 214 181 Pagamento 272lo fato relacional middotmiddotmiddotmiddotmiddotmiddot 218 182 Compensaccedilatildeo 273o-semacircnticos do fato relacional 222 183 Transaccedilatildeo 275ica tributaacuteria middotmiddotmiddotmiddotmiddotmiddotmiddotmiddotmiddot middotmiddotmiddotmiddotmiddotmiddot middotmiddot middot
184 Remissatildeo 276relaccedilatildeo juriacutedica tri bu taacuteria - sujei to 185 Decadecircncia 277225 186 Presc riccedilatildeo 284relaccedilatildeo juriacutedica tributaacuteria - sujeito 187 Conversatildeo de depoacutesito em renda 286227
STJ00101783
12 Indice
188 O pagamento antecipado e a homologaccedilacirco do lanccedilamento 288
189 A consignaccedilatildeo em pagamento 291 J 810 A decisatildeo administrativa irreformaacuteveL 292 181 I A decisatildeo judicial passada em julgado 294 1812 A daccedilatildeo em pagamento em bens imoacuteveis na
forma e condiccedilotildees estabelecidas em lei 295
CAPiacuteTULO IV
SOBRE A NORMA INDIVIDUAL E CONCRETA QUE DOCUlENTA A INCIDEcircNCIA TRIBUTAacuteRIA
I Imprescindibilidade 297 2 O revestimento da linguagem prescritiva e as duas
modalidades que o sistema prevecirc 301 3 Os sujeitos credenciados a emitir a norma individual
e c()ncreta 303 4 Lanccedilamento tributaacuterio o problema semacircntico 305 5 Demarcaccedilatildeo conceptual do vocaacutebulo lanccedilamento 310 6 Lanccedilamento tributaacuterio norma procedimento e acto 314shy7 O velho problema da natureza declaratoacuteria ou consshy
titutiva do lanccedilamento tributaacuterio 318 8 Sobre o conteuacutedo do ato de lanccedilamento 322 9 Os atributos do ato juriacutedico administrativo de lanccedilashy
1l1ent() 323 )O Lanccedilamento provisoacuterio e definitivo 325 11 Lanccedilamento e auto de infraccedilatildeo 327 12 Do erro de fato e do erro de direito no lanccedilamento
tributaacuterio 330 13 A norma juriacutedico-tributaacuteria individual e concreta
proWlzida pelo sujeito passivo 332 14 A linguagem produtora da norma individual e o moshy
mento em que ela ingressa no sistema positivo 337
Bibliogrqfia 339
STJ00101783
~
INDICE
P F 1 f) -reaClO o L - ec lCcedilCO 13 FPre 9deg -aclo a - ec lCcedilC() 15 FPre 6 -aclo [ - ec ccedilC() 17
Prefaacutecio agrave 4fl ediccedilclo 19 FPre ( --aClO o _J- ec ICcedilC() 21 FPrea 2[J -CIO o - ec ICcedilO() 23
Palavras introdutoacuterias 25
PREAMBllLO
O FENOcircMENO DA INCIDEcircNCIA JURIacuteDICO-TRIBUTAacuteRIA
1 Consideraccedilotildees gerais 33 2 A trajetoacuteria do dever-ser ateacute o ser da conduta 38
CAPIacuteTllLO I SOBRE A NORMA JURIacuteDICA TRIBUTAacuteRIA
GERAL E ABSTRATA
1 Texto e contexto 41 2 Enunciados prescritivos e normas juriacutedicas 44 3 A estrutura loacutegica das normas juriacutedicas o anteceshy
dente 48 4 O opeQldor deocircntico 52 5 O consequente normativo 54 6 Normas primaacuterias e secundaacuterias 58 7 Normas gerais e individuais abstratas e concretas 59 8 Regras de conduta e regras de estrutura 65
STJ00101783
)oS Iacutendice
9 As chamadas sanccedilotildees extrajudiciais satildeo tambeacutem normas primaacuterias 67
10 Nonna juriacutedica e sistema 69 11 Classificaccedilatildeo dos sistemas 72 12 Direito positivo ordenamento ou sistema 75 13 Sistema juriacutedico dois corpos de linguagem 78 14 A prescritividade constitutiva do direito 82
141 A prescritividade do direito no Preacircmhulo da Constituiccedilatildeo 84
142 O perfil do Preuumlmhulo no direito positivo hrashysi lei r() bullbullbullbullbullbullbullbullbullbullbullbullbullbullbullbullbullbull 86
143 Retoacuterica e Preacircmhulo 87 144 Preacircmhu lo ementa e Exposiccedilatildeo de Motivos 89 145 Suacutemula dominante e suacutemula vinculante 90 1-1-6 O Preuumlmhulo como feixe de marcas da enunciashy
ccedilatildeo meio eficaz de acesso ao quadro axioloacutegico que presidiu a ediccedilatildeo do Texto Constitucional 94
147 Comandos de sohreniacutevel prescriccedilotildees sobre prescriccedilotildees 98
15 Validade como relaccedilatildeo de pertinecircncia da norma com () sistenla 99
16 Vigecircncia eficaacutecia teacutecnica eficaacutecia juriacutedica e efishycaacutecia social 102
17 Sel11iocirctica e textos juriacutedico-positivos - a interpretashyccedilatildeo do direito 107 17 I A unicidade do texto juriacutedico-positivo e os quashy
tro suhsistemas a) conjunto de enunciados tomados no plano da expressatildeo h) conjunto de conteuacutedos de significaccedilatildeo dos enunciados presshycritiacutevos c) o domiacutenio articulado de signiflcashy
ccedilotildees normativas e d) a forma superior do sisteshyma normativo 108
172 O plano SI o sistema da literalidade textual suporte fiacutesico das significaccedilotildees juriacutedicas 112
173 O plano S o conjunto dos conteuacutedos de signishyficaccedilatildeo dc)s enunciados prescritivos 116
STJ00101783
Paulo de Barros Carvalho 9
mudtciais satildeo tambeacutem
bull ou sistema middotmiddotmiddot de linguagem
do direito do direito no Preacircmbulo da
no direito positivo brashy
e Exposiccedilatildeo de Motivos e suacutemula vinculante
como feixe de marcas da enunciashyde acesso ao quadro axioloacutegico
a ediccedilatildeo do Texto Constitucional de sobreniacutevel - prescriltotildees sohre accedilatildeo de pertinecircncia da norma com
aacutecia teacutecnica eficaacutecia juriacuteJica e efishy xtos juriacutedico-positivos - a i nterpretashy lde do texto juriacutedico-positi 0 c os quashystemas a) conjunto de enunciados no plano da expressuumlo b) conjunto de sde significaccedilatildeo dos enunciados prcsshy) o domiacutenio articulado de signiflcashynativas e d) a forma superior do sisteshyltivo SI o sistema da literalidade textual sico das significaccedilotildees juriacutedicas o conjunto dos conteuacutedos de signishyotildes enunciados prescritivos
67 69 71 75 78 82
84
86 87 89 90
9+
08
00
lO
107
108
111
116
174 O plano S o conjunto articulado das signishyficaccedilotildees normativas - o sistema de normas jushyriacutedicas stricto sensu 120
175 O plano S] organizaccedilatildeo das normas construshyiacutedas no niacutevel S - os viacutenculos de coordenaccediluumlo e de subordinaccedilatildeo que se estabelecem entre as regras juriacutedicas 123
176 O processo de constrLlccedilatildeo normativa e as determinaccedilotildees especiacuteflcas impostas pelo sisshytema 126
]77 O tracircnsito entre os subdomiacutenios SI S S e S-1 para a integraccedilatildeo do sistema 128
18 A interpretaccedilatildeo do direito e os limites da interdiscishyplinaridade 131
19 O nuacutecleo semacircntico da norma juriacutedica tributaacuteria 133 20 Regra-matriz de incidecircncia tributaacuteria 136
C PIacuteTULO II
SOBRE O FATO JURIacuteDICO TRIBUTAacuteRIO
1 Enunciados e objetos da experiecircncia - fato como
enunciado protocolar - a constituiccedilatildeo juriacutedica do fato 143 2 Percepccedilatildeo do objeto e categorias semioacuteticas 150 3 Os enunciados conotativos e a construccedilatildeo dos fatos
juriacutedicos 152 4 Erro de fato e erro de direito 155 5A importacircncia da teoria das provas para o reconheshy
cimento dos fatos juriacutedicos 157 6 Realidade juriacutedica e realidade social 160 7 Realidades sociais intrassistecircmicas e a teoria autoshy
poieacutettta do direito 162 8 A impossibilidade de traduccedilotildees perfeitas entre os
idiomas da mesma famiacutelia e a conversaccedilatildeo que entre eles se estabelece segundo a concepccedilatildeo de Vileacutem Flusser 166
STJ00101783
lO Iacutendice
9 Delimitaccedilatildeo do conteuacutedo de fato puro fato contaacutebil e fato juriacutedico 168 91 Conclusatildeo sobre o caraacuteter exclusivamente juriacute shy
dico do chamado fato gerador 92 A respeito da doutrina que recomenda a prefeshy
recircncia do conteuacutedo agrave forma 178 10 A subsunccedilatildeo do fato juriacutedico tributaacuterio e seus efeitos
normativos 181 I 1 O nuacutecleo factual e as especificaccedilotildees de espaccedilo e de
teITlpo 185 12 As expressotildees utilizadas para nomear o fato juriacutedico
tributaacuteri() 187 13 Fatos juriacutedicos tributaacuterios simples e complexos 189 l-L Fatos tributaacuterios instantacircneos continuados e compleshy
xiv()s 192 15 O elemento material do fato juriacutedico-tributaacuterio 197 16 Os elementos temporal e espaciaL na configuraccedilatildeo
d() fat() 198
CAPiacuteTl LO III
SOBRE A RELACcedilAo JURIacuteDICA TRIBUTAacuteRIA
t Causalidade fiacutesica e in1putaccedilatildeo deocircntica 203 2 As relaccedilotildees juriacutedicas satildeo enunciados faacutecticos 205 3 O cunho relaciona dos enunciados 210 4 O operador deocircntico-juriacutedico identificando o enunshy
ciado relacional 211 5 Os elementos do fato relacional 214 6 Aspectos loacutegico-semacircnticos do fato relacional 218 7 A elaccedilatildeo juriacutedica tributaacuteria lI
8 Os sujeitos da relaccedilatildeo juriacutedica tributaacuteria sujeito ativ() 225
9 Os sujeitos da relaccedilatildeo juriacutedica tributaacuteria sujeito passivo 227
STJ00101783
Paulo de Barros Carvalho 11Iacutendice
10 Sujeito passivo e capacidade tributaacuteria passiveL 229IDnteuacutecto de fato puro fato 11 A solidariedade passiva na relaccedilatildeo tributaacuteria 23 I 168 12 Responsabilidade tributaacuteria 233 13 Responsabi I idade tri butaacuteria e substituiccedilatildeo 236177 14 Relaccedilotildees tributaacuterias obrigacionais e natildeo obligacionais 2-+ 1
15 O elemento quantitati vo das ohrigaccedilotildees tributaacuterias 178 - base de caacutelculo 2-+6 151 A base calculada como uma das unidades 1acshyIg1
tuais que integram o complexo relacional do e as especificaccedilotildees de espaccedilo e de
consequente na individualidade da norma 185 concreta 2-+9 ~zadas para nomear o fato juriacutedico 152 A base calculada como perspectiva dimensiacutevel 187Lmiddot middotmiddotmiddotmiddot middot middot middotmiddotmiddotmiddotmiddot do fato juriacutedico tributaacuterio A necessaacuteria idenshyI 189~ttibutaacuterios simples e complexos tidade entre () fato juriacutedico da base de caacutelculo Iinstantacircneos continuados e compleshy (Fbc) e o fato juriacutedico tributaacuterio (Fjt) 251
192 153 Os cuidados especiais que o desenho da base 197tterial do fato juriacutedico-tributaacuterio de caacutelculo requer por decorrecircncia da posiccedilatildeo
~emporal e espaciaL na configuraccedilatildeo preeminente que lhe atribuem a jurisprudecircnshy198 cia e a doutrina brasileira 255
154 O outro fator que integra o criteacuterio quantitati-CAPIacuteTULO IH vo a aliacutequota 258
ELACcedilAtildeO JURIacuteDICA TRIBUTAacuteRIA 16 O marco temporal do nascimento das relaccedilotildees juriacutedishy
iica e imputaccedilatildeo deocircntica 203 cas tributaacuterias 259 205 17 Como as relaccedilotildees juriacutedicas tributaacuteri as satildeo produzishyiacutedicas satildeo enunciados faacutecticos 210 das transformadas e ext intas 264shyonal dos enunciados
18 A compostura loacutegica da obrigaccedilatildeo e o quadro possiacuteshyocircntico-juriacutedico identificando o enunshy211 vel das providecircncias extintivas 267ll 214 181 Pagamento 272lo fato relacional middotmiddotmiddotmiddotmiddotmiddot 218 182 Compensaccedilatildeo 273o-semacircnticos do fato relacional 222 183 Transaccedilatildeo 275ica tributaacuteria middotmiddotmiddotmiddotmiddotmiddotmiddotmiddotmiddot middotmiddotmiddotmiddotmiddotmiddot middotmiddot middot
184 Remissatildeo 276relaccedilatildeo juriacutedica tri bu taacuteria - sujei to 185 Decadecircncia 277225 186 Presc riccedilatildeo 284relaccedilatildeo juriacutedica tributaacuteria - sujeito 187 Conversatildeo de depoacutesito em renda 286227
STJ00101783
12 Indice
188 O pagamento antecipado e a homologaccedilacirco do lanccedilamento 288
189 A consignaccedilatildeo em pagamento 291 J 810 A decisatildeo administrativa irreformaacuteveL 292 181 I A decisatildeo judicial passada em julgado 294 1812 A daccedilatildeo em pagamento em bens imoacuteveis na
forma e condiccedilotildees estabelecidas em lei 295
CAPiacuteTULO IV
SOBRE A NORMA INDIVIDUAL E CONCRETA QUE DOCUlENTA A INCIDEcircNCIA TRIBUTAacuteRIA
I Imprescindibilidade 297 2 O revestimento da linguagem prescritiva e as duas
modalidades que o sistema prevecirc 301 3 Os sujeitos credenciados a emitir a norma individual
e c()ncreta 303 4 Lanccedilamento tributaacuterio o problema semacircntico 305 5 Demarcaccedilatildeo conceptual do vocaacutebulo lanccedilamento 310 6 Lanccedilamento tributaacuterio norma procedimento e acto 314shy7 O velho problema da natureza declaratoacuteria ou consshy
titutiva do lanccedilamento tributaacuterio 318 8 Sobre o conteuacutedo do ato de lanccedilamento 322 9 Os atributos do ato juriacutedico administrativo de lanccedilashy
1l1ent() 323 )O Lanccedilamento provisoacuterio e definitivo 325 11 Lanccedilamento e auto de infraccedilatildeo 327 12 Do erro de fato e do erro de direito no lanccedilamento
tributaacuterio 330 13 A norma juriacutedico-tributaacuteria individual e concreta
proWlzida pelo sujeito passivo 332 14 A linguagem produtora da norma individual e o moshy
mento em que ela ingressa no sistema positivo 337
Bibliogrqfia 339
STJ00101783
)oS Iacutendice
9 As chamadas sanccedilotildees extrajudiciais satildeo tambeacutem normas primaacuterias 67
10 Nonna juriacutedica e sistema 69 11 Classificaccedilatildeo dos sistemas 72 12 Direito positivo ordenamento ou sistema 75 13 Sistema juriacutedico dois corpos de linguagem 78 14 A prescritividade constitutiva do direito 82
141 A prescritividade do direito no Preacircmhulo da Constituiccedilatildeo 84
142 O perfil do Preuumlmhulo no direito positivo hrashysi lei r() bullbullbullbullbullbullbullbullbullbullbullbullbullbullbullbullbullbull 86
143 Retoacuterica e Preacircmhulo 87 144 Preacircmhu lo ementa e Exposiccedilatildeo de Motivos 89 145 Suacutemula dominante e suacutemula vinculante 90 1-1-6 O Preuumlmhulo como feixe de marcas da enunciashy
ccedilatildeo meio eficaz de acesso ao quadro axioloacutegico que presidiu a ediccedilatildeo do Texto Constitucional 94
147 Comandos de sohreniacutevel prescriccedilotildees sobre prescriccedilotildees 98
15 Validade como relaccedilatildeo de pertinecircncia da norma com () sistenla 99
16 Vigecircncia eficaacutecia teacutecnica eficaacutecia juriacutedica e efishycaacutecia social 102
17 Sel11iocirctica e textos juriacutedico-positivos - a interpretashyccedilatildeo do direito 107 17 I A unicidade do texto juriacutedico-positivo e os quashy
tro suhsistemas a) conjunto de enunciados tomados no plano da expressatildeo h) conjunto de conteuacutedos de significaccedilatildeo dos enunciados presshycritiacutevos c) o domiacutenio articulado de signiflcashy
ccedilotildees normativas e d) a forma superior do sisteshyma normativo 108
172 O plano SI o sistema da literalidade textual suporte fiacutesico das significaccedilotildees juriacutedicas 112
173 O plano S o conjunto dos conteuacutedos de signishyficaccedilatildeo dc)s enunciados prescritivos 116
STJ00101783
Paulo de Barros Carvalho 9
mudtciais satildeo tambeacutem
bull ou sistema middotmiddotmiddot de linguagem
do direito do direito no Preacircmbulo da
no direito positivo brashy
e Exposiccedilatildeo de Motivos e suacutemula vinculante
como feixe de marcas da enunciashyde acesso ao quadro axioloacutegico
a ediccedilatildeo do Texto Constitucional de sobreniacutevel - prescriltotildees sohre accedilatildeo de pertinecircncia da norma com
aacutecia teacutecnica eficaacutecia juriacuteJica e efishy xtos juriacutedico-positivos - a i nterpretashy lde do texto juriacutedico-positi 0 c os quashystemas a) conjunto de enunciados no plano da expressuumlo b) conjunto de sde significaccedilatildeo dos enunciados prcsshy) o domiacutenio articulado de signiflcashynativas e d) a forma superior do sisteshyltivo SI o sistema da literalidade textual sico das significaccedilotildees juriacutedicas o conjunto dos conteuacutedos de signishyotildes enunciados prescritivos
67 69 71 75 78 82
84
86 87 89 90
9+
08
00
lO
107
108
111
116
174 O plano S o conjunto articulado das signishyficaccedilotildees normativas - o sistema de normas jushyriacutedicas stricto sensu 120
175 O plano S] organizaccedilatildeo das normas construshyiacutedas no niacutevel S - os viacutenculos de coordenaccediluumlo e de subordinaccedilatildeo que se estabelecem entre as regras juriacutedicas 123
176 O processo de constrLlccedilatildeo normativa e as determinaccedilotildees especiacuteflcas impostas pelo sisshytema 126
]77 O tracircnsito entre os subdomiacutenios SI S S e S-1 para a integraccedilatildeo do sistema 128
18 A interpretaccedilatildeo do direito e os limites da interdiscishyplinaridade 131
19 O nuacutecleo semacircntico da norma juriacutedica tributaacuteria 133 20 Regra-matriz de incidecircncia tributaacuteria 136
C PIacuteTULO II
SOBRE O FATO JURIacuteDICO TRIBUTAacuteRIO
1 Enunciados e objetos da experiecircncia - fato como
enunciado protocolar - a constituiccedilatildeo juriacutedica do fato 143 2 Percepccedilatildeo do objeto e categorias semioacuteticas 150 3 Os enunciados conotativos e a construccedilatildeo dos fatos
juriacutedicos 152 4 Erro de fato e erro de direito 155 5A importacircncia da teoria das provas para o reconheshy
cimento dos fatos juriacutedicos 157 6 Realidade juriacutedica e realidade social 160 7 Realidades sociais intrassistecircmicas e a teoria autoshy
poieacutettta do direito 162 8 A impossibilidade de traduccedilotildees perfeitas entre os
idiomas da mesma famiacutelia e a conversaccedilatildeo que entre eles se estabelece segundo a concepccedilatildeo de Vileacutem Flusser 166
STJ00101783
lO Iacutendice
9 Delimitaccedilatildeo do conteuacutedo de fato puro fato contaacutebil e fato juriacutedico 168 91 Conclusatildeo sobre o caraacuteter exclusivamente juriacute shy
dico do chamado fato gerador 92 A respeito da doutrina que recomenda a prefeshy
recircncia do conteuacutedo agrave forma 178 10 A subsunccedilatildeo do fato juriacutedico tributaacuterio e seus efeitos
normativos 181 I 1 O nuacutecleo factual e as especificaccedilotildees de espaccedilo e de
teITlpo 185 12 As expressotildees utilizadas para nomear o fato juriacutedico
tributaacuteri() 187 13 Fatos juriacutedicos tributaacuterios simples e complexos 189 l-L Fatos tributaacuterios instantacircneos continuados e compleshy
xiv()s 192 15 O elemento material do fato juriacutedico-tributaacuterio 197 16 Os elementos temporal e espaciaL na configuraccedilatildeo
d() fat() 198
CAPiacuteTl LO III
SOBRE A RELACcedilAo JURIacuteDICA TRIBUTAacuteRIA
t Causalidade fiacutesica e in1putaccedilatildeo deocircntica 203 2 As relaccedilotildees juriacutedicas satildeo enunciados faacutecticos 205 3 O cunho relaciona dos enunciados 210 4 O operador deocircntico-juriacutedico identificando o enunshy
ciado relacional 211 5 Os elementos do fato relacional 214 6 Aspectos loacutegico-semacircnticos do fato relacional 218 7 A elaccedilatildeo juriacutedica tributaacuteria lI
8 Os sujeitos da relaccedilatildeo juriacutedica tributaacuteria sujeito ativ() 225
9 Os sujeitos da relaccedilatildeo juriacutedica tributaacuteria sujeito passivo 227
STJ00101783
Paulo de Barros Carvalho 11Iacutendice
10 Sujeito passivo e capacidade tributaacuteria passiveL 229IDnteuacutecto de fato puro fato 11 A solidariedade passiva na relaccedilatildeo tributaacuteria 23 I 168 12 Responsabilidade tributaacuteria 233 13 Responsabi I idade tri butaacuteria e substituiccedilatildeo 236177 14 Relaccedilotildees tributaacuterias obrigacionais e natildeo obligacionais 2-+ 1
15 O elemento quantitati vo das ohrigaccedilotildees tributaacuterias 178 - base de caacutelculo 2-+6 151 A base calculada como uma das unidades 1acshyIg1
tuais que integram o complexo relacional do e as especificaccedilotildees de espaccedilo e de
consequente na individualidade da norma 185 concreta 2-+9 ~zadas para nomear o fato juriacutedico 152 A base calculada como perspectiva dimensiacutevel 187Lmiddot middotmiddotmiddotmiddot middot middot middotmiddotmiddotmiddotmiddot do fato juriacutedico tributaacuterio A necessaacuteria idenshyI 189~ttibutaacuterios simples e complexos tidade entre () fato juriacutedico da base de caacutelculo Iinstantacircneos continuados e compleshy (Fbc) e o fato juriacutedico tributaacuterio (Fjt) 251
192 153 Os cuidados especiais que o desenho da base 197tterial do fato juriacutedico-tributaacuterio de caacutelculo requer por decorrecircncia da posiccedilatildeo
~emporal e espaciaL na configuraccedilatildeo preeminente que lhe atribuem a jurisprudecircnshy198 cia e a doutrina brasileira 255
154 O outro fator que integra o criteacuterio quantitati-CAPIacuteTULO IH vo a aliacutequota 258
ELACcedilAtildeO JURIacuteDICA TRIBUTAacuteRIA 16 O marco temporal do nascimento das relaccedilotildees juriacutedishy
iica e imputaccedilatildeo deocircntica 203 cas tributaacuterias 259 205 17 Como as relaccedilotildees juriacutedicas tributaacuteri as satildeo produzishyiacutedicas satildeo enunciados faacutecticos 210 das transformadas e ext intas 264shyonal dos enunciados
18 A compostura loacutegica da obrigaccedilatildeo e o quadro possiacuteshyocircntico-juriacutedico identificando o enunshy211 vel das providecircncias extintivas 267ll 214 181 Pagamento 272lo fato relacional middotmiddotmiddotmiddotmiddotmiddot 218 182 Compensaccedilatildeo 273o-semacircnticos do fato relacional 222 183 Transaccedilatildeo 275ica tributaacuteria middotmiddotmiddotmiddotmiddotmiddotmiddotmiddotmiddot middotmiddotmiddotmiddotmiddotmiddot middotmiddot middot
184 Remissatildeo 276relaccedilatildeo juriacutedica tri bu taacuteria - sujei to 185 Decadecircncia 277225 186 Presc riccedilatildeo 284relaccedilatildeo juriacutedica tributaacuteria - sujeito 187 Conversatildeo de depoacutesito em renda 286227
STJ00101783
12 Indice
188 O pagamento antecipado e a homologaccedilacirco do lanccedilamento 288
189 A consignaccedilatildeo em pagamento 291 J 810 A decisatildeo administrativa irreformaacuteveL 292 181 I A decisatildeo judicial passada em julgado 294 1812 A daccedilatildeo em pagamento em bens imoacuteveis na
forma e condiccedilotildees estabelecidas em lei 295
CAPiacuteTULO IV
SOBRE A NORMA INDIVIDUAL E CONCRETA QUE DOCUlENTA A INCIDEcircNCIA TRIBUTAacuteRIA
I Imprescindibilidade 297 2 O revestimento da linguagem prescritiva e as duas
modalidades que o sistema prevecirc 301 3 Os sujeitos credenciados a emitir a norma individual
e c()ncreta 303 4 Lanccedilamento tributaacuterio o problema semacircntico 305 5 Demarcaccedilatildeo conceptual do vocaacutebulo lanccedilamento 310 6 Lanccedilamento tributaacuterio norma procedimento e acto 314shy7 O velho problema da natureza declaratoacuteria ou consshy
titutiva do lanccedilamento tributaacuterio 318 8 Sobre o conteuacutedo do ato de lanccedilamento 322 9 Os atributos do ato juriacutedico administrativo de lanccedilashy
1l1ent() 323 )O Lanccedilamento provisoacuterio e definitivo 325 11 Lanccedilamento e auto de infraccedilatildeo 327 12 Do erro de fato e do erro de direito no lanccedilamento
tributaacuterio 330 13 A norma juriacutedico-tributaacuteria individual e concreta
proWlzida pelo sujeito passivo 332 14 A linguagem produtora da norma individual e o moshy
mento em que ela ingressa no sistema positivo 337
Bibliogrqfia 339
STJ00101783
Paulo de Barros Carvalho 9
mudtciais satildeo tambeacutem
bull ou sistema middotmiddotmiddot de linguagem
do direito do direito no Preacircmbulo da
no direito positivo brashy
e Exposiccedilatildeo de Motivos e suacutemula vinculante
como feixe de marcas da enunciashyde acesso ao quadro axioloacutegico
a ediccedilatildeo do Texto Constitucional de sobreniacutevel - prescriltotildees sohre accedilatildeo de pertinecircncia da norma com
aacutecia teacutecnica eficaacutecia juriacuteJica e efishy xtos juriacutedico-positivos - a i nterpretashy lde do texto juriacutedico-positi 0 c os quashystemas a) conjunto de enunciados no plano da expressuumlo b) conjunto de sde significaccedilatildeo dos enunciados prcsshy) o domiacutenio articulado de signiflcashynativas e d) a forma superior do sisteshyltivo SI o sistema da literalidade textual sico das significaccedilotildees juriacutedicas o conjunto dos conteuacutedos de signishyotildes enunciados prescritivos
67 69 71 75 78 82
84
86 87 89 90
9+
08
00
lO
107
108
111
116
174 O plano S o conjunto articulado das signishyficaccedilotildees normativas - o sistema de normas jushyriacutedicas stricto sensu 120
175 O plano S] organizaccedilatildeo das normas construshyiacutedas no niacutevel S - os viacutenculos de coordenaccediluumlo e de subordinaccedilatildeo que se estabelecem entre as regras juriacutedicas 123
176 O processo de constrLlccedilatildeo normativa e as determinaccedilotildees especiacuteflcas impostas pelo sisshytema 126
]77 O tracircnsito entre os subdomiacutenios SI S S e S-1 para a integraccedilatildeo do sistema 128
18 A interpretaccedilatildeo do direito e os limites da interdiscishyplinaridade 131
19 O nuacutecleo semacircntico da norma juriacutedica tributaacuteria 133 20 Regra-matriz de incidecircncia tributaacuteria 136
C PIacuteTULO II
SOBRE O FATO JURIacuteDICO TRIBUTAacuteRIO
1 Enunciados e objetos da experiecircncia - fato como
enunciado protocolar - a constituiccedilatildeo juriacutedica do fato 143 2 Percepccedilatildeo do objeto e categorias semioacuteticas 150 3 Os enunciados conotativos e a construccedilatildeo dos fatos
juriacutedicos 152 4 Erro de fato e erro de direito 155 5A importacircncia da teoria das provas para o reconheshy
cimento dos fatos juriacutedicos 157 6 Realidade juriacutedica e realidade social 160 7 Realidades sociais intrassistecircmicas e a teoria autoshy
poieacutettta do direito 162 8 A impossibilidade de traduccedilotildees perfeitas entre os
idiomas da mesma famiacutelia e a conversaccedilatildeo que entre eles se estabelece segundo a concepccedilatildeo de Vileacutem Flusser 166
STJ00101783
lO Iacutendice
9 Delimitaccedilatildeo do conteuacutedo de fato puro fato contaacutebil e fato juriacutedico 168 91 Conclusatildeo sobre o caraacuteter exclusivamente juriacute shy
dico do chamado fato gerador 92 A respeito da doutrina que recomenda a prefeshy
recircncia do conteuacutedo agrave forma 178 10 A subsunccedilatildeo do fato juriacutedico tributaacuterio e seus efeitos
normativos 181 I 1 O nuacutecleo factual e as especificaccedilotildees de espaccedilo e de
teITlpo 185 12 As expressotildees utilizadas para nomear o fato juriacutedico
tributaacuteri() 187 13 Fatos juriacutedicos tributaacuterios simples e complexos 189 l-L Fatos tributaacuterios instantacircneos continuados e compleshy
xiv()s 192 15 O elemento material do fato juriacutedico-tributaacuterio 197 16 Os elementos temporal e espaciaL na configuraccedilatildeo
d() fat() 198
CAPiacuteTl LO III
SOBRE A RELACcedilAo JURIacuteDICA TRIBUTAacuteRIA
t Causalidade fiacutesica e in1putaccedilatildeo deocircntica 203 2 As relaccedilotildees juriacutedicas satildeo enunciados faacutecticos 205 3 O cunho relaciona dos enunciados 210 4 O operador deocircntico-juriacutedico identificando o enunshy
ciado relacional 211 5 Os elementos do fato relacional 214 6 Aspectos loacutegico-semacircnticos do fato relacional 218 7 A elaccedilatildeo juriacutedica tributaacuteria lI
8 Os sujeitos da relaccedilatildeo juriacutedica tributaacuteria sujeito ativ() 225
9 Os sujeitos da relaccedilatildeo juriacutedica tributaacuteria sujeito passivo 227
STJ00101783
Paulo de Barros Carvalho 11Iacutendice
10 Sujeito passivo e capacidade tributaacuteria passiveL 229IDnteuacutecto de fato puro fato 11 A solidariedade passiva na relaccedilatildeo tributaacuteria 23 I 168 12 Responsabilidade tributaacuteria 233 13 Responsabi I idade tri butaacuteria e substituiccedilatildeo 236177 14 Relaccedilotildees tributaacuterias obrigacionais e natildeo obligacionais 2-+ 1
15 O elemento quantitati vo das ohrigaccedilotildees tributaacuterias 178 - base de caacutelculo 2-+6 151 A base calculada como uma das unidades 1acshyIg1
tuais que integram o complexo relacional do e as especificaccedilotildees de espaccedilo e de
consequente na individualidade da norma 185 concreta 2-+9 ~zadas para nomear o fato juriacutedico 152 A base calculada como perspectiva dimensiacutevel 187Lmiddot middotmiddotmiddotmiddot middot middot middotmiddotmiddotmiddotmiddot do fato juriacutedico tributaacuterio A necessaacuteria idenshyI 189~ttibutaacuterios simples e complexos tidade entre () fato juriacutedico da base de caacutelculo Iinstantacircneos continuados e compleshy (Fbc) e o fato juriacutedico tributaacuterio (Fjt) 251
192 153 Os cuidados especiais que o desenho da base 197tterial do fato juriacutedico-tributaacuterio de caacutelculo requer por decorrecircncia da posiccedilatildeo
~emporal e espaciaL na configuraccedilatildeo preeminente que lhe atribuem a jurisprudecircnshy198 cia e a doutrina brasileira 255
154 O outro fator que integra o criteacuterio quantitati-CAPIacuteTULO IH vo a aliacutequota 258
ELACcedilAtildeO JURIacuteDICA TRIBUTAacuteRIA 16 O marco temporal do nascimento das relaccedilotildees juriacutedishy
iica e imputaccedilatildeo deocircntica 203 cas tributaacuterias 259 205 17 Como as relaccedilotildees juriacutedicas tributaacuteri as satildeo produzishyiacutedicas satildeo enunciados faacutecticos 210 das transformadas e ext intas 264shyonal dos enunciados
18 A compostura loacutegica da obrigaccedilatildeo e o quadro possiacuteshyocircntico-juriacutedico identificando o enunshy211 vel das providecircncias extintivas 267ll 214 181 Pagamento 272lo fato relacional middotmiddotmiddotmiddotmiddotmiddot 218 182 Compensaccedilatildeo 273o-semacircnticos do fato relacional 222 183 Transaccedilatildeo 275ica tributaacuteria middotmiddotmiddotmiddotmiddotmiddotmiddotmiddotmiddot middotmiddotmiddotmiddotmiddotmiddot middotmiddot middot
184 Remissatildeo 276relaccedilatildeo juriacutedica tri bu taacuteria - sujei to 185 Decadecircncia 277225 186 Presc riccedilatildeo 284relaccedilatildeo juriacutedica tributaacuteria - sujeito 187 Conversatildeo de depoacutesito em renda 286227
STJ00101783
12 Indice
188 O pagamento antecipado e a homologaccedilacirco do lanccedilamento 288
189 A consignaccedilatildeo em pagamento 291 J 810 A decisatildeo administrativa irreformaacuteveL 292 181 I A decisatildeo judicial passada em julgado 294 1812 A daccedilatildeo em pagamento em bens imoacuteveis na
forma e condiccedilotildees estabelecidas em lei 295
CAPiacuteTULO IV
SOBRE A NORMA INDIVIDUAL E CONCRETA QUE DOCUlENTA A INCIDEcircNCIA TRIBUTAacuteRIA
I Imprescindibilidade 297 2 O revestimento da linguagem prescritiva e as duas
modalidades que o sistema prevecirc 301 3 Os sujeitos credenciados a emitir a norma individual
e c()ncreta 303 4 Lanccedilamento tributaacuterio o problema semacircntico 305 5 Demarcaccedilatildeo conceptual do vocaacutebulo lanccedilamento 310 6 Lanccedilamento tributaacuterio norma procedimento e acto 314shy7 O velho problema da natureza declaratoacuteria ou consshy
titutiva do lanccedilamento tributaacuterio 318 8 Sobre o conteuacutedo do ato de lanccedilamento 322 9 Os atributos do ato juriacutedico administrativo de lanccedilashy
1l1ent() 323 )O Lanccedilamento provisoacuterio e definitivo 325 11 Lanccedilamento e auto de infraccedilatildeo 327 12 Do erro de fato e do erro de direito no lanccedilamento
tributaacuterio 330 13 A norma juriacutedico-tributaacuteria individual e concreta
proWlzida pelo sujeito passivo 332 14 A linguagem produtora da norma individual e o moshy
mento em que ela ingressa no sistema positivo 337
Bibliogrqfia 339
STJ00101783
lO Iacutendice
9 Delimitaccedilatildeo do conteuacutedo de fato puro fato contaacutebil e fato juriacutedico 168 91 Conclusatildeo sobre o caraacuteter exclusivamente juriacute shy
dico do chamado fato gerador 92 A respeito da doutrina que recomenda a prefeshy
recircncia do conteuacutedo agrave forma 178 10 A subsunccedilatildeo do fato juriacutedico tributaacuterio e seus efeitos
normativos 181 I 1 O nuacutecleo factual e as especificaccedilotildees de espaccedilo e de
teITlpo 185 12 As expressotildees utilizadas para nomear o fato juriacutedico
tributaacuteri() 187 13 Fatos juriacutedicos tributaacuterios simples e complexos 189 l-L Fatos tributaacuterios instantacircneos continuados e compleshy
xiv()s 192 15 O elemento material do fato juriacutedico-tributaacuterio 197 16 Os elementos temporal e espaciaL na configuraccedilatildeo
d() fat() 198
CAPiacuteTl LO III
SOBRE A RELACcedilAo JURIacuteDICA TRIBUTAacuteRIA
t Causalidade fiacutesica e in1putaccedilatildeo deocircntica 203 2 As relaccedilotildees juriacutedicas satildeo enunciados faacutecticos 205 3 O cunho relaciona dos enunciados 210 4 O operador deocircntico-juriacutedico identificando o enunshy
ciado relacional 211 5 Os elementos do fato relacional 214 6 Aspectos loacutegico-semacircnticos do fato relacional 218 7 A elaccedilatildeo juriacutedica tributaacuteria lI
8 Os sujeitos da relaccedilatildeo juriacutedica tributaacuteria sujeito ativ() 225
9 Os sujeitos da relaccedilatildeo juriacutedica tributaacuteria sujeito passivo 227
STJ00101783
Paulo de Barros Carvalho 11Iacutendice
10 Sujeito passivo e capacidade tributaacuteria passiveL 229IDnteuacutecto de fato puro fato 11 A solidariedade passiva na relaccedilatildeo tributaacuteria 23 I 168 12 Responsabilidade tributaacuteria 233 13 Responsabi I idade tri butaacuteria e substituiccedilatildeo 236177 14 Relaccedilotildees tributaacuterias obrigacionais e natildeo obligacionais 2-+ 1
15 O elemento quantitati vo das ohrigaccedilotildees tributaacuterias 178 - base de caacutelculo 2-+6 151 A base calculada como uma das unidades 1acshyIg1
tuais que integram o complexo relacional do e as especificaccedilotildees de espaccedilo e de
consequente na individualidade da norma 185 concreta 2-+9 ~zadas para nomear o fato juriacutedico 152 A base calculada como perspectiva dimensiacutevel 187Lmiddot middotmiddotmiddotmiddot middot middot middotmiddotmiddotmiddotmiddot do fato juriacutedico tributaacuterio A necessaacuteria idenshyI 189~ttibutaacuterios simples e complexos tidade entre () fato juriacutedico da base de caacutelculo Iinstantacircneos continuados e compleshy (Fbc) e o fato juriacutedico tributaacuterio (Fjt) 251
192 153 Os cuidados especiais que o desenho da base 197tterial do fato juriacutedico-tributaacuterio de caacutelculo requer por decorrecircncia da posiccedilatildeo
~emporal e espaciaL na configuraccedilatildeo preeminente que lhe atribuem a jurisprudecircnshy198 cia e a doutrina brasileira 255
154 O outro fator que integra o criteacuterio quantitati-CAPIacuteTULO IH vo a aliacutequota 258
ELACcedilAtildeO JURIacuteDICA TRIBUTAacuteRIA 16 O marco temporal do nascimento das relaccedilotildees juriacutedishy
iica e imputaccedilatildeo deocircntica 203 cas tributaacuterias 259 205 17 Como as relaccedilotildees juriacutedicas tributaacuteri as satildeo produzishyiacutedicas satildeo enunciados faacutecticos 210 das transformadas e ext intas 264shyonal dos enunciados
18 A compostura loacutegica da obrigaccedilatildeo e o quadro possiacuteshyocircntico-juriacutedico identificando o enunshy211 vel das providecircncias extintivas 267ll 214 181 Pagamento 272lo fato relacional middotmiddotmiddotmiddotmiddotmiddot 218 182 Compensaccedilatildeo 273o-semacircnticos do fato relacional 222 183 Transaccedilatildeo 275ica tributaacuteria middotmiddotmiddotmiddotmiddotmiddotmiddotmiddotmiddot middotmiddotmiddotmiddotmiddotmiddot middotmiddot middot
184 Remissatildeo 276relaccedilatildeo juriacutedica tri bu taacuteria - sujei to 185 Decadecircncia 277225 186 Presc riccedilatildeo 284relaccedilatildeo juriacutedica tributaacuteria - sujeito 187 Conversatildeo de depoacutesito em renda 286227
STJ00101783
12 Indice
188 O pagamento antecipado e a homologaccedilacirco do lanccedilamento 288
189 A consignaccedilatildeo em pagamento 291 J 810 A decisatildeo administrativa irreformaacuteveL 292 181 I A decisatildeo judicial passada em julgado 294 1812 A daccedilatildeo em pagamento em bens imoacuteveis na
forma e condiccedilotildees estabelecidas em lei 295
CAPiacuteTULO IV
SOBRE A NORMA INDIVIDUAL E CONCRETA QUE DOCUlENTA A INCIDEcircNCIA TRIBUTAacuteRIA
I Imprescindibilidade 297 2 O revestimento da linguagem prescritiva e as duas
modalidades que o sistema prevecirc 301 3 Os sujeitos credenciados a emitir a norma individual
e c()ncreta 303 4 Lanccedilamento tributaacuterio o problema semacircntico 305 5 Demarcaccedilatildeo conceptual do vocaacutebulo lanccedilamento 310 6 Lanccedilamento tributaacuterio norma procedimento e acto 314shy7 O velho problema da natureza declaratoacuteria ou consshy
titutiva do lanccedilamento tributaacuterio 318 8 Sobre o conteuacutedo do ato de lanccedilamento 322 9 Os atributos do ato juriacutedico administrativo de lanccedilashy
1l1ent() 323 )O Lanccedilamento provisoacuterio e definitivo 325 11 Lanccedilamento e auto de infraccedilatildeo 327 12 Do erro de fato e do erro de direito no lanccedilamento
tributaacuterio 330 13 A norma juriacutedico-tributaacuteria individual e concreta
proWlzida pelo sujeito passivo 332 14 A linguagem produtora da norma individual e o moshy
mento em que ela ingressa no sistema positivo 337
Bibliogrqfia 339
STJ00101783
Paulo de Barros Carvalho 11Iacutendice
10 Sujeito passivo e capacidade tributaacuteria passiveL 229IDnteuacutecto de fato puro fato 11 A solidariedade passiva na relaccedilatildeo tributaacuteria 23 I 168 12 Responsabilidade tributaacuteria 233 13 Responsabi I idade tri butaacuteria e substituiccedilatildeo 236177 14 Relaccedilotildees tributaacuterias obrigacionais e natildeo obligacionais 2-+ 1
15 O elemento quantitati vo das ohrigaccedilotildees tributaacuterias 178 - base de caacutelculo 2-+6 151 A base calculada como uma das unidades 1acshyIg1
tuais que integram o complexo relacional do e as especificaccedilotildees de espaccedilo e de
consequente na individualidade da norma 185 concreta 2-+9 ~zadas para nomear o fato juriacutedico 152 A base calculada como perspectiva dimensiacutevel 187Lmiddot middotmiddotmiddotmiddot middot middot middotmiddotmiddotmiddotmiddot do fato juriacutedico tributaacuterio A necessaacuteria idenshyI 189~ttibutaacuterios simples e complexos tidade entre () fato juriacutedico da base de caacutelculo Iinstantacircneos continuados e compleshy (Fbc) e o fato juriacutedico tributaacuterio (Fjt) 251
192 153 Os cuidados especiais que o desenho da base 197tterial do fato juriacutedico-tributaacuterio de caacutelculo requer por decorrecircncia da posiccedilatildeo
~emporal e espaciaL na configuraccedilatildeo preeminente que lhe atribuem a jurisprudecircnshy198 cia e a doutrina brasileira 255
154 O outro fator que integra o criteacuterio quantitati-CAPIacuteTULO IH vo a aliacutequota 258
ELACcedilAtildeO JURIacuteDICA TRIBUTAacuteRIA 16 O marco temporal do nascimento das relaccedilotildees juriacutedishy
iica e imputaccedilatildeo deocircntica 203 cas tributaacuterias 259 205 17 Como as relaccedilotildees juriacutedicas tributaacuteri as satildeo produzishyiacutedicas satildeo enunciados faacutecticos 210 das transformadas e ext intas 264shyonal dos enunciados
18 A compostura loacutegica da obrigaccedilatildeo e o quadro possiacuteshyocircntico-juriacutedico identificando o enunshy211 vel das providecircncias extintivas 267ll 214 181 Pagamento 272lo fato relacional middotmiddotmiddotmiddotmiddotmiddot 218 182 Compensaccedilatildeo 273o-semacircnticos do fato relacional 222 183 Transaccedilatildeo 275ica tributaacuteria middotmiddotmiddotmiddotmiddotmiddotmiddotmiddotmiddot middotmiddotmiddotmiddotmiddotmiddot middotmiddot middot
184 Remissatildeo 276relaccedilatildeo juriacutedica tri bu taacuteria - sujei to 185 Decadecircncia 277225 186 Presc riccedilatildeo 284relaccedilatildeo juriacutedica tributaacuteria - sujeito 187 Conversatildeo de depoacutesito em renda 286227
STJ00101783
12 Indice
188 O pagamento antecipado e a homologaccedilacirco do lanccedilamento 288
189 A consignaccedilatildeo em pagamento 291 J 810 A decisatildeo administrativa irreformaacuteveL 292 181 I A decisatildeo judicial passada em julgado 294 1812 A daccedilatildeo em pagamento em bens imoacuteveis na
forma e condiccedilotildees estabelecidas em lei 295
CAPiacuteTULO IV
SOBRE A NORMA INDIVIDUAL E CONCRETA QUE DOCUlENTA A INCIDEcircNCIA TRIBUTAacuteRIA
I Imprescindibilidade 297 2 O revestimento da linguagem prescritiva e as duas
modalidades que o sistema prevecirc 301 3 Os sujeitos credenciados a emitir a norma individual
e c()ncreta 303 4 Lanccedilamento tributaacuterio o problema semacircntico 305 5 Demarcaccedilatildeo conceptual do vocaacutebulo lanccedilamento 310 6 Lanccedilamento tributaacuterio norma procedimento e acto 314shy7 O velho problema da natureza declaratoacuteria ou consshy
titutiva do lanccedilamento tributaacuterio 318 8 Sobre o conteuacutedo do ato de lanccedilamento 322 9 Os atributos do ato juriacutedico administrativo de lanccedilashy
1l1ent() 323 )O Lanccedilamento provisoacuterio e definitivo 325 11 Lanccedilamento e auto de infraccedilatildeo 327 12 Do erro de fato e do erro de direito no lanccedilamento
tributaacuterio 330 13 A norma juriacutedico-tributaacuteria individual e concreta
proWlzida pelo sujeito passivo 332 14 A linguagem produtora da norma individual e o moshy
mento em que ela ingressa no sistema positivo 337
Bibliogrqfia 339
STJ00101783
12 Indice
188 O pagamento antecipado e a homologaccedilacirco do lanccedilamento 288
189 A consignaccedilatildeo em pagamento 291 J 810 A decisatildeo administrativa irreformaacuteveL 292 181 I A decisatildeo judicial passada em julgado 294 1812 A daccedilatildeo em pagamento em bens imoacuteveis na
forma e condiccedilotildees estabelecidas em lei 295
CAPiacuteTULO IV
SOBRE A NORMA INDIVIDUAL E CONCRETA QUE DOCUlENTA A INCIDEcircNCIA TRIBUTAacuteRIA
I Imprescindibilidade 297 2 O revestimento da linguagem prescritiva e as duas
modalidades que o sistema prevecirc 301 3 Os sujeitos credenciados a emitir a norma individual
e c()ncreta 303 4 Lanccedilamento tributaacuterio o problema semacircntico 305 5 Demarcaccedilatildeo conceptual do vocaacutebulo lanccedilamento 310 6 Lanccedilamento tributaacuterio norma procedimento e acto 314shy7 O velho problema da natureza declaratoacuteria ou consshy
titutiva do lanccedilamento tributaacuterio 318 8 Sobre o conteuacutedo do ato de lanccedilamento 322 9 Os atributos do ato juriacutedico administrativo de lanccedilashy
1l1ent() 323 )O Lanccedilamento provisoacuterio e definitivo 325 11 Lanccedilamento e auto de infraccedilatildeo 327 12 Do erro de fato e do erro de direito no lanccedilamento
tributaacuterio 330 13 A norma juriacutedico-tributaacuteria individual e concreta
proWlzida pelo sujeito passivo 332 14 A linguagem produtora da norma individual e o moshy
mento em que ela ingressa no sistema positivo 337
Bibliogrqfia 339
STJ00101783