direito - elementos básicos de direito internacional privado

103
ELEMENTOS BÁSICOS DE DIREITO INTERNACIONAL PRIVADO José Maria Rossani Garcez CAPÍTULO PRIMEIRO – INTRODUÇÃO 1. CONCEITO, AUTONOMIA E OBJETO DO DIPr. De um mo o !era" as re "a# $es en %re os Es %a os ou en %r e as &e ssoas in%ernacionais como as or!aniza#$es in%er!o'ernamen%ais ou mu"%i"a%erais (ONU, OEA, Banco Munia", BID, OMC e ou%ras), ou en%re %ais en%iaes e os ini'*uos, cons%i%ui o o+ e%o e e-ine o cam&o e a%ua#o o Direi%o In%ernaciona" P/+"ico. De ou%ro "ao, a orem in%ernacion a" 0ue se "oca"iza na rea e in%eresse as &essoas &ri'a as (-*sicas ou  ur*icas) marca a rea e a%ua#o o Direi%o In%ernaciona" Pri'ao (DIPr). Como os Es%aos e2ercem au%oriae so+re as &essoas 3s 0uais se iri!em as re!ras 0ue emi%em, no caso o DIPr so, na maioria as 'ezes, -ormu"aas &e"as "e!is"a#$es in%ernas os mesmos Es%aos e cum& ri as &or seus %r i+unais, 4a'eno, assim, uma "e!is"a# o e DIPr +ras i"e ira, nor%e5americana, ar! en% ina , a& onesa, e %am+ém uma  uris&ru6ncia a esse res&ei%o &rou zia em caa um os i-eren%es Es%aos. A e-ini#o c"ssica o DIPr &ar%ia sem&re o &on%o e 0ue esse irei%o o-erecia mecanismos &ara %ra%ar os con-"i%os e "eis &ri'aas, ou sea, en%re as "eis ci'is e comerciais (Asser). Es%e concei%o, &orém, é +as%an%e res%ri%i'o. O con-"i%o e "eis, aina 0ue os mais im&or%an%es e"emen%os o DIPr re&resen%a a&enas um e seus o+e%i'os. Ou%ros e2is%em. Pro-essor Jaco+ Do"in!er7 JACOB DO8INGER 5 Direi%o In%ernaciona" Pro'ao 5 Par%e Gera" 5 E. Reno'ar, &.1.7 comen%a 0ue a mais am&"a conce&#o so+re o o+e%o o Direi%o In%ernaciona" Pri'ao é a -rancesa, 0ue en%ene 0ue a isci&"ina en'o"'e 0ua%ro ma%érias is%in%as9 a naciona"iae: a coni#o ur*ica o es%ran!eiro: o con-"i%o as "eis e o con-"i%o as urisi#$es, 4a'eno aina uma corren%e, "ieraa &or An%oine Pi""e%, 0ue aiciona, como 0uin%o %;&ico, os irei%os a0uirios, na sua imenso in%ernaciona". Para mui%os au%ores e2is%em &e"o menos cinco como &oss*'eis o+e%os o DIPr9 a) uni-ormizaco as "eis:  +) re!u"amen%a#o a naciona"iae: c) %ra%amen%o a coni#o ur*ica o es%ran!eiro: ) so"u#o os con-"i%os e "eis e: e) recon4ecimen%o in%ernaciona" os irei%os a0uirios. A -un#o &rinci&a" o DIPr é inicar uma conu%a 4arm<nica, 0uano no -or  &oss*'e" 0ue sea uni-orme, a ser s e!uia nas r e"a#$es in%ernacionais 0ue en'o"'am &essoas -*sicas ou ur* icas &r i'a as. Co mo as "e !i s" a# $e s n o a& resen% am as mesmas cara c%e r*s %ic as, sen o, ao con% rri o, esseme"4a n%e s e a%é, &or 'ez es, an% a!<n icas, os con-"i%os e "ei, os con-"i%os e urisi#$es e os con-"i%os en%re as con'en#$es in%ernacionais nessas ma%érias -ormam um e"emen%o &ecu"iar 3s or!aniza#$es &o"*%icas cons%i%u*as em Es%aos. Os Es%aos, ao -ormu" arem suas re!ras ma%eri ais e DIPr, ou sea, a0ue"as 0ue o-erecem e-ini#o, em %ermos e 'incu"a#o ou cone2o com um &rinc*&io %e;ric o 0ue  &ermi%a a&"icar em e%erminao caso a "e!is"a#o es%ran!eira ou a naciona" e um &a*s,  &rocuram o%ar as re"a#$es u"%ranacionais e uma re!u"amen%a#o em sin%onia com as e2i!6ncias in%ernacionais e cer%ez a, se!uran#a e us%i #a, %a" como o Es%ao em 0ues%o as conce+e= O Em+ai2aor CAR8O> ?ERNANDE>, em sua o+ra @Da na%ureza e -un#o as normas e con-"i%os e "eis (Coim+ra Ei%ora, 17, &. 777=), comen%a 0ue como as

Upload: roberto-nereu

Post on 22-Feb-2018

222 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

7/24/2019 DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

http://slidepdf.com/reader/full/direito-elementos-basicos-de-direito-internacional-privado 1/103

ELEMENTOS BÁSICOS DE DIREITO INTERNACIONAL PRIVADOJosé Maria Rossani Garcez

CAPÍTULO PRIMEIRO – INTRODUÇÃO

1. CONCEITO, AUTONOMIA E OBJETO DO DIPr.De um moo !era" as re"a#$es en%re os Es%aos ou en%re as &essoasin%ernacionais como as or!aniza#$es in%er!o'ernamen%ais ou mu"%i"a%erais (ONU, OEA,Banco Munia", BID, OMC e ou%ras), ou en%re %ais en%iaes e os ini'*uos, cons%i%ui oo+e%o e e-ine o cam&o e a%ua#o o Direi%o In%ernaciona" P/+"ico. De ou%ro "ao, aorem in%ernaciona" 0ue se "oca"iza na rea e in%eresse as &essoas &ri'aas (-*sicas ou ur*icas) marca a rea e a%ua#o o Direi%o In%ernaciona" Pri'ao (DIPr).

Como os Es%aos e2ercem au%oriae so+re as &essoas 3s 0uais se iri!em asre!ras 0ue emi%em, no caso o DIPr so, na maioria as 'ezes, -ormu"aas &e"as "e!is"a#$esin%ernas os mesmos Es%aos e cum&rias &or seus %ri+unais, 4a'eno, assim, uma"e!is"a#o e DIPr +rasi"eira, nor%e5americana, ar!en%ina, a&onesa, e %am+ém uma uris&ru6ncia a esse res&ei%o &rouzia em caa um os i-eren%es Es%aos.

A e-ini#o c"ssica o DIPr &ar%ia sem&re o &on%o e 0ue esse irei%o o-ereciamecanismos &ara %ra%ar os con-"i%os e "eis &ri'aas, ou sea, en%re as "eis ci'is e comerciais(Asser). Es%e concei%o, &orém, é +as%an%e res%ri%i'o. O con-"i%o e "eis, aina 0ue os maisim&or%an%es e"emen%os o DIPr re&resen%a a&enas um e seus o+e%i'os. Ou%ros e2is%em.Pro-essor Jaco+ Do"in!er7 JACOB DO8INGER 5 Direi%o In%ernaciona" Pro'ao 5 Par%eGera" 5 E. Reno'ar, &.1.7 comen%a 0ue a mais am&"a conce&#o so+re o o+e%o o Direi%oIn%ernaciona" Pri'ao é a -rancesa, 0ue en%ene 0ue a isci&"ina en'o"'e 0ua%ro ma%ériasis%in%as9 a naciona"iae: a coni#o ur*ica o es%ran!eiro: o con-"i%o as "eis e o con-"i%oas urisi#$es, 4a'eno aina uma corren%e, "ieraa &or An%oine Pi""e%, 0ue aiciona,como 0uin%o %;&ico, os irei%os a0uirios, na sua imenso in%ernaciona".

Para mui%os au%ores e2is%em &e"o menos cinco como &oss*'eis o+e%os o DIPr9a) uni-ormizaco as "eis: +) re!u"amen%a#o a naciona"iae:c) %ra%amen%o a coni#o ur*ica o es%ran!eiro:) so"u#o os con-"i%os e "eis e:e) recon4ecimen%o in%ernaciona" os irei%os a0uirios.

A -un#o &rinci&a" o DIPr é inicar uma conu%a 4arm<nica, 0uano no -or  &oss*'e" 0ue sea uni-orme, a ser se!uia nas re"a#$es in%ernacionais 0ue en'o"'am &essoas-*sicas ou ur*icas &ri'aas. Como as "e!is"a#$es no a&resen%am as mesmascarac%er*s%icas, seno, ao con%rrio, esseme"4an%es e a%é, &or 'ezes, an%a!<nicas, oscon-"i%os e "ei, os con-"i%os e urisi#$es e os con-"i%os en%re as con'en#$es in%ernacionaisnessas ma%érias -ormam um e"emen%o &ecu"iar 3s or!aniza#$es &o"*%icas cons%i%u*as emEs%aos.

Os Es%aos, ao -ormu"arem suas re!ras ma%eriais e DIPr, ou sea, a0ue"as 0ueo-erecem e-ini#o, em %ermos e 'incu"a#o ou cone2o com um &rinc*&io %e;rico 0ue &ermi%a a&"icar em e%erminao caso a "e!is"a#o es%ran!eira ou a naciona" e um &a*s, &rocuram o%ar as re"a#$es u"%ranacionais e uma re!u"amen%a#o em sin%onia com ase2i!6ncias in%ernacionais e cer%eza, se!uran#a e us%i#a, %a" como o Es%ao em 0ues%o asconce+e= O Em+ai2aor CAR8O> ?ERNANDE>, em sua o+ra @Da na%ureza e -un#o asnormas e con-"i%os e "eis (Coim+ra Ei%ora, 17, &. 777=), comen%a 0ue como as

Page 2: DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

7/24/2019 DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

http://slidepdf.com/reader/full/direito-elementos-basicos-de-direito-internacional-privado 2/103

normas e con-"i%os so -ormais, no re!u"ano ire%amen%e as re"a#$es, e como 0uer anorma ma%eria" naciona" 0uer a es%ran!eira so a&"icaas &e"o mesmo %*%u"o e &e"a mesmarazo &r%ica, no cum&rimen%o e i6n%ica -un#o, no so meio e cria#o e normasnacionais &or in%erméio e &rocessos ori!inariamen%e es%ran!eiros, mas an%es re!ras 0ue &ermi%em &ro'ienciar a re!u"amen%a#o e -a%os e re"a#$es e car%er in%ernaciona" &or 

meio o recon4ecimen%o e e-iccia a normas es%ran!eiras, 0ue se a&"icaro como maisae0uaas &ara isci&"inar a 4i&;%ese re!u"aa. Conse!ue5se es%a -orma, iz e"e, umacoorena#o, em+ora uni"a%era", as 'rias "e!is"a#$es ma%eriais, &ermi%ino a a&"ica#o are!ra mais us%a 5 0uer naciona" 0uer es%ran!eira. uma moa"iae e coo&era#oin%ernaciona". =.

Essas normas so"ucionaoras e con-"i%os, 0ue os Es%aos e"a+oramuni"a%era"men%e, es%inam5se, no en%an%o, 3 mesma -ina"iae9 &rocurar -aci"i%ar a a&"ica#oe isci&"inar a -orma mais ae0uaa o re"acionamen%o in%ernaciona". Assim, sua -un#oser o-erecer aos o&eraores o Direi%o e um e%erminao Es%ao os &rinc*&iosre!u"amen%ares se"ecionaores 0ue &ermi%am a a&"ica#o a "e!is"a#o es%ran!eira ounaciona" a casos 0ue !uarem a"!uma cone2o in%ernaciona", -azeno5o e -orma4arm<nica, &ara 0ue se e'i%e a &ossi+i"iae e u"!amen%os con%rai%;rios nos i-eren%esEs%aos, seno, assim, ca&azes, %eoricamen%e, e isci&"inar simu"%Fnea e sin%onizaamen%ea mesma re"a#o socia".

Assim, numa 'iso mais a+ran!en%e, o DIPr &oe ser a&resen%ao como oconun%o e normas ou &rinc*&ios a&"icaos ou ami%ios &or caa Es%ao, es%inaas are!u"ar os irei%os, a%os ou -a%os 0ue %en4am cone2o in%ernaciona" e se es%inem a %er e-ei%os so+re &essoas na%urais ou &essoas ur*icas &ri'aas, ou en%re es%as, ou, aina,0uan%o a en%iaes &/+"icas ou &ri'aas no e2erc*cio e a%i'iaes us&ri'a%is%as.

 Na ou%rina +rasi"eira &oe ser consieraa, en%re ou%ras, a e-ini#o a+ai2o,e Gama e >i"'a, como a+ri!ano os e"emen%os +sicos necessrios a e-ini#o e DIPr9@Direi%o in%ernaciona" &ri'ao é um conun%o e &rinc*&ios so+re 0ua" a "e!is"a#o a&"ic'e"3 so"u#o e re"a#$es ur*icas &ri'aas 0ue, &or um, ou a"!uns e seus e"emen%os, sees%ene a normas e ois ou mais sis%emas ur*icos.

7. O DIPr COMO DIREITO PB8ICO OU PRIHADO.Pre"iminarmen%e iscu%e5se se o DIPr é rea"men%e um irei%o &ri'ao ou se seria

um irei%o &/+"ico. E, aina, se a+ran!eria %oas as ca%e!orias e "eis, %an%o e irei%o &/+"ico 0uan%o e irei%o &ri'ao. Na 'erae a iscusso %e;rica nes%e cam&o acon%ece &or0ue a"!uns a-irmam no se %ra%ar e um irei%o @&ri'ao e sim @&/+"ico &ois ne"ea&"icam5se "eis e irei%o &/+"ico. Assim como ou%ros a-irmam 0ue no é @in%ernaciona" esim @naciona" &ois 0ue se +aseia na "e!is"a#o norma%i'a in%erna os Es%aos.

A"ém o in%eresse %e;rico &or %ais as&ec%os, a nosso 'er, na &r%ica os mesmos &erem mui%o e sua in%ensiae e con%e/o 0uano &ensarmos 0ue o DIPr se a&"ica em!era" a 0ues%$es e na%ureza &ri'aa, em 0ue o in%eressao no é um Es%ao so+erano ou;r!os e re&resen%a#o es%e Es%ao, mas sim &essoas, -*sicas ou ur*icas e irei%o &ri'ao, 0ue necessi%am e-inir seus irei%os em -ace e "e!is"a#$es so+eranas, nosu+orinaas en%re si, e 0ue, e'en%ua"men%e, &ossam a&resen%ar con-"i%os es&aciais oues&aciais%em&orais. Assim, so+ressai o as&ec%o &ri'ao a ma%éria, circunscre'eno5a noro" os irei%os &ri'aos.

 Numa conce&#o am&"a o DIPR %em como o+e%o, o es%uo e a a&"ica#o as"eis e &rinc*&ios e in%eresse &ri'ao 0ue en'o"'am con-"i%os e "ei no es&a#o, seam e"as

Page 3: DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

7/24/2019 DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

http://slidepdf.com/reader/full/direito-elementos-basicos-de-direito-internacional-privado 3/103

nacionais, es%auais, munici&ais, &ro'inciais, ci'is, comerciais, ou%ras isci&"inas comoirei%o cons%i%uciona", comercia", &rocesso ci'i", irei%o o %ra+a"4o, &ena", irei%oaminis%ra%i'o ou ou%ras, e as normas 0ue re!u"am, in%ernamen%e, a naciona"iae e asi%ua#o e %ra%amen%o 0ue o &a*s is&ensa aos es%ran!eiros.

O >u&remo Tri+una" ?eera" +rasi"eiro, em ac;ro mais o 0ue cen%enrio, e

1, assina"ou 0ue o Direi%o In%ernaciona" Pri'ao é, na o&inio os &u+"icis%as, ocom&"e2os e "eis &osi%i'as, a%os, &receen%es, m2imas, e &rinc*&ios se!uno os 0uais asna#$es a&"icam suas "eis ou consen%em na a&"ica#o as "eis es%ran!eiras nas 0ues%$es ecar%er &ar%icu"ar , 0ue a-e%am s/i%os es%ran!eiros em ma%éria e irei%o ci'i", comercia",crimina" e aminis%ra%i'o...

=. DENOMINAKLOTam+ém 0uan%o a sua enomina#o e2is%em ou e2is%iram 'rias &ro&osi#$es e

%eorias. Ami"car e Cas%ro ca%a"o!a 'rias e2&ress$es &ro&os%as em su+s%i%ui#o ao nome%raiciona"9 con-"i%o e "eis (er%ius, Ru+er, >%or, Bea"e, >%un+er! e Gooreic4), normas eco"iso (er%), esco"4a a "ei (Dice), re!ras e "i!a#o ou irei%o in%ersis%em%ico(Arminon), irei%o e e"imi%a#o ou irei%o os "imi%es (8eonar e ?ranens%ein), irei%oin%ernaciona" urisiciona" (Ri0ue"me), irei%o in%eres%a%a" &ri'ao (Pon%es e Mirana),irei%o &o"arizao (Ba%).

Jaco+ Do"in!er re!is%ra e2is%ir um &razer !enera"izao en%re os es%uiosos oDIPr em emons%rar 0ue es%a enomina#o a isci&"ina é incorre%a e ao mesmo %em&oman%er5se -ie" a e"a. As cr*%icas 3 enomina#o &reominan%e so 'rias9 a) como a &rinci&a"-on%e o DIPr seria a "e!is"a#o in%erna e caa sis%ema no ca+eria -a"ar em@in%ernaciona" e +) &or no se encon%rarem inc"u*as na isci&"ina 0ues%$es e Direi%oProcessua", ?isca": Direi%o Mone%rio, ?inanceiro, Pena". Aminis%ra%i'o, no 4a'eria como-a"ar5se em irei%o @&ri'ao.

Irineu >%ren!er in-orma 0ue en%re n;s aro"o Ha""ao, &or e2em&"o, ese1= acei%ou a enomina#o Direi%o In%ernaciona" Pri'ao, &or ser mais usaa na Euro&aCon%inen%a", América 8a%ina e Brasi", mas e"e &r;&rio &re-eria a e2&resso Con-"i%o e 8eis.

O uris%a nor%e5americano Jose&4 >%or, re&resen%an%e e uma 'eraeira esco"ain%ernaciona" an!"o5sa2, -oi 0uem &rimeiro u%i"izou a e2&resso mais consa!raa 5 Direi%oIn%ernaciona" Pri'ao 5 Pri'a%e In%erna%iona" 8a, aina no sécu"o &assao.

Q. A> 8EI> NO TEMPO E NO E>PAKOAs "eis -azem &ar%e a e2&resso e so+erania os Es%aos, 0ue as emi%em como

normas e com&or%amen%o, %eno sua e-iccia res%ri%a ao %erri%;rio o Es%ao. Por ou%ro"ao, os &rinc*&ios e so+erania os Es%aos no ami%em 0ue um Es%ao so+erano eine&enen%e &ossa e2ercer urisi#o so+re ou%ro i!ua"men%e so+erano e ine&enen%e,en%ro o &rinc*&io &ar in &arem non 4a+e% urisi%ionem.

Acon%ece 0ue um Juiz e um &a*s, &ara eciir uma 0ues%o com cone2o comirei%o es%ran!eiro, &oer %er e a&"icar ao in'és a "ei &%ria a "ei es%ran!eira. >e o -izer e'er o+ser'ar os &rinc*&ios e mecanismos in%ernos e DIPr e seu &a*s 0ue, &or assimizer, rece&cionam a "ei es%ran!eira 5 e a&"icar, sem&re, a sua "ei &rocessua", &ois es%a %emsuas -ormas o+ri!a%;rias (orina%oria "i%is) 0ue so uni'ersa"men%e res&ei%aas, &or in%e!rarem a orem &/+"ica o Es%ao e sua or!aniza#o uiciria em 0ue a 0ues%o éeciia.

Page 4: DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

7/24/2019 DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

http://slidepdf.com/reader/full/direito-elementos-basicos-de-direito-internacional-privado 4/103

E2is%em, &or%an%o, os e-ei%os %erri%oriais a "ei, em con%ra&osi#o aos seuse-ei%os e2%ra%erri%oriais. Como e2is%e uma "e!is"a#o e uma uris&ru6ncia e DIPr -rancesa, +rasi"eira, i%a"iana, e%c.., a"!uns conc"uem 0ue, nes%e as&ec%o, no e2is%iria, em 'erae, umDirei%o In%ernaciona" Pri'ao mas sim um Direi%o in%erno &ara %ra%ar as 0ues%$es &ri'aascom cone2o in%ernaciona".

A 'erae é 0ue, aina 0ue u"%imamen%e se 'en4a acen%uano o -en<meno aa+ica#o ou en-ra0uecimen%o o concei%o e so+erania en%re os Es%aos, o DIPr encon%ra5se a"icer#ao nas re!ras a "e!is"a#o in%erna e caa Es%ao, 0ue ser'em &ara orien%ar aa&"ica#o a "e!is"a#o, naciona" ou es%ran!eira aos casos conec%aos a mais e um sis%ema"e!a".

Mas, em+ora o -a%o e 0ue a rece&#o e a&"ica#o a "e!is"a#o es%ran!eira &or um Es%ao e os con-"i%os en%re as "eis es%e Es%ao e e ou%ro seam reso"'ios &e"aa&"ica#o a "ei in%erna e um e"es e 0ue, em a"!uns casos, inc"usi'e, %ais is&osi%i'os &ossam reme%er5nos a a&"ica#o a "e!is"a#o in%erna e um %erceiro Es%ao, is%o noim&"ica, e'ien%emen%e, 0ue as so"u#$es 0ue a&resen%am &ossam ser es%ran4as 3 oremin%ernaciona". Ao con%rrio, é nes%e cam&o -ér%i" 3 ino'a#o e 3 cria%i'iae 0ue se acom&osi#o cosmo&o"i%a en%re os i'ersos sis%emas "e!ais, num muno caa 'ez maisin%er"i!ao &e"a comunica#o e &e"a in%era#o os &o'os.

As re!ras e DIPr no se "imi%am, &orém, 3s "eis e &rou#o in%erna e caaEs%ao. Ao "ao e"as se co"ocam as re!ras ou is&osi#$es %am+ém re"acionaas ao DIPr 0ue so in%ernacionais ou su&ranacionais na ori!em, oriunas as es%i&u"a#$es -ei%as a%ra'ésas con'en#$es e %ra%aos in%ernacionais ce"e+raos e ra%i-icaos en%re os Es%aos, 0ue &assam, assim, %am+ém a incor&orar5se a sua "e!is"a#o in%erna.

 No muno e 4oe as -ron%eiras en%re os &a*ses se 'em %ornano caa 'ez maisin'is*'eis e o -en<meno a !"o+a"iza#o a economia e o aumen%o o -"u2o as corren%esmi!ra%;rias 'em a&ro2imano os &a*ses e ini'*uos, &ro&orcionano, assim, umacrescen%e misci!ena#o e &o'os, e%nias, cu"%uras e &ro+"emas, em 0ue se ac4amien%i-icaas "eis e 'rios Es%aos 0ue a&resen%am, en%re si, e"emen%os e cone2o.

>o+ ou%ro as&ec%o, as re"a#$es mercan%is in%ernacionais &ermi%em um cam&oam&"o e a#o &ara a au%onomia a 'on%ae os con%ra%an%es em %ermos "e!ais. Noscon%ra%os in%ernacionais, &or e2em&"o, é comum 0ue as &ar%es esco"4am a "ei ma%eria" oomic*"io e uma e"as &ara re!er os as&ec%os su+s%anciais as o+ri!a#$es con%ra%uais ("e2con%rac%us), no seno incomum, &or e2em&"o, a&"icar5se aina ou%ra "ei, a o &a*s em 0uese e2ecu%e a o+ri!a#o (a "e2 -ori ou "e2 orina%oria "i%is) a&"icano5se, 3s 'ezes 'rias "eis &ara o mesmo &ac%o, o 0ue a ou%rina -rancesa c4ama e é&e#a!e (es&ea#amen%o) ocon%ra%o. A"ém isso nesses con%ra%os a&"ica5se -re0en%emen%e a ar+i%ra!em in%ernaciona" &ara so"ucionar as 0ues%$es e"es oriunas, &oeno a mesma re!er5se &e"as "eis o &a*s eomic*"io e uma as &ar%es, &e"os &rinc*&ios !erais e irei%o ou e acoro com oscos%umes in%ernacionais, e, aina, rea"izar5se em &a*s neu%ro em re"a#o ao as &ar%es, so+as normas &roceimen%ais e uma ins%i%ui#o ar+i%ra" in%ernaciona".

Um caso %*&ico e a&"ica#o e nosso DIPr ocorre, &or e2em&"o, 0uano, noes&;"io e um me2icano -a"ecio no Brasi", casao com +rasi"eira, a es&osa +rasi"eiraconcorre 3 4eran#a com a me o -a"ecio, aina 'i'a, resien%e no Mé2ico, 4i&;%ese em0ue a "ei +rasi"eira -acu"%a a a&"ica#o a "ei me2icana, 0ue se mos%ra mais -a'or'e" aosin%eresses o c<nu!e e os -i"4os o casa" omici"iaos no Brasi" (no Mé2ico a mei'iiria com a 'i/'a a &ar%e is&on*'e" a 4eran#a).

Page 5: DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

7/24/2019 DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

http://slidepdf.com/reader/full/direito-elementos-basicos-de-direito-internacional-privado 5/103

Hrias ou%ras si%ua#$es so %am+ém re!is%r'eis nes%e sen%io. Por e2em&"o,numa 0ues%o oriuna e um con%ra%o re!io &e"a "ei +rasi"eira, en%re &ar%es omici"iaas noBrasi" e nos Es%aos Unios, 0ue 'en4a a ser so"ucionaa, &or aus%e en%re e"as, e acorocom os &rinc*&ios !erais e irei%o o comércio in%ernaciona", a%ra'és e ar+i%ra!emrea"izaa em No'a Sor, so+ as re!ras a Cor%e In%ernaciona" e Ar+i%ra!em a CFmara e

Comércio In%ernaciona" e Paris. Nes%a 4i&;%ese a sen%en#a ar+i%ra" es%ran!eira (&ro-eriano e2%erior) %er e ser 4omo"o!aa &e"o >T? &ara sur%ir e-ei%os no Brasi", nos %ermos oar%. = a 8ei .= ("ei e ar+i%ra!em), e se no%a a a&"ica#o as normas e DIPr  +rasi"eiras 0uan%o a esco"4a a "ei e re!6ncia o con%ra%o, esco"4a a -;rmu"a ar+i%ra" ou a"ei &rocessua" e No'a Sor &ara e'en%ua" con4ecimen%o e ma%éria "i!aa ao &rocessoar+i%ra" &e"o Juiz a0ue"a ciae ("u!ar a ar+i%ra!em) e, aina, a c4amaa "e2 merca%oria(&rinc*&ios !erais e consue%uinrios, a"ém os an%eceen%es as so"u#$es ar+i%rais e &or meia#o os con%ra%os no comércio in%ernaciona").

Tam+ém num con%ra%o e -inanciamen%o -irmao en%re &ar%e +rasi"eira e ou%ranor%e5 americana, %eno como "ei e re!6ncia as o Es%ao e No'a Sor e a cons%i%ui#o e!aran%ia 4i&o%ecria e im;'e" si%uao no Brasi", es%a 0ue %er e ser e2ecu%aa e acorocom as -orma"iaes, "e!is"a#o e a com&e%6ncia urisiciona" e2c"usi'a as au%oriaes +rasi"eiras &ara es%e %i&o e !aran%ia rea", a&resen%ano5se como mais um caso a ser so"ucionao e acoro com as re!ras o DIPr +rasi"eiro.

Diz5se, assim, 0ue m/"%i&"os so os -a%os 0ue %6m e ser in%er&re%aos e acorocom a cone2o in%ernaciona" e "eis e i-eren%es Es%aos, 0ue, em sen%io !enérico,a&resen%am ou &oem a&resen%ar con-"i%os in%eres&aciais ou in%er%em&orais ou, aina,in%eres&aciaisin%er%em&orais.

>e, a res&ei%o e um mesmo -a%o %emos uas "eis e re!6ncia ei%aas emmomen%os i-eren%es mas a&"icano5se, simu"%aneamen%e, a um mesmo -a%o, no 4a'enosu+orina#o en%re e"as, es%aremos ian%e e um con-"i%o in%er%em&ora" e "eis. E 4a'er umcon-"i%o in%eres&acia" e "eis, 0uano 3 mesma 4i&;%ese &oem a&"icar5se simu"%aneamen%euas "eis e Es%aos ou uniaes i-eren%es e au%<nomas en%re si, !eo!r-ica e &o"i%icamen%e.

E, aina, ocorrero, simu"%aneamen%e, os ois %i&os e con-"i%os, in%eres&acia"in%er%em&ora" 0uano as "eis %eoricamen%e a&"ic'eis ao mesmo -a%o %en4am sio ei%aasem momen%os i-eren%es e emanem e Es%aos ou uniaes &o"*%icas is%in%as eine&enen%es en%re si.

Para e-ei%os e se"ecionar os con-"i%os es&aciais (ou es&a#o5%em&orais) an%esre-erios e em 0ue in%er-erem as re!ras e re!6ncia o DIPr é in%eressan%e "em+rar 0ue e"esno ocorrem somen%e 0uano uas "eis e &a*ses i-eren%es se a&"icam 3 mesma si%ua#o,mas %am+ém 0uano se 'eri-icam con-"i%os en%re "eis e uniaes "e!is"a%i'amen%eau%<nomas e um mesmo Es%ao, ou, aina, en%re "eis e um &a*s ominan%e e as e suasco"<nias, casos es%es e con-"i%os i!amos @in%ernos, 0ue ocorrem, &or e2em&"o, en%re "eisem ma%éria ci'i", &ena", comercia", socie%ria e%c.. &romu"!aas en%re os Es%aos5mem+rose um /nico &a*s como os Es%aos Unios a América, one os Es%aos %6m au%onomia &ara "e!is"ar so+re ma%érias consieraas e com&e%6ncia -eera" em ou%ros &a*ses, ou en%reas "eis as co"<nias ou &a*ses sa%é"i%es em re"a#o a suas me%r;&o"es.

O e"emen%o es&acia" ou !eo!r-ico é 0ue con-ere o '*ncu"o e "i!a#o com oDIPr. Vuano o con-"i%o in%eres&acia" (ou in%eres&acia"in%er%em&ora") e "eis ocorre en%re"e!is"a#$es e Es%aos i'ersos es%aremos ian%e e con-"i%o a ser so"ucionao com oau2*"io as normas ineren%es ao DIPr=aro"o Ha""ao e2em&"i-ica'a o con-"i%o

Page 6: DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

7/24/2019 DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

http://slidepdf.com/reader/full/direito-elementos-basicos-de-direito-internacional-privado 6/103

in%eres&acia"%em&ora" e "eis com o %es%amen%o conun%i'o -ei%o na A"eman4a em 11(one o C;i!o Ci'i" 5 BGB 5 o ami%e) ao %em&o, no Brasi", as Orena#$es o Reino ePor%u!a", 0ue %am+ém o ami%iam, e 0ue -osse a+er%o &ara ser cum&rio no Brasi" em 1Q,na 'i!6ncia o a%ua" C;i!o Ci'i", cuo ar%. 1.= o &ro*+eQ. Como e2is%em a%ua"men%emais e 1 Es%aos so+eranos, caa um com sua orem ur*ica &r;&ria, a 0ua" -az &ar%e

o irei%o &ri'ao e a mo+i"iae crescen%e a &o&u"a#o e as re"a#$es comerciais en%re os &o'os 'em %ornano !raua"men%e, caa 'ez mais comuns, os casos e irei%o &ri'ao comcone2o in%ernaciona" e o es%uo o DIPr 'em a%in!ino um 'o"ume crescen%e e in%eressee im&or%Fncia.

Ac;ro o >u&remo Tri+una" ?eera" en-oca o a&aren%e &ro+"ema e %erem as &ar%es casao no Brasi" 0uano a0ui no se ami%ia o i';rcio, seno, &orém, am+ases%ran!eiras, &er%encen%es a &a*s 0ue ami%e o i';rcio a '*ncu"o, 0ue &ermi%e con'o"ar no'as n/&cias, ao re0uererem a 4omo"o!a#o no Brasi" a sen%en#a e i';rcio es%ran!eira(in @8ei e In%rou#o ao C;i!o Ci'i" +rasi"eiro in%er&re%aa, Maria e"ena Diniz,>arai'a, &. 7Q1)9

@EMENTA9 e ser 4omo"o!aa &ara &rouzir %oos os seus e-ei%os no Brasi" a sen%en#a

es%ran!eira e i';rcio a '*ncu"o en%re c<nu!es es%ran!eiros &er%encen%es a &a*s 0ue o ami%e, &ouco im&or%ano 0ue o casamen%o 4aa sio e-e%uao no Brasi", uma 'ez 0ue a ca&aciaenu&cia" os nu+en%es -oi re!ia &e"o seu es%a%u%o &essoa", 0ue se es%ene %am+ém aos irei%os e-am*"ia, inc"usi'e a isso"u#o o '*ncu"o ma%rimonia".

As re!ras 0ue &ossi+i"i%am a esco+er%a se"e%i'a esse irei%o ma%eria" e 0ue sees%inam a so"ucionar os casos e con-"i%os e "eis, oriunas o orenamen%o ur*icoin%erno e ois ou mais Es%aos so+eranos e 0ue en%re si &oem, %eoricamen%e, re0uerer a&"ica#o simu"%Fnea a uma mesma 0ues%o, re&resen%am o mais im&or%an%e mecanismo e0ue se u%i"iza o DIPr. A es%e sis%ema norma%i'o e &es0uisa e a&"ica#o, e2is%en%e nas"e!is"a#$es ou ecorren%es a seimen%a#o a uris&ru6ncia os Es%aos, Wi"son e >ouzaCam&os Ba%a"4a WI8>ON DE >OUXA CAMPO> BATA8A 5 @Tra%ao e Direi%oIn%ernaciona" Pri'ao, E. Re'is%a os Tri+unais, 1, &. Q e Jaco+ Do"in!er @Direi%oIn%ernaciona" Pri'ao 5 Par%e Gera" 5 E. Reno'ar, &. e se!s. re-erem5se como a umso+reirei%o, cuos mecanismos &ermi%em a se"e#o e e%ermina#o o irei%o a ser a&"icao0uano &resen%es os e"emen%os e2%ra%erri%oriais acima re-erios.

Uma re-er6ncia in%eressan%e a res&ei%o a a&"ica#o as "eis in%ernacionais &araso"u#o e con-"i%os em ma%éria con%ra%ua" se encon%ra no "i'ro e Wi""iam ?. ?o2 Jr.@In%erna%iona" Commercia" A!reemen%s(Y"uer, 8a an Ta2a%ion Pu+"is4ers, T4e Ne%4er"ans)., 0uano o au%or, 0ue e2erce a a'ocacia in%ernaciona" com +ase emWas4in!%on, D.C., e é &ro-essor a ?acu"ae Ca%;"ica e Direi%o na0ue"a ciae, in-orma0ue a in%rincaa ar%icu"a#o e a"!uns con%ra%os in%ernacionais &oe ser su!eria &or ume"es, 0ue ser'iu como o+e%o e um e seus %ra+a"4os e 0ue eu in*cio a uma 0ues%o uicia" &eran%e um %ri+una" -eera" nor%e5americano, &ara con-irmar uma sen%en#a ar+i%ra" &ro-eria na >u*#a, so+re 0ues%o &ro&os%a &or em&resa !re!a con%ra uma com&an4ia e &e%r;"eo o Orien%e Méio, 0ue -ora cons%i%u*a como uma su+siiria in%e!ra" e umaem&resa nor%e5americana.

Par%ino a rece&#o &e"o irei%o in%erno as normas e irei%o &ri'aoes%ran!eiras e 'ice 'ersa, Pon%es e Mirana -ormu"ou a se!uin%e e &re"iminar e-ini#o9 @oirei%o &ri'ao naciona", 0uano %em e ser o+eecio ou a&"icar5se -ora as -ron%eiras, e oirei%o &ri'ao es%ran!eiro, 0uano se o+eece ou a&"ica en%ro o %erri%;rio naciona",

Page 7: DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

7/24/2019 DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

http://slidepdf.com/reader/full/direito-elementos-basicos-de-direito-internacional-privado 7/103

cons%i%uem con%e/o e cer%as re!ras e o+ei6ncia e a&"ica#o, ao conun%o as 0uais seeu o nome e irei%o in%ernaciona" &ri'ao. >o+re a e-ini#o an%erior a%en%emos a&enas &ara o -a%o e 0ue nem sem&re a rea e in-"u6ncia o DIPr a+ran!e a&enas as normas eirei%o &ri'ao os Es%aos 0ue %en4am sio rece&cionaas ou a&"icaase2%ra%erri%oria"men%e ou as c4amaas normas e con-"i%o, e'eno ser concei%ua"men%e

incor&oraa a es%a e-ini#o as normas in%ernas re!u"aoras a si%ua#o o es%ran!eiro emcaa &a*s, como a ou%rina -rancesa a+ri!a.Werner Go"sc4mi% WERNER GO8D>MIDT 5 @Derec4o In%ernaciona"

Pri'ao5 Derec4o e "a %o"erancia, E, De Pa"ma, Buenos Aires, Oc%a'a Eici;n, 1, &.Q e 1= concei%ua o DIPr como o conun%o e casos ou si%ua#$es us&ri'a%is%as come"emen%os es%ran!eiros e suas so"u#$es. As so"u#$es em 0ue esses casos se +aseiam e suasis%em%ica %6m sem&re "i!a#o com o e"emen%o es%ran!eiro. Os casos, iz o ci%ao au%or, &er%encem, e acoro com seus e"emen%os, a um &a*s ou ou%ro, ou a 'rios ao mesmo%em&o. >eu %ra%amen%o e'e, assim, "e'ar em consiera#o es%a 'incu"a#o, &or0ue uran%eo seu esen'o"'imen%o seus &ro%a!onis%as, mui%as 'ezes a "e'am em con%a e aa&%am o casoao Direi%o o &a*s, assim como caa &a*s &ossui um irei%o a re!u"amen%ar as 0ues%$es 0uea e"e se 'incu"am. Em ou%ras &a"a'ras, é necessrio is%in!uir en%re casos (ou e"emen%os ecasos) &r;&rios e casos (ou e"emen%os e casos) es%ran!eiros e, com 'is%as a es%es /"%imos,res&ei%ar o Direi%o o &a*s a 0ue e"es &er%en#am. WERNER GO8D>CMIDT (o&us ci%. &. 1=), acrescen%a ao %e2%o a se!uin%e no%a9 @E" mencionao &rinc*&io e us%icia, si +ienese0ui+"e irec%amen%e a una in%uici;n eié%ica, &uee i!ua"men%e eucirse e "os %res &rinci&ios -unamen%a"es e "a us%icia -ormu"aos &or U"&iano. E" &rinc*&io e" @neminem"aeere (no "esionar a naie) im&one e" res&ec%o ao Derec4o o+e%i'o e2%ranero, en raz;ne 0ue su re&uio &eruicar*a a" &a*s e2%ranero. E" &rinc*&io e" @suum cui0ue %ri+uere (acaa uno a%ri+uir "o suo) e2i!e en nos%ro &a*s reconocer "os erec4os su+e%i'os a0uiriosen o%ro, &ues%o 0ue rec4azar es%e reconocimien%o aZaria a sus %i%u"ares. Por /"%imo e" &rinc*&io e" @4ones%e 'i'ere ( 4a 0ue 'i'ir 4ones%amen%e) "imi%a %an%o e" res&e%o a"Derec4o o+e%i'o, como e" res&e%o e "os erec4os su+e%i'os e2%raneros, &or consierar como "*mi%e e am+os "o 0ue noso%ros es%imamos "a 4ones%ia e "a 'ia socia".

. O DIPr NA HI>LO DO> NACIONA8I>TA> E INTERNACIONA8I>TA> 5DUA8I>MO E MONI>MO

Ao "on!o os sécu"os i'ersas %eorias, esco"as e 'er%en%es a res&ei%o as normase DIPr -oram seno esen'o"'ias. A"!umas e-eniam a &re'a"6ncia o us -ori, ou%ras a &re'a"6ncia o irei%o es%ran!eiro. A ri!or, -irmaram5se nes%e sen%io uas !ranescorren%es ur*icas a 0ue se -i"iaram 'rios %ra%ais%as9 a os naciona"is%as e a osin%ernaciona"is%as.

>e!uno a esco"a naciona"is%a o irei%o in%ernaciona" &ri'ao re&resen%a umconun%o e re!ras es%a+e"ecias &e"os "e!is"aores e um Es%ao e%erminao, -ormano &ar%e o irei%o naciona" in%erno e caa &a*s. O ar!umen%o &rinci&a" os naciona"is%as é oe 0ue as re!ras e DIPr cons%i%uem &ar%e o orenamen%o ur*ico naciona", &or%an%oirei%o es%a%a", com suas -on%es e &rou#o ur*icas "oca"izaas in%ernamen%e, i!ua"men%enacionais.

Para os in%ernaciona"is%as, ao con%rrio, o DIPr -aria &ar%e e um conun%o ere!ras in%ernacionais 0ue %eriam como -unamen%o a 'on%ae co"e%i'a os Es%aos. Es%as &ermi%iriam 0ue as normas ur*icas e um esses Es%aos &uessem, em e%erminaoscasos, serem rece&cionaas e o+eecias &or ou%ro. Nes%a 4i&;%ese, o n*'e" crescen%e as

Page 8: DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

7/24/2019 DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

http://slidepdf.com/reader/full/direito-elementos-basicos-de-direito-internacional-privado 8/103

re"a#$es ur*icas in%ernacionais co"ocaria os i'ersos Es%aos em re!ime e coorena#o"e!a" com os &ar%icu"ares, no s; 0uan%o a a&"ica#o os Tra%aos e Con'en#$es mas%am+ém 0uan%o a &rou#o os irei%os in%ernos no 0ue se re-ere aos ne!;cios comerciais e3 com&e%6ncia urisiciona".

 Na 'iso !era" os in%ernaciona"is%as, &orém, é recon4ecio 0ue em+ora os

orenamen%os e irei%o in%ernaciona" &ri'ao emanem a 'on%ae uni"a%era" in%erna osEs%aos, re&resen%am, em /"%ima an"ise, o cum&rimen%o e um e'er in%ernaciona" erecon4ecimen%o a &ersona"iae ur*ica ou o irei%o os es%ran!eiros, 0uer &essoas-*sicas ou ur*icas, e e-inem %am+ém uma a%i%ue &eran%e ou%ros Es%aos, no e'eno4a'er /'ias, como co"oca Irineu >%ren!er, e 0ue as re-erias "eis, in%ernas 0ue seam,cons%i%uem o 0ue se &oeria c4amar e irei%o in%erno in%ernaciona"men%e re"e'an%e ouirei%o a&"ic'e" in%ernaciona"men%e, no s; a%é o &on%o em 0ue %rauzem o &rinc*&io orecon4ecimen%o a &ersona"iae ur*ica os es%ran!eiros, mas em %oa a sua e2%enso,0uano e-iniriam a a%i%ue o Es%ao em re"a#o aos es%ran!eiros e seus in%eresses.

A TEORIA DUA8I>TA DE TRIEPPE8einric4 Trie&&e"1 EINRIC TRIEPPE8, Ho"errec4% un 8ansrec4%, Pei&zi!, Her"a!C. 8. irsc4-e" 1 5 %rau#o -rancesa (e Brune%, Paris, 17).,1 ao es%uar asre"a#$es en%re o Direi%o In%ernaciona" e o Direi%o In%erno, o 0ue -ez e -orma sis%em%ica em1, na o+ra @Ho"errec4% un 8ansrec4%, sus%en%ou 0ue o irei%o no se cria &or uma s;"in4a e 'on%aes mas &or um conun%o e 'on%aes e o Direi%o In%ernaciona" &e"a 'on%aeco"e%i'a os Es%aos, no na -orma e um @con%ra%o mas na -orma e um acoro &ara uma'eraeira unio e 'on%aes. >e!uno Maro%%a Ran!e"11 HICENTE MAROTTARANGE8 5 @Os con-"i%os en%re o Direi%o In%erno e os Tra%aos In%ernacionais, in B>BDIno QQ5Q, &. 75Q, 1 (&.=15=7). O au%or '6 na %eoria e Trie&&e" a 'on%ae e um s; oue 'rios Es%aos como -unamen%o res&ec%i'o essas orens9 re"a#o e su+orina#o na &rimeira e e coorena#o na se!una. Dis%in!uem5se ou%rossim, re"a#$es, suei%os, -on%es ees%ru%uras i'ersas. Ci%ano o &r;&rio Trie&&e" o au%or acrescen%a 0ue as orens &e"omesmo 'isua"izaas cons%i%uem5se como @uas es-eras, 0uano mui%o %an!en%es, mas amais secan%es.11 a s*n%ese a %eoria e Trie&&e" consis%e na @ciso ri!orosa en%re a orem ur*ica in%erna e a in%ernaciona", a %a" &on%o 0ue ne!a a &ossi+i"iae e con-"i%o en%ream+as.Desen'o"'eno es%as iéias Trie&&e" -unou a c4amaa %eoria ua"is%a, ou &"ura"is%a, so+reas re"a#$es o irei%o in%ernaciona" com o irei%o in%erno e caa &a*s, ec"arano sereme"es o&os%os 0uan%o 3s re"a#$es sociais 0ue re!u"am. O irei%o in%ernaciona" re!eria a&enasre"a#$es en%re Es%aos i!uais, coorenaos, o irei%o in%erno as re"a#$es en%re ini'*uos ouen%re esses e os Es%aos. Vuan%o 3s res&ec%i'as -on%es, ecorreria o irei%o in%ernaciona" a'on%ae co"e%i'a os Es%aos, a%ra'és os Tra%aos ou os cos%umes, e o irei%o in%erno a'on%ae e um Es%ao, com a "ei.Assim, Trie&&e" conc"uiu 0ue os ois sis%emas, seno is%in%os, amais se su&er&$em, no &oeno @concorrer, no in-"uino uriicamen%e um no ou%ro, no moi-icano a normain%ernaciona" a in%erna nem es%a a0ue"a, e assim a &romu"!a#o e a &u+"ica#o o-icia" e umTra%ao &e"o Es%ao &ara ser o+ser'ao &e"as au%oriaes e os s/i%os s; o+ri!a o mesmoEs%ao &eran%e os ou%ros Es%aos, in%ernaciona"men%e, no %eno 0ua"0uer e-iccia in%erna,no o+ri!ano os s/i%os, au%oriaes e uizes, e&eneno &ara is%o e uma ou%ra normain%erna e %rans-orma#o ou e e2ecu#o a0ue"a norma in%ernaciona", &rinc*&io 0ue

Page 9: DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

7/24/2019 DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

http://slidepdf.com/reader/full/direito-elementos-basicos-de-direito-internacional-privado 9/103

en'o"'e a @%eoria a incor&ora#o. A"ém isso, a orem ur*ica in%erna es%aria +aseaanum sis%ema e su+orina#o e a orem in%ernaciona" na coorena#o.A ou%rina ua"is%a, &ois, a%ri+ui 'a"or ur*ico maior ao irei%o in%erno 0uano emcom&ara#o com o irei%o in%ernaciona".A> TEORIA> MONI>TA> DE JE88INEY E YE8>EN

O&os%a 3 %eoria ua"is%a encon%ra5se a monis%a. Nes%a se sus%en%a a e2is%6ncia e a&enas umaorem ur*ica, coe2is%ino ne"a uas &osi#$es9 a 0ue e-ene a &rimazia o irei%o in%ernoe a 0ue u"!a &re'a"en%e o irei%o in%ernaciona".A &ar%e o monismo 0ue sus%en%a a &re'a"6ncia o irei%o in%erno %em +ase nos es%uos ee!e", 0ue consiera'a o Es%ao a+so"u%o em sua so+erania, no se suei%ano a 0ua"0uer sis%ema ur*ico 0ue no a0ue"e ori!inrio e sua &r;&ria 'on%ae. Assim, o Direi%oIn%ernaciona" resu"%aria a o+ri!a%orieae o Direi%o In%erno, seno, &ois, um irei%oes%a%a", ine2is%ino nes%e cam&o uas orens ur*icas au%<nomas 0ue &ossam man%er re"a#$es en%re si.Es%a %eoria %em Je""ine como -ormu"aor, e Wenze", Decienci[re5?errani[re e Geor!esBureau como se!uiores, sus%en%ano o /"%imo ser o Direi%o In%ernaciona" um @irei%onaciona" &ara uso e2%erno.O %ese o monismo 0ue e-ene a &rimazia o Direi%o In%ernaciona" -oi esen'o"'ia emes&ecia" &e"a c4amaa Esco"a e Hiena, in%e!raa &or Ye"sen, Herross e ou%ros. ansYe"sen, criaor o @&urismo ur*ico em sua @Teoria Pura o Direi%o 5 17 Trau#o eJoo Ba%is%a Mac4ao (Mar%ins ?on%es E.,>P).17, se re-ere 3 es%ru%ura esca"onaa aorem ur*ica, izeno (&. 7Q) 0ue ao o car%er inFmico o Direi%o, uma normasomen%e é '"ia na meia em 0ue é e%erminaa &or ou%ra norma, re&resen%ano es%aou%ra norma o -unamen%o imeia%o a 'a"iae a0ue"a, re"a#o es%a 0ue cria a ima!emes&acia" a su&ra5in-ra5orena#o, no izer e Ye"sen, %eoria 0ue -icou con4ecia &or suaes%ru%ura#o, como @&irFmie a norma%i'iae.aro"o Ha""ao1= (o+ra ci%. &. =)1= e2&"ica 0ue Ye"sen &ro&u!na'a a uniae o Direi%ocom o norma%i'ismo, ien%i-icano o Es%ao com o Direi%o e sus%en%ano 0ue caa norma ur*ica se 'a"oriza &or ou%ra su&erior, em &irFmie, e assim um a%o ini'iua" %iraria suae-iccia o re!u"amen%o, es%e a "ei, es%a a Cons%i%ui#o, e%c.. a%é c4e!ar5se a uma norma5 +ase 4i&o%é%ica, me%a5ur*ica, com&or%ano uas 4i&;%eses, a o &rimao o irei%oin%erno, em 0ue a norma +sica é a o Es%ao e a o &rimao o Direi%o In%ernaciona", em0ue a norma +sica é a in%ernaciona", a comuniae as na#$es, 'a"orizaora os i'ersosirei%os in%ernos, 4i&;%ese 0ue Ye"sen &re-eriria, &or raz$es -i"os;-icas &essoais.. E\EMP8O> DE CON?8ITO> INTERE>PACIAI> DE 8EI>A"!uns e2em&"os e a&"ica#o no Brasi" a "e!is"a#o es%ran!eira ecorrem no e2a%amen%ea so"u#o o con-"i%o meian%e eu#o ana"*%ica e esco"4a a "ei ma%eria" a a&"icar, maso &r;&rio comano o is&osi%i'o "e!a" in%erno, e DIPr, 0ue e%ermina, em cer%ascircuns%Fncias, a a&"ica#o a "ei es%ran!eira. o caso re"a%i'o 3 a&"ica#o o ] 1o o ar%. 1 a 8ICC com+inao com o inciso \\\I,ar%. o a C?, 0ue isci&"inam 0ue9 @a 'oca#o &ara suceer em +ens e es%ran!eirossi%uaos no Brasi" ser re!u"aa &e"a "ei +rasi"eira em +ene-*cio o c<nu!e +rasi"eiro e os-i"4os o casa", sem&re 0ue no "4es sea mais -a'or'e" a "ei o omic*"io. Ao a&"icar o &rinc*&io o ] 1o o ar%. 1 a 8ICC (&or re0uerimen%o a &ar%e in%eressaa) e a&"icar a "eies%ran!eira, o omic*"io o @e cuus e naciona"iae es%ran!eira, o Juiz +rasi"eiroes%ar, sim&"esmen%e, a&"icano a so"u#o aa &e"a "ei es%ran!eira (mais -a'or'e" aos

Page 10: DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

7/24/2019 DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

http://slidepdf.com/reader/full/direito-elementos-basicos-de-direito-internacional-privado 10/103

in%eresses a 'i/'a ou 4ereiros +rasi"eiros) e no euzino 0ua" "ei e'er ser a&"icaaem -ace e um @con-ron%o in%ernaciona" e "eis.Ou%ros &on%os a serem consieraos e'io a -re06ncia com 0ue ocorrem casamen%osen%re es%ran!eiros omici"iaos, 3s 'ezes, em i-eren%es &a*ses, é 0ue em+ora em %oos os &a*ses 4aa au%oriza#o na "e!is"a#o in%erna &ara 0ue os es%ran!eiros &ossam casar5se

 &eran%e suas au%oriaes consu"ares com&e%en%es, 0uer seam a mesma ou enaciona"iaes i-eren%es e a%é 0uano %en4am omic*"ios i'ersos, rea"izano5se o seucasamen%o &eran%e as au%oriaes "ocais 4 0ue ser o+ser'aa a "e!is"a#o naciona" (] 1o oar%. o a 8ICC) 0uan%o 3s -orma"iaes im&os%as &e"a "e2 "oci ce"e+ra%ionis, como &recei%ua %am+ém o ar%. Q1 o C;i!o Bus%aman%e, mesmo se -orem i'ersas as-orma"iaes e2is%en%es na "ei &essoa" os nu+en%es e e'am %am+ém ser o+ser'aas osim&eimen%os irimen%es (C;i!o Bus%aman%e ar%. =) a+so"u%os ou &/+"icos (ar%. 1=, I aHIII, o CC) ou re"a%i'os (CC, ar%. 1=, I\ a \II).Assim, &or e2em&"o, um es%ran!eiro naciona" e um &a*s 0ue ami%a a &o"i!amia no &oer casar5se uma ou%ra 'ez no Brasi" nem &oer casar5se a0ui o ao%ao com o c<nu!eo ao%an%e nem o &oero os co"a%erais, "e!*%imos ou i"e!*%imos, a%é o %erceiro !rau.Um e2em&"o e2%ra*o a uris&ru6ncia in%ernaciona" com&araa e ci%ao &e"o Pro-essor Jaco+ Do"in!er1Q (O+ra ci%. &. 7).1Q, a&resen%a uma so"u#o no Fm+i%o o DIPr a uma0ues%o 0ue -oi so"ucionaa &e"os %ri+unais -ranceses, en'o"'eno as&ec%os a a&"ica#o%em&ora"es&acia" as "eis9Um casa" es&an4o", cua "ei &roi+ia o i';rcio, omici"iao na ?ran#a, cuo C;i!o Ci'i"e%ermina a a&"ica#o a naciona"iae &ara 0ues%$es e -am*"ia, no &oeno i'orciar5sena ?ran#a o+%e'e, em 11, se&ara#o uicia" numa cor%e -rancesa. A'ino em 1 amuan#a o Direi%o In%ernaciona" Pri'ao -ranc6s so+re o i';rcio, 0ue &assou a ser re!io &e"a "ei o omic*"io as &ar%es, o mario re0uereu &eran%e a cor%e -rancesa a con'erso ase&ara#o em i';rcio, 0ue "4e -oi ne!aa &e"a Cor%e e A&e"a#o e Rouen, 0ue 0ua"i-icoua 0ues%o como e Direi%o In%er%em&ora" In%ernaciona", ou sea, e con-"i%o %em&ora" eDirei%o In%ernaciona" Pri'ao, 0ue e'eria ser so"ucionao e acoro com as re!ras eDirei%o In%er%em&ora" a 8ei in%erna a ?ran#a.A 8ei -rancesa e 1 (0ue &assou a ami%ir &ara re!er o i';rcio a "ei e omic*"io as &ar%es) is&<s, em seu ar%. 7Q, a"*nea I, 0ue sem&re 0ue a a#o e se&ara#o e cor&os%i'esse sio re0ueria an%es e sua 'i!6ncia, a&"icar5se5ia a "ei an%i!a, %eno a Cor%e eCassa#o eciio 0ue o mesmo e'e ocorrer &ara a con'erso a se&ara#o em i';rcio,ou sea, se a se&ara#o -osse re0ueria an%es a "ei no'a, %an%o es%e &eio e se&ara#o0uan%o sua -u%ura con'erso em i';rcio, con%inuariam a ser re!ios &e"a "ei an%i!a.Como es%e cri%ério e Direi%o In%er%em&ora" in%erno -ranc6s se es%ene ao Direi%oIn%er%em&ora" In%ernaciona", o Tri+una" e Rouen eu &ro'imen%o 3 a&e"a#o o c<nu!emu"4er, re-ormano a sen%en#a a ins%Fncia in-erior 0ue era &ro'imen%o ao &eio oc<nu!e 'aro e con'erso a se&ara#o em i';rcio. Na es&écie, se!uno o Tri+una" eRouen, 4a'ia e se a&"icar a re!ra an%i!a a a&"ica#o a "ei naciona", a es&an4o"a, 0ue noami%ia o i';rcio.Ou%ro e2em&"o, es%e a+orano a 0ues%o o @re%orno ou @e'o"u#o (0uano a "ei e um &a*s -az remisso ou e'o"'e 3 0ues%o &ara ser so"ucionaa e acoro com a "ei in%erna eou%ro &a*s) en'o"'e o cé"e+re caso ?or!o, 0ue marca a in%rou#o essa 4i&;%ese o@re%orno ou @e'o"u#o no irei%o in%ernaciona" e re&resen%a, a sua 'ez, um caso c"ssicoe con-"i%o in%ernaciona" e "eis9

Page 11: DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

7/24/2019 DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

http://slidepdf.com/reader/full/direito-elementos-basicos-de-direito-internacional-privado 11/103

?or!o, na%ura" a Ba'iera, -oi "e'ao &or sua me &ara a ?ran#a, one 'i'eu !rane &ar%e esua 'ia, ei2ano !rane 4eran#a e +ens im;'eis. A "ei a&"ic'e" 3 sua sucesso seria a eseu omic*"io e ori!em, a a Ba'iera. Assim, eciiram os %ri+unais a ?ran#a 0ue ?or!oconser'ara seu omic*"io e ori!em na Ba'iera, e'eno ser consu"%ao o C;i!o +'aro ares&ei%o as is&osi#$es re"a%i'as a sua sucesso. De acoro com a "ei sucess;ria +'ara a

4eran#a e ?or!o &assaria a seus 4ereiros co"a%erais na%urais (irmos, so+rin4os, %ios e &rimos) caso, ao in'és e"a, se a&"icasse a "ei sucess;ria -rancesa, 0ue e2c"u*a os 4ereirosco"a%erais a 4eran#a, es%a seria ec"araa acen%e e e'eria ser reco"4ia &e"o Es%ao-ranc6s con-orme os ar%s. 1= e 1 o CC -ranc6s.Teno, en%o, sur!io o &ro+"ema a &roce6ncia ou im&roce6ncia a remisso aAminis%ra#o o Pa%rim<nio P/+"ico -rancesa (@8^Aminis%ra%ion es Domaines)a&resen%ou en%o um o&or%uno ar!umen%o, -azeno com 0ue a remisso ao irei%oes%ran!eiro %i'esse in!resso, &e"a &rimeira 'ez, na uris&ru6ncia. 0ue o C;i!o Ci'i" +'aro (Ca&. II, ] 1 e ca&. \II, =a &ar%e, ] 1o) a&"ic'e" e'ien%emen%e ao caso con%in4auma is&osi#o se!uno a 0ua" as sucess$es imo+i"irias eram su+me%ias 3 "ei o "u!ar oomic*"io e-e%i'o o e-un%o. >eno es%e a ?ran#a a "ei +'ara com&e%en%e reme%ia aso"u#o o assun%o 3 "ei sucess;ria -rancesa e e acoro com es%a o Es%ao -ranc6s e'eriareco"4er a 4eran#a.. O DIPr, O DIREITO UNI?ORME E O DIREITO COMPARADO:Mui%os %6m sus%en%ao 0ue um os &rinci&ais o+e%os o irei%o in%ernaciona" &ri'ao écriar um irei%o uni-orme, em+ora aro"o Ha""ao, &or e2em&"o, sus%en%asse 0ue seriauma so"u#o sim&"is%a a %en%a%i'a e e"imina#o a a'ersiae en%re os sis%emas ur*icos &e"a sua &aroniza#o, o 0ue iria, a seu 'er, con-"i%ar com a &ersona"iae cu"%ura" e com as%rai#$es e caa &a*s. No e2is%em /'ias, &orém, 0ue es%e o+e%o 5 o a uni-ormiza#oas "e!is"a#$es os &a*ses5 em+ora nes%e momen%o &ossa aina &arecer mui%o is%an%e, %emsio a"'o e 'rias %en%a%i'as a%ra'és a ou%rina, os mo'imen%os e in%e!ra#o econ<micaen%re Es%aos e 0ue so e2em&"o a Unio Euro&éia 5 UE, o Mercosu" e o NA?TA, e aconse0en%e uni-ormiza#o e suas "e!is"a#$es e a%ra'és o %ra+a"4o e or!anismosin%ernacionais, como é o caso %*&ico o Ins%i%u% In%erna%iona" &our "^Uni-ica%ion u Droi%Pri'é (UNIDROIT), ou a UNCITRA8 5 Uni%e Na%ions Comission -or In%erna%iona" Trae8a, an%es ci%aa, am+os or!anismos "i!aos 3 ONU, 0ue no %6m &ou&ao es-or#os nes%esen%io. c"aro 0ue irei%o uni-orme e DIPr so incon-un*'eis, resumino5se o &rimeiro nacon'er!6ncia as normas emanaas e uas ou mais orens ur*icas es%a%ais, ou nae0ua"iza#o as "e!is"a#$es e a"!uns Es%aos &ara se a&ro2imarem ou i!ua"arem, en0uan%o0ue o irei%o in%ernaciona" &ri'ao en'o"'e o es%uo os sis%emas e se"e#o as "eis e asnormas in%ernacionais e con-"i%os e2is%en%es nas i-eren%es orens ur*icas muniais.Um memor'e" e 4is%;rico es-or#o e uni-ormiza#o o DIPr -oi -ei%o a%ra'és o C;i!oe Direi%o In%ernaciona" Pri'ao, con'en#o in%ernaciona" com Q= ar%i!os, -irmaa so+ osaus&*cios a Unio Panamericana, en%re Ar!en%ina, Brasi", Bo"*'ia, Co"<m+ia, Cos%a Rica,C4i"e, Cu+a, E0uaor, Es%aos Unios, Gua%ema"a, ai%i, onuras, Mé2ico, Nicar!ua,Para!uai, Per/, Re&/+"ica Dominicana, >a"'aor, Henezue"a, na a Con-er6nciaIn%ernaciona" Americana rea"izaa em a'ana, Cu+a, em 7 e -e'ereiro e 17. Proe%oo uris%a cu+ano An%onio >anc4ez e Bus%amen%e >ir'én, 0ue -oi %am+ém e"e!ao eCu+a na0ue"a Con-er6ncia. Es%e c;i!o, con4ecio como C;i!o Bus%amen%e, é a&"ic'e"a_os Es%aos con%ra%an%es e 30ue"es 0ue 'iessem a e"e aerir &os%eriormen%e (ar%. 7o ) e %em

Page 12: DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

7/24/2019 DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

http://slidepdf.com/reader/full/direito-elementos-basicos-de-direito-internacional-privado 12/103

como o+e%o a mais am&"a coi-ica#o e &rinc*&ios e normas e DIPr e 0ue se %emno%*cia.A no ser 0uan%o 3 as&ec%os es&eciais, como as normas o irei%o comuni%rio e as re!raso comércio e as -inan#as in%ernacionais, no &arece nes%e momen%o a%in!*'e" a méio &razo uma uni-ormiae "e!is"a%i'a, uma 'ez 0ue, ine!a'e"men%e, o irei%o %em se mos%rao

re-ra%rio 3 uni-ormiza#o, man%eno5se 'incu"ao 3 re!io, 3 ra#a, 3s %rai#$es, aoscos%umes, 3 "*n!ua, 3 re"i!io e aos recursos e necessiaes e caa &o'o.E2is%e, no en%an%o, uma &re%enso !enera"izaa e am+iciosa a comuniae in%ernaciona" ene!;cios, no sen%io e 4armonizar as re!ras "e!ais 'isano a%ener as e2i!6ncias e'e"ociae e raciona"iza#o o comércio in%ernaciona". De'em ser mencionaos, nes%esen%io, os %ra+a"4os a UNCITRA8, 0ue -oi criaa &e"a Assem+"éia !era" a ONU em1 (Reso"u#o 7.7) com o o+e%i'o e &ossi+i"i%ar 3s Na#$es Unias uma a%ua#o maisa%i'a na reu#o ou remo#o e o+s%cu"os ao -"u2o o comércio in%ernaciona". AAssem+"éia Gera" a ONU ao cri5"a recon4eceu 0ue os con-"i%os e i'er!6ncias en%re as"eis e i-eren%es Es%aos em ma%érias re"a%i'as ao comércio in%ernaciona" cons%i%uem umo+s%cu"o a e'o"u#o o comércio munia", consierano, assim, con'enien%e 0ue o &rocesso e 4armoniza#o e uni-ica#o a "e!is"a#o o comércio in%ernaciona" -ossecoorenao, sis%ema%izao e ace"erao asse!urano5se uma am&"a &ar%ici&a#o os Es%aosnesse &rocesso.Em sua &rimeira se#o, e 1, a Comisso ao%ou no'e i%ens como +ase &ara o seu &ro!rama e %ra+a"4o -u%uro9 (1) 'ena in%ernaciona" e mercaorias: (7) ar+i%ra!emcomercia" in%ernaciona": (=) %rans&or%es: (Q) se!uros: () &a!amen%os in%ernacionais: () &ro&rieae in%e"ec%ua": () e"imina#o a iscrimina#o e "eis re"a%i'as ao comércioin%ernaciona": () a!enciamen%o e () "e!a"iza#o e ocumen%os. Den%re esses i%ens -oiaa &rioriae a 'ena in%ernaciona" e mercaorias, a ar+i%ra!em comercia" in%ernaciona"e a 0ues%o os &a!amen%os in%ernacionais, %eno como resu"%aos a assina%ura aCon'en#o e Hiena, e 1 so+re a com&ra e 'ena in%ernaciona" e mercaorias e area#o e "eis5moe"o so+re ar+i%ra!em comercia" in%ernaciona" e so+re %rans-er6nciasin%ernacionais e créi%o. A Con'en#o e Hiena -oi -irmaa &or mais e Es%aos e a8ei5Moe"o so+re ar+i%ra!em ao%aa &or mais e 77 &a*ses a%é 1.1 A comisso ao%ouum sis%ema -"e2*'e" e -unciona" com res&ei%o 3s %écnicas e 4armoniza#o e uni-ica#o a8e!is"a#o Comercia" In%ernaciona", usano as %écnicas "e!is"a%i'as a+ai2o9(i) Con'en#$es In%ernacionais 5 iea"izaas como meio e uni-ica#o a "e!is"a#o emEs%aos5Mem+ros, es%a+e"eceno5se a o+ri!a#o in%ernaciona" os Es%aos em ao%aremuma "e!is"a#o e acoro com as Con'en#$es. A aer6ncia e um Es%ao a Con'en#oim&"ica numa ec"ara#o -orma" o Es%ao, norma"men%e ao e&osi%rio a Con'en#o, e0ue esea a e"a aerir. Um moe"o uni'ersa"men%e recon4ecio e Con'en#o nes%esen%io é o a Con'en#o e Hiena so+re a com&ra e 'ena in%ernaciona" e mercaorias:(ii) 8eis5Moe"o 5 iea"izaas como um %e2%o "e!is"a%i'o recomenao &ara ao#o &e"osEs%aos em, %ermos e "ei naciona". Di-eren%emen%e a Con'en#o, a 8ei5Moe"o nore0uer 0ue o Es%ao 0ue a ao%e %en4a e no%i-icar a"!um or!anismo como o e&osi%rio aCon'en#o. Aemais, o Es%ao &oe, ao incor&orar o %e2%o a 8ei5Moe"o a seu sis%ema"e!a", moi-icar ou ei2ar e a&"icar a"!umas as suas &ro'is$es. Assim, o !rau euni-ica#o e cer%eza so+re a e2%enso a 4armoniza#o a ser &rouzia a%ra'és e uma 8ei5Moe"o é +em menor o 0ue no caso e uma Con'en#o, mas a 8ei5Moe"o o-erece maior -"e2i+i"iae, &oeno o Es%ao aa&%ar seu %e2%o 3s suas necessiaes. Um e2em&"o

Page 13: DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

7/24/2019 DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

http://slidepdf.com/reader/full/direito-elementos-basicos-de-direito-internacional-privado 13/103

im&or%an%*ssimo é encon%rao na 8ei5Moe"o a UNCITRA8 so+re Ar+i%ra!em Comercia"In%ernaciona":(iii) Moe"o e Es%i&u"a#$es &ara Con'en#$es 5 Vuano cer%o n/mero e Con'en#$es%ra%am e uma 0ues%o es&ec*-ica, e um moo 0ue mos%re a con'eni6ncia e uni-ica#o, &oe ser /%i" a ao#o e um moe"o e es%i&u"a#o con'enciona". A UNCITRA8, em

17, es%a+e"eceu um moe"o e uniae con%+i" e 'a"or cons%an%e 0ue &oe ser usaa,em &ar%icu"ar, em con%ra%os e %rans&or%e in%ernaciona" e Con'en#$es o+ri!acionais &arae2&ressar 'a"ores em %ermos -inanceiros:(i') Recomena#o e %ra+a"4os "e!is"a%i'os 5 3s 'ezes, na im&ossi+i"iae e a&resen%ar uma -orma aa&%'e" e incor&ora#o aos sis%emas nacionais e uma Con'en#o ou 8ei5Moe"o a %écnica a comisso consis%e em o-erecer uma recomena#o e "e!is"a#o aos &a*ses5mem+ros:(') Técnicas con%ra%uais (Normas Uni-ormes) 5 a rea#o e con%ra%os, es&ecia"men%e nocomércio in%ernaciona", &oe ser enormemen%e -aci"i%aa, moernizaa e uni-icaa se as &ar%es &uerem incor&orar a seus con%ra%os C"usu"as5Moe"o &re&araas a n*'e"in%ernaciona". E2em&"os re"e'an%es essas C"usu"as so encon%raos nos re!u"amen%osmoe"os e ar+i%ra!em e e conci"ia#o a UNCITRA8.1O mo'imen%o @ecum6nico a comuniae in%ernaciona" e ne!;cios &re%ene no &recisar -azer maiores re-er6ncias a irei%os nacionais, sur!ino es%e no'o irei%o o conun%o em/"%i&"os 'e%ores com&os%os &e"os -a%ores consue%uinrios, con'encionais, uris&ruenciais e ecorren%es as ar+i%ra!ens in%ernacionais aminis%raas &or m/"%i&"asen%iaes 0ue a%uam e -orma es'incu"aa as es%ru%uras es%a%ais. Es%e mo'imen%o seincor&oraria, no ressur!imen%o a iéia e uma "e2 merca%oria, e na%ureza su&ranaciona",ima!inaa inicia"men%e na iae méia, 0uano as -ron%eiras en%re os &a*ses no semos%ra'am aina +em e-inias e a comuniae in%ernaciona" esea'a o sur!imen%o ere!ras su&ranacionais &ara re!u"ar seus ne!;cios.O irei%o com&arao é a ci6ncia ou o mé%oo cien%*-ico &e"o 0ua" se -az o es%uocom&ara%i'o os irei%os no es&a#o como uma !eo!ra-ia ur*ica, ao "ao a 4is%;ria oirei%o cua imenso é o %em&o. Tem e"e como -un#o o es%uo, simu"%Fneo, os 'riosirei%os e "e!is"a#$es, &ara con4ecer as res&ec%i'as seme"4an#as, i-eren#as, e, so+re%uo,re"a#$es e assim, con%ri+uir &ara a ci6ncia, a &rou#o in%erna e e2%erna, em es&ecia" &ara oa&rimoramen%o as re!ras e &ara a me"4or in%er&re%a#o o irei%o. Des%a -orma, secons%i%ui num e"emen%o au2i"iar o DIPr e o irei%o uni-orme, &ois, con4eceno ecom&arano as "eis i'er!en%es as 'rias na#$es é 0ue se &oer, &rimeiramen%e,cooren5"as, 4armonizano5as a%ra'és as normas so"ucionaoras e con-"i%os, ou %en%ar uni-ormiz5"as, ien%i-icano5as &or uma norma /nica e uni'ersa", su&ressora as co"is$es.. ?ONTE> DO DIPr9 8EI>, CO>TUME>, TRATADO> E CONHENK`E>,JURI>PRUDNCIA, DOUTRINAOs an%i!os romanos i'iiam o irei%o em us non scri&%um e us scri&%um. Os cos%umescons%i%u*am as -on%es o irei%o no escri%o e o irei%o escri%o %in4a como -on%e as "eis,-ossem as 'o%aas &e"as assem+"éias e %oo o &o'o romano (cen%uria%a) -ossem asreso"u#$es as assem+"éias e &"e+eus (&"e+isci%a), ou, aina, as consu"%as ao senao(sena%us consu"%ae), as sen%en#as os uizes (ei%a ma!is%ra%um), ou a ou%rina (res&onsa &ruen%ium) a"ém os &rinc*&ios cons%i%ucionais (cons%i%u%iones &rinci&ium), "is%a es%a 0ue ére-eria nas Ins%i%u%as o Im&eraor Jus%iniano.A"!uns is%in!uem as -on%es ma%eriais as -ormais. As &rimeiras re&resen%ariam as%en6ncias o irei%o e as /"%imas a ma%eria"iza#o es%a %en6ncia em %ermos e normas

Page 14: DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

7/24/2019 DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

http://slidepdf.com/reader/full/direito-elementos-basicos-de-direito-internacional-privado 14/103

o+e%i'as, 0ue cons%i%uiriam as -on%es -ormais o irei%o. C";'is Be'i"0ua7 C8bHI>BEHI8VUA 5 Princ*&ios e"emen%ares e irei%o in%ernaciona" &ri'ao 5 7a ei#o 5 &!inas 17151771 c"assi-ica'a as -on%es o DIPr se!uno o &on%o e 'is%a e sua ener!iacoa%i'a como9 (a) a "ei es&ecia" e caa &a*s: (+) os %ra%aos e con'en#$es e (c) a %rai#o eos cos%umes.

A com&"e2iae os &ro+"emas 'ersaos &e"o DIPr conuz a uma 'arieae e -on%es &rou%oras e re!ras 0ue o+e%i'am inicar so"u#$es, mais ou menos e-icazes em caa caso.Jaco+ Do"in!er assina"a 0ue en0uan%o no Direi%o In%ernaciona" P/+"ico &re&oneram asre!ras &rouzias &or -on%es su&ranacionais, no DIPr é n*%ia a &re&onerFncia as -on%esin%ernas9 a 8ei: a Dou%rina e a Juris&ru6ncia. A con4ecia i'er!6ncia em %orno ac"assi-ica#o a ou%rina e uris&ru6ncia como -on%es -ormais o irei%o no se encon%rano DIPr, one 4 unanimiae na acei%a#o essas -on%es.A maioria os au%ores acei%a a se!uin%e c"assi-ica#o as -on%es o DIPr9a) as "eis in%ernas 0ue re!u"am o sis%ema &ara se"e#o e a&"ica#o ou no no &a*s e "eises%ran!eiras, ou 0ue isci&"inam a si%ua#o os es%ran!eiros no &a*s: +) os %ra%aos in%ernacionais norma%i'os re"acionaos ao DIPr:c) os cos%umes in%ernos e na%ureza &ri'aa in%ernaciona" :) a uris&ru6ncia e DIPr:e) a ou%rina en'o"'eno 0ues%$es e DIPr.As "eis in%ernasTa"'ez a &rinci&a" -on%e o DIPr se encon%re na "e!is"a#o in%erna os &a*ses com a&"ica#oso+re -a%os e circuns%Fncias conec%aos a i'ersos sis%emas "e!ais e a0ue"a es&ecia"men%ecriaa &ara re!u"ar a si%ua#o os es%ran!eiros no &a*s.Uma &rimeira is%in#o &r%ica nes%e %ema consis%e em a&on%ar as re!ras ma%eriaise2is%en%es nas "e!is"a#$es in%ernas os &a*ses 0ue izem res&ei%o, ire%amen%e, 3 0ues%o aser esc"arecia ou re!u"amen%aa e no 3 norma so"ucionaora e con-"i%os. Nes%e sen%io &oem ser ci%aas as "eis 0ue e%erminam, ire%amen%e, re!ras so+re o in!resso, conu%a,e2&u"so ou e&or%a#o e es%ran!eiros, so+re as coni#$es 0ue en'o"'em a &era ea0uisi#o a naciona"iae, so+re &a!amen%os ao e2%erior, so+re %rans&or%es in%ernacionaise assim &or ian%e?oi na I%"ia, em &rinc*&io, 0ue sur!iu 4is%oricamen%e, na iae méia, a %eoria o con-"i%oe "eis. enri Ba%%i-o" e Pau" 8a!are=1 ENRI BATTI?O8 e PAU8 8AGARDE 5 Trai%ée Droi% In%erna%iona" Pri'é 5 Tome 1 5 e. ei%ion 5 Paris 5 &!. 71 re!is%ram 0ue %oa aEuro&a -eua" a iae méia con4eceu a -aina os mercaores e i'ersas ori!ens 0uee-e%ua'am suas %ransa#$es so+ o im&ério e re!ras cos%umeiras acei%as &or %oos, mas 0ue%a" sis%ema, como o ius !en%ium os romanos, e'oca'a a &ossi+i"iae a &ermanen%ea&"ica#o e um irei%o &r;&rio 3s re"a#$es &ri'aas in%ernacionais, %eno, assim, suas"imi%a#$es.Assim, acon%eceu 0ue, &ouco a &ouco, a 'arieae as re"a#$es ci'is, &a%rimoniais e-ami"iares, assim como a i'ersiae as coni#$es sociais em caa ciae, so+re%uo nasciaes o nor%e a I%"ia, &uan%es em %ermos e comércio, aca+aram &or im&or a"e!is"a#o os @es%a%u%os, cua &ro&os%a im&"ica'a na so"u#o os con-"i%os e "eis en%re osi'ersos &o'os euro&eus a%ra'és e normas es&ec*-icas, a&"ic'eis a caa caso.As normas "e!is"a%i'as in%ernas so+re con-"i%os e "eis so encon%raas ora nos c;i!osci'is, como ma%éria in%rou%;ria aos mesmos, como é o caso o cri%ério se!uio &e"oC;i!o Ci'i" a"emo, no 0ue -oi acom&an4ao &e"o +rasi"eiro, ora em normas is&ersas ou,aina, em orenamen%os "e!is"a%i'os 0ue no se en0uaram aos C;i!os ou a "eis

Page 15: DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

7/24/2019 DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

http://slidepdf.com/reader/full/direito-elementos-basicos-de-direito-internacional-privado 15/103

in%rou%;rias aos mesmos, como é o caso o sis%ema e con-"i%os e "eis os Es%aosUnios, 0ue, a-as%ano5se a orien%a#o ominan%e na Euro&a, consis%e numa conensa#oa uris&ru6ncia so+re o %ema, &re&araa &e"o American 8a Ins%i%u%e, seno assimes%ru%urao o @Res%a%emen% o- %4e 8a o- %4e Con-"ic% o- 8as, ca+eno o %ra+a"4o inicia"essa conensa#o ao &ro-essor e ar'ar, Jose&4 Bea"e.

Tra%aos e Con'en#$es In%ernacionaisOs %ra%aos e con'en#$es in%ernacionais cons%i%uem, a se!uir, sem 4a'er nes%a oremnen4uma 4ierar0uia, a mais -ecuna e im&or%an%e -on%e o DIPr. a%ra'és a ra%i-ica#oos mesmos 0ue se insere na "e!is"a#o in%erna os &a*ses as normas a 0ue o &a*s,con'enciona"men%e, se o+ri!a in%ernaciona"men%e no Fm+i%o o DIPr.O &rinc*&io o &rimao o irei%o in%ernaciona", a &ar%ir a assina%ura e ra%i-ica#o os%ra%aos e con'en#$es in%ernacionais, no Fm+i%o americano encon%ra5se re-"e%io emis&osi%i'os a IH Con-er6ncia In%ernaciona" Americana, 0ue resu"%ou na Con'en#o so+reTra%aos e a'ana, e 17, a 0ua" is&$e no ar% o 0ue os %ra%aos so o+ri!a%;riose&ois e ra%i-icaos &e"os Es%aos con%ra%an%es, @aina 0ue es%a c"usu"a no cons%e os &"enos &oeres os ne!ociaores, nem -i!ure no &r;&rio %ra%ao.O ar%. 7 a Con'en#o e Hiena so+re Tra%aos, e 1, 0ue %em como em+"ema osacrossan%o &rinc*&io o &ac%a sun% ser'ana, is&$e 0ue @%oo %ra%ao em 'i!or o+ri!a 3s &ar%es e e'e ser cum&rio &or e"as e +oa -é.?auc4i""e== (@Trai%é e Droi% In%erna%iona" Pu+"i0ue, Paris, 17, &. =71 sus%en%a'a 0uea ra%i-ica#o e um Tra%ao &rouz os se!uin%es e-ei%os &ara o res&ec%i'o &a*s 0ue ora%i-i0ue e 4omo"o!ue in%ernamen%e9 a) -az cessar a e-iccia a "ei in%erna con%rria a0ua"0uer norma o Tra%ao, &or0ue o irei%o cons%i%u*o na orem ur*ica in%ernaciona"seria su&erior ao irei%o au%<nomo emanao e uma as &ar%es o %ra%ao=Q Es%a o&iniore&resen%a &osi#o a c4amaa corren%e monis%a, 0ue &re!a a &rimazia os %ra%aos econ'en#$es in%ernacionais so+re a "e!is"a#o in%erna os &a*ses, mas 0ue es+arra na %eoria e &r%ica os Es%aos, como o Brasi" e os Es%aos Unios, &or e2em&"o, one, 'ia e re!ra,%ra%aos ra%i-icaos e "e!is"a#o in%erna ocu&am a mesma &osi#o na 4ierar0uia "e!is"a%i'a, &oeno uns re'o!ar e ser re'o!aos &or ou%ros em 'ir%ue e sua crono"o!ia. 1: +) osEs%aos 'incu"aos ao Tra%ao %ornam5se res&ons'eis &or 0ua"0uer a%o a Aminis%ra#oou o Poer 8e!is"a%i'o con%rrios aos com&romissos in%ernacionais assumios. Ta"en%enimen%o se encon%ra consa!rao no ar%. 7 a Con'en#o e Hiena e ac4a5se im&"*ci%ono &reFm+u"o a Car%a as Na#$es Unias e no ar%. =o a Car%a a OEA. No Brasi" a in%e!ra#o a con'en#o ou %ra%ao in%ernaciona" %am+ém se e&ois 0ue omesmo é ra%i-icao, ou sea, e&ois e ne!ociao, e'e ser -irmao &e"o Presien%e aRe&/+"ica e re-erenao &e"o Con!resso Naciona", nos %ermos o ar% Q, HIII, a a%ua"Cons%i%ui#o ?eera", cons%i%uino ma%éria e com&e%6ncia e2c"usi'a o Con!resso Naciona" (ar%. Q, I a C?) reso"'er e-ini%i'amen%e so+re %ra%aos, acoros ou a%osin%ernacionais 0ue acarre%em encar!os ou com&romissos !ra'osos ao &a%rim<nio naciona".

Os %ra%aos ou con'en#$es a e"a incor&oraos -ormariam, se!uno a corren%e monis%a maise2%remaa, um irei%o es&ecia" , 0ue a "ei in%erna, comum, no &oeria re'o!ar. A %eoriamonis%a, &orém, nem sem&re é acei%a e e2is%e !rane i'ersiae e &osi#$es a esseres&ei%o. No Brasi", &ara o +om en%enimen%o a ma%éria, %6m im&or%Fncia -unamen%a" asmani-es%a#$es o >u&remo Tri+una" ?eera". Nossa Cons%i%ui#o é omissa a res&ei%o o@s%a%us 0ue o Tra%ao ou Con'en#o in%ernamen%e ra%i-icao es-ru%a em re"a#o 3

Page 16: DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

7/24/2019 DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

http://slidepdf.com/reader/full/direito-elementos-basicos-de-direito-internacional-privado 16/103

"e!is"a#o &rouzia &e"as 'ias "e!is"a%i'as in%ernas. Porém, em 0ue &ese a -a"%a eis&osi%i'o cons%i%uciona", nosso C;i!o Tri+u%rio Naciona" 5 CTN, 0ue é "eicom&"emen%ar 3 Cons%i%ui#o, &re'6, em seus ar%s. e , 0ue a e2&resso @"e!is"a#o%ri+u%ria com&reene a"ém as "eis, ecre%os e normas com&"emen%ares os Tra%aos eCon'en#$es in%ernacionais, os 0uais re'o!am ou moi-icam a "e!is"a#o %ri+u%ria in%erna.

Tam+ém a "ei .=, e 7=.., 0ue is&$e so+re ar+i%ra!em, is&$e no ar%. =Q 0ue asen%en#a ar+i%ra" es%ran!eira ser e2ecu%aa no Brasi" e con-ormiae com os %ra%aosin%ernacionais com e-iccia em nosso orenamen%o in%erno e s; na sua aus6ncia,es%ri%amen%e e acoro com os seus %ermos. ?ora essas uas "eis, nen4um ou%ro is&osi%i'o"e!a" naciona" es%a+e"ece a su&remacia 4ierr0uica o %ra%ao so+re a norma "e!a" in%erna. Na ?ran#a, a Cons%i%ui#o e Q e ou%u+ro e 1, no ar%. , &re'6 0ue os %ra%aosin%ernacionais &re'a"ecem so+re o irei%o in%erno, se +em a coni#o &ara is%o ocorrer é aa&"ica#o rec*&roca o mesmo cri%ério &e"o ou%ro Es%ao Par%e. J na Cons%i%ui#o ao"ana o ar%. Q is&$e 0ue as normas "e!ais o &a*s no e'ero ser a&"icaas em con-"i%ocom is&osi#$es uni'ersa"men%e o+ri!a%;rias con%ias nos Tra%aos e ou Reso"u#$es eor!aniza#$es in%ernacionais. Nos Es%aos Unios, a sua 'ez, im&era a re!ra e 0ue a "ei &os%erior erro!a a an%erior (@"a%er in %ime) &re'a"eceno a re!ra ou norma mais recen%e, sea a ecorren%e osTra%aos ou Con'en#$es ou a "e!is"a#o ?eera" nor%e5americana, uma 'ez 0ue é cer%o orecon4ecimen%o e 0ue as normas os Tra%aos ou Con'en#$es ra%i-icaos &e"o &a*s &re'a"ecem em 0ua"0uer caso em re"a#o 3 "e!is"a#o in%erna. No Brasi", ao menos no a%ua" es%!io, &oe ser resumio, com +ase na uris&ru6nciaominan%e o >T?, 0ue as normas ecorren%es os Tra%aos e Con'en#$es 0ue %en4am siora%i-icaos &e"o &a*s se e0ui&aram 3s a "e!is"a#o orinria in%erna, &oeno a norma maisrecen%e re'o!ar a mais an%i!a. A /nica e2ce#o -ei%a nes%e %;&ico &e"a uris&ru6ncia o>T? é so+re a &osi#o a "e!is"a#o in%erna em re"a#o aos c4amaos @%ra%aos con%ra%uais0ue se is%in!uiriam os c4amaos @%ra%aos5"ei ou @%ra%aos norma%i'os. Nos @%ra%aoscon%ra%uais cuos e2em&"os mais e'ien%es se encon%ram nos %ra%aos +i"a%erais so+re +i5%ri+u%a#o, ou nos %ra%aos comerciais em 0ue as &ar%es es%a+e"eceriam o+ri!a#$esrec*&rocas em %orno e in%eresses es&ec*-icos, criano um @ne!;cio ur*ico, no 4a'eria a &re'a"6ncia a "e!is"a#o in%erna su&er'enien%e em re"a#o aos %ermos o %ra%ao. J nos%ra%aos5"eis ou norma%i'os, %am+ém c4amaos @"e!is-eran%es, 0ue criam normas !erais ea+s%ra%as, com 'is%as ao es%a+e"ecimen%o e is&osi%i'os e irei%o o+e%i'o a seremse!uios e -orma uni-orme en%re os Es%aos, 4a'eria a e0ui&ara#o en%re o %ra%ao e anorma "e!a" in%erna. A uris&ru6nciaA uris&ru6ncia re"a%i'a a 0ues%$es e na%ureza in%ernaciona" ou em casos conec%aos amais e um sis%ema ur*ico naciona" ou, aina, 0ue en'o"'am a si%ua#o o es%ran!eiro no &a*s, é e e2%raorinria re"e'Fncia &ara es%a+e"ecer cFnones 0ue a&on%em as so"u#$es oDIPr nessas 0ues%$es.O recon4ecimen%o o irei%o es%ran!eiro, en%ro os om*nios e as %écnicas o nosso DIPr 5se a%ra'és a uris&ru6ncia, como no e2em&"o aian%e9 @De'e ser man%ia no car!o e in'en%arian%e a 'i/'a e naciona"iae i%a"iana 0ue secasara com i%a"iano, &e"o re!ime e se&ara#o e +ens, ese 0ue "4e cai+a o usu-ru%o eois %er#o o &a%rim<nio o e cuus, asse!urao &e"a "ei a I%"ia e ese 0ue es%ea a 'i/'ae &osse os +ens. (Tri+una" e Jus%i#a e >o Pau"o, RT 7QQ)

Page 17: DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

7/24/2019 DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

http://slidepdf.com/reader/full/direito-elementos-basicos-de-direito-internacional-privado 17/103

. TENDNCIA> DE UNI?ORMIXAKLO DO DIPr E DA> 8EI> E CO>TUME> DOCOMRCIO INTERNACIONA8>o i!nas e re!is%ro as %en%a%i'as, a"!umas ma"o!raas ou%ras nem %an%o, e seremes%a+e"ecios &ar$es uni-ormes e DIPr a%ra'és e %ra%aos e con'en#$es in%ernacionais,e 0ue so e2em&"o, em &rimeiro "u!ar, o C;i!o e Direi%o In%ernaciona" Pri'ao,

co!nominao C;i!o Bus%amen%e, e a Con-er6ncia a aia e Direi%o In%ernaciona"Pri'ao, as i'ersas con'en#$es a&ro'aas no Fm+i%o as Con-er6ncias In%eramericanasEs&ecia"izaas e Direi%o In%ernaciona" Pri'ao (CIDIPs), a"ém as con'en#$es euro&éiasuni-ormizaoras os irei%os ecorren%es a a&"ica#o o Tra%ao e Roma, 0ue criou aComuniae Econ<mica Euro&éia.De ou%ro "ao, o -en<meno a !"o+a"iza#o as &r%icas mercan%is in%ernacionais, inc"usi'ecom a in%e!ra#o re!iona" e &a*sesQQ Essas macroassocia#$es es%o criano +"ocosmercao";!icos muniais 0ue e'ero re-"e%ir5se na crescen%e 4omo!einiza#o as"e!is"a#$es os &a*ses 0ue os in%e!ram. Em 11 os Es%aos Unios e Cana, na Américao Nor%e, con%ri+u*ram com 1,d as e2&or%a#$es muniais (somen%e os EEUU &ar%ici&aram ini'iua"men%e com 17, 7d essas e2&or%a#$es. A CEE 5 ComuniaeEcon<mica Euro&éia &ar%ici&ou em 11 com =,7d as e2&or%a#$es muniais e o Ja&o,sozin4o, &ar%ici&ou com ,1Qd. 7, a%ra'és e con'en#$es in%ernacionais, como é o caso aUE 5 Unio Euro&éia, o MERCO>U8 5 Mercao Comum o >u", o NA?TA 5 Nor%4American ?ree Trae A!reemen%, ou a es%ru%ura 0ue &oer resu"%ar a A8CA 5 rea e8i're Comércio as Américas, 'em %razeno uma sis%ema%iza#o e &roceimen%os 0ue%ene a resu"%ar na &ro!ressi'a, aina 0ue &arcia", 4omo!einiza#o as "e!is"a#$es osEs%aos5Mem+ros, 'isano a in%e!ra#o e suas economiasQ Os &ro!ramas e in%e!ra#oa&resen%am a"!umas !raa#$es. Numa esca"a em 0ue se 'o co"ocano ou%ros "a#osa&resen%am5se assim9 XONA DE 8IHRE COMRCIO 5 em 0ue se carac%eriza a reu#o oue"imina#o e %a2as auaneiras e res%ri#$es ao in%ercFm+io. E2em&"os9 NA?TA 5 Nor%4American ?ree Trae A!reemen% 5 Criao em 1Q en%re os EUA, Cana e Mé2ico:UNILO ADUANEIRA 5 zona e "i're comércio o es%a+e"ecimen%o e uma Ta2a E2%ernaComum (TEC). E2em&"o9 Pac%o Anino 5 criao em 1 -oi a &rimeira %en%a%i'a ein%e!ra#o o con%inen%e, en%re Bo"*'ia, Co"om+ia, E0uaor, Per/ e Henezue"a: MERCADOCOMUM 5 unio auaneira "i're circu"a#o e +ens, ser'i#os, &essoas e ca&i%ais.E2em&"o9 Comuniae Econ<mica Euro&éia an%es e 1= (Tra%ao e Maas%ric4%) eMERCO>U8, criao em 11 en%re Ar!en%ina, Brasi", Para!uai e Uru!uai: UNILOECONOMICA E PO8fTICA 5 mercao comum sis%ema mone%rio comum &o"*%icae2%erna e e e-esa comum. E2em&"o9 a Comuniae Econ<mica Euro&éia e&ois oTra%ao e Maas%ric4%, e 1=. Os &rinci&ais Pro!ramas e In%e!ra#o Econ<micasur!iram na Euro&a, a&;s a >e!una Guerra Munia", so+ a in-"u6ncia o Primeiro Minis%ro?ranc6s ROBERT >U8MAN, 0ue -oi o &rimeiro Presien%e o Par"amen%o Euro&eu.Den%re e"es &oem ser ci%aos, na Euro&a9 o Bene"u2 5 a Unio Econ<mica Be"!o58u2em+ur!uesa: a Comuniae Euro&éia o Car'o e A#o (CECA511): a ComuniaeEcon<mica Euro&éia (CEE51): a Comuniae Euro&éia e Ener!ia A%<mica (CEEA 51): a Comuniae os Es%aos Ine&enen%es (CEI 5 11): Nas Américas9 o Pac%oAnino (1): a Comuniae o Cari+e e Mercao Comum (CARICOM 5 1=): aAssocia#o 8a%ino5Americana e In%e!ra#o (A8ADI 5 1): o Mercao Comum o >u"(MERCO>U8 5 1): o Mercao e 8i're Comércio Nor%e5Americano (NA?TA 5 17): area e 8i're Comércio as Américas (A8CA 5 1Q) . Na -rica: A ComuniaeEcon<mica a -rica Ocien%a" (UDEAC 5 1): A comuniae Econ<mica os Pa*ses

Page 18: DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

7/24/2019 DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

http://slidepdf.com/reader/full/direito-elementos-basicos-de-direito-internacional-privado 18/103

os Granes 8a!os (CEP8G8 5 1): a Xona e Comércio Pre-erencia" a -rica Orien%a"e Meriiona" (XCP 5 11). No Orien%e9 a 8i!a os Es%aos ra+es (8EA 5 1Q): aAssocia#o as Na#$es o >ues%e Asi%ico (A>EAN 5 1): a Coo&era#o Econ<mica asia e o Pac*-ico (APEC 5 1):.71.O MERCO>U8, e 0ue -azem &ar%e a Ar!en%ina, Brasi", Para!uai e Uru!uai. cons%i%ui

e2em&"o re"a%i'amen%e recen%e, com +ons resu"%aos 'is*'eis e in%e!ra#o re!iona" e &a*ses o+e%i'ano uma me%a econ<mica comum. ?oi e"e criao com a assina%ura em 7 emar#o e 11 o c4amao Tra%ao e Assun#o a&ro'ao &e"o Con!resso +rasi"eiro em 7e se%em+ro e 11 e &romu"!ao &e"o Presien%e a Re&/+"ica em 71 e no'em+ro e11 (&e"o Decre%o no =, DOU e 77111). O Tra%ao en%rou in%ernaciona"men%e em'i!or em 7111, 0uano -oi -ei%o o e&;si%o e suas res&ec%i'as ra%i-ica#$es &e"osEs%aos5Par%es.Tam+ém a crescen%e necessiae e uni-ormiza#o as &r%icas e &rinc*&ios in%ernacionaiso comércio 'em im&ono a e0ua"iza#o e as&ec%os "e!ais as &r%icas mercan%isin%ernacionais. Nes%e cam&o so i!nos e no%a os es-or#os as Na#$es Unias, a%ra'és esua Comisso &ara a 8e!is"a#o Comercia" In%ernaciona" (Uni%e Na%ions Comission onIn%erna%iona" Trae 8a 5 UNCITRA8), com a cria#o, &or e2em&"o, a 8ei Uni-orme &araa 'ena e MercaoriasQ Con-orme cons%a e seus consierana, os Es%aos, ao -irmarema Con'en#o as Na#$es Unias so+re a Com&ra e Hena In%ernaciona" e Mercaorias,-izeram5no na cren#a e 0ue a ao#o e re!ras uni-ormes a&"ic'eis aos con%ra%os ecom&ra e 'ena in%ernaciona" e mercaorias e com&a%*'eis com os i-eren%es sis%emassociais, econ<micos e ur*icos, con%ri+uiria &ara a e"imina#o os o+s%cu"os ur*icos 3s%rocas in%ernacionais e -a'oreceria o esen'o"'imen%o o comércio in%ernaciona". 77 e a8ei5Moe"o so+re Ar+i%ra!em Comercia" In%ernaciona", a"ém a cria#o, &e"a CFmara eComércio In%ernaciona" e Comércio 5 CCI, com see em Paris, os INCOTERM> &arasin%e%izar %ermos con%ra%uais re"a%i'os a res&onsa+i"iaes so+re %rans&or%e, -re%e e se!uro nacom&ra e 'ena in%ernaciona" e mercaorias e as re!ras so+re Créi%os Documen%rios,ao%aas &e"os +ancos a maioria os &a*ses.CAPfTU8O >EGUNDO 5 EHO8UKLO I>TbRICA DO DIPr 5 DO DIREITOROMANO AT A 8EI DE INTRODUKLO DO CbDIGO CIHI8, DE 1Q7.1. O DIREITO ROMANO9 >URGIMENTO DO IU> GENTIUM : 7. O REGIME DAPER>ONA8IDADE DA> 8EI>: =. REGIME ?EUDA8 E A TERRITORIA8IDADE DA>8EI>: Q.. A ATIHIDADE COMERCIA8 DA> COMUNA> ITA8IANA> NO> >éCU8O>\II E \III: O> G8O>ADORE>: . A> E>CO8A> E>TATUTRIA> 5 >UAIMPORTFNCIA COMO BER#O DO DIPr 5 E>CO8A E>TATUTRIA ITA8IANA,?RANCE>A, O8ANDE>A E A8EML: . A> E>CO8A> MODERNA> 5 PANORAMAGERA89 E>CO8A ANG8O5AMERICANA (JO>EP >TORS): E>CO8A DODOMIC*8IO (>AHIGNS): E>CO8A DA NACIONA8IDADE (MANCINI): . ODIREITO BRA>I8EIRO 5 A CODI?ICAKLO CIHI89 TEI\EIRA DE ?REITA> E OE>BO#O DO C;DIGO CIHI8: C8;HI> BEHI8VUA E O C;DIGO CIHI8: A 8EI DEINTRODU#O DO CC DE 11, A 8ICC DE 1Q7:1. O DIREITO ROMANO9 >URGIMENTO DO DO IU> GENTIUM.  em Roma 0ue se si%ua a &rimeira mani-es%a#o e orenamen%o cuos %ra#os &oeriamser %omaos como a !6nese e um sis%ema e irei%o uni-orme &ara %ra%amen%o oes%ran!eiro em so"o romano.Toos os escri%ores e irei%o in%ernaciona" &$em em re"e'o o es&rezo e %a"'ez mais 0ueis%o, o 'eraeiro ;io 0ue os &o'os &rimi%i'os %in4am &e"os es%ran!eiros. Es%e sen%imen%o

Page 19: DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

7/24/2019 DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

http://slidepdf.com/reader/full/direito-elementos-basicos-de-direito-internacional-privado 19/103

e'ia5se a &rinc*&ios 2en;-o+os como os a e-esa e2%remaa a %erra, a economiain%erna, o %ra+a"4o, os cos%umes, e as &r%icas e &rinc*&ios re"i!iosos, as 0uais oses%ran!eiros es%a'am e2c"u*os, @no &oeno, assim, !ozar os mesmos irei%os 0ue osnacionais.Cer%os &o'os, no en%an%o, esen'o"'eram, em menor ou maior &ro&or#o, a &r%ica a

4os&i%a"iae, mo'ios 0ue -ossem &or in%eresses comerciais, &o"*%icos ou mesmo cu"%urais.Mas a si%ua#o e in-erioriae os es%ran!eiros em so"o !re!o e e&ois romano %in4ara*zes &ro-unas e ecorria a série e -a%ores acima enumeraos, so+re%uo as an%i!asre!ras 0ue a re"i!io es%a+e"ecera. Os es%ran!eiros no &oiam ser &ro&rie%rios, nem 4erar os ciaos ou os ciaos e"es, no &ossu*am o us connu+ii, nem o us commercii.O es%ran!eiro ami%io em %erri%;rio romano, a no ser 0ue -osse &ro%e!io &or a"!um%ra%ao ce"e+rao en%re Roma e seu Es%ao e ori!em, 'i'ia ao %o%a" esa+ri!o em %ermos"e!ais. Os %ra%aos, &orém, ceo come#aram a criar re!ras e &ro%e#o m/%ua en%re ciaosromanos e e ou%ros Es%aos e mesmo 0uano no 4a'ia %ra%ao, os crescen%es in%eressescomerciais e Roma come#aram a %ornar necessrio criar &ro%e#o, a%ra'és e a"!uma-orma e us%i#a, &ara os ciaos 0ue in!ressa'am em seu %erri%;rio.Assim, sur!iu o us !en%ium como um sis%ema ur*ico es&ecia", a 0ue se ac4a'amsu+me%ios os es%ran!eiros em Roma. O us !en%ium consis%ia num conun%o e re!rascomuns ami%ias &e"o irei%o romano &ara re!u"ar os irei%os recon4ecios aos &o'oses%ran!eiros e as re"a#$es en%re es%es e os ciaos romanos.Acresce izer 0ue o us !en%ium, incom&"e%o e -ra!men%rio a &rinc*&io, %omou !raneesen'o"'imen%o e, &ouco a &ouco, !ra#as 3s concess$es 0ue os im&eraores romanos-oram -azeno aos &ere!rinos, es&ecia"men%e e&ois o Ei%o e Caraca""a, 0ue conceeu oirei%o e ciae aos &ere!rinos, com e2c"uso os ei%*cios, &ene%rou no us ci'i"e, &assano a ser, no izer e Euaro Es&*no"a1 (@E"emen%os e Direi%o In%ernaciona"Pri'ao, E. 17, &. 1),1 um 'eraeiro irei%o naciona" romano, e2is%en%e @ao "ao o us ci'i"e 7 aro"o Ha""ao (o+ra ci%., &. 7) consiera 0ue a %écnica o us !en%ium era ae um irei%o romano, o Es%ao romano, irei%o no'o, criao &ara os es%ran!eiros em -aceo e2c"usi'ismo o us ci'i"e e a inamisso o us &ere!rinum, 3 'is%a os &rinc*&iosromanos incom&a%*'eis com o recon4ecimen%o a &ersona"iae ur*ica o es%ran!eiro e aau%onomia o irei%o es%ran!eiro, i!norano a &ossi+i"iae e inci6ncia e ou%ra orem ur*ica na re"a#o, ao consierar o a"ien*!ena, uriicamen%e es'es%io.7.aro"o Ha""ao comen%a 0ue o us !en%ium inicia"men%e res%ri%o a a&"ica#o 0uan%o aosa&%rias (es%ran!eiros sem "eis) e a cer%os ne!;cios, e &re-er6ncia mercan%is, ao sees%ener e &ro!reir re&resen%ou uma %en%a%i'a uni-ormizaora, su&ressora, o us ci'i"e eo us &ere!rinum, &ara 0ue se con-unissem os %r6s irei%os num /nico9 o romano, em+orano %i'esse so+re'i'io ao &r;&rio irei%o romano e sua %écnica, &ecu"iar ao im&eria"ismoromano, no &erurasse a%ra'és os %em&os.I"mar Penna Marin4o= (@Direi%o Com&arao, Direi%o In%ernaciona" Pri'ao, Direi%oUni-orme, E. 1=, &. =1=7)= e2&ressa a o&inio e 0ue o ius !en%ium no e'e ser re-erio como !6nese a %en%a%i'a e cria#o e normas e DIPr &ois 0uano re!u"a'a aconi#o o es%ran!eiro o -azia &or meio ar+i%rrio, im&era%i'o, e 0uano so"uciona'a umcon-"i%o e "eis no esco"4ia en%re a "ei romana e a &ere!rina em c4o0ue 0ua" a com&e%en%e,mas a&enas eciia &or uma norma ur*ica /nica %oos os casos "i%i!iosos 0ue a&arecesseme, ao in'és e re&resen%ar um com&"e2o e re!ras e so"u#o e con-"i%os "e!is"a%i'os, comoe2em&"o e um nascen%e irei%o in%ernaciona" &ri'ao, cons%i%u*a a&enas irei%o romanoin%erno.

Page 20: DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

7/24/2019 DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

http://slidepdf.com/reader/full/direito-elementos-basicos-de-direito-internacional-privado 20/103

 Nes%e &on%o &arece, a"is, &arece no 4a'er /'ia e 0ue o ius !en%ium era irei%oe2c"usi'amen%e romano. No se co!i%a'a a%ra'és e sua a&"ica#o o %ra%amen%o %*&ico oDIPr consis%en%e no con-"i%o e "eis e na se"e#o a "ei a&"ic'e", &or0ue sim&"esmen%e no4a'ia se"e#o (con-orme, a"is, Ju"ian G. Her&"ae%se, Ca%e""ani, J. . Bea"e, Wi"son e >ouzaCam&os Ba%a"4a)

7. O REGIME DA PER>ONA8IDADE DA> 8EI>Uma no'a -ase 4is%;rica se ins%aura a &ar%ir a 0uea o Im&ério Romano. O 4e!em<nicoirei%o romano cee "u!ar a reunio e cos%umes e irei%os -racionaos os &o'os +r+aros,0ue 4a'iam in'aio o es&a#o %erri%oria" an%es ocu&ao &e"o %erri%;rio a0ue"e Im&ério.Assim, com o om*nio os +r+aros, 'rios &o'os e cos%umes i-eren%es ao se -i2aremnuma e2%ensa rea !eo!r-ica -ormaram as %ri+os +r+aras, com&os%as e 4omens "i!aosem re!ime e so"iarieae, com i'ersos nomes.Assim, a&;s a con0uis%a a G"ia &e"os +r+aros, os !a"o5romanos &assaram a re!er5se &or suas "eis &essoais, 0ue eram a "e2 romana 'isi!o%4orum e os +r+aros &e"as suas, 0ue eram a8e2 >a"ica, a "ei os ri&urios, a os +ur!unos e a os 'isi!oos. A u%i"iza#o &ersona"*s%ica e i'ersos sis%emas "e!ais &assou es%a -orma a im&erar9 aos romanos ca+iao irei%o romano, aos -rancos o irei%o -rFncico, aos +or!uin4$es, aos sa2$es, aos -ris$es,aos "om+aros, o irei%o a %ri+o a 0ue &er%encessem. No c4amao sis%ema a &ersona"iae o irei%o (ou as "eis), 'a"ia a ori!em o ciao.As &re%ens$es e2is%en%es, &or%an%o, eram &ro&os%as e acoro com o irei%o e caa um, is%oé, &e"o irei%o o &o'o a 0ue o ciao &er%encesse, ine&enen%emen%e e one seencon%rasse o in%eressao ou a &ar%e. Como é -ci" e ima!inar, os cos%umes eram os mais'ariaos, assim como os irei%os a serem reso"'ios. Para im&eir con%rai#$es o re!ime urisiciona" 'i!oran%e e2i!ia 0ue caa &essoa -izesse o re!is%ro o sis%ema "e!a" &e"o 0ua"era re!ia, 0ua"i-ica#o es%a enominaa &ro-essio "e!is ou uris e 0ue re&resen%a'a a /nica &ossi+i"iae e a%ener aos in%eresses as &ar%es, 0uano eram escon4ecias as na#$es eos res&ec%i'os irei%os &e"o Juiz. Nos a%os e2%rauiciais a &essoa ec"ara'a o irei%o &e"o 0ua" se !o'erna'a, assim %am+émo -azeno 0uano ia a Ju*zo. O Juiz -ormu"a'a en%o a &er!un%a c"ssica 9 su+ 0ua "e!e'i'isg e o in%eressao res&onia, inicano o irei%o 0ue e'eria ser o+ser'ao. De no%ar 0ue a &ro-essio era uma ec"ara#o -ei%a a caa 'ez e re&e%ia sem&re e 0uano necessrio, &ois no e2is%ia 3 é&oca "ei %erri%oria" e sim uma série e "eis &essoais, a&"ic'eis aos 0ue &er%encessem 3 es%e ou a0ue"e &o'o ou %ri+o. Nesse &er*oo aina no se &oe aina 'is"um+rar a !6nese e re!ras e DIPr, o 0uesomen%e ocorreu mais %are, 0uano se com&reeneu a necessiae e 4armoniza#o e "eisi'ersas, com o o+e%i'o e so"ucionar o con-"i%o e "eis concorren%es &ara re!ereme%erminaa re"a#o. De res%o, com o re!ime +r+aro a &ersona"iae as "eis ocorreu o0ue seria &re'is*'e"9 a maioria os Juizes no %in4a coni#o &ara con4ecer e a&"icar oirei%o e %oas as na#$es "oca"izaas no Im&ério Romano, e %rai#o ora" na sua !ranemaioria, 'ino mui%os e mui%os casos a serem u"!aos com inus%i#a, o 0ue -ez 0ue a &ro-essio uris -osse seno ei2aa e "ao, encerrano o &er*oo e a&"ica#o o sis%emaa &ersona"iae as "eis.=. O REGIME ?EUDA8 E A TERRITORIA8IDADE DA> 8EI>Uma as causas 0ue mais con%ri+u*ram &ara o a'en%o o re!ime %erri%oria"is%a -oi aim&"an%a#o o sis%ema -eua". O ini'*uo &assou a &receer 3 socieae e as in%e!ra#$essociais e&eniam as re"a#$es en%re o 4omem e a %erra. Para Mic4e"e% o re!ime -eua" se

Page 21: DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

7/24/2019 DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

http://slidepdf.com/reader/full/direito-elementos-basicos-de-direito-internacional-privado 21/103

carac%eriza, us%amen%e, &e"a @re"i!io a %erra. O sen4or -eua" &assa a ser, en%o, osu&remo mana%rio os seus s/i%os.O irei%o se circunscre'e assim aos -euos, aos %erri%;rios one omina o sen4or -eua", e é &or isso c4amao @&er*oo a %erri%oria"iae o irei%o. A au%oriae o sen4or, em seu%erri%;rio, no ami%ia concess$es. Por isso, como +em assina"ou Ami"car e Cas%ro, o

-eua"ismo re&resen%ou a ne!a#o a &ersona"iae o irei%o e nen4um 'assa"o &oeriain'ocar irei%o es%ran4o ao 0ue 'i!ora'a no -euo a 0ue &er%encesse, &ois, em 4omena!ema seu sen4or, se suei%a'a a seu irei%o. Re!is%re5se %am+ém 0ue a &o"*%ica o sen4or -eua"era a e es&rezar %oos os irei%os, menos o seu, e e recusar &ro%e#o a 0uais0uer irei%osa0uirios em -euo es%ran4o. Nessas circuns%Fncias %oos os cos%umes eram reais, no sen%io e 0ue s; eram o+ser'aosno &r;&rio -euo. A &essoa %ornara5se a"!o ineren%e 3 &ossesso -uniria e era res!uaraanes%a coni#o. Os cos%umes e ou%ras normas ur*icas eram i%aos no %an%o &ara os4omens como &ara os %erri%;rios. Por e2em&"o, es%a+e"ecia5se o moo e !erir uma %u%e"a ousis%ema e sucesso 4erei%ria e moo a 0ue a coisa &rinci&a" &uesse !aran%ir, &ro%em&ore, a&;s a mor%e o &ossuior, a &res%a#o necessria aos ser'i#os -euais, ao &a!amen%o os %ri+u%os e%c... Is%o se com&reene &ois 3 é&oca izia5se 0ue a &essoasomen%e &oeria ser +em am&araa se man%ia em +om es%ao a %erra 0ue a a"imen%a'a.Mas o re!ime -eua", 0ue aca+ou se es%eneno &or %oa a Euro&a e %omano con%a os &a*ses +ai2os, -oi criano cer%os e"emen%os e an%a!onismo a seus &r;&rios o+e%i'os. Assimé 0ue no man%e'e mui%a in-"u6ncia ao nor%e a I%"ia one ciaes ricas, &r;s&eras e comum !rane -"u2o e comércio, a e"e no se aa&%aram. E assim é 0ue, a &ar%ir o sécu"o \I,as ciaes i%a"ianas mais im&or%an%es %in4am seus &r;&rios !o'ernos e esen'o"'iamre!imes ur*icos i'ersi-icaos.Q. A ATIHIDADE COMERCIA8 DA> COMUNA> ITA8IANA> NO> >CU8O> \II E\III: O> G8O>ADORE>. Na mesma é&oca, en0uan%o &eria ensiae o sis%ema "e!a" -eua", &or circuns%Fnciases&eciais, os uris%as i%a"ianos en%re!a'am5se ao rees%uo o irei%o romano.Vuano a I%"ia caiu em &oer os "om+aros, encon%ra'a5se em Pisa ma!n*-ico e2em&"ar o Di!es%o ou Panec%as, cuiaosamen%e corri!io no ano : es%e &recioso %ras"ao,enominao Di!es%o Pisano, -icou &reser'ao na0ue"a ciae uran%e sécu"os, se&u"%ao noes0uecimen%o. Mui%o mais %are -oi "e'ao &ara ?"oren#a e esco+er%o na se!una me%aeo sécu"o \I, -a%o 0ue -oi e%erminan%e na c4amaa @renascen#a o irei%o romano.Em Bo"on4a, no ano 11, Irinerius, 0ue a&renera irei%o em Cons%an%ino&"a, -oi o &rimeiro 0ue se in%eressou &e"o es%uo as normas e esco+er%as o Direi%o Romano,cons%ruino um a&ara%o e !"osas ou no%as mar!inais e e2&"ica#o ao %e2%o a com&i"a#oromana. Nascia, assim, a esco"a os @!"osaores, uris%as 0ue, nos sécu"os \II e \III,-aziam ano%a#$es 3 mar!em ou en%re as "in4as os %e2%os e irei%o romano com&onen%es oCor&us Juris Ci'i"is.Mar%in Wo"--QMARTIN WO8?? 5 In%erna%iona"es Pri'a%rec4%, %rauzio &ara o es&an4o"so+ o %*%u"o Derec4o In%ernaciona" Pri'ao, &or José Ro'ira Emen!o" em 1=, &. =71Qcomen%a 0ue os &e0uenos Es%aos5ciaes a I%"ia (G6no'a, Pisa, Mi"o, Bo"on4a,M;ena, ?"oren#a..) %in4am em &ar%e es%a+e"ecio, 4 a"!um %em&o, seus s%a%u%a, na suamaioria &ro'ino o an%i!o Direi%o consue%uinrio as ciaes e os comercian%es mas,%am+ém em &ar%e, 4a'iam in%rouzio irei%o no'o. O %ra-ico os ne!;cios e ciae aciae e com o es%ran!eiro co"oca'a, caa 'ez com maior in%ensiae, o &ro+"ema aa&"ica#o os es%a%u%os es%ran!eirosWI8>ON DE >OUXA CAMPO> BATA8A em sua

Page 22: DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

7/24/2019 DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

http://slidepdf.com/reader/full/direito-elementos-basicos-de-direito-internacional-privado 22/103

o+ra ci%aa, Tra%ao e Direi%o In%ernaciona" Pri'ao, &. =1Q, iz 0ue o concei%o ees%a%u%o, em 171 corres&onia ao a norma cos%umeira co%iiana, e om*nio o 4omem'u"!ar 5 >%a%u%um es% ar+i%raria muni norma 0uae a 'u"!ari 4ominum consue%uine &rocei .De meaos o sécu"o \II a%é o sécu"o \IH e2is%iu na I%"ia, com see nas ciaes e

Perusa, Pua e Pisa a esco"a os &;s5!"osaores, ou comen%aris%as. Es%es no cuia'ama&enas e e2&"icar o %e2%o romano mas e re'e"ar irei%o no'o.. A> E>CO8A> E>TATUTRIA> 5 >UA IMPORThNCIA COMO BERKO DO DIPr 5E>CO8A E>TATUTRIA>9 ITA8IANA, ?RANCE>A, O8ANDE>A E A8EML.An%es os es%uos as ou%rinas os es%a%u%os, com as c4amaas esco"as es%a%u%rias, éiscu%*'e" %er e2is%io a"!o 0ue su!erisse a es%ru%ura e um Direi%o in%ernaciona" &ri'ao.Es%e irei%o, com mé%oo e car%er cien%*-ico, nasceu em rea"iae na I%"ia o sécu"o \III.Como assina"a Wi"son e >ouza Cam&os Ba%a"4a WI8>ON DE >OUXA CAMPO>BATA8A 5 @Tra%ao e Direi%o In%ernaciona" Pri'ao 5 I, 1, &. =11 a carac%er*s%icaas %eorias es%a%u%rias consis%e em 0ue, ao in'és e es%uar a na%ureza as re"a#$es e assi%ua#$es ur*icas, &ara in'es%i!ar o irei%o a&"ic'e", os es%a%u%rios &rocura'ames%a+e"ecer as no%as e %erri%oria"iae ou &ersona"iae os es%a%u%os, 0ue eram e-inioscomo &essoais, reais e mis%os.As esco"as es%a%u%rias 0ue, a &ar%ir o sécu"o \IH a%é o sécu"o \HIII, a&resen%arames%uos a res&ei%o, em es&ecia", a a&recia#o e con-"i%os in%eres&aciais e "eis, so 0ua%ro9a) a i%a"iana, o sécu"o \IH: +) a -rancesa, o sécu"o \HI: c) a 4o"anesa, o sécu"o \HII:) a a"em, o sécu"o \HIII.>e an%eriormen%e no c4e!a a ser no%ao 0ua"0uer in%ui%o sis%em%ico e cria#o emecanismos ineren%es ao DIPr, no e2is%em /'ias e 0ue is%o ocorreu na I%"ia, no sécu"o\III. >o as esco"as es%a%u%rias, a come#ar &e"a i%a"iana, o sécu"o \IH, 0ue cons%ru*ram oarca+ou#o o DIPr, re&resen%ano um marco im&or%an%*ssimo na -i2a#o os e"emen%oscom&onen%es esse irei%o.A E>CO8A ITA8IANA ( >CU8O \IH)A esco"a es%a%u%ria i%a"iana %em como &rinci&a" re&resen%an%e Br%o"us (ou Bar%o"o) e>asso-erra%o. Nascio em 1=1= e -a"ecio em 1= Bar%o"o %eria sio o maior urisconsu"%oa é&oca. Bar%o"o e2&<s sua ou%rina em comen%rios a -amosa !"osa9 Vuo si +ononiensis(-ei%a &ro'a'e"men%e &or Acursio a mar!em e c4amaa 8e2 Cunc%us Po&u"usA %rai#oa%ri+ui a au%or escon4ecio, &ossi'e"men%e Accursius, a !"osa 3 mar!em a cons%i%ui#oCunc%os Po&u"os a !"osa se!uin%e9 Vuo si Bononiensis Mu%inae con'enia%ur no e+e% uicari secunum s%a%u%a Mu%inae 0ui+us non su+es% cum ica%9 0uos nos%rae C"emen%iaere!i% im&erium , ou sea, @>e um 4a+i%an%e e Bo"on4a se encon%ra em M;ena, no e'eser u"!ao se!uno os es%a%u%os e M;ena, aos 0uais no es% su+me%io, como e2&rime a-rase9 a0ue"es aos 0uais re!e o im&ério e nossa C"em6ncia. ). A 8ei Cunc%us Po&u"us,o &r;&rio Im&eraor Jus%iniano, ec"ara'a se im&or aos s/i%os o Im&ério, is%o é, %in4auma a&"ica#o o&os%a 3 "e2 -ori ou "ei %erri%oria", es%a+e"eceno, assim, um aocom&ara%i'o en%re "e!is"a#$es 0uan%o a si%ua#o o es%ran!eiro, o 0ue a&resen%a'a um%ra#o carac%er*s%ico o DIPr. A ana"o!ia es%a+e"ecia na ou%rina esen'o"'ia &or Bar%o"o,com +ase na !"osa -ei%a &or Acursio, se -azia com re"a#o a "e!is"a#o o Es%ao eM;ena, 0ue no &oeria o+ri!ar a um Bo"on46s, 0ue es%aria suei%o 3 sua "ei naciona".?oram &or es%a esco"a es%a+e"ecios os se!uin%es &rinc*&ios, 0ue a&resen%am os as&ec%oscon%em&orFneos os mecanismos e so"u#o e con-"i%os em DIPr9

Page 23: DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

7/24/2019 DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

http://slidepdf.com/reader/full/direito-elementos-basicos-de-direito-internacional-privado 23/103

a) uma i'iso es&ecia" &ara ao%ar a "ei a si%ua#o o Ju*zo ("e2 -ori) 0uan%o ao &rocesso ea "ei o "u!ar ("ocus re!i% ac%um) 5 one o a%o ur*ico se %eria cons%i%u*o 5 &ara a eciso(ecisoria "i%is) e &ara a -orma os ne!;cios ur*icos: +) os es%a%u%os -oram i'iios em &essoais (0uo is&oni% circa &ersonam 5 is&onoso+re as &essoas) e reais (0uo is&oni% circa rem 5 is&ono so+re as coisas), -i2ano5se o

 &rinc*&io a %erri%oria"iae &ara o es%a%u%o rea" e o a e2%ra%erri%oria"iae &ara o es%a%u%o &essoa". En%re os es%a%u%os &essoais -ez5se a is%in#o en%re os &ermissi'os e os &roi+i%i'os:en%re os &roi+i%i'os is%in!uiu5se os -a'or'eis e os oiosos. Os oiosos no &oeriam ser in'ocaos -ora o %erri%;rio, ao &asso 0ue os -a'or'eis %eriam e-ei%o e2%ra%erri%oria":c) a a&"ica#o a "ei o "u!ar ("ocus rei si%ae) &ara re!er a si%ua#o os +ens im;'eis(immo+i"ia se0uun%ur "e!e "oci 5 os im;'eis se!uem a "ei o "u!ar):) a a&"ica#o a "ei o "u!ar e cons%i%ui#o a o+ri!a#o ou ce"e+ra#o o con%ra%o ("e2"oci ce"e+ra%ionis) &ara 'a"iae os con%ra%os e seus e-ei%os e a o "u!ar e sua e2ecu#o("e2 "oci e2ecu%ionis) &ara os e-ei%os a inaim&"6ncia ou a%raso na sua e2ecu#o:e) &ara a sucesso a "ei o omic*"io o e cuus ("e2 omici"ii):-) a "ei o "oca" em 0ue %i'esse sio come%io o e"i%o ("e2 "oci e"ic%i commissi) &arare!6ncia a "ei a a&"icar5se aos mesmos.A E>CO8A E>TATUTRIA ?RANCE>A ( >éCU8O \HI) na ?ran#a 0ue 'ai sur!ir C4ar"es Dumou"in (11) o /"%imo e !rane con%inuaor e%am+ém reno'aor os e"emen%os a Esco"a I%a"iana.Dumou"in &re%enia se&arar a -orma e o -uno os a%os e, en%ro es%e, as ma%érias re!ias &e"a 'on%ae as &ar%es e as re!u"aas &e"a "ei. A%é Dumou"in a ou%rina mais acei%a &ara are!u"amen%a#o as o+ri!a#$es con%ra%uais "e'a'a em con%a 0ue ao con%ra%ar em "oca"i'erso e seu omic*"io, a &essoa %aci%amen%e se su+me%ia, &ara e-ei%os o &ac%o, 3 "ei o"u!ar em 0ue es%e -ora ce"e+rao. Dumou"in -oi a"ém e es&ecu"a'a 0ue se os con%ra%an%es sesu+me%em a essa "ei é &or0ue &ossuem a -acu"ae essa o&#o, 0ue &oeria %am+ém a%uar em -a'or e ou%ra "ei. Ocorreria, assim, 0ue os con%ra%an%es &oeriam &ac%uar a su+misso auma "ei i'ersa o "u!ar a ce"e+ra#o o con%ra%o.?oi e"e 0ue -ormu"ou, assim, o &rinc*&io a au%onomia a 'on%ae, es%a+e"eceno umais%in#o 0uan%o ao -uno os con%ra%os e ao re!ime e +ens o casamen%o &ara asis&osi#$es 0ue e&enessem a 'on%ae as &ar%es ou 0ue &or es%as &uessem ser a"%eraas. >e as &ar%es naa &ac%uassem nes%e sen%io seria necessrio in'es%i!ar 0ua" seriasua 'on%ae %ci%a ou &resumia, in'es%i!a#o 0ue &oeria resu"%ar &e"a a&"ica#o o &rinc*&io a "e2 "oci con%rac%us, ou aina ou%ro.Ber%ran DAr!en%ré (111) -oi ou%ro -unaor e "e!*%imo re&resen%an%e a esco"a-rancesa. In-"uenciao &e"o sis%ema ur*ico -eua" no 0ua" &re'a"ecia o &rinc*&io e 0ue%oos os cos%umes so reais, -oi com +ase nes%e &ressu&os%o 0ue e"a+orou sua %eoria a%erri%oria"iae o irei%o. D^Ar!en%ré &<s 6n-ase a+so"u%a no &rinc*&io %erri%oria"is%a,com+a%eno a esco"a i%a"iana e Bar%o"o e sucessores.A&resen%ou D^Ar!en%ré, em su+s%i%ui#o aos &rinc*&ios a esco"a i%a"iana, ois &rinc*&ios9 o &rimeiro, +sico, e 0ue os cos%umes so a+so"u%amen%e reais, %erri%oriais, 0uano se %ra%ae coisas "i!aas ao so"o, aos im;'eis, sea em ma%éria e con%ra%o, e 4eran#as, e%es%amen%o, e 0uais0uer a%os a e"es re"a%i'o, &ois 'i!ora a res&ei%o, e sem&re, a "e2 rei si%ae5 e o se!uno, re"a%i'o, e 0ue os cos%umes so &essoais, e2%ra%erri%oriais, se 'ersam so+re oirei%o as &essoas ou os m;'eis no -i2aos ao so"o, &ois en%o se a&"ica a "ei oomic*"io, 3 0ua" a &essoa -ica &ermanen%emen%e su+me%ia. Es%a ou%rina no o+%e'esucesso imeia%o na ?ran#a, one a esco"a i%a"iana &erurou na ou%rina e na &r%ica,

Page 24: DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

7/24/2019 DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

http://slidepdf.com/reader/full/direito-elementos-basicos-de-direito-internacional-privado 24/103

uran%e os sécu"os \HI e \HII. Encon%ra, &orém, sucesso no sécu"o \HII nos &a*ses +ai2os, Bé"!ica, o"ana, ?in"Fnia e Ba%'ia, &ro'*ncias ciosas e sua au%onomia e aa&"ica#o e seus @irei%os. E ressur!e au%en%icamen%e em so"o -ranc6s, nes%e sécu"o, com8ouis 8ucas e J. P. Ni+oe%, &or 'o"%a e 1QQ.A E>CO8A E>TATUTRIA O8ANDE>A (U8RIC BER) E A NOKLO DE

@COMITA> GENTIUM. >CU8O \HIIA o"ana %in4a iéias e emanci&ar5se, a* seno +em5'ina a %eoria %erri%oria"is%a eD^Ar!en%ré, e -uno naciona"is%a. Pau"us Hoe% (11 5 1), Jo4anes Hoe% (1Q 5 11Q) eU"ric4 +er (1= 5 1Q) so as -i!uras &rinci&ais o DIPr 4o"an6s no sécu"o \HII.E"es comen%aram as iéias a esco"a es%a%u%ria -rancesa, &rinci&a"men%e a ou%rina eD^Ar!en%ré, e'o"uino &ara um %erri%oria"ismo aina mais acen%uao. Daa a e2%remaa%erri%oria"iae os es%a%u%os na conce&#o a esco"a 4o"anesa, a a&"ica#o as "eis e2%ra%erri%orium s; &oeria ecorrer e cri%ério e na%ureza &o"*%ica (con'eni6ncia) carac%erizaor a comi%as !en%ium (cor%esia in%ernaciona").+er no%a+i"izou5se &or seu escri%o @De con-"ic%um "e!um i'ersarum in i'ersesim&eriis, em 0ue enunciou %r6s &rinc*&ios9a) as "eis e caa Es%ao im&eram en%ro e suas -ron%eiras e o+ri!am a %oos os s/i%oses%e Es%ao, mas no &rouzem e-ei%os a"ém esses "imi%es: +) os s/i%os e caa Es%ao so a0ue"es 0ue se encon%ram em seu %erri%;rio:c) os so+eranos e caa Es%ao e'em conuzir5se e moo a %ornar &oss*'e" 0ue as "ei ecaa &a*s, a"ém e serem a&"icaas en%ro e suas -ron%eiras, conser'em sua -or#a e e-icciae2%ra -ron%eiras, o 0ue ocorre &e"a %eoria a comi%as !en%ium, @cor%esia in%ernaciona", 0ue &ermi%e a a&"ica#o e2%ra%erri%oria" as "eis in%ernas.E'en%ua"men%e, a iéia a a+so"u%a %erri%oria"iae as "eis mi%i!aa &e"a comi%as !en%iumiria rea&arecer na esco"a an!"o5americana (>%or e P4i""imore) mas en%o a comi%as &assa aser in%er&re%aa no como mera cor%esia, mas como a&"ica#o o irei%o es%ran!eiro, como0ue cons%i%uino a sa%is-a#o e uma e2i!6ncia a &r;&ria us%i#a 0ue se esea a"can#ar naso"u#o o caso.A E>CO8A E>TATUTRIA A8EML 5 >éCU8O \HIIIOs mais im&or%an%es in%e!ran%es a esco"a es%a%u%ria a"em so einric4 Coccei eJo4annes er%ius (ou er%), nomes 0ue in-"uenciaram >a'i!n e ?ranes%ein.er%ius a&resen%ou uma %ri"o!ia +aseaa na esco"a es%a%u%ria 4o"anesa, o se!uin%e %eor9a) o es%a%u%o &essoa" se +aseia no omic*"io: +) o es%a%u%o rea" é o a si%ua#o a coisa, no im&or%a one o a%o -or ce"e+rao: ec) o es%a%u%o re!u"aor a -orma é o o "u!ar a ce"e+ra#o o a%o, e no o o omic*"ionem o a si%ua#o a coisa.. A> E>CO8A> MODERNA>: PANORAMA GERA8: E>CO8A ANG8O5AMERICANA (JO>EP >TORS): E>CO8A DO DOMIC*8IO (>AHIGNS): E>CO8ADA NACIONA8IDADE (MANCINI)Panorama Gera"Ao -ina" o sécu"o \HIII mani-es%aram5se as %en6ncias o+e%i'ano 3 coi-ica#o oDirei%o, &ara co"ocar orem no con!"omerao e cos%umes "ocais, es%a%u%os e normas eDirei%o romano, mesc"aas com as in%er&re%a#$es os !"osaores e ou%ras -on%es ur*icas,%a" como comen%a Wi"son e >ouza Cam&os Ba%a"4aWI8>ON DE >OUXA CAMPO>BATA8A 5 O+ra ci%. &. ==. Es%e mo'imen%o co"ocou um %ermo e-ini%i'o 3s i'ersasou%rinas es%a%u%rias.

Page 25: DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

7/24/2019 DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

http://slidepdf.com/reader/full/direito-elementos-basicos-de-direito-internacional-privado 25/103

O sécu"o \I\ a+ri!ou, en%o, as !ranes coi-ica#$es ci'is, com o a'en%o o C;i!o Ci'i"-ranc6s (C;i!o Na&o"eo), em 1Q, e o C;i!o Ci'i" a"emo (BGB), em 1, 0uein-"uenciaram uma 0uan%iae enorme e c;i!os 0ue &ro"i-eraram em %oo o munoinc"usi'e o +rasi"eiro, 0ue %eria rece+io uma maior in-"u6ncia o se!uno. ?oi a 8ei eIn%rou#o ao C;i!o Ci'i" a"emo 0ue, &e"a &rimeira 'ez, eicou minuciosos is&osi%i'os

aos &ro+"emas ecorren%es os con-"i%os e "eis. Para"e"amen%e, 4ou'e uma ec"oso e%e2%os e DIPr inserios nas emais coi-ica#$es, inc"usi'e no C;i!o Ci'i" +rasi"eiro,ei%ao em 11 &ara en%rar em 'i!or no ano se!uin%e.?oi %am+ém no ecorrer o sécu"o \I\ 0ue sur!em no muno %r6s ou%rinas so+re ama%éria 0ue se %ornaram c"ssicas. >o as c4amaas @%eorias moernas o DIPr, cuosmen%ores so %r6s 'u"%os e !rane &roe#o ur*ica9 JO>EP >TORS, nos Es%aos Unios(Bos%on) em %orno e 1=Q: ?RIEDRIC CAR8 ?. >AHIGNS na A"eman4a (Ber"im) em1Q, e e PA>VUA8E >. MANCINI, na I%"ia (Turim) em 11.JO>EP >TORS (Esco"a An!"o5Americana)Es%e &roeminen%e uris%a nor%e americano, !rauao &e"o ar'ar Co""e!e, a'o!ao e &o"*%ico, &u+"icis%a, -oi mem+ro a >u&rema Cor%e os Es%aos Unios e Pro-essor eDirei%o a Uni'ersiae e ar'ar, %eno sio um sis%ema%izaor, um os &rimeiroscom&ara%is%as as Américas, e-ensor e ins%i%uior na0ue"e &a*s -eera%i'o, a uni-ormiae"e!is"a%i'a.>%or 'iria a o+%er consa!ra#o com a &u+"ica#o, em 1=Q, o &rimeiro %ra%ao so+re DIPr com o e%a"4ao e "on!o %*%u"o e @Commen%aries on %4e Con-"ic% o- 8as, ?orei!n anDomes%ic, in re!ar %o Con%rac%s, Ri!4%s an Remeies, an es&ecia"" in re!ar %oMarria!es, Di'orces, Wi""s, >uccesions an Ju!emen%s. Dese o seu a&arecimen%o 0ue o@Con-"ic% o- 8as.. se %rans-ormou numa 'eraeira +*+"ia &ara a uris&ru6ncia e aou%rina, %an%o nos EUA 0uan%o na In!"a%erra.En%re ou%ras 0ues%$es >%or re-eriu5se a -i2a#o o omic*"io no es%ran!eiro, oscasamen%os, i';rcios, e os crimes 0ue con%ém um e"emen%o e es%raneiae: as 0ues%$esos %es%amen%os e as sucess$es: as "i+eraes e os con%ra%os: o e-ei%o a &rescri#oes%ran!eira, o &rocesso es%ran!eiro e os u"!amen%os es%ran!eiros. E %am+ém, e -ormaincien%a", como ana"isa Jaco+ Do"in!er (o+ra ci%. &.17), a 0ues%o a na%ureza e ae2%enso o &oer e urisi#o os %ri+unais na aminis%ra#o e us%i#a aos es%ran!eiros eso+re o 'a"or e o e-ei%o a ser recon4ecio 3s orens os %ri+unais es%ran!eiros.>%or, como an%es issemos, -oi o &rimeiro a em&re!ar a enomina#o @Direi%oIn%ernaciona" Pri'ao (PI8 5 Pri'a%e In%erna%iona" 8a), no acei%ano a i'iso a ma%ériaem es%a%u%os reais, &essoais e mis%os, como o -aziam os au%ores euro&eus e sua é&oca.Es%a+e"eceu e"e re!ras so+re a "ei a ser u%i"izaa &ara caa se%or o irei%o, en%re as 0uais &oem ser re"acionaas as se!uin%es9(a) &ara o es%ao e a ca&aciae as &essoas -i2ou a re!ra !era" o omic*"io, e2ce%uaa aca&aciae e con%ra%ar: &ara a 0ua" ao%a'a a "ei o "oca" o con%ra%o:(+) &ara o casamen%o suei%a'a a ca&aciae, a -orma e a 'a"iae 3 "ei o "u!ar ace"e+ra#o. Em ma%éria e re!ime e +ens caso 4ou'esse con%ra%o, res&ei%ar5se5ia o 0ue%i'esse sio aus%ao e ine2is%ino a&"icar5se5ia a re!6ncia a "ei o omic*"io conu!a":(c) &ara re!er os im;'eis a&"icar5se ia a "ei o "u!ar e sua si%ua#o e &ara os +ens m;'eis a"ei o omic*"io o &ro&rie%rio:() &ara os con%ra%os, a "ei o "u!ar e sua -ei%ura, com ressa"'as &ara a "ei o "u!ar e suae2ecu#o.

Page 26: DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

7/24/2019 DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

http://slidepdf.com/reader/full/direito-elementos-basicos-de-direito-internacional-privado 26/103

Es%a+e"eceu >%or, aina, com c"areza, a ressa"'a a orem &/+"ica con%ra a a&"ica#o e"eis es%ran!eiras re&u!nan%es ao es&*ri%o o -oro.?RIEDRIC CAR8 HON >AHIGNS (Esco"a o omic*"io)>a'i!n -oi Pro-essor a Uni'ersiae e Ber"im, mem+ro o Ins%i%u%o e ?ran#a e &u+"icou, em 1=, a o+ra @>is%ema o Direi%o Romano A%ua", (>s%em es 4eu%i!en

Romisc4en Rec4%s) em 0ue se concen%ra no irei%o &ri'ao e sua é&oca, com ori!em noirei%o romano. O oi%a'o e /"%imo 'o"ume es%a o+ra -oi eicao &e"o au%or 3s 0ues%$esecorren%es os "imi%es o im&ério, as re!ras e irei%o no %em&o e no es&a#o.>a'i!n -oi o !rane ino'aor o Direi%o In%ernaciona" Pri'ao, iscorano as %eorias%erri%oria"is%as e +er e >%or, sus%en%ano 0ue @&ara encon%rar a "ei a&"ic'e" 3 caa4i&;%ese 4 0ue ser e%erminaa &ara caa re"a#o ur*ica o irei%o mais e con-ormiaecom a na%ureza &r;&ria e essencia" essa re"a#o. Es%e irei%o seria encon%rao &or meio a"oca"iza#o a see a re"a#o em causa.Es%a see é re&resen%aa &e"o omic*"io as &essoas no 0ue %an!e a seu es%ao e ca&aciae, &e"a "oca"iza#o a coisa &ara 0ua"i-ic5"a e re!65"a e &e"o "u!ar a so"u#o as o+ri!a#$es &ara as 0ues%$es ur*icas e"as ecorren%es. A ou%rina e-enia &or >a'i!n, &ois, -icacen%raa no omic*"io as &essoas, coisas e o+ri!a#$es &ara so"ucionar os con-"i%os e "eis.>a'i!n e-enia o &rinc*&io e 0ue o in%eresse os &o'os e ini'*uos e2i!e i!ua"ae no%ra%amen%o as 0ues%$es ur*icas, e -orma 0ue em caso e co"iso e "eis, a so"u#o 'en4aa ser sem&re a mesma, sea em 0ue &a*s se rea"izar o u"!amen%o.PA>VUA8E MANCINI (Esco"a a naciona"iae)Criaor o moerno Direi%o In%ernaciona" Pri'ao i%a"iano, a&arece Mancini como +a%a"4aor &e"a uni-ica#o a Re&/+"ica i%a"iana, 0uereno 'a"orizar o irei%o i%a"iano &araos i%a"ianos, e -orma 0ue o ciao i%a"iano -osse sem&re re!io &or sua "ei naciona", one0uer 0ue se encon%rasse. Mancini es%a+e"eceu, assim, a naciona"iae como cri%érioe%erminaor a "ei a ser a&"icaa 3 &essoa em %oas as ma%érias re"a%i'as a seu es%ao eca&aciae, con%rariamen%e ao &rinc*&io e >a'i!n, 0ue se +asea'a no omic*"io.A %ese a naciona"iae &or e"e e-enia encon%ra5se cor&ori-icaa na au"a inau!ura" 0ue &ro-eriu na Uni'ersiae e Turim, iniciaa em 11 e conc"u*a em 17, so+ o %*%u"o@De""a naziona"i% comme -unanmen%o e" iri%%o e""e !en%e. A i!ua"ae oses%ran!eiros 'eio a ser consa!raa no ar%. =o o C;i!o Ci'i" i%a"iano e 1 e o &rinc*&ioa naciona"iae como e"emen%o e%erminaor a "ei &essoa" -oi es%a+e"ecio no ar%i!o oo mesmo C;i!o, &rinc*&ios en%ran4aos no sis%ema "e!a" i%a"iano e 'i!en%es ese en%o.. O DIREITO BRA>I8EIRO 5 A CODI?ICAKLO CIHI89 TEI\EIRA DE ?REITA> E OE>BOKO DO CbDIGO CIHI8: C8bHI> BEHI8VUA E O CbDIGO CIHI8: A 8EI DEINTRODUKLO DO CC DE 11, A 8ICC DE 1Q7.O irei%o +rasi"eiro &er%ence, es%ru%ura"men%e, 3 -am*"ia o c4amao irei%o romano5!ermFnico. >ua -orma#o a'ém o sis%ema e irei%o esen'o"'io inicia"men%e emRoma, cua com&i"a#o a "e!is"a#o ci'i", en%re a 0ua" se ressa"%a a mais &res%i!iosa o+rao !6nero, o Cor&us Juris Ci'i"is, or!anizao &e"o Im&eraor Jus%iniano, ressur!iu naEuro&a con%inen%a" nos sécu"os \II e \III a era cris%.O mo'imen%o euro&eu e coi-ica#$es cu"minou com a ei#o os mais &roeminen%esc;i!os ci'is e2is%en%es9 o C;i!o Ci'i" -ranc6s (re-erio mui%as 'ezes como C;i!o Na&o"eo), &romu"!ao em 1=1 O C;i!o Ci'i" -ranc6s -oi aa&%ao &or i'ersos &a*ses e in-"uenciou su+s%ancia"men%e um !rane n/mero e sis%emas "e!ais nacionais.Den%re es%es se inc"uem os sis%emas "e!ais a Bé"!ica e 8u2em+ur!o, o C;i!o Ci'i" ao"ana, e 1, o C;i!o Ci'i" &or%u!u6s, e 1 (su+s%i%u*o &e"o e 1), o C;i!o

Page 27: DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

7/24/2019 DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

http://slidepdf.com/reader/full/direito-elementos-basicos-de-direito-internacional-privado 27/103

Ci'i" Es&an4o" e 1, a"ém a "e!is"a#o e a"!uns &a*ses a Euro&a Orien%a", inc"uinoa Po"<nia, e e %oas as &ossess$es ou e25co"onias -rancesas. 1, e o C;i!o Ci'i" a"emo11O C;i!o Ci'i" a"emo esen'o"'eu5se numa i'ersa a%mos-era &o"*%ica e en%ro e uma%rai#o cien%*-ica i-erenciaa. En0uan%o o C;i!o Ci'i" -ranc6s era 'is%o como umaes&écie e "ei e %oos os 4omens 5 escri%o em %ermos !enéricos, e -orma 0ue &uesse ser 

"io e en%enio &e"a méia os ciaos 5 o C;i!o a"emo (Bur!er"ic4es Geze%z+uc4) -oi &rouzio en%ro o assim c4amao c*rcu"o cien%*-ico aca6mico, resu"%ano numa séria e &ro'is$es a"%amen%e e%a"4aas e es&eci-icamen%e re"acionaas com a A"eman4a. Tan%o -oiassim 0ue um !ru&o e ana"is%as escre'eu no ser e"e @cons%ru*o &ara 'iaar. Noo+s%an%e, o C;i!o Ci'i" a"emo %e'e %am+ém uma in-"u6ncia su+s%ancia" na "e!is"a#o ei'ersos &a*ses como a Grécia, a >u*#a, a R/ssia, o Ja&o e %am+ém o Brasi", em+ora ascarac%er*s%icas e ine&en6ncia 0ue a maiorias os ana"is%as o+ser'am, em nosso C;i!o.11 &romu"!ao 0uase ao -ina" o mesmo sécu"o, em 1. No Brasi", se!uino5se a %en6ncia euro&éia, o Decre%o o Go'erno o Im&ério, e 77 eezem+ro e 1, e%erminou 0ue o Minis%ro a Jus%i#a con%ra%asse um urisconsu"%o asua esco"4a &ara e"o+orar um &roe%o e C;i!o Ci'i". Assim, em 1, Au!us%o Tei2eirae ?rei%as rece+eu es%a incum+6ncia, %eno a&resen%ao seu &roe%o e 1 a 1, em-asc*cu"os, e&ois reunios em 7 %omos com Q. ar%i!os e com o moes%o %*%u"o e@C;i!o Ci'i" 5 Es+o#o 5 &or A. Tei2eira e ?rei%as. A cer%a a"%ura, &orém, Tei2eira e?rei%as se con'enceu e 0ue e'eria muar o &"ano a o+ra, e em 'ez e um C;i!o Ci'i"-azer um C;i!o Gera", um C;i!o e O+ri!a#$es, ominano a "e!is"a#o ci'i" ecomercia", com e-ini#$es e re!ras so+re &u+"ica#o, in%er&re%a#o e a&"ica#o as "eis.Como es%a in%en#o no -oi acei%a &e"o Go'erno, Tei2eira e ?rei%as in%errom&eu seu%ra+a"4o. No en%an%o o @Es+o#o ser'iu &ara a e"a+ora#o o C;i!o Ci'i" a Ar!en%ina, oneTei2eira e ?rei%as é ci%ao e seus %e2%os es%uaos, assim como os C;i!o Ci'i" oUru!uai e, &or e2%enso o o Para!uai, 0ue se!uiu o sis%ema o c;i!o ar!en%ino. Tei2eirae ?rei%as -oi, assim, um ino'aor no &"ano o irei%o su" americano.>o+re o Direi%o in%ernaciona" &ri'ao criou um sis%ema ori!ina" e com&"e%o so+re con-"i%ose "ei, 0ue cor&ori-icou no @Es+o#o, com +ase cien%*-ica e "e!is"a#o. As 0ues%$es econ-"i%os e "eis no es&a#o e no %em&o so &or e"e %ra%aas en%ro e um sis%ema no'o, em0ue se ins&irou nas %eorias e >a'i!n, mas Tei2eira e ?rei%as moi-icou e a&er-ei#oou %a"sis%ema, com 'rias iéias &r;&rias. 8an#ou os &rinc*&ios +sicos num T*%u"o Pre"iminar 5Do 8u!ar e o Tem&o , com 0ue a+ria o @Es+o#o e os seus coro"rios, conso"iano a suaa&"ica#o.Den%ro as re!ras -ormu"aas &or Tei2eira e ?rei%as (Ca&. I o T*%u"o Pre"iminar, ar%. =ocom+inao com o ar%. Qo ), e"e -i2a o concei%o e "u!ar &ara o DIPr, assim us%i-icano9 @Oso+e%os, so+re 0ue recai es%e e-ei%o o "u!ar, so as &essoas, coisas, -a%os e irei%os... Osaos, 0ue &oem ser'ir &ara e%erminar a see e caa um esses o+e%os, a 0ue as "eis sea&"icam, '6m a ser9 omic*"io as &essoas, si%ua#o as coisas, "u!ar os -a%os, e "u!ar aau%oriae ou %ri+una" 0ue %oma con4ecimen%o a 0ues%o. Da esco"4a en%re essas causase%erminan%es e&ene a so"u#o o &ro+"ema.C";'is Be'i"0ua e o C;i!o Ci'i"A&;s o &roe%o e"a+orao &or Tei2eira e ?rei%as e an%es a en%re!a a C";'is Be'i"0ua, &ouco %em&o a&;s 3 Proc"ama#o a Re&/+"ica, a incum+6ncia a or!anizar um &roe%o oC;i!o Ci'i", suceeram5se %r6s ou%ras %en%a%i'as ma"o!raas, a car!o e Na+uco eAra/o, ?e"*cio os >an%os e Coe"4o Rori!ues .

Page 28: DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

7/24/2019 DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

http://slidepdf.com/reader/full/direito-elementos-basicos-de-direito-internacional-privado 28/103

C";'is Be'i"0ua -oi en%o con'iao &ara e"a+orar o &roe%o 0ue iria ser'ir e +ase aos%ra+a"4os a coi-ica#o ci'i" no Brasi" uran%e o Go'erno e Cam&os >a"es, so+ ins&ira#oe E&i%cio Pessoa, en%o Minis%ro a Jus%i#a. >eu &roe%o e C;i!o Ci'i" -oi &re&arao eemenao e 1 a 11.Promu"!ao em 1o e aneiro e 11 &ara en%rar em 'i!or em 1o e aneiro e 11 o

C;i!o Ci'i" %razia inserio um sis%ema !era" e a&"ica#o a "ei es%ran!eira no &a*s, so+ o%*%u"o e In%rou#o ao C;i!o Ci'i", &ar%e es%a 0ue -oi moi-icaa &e"o Decre%o 5 8ei noQ., e Q e se%em+ro e 1Q7, cons%i%uino a a%ua" 8ei e In%rou#o ao C;i!o Ci'i". Na @In%rou#o (0ue con%in4a re!ras e DIP nos ar%i!os a 71) C";'is %ra%ou o con-"i%oe "eis e -orma in%e!ra" e cien%*-ica, consa!rano o &rinc*&io a naciona"iae em a"!uns%e2%os, mas sa"ien%ano 0ue o -azia no e @-orma in-"e2*'e", ai%ano 0ue no ao%a'a a"ei a naciona"iae &ois &ara e"e no se cons%i%u*a num &rinc*&io +sico.Para a -orma os a%os ao%ou o &rinc*&io a "ei o "u!ar o a%o (ar%s. 11 e 17), 0ue a maioriaa ou%rina e a uris&ru6ncia consieraram -acu"%a%i'o, &ermi%ia a o&#o &e"a -orma a "einaciona" o in%eressao. Vuan%o aos +ens, ao%ou o sis%ema %erri%oria" uni%rio (no ar%. 1),com uma e2ce#o &ara a "ei &essoa" o &ro&rie%rios 0uan%o aos m;'eis 0ue no %i'essem"oca"iza#o &ermanen%e. Para as o+ri!a#$es 5 Ar%. 1= 5 ao%ou o &rinc*&io a au%onomia a'on%ae, e e&ois o o "u!ar a sua cons%i%ui#o, com 'rias ressa"'as &ara a "ei o "u!ar ae2ecu#o. >o+re o &rocesso, &ro'as, e%c... o ar%. 1 os su+me%eu 3 "ei o "u!ar a a#o. E, &ara -ina"izar, o &rinc*&io a orem &/+"ica -oi consi!nao no ar%. 1, so+ ins&ira#o oC;i!o Ci'i" i%a"iano, e 1, &ra%icamen%e com a mesma rea#o 0ue 4oe e2is%e no ar%.1 a 8ei e In%rou#o ao C;i!o Ci'i" em 'i!or.Em 1Q7, "o!o a&;s a ec"ara#o e !uerra o Brasi" 3 A"eman4a e 3 I%"ia, 'eio a ser  &romu"!ao o Decre%o 8ei no Q., e Q e se%em+ro, criano a 8ei e In%rou#o aoC;i!o Ci'i", a 'i!orar a &ar%ir e 7Q.1.1Q7.8EI DE INTRODUKLO AO CbDIGO CIHI8 BRA>I8EIROAs "eis so -ei%as &ara a&"icar5se no %erri%;rio os Es%aos 0ue as emi%em, 4a'enores%ri#$es a &ar%e a comuniae os Es%aos, e 0ue &ossam %er a&"ica#o e2%ra%erri%oria".Mas o &rinc*&io e 0ue as "eis no 'a"em ou no &rouzem e-ei%os u"%ra%erri%oria"men%e,"e!es non 'a"en% u"%ra %erri%orium, em rea"iae é mi%i!ao, &ois os 'rios orenamen%os ur*icos con%ém em seus c;i!os ci'is ou em "e!is"a#o au%<noma normas e mecanismosre"a%i'os ao seu DIPr, criano mecanismos &ara a&"ica#o em seu %erri%;rio a "e!is"a#oes%ran!eira e es%a+e"eceno cri%érios &ara 0ue, 0uano -or o caso, suas "eis %am+ém &ossama&icar5se em ou%ros &a*ses.Com o a'en%o o C;i!o Ci'i" +rasi"eiro e 11, 0ue en%rou em 'i!or a &ar%ir e 11,inau!urou5se %am+ém em nosso irei%o o &er*oo a "e!is"a#o &osi%i'a &re'eno5se normas &ara a sincronia a 'i!6ncia as "eis em conu!a#o com re!ras &ara a&"ica#o e &rinc*&iose DIPr &ara so"u#o e con-"i%os in%eres&aciais e "ei e &ara a rece&#o, em cer%os casos,a "e!is"a#o es%ran!eira.A In%rou#o ao C;i!o Ci'i" e 11, 0ue &re'ia as re!ras a&"ic'eis ao nosso DIPr nosar%s. o ao 71, -oi inseria como &ar%e in%e!ran%e o C;i!o, %ra%ano o con-"i%o e "eis,se!uno Ha""ao17 ARO8DO HA88ADLO 5 Direi%o In%ernaciona" Pri'ao, Bi+".?rei%as Bas%os, 11, &. 117, e -orma in%e!ra" e cien%*-ica, mas es%e'e em 'i!or somen%ea%é 1Q7. Na0ue"e ano, "o!o a&;s a ec"ara#o e !uerra o Brasi" 3 A"eman4a e 3 I%"ia, -oi &romu"!aa &e"o Decre%o58ei no Q., e Q e se%em+ro e 1Q7 a @8ei e In%rou#o aoC;i!o Ci'i", -icano re'o!aa a In%rou#o an%erior.

Page 29: DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

7/24/2019 DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

http://slidepdf.com/reader/full/direito-elementos-basicos-de-direito-internacional-privado 29/103

A a%ua" 8ei e In%rou#o ao C;i!o Ci'i" (8ICC), con%ém 11 ar%i!os ( o o ao 1) na &ar%e em 0ue %ra%a as normas orien%aoras e nosso DIPr. A 8ICC é, em rea"iae, umc;i!o e normas, &ois en'o"'e os mecanismos es%inaos a in'es%i!ar e a&on%ar 0ua" a "eia ser a&"icaa.ART. o 5 Ao%a o omic*"io como e"emen%o e cone2o &ara c"assi-ica#o os irei%os

 &essoais e e -am*"ia 5 i%ens 0ue com&$em o c4amao es%a%u%o &essoa" 5 incor&orano a%eoria a %erri%oria"iae e o sis%ema a "ei o omic*"io e-enios &or >a'i!n9@As "eis o &a*s em 0ue -or omici"iaa a &essoa e%erminam as re!ras so+re o come#o e o-im a &ersona"iae, o nome, a ca&aciae e os irei%os e -am*"ia.O ar%. o a an%i!a 8ei e In%rou#o 5 com 'i!6ncia em 11 5, e%ermina'a a a&"ica#o a"ei naciona" a &essoa &ara re!er os assun%os re"a%i'os ao es%a%u%o &essoa".De acoro, &ois, com o 0ue is&$e o ar%. o e nossa a%ua" 8ICC, o in*cio a &ersona"iaeci'i" ou na%ura", 0ue o ar%. Qo o C;i!o Ci'i" iz 0ue come#a com o nascimen%o com 'ia,ser -i2aa &e"o omic*"io os &ais, &ois o recém5nascio a0uirir, ao nascer, o omic*"ioe seus &ais, 0ue ser seu omic*"io "e!a".O ] 1o o ar%. e%ermina 0ue se rea"izao o casamen%o no Brasi" (&rinc*&io a "e2 "ocice"e+ra%ionis) @ser a&"icaa a "ei +rasi"eira 0uan%o aos im&eimen%os irimen%es os 0uaisser'em &ara im&eir ou anu"ar o a%o, na -orma is&os%a no ar%. 1=, I a HIII o CC(im&eimen%os irimen%es a+so"u%os ou &/+"icos, cua e2is%6ncia im&re!na o a%o enu"iae insan'e") ou %orn5"o anu"'e", na -orma o ar%. 1=, I\ a \II o mesmo C;i!o(im&eimen%os irimen%es re"a%i'os, 0ue au%orizam a anu"a#o o casamen%o, mas sea"e!aos a &os%eriori o a%o somen%e o mar!em a san#$es econ<micas), a"ém e ser a&"icaa %am+ém a "ei +rasi"eira em re"a#o 3s -orma"iaes a ce"e+ra#o (&roc"amas eei%ais), na -orma &reconizaa nos ar%s. 11 e 17 o CC.Dis&$e o ] 7o o mesmo ar%. o 0ue o casamen%o e es%ran!eiros &oer ce"e+rar5se &eran%eau%oriaes consu"ares ou i&"om%icas o &a*s e am+os os nu+en%es. Nes%es casos a "ei-acu"%a a ao#o o &rinc*&io "ocus re!i% ac%um, &ro&orcionano a 0ue, &e"a -ic#o "e!a" aa&"ica#o a "ei %erri%oria" os nu+en%es o casamen%o e es%ran!eiros &ossa ce"e+rar5se &eran%e au%oriaes i&"om%icas ou consu"ares e am+os. Ta" is&osi%i'o re&resen%a umaconcesso ou -acu"%a%i'iae, &ermi%ino a ao#o a "ei &essoa", naciona", &ara a -orma ocasamen%o. A%en%e5se &ara a rea#o @... e am+os os nu+en%es &ara -icar re!is%rao 0ue oc<nsu" es%ran!eiro somen%e &oer rea"izar o ma%rim<nio 0uano am+os os nu+en%es seama mesma naciona"iae, cessano sua com&e%6ncia se assim no -or.Os casos e in'a"iae o ma%rim<nio 0uano os nu+en%es %i'erem omic*"io i'erso, serore!ios &e"a "ei o &rimeiro omic*"io conu!a", nos %ermos o ] =o o ar%. o. Com esseis&osi%i'o, nossa 8ICC a-as%ou5se o ar%. Q o C;i!o Bus%aman%e &e"o 0ua", &ara anu"iae o ma%rim<nio, se a&"ica a "ei o "oca" e sua ce"e+ra#o. Assim, caso a mu"4er omici"iaa no Brasi" 0ue se casou com um omici"iao na ?ran#a 'en4a a esco+rir o &assao criminoso o mario, s; &oer re0uerer a anu"a#o o casamen%o +aseaa no ar%.71, II o CC +rasi"eiro se o Brasi" -or o &rimeiro omic*"io conu!a".O ] o o ar%. o is&$e 0ue o es%ran!eiro casao, 0ue se na%ura"izar +rasi"eiro, &oe,meian%e e2&ressa anu6ncia e seu c<nu!e, re0uerer ao uiz, no a%o e en%re!a o ecre%oe na%ura"iza#o, se a&os%i"e ao mesmo a ao#o o re!ime e comun4o &arcia" e +ens ('.CC ar%s. 7 a 7), res&ei%aos os irei%os e %erceiros e aa es%a ao#o ao com&e%en%ere!is%ro.O ] o e%ermina 0ue o i';rcio rea"izao no es%ran!eiro, se um ou am+os os c<nu!es-orem +rasi"eiros, s; ser recon4ecio no Brasi" e&ois e %r6s anos (NOTA9 e acoro com

Page 30: DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

7/24/2019 DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

http://slidepdf.com/reader/full/direito-elementos-basicos-de-direito-internacional-privado 30/103

a C? e 1, ar%. 77, ] o , es%e &razo -oi reuzio &ara UM ANO) a a%a a sen%en#a,sa"'o se 4ou'er sio an%eci&ao e se&ara#o uicia" &or i!ua" &razo, caso em 0ue a4omo"o!a#o &rouzir e-ei%o imeia%o, o+eecias as coni#$es es%a+e"ecias &ara ae-iccia as sen%en#as es%ran!eiras no &a*s. O >u&remo Tri+una" ?eera", na -orma o seure!imen%o in%erno, &oer ree2aminar a re0uerimen%o o in%eressao, ecis$es &ro-erias

em &eios e 4omo"o!a#o e sen%en#as es%ran!eiras e i';rcio e +rasi"eiros, a -im e0ue &assem a &rouzir %oos os e-ei%os "e!ais.O C;i!o Bus%aman%e recon4ece o irei%o e caa Es%ao (con%ra%an%e) recon4ecer ou no oi';rcio ou o no'o casamen%o e &essoas i'orciaas no es%ran!eiro, em casos cuos e-ei%osou causas no seam ami%ias &or seu irei%o &essoa". Assim, no Brasi", em casos ei';rcio rea"izao no es%ran!eiro, seno um ou am+os os c<nu!es +rasi"eiros, s; a&;s umano a a%a a sen%en#a ser o i';rcio ami%io &or 4omo"o!a#o a mesma &e"o >u&remoTri+una" ?eera" (sa"'o se -or an%eceia e se&ara#o uicia" &e"o mesmo &razo e umano).omo"o!ao o i';rcio no Brasi" ser &ermi%io a0ui um no'o casamen%o. No en%an%o,em+ora e2is%am u"!aos em sen%io o&os%o, re!is%ra a %en6ncia maori%ria e nossa uris&ru6ncia no ser nu"o, e sim anu"'e", o casamen%o rea"izao no Brasi" an%es a4omo"o!a#o a sen%en#a e i';rcio rea"izao no es%ran!eiro. Ta" anu"a#o no en%an%o seo&erar caso o >u&remo Tri+una" ?eera" no 4omo"o!ue, -ina"men%e, o i';rcio noes%ran!eiro.O ] o e%ermina 0ue9 >a"'o o caso e a+anono o omic*"io o c4e-e a -am*"ia es%ene5seao ou%ro c<nu!e e aos -i"4os no emanci&aos, e o o %u%or ou curaor aos inca&azes so+sua !uara.Por /"%imo, o ] o o ar%. o , con%ornano a &ro+"em%ica a -a"%a e e-ini#o oomic*"io &ara e-ei%os "e!ais, is&$e 0ue 0uano no %i'er omic*"io a &essoa consierar5se5 omici"iaa no "u!ar e sua resi6ncia ou na0ue"e em 0ue se encon%re. Es%e caso é o oc4amao @a<mie, 0uano nem mesmo o omic*"io a0uirio ou e ori!em é con4ecio,ao%ano a "ei o cri%ério e resi6ncia &ara su+s%i%u*5"o. Es%e concei%o se encon%ra %am+émno ar%. 7 o C;i!o Bus%aman%e, 0ue consiera 0ue a0ue"e 0ue no %i'er omic*"iocon4ecio consierar5se5 omici"iao no "oca" e sua resi6ncia.ART. o 5 ao%a o &rinc*&io o "u!ar a si%ua#o a coisa 5 "ocus rei si%ae 5 &ara re!er e0ua"i-icar o re!ime os +ens9 @Para 0ua"i-icar e re!er os +ens e re!u"ar as re"a#$es a e"esconcernen%es a&"icar5se5 a "ei o &a*s em 0ue es%i'erem si%uaos.O mesmo ar%i!o o a 8ICC, em seu ] 1o , e"e!e a "ei o omic*"io o &ro&rie%rio &arare!er os +ens m;'eis, is&ono9 A&"icar5se5 a "ei o &ais em 0ue -or omici"iao o &ro&rie%rio, 0uan%o aos +ens m;'eis 0ue e"e %rou2e, ou se es%inarem a %rans&or%e &araou%ros "u!ares. No%e5se 0ue se 4oe &re'a"ece &ara os m;'eis a a&"ica#o a "ei eomic*"io o &ro&rie%rio, no &assao a&"ica'a5se a "ei &essoa" es%e, se!uino o a2ioma"a%ino mo+i"ia se0uun%ur &ersonam ou a uris&ru6ncia in!"esa9 &ersona" &ro&er% 4as no"oca"i%.O ] 7o o ar%. o is&$e 0ue o &en4or re!u"a5se &e"a "ei o omic*"io 0ue %i'er a &essoa emcua &osse se encon%re a coisa a&en4aa.ART. o 5 Es%e ar%i!o &ri'i"e!ia o &rinc*&io a "e2 "oci e2ecu%ionis ("ei o "u!ar a e2ecu#oo a%o ou e sua cons%i%ui#o) ou o ius "oci con%rac%us &ara 0ua"i-ica#o e re!6ncia aso+ri!a#$es, inc"usi'e con%ra%uais. Pre'6 o ca&u% o ar%i!o em 0ues%o9

Para 0ua"i-icar e re!er as o+ri!a#$es a&"icar5se5 a "ei o &a*s em 0ue se cons%i%u*rem.

Page 31: DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

7/24/2019 DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

http://slidepdf.com/reader/full/direito-elementos-basicos-de-direito-internacional-privado 31/103

O ] 1o es%e ar%i!o is&$e9 Des%inano5se a ser e2ecu%aa no Brasi" e e&eneno e -ormaessencia", ser es%a o+ser'aa, ami%ias as &ecu"iariaes a "ei es%ran!eira 0uan%o aosre0uisi%os e2%r*nsecos o a%o.Mais aian%e es%a+e"ece no ] 7o 0ue9A o+ri!a#o resu"%an%e o con%ra%o re&u%a5se cons%i%u*a no "u!ar em 0ue resiir o

 &ro&onen%e. Na In%rou#o ao C;i!o Ci'i" e 11 es%e &rinc*&io, 0ue cons%a'a o ar%i!o 1=, %razia aai#o a e2&resso sa"'o es%i&u"a#o em con%rrio, o 0ue es%a+e"ecia c"aramen%e o &rinc*&io a acei%a#o a au%onomia a 'on%ae as &ar%es &ara a esco"4a a "ei e re!6nciao con%ra%o. Em+ora ou%ros en%enam o con%rrio, &ara n;s o mesmo no ocorre 0uan%o area#o o ar%. o a a%ua" 8ei e In%rou#o, em 0ue no 4 mais re-er6ncia a es%i&u"a#$esem sen%io con%rrio, res%rin!ino5se o en%enimen%o 3 sim&"es acei%a#o a "ei e re!6nciao "u!ar a cons%i%ui#o a o+ri!a#o ou a resi6ncia o &ro&onen%e nos con%ra%ose&is%o"ares. c"aro, con%uo, 0ue se &oer a&"icar a re!ra a au%onomia a 'on%ae 0uan%o 3su+orina#o os con%ra%os 3 uma "ei e%erminaa, ese 0ue e"a sea ami%ia &e"a "ei o &a*s one a o+ri!a#o se cons%i%uir ("e2 "oci cons%i%u%ionis).Acrei%amos 0ue a %en6ncia e acei%ar a au%onomia a 'on%ae 0uan%o a esco"4a a "ei a!o'ernar os con%ra%os e'er 'ir a ser aca%aa, c"ara e e2&ressamen%e, &or nossoorenamen%o in%erno, mais ceo ou mais %are. >o caa 'ez mais comuns nes%e sen%io ascon'en#$es in%ernacionais 0ue consa!ram %a" &rinc*&io, en%re e"as seno e ci%ar5se, &ar%icu"armen%e, a Con'en#o In%eramericana so+re o Direi%o A&"ic'e" aos Con%ra%osIn%ernacionais a&ro'aa na reunio os &a*ses a OEA, na CIDIP5H, rea"izaa e 1Q a 1 emar#o e 1Q na Ciae o Mé2ico, 0ue -oi -irmaa &e"o Brasi", aina 0ue aina nora%i-icaa &e"o mesmo, e 0ue &re'6, em seu ar%. o9@O con%ra%o re!e5se &e"o irei%o esco"4io &e"as &ar%es. O acoro as &ar%es so+re es%aesco"4a e'e ser e2&resso ou, em caso a ine2is%6ncia e acoro e2&resso, e&reener5se e-orma e'oen%e a conu%a as &ar%es e as c"usu"as con%ra%uais, consieraas em seuconun%o. Essa esco"4a &oer re-erir5se 3 %o%a"iae o con%ra%o ou a uma &ar%e o mesmo.A e"ei#o e e%erminao -oro &e"as &ar%es no im&"ica necessariamen%e a esco"4a oirei%o a&"ic'e".Em rea"iae, ine2is%e 0ua"0uer 'an%a!em na res%ri#o -orma" 4oe e2is%en%e 0uan%o 3 "i'reesco"4a a "ei e re!6ncia os con%ra%o &e"as &ar%es con%ia no ar%. o a 8ICC, 0ue, eres%o, &oe ser a-as%aa &e"as &ar%es caso es%as, sim&"esmen%e -irmem o con%ra%o em ou%ro &a*s 0ue no o Brasi", seno %a" e2&eien%e +as%an%e -re0en%e.ART. 1 5 A sucesso &or mor%e ou &or aus6ncia o+eece 3 "ei o &a*s em 0ue eraomici"iao o e-un%o ou esa&arecio, 0ua"0uer 0ue sea a na%ureza e a si%ua#o os +ens.('. CC ar%s. Q a Q=, 1.7 a 1.).>e!uno o is&os%o no ca&u% o ar%. 1 a 8ICC a "ei esco"4eu o omic*"io ("e2 omici"ii)como &rinc*&io !era" &ara re!er a sucesso causa mor%is, "e!*%ima ou %es%amen%ria. Omesmo &ara a mor%e &resumia, ecorren%e o esa&arecimen%o e a"!uém 0ue no ei2a &rocuraor ou re&resen%an%e, nos %ermos o ar%. Q= o CC. Nes%e /"%imo caso o CPC &re'6(ar%. 1.1=) se &ossa re0uerer a ec"ara#o e aus6ncia e a sucesso &ro'is;ria a&;s um anoo esa&arecimen%o, meian%e cau#o rea" &res%aa &or &ar%e os 4ereiros (ar%. 1.1 oCPC) e, a&;s ez anos, a sucesso e-ini%i'a (ar%. 1.1, II).Pre'6 o ] 1o o ar%. 1 0ue9

Page 32: DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

7/24/2019 DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

http://slidepdf.com/reader/full/direito-elementos-basicos-de-direito-internacional-privado 32/103

A 'oca#o &ara suceer em +ens e es%ran!eiros si%uaos no Brasi" ser re!u"aa &e"a "ei +rasi"eira em +ene-*cio o c<nu!e +rasi"eiro e os -i"4os o casa", sem&re 0ue no "4es seamais -a'or'e" a "ei o omic*"io.Es%e mesmo &recei%o, com &e0uena mu%a#o reaciona", encon%ra5se inscri%o no ar%. o,inciso \\\I a C?. Assim, a orem a 'oca#o 4erei%ria es%a+e"ecia no ar%. 1.= o

CC &oe ser a-as%aa, a&"icano5se ou%ra, &re'is%a na "e!is"a#o es%ran!eira em se %ra%anoe +ens e2is%en%es no Brasi" 0uano &er%en#am a es%ran!eiro -a"ecio casao com +rasi"eirae com -i"4os +rasi"eiros, se a "ei naciona" o e cuus -or mais 'an%aosa aos 4ereiros.Um e2em&"o ci%ao &or Maria e"ena Diniz1=(o+ra ci%. &. 7).1= re-ere5se ao caso oau%or a 4eran#a ser me2icano e 4ou'er ei2ao c<nu!e +rasi"eiro, 0ue e'e concorrer com seus ascenen%es, &oeno, en%o, no se a&"icar a "ei +rasi"eira, em 0ue osascenen%es, se!uino a orem e 'oca#o 4erei%ria ao%aa en%re n;s, %eriam &re-er6nciaso+re o c<nu!e +rasi"eiro, mas a me2icana, &or0ue no ar%. 17 o CC o Mé2ico ac4a5seis&os%o 0ue caso concorram 3 sucesso c<nu!e su&érs%i%e e ascenen%e, i'iir5se5 a4eran#a ao meio, -icano me%ae com o consor%e e a ou%ra me%ae com os ascenen%es.O ] 7o o ar%. 1 &re'69 A "ei o omic*"io o 4ereiro ou "e!a%rio re!u"a a ca&aciae &ara suceer.ART. 11 5 Es%e ar%i!o ao%a o &rinc*&io a %erri%oria"iae ou a "e2 "oci cons%i%u%ionis &arae%erminar a "ei e re!6ncia as socieaes e -una#$es9@As or!aniza#$es es%inaas a -ins e in%eresse co"e%i'o como as socieaes e as -una#$es,o+eecem 3 8ei o Es%ao em 0ue se cons%i%u*rem.O ] 1o o ar%. 11 is&$e 0ue as socieaes es%ran!eiras no &oero %er -i"iais, a!6ncias oues%a+e"ecimen%os no Brasi" an%es e serem seus a%os cons%i%u%i'os a&ro'aos &e"o Go'erno +rasi"eiro.Como a!ra'an%e o reuzio n/mero e em&resas 0ue o&%am &or se man%erem comoes%ran!eiras, au%orizaas a -uncionar no &a*s, es%e sis%ema as o+ri!a a ins%ruir o &eio eau%oriza#o com seus a%os cons%i%u%i'os %rauzios: +a"an#os e ou%ros ocumen%os.O ] 7o es%a+e"ece 0ue os Go'ernos es%ran!eiros assim como as or!aniza#$es &e"os mesmoscons%i%u*as no &oero a0uirir +ens im;'eis no Brasi" susce%*'eis e esa&ro&ria#o, &rinc*&io es%e 0ue se es%ina a e'i%ar &ossam so-rer o+s%cu"os e'en%uais a#$es eesa&ro&ria#o a serem in%en%aas no &a*s -ace aos &rinc*&ios e so+erania o Es%aoes%ran!eiro. A e2ce#o, necessria, 'em mais aian%e, ao is&or o ] =o 0ue os Go'ernoses%ran!eiros &oem a0uirir a &ro&rieae os &réios necessrios 3 see osre&resen%an%es i&"om%icos ou os a!en%es consu"ares.ART. 17 5 Es%e ar%i!o is&$e so+re a com&e%6ncia urisiciona" a au%oriae +rasi"eira emrazo o omic*"io o réu (com&e%6ncia concorren%e ou re"a%i'a) ou a "oca"iza#o oim;'e" (com&e%6ncia a+so"u%a)9@ com&e%en%e a au%oriae uiciria +rasi"eira 0uano o réu -or omici"iao no Brasi" oua0ui %i'er e ser cum&ria a o+ri!a#o.O ] 1o o mesmo ar%i!o &re'6 0ue9 @>; 3 au%oriae uiciria +rasi"eira com&e%e con4ecer as a#$es re"a%i'as a im;'eissi%uaos no Brasi".O ] 7o o ar%. 17 &re'6 o cum&rimen%o e ro!a%;rias &e"as au%oriaes uicirias +rasi"eiras, a&;s conceio o @e2e0ua%ur (&e"o Presien%e o >T?, como a%ua"men%e &re'is%o). A car%a ro!a%;ria é o meio uicia" &roceimen%a" ami%io &e"o Direi%oIn%ernaciona" &ara -azer5se ci%a#$es ou serem cum&rias i"i!6ncias como &er*cias e %omaae e&oimen%os no e2%erior. >eu con%e/o e -orma e cum&rimen%o ac4am5se &re'is%os em

Page 33: DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

7/24/2019 DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

http://slidepdf.com/reader/full/direito-elementos-basicos-de-direito-internacional-privado 33/103

nosso orenamen%o ur*ico in%erno nos ar%s. 71, 71 e 711 o CPC e nos ar%s. 77 e 77o Re!u"amen%o in%erno o >T?.O CPC &re'6 em seu ar%. 71 0ue a Car%a Ro!a%;ria 0uan%o a sua amissi+i"iae e mooe cum&rimen%o e'e o+eecer ao is&os%o em con'en#o in%ernaciona" e, na -a"%a es%a,ser reme%ia 3 au%oriae uiciria es%ran!eira &or 'ia i&"om%ica a&;s %rauzia &ara a

"*n!ua o &a*s em 0ue o a%o e'a cum&rir5se.ART. 1= 5 Dis&$e 0ue a &ro'a os -a%os ocorrios em &a*s es%ran!eiro re!e5se &e"a "ei 0uene"e 'i!orar, 0uan%o ao <nus e aos meios e &rouzir5se, no ami%ino os %ri+unais +rasi"eiros &ro'as 0ue a "ei +rasi"eira escon4e#a.Es%e ar%i!o no se re-ere, como -az no%ar Maria e"ena Diniz1Q(o+ra ci%. &. =),1Q3 &ro'ae um irei%o es%ran!eiro, mas a&enas 3 os -a%os 0ue se e-e%i'aram em %erri%;rio a"ien*!ena.O <nus a &ro'a se isci&"ina &e"a "ei o "u!ar em 0ue ocorreu o -a%o 0ue se 0uer emons%rar e os meios e &ro'a &e"a "ei o "u!ar em 0ue se eu o -a%o a ser &ro'ao ouone o a%o -oi ce"e+rao. Os meios e &ro'a re!u"ar5se5o &e"a norma 'i!en%e no Es%ao em0ue se &assou o -a%o, mas o moo e &rou#o essas &ro'as inicaas &e"a "e2 "oci na urisi#o +rasi"eira (a orinanam "i%is) &or &er%encer 3 orem &rocessua", re!er5se5 &e"onosso irei%o ("e2 -ori) uma 'ez 0ue o caso es% seno a0ui u"!ao. No se ami%ir aocurso a "ie &ro'as 0ue no seam au%orizaas &e"a "ei +rasi"eira. Nes%e con%e2%o, &or e2em&"o, como assina"a a ci%aa au%ora1O+ra ci%.&.=11.1, o uramen%o su&"e%;rio, ou oocumen%o &ar%icu"ar &ara &ro'a a a"iena#o e im;'e" so meios e &ro'a ouescon4ecio (o &rimeiro) ou no au%orizao (o se!uno), e acoro com nossa "ei.ART. 1Q 5 No con4eceno a "ei es%ran!eira, &oer o Juiz e2i!ir e 0uem a in'oca &ro'ao %e2%o e a 'i!6ncia.Pe"o &rinc*&io iura no'i% curia e'e o u"!aor &oer con4ecer e a&"icar a norma ur*ica eo-*cio e, assim, &oer &rocurar e a&"icar a "ei aina 0ue no a"e!aa ou &ro'aa &e"as &ar%es. Deciino ian%e e um caso e irei%o in%ernaciona" &ri'ao &e"a a&"ica#o a "eima%eria" es%ran!eira, re0ueria ou no &e"a &ar%e, no es% %oa'ia o Juiz, o+ri!ao acon4ec65"a. Nes%e caso &oer e2i!ir &ro'a e seu %e2%o e 'i!6ncia. Em 4i&;%eses e2%remas, &orém, ami%e5se &ossa a 'ir, a%é, a ser ecre%aa a a+so"'i#o e ins%Fncia -a'orecenouma as &ar%es an%e o ius communis 'i!en%e no -orum na -a"%a e &ro'a conc"uen%e ae2is%6ncia e 'i!6ncia a "ei es%ran!eira.O C;i!o Bus%aman%e is&$e em seus ar%s. Q a Q11 a res&ei%o. No ar%. Q recon4ece &oerem os uizes e %ri+unais e caa Es%ao con%ra%an%e a&"icar 0uano -or o caso, a "ei osemais e2 o--icio: sem em+ar!o, a &ar%e 0ue in'ocar sua a&"ica#o ou e"a 'ier a i'er!ir  &oer us%i-icar o %e2%o "e!a" es%ran!eiro, sua 'i!6ncia e sen%io, meian%e cer%ioe'iamen%e "e!a"izaa, e ois a'o!aos em e2erc*cio no &a*s e cua "e!is"a#o se %ra%e(ar%. Q). Aina o ar%. Q1 o C;i!o Bus%aman%e &re'6 0ue, na -a"%a e &ro'a o irei%oes%ran!eiro ou se, &or 0ua"0uer mo%i'o, o uiz ou o %ri+una" a u"!ar insu-icien%e, um ouou%ro &oer so"ici%ar e o-*cio, &e"a 'ia i&"om%ica, an%es e eciir, 0ue o Es%ao e cua"e!is"a#o se %ra%e, -orne#a re"a%;rio so+re o %e2%o, 'i!6ncia e sen%io o irei%o a&"ic'e".ART. 1 5 Dis&$e es%e ar%i!o so+re a e2ecu#o no Brasi" a sen%en#a es%ran!eira,es%a+e"eceno 0ue a mesma e'e ser &re'iamen%e 4omo"o!aa &e"o >T? ('. ar%s. Q= e QQo CPC e 71 a 77Q o Re!imen%o In%erno o >T?), seno re0uisi%os +sicos &ara suaa&resen%a#o9 a) %er sio &ro-eria &or Juiz com&e%en%e: +) %erem sio as &ar%es ci%aas ouser 'eri-icaa "e!a"men%e a re'e"ia: c) %er %ransi%ao em u"!ao e re'es%ir as -orma"iaese2i!ias no "u!ar em 0ue -oi &ro-eria e ) es%ar %rauzia &or %rau%or uramen%ao.

Page 34: DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

7/24/2019 DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

http://slidepdf.com/reader/full/direito-elementos-basicos-de-direito-internacional-privado 34/103

A 4omo"o!a#o a sen%en#a es%ran!eira ei2ou e ser re0ueria &ara o "auo ar+i%ra" &ri'ao es%ran!eiro, 0ue no %em mais, assim, e ser 4omo"o!ao uicia"men%e, coman%erioriae, no e2%erior, &ara e&ois merecer 4omo"o!a#o (como sen%en#a es%ran!eira) &e"o >u&remo a&;s o a'en%o a 8ei .=, e 7= e se%em+ro e 1, 0ue is&$e so+rear+i%ra!em. An%es, es%a 4omo"o!a#o (o "auo ar+i%ra" es%ran!eiro) su+me%ia5se ao

c4amao @u&"o e2e0ua%ur &e"o >T?.A"ém os re0uisi%os enumeraos o >T? cos%uma e2i!ir &ara a 4omo"o!a#o as sen%en#ases%ran!eiras 0ue as mesmas seam -unamen%aas, com +ase nos ar%s. =, I\ a C? e Q, Io CPC, a"ém, e'ien%emen%e, e no o-enerem a so+erania, a orem &/+"ica e os +onscos%umes. Maria e"ena Diniz o+ser'a 0uan%o a es%e ar%i!o 0ue no 4a'eno e2ecu#oire%a em nosso &a*s a sen%en#a es%ran!eira, e2is%e no'a a#o e con4ecimen%o (ac%io uica%i) ou au%oriza#o (e2e0ua%ur) 0ue "4e ar e-iccia res%ri%a ao -orum &or ser -a%oocorrio em urisi#o es%ran4a.ART. 1 5 Dis&$e nossa 8ICC nes%e ar%i!o so+re o con-"i%o &osi%i'o ou ne!a%i'o e normase DIP com a c4amaa %eoria a @e'o"u#o, @re%orno ou @reen'io em 0ue uma"e!is"a#o reme%e o caso &ara ser so"ucionao &e"a "e!is"a#o es%ran!eira e es%a, a sua 'ez,e%ermina a so"u#o o con-"i%o e acoro com &rinc*&ios e ou%ra ou a "e!is"a#oa"ien*!ena reme%en%e. Nossa 8ICC ao%a o &rinc*&io a re-er6ncia ao irei%o ma%eria"es%ran!eiro, reei%ano, a ri!or, o &rinc*&io &uro e sim&"es o @re%orno +aseao no DIPin%erno e ou%ro Es%ao, com a se!uin%e is&osi#o9@Vuano, nos %ermos os ar%i!os &receen%es, se 4ou'er e a&"icar a "ei es%ran!eira, %er5se5em 'is%a a is&osi#o es%a, sem consierar5se 0ua"0uer remisso &or e"a -ei%a a ou%ra "ei.Para 0ue +em se com&reena a %eoria a e'o"u#o, re%orno ou reen'io %emos e come#ar  &e"a com&reenso o con-"i%o ne!a%i'o en%re e"emen%os e cone2o. Is%o ocorre 0uanouas "e!is"a#$es reme%em uma 3 ou%ra a com&e%6ncia &ara reso"'er a 0ues%o em "i%*!io.E2em&"o ao &or Irineu >%ren!er (o+ra ci%. &. 7)9 Discu%e5se a ca&aciae e um +rasi"eiro omici"iao na ?ran#a. De acoro com a re!ra o ar%. o a 8ICC e'e5se a&"icar o irei%o -ranc6s &or0ue em ma%éria e ca&aciae o e"emen%o e cone2o é o omic*"io,en%ro a %eoria a %erri%oria"iae, e >a'i!n. No en%an%o, &ara a mesma ma%éria, a "ei-rancesa es%a+e"ece como e"emen%o e cone2o, a "ei naciona" a &essoa, e, assim, %ra%ano5se e +rasi"eiro a so"u#o é e'o"'ia &ara o irei%o +rasi"eiro. Eis, a*, %i&icamen%ecarac%erizaa, a 4i&;%ese e e'o"u#o.Em si%ua#o in'ersa, i.e., &ara e%erminar a ca&aciae e um -ranc6s omici"iao no Brasi"ocorre o se!uin%e9 como no Brasi" o e"emen%o e cone2o é o omic*"io e na ?ran#a anaciona"iae %eremos como conse06ncia 0ue os ois sis%emas se a%ri+uiro com&e%6nciasimu"%Fnea &ara irimir a con%ro'érsia, &ois &eran%e 0uais0uer os ois %ri+unais, o +rasi"eiro ou o -ranc6s, as re!ras &osi%i'as a "e2 -ori so a&"ic'eis. Tra%a5se, assim, econ-"i%o &osi%i'o en%re e"emen%os e cone2o, em 0ue a so"u#o o con-"i%o e'er im&or%ar na ren/ncia e um sis%ema em +ene-*cio o ou%ro.ART. 1 5 Nes%e ar%i!o ac4a5se consa!rao o &rinc*&io a so+erania naciona" e a e-esa aorem &/+"ica e os +ons cos%umes, &rescre'eno a "ei serem ine-icazes no Brasi" os a%os,sen%en#as ou 0uais0uer ec"ara#$es e 'on%ae 0ue as o-enerem. Diz o ar%i!o em 0ues%o9@As "eis, a%os e sen%en#as e ou%ro &a*s, +em como 0uais0uer ec"ara#$es e 'on%ae, no%ero e-iccia 0uano o-enerem a so+erania naciona", a orem &/+"ica e os +onscos%umes.O C;i!o Bus%aman%e acei%a, &ara esse e-ei%o, a i'iso o cam&o e a&"ica#o as "eis eorem &/+"ica in%erna e as "eis e orem &/+"ica in%ernaciona", em seu ar%. =o. As

Page 35: DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

7/24/2019 DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

http://slidepdf.com/reader/full/direito-elementos-basicos-de-direito-internacional-privado 35/103

 &rimeiras seriam a0ue"as 0ue se a&"icam 3s &essoa em razo e seu omic*"io ou a suanaciona"iae, sem&re as acom&an4ano, aina 0ue se muem &ara ou%ro &a*s: as se!unasseriam as 0ue o+ri!am a %oos os ciaos 0ue resiem num %erri%;rio, seam ou nonacionais.CAPfTU8O TERCEIRO 5 ?UNDAMENTO> CONCEITUAI> DO DIPr 

1. CONCEITO E ?UNKLO DO> E8EMENTO> DE CONE\LO: 7. A VUE>TLOPRE8IMINAR DA VUA8I?ICAKLO: =. A E\I>TNCIA DE NORMA> DE DIPr PARACADA PAf>: Q. A TEORIA DO> E>TATUTO>9 E>TATUTO> PE>>OAI> E REAI>: .>O8UKLO DE CON?8ITO> EM MATRIA >UCE>>bRIA: . TEORIA DO>DIREITO> ADVUIRIDO>: . ?RAUDE A 8EI: . 8IMITE> DE AP8ICAKLO DA 8E\?ORI 5 AP8ICAKLO DA 8EI E>TRANGEIRA: . A RE>ERHA DE ORDEM PB8ICA.1. CONCEITO E ?UNKLO DO> E8EMENTO> DE CONE\LO.Os e"emen%os e cone2o %6m &or -un#o inicar o irei%o a&"ic'e" 3s i'ersas si%ua#$es ur*icas conec%aas a mais e um sis%ema "e!a" 1 JACOB DO8INGER 5 o+ra ci%. &.7=1.Tais e"emen%os so normas encon%r'eis &ra%icamen%e em %oos os sis%emas "e!ais, 0uer na-orma e &rinc*&ios cons%i%ucionais, ou &recei%os a "e!is"a#o in-ra5cons%i%uciona" ou,aina, como no caso os Es%ao Unios, s/mu"a a uris&ru6ncia "oca", cons%i%uino oconun%o norma%i'o 0ue in%e!ra o DIPr, &ermi%ino se"ecionar as "eis ou normas a a&"icar noFm+i%o es%e Direi%o.O DIPr %em seus mé%oos e in'es%i!a#o e a&"ica#o. Em &rimeiro "u!ar e'e5se cuiar ac"assi-ica#o a si%ua#o ou re"a#o ur*ica num ro" e 0ua"i-ica#$es, i.e., e ca%e!orias ur*icas: em se!uia e'e ser "oca"izaa a see ur*ica es%a si%ua#o ou re"a#o, e-ina"men%e, e'e ser e%erminaa a a&"ica#o o irei%o 'i!en%e na res&ec%i'a see. No &rimeiro momen%o se carac%eriza a 0ues%o ur*ica, 0ue &oe 'ersar so+re o "oca" em0ue e'e ser a+er%o e &rocessao um in'en%rio. ou o es%ao ou ca&aciae a &essoa, aorem a 'oca#o 4erei%ria, a si%ua#o e um +em, um a%o ou -a%o ur*ico, ou ou%rassi%ua#$es em 0ue e2is%a cone2o en%re i'ersos sis%emas "e!ais.Caa uma as ca%e!orias %em a sua see ur*ica, 0ue e'e ser "oca"izaa e acoro com a%eoria 0ue -oi esen'o"'ia &or >a'i!n. Por e2em&"o9 o es%ao e a ca&aciae a &essoa &oe %er e-ini#o e acoro com o &a*s e sua naciona"iae ou e seu omic*"io, a coisase "oca"iza no &a*s em 0ue es%i'er si%uaa e o a%o ur*ico no "oca" one %i'er siocons%i%u*o ou one e'a ser cum&rio. 8oca"izaa a see ur*ica ser encon%rao oe"emen%o e cone2o, inicano5se, em se!uia, a a&"ica#o o irei%o 'i!en%e nes%e "oca",o 0ue cons%i%ui a re!ra e cone2o o DIPr. A cone2o 'em a ser, assim, a "i!a#o, ocon%a%o en%re uma si%ua#o -%ica e a norma 0ue 'ai re!65"a.A "oca"iza#o a see a re"a#o ur*ica 0ue "e'a ao e"emen%o e cone2o e es%e 3 esco"4aa "ei, %oma em consiera#o um os se!uin%es as&ec%os9 o suei%o, o o+e%o ou o a%o ur*ico, %uo e&eneno a c"assi-ica#o 0ue se %i'er es%a+e"ecio inicia"men%e.Vuano se %ra%a e eciir 0ua" irei%o re!e o es%a%u%o &essoa" e a ca&aciae o suei%o, a"oca"iza#o a see a re"a#o ur*ica -ar5se5 em -un#o o %i%u"ar a mesma 5 o suei%o oirei%o. No es%a%u%o rea" e'e ser "oca"izaa a see ur*ica a%ra'és a si%ua#o o +em(im;'e" ou m;'e"). Vuan%o 3 "oca"iza#o os a%os ur*icos sua see se e-ine ou &e"o "oca"a cons%i%ui#o a o+ri!a#o, ou &e"o "oca" a sua e2ecu#o, ou, aina, &e"a esco"4a as &ar%es. Es%a c"assi-ica#o, 0ue 'em as esco"as es%a%u%rias, é a%é 4oe man%ia9a) es%a%u%o &essoa" 5 re!io &e"a "ei naciona" (o omic*"io ou a naciona"iae a &essoa): +) es%a%u%o rea" 5 re!io &e"a "ei o "oca" em 0ue se si%uam os +ens:

Page 36: DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

7/24/2019 DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

http://slidepdf.com/reader/full/direito-elementos-basicos-de-direito-internacional-privado 36/103

c) -a%os, a%os ur*icos e o+ri!a#$es 5 su+me%ios 3 "ei o "oca" e sua ocorr6ncia (-a%os ea%os): e sua cons%i%ui#o ou 3 "ei esco"4ia &e"as &ar%es (o+ri!a#$es). Na nomenc"a%ura euro&éia u%i"iza5se a e2&resso @cen%ro e !ra'iae a re"a#o ur*ica,0ue re&resen%a o "oca" com o 0ua" e"a es% mais in%imamen%e "i!aa. Nos Es%aos Unios oRes%a%emen% o- Con-"ic% o- 8as >econ e 11, e2&rime a mesma iéia com a e2&resso

@a mais si!ni-ica%i'a re"a#o (%4e mos% si!ni-ican% re"a%ions4i&). No sis%ema o Direi%o In%ernaciona" +rasi"eiro os &rinci&ais e"emen%os e cone2o so9 a)omic*"io: +) naciona"iae: c) resi6ncia: ) "u!ar o nascimen%o ou -a"ecimen%o: e) "u!ar a cons%i%ui#o a &essoa ur*ica: -) "u!ar a si%ua#o o +em: !) "u!ar a cons%i%ui#o oue2ecu#o a o+ri!a#o: 4) "u!ar em 0ue se encon%re o &ro&onen%e o con%ra%o: i) "u!ar a &r%ica o a%o i"*ci%o.7. A VUE>TLO PRE8IMINAR DA VUA8I?ICAKLOA norma ur*ica a ser a&"icaa e'e ser a 0ue %en4a &er%in6ncia com a ma%éria, mas amesma necessi%a e uma c"assi-ica#o &ré'ia, em es&ecia" nos casos em 0ue o a&"icaor a"ei no s; e'e a&"ic5"a mas -az65"o e acoro com o e"emen%o e cone2o, 0ue em DIPr -unciona como um inicaor.O ar%. 1 a 8ei e In%rou#o ao C;i!o Ci'i" 5 8ICC, &or e2em&"o, e%ermina 0ue asucesso &or mor%e ou &or aus6ncia o+eece 3 "ei o &a*s em 0ue era omici"iao o e-un%oou o esa&arecio. Como em nosso C;i!o Ci'i" o esa&arecimen%o a &essoa, e acorocom cer%os &ressu&os%os, é e0ui&arao ao -a"ecimen%o &ara e-ei%os e sucesso, &arasi%uarmos +em o &ro+"ema, 4a'eria 0ue &rimeiro 'eri-icar a e-e%i'a e2is%6ncia esses &ressu&os%os. No +as%aria re!is%rar5se o esa&arecimen%o. >eria &reciso, &re"iminarmen%e,0ue o esa&arecio, em nosso e2em&"o, %i'esse omic*"io no Brasi", &ara a&"icar5se 34i&;%ese a "ei +rasi"eira.Em &rimeiro "u!ar, &ois, seria necessrio e-inir5se o omic*"io ci'i" o esa&arecio, eacoro com o concei%o acei%o &or nosso irei%o 0ue é o con%io no ] o o ar%. o a 8ICC enos ar%s. =1 a =Q o CC. De acoro com %ais concei%os o omic*"io ci'i" a &essoa na%ura" éo "u!ar one a mesma es%a+e"ece sua resi6ncia com Fnimo e-ini%i'o, ou 0uais0uer os"ocais caso a &essoa %en4a 'rias resi6ncias ou 'rios cen%ros &rinci&ais e ocu&a#o, ou,aina, o "oca" em 0ue -or sim&"esmen%e encon%raa, no caso a &essoa 0ue no %en4aresi6ncia 4a+i%ua".De&ois is%o, 0ue se %i'esse 'eri-icao o ecurso o &razo e ois anos caso o ausen%e no

%i'esse ei2ao re&resen%an%e ou &rocuraor ou 0ua%ro anos nos emais casos. (ar%. Q oCC). A* sim, &oeriam os in%eressaos, se!uno os &recei%os e nossa "ei, re0uerer -ossea+er%a a sucesso &ro'is;ria, meian%e cau#o, con-iaos os im;'eis na &ar%i"4a, se os4ou'esse, aos sucessores &ro'is;rios. E 'in%e anos a&;s a sen%en#a 0ue conceesse aa+er%ura a sucesso &ro'is;ria &oeria ser re0ueria a sucesso e-ini%i'a.Tomemos como ou%ro e2em&"o o o ar%. o a 8ICC. Ne"e es% is&os%o 0ue &ara 0ua"i-icar os +ens e re!u"ar as re"a#$es a e"es concernen%es a&"icar5se a "ei o &a*s em 0ue e"eses%i'erem si%uaos. Assim, sur!ia uma 0ues%o a ser so"ucionaa a%ra'és e &rocesso uicia" em curso no Brasi" en'o"'eno, e2em&"i-ica%i'amen%e, uma &enso 4erei%riarece+ia na Es&an4a &or uma as &ar%es, 4a'eria 0ue ser a mesma &re"iminarmen%e0ua"i-icaa no sen%io e ser um +em m;'e" ou im;'e" se!uno a "ei es&an4o"a. Como oar%. == o C;i!o Ci'i" es&an4o" 0ua"i-ica a &enso 4erei%ria como m;'e", no 4a'er/'ia e 0ue, nes%e caso, a&"icar5se5 a "ei es&an4o"a como "ei e -uno &ara so"u#o essacon%ro'érsia.=. A E\I>TNCIA DE NORMA> E>PECIAI> DE DIPr PARA CADA PA*>

Page 37: DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

7/24/2019 DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

http://slidepdf.com/reader/full/direito-elementos-basicos-de-direito-internacional-privado 37/103

Ao "on!o a 4is%;ria e &rinci&a"men%e ao -ina" o sécu"o \I\, carac%erizao &e"a &ro"i-era#o as coi-ica#$es ci'is, caa Es%ao es%ru%urou suas &r;&rias normas e DIPr.Mon%es0uieu no Es&ri% es "ois a&re!oa'a 0ue @e"as (as "eis) e'em ser e %a" moo &r;&rias &ara o &o'o a 0uem so es%inaas, 0ue é um !rane acaso se as uma na#o &oem con'ir a uma ou%ra. A rea"iae ur*ica, &orém, a&resen%a5se e -orma i-eren%e.

E2is%e uma uni'ersa"iae 0uan%o a ins%i%ui#$es &ar%icu"ares, como a "e%ra e cFm+io, e &ar%es in%eiras e "e!is"a#o emi!raram &ara ou%ros &a*ses. Is%o ocorreu com o C;i!o Ci'i"-ranc6s, 0ue con4eceu um es%ino &"ane%rio, e com o sis%ema o comon "a, 0ue sein%e!rou a norma%i'iae in%erna e mui%os &a*ses.O C;i!o Ci'i" ?ranc6s (C;i!o Na&o"eo) e 1Q, e-e%i'amen%e, in-"uenciou i'ersosou%ros c;i!os e ser'iu como orien%a#o aos &rinc*&ios e DIPr inserios nos C;i!os Ci'isos Es%aos americanos 0ue so-reram a ins&ira#o !enérica a coi-ica#o na&o"e<nica9C;i!o a 8uisiania nos EEUU: o ai%i: a Re&/+"ica Dominicana: a Bo"*'ia: Cos%aRica: Peru. Ne"e -oram consa!raos os &rinc*&ios9 a) a %erri%oria"iae &ara as "eis e &o"*cia e se!uran#a, 0ue o+ri!am a %oos 0ue 4a+i%am o %erri%;rio -ranc6s: +) a "ei naciona"-rancesa (&rinc*&io a "e2 rei si%ae) &ara re!er os im;'eis em %erri%;rio -ranc6s, mesmo os &ossu*os &or es%ran!eiros: e c) a naciona"iae 0uan%o ao es%ao e ca&aciae as &essoas, re!ios os -ranceses &e"a "ei -rancesa, mesmo se resien%es em &a*s es%ran!eiro(ar%. =o, a"*nea III) .A 8ei e In%rou#o ao C;i!o Ci'i" A"emo (1) se!uiu a re!ra a naciona"iae 0uan%oa ca&aciae, os irei%os e -am*"ia e e sucesso: isci&"inou a -orma e2%r*nseca os a%os ur*icos &e"a "ei re!u"aora a re"a#o e irei%o o o+e%o o a%o (su+s%Fncia), -acu"%ano aa "ei o "oca" a ce"e+ra#o ("e2 "oci ce"e+ra%ionis): ao%ou a e'o"u#o e a ren/ncia, -i2ouo concei%o e orem &/+"ica, &ar%ino o concei%o e >a'i!n. O re-erio i&"oma a"emono in-"uenciou o irei%o os Es%aos americanos mas %e'e in-"u6ncia no irei%o o Ja&o,0ue o aa&%ou como +ase &ara seu C;i!o Ci'i", e no irei%o a C4ina e Po"<nia.As re!ras e DIPr na A"eman4a, com a re'iso o C;i!o Ci'i" a"emo 5 EGBGB 5 -ei%aem 1, se encon%ram nos ar%i!os = a = o C;i!o. Vuan%o ao sis%ema a @e'o"u#o ou@reen'io, o ar%. Q &re'6 0ue se -or -ei%a re-er6ncia 3 "ei e um ou%ro Es%ao, sua "ei &ri'aain%ernaciona" a&"icar5se5, ese 0ue no se o&on4a ao sen%io o reen'io e se a "ei e umou%ro Es%ao &re'er a e'o"u#o 3 "ei a"em, a&"icar5se5o as "eis su+s%an%i'as a"ems.Vuan%o ao es%a%u%o &essoa", o sis%ema a"emo ao%ou normas 0ue a&ro'ei%am o concei%o eresi6ncia 4a+i%ua" ou omic*"io, un%amen%e com o a na%ura"iae a &essoa. Nes%esen%io, o ar%. o es%a+e"ece 0ue se -or -ei%a re-er6ncia a "ei o Es%ao o 0ua" a &essoa éna%ura", seno a mesma na%ura" e 'rios Es%aos, a&"icar5se5 a "ei o Es%ao com o 0ua" a &essoa %em maior cone2o, em &ar%icu"ar em razo e sua resi6ncia 4a+i%ua" a%ra'és ocurso e sua e2is%6ncia. >e a &essoa -or na%ura" a A"eman4a es%e s%a%us "e!a" &re'a"ecerem re"a#o aos emais.A Cons%i%ui#o -rancesa ao%a o &rinc*&io e 0ue as is&osi#$es e um %ra%aoin%ernaciona" e'em &re'a"ecer so+re a "ei in%erna. Vuan%o aos con%ra%os, recon4ece 0ue ose na%ureza in%ernaciona" so necessariamen%e 'incu"aos 3 "ei e um Es%ao e 0ue é '"iaa c"usu"a com&romiss;ria, mesmo se -irmaa &or &essoa &/+"ica, ma"!rao a &roi+i#o a"ei in%erna -rancesa, a&resen%ano %a" com&romisso %o%a" au%onomia.O Ar%. o o CC -ranc6s &re'6 o &rinc*&io e orem &/+"ica, no sen%io e 0ue ascon'en#$es &ar%icu"ares no &oem erro!ar as "eis 0ue in%eressam a orem &/+"ica e aos +ons cos%umes.Q. A TEORIA DO> E>TATUTO>9 E>TATUTO> PE>>OAI> E REAI>

Page 38: DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

7/24/2019 DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

http://slidepdf.com/reader/full/direito-elementos-basicos-de-direito-internacional-privado 38/103

CONCEITO DE E>TATUTO> PE>>OAI>O es%a%u%o &essoa" en'o"'e o es%ao a &essoa e sua ca&aciae. O es%ao a &essoa, &oeser e-inio se!uno os au%ores -ranceses como o conun%o e a%ri+u%os cons%i%u%i'os e suaini'iua"iae ur*ica, ou sea, come#ano &e"o nascimen%o, a0uisi#o e &ersona"iae,0ues%$es e -i"ia#o, "e!*%ima ou i"e!*%ima, nome, re"acionamen%o com os &ais, com o &%rio

 &oer, casamen%o, e'eres conu!ais, se&ara#o, i';rcio e mor%e.Para re!er o es%a%u%o &essoa" e'e5se recorrer ao sis%ema ur*ico inicao &e"o DIPr ecaa &a*s e, em cer%os casos, %am+ém ao irei%o con'enciona". Os &rinci&ais cri%érios 0uere!em a isci&"ina ur*ica o es%a%u%o &essoa" so o a naciona"iae e o o omic*"io a &essoa.A In%rou#o ao C;i!o Ci'i" +rasi"eiro e 11 ao%a'a, no ar%. o, o cri%ério anaciona"iae &ara re!er os e"emen%os o es%a%u%o &essoa". Nossa 8ICC e 1Q7, no ar%. o,se orien%ou &e"o cri%ério o omic*"io, ao is&or 0ue9 @a "ei o &a*s em 0ue -or omici"iaa a &essoa e%ermina as re!ras so+re o come#o e o -im a &ersona"iae, o nome, a ca&aciaee os irei%os e -am*"ia.Da mesma -orma, o ar%. 1 a a%ua" 8ICC es%a+e"ece 0ue a sucesso &or mor%e ou &or aus6ncia o+eece 3 "ei o &a*s em 0ue era omici"iao o e-un%o ou esa&arecio. Assim,no caso e um -ranc6s 0ue e'en%ua"men%e -a"e#a no Brasi" mas 0ue conser'e seu omic*"iona ?ran#a, %eno, no en%an%o, +ens no &a*s, so e &es0uisar5se os &rinc*&ios a "ei -rancesa &ara a e%ermina#o a sucesso, no se iscu%ino, &orém, a com&e%6ncia a us%i#a +rasi"eira &ara &rocessar o in'en%rio os +ens &or e"e ei2aos se na 4eran#a e2is%emim;'eis em %erri%;rio naciona", &ois nes%a 4i&;%ese %a" com&e%6ncia é a+so"u%a, nos %ermoso ] 1o o ar%. 17 a 8ICC.O C;i!o Ci'i" a"emo, BGB, re-ormao em 1, %ra%a o sis%ema o DIPr nos ar%s. =o a=. No ar% ar%. o, 0ue %ra%a o es%a%u%o &essoa", ac4a5se &re'is%o9(a) >e -or -ei%a re-er6ncia a "ei o Es%ao o 0ua" a &essoa é naciona" e seno es%a naciona"e 'rios Es%aos, a&"ica5se a "ei o Es%ao com ao 0ua" a &essoa %em maior cone2o, em &ar%icu"ar em -un#o e sua resi6ncia 4a+i%ua" ao curso e sua 'ia. >e a &essoa -or %am+ém naciona" a A"eman4a, es%e s%a%us "e!a" &receer aos emais.(+) >e a &essoa no %i'er naciona"iae ou es%a no &uer ser e%erminaa, a&"icar5se5 a "eio Es%ao no 0ua" a &essoa %em sua resi6ncia 4a+i%ua" ou, na sua aus6ncia, one %i'er moraia.(c) >e -or -ei%a re-er6ncia a "ei o Es%ao no 0ua" a &essoa morar ou ne"e orinariamen%e &ermanecer, e se a &essoa no -or %o%a"men%e ca&az e a"%erar es%a moraia sem a &ermissoe seu re&resen%an%e "e!a", es%a a"%era#o, &or si s;, no ser ca&az e -azer com 0ue seaa&"icaa a "ei e um ou%ro Es%ao.O C;i!o Ci'i" ar!en%ino is&$e9Ar%. o 5 A ca&aciae ou inca&aciae as &essoas omici"iaas em %erri%;rio aRe&/+"ica, seam nacionais ou es%ran!eiras, ser u"!aa &e"as "eis es%e C;i!o, aina 0uese %ra%em e a%os e2ecu%aos ou e +ens e2is%en%es em &a*s es%ran!eiro.Ar%. o 5 A ca&aciae ou inca&aciae as &essoas omici"iaas -ora o %erri%;rio aRe&/+"ica ser u"!aa &e"as "eis e seu res&ec%i'o omic*"io, aina 0ue %ra%em e a%ose2ecu%aos ou e +ens e2is%en%es na Re&/+"ica.Ar%. o 5 Os a%os, con%ra%os -ei%os e os irei%os a0uirios -ora o "u!ar o omic*"io a &essoa, so re!ios &e"a "ei o "u!ar em 0ue se 'eri-i0uem, mas no %ero e2ecu#o naRe&/+"ica a res&ei%o os +ens si%uaos no %erri%;rio, a no ser con-orme as "eis o &a*s, 0uere!u"am a ca&aciae, es%ao e coni#o as &essoas.

Page 39: DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

7/24/2019 DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

http://slidepdf.com/reader/full/direito-elementos-basicos-de-direito-internacional-privado 39/103

CONCEITO DE E>TATUTO> REAI>Os es%a%u%os reais izem res&ei%o a re!ras so+re +ens, im;'eis ou m;'eis. Em !era" o irei%ore"a%i'o 3 &ro&rieae im;'e" re!e5se &e"a orena#o "e!a" o &a*s em 0ue se encon%rem eis%o é com&reens*'e" -ace 3s cau%e"as e &ecu"iariaes re"a%i'as ao irei%o naciona" e caa &a*s &ara a a0uisi#o e %rans-er6ncia esse %i&o e +ens. >a'i!n e2&"ica'a o &rinc*&io a

0ua"i-ica#o a "e!is"a#o %erri%oria" 0uan%o aos im;'eis &or uma su+misso 'o"un%ria oa0uiren%e e um irei%o rea" 3s "eis o &a*s one o +em se encon%re.O ar%. o a nossa 8ICC iz 0ue &ara 0ua"i-icar os +ens e re!u"ar as re"a#$es a e"esconcernen%es a&"icar5se5 a "ei o &a*s em 0ue es%i'erem si%uaos, ao%ano, assim, o &rinc*&io a "e2 rei si%ae ("ei o "oca" 5 ou a si%ua#o 5 a coisa).O ] 1o o mesmo ar%i!o is&$e 0ue a&"icar5se5 a "ei o &a*s o omic*"io o &ro&rie%rio0uan%o aos m;'eis 0ue e"e %rou2er.A"ém essas is&osi#$es, e'e ser re-erio 0ue o CPC es%a+e"ece como re!ra ecom&e%6ncia a+so"u%a, em seu ar%. , com&e%ir 3 au%oriae uiciria +rasi"eira, come2c"uso e 0ua"0uer ou%ra, o con4ecimen%o as a#$es re"a%i'as a im;'eis si%uaos noBrasi", aina 0ue o au%or a 4eran#a sea es%ran!eiro e %en4a resiio -ora o %erri%;rionaciona".Assim, &or e2em&"o, se uma em&resa +rasi"eira con%rair em&rés%imo no e2%erior, aina 0uere!io, su+s%ancia"men%e, &e"a "e!is"a#o e ou%ro &a*s e er como !aran%ia, em 4i&o%eca,im;'e" e sua &ro&rieae si%uao no Brasi", a&"icar5se5 a "ei +rasi"eira no s; &ara a-orma"iza#o a 4i&o%eca, mas %am+ém e sua e2ecu#o, e com&e%6ncia e2c"usi'a aau%oriae uiciria naciona".O ar%i!o 1 o C;i!o Ci'i" a Ar!en%ina is&$e i!ua"men%e 0ue os +ens e raiz si%uaos naRe&/+"ica so re!ios e2c"usi'amen%e &e"as "eis o &a*s, a res&ei%o a sua 0ua"iae como%ais, ao irei%o as &ar%es, a ca&aciae e a0uiri5"os, aos moos e %rans-eri5"os e 3sso"eniaes 0ue e'em acom&an4ar %ais a%os. Assim, o %*%u"o re"a%i'o a um +em e raiz s; &oe ser a0uirio, %rans-erio ou &erio e con-ormiae com as "eis a Re&/+"ica.Assim %am+ém a >e#o H a 8ei ?eera" e DIPr a us%ria, em 0ue es%a %ra%a os +ens,iz no ] =1 0ue a a0uisi#o e &era e irei%os reais concernen%es a +ens cor&;reosen!"o+ano sua &ossesso, so re!ios &e"o Direi%o o Es%ao em 0ue se encon%rem os +ensno momen%o em 0ue ocorram os -a%os 0ue resu"%em em sua &era ou a0uisi#o.. >O8UKLO DE CON?8ITO> EM MATRIA >UCE>>;RIA  A iéia e sucesso no é e2c"usi'a o irei%o 4erei%rio9 inica %ransmisso e irei%os eo+ri!a#$es e uma &essoa &ara ou%ra, in%er5'i'os ou causa5mor%is. Como acen%ua Ami"car e Cas%ro7 (o+ra ci%. &. 1=)7 @as "eis sucess;rias, como, e res%o, %oas as ins%i%ui#$es ur*icas, es%o em -un#o o "u!ar e a é&oca (Ni+oe%), sem&re su+en%eneno5se 0ue o-oro +rasi"eiro seria o com&e%en%e &ara o in'en%rio e &ar%i"4a o es&;"io no caso e +ensim;'eis a0ui e2is%en%es.Hem, &orém, cons%i%uino 4 sécu"os uma 0ues%o con%ro'er%ia sa+er se a sucesso e'eou no ser re!u"aa &or um s; irei%o.O sis%ema e -racionamen%o os irei%os %6m sio -on%e &ermanen%e e i-icu"aes.Ao%aa como circuns%Fncia e cone2o a si%ua#o as coisas ("e2 rei si%ae) %em5se, &orém,e c4e!ar -or#osamen%e ao -racionamen%o a sucesso. Consierano5se, no en%an%o, ocri%ério a naciona"iae ou o omic*"io o e-un%o, &oe5se o+%er como resu"%ao re!65"a &or um s; irei%o9 o ius &a%riae, o ius omici"ii ou o ius -ori, &or e2em&"o.Pe"as re!ras e nosso a%ua" sis%ema in%erno e DIPr, o irei%o em 'i!or no /"%imo omic*"ioo e cuus &or ocasio e seu -a"ecimen%o e'e ser consierao &ara e-ei%os e9

Page 40: DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

7/24/2019 DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

http://slidepdf.com/reader/full/direito-elementos-basicos-de-direito-internacional-privado 40/103

a) e%ermina#o as &essoas sucess*'eis e a orem e 'oca#o 4erei%ria: +) a co%a 0ue ca+e aos 4ereiros necessrios:c) as res%ri#$es e c"usu"as as "e!*%imas:) as causas e esera#o: ee) as co"a#$es.

. TEORIA DO> DIREITO> ADVUIRIDO>A come#ar &e"os es%uos e j"ric4 +er (1=51Q), a Esco"a Es%a%u%ria o"anesa ea&er-ei#oano5se com An%oine Pi""e% (1517) essa %eoria !erou no cam&o o DIPr osconcei%os os irei%os a0uirios no irei%o con%inen%a" euro&eu e a ou%rina os 'es%eri!4%s na ou%rina an!"o5nor%e5americana. E"a e'oca a -or#a o recon4ecimen%oin%ernaciona" o irei%o 0ue %en4a sio a0uirio em um &a*s, con-orme as "eis ne"e'i!en%es, e &ossa ser essa -orma in'ocao em ou%ro &a*s, ne"e &rouzino e-ei%os.Pi""e%=(@Princ*&io e Droi% In%erna%iona" Pri'é, &. Q e se!s.)= eu es%a0ue 3 %a" %eoria,a%ri+uino5"4e coni#o e o+e%o o DIPr, ine&enen%emen%e a 0ues%o o con-"i%o e"eis. Nos e2em&"os a 0ue se re-ere em sua o+ra Q(O+ra ci%. &. 1)Q, Pi""e% ci%a a 4i&;%ese e umcasa" 0ue, %eno con%ra*o n/&cias em seu &a*s e ori!em, 'i'e na ?ran#a, one su+me%e ao uicirio suas i'er!6ncias conu!ais. No 4a'er 0ua"0uer /'ia, sus%en%a Pi""e%, 0uesero %ra%aos como casaos, uma 'ez 0ue %a" si%ua#o ur*ica 4a'ia sio a0uiria an%ese 'irem &ara a ?ran#a, no com&e%ino ao uicirio -ranc6s ina!ar a 'a"iae oma%rimonio. Ta" 4i&;%ese, como -az a"uso Jaco+ Do"in!er O+ra ci%. &. ==. éesen'o"'ia, aina, com a 'arian%e e um &are 0ue se casa 'a"iamen%e em seu &a*s e'em, mais %are, a 'i'er com sua es&osa em &a*s one no se ami%e o casamen%o ec"éri!os ca%;"icos. Na %eoria e Pi""e% o -a%o e %er sio o casamen%o ce"e+rao noes%ran!eiro e ser a+so"u%amen%e re!u"ar em sua ori!em, -ar com 0ue e'a %er seus e-ei%osres&ei%aos no es%ran!eiro.Como uma inu#o &re"iminar ao recon4ecimen%o o &rinc*&io os irei%os a0uirios, a "ei-eera" aus%r*aca e 1, 0ue %ra%a as normas e DIPr na0ue"e &a*s, &rescre'e em seu ]Q, em 0ue %ra%a os @a%os ur*icos e&enen%es, 0ue um a%o ur*ico em 0ue os e-ei%ose&enam, "o!icamen%e, e uma o+ri!a#o e2is%en%e, ser re!io &e"as re!ras ma%eriais oEs%ao one %ais re!ras ma%eriais so a&"ic'eis 3 o+ri!a#o e, no ] Q, is&$e 0ue as a#$es &or enri0uecimen%o sem causa so re!ias &e"o irei%o o Es%ao no 0ua" %a"enri0uecimen%o sem causa se &rouziu. Na conce&#o e Pi""e%, o recon4ecimen%o o irei%o a0uirio é e2&resso a so+erania oEs%ao. is%oricamen%e, an%es e"e, os &ro+"emas re"a%i'os aos con-"i%os e "eis e aosirei%os a0uirios se con-uniam, ou &e"o menos en%re e"es no 4a'ia is%in#o n*%ia,seno us%amen%e o méri%o e sua %eoria c4amar a%en#o &ara o &ro+"ema, se&arano os%emas Pi""e% us%i-icou sua %eoria na &!ina 17 e seu "i'ro @Trai%é &ra%i0ue e Droi%In%erna%iona" Pri'é (Greno+"e 5 Paris 5 17=) izeno o se!uin%e9 @A necessiae eseme"4an%e &rinc*&io (o o recon4ecimen%o o irei%o a0uirio) é &or si mesma e'ien%e. No seria &oss*'e" nen4um comércio in%ernaciona" en%re &ar%icu"ares, nem re"a#$es eirei%o &ri'ao e2is%iriam na socieae in%ernaciona", se os irei%os a0uirios num Es%ao-ossem res&ei%aos a&enas nes%e Es%ao. Uma &essoa ao &assar e um &a*s &ara ou%ro,e'eria en%o cons%i%uir no'a &ersona"iae, assim como um &ere!rino mua e 4+i%osmuano e c"ima. >o 4i&;%eses a+suras. Aemais, o recon4ecimen%o a so+erania e umEs%ao "e'a ire%amen%e ao recon4ecimen%o os irei%os a0uirios so+ o im&ério es%a

Page 41: DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

7/24/2019 DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

http://slidepdf.com/reader/full/direito-elementos-basicos-de-direito-internacional-privado 41/103

so+erania, e es%a re!ra, inis&ens'e" a &r%ica, se ac4a %am+ém e acoro com os aos a%eoria..A %eoria e Pi""e% 'em seno su+me%ia 3 an"ise e cr*%icas os ou%rinaores &or0uere&resen%a, em rea"iae, uma esco"a e irei%o in%ernaciona" &ri'ao. Os cr*%icos, &orém,%6m sio 'rios e %an%o a %eoria os irei%os a0uirios, 0uan%o a %eoria an!"o5americana

os 'es%e ri!4%s, es%a im+u*a a iéia %erri%oria"is%a nor%e5americana, am+as %6m siorea"men%e com+a%ias -or%emen%e &e"a cr*%ica.Em sua %ese e ou%orao na U>P o Pro-essor Car"os Euaro e A+reu ?oucau"% CAR8O> EDUARDO DE ABREU BOUCAU8T, in Direi%os A0uirios no Direi%oIn%ernaciona" Pri'ao, >ér!io An%onio ?a+ris Ei%ora, Por%o A"e!re, 1, &. 1Q, a&esar e re'erenciar o es%uo a %ricen%enria %eoria os irei%os a0uirios, re-erino a 0ue amesma con%a com o a&oio maori%rio os uris%as +rasi"eiros, en%re e"es aro"o Ha""aoe Pon%es e Mirana, co"oca 0ue, o &on%o e 'is%a a naciona"iza#o as re!ras o DIPr  &e"o orenamen%o "oca", a e2is%6ncia os e"emen%os e cone2o, %ais como a naciona"iae,o omic*"io, a "e2 "oci ce"e+ra%ionis, a "e2 rei si%ae, en%re ou%ros, re-or#a a in'erso o-en<meno ur*ico o -a%o in%ernaciona" , im&ono a se!uin%e orem e an"ise9 as si%ua#$es ur*icas 0ue se a0uiriram em ou%ro &a*s 0ue no o o -oro sero recon4ecias na meiaem 0ue corres&onam 3 esi!na#o os e"emen%os e cone2o e%erminaos &e"as normase DIPr "oca".O au%or cri%ica em seu %ra+a"4o acima re-erio as conce&#$es o!m%icas, a"imen%aas ee2cessi'o "oca"ismo, 0ue re&resen%ariam a inca&aciae e &ermi%ir a necessria'ersa%i"iae as re"a#$es ur*icas in%ernacionais.Em rea"iae, o &rinc*&io e-enio &or Pi""e% encon%ra i-icu"aes em sua a&"ica#o noirei%o in%ernaciona" &ri'ao, es&ecia"men%e em -ace a orem &/+"ica, assim como a0ua"i-ica#o o irei%o a0uirio. Bea% Wa"%er Rec4s%einer "em+ra O+ra ci%. &.1Q. emsua o+ra 0ue é a "e2 -ori 0ue eciir, no caso concre%o, 0uano um a%o ur*icoconcernen%e, &or e2em&"o, ao es%ao ci'i", ser recon4ecio &e"a orem ur*ica in%erna eum Es%ao. O 0ue &oe ser &ermi%io em um &a*s &oe cons%i%uir uma 'io"a#o a orem &/+"ica ou os +ons cos%umes em ou%ro, como a &r%ica a &o"i!amia, &or e2em&"o.A C? +rasi"eira is&$e no inciso \\\HI o ar%. o 0ue @a "ei no &reuicar o irei%oa0uirio, o a%o ur*ico e a coisa u"!aa is&ono a sua 'ez o ar%. 1 a 8ICC 0ue @as"eis, a%os e sen%en#as e ou%ro &a*s, +em como 0uais0uer ec"ara#$es e 'on%ae, no %eroe-iccia no Brasi", 0uano o-enerem a so+erania naciona", a orem &/+"ica e os +onscos%umes. Numa ace&#o sin!e"a, se!uno a ou%rina, %ais is&osi%i'os a&resen%ariamo+e%i'amen%e a -ace rece&%i'a e nosso sis%ema 3 %eoria os irei%os a0uirios e as"imi%a#$es 0ue os mesmos a0ui &oero encon%rar.. ?RAUDE k 8EIA -raue 3 "ei re&resen%a a rea"iza#o e a%os, 0ue e'em ser anu"aos ou neu%ra"izaosse!uno os &rinc*&ios o DIPr a&"ic'eis, ine&enen%emen%e a sis%em%ica e so"u#o econ-"i%os. A in%en#o os a%os &ra%icaos em -raue 3 "ei em DIPr é a e a-as%ar a a&"ica#oa "ei in%erna, &e"a esco"4a e a&"ica#o ar%i-iciosa a "ei ma%eria" es%ran!eira em casos em0ue a "ei in%erna a&"ic'e" ao caso no &ermi%iria ou %raria o+s%cu"os a o+%en#o ee%erminaos e-ei%os &re%enios &e"o a!en%e.A -raue 3 "ei re&resen%aria, assim, a a"%era#o e'asi'a &roceia &e"o a!en%e 0uan%o aoe"emen%o e cone2o 0ue inicaria a "ei a&"ic'e", &ara, em seu "u!ar, a&"icar ou%ra "ei,es%ran!eira, 0ue "4e &are#a me"4or a%ener a seus in%eresses.

Page 42: DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

7/24/2019 DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

http://slidepdf.com/reader/full/direito-elementos-basicos-de-direito-internacional-privado 42/103

E2em&"os %*&icos e -raue 3 "ei consis%em em esca&ar o a!en%e, omici"iao no Brasi", 3 "ei +rasi"eira, 0ue o consiera inca&az &ara cer%os a%os como o casamen%o, ino casar5se em &a*s es%ran!eiro one o "imi%e e iae &ara a0uisi#o e ca&aciae &ara o ma%rim<nio seain-erior ao e2i!io no Brasi". Ou, aina, a0ue"es 0ue, ine2is%en%e o ins%i%u%o o i';rcio emseu &a*s e omic*"io, ou no caso os &ressu&os%os &ara o i';rcio nes%e &a*s serem i-*ceis

e a%ener, i'orciarem5se em &a*s es%ran!eiro, em 0ue no sea e2i!io o omic*"io &ermanen%e ou ine2is%am ou seam -"e2i+i"izaos os re0uisi%os &ré'ios &ara a sua o+%en#o.Jaco+ Do"in!er in Direi%o In%ernaciona" Pri'ao, Par%e Gera", &. =Q co"oca o -a%o e 0ueao se ec"arar ina&"ic'e" a "ei es%ran!eira &or %er ocorrio -raue 3 "ei, is%o no ocorrea&enas em si%ua#$es em 0ue a "ei es%ran!eira in'ocaa co"ia !ra'emen%e com a orem &/+"ica o -oro &ois 0ue &ara is%o o &rinc*&io a orem &/+"ica seria su-icien%e, no4a'eno mo%i'o &ara recorrer5se a ou%ra %eoria. O 0ue ocorre é 0ue na -raue 3 "ei es%oa+ran!ias si%ua#$es em 0ue as &ar%es no &oeriam, no &"ano in%erno, con%ra%ar e -ormacon%rria ao is&osi%i'o "e!a" a&"ic'e".Assim, o a%o ou sen%en#a es%ran!eira cua o+%en#o ecorreu o in%ui%o e"i+erao o a!en%eem -rauar a "ei naciona", &e"a a&"ica#o a "ei ou e &rinc*&io -acu"%ao em ou%ro &a*s 0ue &rouza o resu"%ao 0ue esee, e'e ser ec"arao ine-icaz no Brasi" &e"a ne!a%i'a e4omo"o!a#o a sen%en#a es%ran!eira ou &or ou%ra mani-es%a#o 0ue a%ina o mesmoo+e%i'o.Res%a acrescen%ar 0ue a no#o e -raue 3 "ei em DIPr %em sio rece+ia e mooe2%remamen%e esi!ua" &e"as ou%rinas euro&éias e nor%e5americanas.De acoro com José An%onio Tomaz Or%*z e 8a Torre1 JO> ANTONIO TOMAXORTfX DE 8A TORRE 5 @Derec4o In%ernaciona" Pri'ao, Par%e Genera", Ho". II, >er'icioPu+"icaciones ?acu"%a Derec4o 5 Uni'ersia Com&"u%ense, Mari, &. Q=Q1, &rimeiramen%e, a ou%rina i%a"iana a rec4a#ou ou man%e'e sim&"es ini-eren#a an%e a sua%eoriza#o, a%ra'és e au%ores como Diena ou Vuari, mais in%ransi!en%es, en0uan%o ou%roscomo ?eozzi, Ben%i'o!"io, Be%%i e Hi%a &ro&useram5se a in%rouzir a sua -i!ura no &ensamen%o in%ernaciona"is%a i%a"iano. A ou%rina a"em, ou no a acei%ou e &"ano, ou aincor&orou in%e!ra"men%e 3 -i!ura a orem &/+"ica, seno e no%ar5se um mo'imen%omi!ra%;rio es%a %en6ncia a%ra'és e a"!uns au%ores como Raa&e, Ye!e" e Neu4aus. No uni'erso a common "a &oe5se izer 0ue a -raue 3 "ei nunca -oi +em a+sor'iacomo um &rinc*&io ine&enen%e. Na In!"a%erra sim&"esmen%e no era acei%a, se +em se%en4a es+o#ao um mo'imen%o %*mio e acei%a#o e&ois a se!una !uerra munia",a%ra'és e au%ores como Morris, >c4mi%%4o--, Y4an5?reun ?"emin! e Gra'eson. NosEs%aos Unios assina"a 8orenzen (a esco"a e Sa"e) 0ue, se!uno a ou%rina, a -raue 3"ei no %em &eso es&ec*-ico -ora a es-era a orem &/+"ica. No con%em&"ano nosso sis%ema e DIPr e2&ressamen%e a -raue 3 "ei, en%enem a"!uns0ue es%a es%aria, nes%e sen%io, inc"u*a na +arreira a orem &/+"ica, nos %ermos a 0uea"ue o ar%. 1 a 8ICC.En%re n;s Jaco+ Do"in!er i'er!e e2&ressamen%e11 in Direi%o In%ernaciona" Pri'ao, Par%eGera", &. =Q e =11 os 0ue ien%i-icam a %eoria a -raue 3 "ei com a orem &/+"ica noDIPr. Consiera e"e 0ue os -unamen%os a ine-iccia os a%os rea"izaos em -raue 3 "eino e'em ser con-unios com os o+s%cu"os a orem &/+"ica em irei%o in%ernaciona", &ois is%o si!ni-icaria u&"ica#o e mo%i'os &ara reei%ar a a&"ica#o e e%erminaa "eies%ran!eira. Assim, sem&re 0ue no cam&o in%erno a 'on%ae as &ar%es no &ossa e"iir aa&"ica#o e e%erminaa norma ur*ica, no &oero as &ar%es i!ua"men%e a-as%5"a com

Page 43: DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

7/24/2019 DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

http://slidepdf.com/reader/full/direito-elementos-basicos-de-direito-internacional-privado 43/103

 +ase em muan#a ar%i-icia", e'asi'a, o es%a%u%o &essoa", &or e2em&"o meian%e muan#a enaciona"iae ou %roca e omic*"io.Tem razo o ou%o Pro-essor Do"in!er, 0ue %raz em re-or#o e sua &osi#o a s*n%ese omes%re ar!en%ino Werner Go"sc4mi%17 in @Es%uios Jus&ri'a%is%as In%ernaciona"es, &!s.=71 179 @a -raue 3 "ei consis%e em um u&"o a+uso e irei%o: a &essoa -rauaora a+usa

e um irei%o &ara +ur"ar a -ina"iae e ou%ra norma ur*ica.Ou%ro %i&o e -raue 3 "ei, comen%ao i!ua"men%e &e"o Pro-essor Do"in!er, iz res&ei%o 3concei%ua#o o -orum s4o&&in!, e2&resso nor%e5americana 0ue si!ni-ica a +usca e uma urisi#o em 0ue as &ar%es ou uma e"as &ensa 0ue "4e ser -ei%a me"4or us%i#a, &ois 3s'ezes as &ar%es conse!uem e'air5se a a&"ica#o a "ei naciona" sem muar enaciona"iae ou %rocar e omic*"io, mas sim&"esmen%e recorreno ao uicirio e ou%ro &a*s 0ue ami%a sua com&e%6ncia urisiciona" &ara %oos 0ue a e"e recorram. Tais 4i&;%esesa+ri!am nuan#as in%er&re%a%i'as, ora seno %ra%aas como -raue inire%a 3 "ei a&"ic'e", oracomo se %eno re!is%rao a a&"ica#o, em ou%ra urisi#o, e uma "ei incom&e%en%e, no seo&erano muan#a o irei%o com&e%en%e 0ue con%inua o mesmo, no 4a'eno en%onecessiae e se recorrer 3 %eoria a -raue 3 "ei.Parece5nos, %a" como ao Pro-essor Do"in!er, e2cessi'a a su%i"eza in%er&re%a%i'a acima,%ra%ano5se c"aramen%e nes%es e2em&"os %am+ém e -raue 3 "ei, com a su+s%i%ui#o ari"osaa "ei a&"ic'e", 0ue é o o+e%o &rocurao &e"os a!en%es.A"!uns &recei%os res%ri%i'os a a%os 0ue 'isem -rauar 3 "ei so encon%r'eis nos %e2%os ea"!umas con'en#$es in%ernacionais, como é o caso a Con'en#o e aia e 17 so+rei';rcio, 0ue is&$e no ar%. Qo9 @A "ei naciona" inicaa &e"os ar%i!os &receen%es no &oeser in'ocaa &ara ar a um -a%o &assao, 0uano os c<nu!es ou um e"es era e ou%ranaciona"iae, o car%er e uma causa e i';rcio ou e se&ara#o e cor&os.Tam+ém e ci%ar5se o ar%. 7o a Con'en#o e 1 so+re e-ei%os o ma%rimonio, em 0ue see%ermina a in'aria+i"iae a "ei a&"ic'e" ao re!ime econ<mico ma%rimonia", o+e%i'anoe'i%ar a &oss*'e" muan#a -rauu"en%a e cone2o.Ou%ros %e2%os em 0ue se encon%ram is&osi%i'os e &ro%e#o con%ra a -raue 3 "ei so oUni-orm Annu"emen% o- Marria!e an Di'orce Ac%, e 1, 0ue se o&$e aos i';rcios 0ue%en4am sio o+%ios em -raue 3 "ei, assim como o Uni-orm Marria!e E'asion Ac%, e117, ao%ao &or Es%aos americanos como I""inois, 8ouisianna, Massac4usse%s,Hermon%, Wes% Hir!inia e Winsconsin, cuo ar%. 1o conena o ma%rimonio -rauu"en%o nosse!uin%es %ermos9 @>e 0ua"0uer &essoa 0ue resia o %en4a a in%en#o e con%inuar resiinones%e Es%ao se encon%re inca&aci%aa ou so+re e"a &ese &roi+i#o e con%rair ma%rimonioe acoro com as "eis ne"e 'i!en%es e ' a ou%ro Es%ao...ou &a*s e con%raia a* ma%rimonio &roi+io ou consierao nu"o &e"as "eis es%e Es%ao, o re-erio ma%rimonio ser nu"o &ara%oos os e-ei%os nes%e Es%ao e se consierar como se %a" ma%rimonio &roi+io -osse ne"econ%ra*o.Tam+ém e acoro com o ar%. 1 o C;i!o Ci'i" ar!en%ino9 @8a 'a"iez e" ma%rimonio,en ausencia e &o"i!amia o inces%o, se ri!e &or "a "e e" "u!ar en 0ue 4a sio ce"e+rao,aun0ue "os con%raen%es 4aan a+anonao su omici"io &ara no sue%arse a "as -ormas "ees 0ue en é" ri!en.Como se isse an%eriormen%e, a -raue 3 "ei em DIPr &ressu&$e uma u%i"iza#o ar%i-icia" ema"iciosa e uma re!ra e con-"i%o, em rea"iae uma mani&u"a#o so+re a cone2o amesma re!ra, com o o+e%o e in%ernaciona"izar uma si%ua#o 0ue, sem 0ue es%a mano+ra,seria %ra%aa &e"a norma e irei%o naciona" a&"ic'e". Assim, a ou%rina %em 0ues%ionao0ua" a norma 0ue es%aria seno -rauaa, se o irei%o ma%eria" ou a norma e co"iso o

Page 44: DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

7/24/2019 DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

http://slidepdf.com/reader/full/direito-elementos-basicos-de-direito-internacional-privado 44/103

-oro, ou aina, 0ua" a e2%enso a -raue, se se "imi%a %o somen%e a ei2ar sem a&"ica#o asnormas es%ran!eiras 0ue se &rocurou -rauar ou &ar%ino o +rocaro -raus omniacorrum&i%, se es%ariam 'iciaos %oos e 0uais0uer a%os sur!ios no Fm+i%o a no'a norma.José An%onio Tomaz Or%*z e 8a Torre1= in @Derec4o In%ernaciona" Pri'ao ci%ao, &.Q=1= ci%a uma sen%en#a e 1Q, e um Tri+una" e Ams%eram, em 0ue se ne!ou

a&"ica#o ao irei%o e sucess$es a Es%onia, recon4eceno o Tri+una" 0ue a muan#a enaciona"iae o a!en%e, ori!inariamen%e 4o"an6s, s; se 4a'ia &rouzio &ara o+%er oi';rcio.. 8IMITE> DA AP8ICAKLO DA 8E\ ?ORI. AP8ICAKLO DA 8EI E>TRANGEIRA.A "ei é -ei%a &ara 'i!orar en%ro os "imi%es o Es%ao 0ue a &rouz, inami%ino5se a e"ae-ei%os e2%ra%erri%orias, 0ue a!reiriam a so+erania os emais Es%aos. Mas a "e!is"a#oin%erna e DIPr e caa Es%ao rece&ciona ou mesmo inuz a a&"ica#o &e"o Juiz a"e!is"a#o es%ran!eira, em e%erminaas circuns%Fncias. Nos %e2%os se encon%ram mui%as 'ezes em&re!aas e -orma inis%in%a as e2&ress$es@irei%o es%ran!eiro ou @"ei es%ran!eira.A "ei es%ran!eira, &orém, e'e ser a0ue"a norma 0ue, o &on%o e 'is%a e um e%erminaoEs%ao, no é naciona" se!uno a "e2 -ori es%e Es%ao e no se con-une, seno &ara ose-ei%os !enéricos 0ue &oem ser aos &e"as normas e con-"i%o a &r;&ria "e!is"a#o o-oro, com os usos e cos%umes es%ran!eiros ou in%ernacionais, ou com a uris&ru6ncia e umou%ro Es%ao -ora a0ue"e em 0ue a 0ues%o es% seno consieraa.Corro+orano o 0ue -oi i%o acima 0uan%o 3 e'en%ua" misci!ena#o e concei%os en%reirei%o e "ei es%ran!eira &ara os e-ei%os as re!ras so"ucionaoras e con-"i%os, 0uano oC;i!o Ci'i" i%a"iano e%ermina, em seu ar%. 1, 0ue o es%a%u%o &essoa" se re!e e acorocom a "ei o Es%ao a 0ue a &essoa &er%ence, re-erino5se 3 naciona"iae, a re-er6ncia éam&"a, a+ran!eno %oo o 0uaro e &rou#o e re!ras ur*icas. O mesmo 0uano,%am+ém !enericamen%e, o C;i!o Ci'i" a"emo e-ine no ar%. 7o e sua 8ei e In%rou#o0ue 8ei no sen%io o C;i!o Ci'i" e es%a 8ei é %oa norma ur*ica.O mesmo, &orém, no ocorre 0uano se %ra%a na "e2 -ori a re!ra e a&"ica#o &e"o uiz"oca" a "ei ma%eria" es%ran!eira. Res%rin!e5se en%o o concei%o a "ei &rouzia &or umEs%ao i'erso a0ue"e 0ue &oe ou 'ai a&"icar a "ei, e em 0ue o Juiz e&ene ecom&ro'a#o a e2is%6ncia -orma" e a 'i!6ncia a mesma. Assim ocorre 0uano, nos%ermos o ar%i!o 1Q e nossa 8ICC, se is&$e 0ue, no con4eceno a "ei es%ran!eira, &ossao Juiz e2i!ir e 0uem a in'oca a &ro'a e sua e2is%6ncia e 'i!6ncia. No%e5se 0ue es%een%enimen%o %ene a &ossi+i"i%ar na &r%ica, &ossa o Juiz, rea"men%e, a&"icar a "eies%ran!eira o 0ue e ou%ro moo seria +em mais i-*ci" ou a%é im&ra%ic'e" &ois se se%ra%asse, !enericamen%e, e irei%o es%ran!eiro, a* inc"u*os os an%eceen%es uris&ruenciais, a ou%rina ou o irei%o consue%uinrio, 4a'eria o risco e se en%ener  &uesse o Juiz a&"ic5"o e o-*cio, en%ro o &rinc*&io iura no'i% curia.Ba%%i-o" sus%en%a1Q ENRI BATI??O8 5 @Droi% in%erna%iona" &ri'é, I, a ei#o, Paris,1Q, &. Q17Q1=)1Q 0ue a "ei es%ran!eira é a&"icaa sem 0ue se recon4e#a au%oriae ao"e!is"aor es%ran!eiro. uma "ei, iz e"e, 0ue se a&"ica &or e%ermina#o o "e!is"aor naciona" @e como um -a%o o+ser'ao, ou sea, es&oao o e"emen%o im&era%i'oes%ran!eiro. , com e-ei%o na "ei um -a%or im&era%i'o e um -a%or raciona". Es%e /"%imo é o/nico 0ue su+sis%e, nesses casos, com res&ei%o a uma "ei es%ran!eira.Uma 0ues%o %eoricamen%e in%eressan%e consis%e em ina!ar se o Juiz naciona" ao a&"icar a"ei es%ran!eira e'e !uiar5se &e"a uris&ru6ncia o &a*s e 0ue a "ei &rocee ou se es%aria%o%a"men%e "i're &ara cons%ruir uma in%er&re%a#o &r;&ria. A me"4or ou%rina, nes%es casos,

Page 45: DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

7/24/2019 DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

http://slidepdf.com/reader/full/direito-elementos-basicos-de-direito-internacional-privado 45/103

con%em&"a e -orma i-eren%e si%ua#$es is%in%as. O Juiz o -oro ao a&"icar a "ei es%ran!eirae'e munir5se a cer%eza e 0ue %a" "ei &oe ser a&"icaa como %a", 'a"e izer, e'ecer%i-icar5se e 0ue a "ei e'ocaa no &aece o '*cio e incons%i%uciona"iae ec"arao &e"o Tri+una" com&e%en%e o &a*s e one &rocee. Como cer%i-icar5se is%o no é i-*ci"9 aina!a#o e 'i!6ncia a "ei %em car%er am&"o e &oe en%ener5se 0ue a+ri!a a ec"ara#o

im&"*ci%a e cons%i%uciona"iae. Ou%ra 4i&;%ese a+ri!a o caso em 0ue o Juiz o -oro, e"e &r;&rio, u'ia a 'a"iae a norma ur*ica e sim&"esmen%e no e2is%a, ou aina noe2is%a, 0ua"0uer &ronunciamen%o o Tri+una" o &a*s e &roce6ncia a "ei.Para os casos acima i'iem5se os ou%rinaores. De acoro com José An%onio Tomaz e8a Torre 1 JO> ANTONIO TOMAX DE 8A TORRE 5 @Derec4o In%ernaciona" Pri'ao,Par%e Genera", Ho".II, >er'icio e Pu+"icaciones 5 ?acu"%a Derec4o 5 Uni'ersiaCom&"u%ense , Mari, &. 7=.1, &ara cer%os au%ores o Juiz o -oro &oer con%ro"ar acons%i%uciona"iae ou "e!a"iae a re!ra es%ran!eira, mas is%o se o uiz es%ran!eiro o"oca" e one a "ei &ro'ém !ozar %am+ém e -acu"aes &ara es%a -un#o. Nes%e sen%io se &ronunciaram Maur e Neumeer e e2is%em cer%as ecis$es uiciais como uma sen%en#ao Tri+una" e Roma, e 1= e se%em+ro e 1Q, e uma ou%ra eciso, in!"esa, es%a &ro-eria no caso In re Aman, em1Q1.A sen%en#a &ro-eria em 1Q &e"o Tri+una" e Roma a-irma 0ue 9..o Juiz i%a"iano,e'eno a&"icar a "ei es%ran!eira, es% o+ri!ao no s; a com&ro'ar a sua e2is%6ncia mas%am+ém a e2ecu%ar os &oeres 0ue so ineren%es, se!uno a "e2 -ori, a ao con%ro"e econs%i%uciona"iae recon4ecio &e"a "ei &rocessua" i%a"iana, acrescen%ano 0ue @o uizi%a"iano a&"icar a "ei es%ran!eira como se rea"izasse sua -un#o uicia" no es%ran!eiro, masunicamen%e e&ois e 4a'er emons%rao 0ue a "ei é cons%i%uciona"men%e '"ia. E como anorma es%ran!eira se in%rouz no orenamen%o ur*ico i%a"iano no a&enas com seu merocon%e/o mas %am+ém com sua -orma, o si!ni-icao e sua cons%i%uciona"iae e'e ser e-inio &e"o uiz i%a"iano com re-er6ncia 3 Cons%i%ui#o o &a*s es%ran!eiro.. A RE>ERHA DE ORDEM PB8ICAA reser'a e orem &/+"ica se encon%ra -re0en%emen%e mencionaa nas "e!is"a#$es osEs%aos. Es%a é %am+ém uma rea e 'as%as in'es%i!a#$es e &es0uisas cien%*-icas,ressa"%ano5se, ese "o!o, a i-icu"ae a concei%ua#o &ro&riamen%e i%a o 0ue seaorem &/+"ica, a"ém e seu 'a"or %ransi%;rio, uma 'ez 0ue re&resen%a uma &osi#o socia", &o"*%ica e cu"%ura" o orenamen%o ur*ico o Es%ao ao%aa e moi-icaa ao "on!o o%em&o.Con'ém %am+ém "em+rar 0ue o as&ec%o a e2c"uen%e i%aa &e"a orem &/+"ica ocu&a &osi#o e m2imo re"e'o, em es&ecia" 0uan%o a sen%en#a ar+i%ra" es%ran!eira. Encon%ra5sena 8ei e In%rou#o ao C;i!o Ci'i" (ar%. 1), one a!re!a a seu %e2%o o concei%o e@so+erania naciona", is&ono %a" ar%i!o no %erem e-iccia no Brasi" as "eis, a%os esen%en#as ou ec"ara#$es e 'on%ae e ou%ro &a*s 0ue o-enerem a so+erania naciona", aorem &/+"ica e os +ons cos%umes. Da mesma -orma, is&$e o ar%. 71 o Re!imen%oIn%erno o >T? 0ue no ser 4omo"o!aa &e"o >u&remo sen%en#a es%ran!eira 0ue o-ena aso+erania naciona", a orem &/+"ica e os +ons cos%umes.1 Ha"e a &ena reme%er o "ei%or,nes%e &ar%icu"ar, ao in%eressan%e ar%i!o os Drs. José Au!us%o ?on%oura Cos%a, ou%oranoem Direi%o In%ernaciona" a U>P, e Ra-ae"a 8ac<r%e Hi%a"e Pimen%a, mes%rana %am+ém aU>P em Direi%o In%ernaciona", so+ o %*%u"o @Orem P/+"ica na 8ei .=, encon%r'e"nas &!inas 1 e se!uin%es o "i'ro @Ar+i%ra!em 5 a no'a "ei +rasi"eira (.=) e a &ra2ein%ernaciona", coorenao &e"o Pro-. Pau"o Bor+a Case""a, ei%ao &e"a 8%r, >P ,em 1.1

Page 46: DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

7/24/2019 DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

http://slidepdf.com/reader/full/direito-elementos-basicos-de-direito-internacional-privado 46/103

 Num ar%i!o e José Au!us%o ?on%oura Cos%a e Ra-ae"a Hi%a"e Pimen%a em "i'ro so+rear+i%ra!em coorenao &e"o Pro-essor Pau"o Bor+a Case""a, a-irmam e"es, com &ro&rieae, 0ue se &oe conc"uir si!ni-icar a orem &/+"ica como 0ue um escuo &ro%e%or e conce&#$es -unamen%ais e us%i#a e mora" +em como meio !aran%ior a uniae asins%i%ui#$es o Es%ao e e seu +om re"acionamen%o com os emais Es%aos, %eno 'a"or 

4is%;rico %ransi%;rio, &ois e&enem as conce&#$es 0ue es&e"4em &ressu&os%os %ios como-unamen%ais 3 e%erminaa socieae em e%erminaa si%ua#o 4is%;rica.Den%re as conce&#$es a orem &/+"ica in%erna, e2%erna e mesmo a a orem &/+"icauni'ersa", %ais como ci%aas &e"o Pro-essor Jaco+ Do"in!er, a orem &/+"ica in%ernasi!ni-ica o conun%o e normas e &rinc*&ios ("e!ais, uris&ruenciais ou mesmo ou%rinrios0ue "4es 6em su&or%e) 0ue no &oem ser a-as%aos &e"a 'on%ae as &ar%es e 0ue inciemso+re si%ua#$es a 'ia &ri'aa 0ue, &or serem re"e'an%es ao %oo socia", no es%o suei%asao %o%a" ar+*%rio as &ar%es, en0uan%o 0ue a orem &/+"ica in%ernaciona" incie,es&eci-icamen%e, so+re os a%ri+u%os e 4armoniza#o as "eis, sen%en#as e a%os &ra%icaos noe2%erior em re"a#o ao meio ur*ico e ou%ro Es%ao, em 0ue e'am ser rece&cionaos ousur%ir e-ei%os.Jaco+ Do"in!er em %ese e concurso a&resen%aa 3 UERJ a&resen%a o &rinc*&io e orem &/+"ica no Direi%o In%ernaciona" Pri'ao como &rescinino e -orma e -on%e e2&ressa e,'ir%ua"men%e, e e-ini#o esnecessria, concei%uano5a como uma !aran%ia e uma reser'acon%ra a a&"ica#o e cer%as "eis e sen%en#as es%ran!eiras.O -a%o é 0ue a orem &/+"ica ser'e &ara 0ue o Juiz &ossa sa"'a!uarar as ins%i%ui#$es e os &rinc*&ios, ou cren#as, %raiciona"men%e es%a+e"ecias e, no cam&o o "e!is"aor, &ara e'i%ar 0ue a%ra'és e con'en#$es se &ossa im&eir as re-ormas 0ue e"e &re%ena in%rouzir, a* &or0ue a "ei +rasi"eira ec"ara (como no ar%. 1 a 8ICC) nu"os os a%os, sen%en#as e ascon'en#$es in%ernacionais con%rrias a suas "eis.Re!ras e orem &/+"ica con%ias no CPC a-as%am e 'ez a ar+i%ra!em, como é o caso asis&osi#$es o ar%. 7 o ci%ao C;i!o, ao es%a+e"ecer 0ue com&e%e e2c"usi'amen%e ao uiz e irei%o &rocessar e u"!ar9 I 5 o &rocesso e inso"'6ncia e: II 5 as a#$es concernen%esao es%ao e 3 ca&aciae as &essoas.Tam+ém, &or e2em&"o, no %er e-iccia o aus%e en%re os acionis%as e o aminis%raor asocieae no sen%io e 0ue a res&onsa+i"iae ci'i" e os e'en%uais &reu*zos causaos &e"o/"%imo ao &a%rim<nio socia" sero a&uraos ou eciios a%ra'és e ar+i%ra!em, &or0ue a "eias socieaes &or a#$es (8ei .QQ) is&$e em seu ar%i!o 1 0ue a a#o eres&onsa+i"iae ci'i" con%ra o aminis%raor, nes%es casos, e&ene e &ré'ia eciso aassem+"éia, numa c"ara re-er6ncia a a#o uicia".Ou%ras reser'as o !6nero so encon%raas na 8ei ., e 7.., 0ue criou no Brasi" os uizaos es&eciais c*'eis e criminais, ;r!os a Jus%i#a Orinria criaos &e"a Unio ou &e"os Es%aos com com&e%6ncia &ara &romo'er a conci"ia#o en%re as &ar%es. Dis&$e %a" "ei,no ] 7o o ar%. =o, -icarem e2c"u*as a com&e%6ncia o Juizao Es&ecia" e, &or%an%o, a-ai2a e conci"ia#o en%re as &ar%es, as causas e na%ureza a"imen%ar, -a"imen%ar, -isca" e ein%eresse a ?azena P/+"ica, e %am+ém, as re"a%i'as a acien%es e %ra+a"4o, a res*uos e aoes%ao e ca&aciae as &essoas, aina 0ue e cun4o &a%rimonia".Cons%i%uiria, &or e2em&"o, uma 4i&;%ese e no acei%a#o o "auo ar+i%ra" es%ran!eiro noBrasi", &or con%rariar a orem &/+"ica naciona", caso ima!inssemos uma ar+i%ra!emrea"izaa -ora o %erri%;rio naciona" em 0ue as &ar%es %i'essem aus%ao 0ue o "auo ousen%en#a ar+i%ra" no -osse mo%i'ao (o 0ue é &ermi%io, &or e2em&"o, nos %ermos asRe!ras a In%erna%iona" 8onon Cour% o- Ar+i%ra%ion). Consierano 0ue nos %ermos o

Page 47: DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

7/24/2019 DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

http://slidepdf.com/reader/full/direito-elementos-basicos-de-direito-internacional-privado 47/103

inciso II e nossa "ei e ar+i%ra!em (8ei no .=), assim como nos %ermos o ar%. Q,II o CPC e =, inciso I\ a Cons%i%ui#o ?eera" as sen%en#as (nacionais ou es%ran!eiras,inc"usi'e ar+i%rais) e'em es%ar -unamen%aas, a -a"%a e mo%i'a#o o "auo ar+i%ra" &rouzio no e2%erior cons%i%uiria mo%i'o con%rrio 3 orem &/+"ica naciona" su-icien%e &ara 0ue o >T? no o 4omo"o!asse.

Da mesma -orma es%aria em con-ron%o com a orem &/+"ica naciona" uma 0ues%o eciiano e2%erior em 0ues%o en'o"'eno irei%os re"a%i'os a im;'eis si%uaos no Brasi", ao a0ue, nessa ma%éria, se a&"icam as re!ras a com&e%6ncia in%ernaciona" &re'is%as no ar%. 17, ]1o a 8ICC e no ar%. o CPC, 0ue is&$em ser e e2c"usi'a com&e%6ncia a au%oriae uiciria +rasi"eira con4ecer e a#$es re"a%i'as a im;'eis a0ui si%uaos. Assim, %a" sen%en#aar+i%ra" &ro-eria no e2%erior no seria a0ui 4omo"o!aa &e"o >T?.CAPfTU8O VUARTOI 5 TERRITbRIO, DOMICf8IO E NACIONA8IDADE:1. O TERRITbRIO E O DOMIC*8IO COMO E8EMENTO> DE CONE\O: 7. A NACIONA8IDADE COMO E8EMENTO DE CONE\LO 5 NAKLO E E>TADO: =.DI>TINKLO ENTRE NACIONA8IDADE, NATURA8IDADE E CIDADANIA 5APATRIDIA, PO8IPATRIA: Q. NACIONA8IDADE ORIGINRIA E ADVUIRIDA(NATURA8IXAKLO), PERDA DA NACIONA8IDADE.1. O TERRITbRIO E O DOMICf8IO COMO E8EMENTO> DE CONE\LOO %erri%;rio como e"emen%o e cone2o re&resen%a em DIPr o re!ime 0ue e%ermina aa&"ica#o irres%ri%a a "ei "oca", "ei o -oro, sem "e'ar em consiera#o a naciona"iae ou oomic*"io a &essoa.O ar%i!o 17 o C;i!o Ci'i" o Mé2ico, e 17, &or e2em&"o, 0ue en%rou em 'i!or em1=7 e 4oe no mais 'i!ora, is&un4a o se!uin%e9@8as "ees me2icanas, inc"ueno "as 0ue se re-ieran a" es%ao ca&acia e "as &ersonas,se a&"ican a %oos "os 4a+i%an%es e "a re&/+"ica, a sean naciona"es o e2%raneros, es%énomici"iaos en e""a o sean %ranse/n%es.Tam+ém a Unio >o'ié%ica ao%a'a a%é &ouco %em&o o re!ime es%ri%o a %erri%oria"iae, ousea, a "ei so'ié%ica se a&"ica'a aos es%ran!eiros, mesmo 0uano se %ra%asse e seu es%ao esua ca&aciae.>%e&4en >zsz, %am+ém ensina 0ue no irei%o so'ié%ico a ca&aciae os es%ran!eiros 0ue'i'iam no %erri%;rio a Unio >o'ié%ica, +em como a os ciaos so'ié%icos 0ue 'i'iam noe2%erior, era re!ia e acoro com o irei%o so'ié%ico, i'ersamen%e o 0ue ocorria nosemais &a*ses comunis%as, em 0ue es%es as&ec%os eram eciios &e"a "ei a naciona"iae. No C;i!o Ci'i" russo, e 1Q, naa se encon%ra'a 0ue inicasse 0ua"0uer mu%a#o nes%ecri%ério.O C4i"e e a Co"<m+ia %am+ém ao%am o &rinc*&io a %erri%oria"iae.O Brasi" ao%a cri%érios m/"%i&"os, 0ue &ermi%em e e'en%ua"men%e a%é e2i!em a a&"ica#oem nosso %erri%;rio o irei%o ma%eria" es%ran!eiro e a &roe#o e2%ra%erri%oria" e nossa "ei.Assim é 0ue, ora &ri'i"e!ia o &rinc*&io !enérico a %erri%oria"iae, como, &or e2em&"o, noar%. l a 8ICC, 0uano is&$e so+re o re!ime e 0ua"i-ica#o os +ens, uma 'ez 0ue a e"esse a&"icam as "eis o &a*s em 0ue es%i'erem si%uaos, ora o cri%ério omici"iar, comoe2em&"i-icam o ar%. l a 8ICC, 0ue isci&"ina a re!6ncia os e"emen%os o c4amaoes%a%u%o &essoa" &e"o cri%ério o omic*"io a &essoa e o ar%. 1, 0ue is&$e so+re are!6ncia a "ei o &a*s e omic*"io o e cuus &ara re!er a sucesso. O mesmo em re"a#oa a&"ica#o as "eis em 'i!or no &a*s a cons%i%ui#o as o+ri!a#$es ou as socieaes, %a"como &re'is%o nos ar%s. l e 11 a 8ICC.

Page 48: DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

7/24/2019 DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

http://slidepdf.com/reader/full/direito-elementos-basicos-de-direito-internacional-privado 48/103

O DOMICf8IO COMO E8EMENTO DE CONE\OOs e-ensores o omic*"io como cri%ério e%erminaor a "ei 0ue e'e re!er o es%a%u%o &essoa" inicam as suas 'an%a!ens, es%acano cinco raz$es91. A "ei o omic*"io corres&oneria ao in%eresse o imi!ran%e, &ois con4ece me"4or a"e!is"a#o o &a*s one 'i'e e %ra+a"4a o 0ue a e sua &%ria e no esea ser iscriminao

 &or ou%ras re!ras ur*icas en%ro a socieae na 0ua" se in%e!rou.7. Os in%eresses os %erceiros 0ue con%ra%am e con'i'em com o imi!ran%e so me"4or a%enios a&"icano5se5"4e a "ei "oca", eis 0ue a "ei a naciona"iae o es%ran!eiro "4es éescon4ecia, &oeno "e'5"os a con%ra%ar com um inca&az sem is%o se conscien%izar.=. O in%eresse o Es%ao é o e assimi"ar %oos os es%ran!eiros 0ue 'i'em em seu meio emcar%er e-ini%i'o, e a a&"ica#o a "ei omici"iar -aci"i%a so+remaneira es%a aa&%a#o ein%e!ra#o na cu"%ura, na men%a"iae, en-im na 'ia o &a*s.Q. Como o es%a%u%o &essoa" a+ran!e o irei%o e -am*"ia e consierano o n/mero caa 'ezmaior e casamen%os en%re &essoas e naciona"iaes i'ersas, a su+misso ao irei%o anaciona"iae ocasiona con-"i%os e "eis no seio a -am*"ia, com c<nu!es re!ios &or "eisi'ersas, o mesmo ocorreno en%re &ais e -i"4os, mormen%e nos &a*ses em 0ue anaciona"iae ori!inria é e%erminaa &e"o ius so"i: a re!6ncia o es%a%u%o &essoa", esuas im&"ica#$es nas re"a#$es -ami"iares, &e"a "ei o omic*"io, sim&"i-ica so+remaneira assi%ua#$es ur*icas 0ue se -ormam no Fm+i%o conu!a", &a%erna", -i"ia" e &aren%a".. Consierano 0ue a com&e%6ncia urisiciona", 'ia e re!ra, é e%erminaa &e"oomic*"io, con-orme o +rocaro @ac%or se0ui%ur -orum rei, a a&"ica#o o sis%ema ur*icoomici"iar &ro&orciona a coinci6ncia a com&e%6ncia urisiciona" com a com&e%6ncia"e!a", ou sea, o uiz u"!ar e acoro com sua &r;&ria "ei, sem&re mais +em con4ecia o0ue a "ei es%ran!eira.?i"oso-icamen%e 4 uma razo e !rane &eso a -a'or a "ei omici"iar, e2&os%a &or Werner Go"sc4mi%, &ara 0uem a naciona"iae como meio %écnico e cons%i%uir a &o&u"a#o &o"*%ica e um Es%ao é um concei%o es%ran4o 3 es-era o DIPr. E-e%i'amen%e, iz o mes%rear!en%ino, o DIPr é o ins%rumen%o &e"o 0ua" a socieae in%ernaciona" e-ene sua uniaecon%ra o -racionamen%o 0ue é amea#ao &e"a mu"%i&"iciae os Es%aos, e es%amu"%i&"iciae é ei-icaa, us%amen%e, so+re o &rinc*&io a naciona"iae.Por meio a naciona"iae, &rosse!ue Go"sc4mi%, um Es%ao e%ermina sua &o&u"a#o,conser'ano5a, e, &oeno, a aumen%a. J o &on%o e cone2o o DIPr, ao con%rrio, %em &or o+e%o co"ocar caa caso so+ a é!ie o irei%o o &a*s ao 0ua" &er%ence. Por%an%o, anaciona"iae é an%i-unciona" no DIPr. Es%e racioc*nio ecorre a -i"oso-ia sa'i!niana oDIPr, eri!ia so+re a %eoria a @comuniae ur*ica en%re as na#$es, 0ue resu"%ou nano#o a @socieae in%ernaciona", se!uno a 0ua" nas re"a#$es in%ernacionais e car%er  &ri'ao e'e5se o"4ar acima o i'isor as naciona"iaes e escor%inar o uni'ersa"ismoimanen%e nas re"a#$es ur*icas 4umanas 0ue e2%ra'asam os "imi%es o %erri%;rio e um &a*s.7. A NACIONA8IDADE COMO E8EMENTO DE CONE\OPar%ino a e-ini#o e Pon%es e Mirana &oe5se izer 0ue a naciona"iae re&resen%a o'*ncu"o ur*ico5&o"*%ico 0ue re"aciona o ini'*uo ao Es%ao, ou, %am+ém &oe ser i%o,cons%i%uir e"a o %ra#o e "i!a#o en%re a &essoa -*sica e um e%erminao Es%ao.E2is%em ois sis%emas &ara a e%ermina#o a naciona"iae 0ue so o ius so"is,re&resen%ao &e"o -a%o e &e"o &rinc*&io e %er o ini'*uo nascio no %erri%;rio e um &a*s, eo ius san!uinis, 0ue re&resen%a o -a%or e e%ermina#o a naciona"iae "i!ao anaciona"iae os &ais. Assim, a a&"ica#o a um mesmo caso os ois &rinc*&ios &oe "e'ar 3 u&"a naciona"iae. O -i"4o e um casa" i%a"iano nascio no Brasi", &or e2em&"o, ser

Page 49: DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

7/24/2019 DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

http://slidepdf.com/reader/full/direito-elementos-basicos-de-direito-internacional-privado 49/103

consierao i%a"iano &e"o &rinci&io o ius san!uinis e %am+ém +rasi"eiro, e acoro com a"ei +rasi"eira, 0ue ao%a o cri%ério o ius so"is &ara e%erminar sua naciona"iae (o ar%. 17a C? consiera +rasi"eiros na%os a0ue"es nascios no Brasi", aina 0ue e &aises%ran!eiros, os nascios no e2%erior e &ai ou me +rasi"eiros, 0uano es%es es%eam aser'i#o o Brasi" e os %am+ém nascios no e2%erior, e &ai ou me +rasi"eiros, 0uano

re!is%raos em re&ar%i#o consu"ar +rasi"eira ou 'en4am a resiir no Brasi" an%es amaioriae e a0ui o&%em &e"a naciona"iae +rasi"eira).As 'an%a!ens o es%a%u%o &essoa" ser re!io &e"a "ei a naciona"iae e no o omic*"iose!uno seus ae&%os, em s*n%ese, seriam as se!uin%es91. A "ei naciona" seria mais ae0uaa &or0ue re-"e%iria os cos%umes e %rai#$es o &a*s eori!em, so+re as 0uais seria con'enien%e man%er as &essoas 0uano no e2%erior:7. O ar!umen%o a es%a+i"iae 5 a naciona"iae seria um com&onen%e mais es%'e" o 0ueo omic*"io, 0ue se %roca com mais -aci"iae:=. O ar!umen%o a cer%eza 5 é mais -ci" e%erminar a naciona"iae e uma &essoa o 0ue oseu omic*"io, 0ue e&ene o -a%or in%enciona". Na 'erae, a"!uns au%ores, como Pon%es e Mirana, en%enem 0ue a ma%érianaciona"iae é um irei%o su+s%ancia", in%e!rao no irei%o &/+"ico, no in%e!rano5se,assim, ao DIPr, 0ue seria um su&erirei%o as "eis e irei%o &ri'ao. Acon%ece, &orém, %a"como comen%a o Pro-essor Do"in!er 0ue, como o recon4ecimen%o a naciona"iaere&resen%a uma ma%éria &re"iminar 3s 0ues%$es e DIPr1como o &r;&rio Pon%es -azre-er6ncia em seu Tra%ao e Direi%o In%ernaciona" Pri'ao (Ho". I, &. =)1, &or0ue emmui%os &a*ses o s%a%us &essoa" é re!io &e"a "ei a naciona"iae 5 is%o, na 'erae, ser'ecomo -unaa us%i-ica%i'a &ara in%rouzir a ma%éria nos cursos e DIPr.Como 0uer 0ue sea, o en%enimen%o ominan%e é o e 0ue a ma%éria -icou consa!raa noBrasi" e no e2%erior como &er%encen%e aos cursos e DIPr. O &on%o essencia" &ara is%o, anosso 'er, é o e 0ue seu o+e%o e as en%iaes ire%amen%e in%eressaas em seus resu"%aosso as &essoas -*sicas ou ur*icas e irei%o &ri'ao, en'o"'eno sua an"ise e iscusso osirei%os o ciao &eran%e o Es%ao a 0ue &er%ence. NAKLO E E>TADOOs concei%os re"a%i'os a Na#o e ao Es%ao no so os mesmos em+ora 3s 'ezes seama&"icaos inis%in%amen%e. A Na#o se com&$e e ini'*uos com i6n%ica raiz é%nica, 0uese e2&rimem, norma"men%e, na mesma "*n!ua e so &or%aores os mesmos %ra#oscu"%urais, %rai#$es, usos e cos%umes. De ou%ro "ao, o concei%o e Es%ao é o e uma@comuniae com au%onomia e ine&en6ncia &o"*%ica, 0ue se encon%ra !eo!ra-icamen%ees%a+e"ecia e -orma &ermanen%e num %erri%;rio -*sico, com !o'erno &r;&rio.=. DI>TINKLO ENTRE NACIONA8IDADE, NATURA8IDADE E CIDADANIA 5APATRIDIA, PO8IPATRIA. 0ue -azer, inicia"men%e, a is%in#o en%re os concei%os e naciona"iae e ciaania. Naciona"iae, como 'is%o acima, é o '*ncu"o &o"*%ico5ur*ico, recon4ecio &e"o Es%ao e0ue é &or%aora uma &essoa, 0ue, es%a -orma, se une e maneira &ermanen%e a ume%erminao Es%ao.Ciaania a sua 'ez, re&resen%a o conun%o e &rerro!a%i'as e irei%o &o"*%ico con-erias3s &essoas na%urais, cons%i%uciona"men%e asse!uraas e e2ercias &e"os nacionais ou sea, &e"os 0ue en%re n;s, &or e2em&"o, %6m a -acu"ae e in%er'ir na ire#o os ne!;cios &/+"icos e e &ar%ici&ar no e2erc*cio a so+erania. A es%e res&ei%o no%e5se 0ue o ar%. 17 aC? (com a no'a rea#o 0ue "4e -oi aa &e"a Emena Cons%i%uciona" =, e 1Q) asse!uraa isonomia en%re os +rasi"eiros na%os e na%ura"izaos, is&ono 0ue a "ei no &oer

Page 50: DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

7/24/2019 DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

http://slidepdf.com/reader/full/direito-elementos-basicos-de-direito-internacional-privado 50/103

es%a+e"ecer is%in#o en%re e"es, seno nos casos &re'is%os na &r;&ria Cons%i%ui#o, como o &reenc4imen%o e car!os &o"*%icos e ou%ros, 0ue so &ri'a%i'os e +rasi"eiros na%os.Como 'imos, ao nascer a crian#a &oe %er uas naciona"iaes, uma em 'ir%ue a -i"ia#oe ou%ra o "oca" o nascimen%o, e acoro com a "ei o &a*s. O -a%o e a"!uém ser -i"4o e &ais e &a*ses i-eren%es &oe, %am+ém, ensear a u&"a naciona"iae, aina 0ue os Es%aos

ao%em o us san!uinis: +as%a 0ue um Es%ao a%ena 3 naciona"iae o &ai e ou%ro 3 ame. Poer, aina, ocorrer a 4i&;%ese e naciona"iae %ri&"a, seno uma em razo anaciona"iae a me, ou%ra corres&onen%e 3 o &ai, e a %erceira re-eren%e ao "oca" onascimen%o. In'ersamen%e, no %er naciona"iae ori!inria, carac%erizano o -en<meno aa&a%riia, o -i"4o cuos &ais, &er%enceno a um &a*s 0ue a&"i0ue o us so"i a+so"u%o, 'en4a anascer em ou%ro em 0ue s; se "e'e em con%a o us san!uinis.A Dec"ara#o Uni'ersa" os Direi%os o omem, a&ro'aa &e"a ONU, es%a+e"ece em seuar%i!o 1 0ue91. @Too 4omem %em irei%o a uma naciona"iae.7. @Nin!uém ser ar+i%rariamen%e &ri'ao e sua naciona"iae, nem o irei%o e muar enaciona"iae.A&a%riia é o nome 0ue se 3s si%ua#$es, como 'is%as acima, os 0ue no %6mnaciona"iae. Ocorre, em !era", 0uano o ini'*uo ao nascer, &or a"!uma causa se '6 semnaciona"iae 5 con-"i%o ne!a%i'o 5 ou em 0ue &ere a naciona"iae se, e acoro com a"e!is"a#o o Es%ao, no se %en4a su+me%io a &rocesso e conser'a#o 5 caso comum emmu%a#$es %erri%oriais. Assim, a&%ria é o ini'*uo 0ue no %em naciona"iae, a+ri!ano oconcei%o 0uem nunca a %e'e ou %e'e e a &ereu.O &rinc*&io -unamen%a" na es&écie é o e 0ue no se &oe consierar ou a%ri+uir a a"!uéma coni#o e naciona" e um Es%ao, cuas "eis no o consierem como %a". Pe"o Decre%ono 71., e .1.1=7, o Brasi" ra%i-icou e &romu"!ou o Pro%oco"o Es&acia" e aia e17.Q.1=, re"a%i'o 3 a&a%riia, se!uno o 0ua" se um ini'*uo, e&ois e %er en%rao no &a*s es%ran!eiro, &erer a naciona"iae sem a0uirir ou%ra, o Es%ao cua naciona"iae &ossu*a em /"%imo "u!ar é o+ri!ao a rece+65"o, a &eio o &a*s one se encon%ra, noscasos e na 4i&;%eses 0ue menciona.Po"i&a%ria re-ere5se 3 si%ua#o os 0ue e%6m mais e uma naciona"iae e é uma -on%e-re0en%e e con-"i%os &osi%i'os, e i-*ci" so"u#o, an%e o concurso e sis%emas an%a!<nicosin-ormaores a naciona"iae ori!inria 5 us so"i e us san!uinis 5 %eno em 'is%a, aina,os e-ei%os em&re!aos 3 naciona"iae secunria. O -i"4o e es%ran!eiros, &or e2em&"o,cuos &ais ao%am o us san!uinis, nascio no Brasi", é +rasi"eiro, se!uno a "ei +rasi"eira,e%eno, %am+ém, a naciona"iae os &ais, &e"o irei%o e san!ue.Os e-ei%os co"e%i'os a%ri+u*os &or e%erminaos Es%aos 3 na%ura"iza#o &oem -azer com0ue uma +rasi"eira casaa com &essoa 0ue se na%ura"izou em ou%ro &a*s, a0uira, &or esse-a%o, a no'a naciona"iae o mario, sem o concurso e sua 'on%ae.E2is%em &a*ses 0ue a%ri+uem 3 mu"4er a naciona"iae o mario sem 0ue e"a se mani-es%enes%e sen%io. No Brasi" amais a mu"4er &ereu a naciona"iae &e"o casamen%o nem ocasamen%o ser'iu e causa &ara a%ri+ui#o a naciona"iae ao ou%ro c<nu!e. >e!unoPon%es e Mirana, o Brasi" -oi &recursor essa meia 0ue u"!a'a s+ia, rom&eno, emsuas &a"a'ras, com uma as mais arrai!aas -ormas e su+misso o se2o -eminino.Q. NACIONA8IDADE DE ORIGEM E ADVUIRIDA 5 AVUI>IKLO(NATURA8IXAKLO) E PERDA DA NACIONA8IDADE Naciona"iae, &or e-ini#o, é o '*ncu"o e na%ureza &o"*%ico5ur*ica 0ue une o ciao aum e%erminao Es%ao.

Page 51: DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

7/24/2019 DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

http://slidepdf.com/reader/full/direito-elementos-basicos-de-direito-internacional-privado 51/103

A naciona"iae 7A naciona"iae re&resen%a o '*ncu"o 0ue une, &ermanen%emen%e, osini'*uos numa socieae or!anizaa, %eno como -unamen%o e na%ureza &o"*%ica anecessiae e caa Es%ao em inicar seus nacionais.7 é ori!inria (iz5se %am+ém &rimria ou a%ri+u*a) 0uano ecorre o nascimen%o. No irei%o +rasi"eiro so +rasi"eirosna%os (ar%. 17 a C?, com rea#o 0ue "4e eu a Emena Cons%i%uciona" e Re'iso no =, e

1Q) os 0ue9(a) so nascios no Brasi", aina 0ue e &ais es%ran!eiros, ese 0ue es%es no es%eam aser'i#o e seu &a*s:(+) os nascios no es%ran!eiro, e &ai +rasi"eiro ou me +rasi"eira, ese 0ue 0ua"0uer e"eses%ea a ser'i#o a Re&/+"ica ?eera%i'a +rasi"eira no e2%erior ou, aina,(c) os nascios no es%ran!eiro, e &ai +rasi"eiro ou me +rasi"eira, ese 0ue seamre!is%raos em re&ar%i#o +rasi"eira com&e%en%e, ou 'en4am a resiir na Re&/+"ica?eera%i'a o Brasi" e o&%em, a 0ua"0uer %em&o, &e"a naciona"iae +rasi"eira.H65se assim 0ue no Brasi" a ma%éria re-eren%e 3 naciona"iae é cons%i%uciona", e 0ue o &a*sao%ou um cri%ério mis%o, conu!ano re!ras o us so"i e o us san!uinis, &ara a suae%ermina#o.A naciona"iae é a0uiria (iz5se %am+ém secunria ou e e"ei#o) 0uano sur!e &or so"ici%a#o, esco"4a ou o&#o o ini'*uo e é acei%a e conceia &e"o Es%ao emsu+s%i%ui#o 3 e ori!em. A0uiria ou secunria, assim é a a0uisi#o e naciona"iae 5na%ura"iza#o 5 0ue ocorre a&;s o nascimen%o.De acoro com o mesmo ar%. 17 a C? (com a no'a rea#o a Emena =, 1Q) &oemna%ura"izar5se ou a0uirir a naciona"iae +rasi"eira9(a) os 0ue, na -orma a "ei orinria, %i'erem a0uirio a naciona"iae +rasi"eira, e2i!ino5se os ori!inrios e &a*ses e "*n!ua &or%u!uesa a&enas resi6ncia &e"o &er*oo e um anoinin%erru&%o e ioneiae mora":(+) os es%ran!eiros e 0ua"0uer naciona"iae resien%es no Brasi" 4 mais e 1 anosinin%erru&%os e sem conena#o &ena", ese 0ue re0ueiram a naciona"iae +rasi"eira. NACIONA8IDADE BRA>I8EIRA >OB CONDIKLO >U>PEN>IHAAn%es a C? e 1 4a'ia necessiae e 0ue o -i"4o e &ais +rasi"eiros nascio noe2%erior 'iesse a o&%ar &e"a naciona"iae +rasi"eira. Assim, a no resi6ncia em %erri%;rionaciona" e a -a"%a e o&#o %em&es%i'a -azia com 0ue as &essoas nes%as coni#$es no mais-ossem consieraos nacionais o Brasi".A C? e 1 in%rouziu uma moi-ica#o o cri%ério 0uan%o ao momen%o o -i"4o e +rasi"eiro no e2%erior &oer o&%ar &e"a naciona"iae +rasi"eira e&ois e 'ir resiir no &a*san%es e a%in!ir a maioriae, su+s%i%uino o &razo e Q anos e2is%en%e &ara es%a o&#o, &e"ae2&resso @a 0ua"0uer %em&o. Com %a" moi-ica#o en%ene5se 0ue &ermi%ino aCons%i%ui#o 0ue a o&#o se -a#a @a 0ua"0uer %em&o, a &essoa nascia no e2%erior e &ai +rasi"eiro ou me +rasi"eira &assou a ser +rasi"eiro 5 so+ coni#o sus&ensi'a.BRA>I8EIRO> POR OPKLO 5 NATURA8IXAKLOComo re!ra !era", ao%aa &e"a maioria os &a*ses, inc"uino o Brasi", a a0uisi#o anaciona"iae +rasi"eira &e"a na%ura"iza#o em 'ir%ue a "ei, im&"ica, necessariamen%e, na &era a0ue"a ou a0ue"as e%ias &e"o na%ura"izano, 0ue e'er a e"as renunciar an%e oe-ei%o a o&#o &e"a +rasi"eira, e'i%ano5se, assim, a &o"i&a%ria. No caso no im&or%a se a "eio Es%ao e ori!em o na%ura"izano é inis&on*'e", se o na%ura"izao &ere ou noe-e%i'amen%e a naciona"iae a 0ua" aca+a e renunciar no Es%ao e ori!em. O im&or%an%eé 0ue, &e"a "ei +rasi"eira, o na%ura"izao é +rasi"eiro, &os%o 0ue é e"a 0ue iz 0uano e comoa naciona"iae +rasi"eira é a0uiria.

Page 52: DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

7/24/2019 DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

http://slidepdf.com/reader/full/direito-elementos-basicos-de-direito-internacional-privado 52/103

A ren/ncia a naciona"iae ori!inria, como a%o uni"a%era", mani-es%ao &eran%e aau%oriae uiciria +rasi"eira, %em o e-ei%o ec"ara%;rio e 0uerer a"!uém se es'incu"ar os "a#os &o"*%icos 0ue os une ao &a*s e ori!em, &ara se consierar, unicamen%e, +rasi"eiro.A na%ura"iza#o &e"o &rocesso comum es% &re'is%a nos ar%s. 117 e 11= a 8ei .1,iri!ino5se aos es%ran!eiros 0ue resiam no Brasi" 4 mais e 0ua%ro anos inin%erru&%os,

0ue a re0ueiram e com&ro'em sa%is-azer as coni#$es e"encaas na "ei.J a na%ura"iza#o e2%raorinria, e2ce&ciona" ou sim&"i-icaa é a 0ue resu"%a o comanocons%i%uciona" (ar%. 17, inciso II, "e%ra +) com a rea#o aa &e"a Emena Cons%i%uciona" eRe'iso no =Q, 0ue reuziu o &er*oo e resi6ncia e = &ara 1 anos, e-eria aos9@es%ran!eiros e 0ua"0uer naciona"iae, resien%e na Re&/+"ica ?eera%i'a o Brasi" 4mais e 0uinze anos inin%erru&%os e sem conena#o &ena", ese 0ue re0ueiram anaciona"iae +rasi"eira.A na%ura"iza#o &ro'is;ria ac4a5se con%em&"aa no ar%. 11 e seu ] nico a 8ei .1,nos se!uin%es %ermos9@Ar%. 11. O es%ran!eiro ami%io no Brasi" uran%e os &rimeiros cinco anos e 'ia,es%a+e"ecio e-ini%i'amen%e no Terri%;rio Naciona", &oer, en0uan%o menor, re0uerer aoMinis%ro a Jus%i#a, &or in%erméio e seu re&resen%an%e "e!a", a emisso e cer%i-icao &ro'is;rio a na%ura"iza#o, 0ue 'a"er como &ro'a a naciona"iae +rasi"eira a%é oisanos e&ois e a%in!ia a maioriae.Par!ra-o nico 5 A na%ura"iza#o se %ornar e-ini%i'a se o %i%u"ar o cer%i-icao &ro'is;rio,a%é ois anos a&;s a%in!ir a maioriae, con-irmar e2&ressamen%e a in%en#o e con%inuar  +rasi"eiro, em re0uerimen%o iri!io ao Minis%ro a Jus%i#a.Para os ori!inrios e &a*ses e "*n!ua &or%u!uesa o ar%. 17, inciso II, "e%ra a a C? "imi%a ae2i!6ncia &ara os 0ue &re%enam na%ura"izar5se como +rasi"eiros a ois i%ens91) resi6ncia &or um ano inin%erru&%o: e7) ioneiae mora".II 5 O E>TATUTO DO E>TRANGEIRO E A> DI>PO>IK`E> CON>TITUCIONAI> 5DIREITO> E OBRIGAK`E> DO> E>TRANGEIRO> NO BRA>I8INGRE>>O, DEPORTAKLO, E\PU8>LO E E\TRADIKLOOs ar%s. 1= e 1Q a Dec"ara#o Uni'ersa" os Direi%os o omem, -irmaa em nome as Na#$es Unias em 1Q, es%a+e"ecem9@Ar%. 1=. 5 Too 4omem %em irei%o a "i+erae e "ocomo#o e resi6ncia en%ro as-ron%eiras e caa Es%ao. Too 4omem %em o irei%o e ei2ar 0ua"0uer &a*s, inc"usi'e o &r;&rio, e a es%e re!ressar.@Ar%. 1Q. 5 Too 4omem, '*%ima e &erse!ui#o, %em o irei%o e &rocurar e !ozar asi"o emou%ros &a*ses.>em e2ce#o, %oos os Es%aos moernos consieram o es%ran!eiro suei%o e irei%os eo+ri!a#$es em seus %erri%;rios. O es%ran!eiro &oe, assim, in!ressar nesses &a*ses, 0uer seana coni#o e %uris%a 0uer sea na coni#o e %ra+a"4aor con%ra%ao, ou in'es%ior, a e"eseno conceios i-eren%es 'is%os e en%raa, con-orme o caso, assim como &oe es-ru%ar os irei%os e "i+eraes -unamen%ais conceios aos nacionais ou emais resien%es no &a*s, como "i'remen%e circu"ar, con%rair ma%rimonio, a0uirir +ens, ce"e+rar con%ra%os em!era" e in!ressar em u*zo. A"ém isso, 'ia e re!ra, %am+ém é norma"men%e conceio aoes%ran!eiro o irei%o e asi"o, 0uano es%e é '*%ima e &erse!ui#o &o"*%ica, nos %ermos &reconizaos no %e2%o acima, o ar%i!o 1Q a Dec"ara#o Uni'ersa" os Direi%os oomem.

Page 53: DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

7/24/2019 DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

http://slidepdf.com/reader/full/direito-elementos-basicos-de-direito-internacional-privado 53/103

As Cons%i%ui#$es +rasi"eiras %6m consa!rao o &rinc*&io a i!ua"ae e irei%os en%re oses%ran!eiros e +rasi"eiros, con-erino5"4es as !aran%ias -unamen%ais a in'io"a+i"iae oirei%o 3 'ia, 3 "i+erae, 3 i!ua"ae, 3 se!uran#a e 3 &ro&rieae, como o -az o ar%i!o oa a%ua" Car%a. De ou%ro "ao, o ar%. =o o C;i!o Ci'i" es%a+e"ece 0ue a "ei no is%in!ueen%re nacionais e es%ran!eiros 0uan%o 3 a0uisi#o e ao !ozo e irei%os ci'is.

O INGRE>>O DE E>TRANGEIRO> NO BRA>I8Mas, em 0ue &ese o %ra%amen%o i!ua"i%rio 0ue o Es%ao moerno &rocura ar ao es%ran!eiroem seu %erri%;rio, os Es%aos !era"men%e ao%am res%ri#$es 0uan%o 3 amisso ees%ran!eiros, uns im&ono 0uo%as e imi!ra#o, como ocorre aina a%ua"men%e com osEs%aos Unios e ocorreu no &assao no Brasi", e ou%ros uma %a2a e amisso e 0uase%oos a a&resen%a#o e &assa&or%es, e2i!6ncias es%as 0ue se encon%ram !enericamen%ere"acionaas no ar%. 1o a Con'en#o so+re a Coni#o os Es%ran!eiros -irmaa &e"osEs%aos americanos em a'ana, em 179 @Os Es%aos %6m o irei%o e es%a+e"ecer, &or meio e "eis, as coni#$es e en%raa e resi6ncia os es%ran!eiros em seu %erri%;rio. No Brasi" é e com&e%6ncia &ri'a%i'a a Unio ?eera" "e!is"ar so+re naciona"iae,ciaania e na%ura"iza#o a"ém e emi!ra#o e imi!ra#o, en%raa, e2%rai#o e e2&u"so ees%ran!eiros, nos %ermos, res&ec%i'amen%e, os incisos \III e \H o ar%i!o 71 e nossaa%ua" Car%a Ma!na.O Decre%o58ei Q1, es%a+e"eceu &e"a &rimeira 'ez en%re n;s o Es%a%u%o o Es%ran!eiro,seno a"%erao em 1, &e"a 8ei .1, 0ue rece+eu, a sua 'ez, a"%era#$es &e"a 8ei .Q,e 11, 0ue 'em re!eno a%é 4oe os ins%i%u%os a amisso os es%ran!eiros no &a*s, sa*ae re%orno, ocumen%a#o necessria &ara 'ia!ens e coni#o e asi"ao. A"ém isso oEs%a%u%o o Es%ran!eiro, como é c4amaa a 8ei .1, is&$e so+re a na%ura"iza#o,e&or%a#o, e2&u"so e e2%rai#o e criou o Conse"4o Naciona" e Imi!ra#o, 'incu"ao aoMinis%ério a Jus%i#a, Re"a#$es E2%eriores, >a/e, A!ricu"%ura, In/s%ria e Comércio, a"éme %er re&resen%an%es o Conse"4o Naciona" e Desen'o"'imen%o Cien%*-ico e Tecno";!ico.A 8ei no .1 &re'6, em seu ar%. Qo , 0ue ao es%ran!eiro 0ue &re%ena en%rar noTerri%;rio Naciona" &oero ser conceios os se!uin%es 'is%os9I 5 e %rFnsi%o ('"io &ara es%aia e 1 ias):II 5 e %uris%a (&razo e ias 0ue &oe ser a"%erao &e"o Minis%ério a Jus%i#a):III 5 %em&orrio (conceio a %écnicos es%ran!eiros, &essoas em misso cu"%ura" ou ees%uos):IH 5 &ermanen%e (conceio aos 0ue emons%rem coni#$es e -i2a#o &ermanen%e em%erri%;rio naciona") :H 5 e cor%esia:HI 5 o-icia": eHII 5 i&"om%ico.O ar%. Qo, is&$e em seu &ar!ra-o /nico 0ue o 'is%o é ini'iua" e sua concesso &oeres%ener5se a e&enen%es "e!ais, o+ser'ao o is&os%o no ar%i!o o o 0ua" &re'6 0ue no seconceer 'is%o ao es%ran!eiro9I 5 menor e ezoi%o anos, esacom&an4ao o res&ons'e" "e!a" ou sem a sua au%oriza#oe2&ressa:II 5 consierao noci'o 3 orem &/+"ica ou aos in%eresses nacionais:III 5 an%eriormen%e e2&u"so o Pa*s, sa"'o se a e2&u"so %i'er sio re'o!aa:IH 5 conenao ou &rocessao em ou%ro &a*s &or crime o"oso, &ass*'e" e e2%rai#ose!uno a "ei +rasi"eira: ouH 5 0ue no sa%is-a#a as coni#$es e sa/e es%a+e"ecias &e"o Minis%ério a >a/e.

Page 54: DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

7/24/2019 DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

http://slidepdf.com/reader/full/direito-elementos-basicos-de-direito-internacional-privado 54/103

De acoro com o Decre%o 7.= %an%o as au%oriza#$es &ara 'is%os e en%raa no Brasi"0uan%o as isen#$es e is&ensas e 'is%o somen%e &oero ser conceias se no &a*ses%ran!eiro -or is&ensao %ra%amen%o i6n%ico ao +rasi"eiro. J a 8ei .1 &ermi%e ais&ensa o 'is%o e %uris%a ao naciona" e &a*s 0ue, a%ra'és e con'en#o in%ernaciona",a%ri+ua %ra%amen%o simi"ar ao +rasi"eiro.

A -i2a#o em e-ini%i'o o es%ran!eiro no &a*s, com a emisso o 'is%o &ermanen%e, é umama%éria e ca&i%a" im&or%Fncia nas "e!is"a#$es so+re o %ema. No irei%o +rasi"eiro os ar%i!os1 e 1 o Es%a%u%o o Es%ran!eiro isci&"inam a o+%en#o o 'is%o &ermanen%e. Aimi!ra#o, iz o ] /nico o ar%. 1, o+e%i'ar su&rir mo e o+ra es&ecia"izaa aos 'riosse%ores a economia naciona", 'isano a Po"*%ica Naciona" e Desen'o"'imen%o. O ar%. 1 &re'6 0ue &ara a o+%en#o o 'is%o &ermanen%e a"ém os re0uisi%os -i2aos na "ei, oes%ran!eiro e'a sa%is-azer e2i!6ncias e car%er es&ecia" &re'is%as nas normas e se"e#oe imi!ran%es es%a+e"ecias &e"o Conse"4o Naciona" e Imi!ra#o.Com 'is%as a %ais e2i!6ncias e car%er es&ecia" e &ara e'i%ar a -raue 3 "ei, &assou a ser necessrio 0ue no in!resso o es%ran!eiro 0ue 'em a0ui ocu&ar car!o e ire#o ou!er6ncia e em&resa a0ui cons%i%u*a com ca&i%a" es%ran!eiro, sea e2i!io um 'a"or m*nimo e ca&i%a" socia" &ara essa em&resa (o 0ue &oe ser su&rio &or &ar%e o 0uo%is%a ouacionis%a es%ran!eiro com o in!resso e i'isas &ara, simu"%aneamen%e, e"e'ar, no 'a"or e2i!io, o ca&i%a" a em&resa). Essa e2i!6ncia 'isa e'i%ar a cons%i%ui#o em %erri%;rionaciona" e em&resas -an%asmas ou &a&er com&anies, com ca&i%a" sim+;"ico, cua -orma#o%en4a a&enas como o+e%i'o &ermi%ir o in!resso e a o+%en#o no &a*s &e"o es%ran!eiro o'is%o &ermanen%e.Em cer%os Es%aos os Es%aos Unios, &or e2em&"o, é &ermi%io 0ue o in'es%ior es%ran!eiro 'en4a a a0uirir o co+i#ao !reen car nor%e americano in!ressano no &a*scom 'is%o &ermanen%e ao 4a+i"i%ar5se como s;cio !eren%e e em&reenimen%os 0ue a%enama e%erminaos re0uisi%os +ai2aos &e"as au%oriaes, como um e%erminao 'a"or emi'isas a serem reme%ias o e2%erior &ara in'erso na rea &rou%i'a= Em a"!uns casos,recen%emen%e, a"!uns Es%aos nor%e5americanos one e2is%ia es%a -acu"ae e2i!iam umin'es%imen%o m*nimo e U> ., e ou%ros U> 1..,. =, e a !era#o eem&re!os e o&or%uniaes &ara %ra+a"4aores "ocais.J os ar%i!os 7 e 7 a "ei +rasi"eira is&$em so+re o in!resso o es%ran!eiro na coni#oe e2i"ao &o"*%ico, 0ue no &oer sair o &a*s sem &ré'ia au%oriza#o o Go'erno e -icarsuei%o a cum&rir as is&osi#$es o Direi%o In%ernaciona" e a 8ei In%erna o Es%ao.>em &reu*zo os emais irei%os asse!uraos aos es%ran!eiros, 'ia e re!ra aos mesmosso recusaos ou "imi%aos a"!uns os irei%os es&ec*-icos a serem e2ercios no %erri%;rionaciona", os 0uais so reser'aos aos nacionais. Essas "imi%a#$es se encon%ram no %errenoa iscricionarieae &o"*%ica, e in%eresse es%ra%é!ico o &a*s em re"a#o aos irei%os oses%ran!eiros ami%ios em seu %erri%;rio. >o+ es%e as&ec%o enri Ba%%i-o" e Pau" 8a!areQ(o+ra ci%. &. 7= 5 Ti%re II 5 Coni%ion es %ran!ers) Q, comen%am %ra%ar5se e 0ues%ois%in%a o sim&"es e2erc*cio ou no e um irei%o &e"o ciao es%ran!eiro, mas a meiaem 0ue o es%ran!eiro é 'is%o como suei%o e irei%os e acoro com o sis%ema ur*ico o &a*s.A C? +rasi"eira es%a+e"ece, &or e2em&"o, no &oer a "ei es%a+e"ecer is%in#o en%re +rasi"eiros na%os e na%ura"izaos, e2ce%uano a 0ue e"a mesma -az, ao reser'ar como &ri'a%i'os e +rasi"eiros na%os os car!os e Presien%e e Hice5Presien%e a Re&/+"ica: ePresien%e a CFmara os De&u%aos e o >enao ?eera": e Minis%ro o >u&remo: acarreira i&"om%ica e e o-icia" as ?or#as Armaas.

Page 55: DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

7/24/2019 DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

http://slidepdf.com/reader/full/direito-elementos-basicos-de-direito-internacional-privado 55/103

 No Ca&*%u"o IH, ar%. 1Q, 0ue %ra%a os Direi%os Po"*%icos, nossa C? es%a+e"ece aina 0ue oses%ran!eiros no &oem a"is%ar5se como e"ei%ores, cons%i%uino a naciona"iae +rasi"eira,aina, uma as coni#$es e e"e!i+i"iae o cania%o.Re-ere5se %am+ém a C? , no ar%i!o 1, a "imi%es a serem im&os%os &e"a "ei a a0uisi#o ouarrenamen%o e &ro&rieae rura" &or es%ran!eiros, &essoas -*sicas ou ur*icas, is&ono

0ue a "ei es%a+e"ecer os casos es&eciais 0ue e&enero e au%oriza#o o Con!resso Naciona".A 8ei .1 &re'6, em seu ar%. , 0ue o es%ran!eiro resien%e no Brasi" !oza e %oos osirei%os recon4ecios aos +rasi"eiros nos %ermos a Cons%i%ui#o e as "eis. No en%an%o, ae"es , se!uno o ar%. 1, é 'eao ser &ro&rie%rio, armaor ou comanan%e e na'ionaciona": ser &ro&rie%rio e em&resa orna"*s%ica, e %e"e'iso ou e raioi-uso, a"ém oe2erc*cio e uma "is%a e ou%ras a%i'iaes 0ue "4e so e-esas. De no%ar 0ue &ossi'e"men%ea"!umas as a%i'iaes 'eaas a es%ran!eiros na "ei e 1 &arecem es%ar, 0uase 'in%eanos a&;s, e-asaas em sua a%ua"iza#o. Em rea"iae, a 'ea#o a &ossuir, man%er ouo&erar, aina 0ue como amaor, a&are"4o e raioi-uso (raioamaor) 5 ar%. 1, I\ a8ei 5 &arece esa%ua"izao em re"a#o a um %em&o em 0ue se %ornaram comuns a %oos as &r%icas e %ransmiss$es 'ia e5mai" &e"a In%erne%.DEPORTAKLO No c4amao Es%a%u%o o Es%ran!eiro, 8ei .1, a e&or%a#o se encon%ra isci&"inaanos ar%s. a Q. A&"ica5se es%e ins%i%u%o aos casos e in!resso ou es%aa irre!u"ar ees%ran!eiro no %erri%;rio naciona", como san#o se es%e, e'iamen%e no%i-icao, no sere%irar 'o"un%ariamen%e o &a*s no &razo 0ue "4e -or assina"ao.>o mui%os os casos es&eci-icaos na "ei 0ue &oem resu"%ar na e&or%a#o e es%ran!eiros.A&;s seu in!resso no %erri%;rio naciona" o es%ran!eiro &oe %rans!reir mais e uma ezenae e2i!6ncias -ormu"aas &e"a "ei e ser, assim, &ass*'e" e e&or%a#o. Tais e2i!6ncias seencon%ram em i'ersos ar%i!os a "ei, como, e2em&"i-ica%i'amen%e, no ar%. (%uris%ae2erceno a%i'iae remuneraa no &a*s), ou no ar%. 1 (&or%aor e 'is%o %em&orrio, so+re!ime e con%ra%o e %ra+a"4o, 0ue e2er#a a%i'iae i'ersa a0ue"a &ara a 0ua" -oicon%ra%ao, sem au%oriza#o &ré'ia o Minis%ério a Jus%i#a), a"ém e ou%ros casos come-ei%os simi"ares.Como re!ra !era" o es%ran!eiro 0ue a&resen%e uma si%ua#o e &erman6ncia ou es%aairre!u"ar no &a*s &oer ser no%i-icao &ara e"e re%irar5se 'o"un%ariamen%e no &razoim&rorro!'e" e oi%o ias. Nos casos e en%raa irre!u"ar &oer ser no%i-icao &arare%irar5se no &razo, %am+ém im&rorro!'e", e %r6s ias, 0uano no se con-i!ure o"o.Tan%o nos casos e en%raa ou es%aa irre!u"ar 0uan%o no e escum&rimen%o os &razos-i2aos &ara o es%ran!eiro re%irar5se o &a*s, ca+er ao De&ar%amen%o e Po"*cia ?eera"no%i-icar o es%ran!eiro &ara 0ue es%e ei2e o &a*s, ou &romo'er a sua e&or%a#o imeia%a0uano, a&;s no%i-icao, o mesmo se ne!ue a re%irar5se, o 0ue es% es%a+e"ecio no ar%. o Decre%o .11, 0ue re!u"amen%a a 8ei .1.A e&or%a#o, nos %ermos o ] /nico o ar%. a 8ei .1, -ar5se5 &ara o &a*s anaciona"iae ou e &roce6ncia o es%ran!eiro. En0uan%o no se e-e%i'ar a e&or%a#o oes%ran!eiro &oer ser reco"4io 3 &riso &or orem o Minis%ro a Jus%i#a (ar%. 1 a 8ei.1) uran%e o &razo e sessen%a ias. uma e2ce#o 3 e&or%a#o, &re'eno o ar%. = 0ue no se &roceer a mesma se e"aim&"icar em e2%rai#o inami%ia &e"a "ei +rasi"eira. Pre'6, aina, o ar%. Q a 8ei .10ue o e&or%ao somen%e &oer rein!ressar em %erri%;rio naciona" se ressarcir o %esouronaciona" as es&esas e-e%uaas com a sua e&or%a#o.

Page 56: DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

7/24/2019 DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

http://slidepdf.com/reader/full/direito-elementos-basicos-de-direito-internacional-privado 56/103

Um e2em&"o e %en%a%i'a e e&or%a#o e es%ran!eiro 0ue in!ressara i"e!a"men%e no &a*s eaca+ou seno -rus%aa -icou re!is%rao em nossos anais uicirios com o cé"e+re casoen'o"'eno Rona" Bi!!s. Es%e, a&;s assa"%ar com com&arsas um %rem &a!aor na Esc;cia,-u!iu &ara a Aus%r"ia e in!ressou no Brasi", com &assa&or%e -a"so. Preso &e"o &o"*cia-eera" no &oia ser e2%rai%ao &ara a Gr5Bre%an4a &or0ue o Brasi" e es%e &a*s no

man%in4am %ra%ao e e2%rai#o e o !o'erno +ri%Fnico no se is&un4a 3 reci&rociae,con-orme ec"arou sua Misso i&"om%ica no Brasi". Assim, -oi e%erminaa suae&or%a#o &e"o Minis%ro a Jus%i#a -ace a sua en%raa e &erman6ncia irre!u"ar no &a*s,Bi!!s im&e%rou 4a+eas cor&us un%o ao T?R, sus%en%ano es%ar 'i'eno mari%a"men%e comcia +rasi"eira, !r'ia e seu -i"4o 0ue iria nascer en%ro e a"!uns meses.O T?R eciiu 0ue no se &oia es%ener a ressa"'a e -i"4o +rasi"eiro re!is%raa na"e!is"a#o em re"a#o 3 e2&u"so &ara o caso e e&or%a#o, seno ene!ao o 4a+eascor&us nes%e sen%io. No en%an%o, como %am+ém sua e2%rai#o no -ora ami%ia &or -a"%ae reci&rociae e "e!a"men%e no se ami%e a e&or%a#o 0ue 'a"4a como e2%rai#o noconsen%ia (&ara o &a*s 0ue a re0uereu) Bi!!s aca+ou &ermaneceno no Brasi".E\PU8>LOConcei%o9 na%ureza ur*ica, 4is%;rico, &ro%e#o 3 -am*"ia naciona" &ré5cons%i%u*a, &rocesso,com&e%6ncia, recursos: an"ise o caso o Pare Hi%o Miraca&i""oCons%i%ui um irei%o ineren%e a 0ua"0uer Es%ao so+erano a e2&u"so o es%ran!eiro 0ue &ra%i0ue a%os &reuiciais 3 sua se!uran#a ou %ran0i"iae, inscre'eno5se es%e como um &rinc*&io &ari%rio e conse0en%e o irei%o os Es%aos e ami%irem ou no oses%ran!eiros em seus %erri%;rios e e os e2&u"sarem 0uano e2is%am raz$es &ara %an%o. Es%eirei%o, e'ien%emen%e, no é a+so"u%o nem &oe ser e2ercio iscrimina%oriamen%e,somen%e se us%i-icano em circuns%Fncias e2ce&cionais, em 0ue es%eam en'o"'ios osin%eresses o Es%aio ou e sua &o&u"a#o.Em+ora o Es%ao no %en4a o+ri!a#o e a'isar ao Es%ao e ori!em a e2&u"so e umes%ran!eiro e seu %erri%;rio ou e sua in%en#o em &roce65"a, se -or &os%eriormen%ein%er&e"ao e'er &res%ar as in-orma#$es re0uerias.An%es e e-e%uar a e2&u"so o es%ran!eiro e seu so"o o Es%ao e'e ar5"4e meios eam&"a e-esa, no caso e e2&u"so ar+i%rria ou con%rria ao irei%o, &oer o Es%ao eori!em o es%ran!eiro &ro%es%ar &or 'ia i&"om%ica con%ra a meia.8uiz I'ani e A. Ara/o(o+ra ci%. &. 17) re-ere5se 3 res&os%a e Pon%es e Mirana 3ina!a#o &ara one e'er ser o a&%ria reme%io 0uano e2&u"so e um %erri%;rio9 @&arao Es%ao a naciona"iae &eria, ou a /"%ima naciona"iae &eria, se %e'e mais euma, ou &ara 0ua"0uer e"as, se as &ereu ao mesmo %em&o, acrescen%ano 0ue @oa&%ria, 0ue nunca %e'e &%ria, é e2&u"so &ara o Es%ao e one &ro'eio.Ha"e aina "em+rar a i-eren#a en%re a e2&u"so e a e&or%a#o9 es%a /"%ima &oer ocorrer nos casos em 0ue, 'eri-icano5se a en%raa ou es%aa irre!u"ar o es%ran!eiro, es%e no sere%irar 'o"un%ariamen%e o %erri%;rio naciona" no &razo 0ue "4e -or -i2ao em Re!u"amen%o(ar%. a 8ei no .1).is%;ricoA e2&u"so e es%ran!eiros -oi con%es%aa &e"o "i+era"ismo o in*cio e sécu"o \I\ mas &assou a ser ami%ia &aci-icamen%e no ecorrer o mesmo sécu"o. aro"o Ha""ao(o+raci%. &. Q1=) re-ere5se 3s reso"u#$es o Ins%i%u%o e Direi%o In%ernaciona" na sesso e8ausanne, e ..1, e na e Gene+ra, em 17, em 0ue -icou es%a+e"ecio no ar%. 1oo Proe%o e @Dec"ara#o In%ernaciona" Re"a%i'a ao Direi%o e E2&u"so os Es%ran!eiros9

Page 57: DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

7/24/2019 DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

http://slidepdf.com/reader/full/direito-elementos-basicos-de-direito-internacional-privado 57/103

@Em &rinc*&io, %oo Es%ao so+erano &oe re!u"ar a amisso e a e2&u"so os es%ran!eirosa maneira 0ue u"!ar con'enien%e: mas, é a con-ormiae a -é &/+"ica 0ue oses%ran!eiros seam &re'iamen%e cien%i-icaos as re!ras !erais 0ue o Es%ao en%ena 0uee'a se!uir no e2erc*cio es%e irei%o.A Con'en#o e a'ana, e 17, so+re coni#o os es%ran!eiros, es%a+e"eceu no ar%. o9

@Os Es%aos &oem, &or mo%i'o e orem ou e se!uran#a &/+"ica, e2&u"sar o es%ran!eiroomici"iao, resien%e ou sim&"esmen%e e &assa!em &e"o seu %erri%;rio. Os Es%aos soo+ri!aos a rece+er os seus nacionais 0ue, e2&u"sos o es%ran!eiro, se iriam a seu%erri%;rio.Con-orme Ha""ao, no irei%o +rasi"eiro ao %em&o o Im&ério a e2&u"so, em+ora no &re'is%a em "ei, sem&re -oi u%i"izaa &e"o !o'erno cen%ra", com +ase nos &rinc*&ioscorren%es, a &rinc*&io &ara re+e"aos con%ra a ine&en6ncia, es&ecia"men%e &or%u!ueses e,e&ois, &ara os es%ran!eiros em !era", criminosos 4a+i%uais, %ra-ican%es e escra'os, 'aiose cons&iraores con%ra a orem &/+"ica, con-orme cons%am os re"a%;rios aminis%ra%i'os e%e2%os a é&oca. No Brasi" a e2&u"so e es%ran!eiros es% a%ua"men%e isci&"inaa no T*%u"o HIII, ar%s. a, a 8ei no .1.O ca&u% o ar%. a 8ei .1 con%em&"a as causas !enéricas a e2&u"so a se!uin%e-orma9@ &ass*'e" e e2&u"so o es%ran!eiro 0ue e 0ua"0uer -orma a%en%ar con%ra a se!uran#anaciona", a orem &o"*%ica ou socia", a %ran0i"iae ou mora"iae &/+"ica e a economia &o&u"ar, ou cuo &roceimen%o o %orne noci'o a con'eni6ncia e aos in%eresses nacionais.Am&"iano as 4i&;%eses &re'is%as no ca&u% o ar%i!o, o seu ] /nico isci&"ina a &ossi+i"iae e e2&u"so ao es%ran!eiro 0ue9@a) &ra%icar -raue a -im e o+%er a sua en%raa ou &erman6ncia no Brasi": +) 4a'eno en%rao no Terri%;rio Naciona" com in-ra#o 3 "ei, e"e no se re%irar no &razo0ue "4e -or e%erminao &ara -az65"o, no seno aconse"4'e" a e&or%a#o:c) en%re!ar5se 3 'aia!em ou 3 menicFncia: ou) esres&ei%ar &roi+i#o es&ecia"men%e &re'is%a em "ei &ara es%ran!eiro.As emais res%ri#$es a a%i'iaes e es%ran!eiros 'eaas em "ei, no%aamen%e as 'ea#$esre-erias nos ar%s. 1 e 1 e re&rouzias no inciso \I o ar%. 17 a 8ei .1en'o"'em os se!uin%e %;&icos9 ser o es%ran!eiro &ro&rie%rio, armaor ou comanan%e ena'io naciona": &ro&rie%rio e em&resas orna"*s%icas, e %e"e'iso e e raioi-uso:e2ercer a%i'iae e na%ureza &o"*%ica: e%c..., cuo esres&ei%o &oer %am+ém "e'ar ae2%rai#o o in-ra%or.Pro%e#o 3 -am*"ia +rasi"eira &ré 5cons%i%u*aE2is%em circuns%Fncias e'io as 0uais os "a#os e "i!a#o en%re o es%ran!eiro &ass*'e" ee2&u"so o &a*s e o naciona" &oem -azer com 0ue sea o+s%aa a e2&u"so o &rimeiro,seno %ais mo%i'os os mais -re0en%es em nossos %ri+unais na e-esa os e2&u"sanos.O Decre%o Q, e ..=, 0ue %ra%a'a a e2&u"so e es%ran!eiros, con%in4a a res%ri#oe 0ue no seria e2&u"so o es%ran!eiro 0ue %i'esse -i"4os +rasi"eiros 'i'os, oriunos en/&cias "e!*%imas.A C? +rasi"eira e 1Q (ar%. 1Q=) is&<s 0ue o !o'erno -eera" &oeria e2&u"sar oes%ran!eiro noci'o 3 orem &/+"ica, sa"'o se seu c<nu!e -osse +rasi"eiro e se %i'esse -i"4o +rasi"eiro e&enen%e a economia &a%erna. Em 'rias o&or%uniaes, a&;s a car%a e 1Q,o >u&remo Tri+una" ?eera" ine-eriu a e2&u"so 0uano se a&resen%asse um os se!uin%es

Page 58: DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

7/24/2019 DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

http://slidepdf.com/reader/full/direito-elementos-basicos-de-direito-internacional-privado 58/103

re0uisi%os9 c<nu!e +rasi"eiro ou -i"4o +rasi"eiro e&enen%e a economia &a%erna, o 0ue se%rans-ormou na >/mu"a no 1 o >T?.In%eressan%e é no%ar, como -az Jaco+ Do"in!er(o+r. ci%. &. 711), 0ue na ?ran#a a e2&u"sono é a-e%aa &e"a e2is%6ncia e c<nu!e eou -i"4os -ranceses o e2&u"sano e 0ue omesmo ocorre nos Es%aos Unios, one a e2is%6ncia e c<nu!e, -i"4o ou &ai americanos

s; sus%a a e&or%a#o &or en%raa i"e!a" no &a*s mas no socorre 4i&;%ese e e2&u"so &or ou%ros mo%i'os.A 8ei .Q1, moi-icou o ar%. Q (renumerao &ara ) a 8ei .1, %rans-ormanoem &recei%o "e!a" o 0ue e2is%ia, resumiamen%e, em >/mu"a o >T?, com a se!uin%erea#o9@No se &roceer a e2&u"so9...........II 5 0uano o es%ran!eiro %i'er9 a) c<nu!e +rasi"eiro o 0ua" no es%ea i'orciao ouse&arao, e -a%o ou e irei%o, e ese 0ue o casamen%o %en4a sio ce"e+rao 4 mais ecinco anos: +) ou -i"4o +rasi"eiro 0ue, com&ro'aamen%e, es%ea so+ sua !uara e e"ee&ena economicamen%e. No%e5se 0ue, e acoro com o ] 1o o mesmo ar%. , no so su-icien%es &ara cons%i%uir im&eimen%o 3 e2&u"so a ao#o ou recon4ecimen%o e -i"4o +rasi"eiro &os%erior ao -a%o0ue a mo%i'ar.Com&e%6ncia. Processo. Recursos>e!uno o ar%i!o a 8ei .1 com&e%e ao Minis%ro a Jus%i#a, e o-*cio ouaco"4eno so"ici%a#o -unamen%aa, e%erminar a ins%aura#o e in0uéri%o &ara a e2&u"soo es%ran!eiro. A e2&u"so, &orém, é a%o &o"*%ico, e so+erania, cuo u"!amen%o 0uan%o ao&or%uniae e con'eni6ncia com&e%e e2c"usi'amen%e ao Presien%e a Re&/+"ica e, nes%esen%io, nem mesmo a orien%a#o 0ue os -uncionrios o Minis%ério a Jus%i#a 6em ao &rocesso 'incu"a o C4e-e a Na#o, con-orme o ar%i!o a 8ei .1, seno a meiae2&u"s;ria ou a sua re'o!a#o -ei%a &or Decre%o.O &oer iscricionrio con-erio ao Presien%e a Re&/+"ica e'ien%emen%e no escar%a ocon%ro"e urisiciona" o a%o. Con%ra a+usos e ar+i%rarieae e a%o uni"a%era" e meia e &o"*cia ca+er 4a+eas cor&us, seno ne!aa em !era", &orém, a an"ise e 'a"or &e"o uicirio 0uan%o a &erman6ncia o es%ran!eiro em casos e orem &/+"ica e se!uran#anaciona".Como a e2&u"so e es%ran!eiro ca+e ao Presien%e a Re&/+"ica, o 4a+eas cor&us 0ue 'ier a ser im&e%rao &e"o e2&u"sano ser u"!ao &e"o >T? (ar%. 17, I, a C?). A"is o %ema%em sio "e'ao com -re06ncia 3 >u&rema Cor%e. O caso o Pare Hi%o Miraca&i""o, &oeser ci%ao como e2em&"o cons%an%e e nossa uris&ru6ncia.A e2&u"so o Pare Hi%o Miraca&i""o9Em 1 o Pare i%a"iano Hi%o Miraca&i""o %e'e sua e2&u"so ecre%aa &e"o Presien%eGenera" J. B. ?i!ueireo &or0ue se ne!ara a ce"e+rar missa nos ias e 11 e se%em+ro, nascomemora#$es a semana a &%ria. O caso, re&resen%a um +om e2em&"o e a%o com n*%iascono%a#$es &o"*%icas, %omao num e%erminao momen%o 4is%;rico a 'ia naciona". OBrasi" &assa'a &e"o in*cio o re%orno ao re!ime emocr%ico, 4a'eno -ocos e %enso, coma OAB "u%ano &e"a res%aura#o os irei%os e !aran%ias ini'iuais e a e2is%6ncia e o'ensar!en%inos -u!ino os em+a%es com os mi"i%ares. O Pare ec"arara, em O-*cio Circu"ar,0ue en%re os mo%i'os e sua recusa em ce"e+rar a missa es%a'a o -a%o e no ser o &o'o +rasi"eiro e-e%i'amen%e ine&enen%e, ac4ano5se esam&arao e seus irei%os., A us%i-ica%i'a a e2&u"so -oi en0uaraa no ar%. 1 a 8ei .19 @O es%ran!eiro ami%io

Page 59: DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

7/24/2019 DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

http://slidepdf.com/reader/full/direito-elementos-basicos-de-direito-internacional-privado 59/103

no %erri%;rio +rasi"eiro no &oe e2ercer a%i'iae e na%ureza &o"*%ica, nem se imiscuir,ire%a ou inire%amen%e, nos ne!;cios &/+"icos o Brasi".O Pare im&e%rou 4a+eas cor&us con%ra o a%o e e2&u"so, 0ue -oi u"!ao &e"o >T?, seno5"4e ne!ao &ro'imen%o. Es%e u"!amen%o -oi "ar!amen%e no%iciao &e"a im&rensa escri%a,-a"aa e %e"e'isionaa, seno e ressa"%ar5se o 'o%o o Min. T4om&son ?"ores. Ne"e o

Minis%ro -ez re-er6ncia a 0ue na In!"a%erra, nas &a"a'ras o Min. 8ei%o e A+reu, +as%a'auma &a"a'ra e esa%en#o e es%ran!eiro con%ra a rain4a &ara us%i-icar sua e2&u"so.Ressa"%ou o Minis%ro T4om&son ?"ores 0ue rezar ou no a missa es%a'a en%re as &rerro!a%i'as o 'i!rio, 0ue a Cons%i%ui#o &re'6 0ue nin!uém &oe ser o+ri!ao a-azer ou ei2ar e -azer a"!o seno em 'ir%ue e "ei. Mas, a"ém e no rezar a missa o &roco i%a"iano se 4a'ia in%rome%io, &o"i%icamen%e, a%ra'és e O-*cio Circu"ar, na &o"*%icain%erna o &a*s, con%ri+uino &ara a!i%ar a &o&u"a#o o in%erior o Es%ao e Pernam+uco,one ocorriam !ra'es &ro+"emas &o"*%ico5sociais, &ra%icano o Pare, aina, ou%ros a%osaicionais a mesma na%ureza. Por es%a mani-es%a#o &o"*%ica, consieraa noci'a aosin%eresses nacionais, o >T? no con4eceu o 4a+eas cor&us im&e%rao, ine-erino %r6s &eios simi"ares an%eriores, con-irmano a e2&u"so.E2&u"so o &a*s ao in'és e &ena e rec"uso 5 ks 'ezes &oe o Es%ao o&%ar &e"ae2&u"so o ini'*uo es%ran!eiro 0ue come%er crime em seu %erri%;rio ao in'és e conen5"o ao cum&rimen%o e &ena, 0ue oneraria seus co-res e, na &r%ica, no "4e %raria maior  +ene-*cio. Es%e is&osi%i'o, 0ue é -acu"%ao en%re n;s &e"o ar%. a 8ei .1, e2is%ei!ua"men%e em ou%ros &a*ses, como a Es&an4a, 0ue o a&"icou ao in*cio e no'em+ro e1, 0uano o Go'erno a Es&an4a eciiu e2&u"sar o %ra-ican%e +rasi"eiro 8*'io BruniJ/nior, conenao na0ue"e &a*s &or assa"%o a +anco a ois anos e rec"uso. O %ra-ican%e, &reso an%eriormen%e na I%"ia, encon%ra'a5se -ora!io na Euro&a, seno 4 oze anos &rocurao &e"a &o"*cia +rasi"eira, %eno sio a0ui conenao &or %en%ar %ra-icar coca*naem+a"aa em "a%as e sarin4a, a"ém e res&oner a &rocessos &or %en%a%i'a e assassina%o eocu"%a#o e ca'er.E2&u"so &ara o Brasi", e one era é naciona", as au%oriaes +rasi"eiras, 0ue 4a'iam &erio a o&or%uniae e re0uerer a e2%rai#o o %ra-ican%e 0uano o mesmo -oraconenao na I%"ia, &ueram, assim, -ina"men%e &ren65"o e a&"icar5"4e as &enas im&os%as &or nossa Jus%i#a.E\TRADIKLOConcei%o9 na%ureza ur*ica, casos, coni#$es, &rocesso, recursos, an"ise e casosconcre%os, o caso Mic4e" ?ran, o caso Bi!!s, a ree2%rai#o.A e2%rai#o ('ie a res&ei%o as e2ce"en%es mono!ra-ias e Gi"a Macie" Correia Meer Russomano, E. 8TR e Meias Com&u"s;rias, e ?rancisco \a'ier a >i"'a Guimares,E. ?orense) , consis%e numa -orma &rocessua" e co"a+ora#o in%ernaciona" ami%ia &ara-azer com 0ue um in-ra%or a "ei &ena", re-u!iao em ou%ro &a*s, se a&resen%e ao u*zocom&e%en%e e ou%ro &a*s one o crime -oi come%io.Preomina, na es&écie, o sen%io uni'ersa" e us%i#a, 0ue +usca im&eir &ossa o ini'*uosu+%rair5se 3s conse06ncias as in-ra#$es come%ias con%ra a "ei &ena", e'i%ano aimuniae.E2is%em na e2%rai#o os e"emen%os a%i'o e &assi'o 0uan%o 3 so"ici%a#o, carac%erizano5seo &rimeiro no Es%ao re0ueren%e, 0ue &ee a en%re!a o rec"amao ao Es%ao Re0uerio 5ou e"e a acei%a 5 seno rec"amao o ini'*uo incu"&ao ou conenao &or uma in-ra#o,0ue se encon%ra no %erri%;rio o Es%ao re0uerio.

Page 60: DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

7/24/2019 DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

http://slidepdf.com/reader/full/direito-elementos-basicos-de-direito-internacional-privado 60/103

Assim, é a%i'a a e2%rai#o o &on%o e si%ua#o o Es%ao re0ueren%e e, nes%e caso, o &eio su+orina5se 3s re!ras "e!ais 'i!en%es no Es%ao re0uerio, se ine2is%ir %ra%ao: e, &assi'a, 0uano 'is%a o &on%o re-erencia" o Es%ao re0uerio, 4i&;%ese em 0ue o &eiose su+orina 3 "ei in%erna es%e Es%ao ou a %ra%ao, se e2is%ir.A e2%rai#o &assi'a 'em %ra%aa no T*%u"o I\ a 8ei no .1 (ar%s. a Q), e no ar%.

11 e seu ] o Decre%o no .11, re!u"amen%aor a "ei,Es&eci-icamen%e em re"a#o 3 e2%rai#o a%i'a, a 8ei no .1 no orien%a como e'a &roceer o Juiz. No en%an%o, o &roceimen%o 0ue -oi ei%ao com o Decre%o58ei no =Q, e7 e a+ri" e 1= con%inuou seno o+ser'ao, razo &e"a 0ua" 'a"e %ranscre'er seu ar%i!o79 @Vuano se %ra%ar e ini'*uo rec"amao &e"a us%i#a +rasi"eira e re-u!iao em &a*ses%ran!eiro, o &eio e e2%rai#o e'er ser %ransmi%io ao Minis%ério a Jus%i#a e Ne!;cios In%eriores, 0ue o e2aminar e, se o u"!ar &roceen%e, o encamin4ar aoMinis%ério as Re"a#$es E2%eriores, &ara os -ins con'enien%es, -azeno5o acom&an4ar ec;&ia os %e2%os a "ei +rasi"eira re-eren%es ao crime &ra%icao, a &ena a&"ic'e" e a sua &rescri#o, e e aos ou in-orma#$es 0ue esc"are#am e'iamen%e o &eio. Em casos eur!6ncia, o Minis%ério a Jus%i#a e Ne!;cios In%eriores so"ici%ar as necessrias &ro'i6ncias ao as Re"a#$es E2%eriores, &ara 0ue es%e &e#a a &riso &re'en%i'a oe2%rai%ano.Vuano, em 'ir%ue e %ra%ao, o &a*s es%ran!eiro o &ermi%ir, as au%oriaes uicirias ouaminis%ra%i'as os Es%aos &oero ire%amen%e so"ici%ar a &riso &ro'is;ria oe2%rai%ano 3s au%oriaes com&e%en%es o re-erio &a*s. Nesse caso, &orém, e'eroimeia%amen%e "e'ar o -a%o ao con4ecimen%o o Minis%ério a Jus%i#a, 0ue o encamin4ar aoas Re"a#$es E2%eriores, &ara 0ue con-irme o &eio &e"os meios re!u"ares.Ine2is%ino, &ois, %ra%ao 0ue re!u"amen%e o moo e -orma"izar o &eio e e2%rai#oa%i'a e os ocumen%os 0ue e'em ins%ru*5"o, con'enien%e se %orna a consu"%a &ré'ia 3"e!is"a#o o &a*s re0uerio com o 0ua" o &eio e'er con-ormar5se, seno sem&renecessria a 'erso ocumen%a" &ara o iioma o &a*s rece&%or. No Brasi" so ois os re0uisi%os +sicos, em !era", &ara 0ue se ma%eria"ize a e2%rai#o9 o &rimeiro consis%e no &ré'io &ronunciamen%o o >u&remo Tri+una" ?eera", na -orma o ar%.7 e seu Re!u"amen%o In%erno (RI>T?)9 @No se conceer e2%rai#o sem o &ré'io &ronunciamen%o o >u&remo Tri+una" ?eera" so+re a "e!a"iae e a &roce6ncia o &eio, o+ser'aa a "e!is"a#o 'i!en%e. O se!uno é 0ue o e2%rai%ano %en4a sio &reso eco"ocao 3 is&osi#o o >T?, sem o 0ue o &eio e e2%rai#o no %er anamen%o, eacoro com o ar%. 7 o RI>T?, e'eno o e2%rai%ano &ermanecer &reso a%é o u"!amen%o -ina" (ar%. 71= o RI>T?).O recon4ecimen%o e a &riso o e2%rai%ano em %erri%;rio naciona", c"aro es%, e'er ser -ei%a &e"o &oer e &o"*cia naciona", no se ami%ino a in%romisso e a!en%es es%ran!eirosem su+s%i%ui#o aos nacionais, o 0ue cons%i%uiria um esres&ei%o 3 so+erania naciona", comoacon%eceu no caso Rona" Bi!!s, 0uano a!en%es a >co%"an Sar 'ieram +uscar oe2%rai%ano em 0ues%o no %erri%;rio naciona", sem 0ua"0uer so"ici%a#o &ré'ia,ocasionano &eio &os%erior e e2cusas o Go'erno +ri%Fnico.A"is, 0uano o %e2%o o Tra%ao e E2%rai#o Brasi"5Es%aos Unios se encon%ra'a &araser e2aminao e a&ro'ao &e"o Con!resso Naciona", Pon%es e Mirana &ro-eriu &arecer so+re a rea#o 0ue -ora &ro&os%a ao ar%i!o 1 o Tra%ao. A rea#o &ro&os%a &ara es%ear%i!o &reconiza'a 0ue o Es%ao re0ueren%e &uesse @en'iar ao Es%ao re0uerio um oumais a!en%es, e'iamen%e au%orizaos, 0uer &ara au2i"iarem no recon4ecimen%o o

Page 61: DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

7/24/2019 DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

http://slidepdf.com/reader/full/direito-elementos-basicos-de-direito-internacional-privado 61/103

ini'*uo rec"amao, 0uer &ara o rece+erem e conuzi5"o &ara -ora o Es%ao re0uerio...Pon%es -ez re-er6ncia em seu &arecer PONTE> DE MIRANDA 5 Parecer N. =1=,%ranscri%o na co"e%Fnea e &areceres o au%or Tomo HII @Vues%$es ?orenses, E. Borsoi17 5 Rio e Janeiro, &!. =1 e se!s.: a 0ue o &oer &o"icia" e2&ira nas -ron%eiras,acrescen%ano 0ue o 0ue nesses casos &oe o Es%ao -azer é o 0ue a 0ua"0uer &essoa é

 &ermi%io9 'er, ou'ir, &eir in-orma#$es, ar in-orma#$es e 0ue a &resen#a e a!en%ees%ran!eiro &ara in'es%i!a#$es em %erri%;rio naciona" a"ém e ser an%iur*ica, aas are"e'Fncia e a a"%a si!ni-ica#o as re"a#$es en%re os Es%aos si!na%rios o Tra%ao, seria &o"i%icamen%e esaconse"4'e".Ino+s%an%e o &a*s e es%ino o e2%rai%ano &oer ao%ar isci&"inamen%o &r;&rio, e ummoo !era" a "in4a &roceimen%a" e as -orma"iaes ocumen%ais e ou%ros Es%aos noiscre&am a orien%a#o 'i!en%e no Brasi".A e2is%6ncia e %ra%ao e, na sua -a"%a, a &romessa e reci&rociae>o+re as re!ras &ermissi'as a e2%rai#o, e'e5se %er &resen%e 0ue as "e!is"a#$es os &o'osnem sem&re coinciem, e moo 0ue a "ei con-ere mecanismos &ara so"ucionar asi'er!6ncias 0ue is%in!uem.Assim, &ara 'ia+i"izar a e2%rai#o, no Brasi", é necessrio9a) e2is%6ncia e %ra%ao, 4i&;%ese em 0ue seno "ei en%re as &ar%es con%ra%an%es, assumecar%er o+ri!a%;rio. (Direi%o con'enciona"): +) &romessa e reci&rociae, coni#o inis&ens'e" &ara e2ame o &eio, se ine2is%ir %ra%ao e e2%rai#o. (Direi%o in%erno). &ac*-ico o en%enimen%o e 0ue, em 4a'eno %ra%ao, a concesso a e2%rai#o eri'are o+ri!a#o con'enciona", assumino car%er o+ri!a%;rio, nos "imi%es o 0ue %i'er sioaus%ao no %ra%ao. Tra%ar5se5, no caso, e re!ra es&ecia" em re"a#o 3s "eis, e e-icciaa+so"u%a.Hrios so os %ra%aos e e2%rai#o -irmaos &e"o Brasi". A&enas &ara e2em&"i-icar ase!uir so re"acionaos a"!uns9 com a >u*#a (a&ro'ao &e"o Decre%o no 7=., e1=.=.1=Q): com o C4i"e (a&ro'ao &e"o Dec. 8e!is"a%i'o no 1, e 1..1=): com oMé2ico (a&ro'ao &e"o Decre%o58ei no 7, e =.11.1=): com os Es%aos Unios(a&ro'ao &e"o Dec. 8e!is"a%i'o no 17=, e 1..1Q): com a Ar!en%ina (a&ro'ao &e"oDec. 8e!is"a%i'o no , e 7..1Q). Nos %ermos o ar%. a 8ei .1 o Brasi" no conceer a e2%rai#o9 (I) e +rasi"eiro,sa"'o se a a0uisi#o essa naciona"iae 'eri-icar5se a&;s o -a%o 0ue mo%i'ar o &eio: (II)se o &eio e e2%rai#o ecorrer e -a%o no consierao crime no Brasi" ou no Es%aore0ueren%e: (III) se o Brasi" -or com&e%en%e, se!uno suas "eis, &ara u"!ar o crime im&u%aoao e2%rai%ano: (IH) se a "ei +rasi"eira im&user ao crime &ena e &riso i!ua" ou in-erior aum ano: (H) caso o e2%rai%ano res&ona a &rocesso ou 4aa sio conenao ou a+so"'iono Brasi" &e"o mesmo -a%o em 0ue se -unar o &eio e e2%rai#o: (HI) caso es%i'er e2%in%a a &uni+i"iae &e"a &rescri#o se!uno a "ei +rasi"eira ou a o Es%ao re0ueren%e:(HII) se o -a%o cons%i%uir crime &o"*%ico: e (HIII) caso o e2%rai%ano e'a res&oner, noEs%ao re0ueren%e, &eran%e Tri+una" ou Ju*zo e e2ce#o.Os %ra%aos e e2%rai#o i-erem +as%an%e en%re si, em+ora man%en4am %oos a"!uns &on%osem comum como, &or e2em&"o, 0uan%o as re!ras e 0ue no ser em !era" conceia ae2%rai#o 0uano o Es%ao re0uerio -or, se!uno suas "eis, com&e%en%e &ara u"!ar oe"i%o, ou 0uano, &e"o mesmo -a%o, o a!en%e %i'er sio u"!ao ou es%i'er seno &rocessao no Es%ao re0uerio, ou 0uano a a#o ou a &ena es%i'er &rescri%a.

Page 62: DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

7/24/2019 DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

http://slidepdf.com/reader/full/direito-elementos-basicos-de-direito-internacional-privado 62/103

A"!uns esses %ra%aos con%ém uma "is%a!em os crimes ou e"i%os 0ue au%orizam ae2%rai#o, como é o caso os %ra%aos -irmaos en%re o Brasi" e os Es%aos Unios e oBrasi" e a Bé"!ica. Ou%ros a&enas e-inem 0ue a e2%rai#o ser au%orizaa nos casos asin-ra#$es em 0ue a "ei o Es%ao re0uerio im&on4a &ena maior 0ue e um ano ou mais e &riso.

 No caso o %ra%ao e e2%rai#o -irmao en%re o Brasi" e os Es%aos Unios a"ém a"is%a!em os crimes ou e"i%os, cons%a 0ue o Es%ao re0uerio somen%e e2%rai%ar oini'*uo acusao ou conenao &e"os crimes enumeraos no %ra%ao se es%i'eremcumu"a%i'amen%e &resen%es as se!uin%es coni#$es9 1) a "ei o Es%ao re0ueren%e, em 'i!or no momen%o em 0ue o crime ou e"i%o -or come%io, comine &ena e &ri'a#o e "i+erae0ue e2cea a um ano e 7) a "ei em 'i!or no Es%ao re0uerio comine, em !era", &ara omesmo crime ou e"i%o, 0uano come%io em seu %erri%;rio, &ena e &ri'a#o e "i+erae0ue &ossa e2ceer e um ano. No Brasi", na aus6ncia e %ra%ao e e2%rai#o, e2i!e a "ei 0ue 4aa &romessa ereci&rociae a &ar%e o Es%ao re0ueren%e &ara &oer ser a mesma au%orizaa, nos %ermoso ar%i!o a 8ei .1.Mui%os au%ores, no en%an%o, sus%en%am e 'rios &a*ses %6m in%er&re%ao 0ue, mesmo na &resen#a e uma &romessa e reci&rociae e %ra%amen%o -irmaa &e"o Go'erno o Es%aore0ueren%e, a e2%rai#o &ossa no ser conceia em 'ir%ue o e"i%o &or e"a com&reeniono %er sio inc"u*a em %ra%ao an%erior. A"!uns, &ara us%i-icar o &recei%o, 'o +uscar no#$es +sicas o irei%o &ena" 0uan%o ao irei%o inarre'e" e asi"o 5 nu""a %rai%io sine"e!e. Ou%ros &a*ses, aina, e-enem, na -a"%a e %ra%ao, o irei%o 0ue %eriam, comomani-es%a#o e sua so+erania, e e-ener com&"e%amen%e a e-esa os e"in0en%es 0uese %en4am re-u!iao em seu %erri%;rio.Como 0uer 0ue sea, no caso o o-erecimen%o e reci&rociae o &eio e e2%rai#o sesu+orinar 3 "ei in%erna o &a*s re0uerio.>em %a" &romessa e reci&rociae, ser norma"men%e in'i'e" a acei%a#o a e2%rai#o, &or se %ra%ar e re0uisi%o im&os%o em !era" &or "ei, em car%er a+so"u%o, 0ue, &or isso, no &oe ser a-as%ao ou is&ensao.A reci&rociae e %ra%amen%o nes%a ma%éria é mais &o"*%ica o 0ue uma e2i!6ncia a us%i#a. Assim, a acei%a#o a &romessa e reci&rociae é a a"#aa e2c"usi'a o Poer E2ecu%i'o, ine&eneno, a a&recia#o o Juicirio. De'e5se re!is%rar, &or o&or%uno, 0uea Cons%i%ui#o ?eera" +rasi"eira no e2i!e 0ua"0uer re-ereno "e!is"a%i'o 3 acei%a#o &e"oPoer E2ecu%i'o a &romessa e reci&rociae.Acon%ece 3s 'ezes 0ue a e2%rai#o o mesmo ini'*uo sea re0ueria ao mesmo %em&o e &e"o mesmo -a%o, &or 'rios Es%aos. En%o %6m5se 0ue se"ecionar (su&ono5se 0ue %oosos &eios &reenc4am os re0uisi%os "e!ais) 0uais e"es e'er ser a%enio &e"o Es%aore0uerio. Como a "ei &ena" %em essencia"men%e a&"ica#o %erri%oria" a o&inio maisaco"4ia consis%e em en%re!ar o e2%rai%ano ao &a*s ao 0ua" e"e se ac4a "i!ao &e"o "a#o &o"*%ico5ur*ico a naciona"iae. Esse sis%ema é o ao%ao &e"a "ei +rasi"eira e &e"os%ra%aos 0ue o Brasi" %6m ce"e+rao so+re a ma%éria. No caso e 0ue se 'eri-i0uem &eios m/"%i&"os e e2%rai#o com +ase em -a%os i-eren%esse as in-ra#$es -orem a mesma !ra'iae e'e5se o+ser'ar o cri%ério crono";!ico os &eios. No caso e !ra'iae i-eren%e ca+er o+ser'ar um cri%ério 0ua"i%a%i'o, en%re!anoo e2%rai%ano ao &a*s em 0ue %en4a ocorrio o e"i%o mais !ra'e, a u*zo o Es%aore0uerio.>o+re a 'ea#o a e2%rai#o e +rasi"eiros

Page 63: DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

7/24/2019 DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

http://slidepdf.com/reader/full/direito-elementos-basicos-de-direito-internacional-privado 63/103

A re!ra mais comum encon%r'e" no irei%o os Es%aos é o e caa Es%ao no &ermi%a ae2%rai#o e seus nacionais. No ar%. 1=, ] 1 a EC no 1 ac4a'a5se is&os%o9 @Noser conceia a e2%rai#o &or crime &o"*%ico ou e o&inio, nem, em caso a"!um, a e +rasi"eiro.A &roi+i#o a e2%rai#o o es%ran!eiro &or crime &o"*%ico ou e o&inio ac4a5se

a%ua"men%e &re'is%a no ar%. o , 8II a C?.J a &roi+i#o a e2%rai#o e +rasi"eiro, a"ém e es%ar con%ia no inciso I o ar%. a 8ei.1, ac4a5se is&os%a no ar%. o, 8I a C?, nos se!uin%es %ermos9 @nen4um +rasi"eiroser e2%rai%ao, sa"'o o na%ura"izao, em caso e crime comum, &ra%icao an%es ana%ura"iza#o, ou e com&ro'ao en'o"'imen%o em %r-ico i"*ci%o e en%or&ecen%es e ro!asa-ins, na -orma a "ei.>e!uno comen%rios e Ce"so Ri+eiro Bas%os1(@Curso e Direi%o Cons%i%uciona"5>arai'a, &. 7)1, o %e2%o a%ua" a C? %raz uas ino'a#$es9 @uma, &ara %ornar cer%o umen%enimen%o 0ue era es&osao &or a"!uns, com +ase na 8ei .1, so+ a é!ie o %e2%oan%erior, 0ua" sea9 o e 0ue o na%ura"izao &oe ser e2%rai%ao em caso e crime comum &ra%icao an%es a na%ura"iza#o. O 0ue se izia é 0ue +as%aria um cance"amen%o ana%ura"iza#o &or -raue 3 "ei, ao 0ue se se!uiria o a%o e e2%rai#o. No 4 /'iacon%uo 0ue a consa!ra#o es%a meia no &r;&rio Te2%o Cons%i%uciona" 'eio e2imi5"a e0ua"0uer con%ro'érsia. A se!una e2ce#o a%in!e %am+ém o na%ura"izao, a!orae2%rai%'e" se en'o"'io em %r-ico in%ernaciona"men%e i"*ci%o e ro!as e en%or&ecen%es. No iscrimina a Cons%i%ui#o, comen%a aina o au%or, se o en'o"'imen%o é an%erior ou &os%erior 3 na%ura"iza#o, o 0ue e'ien%emen%e o %orna &ass*'e" a meia em am+as as4i&;%eses.A naciona"iae o e2%rai%ano, como acima 'is%o, re&resen%a um -a%or e2&onencia" no%ra%amen%o ao na "e!is"a#o os i'ersos Es%aos ao ins%i%u%o. As 4i&;%eses em 0ue e"aemons%ra sua in-"u6ncia &oem ser resumias9a) e2%rai%ano naciona" o Es%ao re0ueren%e 5 Uni-ormiae a &r%ica e ou%rina nes%esen%io: no im&or%a o "oca" em 0ue o e"i%o %en4a sio come%io, sea no %erri%;rio o &a*sre0ueren%e ou re0uerio, ou e ou%ro &a*s, se o e2%rai%ano -or naciona" o Es%aore0ueren%e. Cos%uma ser conceia a e2%rai#o, se as emais e2i!6ncias a%inen%es ao caso &ossam ser cum&rias: +) e2%rai%ano naciona" o Es%ao re0uerio 5 Nes%a 4i&;%ese, 0ue como 'imos noBrasi" é %ra%aa &e"a C?, com a 'ea#o a e2%rai#o o naciona", em+ora o &rinc*&ioominan%e sea es%e, o e no se &ermi%ir a e2%rai#o, e2is%em o&ini$es em sen%iocon%rrio.Gi"a Maria C. Meer Russomano 11 @A e2%rai#o no Direi%o In%ernaciona" e no Direi%oBrasi"eiro, =a. E. E. Re'is%a os Tri+unais, &. 1Q111 re-erino5se a 0ue a "in4a ear!umen%a#o 0ue -a'orece a 'ea#o a e2%rai#o e nacionais os %erri%;rios e seus &a*ses re&ousa, en%re ou%ros ar!umen%os, no e 0ue com&e%e a %oos os &a*ses asse!urar aseus s/i%os %ra%amen%o e0i%a%i'o e us%o no e2%erior, e'i%ano &ossam ser '*%imas ear+i%rarieaes, asse!urano5se a e"es uma us%i#a im&arcia", o 0ue &oeria no ocorrer em%ri+unais es%ran!eiros, ci%a 0ue, em 1=, 0uano se reuniu em Bru2e"as a III Con-er6nciaIn%ernaciona" &ara a uni-ica#o o Direi%o Pena", -icou consa!raa a %ese ae2%rai%i+i"iae os nacionais, com 'o%o em 0ue -icou consi!naa es%a 4i&;%ese,"em+rano os casos e cer%as ca%e!orias e e"in0en%es e e in-ra#$es 0ue re&resen%am um &eri!o comum &ara %oas as socieaes ci'i"izaas (@...&our cer%aines ca%é!ories e

Page 64: DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

7/24/2019 DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

http://slidepdf.com/reader/full/direito-elementos-basicos-de-direito-internacional-privado 64/103

é"in0uan%s e% ^in-rac%ions, 0ui &résen%en% un an!er commum &our %ou%es "es socié%ésci'i"isées).Vuano o e2ame e 'o%a#o no Con!resso Naciona" o Tra%ao e E2%rai#o Brasi"5Es%aos Unios a América, em 11, Pon%es e Mirana &ro-eriu &arecer 17 PONTE> DEMIRANDA 5 Parecer N. =1, e 7Q e un4o e 11 5 %ranscri%o no Tomo HII a co"e%Fnea

e &areceres o au%or @Vues%$es ?orenses @, &!. =1 e se!s., Rio e Janeiro, 17, E.Borsoi: 17 so+re a rea#o o ar%. o a minu%a o Tra%ao 0ue, a&;s is&or no 4a'er o+ri!a#o &ara o Es%ao re0uerio, e conceer a e2%rai#o e um seu naciona", &reconiza'a 0ue, e acoro com as "eis o mesmo, &oeriam as au%oriaes e2ecu%i'as oEs%ao re0uerio -az65"o, caso "4es &arecesse ae0uao.Pon%es isse 0ue a 'ea#o e e2%rai%ar5se naciona" encon%ra'a5se em 0uase %oos os%ra%aos e e2%rai#o 0ue -oram assinaos e a&ro'aos no sécu"o \I\ no 0ue res&ei%a aosEs%aos euro&eus con%inen%ais e 0ue, com a ri!iez a inser#o en%re n;s a &roi+i#o ae2%rai#o e nacionais no %e2%o a Cons%i%ui#o (re-eria5se ao ar%i!o 1Q1, ] == aCons%i%ui#o e 1Q) mesmo se &re'is%a em Tra%ao, no %eria 'a"iae a ci%aais&osi#o. Acrescen%ou o au%or, em seu &arecer, 0ue a e2%rai#o su&$e 0ue se %en4acon-ian#a no Es%ao one se acusa e se conena a &essoa. >eria, em suas &a"a'ras,me"inroso, a &ro&;si%o e nacionais, &rees%a+e"ecer5se es%a con-ian#a, @a* o cos%umein%eres%a%a", 4oe -irmao, e se no e2%rai%ar o naciona". @A0ui, iz aina o au%or, @acom&e%6ncia o es%ao a naciona"iae in%er'ém como e2ce#o 3 re!ra, 0ue é a acom&e%6ncia %erri%oria". >ur!e a com&e%6ncia o Es%ao a naciona"iae comosu+siiria.Casos no%;rios e e2%rai#o9 Mic4e" ?ran, 8uciano Pessina, Rona" Bi!!sO caso Mic4e" ?ran9Em 7Q e u"4o e 1 C"uia 8essin Rori!ues, e 7Q anos, -oi encon%raa mor%a nos &en4ascos a A'. Niemeer, com um saco e &eras amarrao ao &esco#o.Mic4e" ?ran, nascio no Brasi" mas -i"4o e &ais su*#os, -oi a&on%ao como um os &rinci&ais sus&ei%os o assassina%o em &rimeiro !rau e C"uia, un%amen%e com Geor!eY4our. Ta" assassina%o %eria ocorrio numa -es%a es%imu"aa com o uso e coca*na na casae Mic4e", ois ias an%es o esco+rimen%o o cor&o, e am+os os sus&ei%os,com&ro'aamen%e, ocu"%aram o ca'er.Mic4e" ?ran a&;s %er sio acusao, -u!iu o Brasi" ao -ina" e se%em+ro e 1, -icano-ora!io em Xuri0ue, >u*#a, one, a"e!ano a u&"a naciona"iae, &re%enia ser u"!ao,em+ora -osse a"'o e &rocesso e e2%rai#o re0uerio &e"o Brasi".O Brasi" e a >u*#a -irmaram %ra%ao e e2%rai#o em 1=7, &re'eno &orém o %ra%ao 0ueos Es%aos si!na%rios no so -or#aos, mu%uamen%e, a en%re!ar os seus nacionais, %eno o &eio e e2%rai#o, como es-ec4o, a ne!a%i'a a >u*#a em en%re!ar o acusao 3 us%i#a +rasi"eira. O mesmo, &orém, 'eio a ser u"!ao na >u*#a, &e"o &rimao a "ei naciona" &ara u"!ar crimina"men%e o ciao o &a*s, 0ue ne"e se encon%re, e &e"o mesmo &re%ensocrime &ra%icao no Brasi".O resu"%ao es%e u"!amen%o &e"as au%oriaes su*#as, con4ecio em 11, -oi o e 0ueMic4e" ?ran aca+ou inocen%ao, e'io a serem consieraas inconsis%en%es &e"a us%i#a"oca" as &ro'as &rouzias no Brasi", em es&ecia" o "auo a au%;&sia.Permaneceno omici"iao em Xuri0ue, mas 'iaano cons%an%emen%e 3 ?ran#a, &resumi'e"men%e "i!ao ao narco%r-ico, Mic4e" ?ran -oi &reso em no'em+ro e 1 &or en'o"'imen%o com ro!as em %erri%;rio -ranc6s, 'ino o Go'erno o Brasi", a'isao &e"aIn%er&o", a re0uerer mais uma 'ez, es%a -ei%a 3 ?ran#a, a sua e2%rai#o. Como, &orém, o

Page 65: DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

7/24/2019 DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

http://slidepdf.com/reader/full/direito-elementos-basicos-de-direito-internacional-privado 65/103

Brasi" no man%in4a %ra%ao e e2%rai#o com a ?ran#a, e a ?ran#a e a >u*#a man%in4am%ra%ao nes%e sen%io, -oi ne!aa &e"a ?ran#a, a%ra'és a Cor%e e A&e"a#o e Besan#on, ae2%rai#o &ara o Brasi" e e'o"'io o acusao 3 >u*#a.?ina"men%e, Mic4e" ?ran 'eio a ser assassinao, a %iros, em Xuri0ue, na !ara!em o &réioem 0ue resiia, em u"4o e 1.

O caso e 8uciano PessinaOu%ro caso in%eressan%e e e2%rai#o -oi o re0uerio &e"a I%"ia ao Brasi" en'o"'eno ociao i%a"iano 8uciano Pessina. O e2%rai%ano, -ormao em Ci6ncias Po"*%icas &e"aUni'ersiae e Mi"o, -ora conenao na I%"ia a anos e 11 meses e rec"uso &or %er  &ar%ici&ao, na écaa e , e a#$es %erroris%as as Bri!aas Herme"4as, ca&i%u"aas &e"asau%oriaes &enais i%a"ianas como -orma#o e 0uari"4a, rou+o, %rans&or%e e armas e &ar%ici&a#o em assa"%o a +anco.Pessina, 0ue c4e!ou em 17 ao Brasi", raicano5se no Rio e Janeiro, -oi &reso em 1,aos Q anos, e se!uno o &ronunciamen%o e%erminan%e o Minis%ério P/+"ico +rasi"eiro emseu u"!amen%o no >T?, es%ariam na é&oca &rescri%as as conena#$es i%a"ianas e 1(e2&"oso e +om+a e %rans&or%e e e2&"osi'os) e e mar#o e 1 (rou+o 3 mo armaa).Vuan%o 3 sen%en#a i%a"iana e 1 (assa"%o 3 +anco em +ano armao) o Minis%ério P/+"icoen0uarou o a%o no como %errorismo mas como a#o &ra%icaa &or mo%i'a#o &o"*%ica, em0ue, se!uno a "ei +rasi"eira, a e2%rai#o no é conceia.Em -e'ereiro e 1 o >u&remo Tri+una" ?eera", &or unanimiae, com +ase no ar%. oa C? 0ue is&$e no ser conceia e2%rai#o e es%ran!eiro &or crime &o"*%ico ou eo&inio, ne!ou o &eio e e2%rai#o -ormu"ao, &or en%ener 0ue 4ou'e @&re&onerFnciae mo%i'a#o &o"*%ica nas a#$es in%en%aas &e"o e2%rai%ano na I%"ia, na écaa e .O caso Bi!!s9O in!"6s Rona" Ar%4ur Bi!!s %ornou5se -amoso &or %er &"aneao e &ar%ici&ao, em 1=,o assa"%o ao %rem &a!aor 'ino e G"as!o, Esc;cia, com rou+o e 17 ma"as con%eno7.. "i+ras es%er"inas. Em u"4o e 1 e'aiu5se a &riso "onrina, a%é en%oconsieraa ine2&u!n'e", one cum&ria &enas cumu"a%i'as e 7 e = anos, -u!ino &ara aAus%r"ia, %eno in!ressao no Brasi" em 1, com ocumen%a#o -a"sa, o 0ue !eroure0uerimen%o o+e%i'ano sua e2%rai#o a &ar%e a misso i&"om%ica a Gr5Bre%an4ano Brasi". Na o&or%uniae no 4a'ia %ra%ao e e2%rai#o en%re Brasi" e In!"a%erra e a missoi&"om%ica +ri%Fnica esc"areceu 0ue a sua "e!is"a#o no con-eria ao Go'erno &oeres"e!ais &ara e2%rai%ar uma &essoa o Reino Unio na aus6ncia e %ra%ao, no is&ono,assim, e meios &ara &rome%er a reci&rociae e %ra%amen%o, con-orme o A%o eE2%rai#o e 1.Assim, &or sim&"es es&ac4o minis%eria", o &eio -oi ine-erio no Brasi", no c4e!ano aser encamin4ao ao >u&remo Tri+una" ?eera" &ara e2ame o car%er a in-ra#o. En%o, &o"iciais in!"eses a >co%"an Sar se0es%raram Bi!!s em &"eno %erri%;rio +rasi"eiro,"e'ano5o &ara a Em+ai2aa +ri%Fnica, e one &re%eniam conuzi5"o e 'o"%a 3 In!"a%erra,sem ar sa%is-a#$es as au%oriaes +rasi"eiras. Como a &re%enso no o+%e'e 62i%o oEm+ai2aor a Gr5Bre%an4a 3 é&oca no Brasi", >r. Dere Do+son, a&resen%ou escu"&as-ormais em nome o seu Go'erno, &e"o &roceimen%o os ois ins&e%ores a >co%"an Sar,escu"&as 0ue -oram -ormu"aas &or >ir Ro+er% Mar, en%o Comissrio a Po"*ciaMe%ro&o"i%ana e 8onres.Em = e maio e 1Q -oi im&e%rao a+eas Cor&us &e"o en%o a'o!ao, e&ois Minis%roo >T?, >e&/"'ia Per%ence, &eran%e o >T?, em -a'or o &acien%e Rona" Bi!!s, 'isano a

Page 66: DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

7/24/2019 DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

http://slidepdf.com/reader/full/direito-elementos-basicos-de-direito-internacional-privado 66/103

im&eir 0ua"0uer meia, no%aamen%e e&or%a#o, 0ue im&"icasse re%iraa -or#aa oes%ran!eiro o Terri%;rio Naciona", &or re&resen%ar -orma o+"*0ua e e2%rai#o.Em maio e 1Q, o en%o Minis%ro a Jus%i#a, Armano ?a"co, eciiu su+me%er oes%ran!eiro a re!ime e "i+erae 'i!iaa e e%erminar a sua e&or%a#o. Dessa -orma, no &ermi%iu a &erman6ncia e Bi!!s no Terri%;rio Naciona" &ara res&oner a &rocesso crime

 &e"a en%raa c"anes%ina e es%aa irre!u"ar no Brasi". O >T? eciiu, -ina"men%e, &or maioria, ene!ar a orem e, &or unanimiae, 0ue a e&or%a#o no &oeria ser -ei%a &ara aGr5Bre%an4a ou ou%ro &a*s no 0ua" &uesse e"a o+%er a e2%rai#o. Como, ma"!rao oses-or#os o I%amara%, nen4um ou%ro &a*s se is&usera a rece+er Bi!!s e"e a0ui &ermaneceu.Teno Brasi" e In!"a%erra ce"e+rao %ra%ao e e2%rai#o em a!os%o e 1, ra%i-icaoin%ernamen%e &e"o Brasi", encamin4ou o Go'erno in!"6s ao +rasi"eiro no'o &eio ee2%rai#o e Bi!!s. O &eio -oi rece+io &e"o I%amara%, 0ue o encamin4ou 3 Di'iso eMeias Com&u"s;rias o Minis%ério a Jus%i#a e es%e ao >u&remo Tri+una" ?eera", o 0ue-ornece a %ri"4a -orma" 0ue se!ue um &eio es%e %i&o. Decorreram, &orém, =Q anos a &r%ica o crime &e"o 0ua" Bi!!s -oi conenao, = anos e sua -u!a a &riso e 7 anos aen%raa o mesmo no Brasi". O crime come%io, se!uno a "e!is"a#o &ena" +rasi"eira,rou+o meian%e !ra'e amea#a ou 'io"6ncia, ac4a5se &re'is%o no ar%. 1 o C;i!o Pena",resu"%ano na &ena m2ima e 1 anos e rec"uso, es%ano &rescri%o se!uno os ar%s.1 e 11 o mesmo C;i!o. O >T?, assim, eciiu &e"o ar0ui'amen%o o &eio em razoa &rescri#o 'in%enria 0ue a "e!is"a#o +rasi"eira a&"ica em casos simi"ares e 0ue se a&"ica%am+ém 3 4i&;%ese e e2%rai#o.A ree2%rai#o 5 é uma -i!ura ur*ica 0ue con%em&"a a 4i&;%ese a en%re!a o e2%rai%ano, &e"o Es%ao re0ueren%e, a um %erceiro &a*s, em 'ir%ue e um e"i%o an%erior 3 a0ue"e &e"o0ua" 4a'ia sio en%re!ue, &e"o Es%ao re0uerio. No Brasi", es%a 4i&;%ese es% com&reeniana coni#o im&os%a ao &a*s re0ueren%e, nos %ermos o inciso IH a 8ei .1 0ue iz ose!uin%e9 @no ser e-e%i'aa a en%re!a sem 0ue o Es%ao re0ueren%e assuma ocom&romisso... IH 5 e no ser o e2%rai%ano en%re!ue, sem consen%imen%o o Brasi", aou%ro Es%ao 0ue o rec"ame.CAPfTU8O VUINTO 5 DIREITO CIHI8, PENA8 E DO TRABA8O NA REA DODIPr I 5 DIREITO CIHI8 5 1. DIREITO> DE ?AM*8IA9 CA>AMENTO: >EPARA#O EDIH;RCIO. 7. O DIH;RCIO NO DIREITO COMPARADO E NO BRA>I8: =.HA8IDADE DA> >ENTEN#A> DE DIH;RCIO PRO8ATADA> NO E\TERIOR: Q.DIREITO DA> >UCE>>`E>, TE>TAMENTO>: . DIREITO> AUTORAI>: .DIREITO> DE PROPRIEDADE INDU>TRIA8. II DIREITO PENA8: III 5 DIREITO DOTRABA8O.I 5 DIREITO CIHI81. DIREITO> DE ?AMf8IA No DIPr +rasi"eiro, e acoro com o &rinc*&io cons%an%e o ar%. o a 8ICC, os irei%os e-am*"ia so e%erminaos &e"as "eis o &a*s em 0ue -or omici"iaa a &essoa.A!ru&amos como cons%i%uino os irei%os e -am*"ia1 ROBERTO BARCE88O> DEMAGA8LE> 5 @Direi%o In%ernaciona" Pri'ao5 E. 8umen Juris 5 &!. =1 o conun%oe e"emen%os, irei%os e o+ri!a#$es oriunos as re"a#$es e &aren%esco e seus e-ei%os en%re &essoas a %*%u"o e casamen%o, se&ara#o, i';rcio, -i"ia#o ou "e!i%ima#o, seno es%econun%o 0ue emer!em as c4amaas 0ues%$es e es%ao, as 0uais, &e"o ine!'e" in%eressesocia" a 0ue se re"acionam, re&resen%am norma"men%e 0ues%$es e orem &/+"ica nos

Page 67: DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

7/24/2019 DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

http://slidepdf.com/reader/full/direito-elementos-basicos-de-direito-internacional-privado 67/103

orenamen%os ur*icos ou na ou%rina os Es%aos, no &oeno as &ar%es so+re e"as is&or "i'remen%e. No &oe %am+ém es%a -orma, como é e'ien%e, 4a'er a reso"u#o consensua" ocasamen%o, em+ora o ins%i%u%o %en4a ine!'e" na%ureza con%ra%ua", ou os c<nu!es as&irem ase&ara#o &e"a 'ia ne!ocia" &ri'aa, com e-ei%os 0ue s; sero o+%ios &e"a 'ia uicia". A

 &ro&;si%o, is&$e o CPC em seu ar%. 7, com&e%ir e2c"usi'amen%e ao uiz e irei%o, &rocessar e u"!ar @(II) as a#$es concernen%es ao es%ao e ca&aciae as &essoas.CA>AMENTODen%re os romanos, 0ue &ra%ica'am &or e2ce"6ncia a mono!amia, o casamen%o ouma%rimonio so"ene, &or escri%o 5 us%ae nu&%iae ou ma%rimonium 5 era con%ra*o e acorocom o us ci'i"e e e-inio no irei%o us%inianeu como @a unio e 4omem e mu"4er comini'is*'e" cos%ume e 'ia.As us%as n/&cias se e2%in!uiam &e"a mor%e e um os c<nu!es, &e"a &era a "i+er%as oua ci'i%as &or um os c<nu!es ou &e"o i';rcio ou re&/io. O ma%rimonium o ius!en%ium cons%i%u*a numa "i!a#o 0ue em+ora no con-i!urasse uma unio e -a%o semconse06ncias ur*icas, no era re!io &e"o us ci'i"e. Era, aina, ami%io o casamen%o-ora o irei%o as !en%es, e acoro com o irei%o naciona" e cer%os &ere!rinos, aos 0uaisse consen%ia 0ue con%inuassem com seus usos e cos%umes e ori!em.Em re"a#o ao DIPr, uas 0ues%$es %6m es&ecia" es%a0ue no casamen%o9 a ca&aciae oscon%raen%es e o re!ime "e!a" 0ue re!er as coni#$es e -uno o ma%rimonio. A re!raominan%e é 0ue a ca&aciae os con%raen%es se re!e &e"a "ei &essoa" os mesmos, senoes%a, no Brasi", a omici"iar, nos %ermos o ar%. o a 8ICC. Vuan%o ao re!ime "e!a" oma%rimonio, %am+ém nos %ermos o ar%. o a 8ICC (] 1o), rea"izano5se o casamen%o noBrasi" ser a&"icaa a "ei +rasi"eira 0uan%o aos im&eimen%os irimen%es e as -orma"iaesa ce"e+ra#o, o+eeceno o re!ime "e!a" e +ens o ma%rimonio, "e!a" ou con'enciona",se!uno o ] Qo o mesmo ar%i!o, 3 "ei o &a*s em 0ue os nu+en%es %i'erem omic*"io eseno es%e i'erso, a "ei o &rimeiro omic*"io conu!a".Oscar Ten;rio ac4a 0ue &oer*amos se!uir, !enericamen%e, o cri%ério a ou%rina e uris&ru6ncia americana, &e"o 0ua" as coni#$es e -uno o ma%rim<nio se su+me%em a"ei o "u!ar e -orma#o o casamen%o, cri%ério se!uio em &ar%e, 0uan%o aos im&eimen%osirimen%es, &e"o irei%o +rasi"eiro. "*ci%o aos nu+en%es, se!uno o ar%. 7 o CC &%rio, es%i&u"arem o 0ue "4es a&rou'er 0uan%o ao re!ime e seus +ens, a%ra'és escri%ura &/+"ica e an%es o casamen%o. O irei%o +rasi"eiro, nes%e sen%io, recon4ece &ara serem esco"4ios nos &ac%os an%enu&ciaisassinaos &e"os nu+en%es, os re!imes a comun4o uni'ersa": o a comun4o e a0ues%osou e a0uirios: o a se&ara#o a+so"u%a e o o%a".Tam+ém se!uno o ar%. 7 o CC caso no 4aa con'en#o en%re os c<nu!es so+re ama%éria, ou seno a con'en#o nu"a, 'i!orar 0uan%o ao re!ime e +ens os mesmos o acomun4o &arcia". Tem5se aina 0ue a ca&aciae &ara con%ra%ar o &ac%o an%enu&cia" é amesma e2i!ia &ara o casamen%o e no a !era" es%a+e"ecia no C;i!o Ci'i".A 8ICC, no ar%i!o o, es%a+e"ece 0ue os irei%os e -am*"ia no Brasi" se re!em &e"a "ei oomic*"io, e as o+ri!a#$es &e"o "u!ar e sua cons%i%ui#o. Rea"izano5se assim o casamen%ono Brasi" (] 1o o ar%. o) ser a&"icaa a "ei +rasi"eira 0uan%o a ca&aciae as &ar%es,en'o"'eno sua au%onomia &ara con%rair ma%rimonio e aos im&eimen%os irimen%es e,aina, 0uan%o 3s -orma"iaes a ce"e+ra#o.

Page 68: DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

7/24/2019 DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

http://slidepdf.com/reader/full/direito-elementos-basicos-de-direito-internacional-privado 68/103

Mas as 0ues%$es 0ue inicia"men%e se co"ocam so+re a ca&aciae &ara o com&romisso ocasamen%o aca+am seno as mais con%ro'er%ias &or cons%i%u*rem, an%es e %uo, um &ro+"ema e 0ua"i-ica#o.Jaco+ Do"in!er7 JACOB DO8INGER 5 @Direi%o Ci'i" In%ernaciona" 5 Ho". I 5 A ?am*"ia noDirei%o In%ernaciona" Pri'ao, E. Reno'ar, &. 71 e se!uin%es.7 a&resen%a in%eressan%e

es%uo so+re 0ues%o susci%aa 0uano o noi'o, omici"iao na A"eman4a, cons%i%ui, a%ra'ése &rocura#o es&ecia" a"!uém no Brasi", &ara 0ue o re&resen%e na ce"e+ra#o o seucasamen%o com a noi'a, a0ui omici"iaa. Como a "ei a"em inami%e o casamen%o &or  &rocura#o e o CC +rasi"eiro o &ermi%e, na -orma os ar%s. 1Q e 71, sur!e a 0ues%o &re"iminar a 0ua"i-ica#o o ins%i%u%o, se!uno a "e2 -ori, ou sea a +rasi"eira. No &rocesso uicia" em 0ue o %ema -oi eciio -oram ci%aas as o&ini$es e 'rios uris%as. C";'is Be'i"0ua, 0ue, ci%ano o ar%. 1Q o CC, sus%en%ou 0ue o es%ran!eiro no &oe casar &or &rocura#o se a sua "ei &essoa" no &ermi%ir. Pon%es e Mirana, >er&a8o&es e P4i"ae"&4o e Aze'eo, 0ue consieram 0ue &ara 0ue o casamen%o &ossa'a"iamen%e ser -ei%o &or &rocura#o ser necessrio 0ue a "ei e am+os os nu+en%es o &ermi%a, e is%o &or0ue an%es e cons%i%uir sim&"esmen%e uma -orma"iae a mani-es%a#o &essoa" o consen%imen%o, no caso, é e2i!6ncia 0ue se "i!a 3 ca&aciae ci'i" e ao irei%o e-am*"ia, re!ios am+os &e"a "ei naciona" o ec"aran%e, con-orme &arecer e P4i"ae"&4o eAze'eo, 0ue ser'iu e +ase &ara anu"a#o e casamen%o eciia &e"o Tri+una" e Jus%i#ao Rio e Janeiro e 0ue, em /"%ima ins%Fncia, susci%ou eciso o >T? &e"a ine2is%6ncia oma%rimonio.Ao caso seria 4oe a&"ic'e" os &recei%os con%ios no Con'en#o a ONU so+reConsen%imen%o ao Casamen%o, e 1.17.7, 0ue -oi ra%i-icaa &e"o Brasi" em 1, cuo ar%.1l es%a+e"ece 0ue o consen%imen%o e am+os os nu+en%es e'e ser &or e"es mani-es%ao &essoa"men%e, &eran%e a au%oriae com&e%en%e, com a ressa"'a e 0ue no é necessria a &resen#a e uma as &ar%es 0uano a ci%aa au%oriae se con'ence 0ue, e'io acircuns%Fncias e2ce&cionais é acei%'e" a aus6ncia a &ar%e e es%a %eria e2&ressao sua'on%ae ian%e e uma au%oriae com&e%en%e, no a %eno re'o!ao &os%eriormen%e.O casamen%o e es%ran!eiros (] 7l) &oer ce"e+rar5se no Brasi" &eran%e as au%oriaesi&"om%icas ou consu"ares o &a*s e am+os os nu+en%es, se am+os %i'erem a mesmanaciona"iae. J a in'a"iae o ma%rimonio, no caso os nu+en%es %erem omic*"ioi'erso, ser re!ia (] =o o ar%. o ) &e"a "ei o &rimeiro omic*"io conu!a".Em+ora a ci%a#o sea no caso i"us%ra%i'a, &ois o Brasi" no aeriu a Con'en#o, em un4oe 17, &ara conci"iar in%eresses e a"!umas "e!is"a#$es e &recei%os e orem &/+"icain%ernaciona" -oi a&ro'aa em aia uma Con'en#o In%ernaciona", 0ue es%a+e"eceu em seuar%. 1o 0ue o irei%o e con%rair casamen%o se re!e &e"a "ei naciona" e caa um os -u%uroses&osos, a menos 0ue uma is&osi#o es%a "ei se re-ira e2&ressamen%e a ou%ra "ei,consa!rano %a" ar%i!o, na &ar%e -ina", o irei%o e re%orno.Em ma%éria e im&eimen%os, os 0uais e&enem a "e2 ce"e+ra%ionis +rasi"eira, e2is%emuas e2ce#$es9 cer%os im&eimen%os a "ei +rasi"eira, aina 0ue no e2is%am nas "eis oscon%raen%es, e'em ser res&ei%aos se ecorren%es e orem &/+"ica: e no sero res&ei%aosno Brasi" os im&eimen%os as "eis os nu+en%es 0ue con%rariarem a orem &/+"ica.A &ro'a o casamen%o no Brasi" se -az &e"a cer%io o Re!is%ro Ci'i" e como es%e somen%e-oi ins%i%u*o em 1, &e"o Decre%o . a0ue"e ano, an%es isso era &ro'ao &e"osre!is%ros as au%oriaes ec"esis%icas.Arno"o Wa" = O+ra ci%. &!. 7= re!is%ra 0ue, &ara &ro%e!er os -i"4os a "ei es%a+e"ece 0ueo casamen%o e &essoas 0ue -a"eceram no es%ao e casao no &oe ser con%es%ao em

Page 69: DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

7/24/2019 DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

http://slidepdf.com/reader/full/direito-elementos-basicos-de-direito-internacional-privado 69/103

 &reu*zo a &ro"e comum, sa"'o meian%e cer%io o Re!is%ro Ci'i" 0ue &ro'e 0ue umae"as era casaa 0uano con%raiu o casamen%o im&u!nao. Tra%a5se a0ui e uma in'ersoo <nus a &ro'a, em -a'or o casamen%o. >e o casamen%o -oi ce"e+rao -ora o Brasi", sua &ro'a se re!er &e"a "ei o &a*s em 0ue se rea"izou, a no ser 0ue %en4a sio ce"e+rao &eran%e a au%oriae consu"ar +rasi"eira. Vuano, &orém, os in%eressaos -orem

omici"iaos no Brasi" seu casamen%o, mesmo se rea"izao no e2%erior, &oer ser &ro'aomeian%e us%i-ica#o &eran%e a Jus%i#a +rasi"eira, mesmo 0ue a "ei es%ran!eira no ami%aessa -orma e &ro'a.>EPARAKLO E DIHbRCIOO &ro+"ema a se&ara#o e o i';rcio es% in%imamen%e "i!ao a 0ues%$es re"i!iosas, &o"*%icas, -i"os;-icas e econ<micas o 0ue e2&"ica a i'er!6ncia e2is%en%e a res&ei%o en%re as"e!is"a#$es. Na moerna %ermino"o!ia "e!a" a e2&resso i';rcio re&resen%a o a%o &e"o 0ua" é isso"'ioo ma%rimonio &or a%o e inicia%i'a e um e"es ou e e"i+era#o en%re e"es a 0ua", &ara ser e-icaz, e&ene e -orma"iaes &re'is%as nas "e!is"a#$es in%ernas os Es%aos. Re!is%re5se%am+ém 0ue numa am&"a ace&#o o %ermo somen%e é e-icaz o i';rcio caso as &ar%es &ossam, ao menos a&;s cur%o &er*oo e %em&o, con%rair no'as n/&cias.Susse- >ai Ca4a"iQ(@Di';rcio e >e&ara#o, E. Re' os Tri+unais)Q, ensina no en%an%o0ue a &a"a'ra i';rcio %em ois si!ni-icaos9 um, re&resen%ano a ace&#o o irei%ocan<nico, esi!na a sim&"es se&ara#o e cor&os (@i'or%ium 0uoa %4orum e% mensam),0ue no isso"'e o '*ncu"o e &or%an%o im&ee 0ue no'as n/&cias seam con%ra*as e o ou%roinicano o i';rcio 'incu"ar, a+so"u%o, 0ue isso"'e o ma%rimonio, &ossi+i"i%ano um no'ocasamen%o.A conce&#o romana o i';rcio a 'incu"o, 0ue rom&e o "a#o ma%rimonia" e -acu"%a aosi'orciaos no'o con%ra%o e casamen%o, %em encon%rao a resis%6ncia %raiciona" a I!rea,0ue ami%e a sim&"es se&ara#o ou es0ui%e (se&ara#o e cor&os) man%io o im&eimen%oa ce"e+ra#o e no'as n/&cias.A%ua"men%e, assim, e2is%em assim %r6s orien%a#$es "e!is"a%i'as9 uma ao%a o i';rcio a'incu"o consierano a ma%éria no Fm+i%o o irei%o ci'i", em+ora in%eressano ao Es%ao,ou%ra a&enas a se&ara#o ou es0ui%e e a %erceira o i';rcio a 'incu"o, a se&ara#o oues0ui%e.7. O DIHbRCIO NO DIREITO COMPARADO E NO BRA>I8Os sis%emas "e!is"a%i'os con%em&orFneos 0ue se ocu&am o i';rcio ou a se&ara#o ecor&os &oem ser c"assi-icaos em !ru&os9 1 5 os 0ue ami%em unicamen%e a se&ara#o ecor&os aina 0ue 0ua"i-icano5a como i';rcio: 7 5 a0ue"es one s; o i';rcio érecon4ecio: = 5 a0ue"es 0ue au%orizam ou &rescre'em a se&ara#o como meia &re&ara%;ria ao i';rcio ou reconci"ia#o (en%re os 0uais se encon%ra o Brasi"): Q 5 a0ue"es0ue ei2am as &ar%es esco"4er &e"a se&ara#o ou i';rcio e 5 -ina"men%e, a0ue"es 0ue no &ermi%em o i';rcio seno 3s &essoas no ca%;"icas.As iéias so+re mora"iae, so+re%uo as e ori!em re"i!iosa, as %rai#$es e aina asa%i%ues sociais re"a%i'as ao casamen%o, es%ru%ura#o a -am*"ia, &osi#o a mu"4er e aau%oriae o Go'erno 0uan%o a 0ues%o -az com 0ue 4aa uma am&"a i'ersiae e%ra%amen%o o %ema en%re os Es%aos. Nas an%i!as ci'i"iza#$es, an%es o cris%ianismo, no 4a'ia seno e2ce&ciona"men%e aisci&"ina a inisso"u+i"iae o casamen%o, e'eno assim &arecer +izarro %a" concei%o. OC;i!o e Manu ami%ia o re&/io se a mu"4er -osse es%éri" uran%e oi%o anos e se o -i"4omorresse ao nascer uran%e 1 anos ou se uran%e 11 s; nascessem -i"4as. Na Grécia, a

Page 70: DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

7/24/2019 DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

http://slidepdf.com/reader/full/direito-elementos-basicos-de-direito-internacional-privado 70/103

 &rinc*&io s; se ami%ia o i';rcio &or es%eri"iae: &os%eriormen%e, %am+ém &or 'on%ae omario (re&/io), &or 'on%ae a mu"4er, e, &or -im, &e"o m/%uo consen%imen%o. No irei%oromano, %eno o casamen%o +ase ni%iamen%e consensua" a sua isso"u#o se 'eri-ica'a como sim&"es esa&arecimen%o a in%en#o e con%inuar como mario e mu"4er. Com o %em&o &assou5se a is%in!uir Q es&écies e i';rcio9 a) &or us%a causa, rea"izao &or um os

c<nu!es: +) +ona !ra%ia, ecorren%e a 'on%ae conun%a os c<nu!es, ou e a&enas um, e us%i-icao &or causas "e!*%imas: c) sem us%a causa, &e"o re&/io e um os c<nu!es semmo%i'a#o e ) &or consenso comum.>o+ a "ei is"Fmica, como aina se a&"ica em a"!uns Es%aos a re!io, o mario &oere&uiar uma e suas es&osas sim&"esmen%e no%i-icano5a e sua eciso, no %eno amu"4er o mesmo irei%o. No Ja&o o casa" &oe %erminar seu ma%rimonio sim&"esmen%eno%i-icano, em conun%o, o re!is%ro ci'i". Na Unio >o'ié%ica o i';rcio sem maiores-orma"iaes, como no Ja&o, somen%e era -acu"%ao a casais 0ue no %i'essem -i"4os em%enra iae, e'eno, os 0ue os %i'essem, recorrer ao uicirio &ara o+%65"o. Na maioria os &a*ses i'orcis%as o Ocien%e o mé%oo !enérico e o+%en#o o i';rcioconsis%e na o+%en#o a ec"ara#o uicia" o mesmo. No en%an%o, em &a*ses como a Norue!a e Dinamarca, no é necessrio 0ua"0uer &roceimen%o uicia", somen%e %ornano5se es%e necessrio caso as &ar%es no c4e!uem a um consenso so+re o %érmino e seucasamen%o e os re-"e2os a* ecorren%es. Nos Es%aos Unios, &a*s 0ue %em uma %rai#o i'orcis%a mais an%i!a 0ue ou%ros &a*ses aAmérica o >u", e %rai#o re"i!iosa mais arrai!aa, como o Brasi", o i';rcio -oiin%rouzio em seus cos%umes no in*cio e sua co"oniza#o, com e2ce#o a Caro"ina o>u", one somen%e -oi in%rouzio em 1Q. No -ina" o >écu"o \I\, 0uano 4ou'e a &ronunciaa e2&anso as -ron%eiras in%ernas na ire#o oes%e, mo'ia5se es%a &arce"a asocieae nor%e americana &ara a in-orma"iae e &ara as -aci"iaes o i';rcio e2is%en%esnos Es%aos e Iniana, I""inois e Ne'aa. ?oi en%o a&ro'aa uma "ei %en%ano ar uni-ormiae 3s re!ras i'orcis%as em %oo o %erri%;rio nor%e5americano. No en%an%o, a!raa#o e os re0uisi%os e2i!ios !uararam !rane 'arieae en%re as "e!is"a#$es es%auaisa0ue"e &a*s. No in*cio a écaa e cerca e = Es%aos nor%e americanos aca%a'am oi';rcio a&;s um &er*oo e se&ara#o e o -aziam mesmo sem a o+ser'Fncia a %a" &er*oonos casos em 0ue se 'eri-icasse a insaniae e um os c<nu!es.

O Es%ao e No'a Sor -oi um os &oucos 0ue, com +ase em "ei o sécu"o &assao,somen%e conceia o i';rcio com -unamen%o em au"%ério e, &or cons%ru#o uris&ruencia", na cons%a%a#o e crue"ae -*sica ou men%a". Na re-orma a "ei ei';rcio, em&reenia em 1, as re!ras se -"e2i+i"iza'am e &assaram a aca%ar um &er*oom*nimo e se&ara#o, escar%ano5se a necessiae as a"e!a#$es &ré'ias us%i-icaoras aisso"u#o o ma%rimonio.O ar%i!o 71= o C;i!o Ci'i" ar!en%ino (a"%erao &e"a 8e e Di'orcio 5 e no 7=.1)is&$e 0ue uma as causas isso"u%;rias o '*ncu"o ma%rimonia", a"ém a aus6ncia ou mor%ee um os c<nu!es, é a sen%en#a e i';rcio 'incu"ar, %eno o mesmo como -unamen%o osmo%i'os a se&ara#o &essoa" como au"%ério, %en%a%i'a &or um os c<nu!es con%ra a 'iao ou%ro, e%c.., a"ém a se&ara#o e -a%o &or &razo maior e %r6s anos . Na In!"a%erra, em 'ir%ue e "ei e 1, a causa uni-icaa o i'orcio se encon%ra na-a"6ncia o ma%rimonio (marria!e +reaon) 0ue ecorre as se!uin%es causas, 0ue a "eienumera9 au"%ério, conu%a insu&or%'e" o emanao, a+anono &e"o emanao o

Page 71: DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

7/24/2019 DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

http://slidepdf.com/reader/full/direito-elementos-basicos-de-direito-internacional-privado 71/103

omic*"io conu!a" &or ois anos e se&ara#o e -a%o e&ois e cinco anos (reuzino5se %a" &razo a ois anos caso o emanao consin%a no i';rcio).Em Por%u!a" é ami%io o i';rcio &or m/%uo consen%imen%o e o "i%i!ioso, e acoro comos ar%i!os 1.= e se!uin%es o C;i!o Ci'i", com a re-orma -ei%a em 1. O i';rcio"i%i!ioso se a&;s um &er*oo e seis anos consecu%i'os e se&ara#o e -a%o ou a

aus6ncia &or 0ua%ro anos e um os c<nu!es: &e"a a"%era#o as -acu"aes men%ais e umos c<nu!es &or &er*oo maior e seis anos e e -orma a com&rome%er a &ossi+i"iae a'ia em comum e &e"a 'io"a#o cu"&osa &or &ar%e e um os c<nu!es os e'eresconu!ais, e -orma a im&eir a 'ia em comum. No Mé2ico o i';rcio é re!u"ao &e"o CC e 17 no Dis%ri%o ?eera" e nos ois %erri%;rios,is&ono os C;i!os os Es%aos 0uan%o 3s causas o mesmo, e moo 0uase i6n%ico ao?eera". Susse- >ai Ca4a"i SU>>E? >AID CAA8I 5 O+ra ci%., Tomo I, &!. =re!is%ra 0ue a "e!is"a#o os Es%ao me2icanos i-erem su+s%ancia"men%e, &orém, 0uan%o ama%éria &rocessua", ami%ino inc"usi'e a"!uns e"es o i';rcio &or &rocura#o, sem ao+ri!a#o o omic*"io as &ar%es no %erri%;rio, seno 0ue essas -aci"iaes %6m sioa&ro'ei%aas &or casais resien%es em &a*ses es%ran!eiros nos 0uais no e2is%e o i';rcio a'*ncu"o, razo a %en6ncia res%ri%i'a a %ais -acu"aes, 'eri-icaa em "eis &os%eriores. Na ?ran#a, &e"a 8ei 51, e 11.., o i';rcio &assou a ser ami%io ou &e"a ru&%uraa 'ia em comum ou em razo a cu"&a e um os c<nu!es, e2is%ino %am+ém ase&ara#o e cor&os &ara os e-ei%os e o&or%una con'erso em i';rcio. Na I%"ia o ins%i%u%o o i';rcio -oi in%rouzio &e"a 8ei , e 1.17., &oeno ser conceio, nos %ermos a re-eria 8ei, em razo o com&or%amen%o an%iur*ico e um osc<nu!es sea no Fm+i%o -ami"iar sea con%ra a socieae como um %oo, ou, aina, -ace aim&ossi+i"iae a con%inua#o a con'i'6ncia en%re os c<nu!es 'eri-icaa a&;s um &er*oo e %em&o e se&ara#o. Na >uécia o i';rcio é re!io &or 8ei e 1=, &oeno ser conceio &or inicia%i'auni"a%era", -icano, &orém, es%a+e"ecio um &er*oo e re-"e2o e seis meses caso o casa"%en4a -i"4os menores e 1 anos.Re&resen%a o i';rcio um ins%i%u%o cua inser#o nas "e!is"a#$es %em5se mos%rao as mais%ormen%osas %eno em 'is%a suas im&"ica#$es sociais, re"i!iosas (o irei%o can<nico sem&recom+a%eu o i';rcio &ar%ino a &ar+o"a e Cris%o9 @No se&are o 4omem o 0ue Deusuniu) e &o"*%icas. E2is%em na#$es 0ue o %em ao%ao, am&"iao, res%rin!io ou mesmosu&rimio, &ara reao%5"o &os%eriormen%e (?ran#a, Gua%ema"a e a!ora Ar!en%ina, &or e2em&"o).EHO8UKLO DO DIHbRCIO NO BRA>I8 No Brasi", nos &rimeiros sécu"os e a&;s ins%auraa a monar0uia, nosso irei%o em ma%ériae casamen%o, &ermaneceu so+ a in-"u6ncia a i!rea. Disci&"inaa a se&ara#o e cor&oscomo @i';rcio na ace&#o can<nica a 8ei e 1. come#aram a se!uir a a&arecer as &rimeiras &ro&os%as i'orcis%as. Em 1 e 1 reno'ou5se a %en%a%i'a na CFmara e no>enao. Em 1, Mar%in4o Garcez &ro&<s no >enao +rasi"eiro &roe%o e i';rcio'incu"ar 0ue -oi com+a%io &or Ru Bar+osa e re&e"io.C";'is Be'i"0ua re"a%a 0ue, na iscusso o CC na CFmara, em 11, -oi e+a%ia com6n-ase a &re-er6ncia en%re o es0ui%e e o i';rcio. No Brasi" a ma%éria 4a'ia c4e!ao aCons%i%ui#o e 1=Q. Na 'i!6ncia a Cons%i%ui#o e 1Q 'rias %en%a%i'as con%inuaram aser -ei%as &ara in%rouzir o i';rcio no Brasi".De acoro com a EC1 os c4e-es mi"i%ares, 0ua"0uer &roe%o e i';rcio somen%e &oeria ser a&ro'ao &or emena cons%i%uciona" 'o%aa &or 7= e >enaores e De&u%aos.

Page 72: DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

7/24/2019 DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

http://slidepdf.com/reader/full/direito-elementos-basicos-de-direito-internacional-privado 72/103

Heio en%o e EC &ermi%ino a isso"u#o o '*ncu"o ma%rimonia" a&;s anos ees0ui%e ou e se&ara#o e -a%o, mas como a emena -oi 'o%aa sem a%in!ir o 0uorum e7= no 'in!ou. Reuzio o 0uorum &e"a EC, a&resen%ou5se a EC 0ue -oi a&ro'aa em1, is&ono no'a rea#o &ara o ar%. 1 a C? e 0ue &assou a is&or 0ue o casamen%o &oeria ser isso"'io nos casos e2&ressos em 8ei, ese 0ue 4ou'esse &ré'ia se&ara#o

 uicia" &or mais e = anos ou se e"a e2is%isse, e -a%o, &or anos an%es a emena.Em 7.17. -oi -ina"men%e a&ro'ao o sis%ema "e!a" e i';rcio no Brasi", com a &romu"!a#o a "ei no .1, a"%eraa &os%eriormen%e &e"a "ei .Q1, e 1.1. e maisrecen%emen%e, &e"a "ei .Q, e 1=.7.7, is&ono o ar%. 7 &oer ser con'er%ia emi';rcio a se&ara#o uicia" os c<nu!es e2is%en%e a mais e um ano, o 0ua" e'er ser ecre%ao &or sen%en#a, sem necessiae e re-erir 3 causa e%erminan%e. J o ar%. Qes%a+e"ece &oer ser &romo'ia a a#o e i';rcio ese 0ue com&ro'aos ois anosconsecu%i'os e se&ara#o e -a%o.A C? e 1 is&$e no ] o o ar%. 77 0ue o casamen%o ci'i" &oe ser isso"'io &e"oi';rcio, a&;s &ré'ia se&ara#o uicia" &or mais e um ano nos casos e2&ressos em "ei, oucom&ro'aa se&ara#o e -a%o &or mais e ois anos.!ao &e"o >T?. Nes%e &ar%icu"ar a 4omo"o!a#o em causa se nos mesmos mo"es 0ue0ua"0uer sen%en#a e &rocesso oriuno e Es%ao es%ran!eiro, suei%ano5se 3 &ré'ia4omo"o!a#o &re'is%a nos ar%s. 71 a 77Q o Re!imen%o In%erno o >T?. No%e5se, &orém, 0ue a 4omo"o!a#o no &oe u"%ra&assar os "imi%es a sen%en#a. Assim, &or e2em&"o, caso se %ra%e e sen%en#a es%ran!eira e i';rcio &ro'enien%e e &a*s em 0ue oi';rcio %em a&enas o e-ei%o e se&ara#o e cor&os e e +ens, sem isso"u#o o '*ncu"oma%rimonia", ou e sen%en#a es%ran!eira e sim&"es se&ara#o &essoa", a 4omo"o!a#o"imi%a5se a ar5"4e e-iccia e sim&"es isso"u#o a socieae conu!a", sem e2%in#o ocasamen%o.Merece %am+ém re!is%ro 0ue a uris&ru6ncia no se mos%ra se!ura an%e consierar ese"o!o nu"o ou anu"'e" o casamen%o no Brasi" o i'orciao no es%ran!eiro an%es 0ue sea4omo"o!aa &e"o nosso >T? seu i';rcio. Como, %ecnicamen%e, a sen%en#a es%ran!eira no4omo"o!aa se 0ua"i-ica como ine-icaz, e2is%e o en%enimen%o e ser nu"o o casamen%orea"izao no Brasi" &e"o i'orciao no es%ran!eiro em se!unas n/&cias an%es a4omo"o!a#o e sua sen%en#a e i';rcio no Brasi" en0uan%o ou%ra -ac#o a uris&ru6nciase inc"ina a consierar sim&"esmen%e anu"'e" o casamen%o &or0ue &enen%e e coni#o0ue &oer ser com&"emen%aa no -u%uro.=. HA8IDADE DA> >ENTENKA> DE DIHbRCIO PRO8ATADA> NO E\TERIOR O ar%. o, ] o a 8ICC, no Brasi" an%es o i';rcio, is&un4a 0ue no seria recon4ecio oi';rcio se os c<nu!es -ossem +rasi"eiros. >e um e"es o -osse, seria recon4ecio oi';rcio 0uan%o ao ou%ro, 0ue no &oeria, en%re%an%o, casar5se no Brasi".In!ressano o Brasi" na "is%a os &a*ses i'orcis%as %in4a e ser re-ormaa a ci%aa re!ra a8ICC. Isso -oi -ei%o &e"a 8ei . 1, ao es%a+e"ecer em seu ar%. Q 0ue o ci%ao ] o &assa'a a 'i!orar com a se!uin%e rea#o9 @o i';rcio rea"izao no es%ran!eiro, se um ouam+os os c<nu!es -orem +rasi"eiros, s; ser recon4ecio no Brasi", e&ois e = anos aa%a a sen%en#a, sa"'o se 4ou'er sio an%eceia e se&ara#o uicia" &or i!ua" &razo,caso em 0ue a 4omo"o!a#o &rouzir e-ei%o imeia%o, o+eecias as coni#$eses%a+e"ecias &ara e-iccia as sen%en#as es%ran!eiras no &a*s.De'e ser no%ao 0ue e acoro com o ] c o ar%. 77 a C? e 1, o &razo e = anosacima ci%ao -oi reuzio &ara um ano.

Page 73: DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

7/24/2019 DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

http://slidepdf.com/reader/full/direito-elementos-basicos-de-direito-internacional-privado 73/103

 No Brasi" a 4omo"o!a#o e eciso es%a+e"eceno o i';rcio %an%o aminis%ra%i'a 0uan%o uicia" é um a%o im&era%i'o e sua e-iccia. Ha"e izer, o i';rcio o+%io no es%ran!eirosomen%e %er e-ei%o no %erri%;rio naciona" se e'iamen%e 4omo"o!ao &e"o >T?. Nes%e &ar%icu"ar a 4omo"o!a#o em causa se nos mesmos mo"es 0ue 0ua"0uer sen%en#a e &rocesso oriuno e Es%ao es%ran!eiro, suei%ano5se 3 &ré'ia 4omo"o!a#o &re'is%a nos

ar%s. 71 a 77Q o Re!imen%o In%erno o >T?. No%e5se, &orém, 0ue a 4omo"o!a#o no &oe u"%ra&assar os "imi%es a sen%en#a. Assim, &or e2em&"o, caso se %ra%e e sen%en#a es%ran!eira e i';rcio &ro'enien%e e &a*s em 0ue oi';rcio %em a&enas o e-ei%o e se&ara#o e cor&os e e +ens, sem isso"u#o o '*ncu"oma%rimonia", ou e sen%en#a es%ran!eira e sim&"es se&ara#o &essoa", a 4omo"o!a#o"imi%a5se a ar5"4e e-iccia e sim&"es isso"u#o a socieae conu!a", sem e2%in#o ocasamen%o.Merece %am+ém re!is%ro 0ue a uris&ru6ncia e2i%a an%e consierar ese "o!o nu"o ouanu"'e" o casamen%o no Brasi" o i'orciao no es%ran!eiro an%es 0ue sea 4omo"o!aa &e"o nosso >T? seu i';rcio. Como, %ecnicamen%e, a sen%en#a es%ran!eira no 4omo"o!aase 0ua"i-ica como ine-icaz, e2is%e o en%enimen%o e ser nu"o o casamen%o rea"izao noBrasi" &e"o i'orciao no es%ran!eiro em se!unas n/&cias an%es a 4omo"o!a#o e suasen%en#a e i';rcio no Brasi" en0uan%o ou%ra -ac#o a uris&ru6ncia se inc"ina aconsierar sim&"esmen%e anu"'e" o casamen%o &or0ue &enen%e e coni#o 0ue &oer ser com&"emen%aa no -u%uro.Q. >UCE>>`E> 5 TE>TAMENTO>O Direi%os as sucess$es, como um ramo a-im o Direi%o e -am*"ia, se!ue o mesmocamin4o es%e 0uan%o a a&"ica#o e2%ra%erri%oria" e seus &recei%os, 0ue se in%e!ram aoes%a%u%o &essoa" os nacionais e caa &a*s no e2%erior.Com e-ei%o, se!uno nosso DIPr, a sucesso ecorren%e e mor%e +io";!ica ou mor%e &resumia (an%e a aus6ncia a &ar%e, nos %ermos a 0ue se re-ere o ar%. Q= e se!uin%es oCC) se su+orina 3s "eis o &a*s em 0ue era omici"iao o mor%o ou esa&arecio, 0ua"0uer 0ue sea a na%ureza ou a si%ua#o e seus +ens (ar%i!o 1 a 8ICC). Ressa"'e5se, con%uo, oas&ec%o &re'is%o na Cons%i%ui#o (inciso \\I o ar%. ) e no ] 1 o ar%. 1 a 8ICC 0uan%o aa&"ica#o a "ei +rasi"eira em +ene-*cio o c<nu!e +rasi"eiro e os -i"4os o casa" caso es%a"4es sea mais +ené-ica o 0ue a "ei o omic*"io.A a+er%ura a sucesso no /"%imo omic*"io o au%or e%erminar a sua 'ez a com&e%6nciao -oro &ara os &rocessos re"a%i'os 3 4eran#a, assim como &ara as a#$es os 4ereiros e"e!a%rios e os creores 0uan%o aos +ens o es&;"io.Den%ro o &rinc*&io omici"iar 0ue re!e a ma%éria em nosso irei%o, é a+so"u%a acom&e%6ncia o uiz o /"%imo omic*"io o e cuus &or0ue9 a) o mesmo es%a'a so+ sua urisi#o no momen%o em 0ue a 4eran#a se %ransmi%iu aos 4ereiros e'io a sua mor%e: +)e2is%e a con'eni6ncia &r%ica ur*ica a uniae a "i0uia#o a 4eran#a e c) &or0ue %a"com&e%6ncia, 'ir%ua"men%e, é a 0ue e'e es%ar me"4or a&are"4aa &ara reso"'er %oas as0ues%$es re"a%i'as 3 sucesso.Os irei%os 3 sucesso no sur!em com o casamen%o ou ecorrem o re!ime ma%rimonia"mas sim com o -a%o o -a"ecimen%o. Assim, a "ei a&"ic'e" 3 sucesso no omic*"io o ecuus ou esa&arecio, au%or a 4eran#a, e%erminar9a) a orem a 'oca#o 4erei%ria: +) a e2%enso o irei%o os 4ereiros:c) a ca&aciae 4erei%ria a%i'a e suas "imi%a#$es e) os "imi%es a "i+erae e %es%ar e as raz$es a re'o!a#o os %es%amen%os.

Page 74: DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

7/24/2019 DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

http://slidepdf.com/reader/full/direito-elementos-basicos-de-direito-internacional-privado 74/103

Oscar Ten;rio re!is%ra O>CAR TENbRIO 5 @Direi%o In%ernaciona" Pri'ao5 Ho". 7 5?rei%as Bas%os, &!. 1, serem im&era%i'os, re'es%ios 0ue es%o a c4amaa orem &/+"ica a+so"u%a, os &recei%os e2is%en%es em nosso irei%o 0uan%o a &ro%e#o os 4ereiros +rasi"eiros e os +ens si%uaos no Brasi".Vuan%o aos %es%amen%os, a "ei omici"iar o %es%aor re!u"a a ca&aciae e %es%ar, como

 &recei%ua o ar%. o a 8ICC, &recei%o 0ue é encon%rao em !rane &ar%e as "e!is"a#$es eou%ros Es%aos. Vuase %oas as 0ues%$es e %es%ar re"a%i'as 3 iae e 3 saniae, a"ém eou%ras, se reso"'em e acoro com a "ei &essoa" o %es%aor. No Brasi", &or e2em&"o, a"émos "oucos, so inca&azes e %es%ar os menores e ezesseis anos e os 0ue, ao %es%ar, noes%eam em seu &er-ei%o u*zo (ar%. 1.7 o CC).Vuan%o 3 -orma e2%r*nseca ou os re0uisi%os -ormais os %es%amen%os e'e ser o+ser'ao se-oram se!uias as e2i!6ncias e -orma con%ias na "ei 0ue re!e es%e a%o e is&osi#o e/"%ima 'on%ae no "oca" em 0ue 'ier a ser rea"izao, a&"icano5se ao caso a re!ra "e2 re!i%ac%us. Assim, se um %es%amen%o é "a'rao na Es&an4a, a&"ica5se a sua -orma as e2i!6nciascons%an%es a "ei a0ue"e &a*s 0ue es%ea em 'i!or na é&oca em 0ue o %es%aor mani-es%ouseu a%o e 'on%ae. Des%a maneira, a -orma e %es%amen%o &re'is%a na "ei es&an4o"a e no &re'is%a na +rasi"eira, &or e2em&"o, no e'er cons%i%uir o+s%cu"o &ara a e2ecu#o esse%es%amen%o no Brasi". Da mesma -orma, naa o+s%a, &or e2em&"o, 0ue o %es%amen%o4o";!ra-o, ami%io na ?ran#a, 0ue &rescine e %es%emun4as, sea 4omo"o!ao no Brasi".J 0uan%o 3 'a"iae in%r*nseca o %es%amen%o, a sua amissi+i"iae e e2ecu%orieae eseus is&osi%i'os e e-ei%os, a&"ica5se em nosso irei%o a "e!is"a#o e re!6ncia o omic*"ioo e cuus, ao %em&o e sua ocorr6ncia, e acoro com o &recei%o omici"iar con%io noar%. o a 8ICC, no im&or%ano as normas o &a*s one %i'er sio o mesmo ce"e+rao.Assim, &oe a is&osi#o %es%amen%ria ser consieraa nu"a se es%i'er em c4o0ue com asnormas e orem &/+"ica cons%an%es a "e2 omici"ii o %es%aor e &oe no ser 4omo"o!ao a0ui o res&ec%i'o %es%amen%o. Para resumir, a "ei +rasi"eira re!u"aora asucesso ao %em&o o -a"ecimen%o, a&"ica5se ao con%e/o o %es%amen%o, 3 ca&aciae o%es%aor e 3 ca&aciae %es%amen%ria &assi'a, aos &oeres o in'en%arian%e, aos irei%ossucess;rios os 4ereiros, 3s 0uo%as os 4ereiros necessrios, aos "imi%es a "i+erae e%es%ar e 3 reu#o as is&osi#$es %es%amen%rias.O &rocesso a ser o+ser'ao na e2ecu#o o %es%amen%o no Brasi" ser o inicao &e"a "ei &rocessua" +rasi"eira (ur. R?5 1191), mesmo o o %es%amen%o -ei%o no e2%erior ou no"oca" em 0ue era omici"iao o @e cuus.. DIREITO> AUTORAI>A 8ei ., e 1Q e ezem+ro e 1=, conu!aa com a Con'en#o In%ernaciona" so+reDirei%os e Au%or, conc"u*a em Gene+ra em e se%em+ro e 17 e re'is%a em Paris, em11, 0ue -oi &romu"!aa in%ernamen%e no Brasi" &e"o Decre%o ., e 7Q.17.1, soos ins%rumen%os "e!ais 0ue isci&"inam em nosso &a*s a &ro%e#o is&ensaa aos irei%osau%orais e e 0uais0uer ou%ros %i%u"ares os mesmos irei%os so+re o+ras "i%errias,cien%*-icas e ar%*s%icas, %ais como os escri%os, o+ras musicais, ram%icas e cinema%o!r-icas,a"ém as o+ras e &in%ura, !ra'ura e escu"%ura, como is&$e o ar%. I a Con'en#o acimaci%aa.Os irei%o au%orais, &ara e-ei%os "e!ais, re&u%am5se nos %ermos e nossa "e!is"a#o como +ens m;'eis, e, nes%a coni#o, a e"es se a&"icam a "e!is"a#o o &a*s em 0ue -or omici"iao seu %i%u"ar ou &ro&rie%rio, e acoro com o ar%. o, ] 1o. a 8ICC. Nos %ermos essa "e!is"a#o os es%ran!eiros omici"iaos no e2%erior es-ru%aro a &ro%e#o os acoros, con'en#$es e %ra%aos ra%i-icaos &e"o Brasi".

Page 75: DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

7/24/2019 DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

http://slidepdf.com/reader/full/direito-elementos-basicos-de-direito-internacional-privado 75/103

Deseano reuzir is%or#$es e o+s%cu"os ao comércio in%ernaciona" e consierano a &ro%e#o os irei%os e &ro&rieae in%e"ec%ua" e moo 0ue as meias es%inaas a -az65"os res&ei%ar no se %ornassem, a sua 'ez, o+s%cu"os ao comércio "e!*%imo, o Brasi" aeriu aAcoro in%ernaciona" so+re As&ec%os os Direi%os e Pro&rieae In%e"ec%ua" re"a%i'os aoComércio, en%ro a Roaa Uru!uai e Ne!ocia#$es Mu"%i"a%erais o GATT, 0ue -oi

 &romu"!ao in%ernamen%e a%ra'és o Decre%o no 1.=, e = e ezem+ro e 1Q. Es%eacoro &re'6 0ue caa Es%ao Mem+ro conceer aos nacionais os emais Es%aos%ra%amen%o no menos -a'or'e" 0ue o ou%or!ao a seus &r;&rios nacionais com re"a#o 3 &ro%e#o a &ro&rieae in%e"ec%ua", sa"'o as e2ce#$es &re'is%as na Con'en#o e Paris(1), na Con'en#o e Berna (11), na Con'en#o e Roma e no Tra%ao so+re aPro&rieae In%e"ec%ua" em ma%éria e Circui%os In%e!raos.Tam+ém, e acoro com a mesma Con'en#o, os Mem+ros aus%aram 0ue %oa a 'an%a!em,-a'orecimen%o, &ri'i"é!io e imuniae 0ue um e"es concea a aos nacionais e 0ua"0uer ou%ro &a*s ser au%om%ica e inconiciona"men%e ou%or!aa aos nacionais e %oos osemais, e2ce%o se resu"%em e ou%ras Con'en#$es in%ernacionais ou seam re"a%i'os airei%os e ar%is%as5in%ér&re%es, &rou%ores e -ono!ramas e or!aniza#$es e raioi-usone"a no &re'is%os.. DIREITO> DE PROPRIEDADE INDU>TRIA8.O Brasi" é si!na%rio a Con'en#o e Paris &ara a &ro%e#o a &ro&rieae inus%ria" e esuas re'is$es &os%eriores, %eno sio a re'iso e Es%oco"mo e 1 &romu"!aa no &a*s &or Decre%o e e a+ri" e 1. &rinc*&io +sico a Con'en#o o e &ermi%ir aos ciaos &er%encen%es aos &a*sesMem+ros a mesma, 0ue se cons%i%uem em Unio &ara os -ei%os a &ro%e#o e seus irei%ose &ro&rieae Inus%ria", o+%erem na Unio os &a*ses si!na%rios, recon4ecimen%o osirei%os e &ro&rieae inus%ria" e 0ue seam e%en%ores em coni#$es e rec*&rocai!ua"ae. Man%ém5se, assim, a &"ena 'i!6ncia as "e!is"a#$es nacionais e a %erri%oria"iaea &ro%e#o, 0ue e'e ser o+%ia em caa &a*s &e"a re&e%i#o os &eios e re!is%ros e e &a%en%es.In%ernaciona"men%e a &ro%e#o as marcas se!ue ois i%inerrios ou sis%emas9 um e"es é oc4amao sis%ema a%ri+u%i'o, em 0ue a &ro%e#o ecorre +asicamen%e o re!is%ro a marca(como ocorre no Brasi", no con%inen%e euro&eu e no Ja&o) e o ou%ro é o sis%emaec"ara%i'o, a&"icao nos Es%aos Unios, em 0ue o irei%o ecorre o uso, seno ra%i-icao &e"o re!is%ro. No sis%ema o re!is%ro as marcas ou &a%en%es é a%ri+u*a -unamen%a" im&or%Fncia 3 &rioriae. Com e-ei%o, is&$e a 8ei no .7, e 1Q e maio e 1, 0ue re!u"aa%ua"men%e os irei%os e &ro&rieae inus%ria" en%re n;s, no ar%i!o 1, 0uan%o a &a%en%es, eno 17, 0uan%o a marcas, 0ue ao &eio e &a%en%e ou ao e re!is%ro e marcas e&osi%aasem &a*s 0ue man%en4a acoro com o Brasi", ou em or!aniza#o in%ernaciona", 0ue &rouzae-ei%o e e&;si%o naciona", ser asse!urao irei%o e &rioriae, nos &razos es%a+e"eciosno acoro, no seno o e&;si%o in'a"iao nem &reuicao &or -a%os ocorrios nesses &razos.De 0ua"0uer -orma, sea o sis%ema e re!is%ro e marcas 0ue o &a*s u%i"iza o a%ri+u%i'o,como o +rasi"eiro, 0ue e&ene o re!is%ro a marca &ara sua &ro%e#o e is&ensa maior im&or%Fncia 3 &rioriae em seu re0uerimen%o &ara e-ei%os e re!is%ro, sea o ec"ara%i'o,como o nor%e5americano, 0ue &rece6ncia 3 u%i"iza#o a marca, ser'ino o re!is%ro amesma como ra%i-ica#o esse uso, o Ar%. +is in%rouzio na Con'en#o e Paris &e"aRe'iso e aia, e 17, 'i!en%e a!ora no Brasi" a&;s a Re'iso e Es%oco"mo se!uno o

Page 76: DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

7/24/2019 DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

http://slidepdf.com/reader/full/direito-elementos-basicos-de-direito-internacional-privado 76/103

%e2%o o Decre%o no .7, e 1, &ro&icia 3s &ar%es in%eressaas uma !aran%ia e2%ra, aoe%erminar 0ue os &a*ses si!na%rios a Con'en#o e Paris e'am recusar ou in'a"iar e &roi+ir o uso e marca 0ue cons%i%ua con%ra-a#o @e uma marca 0ue a au%oriaecom&e%en%e o &a*s o re!is%ro ou o uso consiere 0ue ne"e é no%oriamen%e con4eciacomo seno marca e uma &essoa am&araa &e"a &resen%e Con'en#o, e u%i"izaa &ara

 &rou%os i6n%icos ou simi"ares.II 5 DIREITO PENA8Uma as maneiras &e"a 0ua" se e2&ressa a so+erania o Es%ao se encon%ra no irei%o e"e &romu"!ar as "eis &enais 0ue u"!ar necessrias e a&"icar as &enas aos 0ue, en%ro o seu%erri%;rio, as %rans!reirem. Por %ais raz$es Irineu >%ren!er consiera 0ue o irei%o &ena"es%aria -ora a a&"ica#o as normas &ara so"u#o e con-"i%os in%eres&aciais e "eis.Con%uo, so 'rios os ins%i%u%os 0ue %ra%am es%a ma%éria, inc"usi'e %ra%aos e con'en#$esin%ernacionais.O C;i!o Pena" +rasi"eiro &re'6, em seu ar%. o, normas acerca a a&"ica#o e2%ra%erri%oria"a "ei +rasi"eira. Assim, -icam suei%os 3 "ei +rasi"eira, em+ora come%ios no es%ran!eiro, oscrimes9 a) con%ra a 'ia ou a "i+erae o Presien%e a re&/+"ica: +) con%ra o &a%rim<nioou a -é &/+"ica a Unio, Dis%ri%o ?eera", Es%aos, Terri%;rios, Munic*&ios e en%iaesins%i%u*as &e"o Poer P/+"ico: c) con%ra a aminis%ra#o &/+"ica &or 0uem es%i'er a seuser'i#o: e ) e !enoc*io, 0uano o a!en%e -or +rasi"eiro ou omici"iao no Brasi".Tam+ém se suei%am ao mesmo &rinc*&io a e2%ra%erri%oria"iae os crimes9 a) 0ue, &or %ra%ao ou con'en#o, o Brasi" se o+ri!ou a re&rimir: +) &ra%icaos &or +rasi"eiro: c) &ra%icaos em aerona'es ou em+arca#$es +rasi"eiras, mercan%es ou &ri'aas, 0uano em%erri%;rio es%ran!eiro e a* no -orem u"!aos.Como assina"a 8uiz I'ani e Amorim Ara/o (@In%rou#o ao Direi%o In%ernaciona"Pri'ao 5 E. Her. os Tri+unais &.), e2is%em circuns%Fncias em 0ue, come%io um e"i%o, &oem ser en'o"'ios os orenamen%os ur*icos e ois ou mais Es%aos, enseano 0uees%es se ac4em com&e%en%es, simu"%aneamen%e, &ara u"!ar e a&"icar a &ena"iae ao in-ra%or.Os &rinc*&ios 0ue, assim, orien%ariam a e-iccia a "ei &ena" no es&a#o seriam9 o a%erri%oria"iae: naciona"iae: a &ro%e#o: a com&e%6ncia uni'ersa": e a re&resen%a#o.Con-orme o &rinc*&io a %erri%oria"iae o Es%ao im&$e sua "e!is"a#o aos crimes &ra%icaos em seu %erri%;rio ("e2 "oci e"ic%i). Ta" &rinc*&io se +aseia na so+erania o Es%ao,0ue e2erce em conse06ncia sua urisi#o so+re %oos os 0ue resiem em seu %erri%;rio, &ouco im&or%ano sua naciona"iae. Nosso C;i!o Pena" ao%a em &ar%e o concei%o, aois&or no ar%. o 0ue @a&"ica5se a "ei +rasi"eira, sem &reu*zo as con'en#$es, %ra%aos ere!ras e irei%o in%ernaciona", ao crime come%io no %erri%;rio naciona".O C;i!o Bus%aman%e a sua 'ez a+ri!ou o mesmo cri%ério ao concei%uar 0ue as "eis &enaiso+ri!am a %oos os 0ue resiem no %erri%;rio (ar%. 7) ou, aina, 0ue nen4um Es%aocon%ra%an%e a&"icar em seu %erri%;rio as "eis &enais os ou%ros (ar%. =Q).Pe"o &rinc*&io a naciona"iae o Es%ao &ena"iza %oos os i"*ci%os &ra%icaos &or seusnacionais sem "e'ar em consiera#o o "oca" one os mesmos -oram &ra%icaos. Es%e &rinc*&io se mani-es%aria em ois as&ec%os9 a) o a naciona"iae a%i'a 5 a "ei se!ue onaciona" e seu Es%ao one 0uer 0ue o mesmo se encon%re, razo &e"a 0ua" o e"in0en%ees%ar sem&re su+orinao 3 "e!is"a#o e urisi#o e seu Es%ao, ine&enen%emen%e o +em ur*ico a 0ue se re-eriu o seu e"i%o, en%ro o a2ioma @0ui "i+e% es% su+i%us &a%riaesuae e% e2%ra %erri%orium e +) o a naciona"iae &assi'a 5 a "ei naciona" se a&"ica se oe"i%o 'ai e encon%ro a +em ur*ico o &r;&rio Es%ao ou e ou%ro e seus nacionais.

Page 77: DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

7/24/2019 DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

http://slidepdf.com/reader/full/direito-elementos-basicos-de-direito-internacional-privado 77/103

Pe"o &rinc*&io a &ro%e#o o o+e%i'o %eria como -oco e concen%ra#o o in%eresse "esao &e"o e"i%o, &ouco im&or%ano o "oca" one o mesmo ocorreu nem a naciona"iae o seuau%or. Es%e &rinc*&io %em +ase no irei%o e "e!*%ima e-esa 0ue %oo Es%ao &oe e2ercer an%e uma a!resso so-ria.Pe"o &rinc*&io a com&e%6ncia uni'ersa" a &uni#o o e"i%o e'er ser -ei%a one 0uer 0ue

o criminoso se encon%re: ine&enen%emen%e o "oca" em 0ue e"in0iu ou a naciona"iaeos suei%os a%i'o e &assi'o o e"i%o. Hrias con'en#$es in%ernacionais aco"4eram es%e &rinc*&io como comen%a 8uiz I'ani e A. Ara/o, &ara re&rimir os e"ic%a uris !en%ium(como, &or e2em&"o, es%rui#o e ca+os su+marinos, %r-ico e en%or&ecen%es e%c...).Pe"o &rinc*&io a re&resen%a#o o Es%ao se su+s%i%ui 30ue"e em cuo %erri%;rio ocorreu ocrime, cuo au%or no -oi &erse!uio e &unio &or mo%i'o irre"e'an%e.DIREITO DO TRABA8OAs em&resas inus%riais ou comerciais, ou concessionrias e ser'i#o &/+"ico cons%i%u*asno Brasi" %6m a o+ri!a#o e man%er em seus 0uaros, 0uano %i'erem mais e =em&re!aos uma &ro&or#o e em&re!aos +rasi"eiros no menor 0ue ois %er#os, se!unoo ar%. =7 a C8T. Para os e-ei%os a "ei so e0ui&araos a +rasi"eiros na%os os es%ran!eirosresien%es no &a*s 4 mais e 1 anos 0ue %en4am c<nu!e ou -i"4o +rasi"eiro, assim comoos &or%u!ueses.O es%ran!eiro resien%e no Brasi", nos %ermos o ar%. Q o es%a%u%o o es%ran!eiro 5 "ei.1 5 !oza e %oos os irei%os recon4ecios aos +rasi"eiros na Cons%i%ui#o e na"e!is"a#o in-ra5cons%i%uciona". A -a"%a as coni#$es e2i!ias &ara a resi6ncia em%erri%;rio naciona" re%ira, e'ien%emen%e, essas &rerro!a%i'as. Nos %ermos o ar%. oes%a%u%o o es%ran!eiro é, assim, 'eaa 0ua"0uer a%i'iae remuneraa ao es%ran!eiro 0uese encon%rar no Brasi" com 'is%o e %uris%a, e %rFnsi%o ou %em&orrio, assim como a seuse&enen%es. A "ei %am+ém 'ea, no ar%. , ao es%ran!eiro com 'is%o %em&orrio ou ao 0ueresiir em "oca"iae "im*%ro-e ao %erri%;rio naciona", es%a+e"ecer5se com -irma ini'iua" oue2ercer no &a*s car!o ou -un#o e aminis%raor, !eren%e ou ire%or e socieaecomercia" ou ci'i".Em sen%io in'erso, e 'isano a con%ro"ar as a%i'iaes e em&resas nacionais ou seiaasno Brasi" 5 em es&ecia" as !ranes cons%ru%oras ou &roe%is%as e en!en4aria 5 0ue, com-re06ncia, es"ocam em&re!aos &ara o e2%erior, a "ei .Q7 'eio isci&"inar en%re n;s asi%ua#o os %ra+a"4aores con%ra%aos no Brasi" ou a0ui %rans-erios &or em&resas &res%aoras e ser'i#o e en!en4aria, inc"usi'e consu"%oria, &roe%os e o+ras, mon%a!ens e!erenciamen%o, com a -ina"iae e &res%ar ser'i#os no e2%erior. A "ei -ez e2c"uso os%ra+a"4aores %rans-erios %em&orariamen%e, assim consierano &er*oo no su&erior a ias.De acoro com a e-ini#o "e!a" (ar%. 7o) so consieraos %rans-erios os em&re!aosremo'ios &ara o e2%erior cuo con%ra%o es%a'a seno e2ecu%ao no %erri%;rio +rasi"eiro: oem&re!ao ceio a em&resa seiaa no e2%erior, ese 0ue man%io o '*ncu"o %ra+a"4is%acom o em&re!aor +rasi"eiro e o em&re!ao con%ra%ao &or em&resa seiaa no Brasi" &ara%ra+a"4ar a seu ser'i#o no e2%erior.Dé"io Maran4o comen%ano os is&osi%i'os es%a "ei D8IO MARANLO, Arna"o>ussein, >e!aas Hianna e Joo e 8ima Tei2eira ?i"4o, in Ins%i%ui#$es e Direi%o oTra+a"4o, 8TR, >P, 1a Ei#o, 1, &. 7 re!is%ra 0ue, Ine&enen%emen%e osirei%os &re'is%os na "e!is"a#o o &a*s em 0ue o em&re!ao %rans-erio &asse a %ra+a"4ar,so asse!uraos os irei%os &re'is%os na "ei .Q e, aina, a0ue"es &re'is%os na "e!is"a#o%ra+a"4is%a +rasi"eira, res&ei%aas as normas es&eciais a ci%aa "ei, 0uano a "e!is"a#o

Page 78: DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

7/24/2019 DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

http://slidepdf.com/reader/full/direito-elementos-basicos-de-direito-internacional-privado 78/103

 +rasi"eira -or mais -a'or'e" 0ue a o "u!ar a &res%a#o o ser'i#o, no seu conun%o e emre"a#o a caa ma%éria. A&"ic'e" %am+ém ser a "e!is"a#o +rasi"eira no 0ue se re-ere aPre'i6ncia >ocia", ?GT> e PI>PA>EP.Ou%ro 0ues%ionamen%o 0ue rona es%e %i&o e ma%éria iz res&ei%o a com&e%6ncia urisiciona" &ara con4ecer e u"!ar as 0uei2as "a+orais a serem a&resen%aas &or 

em&re!aos %rans-erios o Brasi", e, a%é a0ue"es 0ue, resiino no Brasi", seamcon%ra%aos ire%amen%e &or su+siirias ou em&resas 'incu"aas a em&resas +rasi"eiras noe2%erior e 0ue se!uem &ara o e2%erior e " &res%am ser'i#os. Ocorre 0ue mui%as 'ezes %aiscon%ra%os -inam ou so es-ei%os e o em&re!ao a&;s re%ornar ao Brasi" in!ressa comrec"ama#o %ra+a"4is%a con%ra a em&resa +rasi"eira o !ru&o &ara 0ue a con%ro'érsia sea u"!aa &or uma Jun%a e Conci"ia#o e Ju"!amen%o no &a*s. Uma ina!a#o -re0en%e éso+re se a com&e%6ncia &ara con4ecer essas rec"ama#$es é a Jun%a +rasi"eira ou se o uiznaciona" e'er ec"inar e sua com&e%6ncia &ara um u*zo no e2%erior.O ar%i!o 1 a C8T is&$e 0ue a com&e%6ncia as Jun%as e Conci"ia#o e Ju"!amen%o ée%erminaa &e"a "oca"iae, one o em&re!ao, rec"aman%e ou rec"amao, &res%ar ser'i#osao em&re!aor, aina 0ue %en4a sio con%ra%ao nou%ro "oca" ou no es%ran!eiro, e2%eneno5se es%a com&e%6ncia (] 7o) aos iss*ios ocorrios em a!6ncia ou -i"ia" no es%ran!eiro,ese 0ue o em&re!ao sea +rasi"eiro e no 4aa con'en#o in%ernaciona" is&ono emcon%rrio. O ] =o o mesmo ar%i!o is&$e 0ue em se %ra%ano e em&re!aor 0ue &romo'aa rea"iza#o e a%i'iaes -ora o "u!ar o con%ra%o e %ra+a"4o, é asse!urao ao em&re!aoa&resen%ar rec"ama#o no -oro a ce"e+ra#o o con%ra%o ou no a &res%a#o os res&ec%i'osser'i#os.A uris&ru6ncia ei2a e2&"*ci%o9 @Em&re!ao +rasi"eiro, a0ui con%ra%ao &or em&resaes%ran!eira, a%ra'és e sua coirm +rasi"eira e ca+e#a e !ru&o econ<mico, &ara ir %ra+a"4ar no Ira0ue, &oe socorrer5se a nossa Jus%i#a, 0ue é com&e%en%e &ara e2aminar seu &"ei%o. Ao"ao a con%ra%a#o a0ui o&eraa, aina 4ou'e &a!amen%o o sa"rio no Brasi", a&;s seure%orno o Ira0ue, uran%e o &er*oo em 0ue es%e'e a0ui 4os&i%a"izao &ara recu&erar5se eacien%e au%omo+i"*s%ico so-rio na0ue"e remo%o &a*s(TRT 5 =a Re!io, =a T., Proc. RO 5=.1, in Re&er%;rio e Juris&ru6ncia Tra+a"4is%a, Joo e 8ima Tei2eira ?i"4o, Ho". ,?rei%as Bas%os, &. =7).Ou%ra 0ues%o re"e'an%e iz res&ei%o 3 ou%rina moerna "imi%ano a imuniae e urisi#o e Es%ao es%ran!eiro &eran%e a Jus%i#a o Tra+a"4o. Em 'o%o no >u&remoTri+una" ?eera", ci%ao &or A%4os Gusmo Carneiro ATO> GU>MLO CARNEIRO 5@Jurisi#o e Com&e%6ncia, a Ei#o, >arai'a, &. Q o Min. ?rancisco Reze sa"ien%ouserem ina&"ic'eis as Con'en#$es e Hiena, as 0uais izem res&ei%o 3 imuniae &essoa" eno os Es%aos es%ran!eiros, seno 0ue es%a resu"%aria somen%e os cos%umesin%ernacionais. Mas %ais cos%umes no mais a+ri!am a imuniae a+so"u%a os Es%aos uns &eran%e os ou%ros, a-as%aa &or Con'en#o euro&éia (Con'en#o e Basi"éia) e &e"o irei%oin%erno +ri%Fnico e americano.Em ac;ro &ro-erio em A!ra'o u"!ao &e"a 1a Turma o >T?, o Min. Ce"so e Me""o &ro-eriu co%o no sen%io e 0ue @a imuniae e urisi#o o Es%ao es%ran!eiro, 0uanose %ra%ar e "i%*!ios %ra+a"4is%as, re'es%ir5se5 e car%er meramen%e re"a%i'o e, emconse06ncia, no im&eir 0ue os Juizes e Tri+unais +rasi"eiros con4e#am e %aiscon%ro'érsias e so+re e"as e2er#am o &oer urisiciona" 0ue "4es é ineren%e.CAPfTU8O >E\TO 5 O DIPr E O DIREITO PROCE>>UA8 CIHI8

Page 79: DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

7/24/2019 DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

http://slidepdf.com/reader/full/direito-elementos-basicos-de-direito-internacional-privado 79/103

1. JURI>DIKLO INTERNACIONA8 5 7. OMO8OGAKLO DE >ENTENKAE>TRANGEIRA 5 PROCE>>O> E E?EITO> 5 =. CARTA> ROGATbRIA> 5 Q.COMPETNCIA PARA ABERTURA DE INHENTRIO1. JURI>DIKLO INTERNACIONA8A a&"ica#o as normas e irei%o in%ernaciona" &ri'ao 0ue &ossi+i"i%am a esco+er%a o

-oro &r;&rio a causa ou o con%ra%o, e %am+ém a com&e%6ncia ou no os ;r!os urisicionais, como o uiz, %ri+una" ou ou%ra au%oriae 0ue se e0ui&are a uma au%oriaeo Poer Juicirio, cons%i%uem o cam&o in'es%i!a%i'o a urisi#o in%ernaciona".>o a"!uns os -a%ores e%erminan%es &ara a -i2a#o a urisi#o o omic*"io o réu, asi%ua#o !eo!r-ica a coisa, a e"ei#o -ei%a &e"as &ar%es no con%ra%o e o "oca" a &r%ica oa%o.O &rocesso a ser se!uio &eran%e os %ri+unais os Es%aos se!ue, in'aria'e"men%e, as "eis &rocessuais o "oca" em 0ue a a#o %rami%a 5 "e2 -ori 5 aina 0ue ao -uno a causa sea&"i0ue uma "ei es%ran!eira. Por%an%o, o ri%o &rocessua" (orina%oriae "i%is) se!ue a "e2 -oricomo "ei o &rocesso, no susci%ano, em 0uais0uer 4i&;%eses, con-"i%o e "eis. Nossa 8ICCe nosso i&"oma &rocessua" no con%ém norma es&ec*-ica a res&ei%o, mas o ar%. 7 as@is&osi#$es so+re a "ei em !era" o C;i!o Ci'i" i%a"iano e2&ressamen%e is&$e9 @Acom&e%6ncia e a -orma o &rocesso so re!u"aas &e"a "ei o "u!ar one o &rocesso seesenro"a.Para 0ue o %ri+una" e um Es%ao sea c4amao a eciir uma "ie 4 0ue se e%erminar,como &ressu&os%o, a com&e%6ncia urisiciona" in%ernaciona" es%e %ri+una" e es%e Es%ao,no coinciino os -unamen%os a com&e%6ncia urisiciona" o Es%ao com suacom&e%6ncia "e!is"a%i'a.Os ar%i!os =1Q a =1 o C;i!o e Direi%o In%ernaciona" Pri'ao (C;i!o Bus%aman%e 5a'ana, 17) es%a+e"ecem9Ar%. =1Q 5 @A "ei e caa Es%ao con%ra%an%e e%ermina a com&e%6ncia os %ri+unais, assimcomo a sua or!aniza#o, as -ormas e &rocesso e a e2ecu#o as sen%en#as e os recursoscon%ra suas ecis$es.Ar%. =1 5 @Nen4um Es%ao con%ra%an%e or!anizar ou man%er no seu %erri%;rio %ri+unaises&eciais &ara os mem+ros os emais Es%aos con%ra%an%es @Ar%. =1 5 @A com&e%6ncia ra%ione "oci su+orina5se, na orem as re"a#$es in%ernacionais,a "ei o Es%ao con%ra%an%e 0ue a es%a+e"ece.Ar%. =1 5 @A com&e%6ncia ra%ione ma%eriae e ra%ione &ersonae, na orem as re"a#$esin%ernacionais, no se e'e +asear, &or &ar%e os Es%aos con%ra%an%es, na coni#o enacionais ou es%ran!eiros.O Ca&*%u"o II o T*%u"o IH e nosso C;i!o e Processo Ci'i" %ra%a a com&e%6nciain%ernaciona", is&ono o ar%. (com&e%6ncia in%ernaciona" re"a%i'a, concorren%e oua"%erna%i'a, 0ue &oe ser &rorro!aa &e"a 'on%ae e2&ressa &e"as &ar%es) ser com&e%en%e aau%oriae uiciria +rasi"eira 0uano9I 5 o réu, 0ua"0uer 0ue sea a sua naciona"iae, es%i'er omici"iao no Brasi":II 5 a o+ri!a#o %i'er e ser cum&ria no Brasi":III 5 a a#o se ori!inar e -a%o ocorrio ou e a%o &ra%icao no Brasi".As 4i&;%eses an%es mencionaas, como se isse acima, en'o"'em a c4amaa com&e%6ncia@concorren%e ou @a"%erna%i'a ami%ino nosso irei%o a &ossi+i"iae e 0ue a us%i#a eou%ro Es%ao &ossa %am+ém ser consieraa com&e%en%e &ara u"!ar a 0ues%o. Is%o ocorrecaso a &ar%e omici"iaa em %erri%;rio naciona", e 0ue a0ui e'eria norma"men%e ser 

Page 80: DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

7/24/2019 DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

http://slidepdf.com/reader/full/direito-elementos-basicos-de-direito-internacional-privado 80/103

emanaa, aus%e su+me%er5se con%ra%ua"men%e, a uma urisi#o -ora o %erri%;rionaciona", &rorro!ano, %ecnicamen%e, o -oro.A >/mu"a == o >T? 4 %em&os recon4ece9 @ '"ia a c"usu"a e e"ei#o o -oro &ara os &rocessos oriunos o con%ra%o.Ac;ro unFnime o >T?, e 1, e2em&"i-ica9 @>e as &ar%es, uma omici"iaa no

Uru!uai, ou%ra omici"iaa no Brasi", con%ra%aram 0ue suas i'er!6ncias &er%inen%es aocon%ra%o a 0ue se 'incu"aram seriam so"'ias no -oro a Comarca e >o Pau"o, Brasi" 5one a o+ri!a#o e'er cum&rir5se 5 esse é o -oro com&e%en%e, e no o o Uru!uai1 (InRTJ Q7, ci%. &or A"e2anre e Pau"a 5 @C;i!o e Processo Ci'i" Ano%ao, 'o". I 5 &.1.)1.O ar%. e nosso CPC, con%em&"a 4i&;%eses em 0ue se encon%ra a com&e%6ncia a+so"u%a,no &rorro!'e" &e"a 'on%ae as &ar%es. Dis&$e %a" ar%i!o9@Com&e%e 3 au%oriae uiciria +rasi"eira, com e2c"uso e 0ua"0uer ou%ra9 I 5 con4ecer e a#$es re"a%i'as a im;'eis si%uaos no Brasi": II 5 &roceer a in'en%rio e &ar%i"4a e +ens,si%uaos no Brasi", aina 0ue o au%or a 4eran#a sea es%ran!eiro e %en4a resiio -ora o%erri%;rio naciona".Ac;ro o >u&remo Tri+una" ?eera", e 1, esc"arece9 @O ar%. o CPC es%a+e"ececom&e%6ncia e2c"usi'a 5 e &or%an%o a+so"u%a 5 o uiz +rasi"eiro &ara &roceer a in'en%rio e &ar%i"4a... Por isso, no &oe ser 4omo"o!aa sen%en#a &ro-eria &or uiz es%ran!eiro emin'en%rio e &ar%i"4as e +ens si%uaos no Brasi", 0ua"0uer 0ue sea a naciona"iae, oomic*"io e a resi6ncia o au%or a 4eran#a. (in R? 71).O minis%ro \a'ier e A"+u0uer0ue, e25Presien%e o >T? em &arecer &u+"icao na RT(1951 se%. 11) comen%a 0ue se &oe izer 0ue o omic*"io no Brasi" inuzcom&e%6ncia concorren%e a us%i#a +rasi"eira, com&e%6ncia 0ue, %oa'ia, @se no 4ou'er su+misso e-icaz o réu 3 urisi#o es%ran!eira con'er%e5se em e2c"usi'a. A -a"%a esu+misso, acrescen%a o &areceris%a acarre%aria como 0ue a a+so"u%iza#o a com&e%6ncia +rasi"eira meramen%e re"a%i'a.Ou%ros as&ec%os 0ue merecem ser re-erios no es%uo a Jurisi#o In%ernaciona" no Brasi"izem res&ei%o 3s "imi%a#$es 3 imuniae e urisi#o os a!en%es i&"om%icos e osEs%aos es%ran!eiros.Vuan%o aos a!en%es i&"om%icos é &rinc*&io assen%e, acei%o &or %oos os Es%aos, 0ue, &or -ic#o "e!a", os mesmos conser'am o omic*"io os &a*ses 0ue re&resen%am, no sesuei%ano a urisi#o c*'e" ou crimina" os &a*ses em 0ue ser'em7 ROBERTOBARCE88O> DE MAGA8LE> in @Direi%o In%ernaciona" Pri'ao (&. 1) comen%a o-a%o e 0ue es%e &rinc*&io e cor%esia in%ernaciona", resu"%a en%re n;s e %rai#o 0ueremon%a ao A'iso e 11 e mar#o e 17, em 0ue o Go'erno im&eria" re&reeneu a umJuiz &or %erem ois o-iciais e Jus%i#a in'aio a casa o Re&resen%an%e os Es%aos Unios &ara "4e in%imar e um es&eo, o 0ue o Go'erno consierou é&oca, con%rrio ao irei%oas !en%es. 7. A &ro&;si%o, o ar%. 1 a Con'en#o e a'ana, a 0ue o Brasi" aeriu,es%a+e"ece9.. @os -uncionrios i&"om%icos es%o isen%os e %oa urisi#o ci'i" ou crimina"o Es%ao an%e o 0ua" se ac4em acrei%aos &e"o seu Go'erno...Em+ora no con%e com unanimiae ou%rinria, so recon4ecias a"!umas e2ce#$es0uan%o a imuniae os a!en%es i&"om%icos, 0ue consis%em na &ossi+i"iae e 0ue e"es9(a) renunciem 3 sua imuniae e se su+me%am es&on%aneamen%e 3 urisi#o "oca": (+) sesu+me%am aos im&era%i'os e orem &/+"ica as urisi#$es "ocais em ma%éria ur*icare"a%i'a a irei%os reais: (c) iem 0uan%o a com&romissos con%ra%uais e na%ureza mercan%i"

Page 81: DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

7/24/2019 DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

http://slidepdf.com/reader/full/direito-elementos-basicos-de-direito-internacional-privado 81/103

ou &ro-issiona" 0ue esca&em ao car%er in%ernaciona" 0ue inuziria a &ro%e#o e suas-un#$es no e2%erior. No 0ue iz res&ei%o a imuniae urisiciona" e 0ue es-ru%am os &r;&rios Es%aoses%ran!eiros, e acoro com a uris&ru6ncia &%ria, -oi seno im&os%a a mesma, uma "in4ai-erencia" e'o"u%i'a, con-orme an%eceen%es o nosso >u&erior Tri+una" e Jus%i#a. Assim,

-oi res%rin!io o concei%o a imuniae a+so"u%a e urisi#o os Es%aos es%ran!eiros,-azeno5se is%in#o en%re a%os &ra%icaos &e"os Es%aos es%ran!eiros, esconsierano suaimuniae e urisi#o 0uano %ais a%os i!am res&ei%o a @re"a#$es ro%ineiras, como, &or e2em&"o, a0ue"as 'ersaas em "i%*!ios %ra+a"4is%as ou em "ies oriunas e re"a#$es e"oca#o e e -ornecimen%o e mercaorias, 0uano os Es%aos es%ran!eiros &oem ser emanaos em nossa us%i#a. ('. >TJ 5 A&e"a#o C*'e" 7, .., ci%aa &or A%4osGusmo Carneiro in @Jurisi#o e Com&e%6ncia, >arai'a, &. ).I!ua"men%e é e ser ci%ao o concei%o 0ue se 'em es%ru%urano so+re a com&e%6ncia enossa "e!is"a#o e e nossas Jun%as e Conci"ia#o e Ju"!amen%o 0uan%o aos iss*ios%ra+a"4is%as re"a%i'os a -i"ia" ou a!6ncia e em&resa +rasi"eira no e2%erior, com re"a#o aem&re!ao +rasi"eiro e a0ui omici"iao, mesmo 0ue, &ara e-ei%os -ormais, %en4a sio omesmo con%ra%ao no e2%erior e ese 0ue no 4aa con'en#o in%ernaciona" em sen%iocon%rrio= Ac;ro o TRT a 7a Re!io ( Dicionrio e Decis$es Tra+a"4is%as, 7a ei#o, No Q1) es%a+e"ece9 @Pa%en%e é a com&e%6ncia a Jus%i#a +rasi"eira &ara irimir con-"i%os ein%eresse e em&re!ao +rasi"eiro 0ue &res%a'a ser'i#os em -i"ia" a em&re!aora noes%ran!eiro, cua see é no Brasi", se!uno &recei%o inscu"&io no &ar!ra-o 7o o ar%. 1a C8T. O omic*"io o au%or e a ré, in casu, %orna iniscu%*'e", e2erci%aa &e"a E. JCJ. O &rinc*&io a "e2 "oci e2ecu%ionis, ao%ao como re!ra &e"o Enunciao no 7a mais a"%aCor%e Tra+a"4is%a, e'e ser e2ce&cionao no caso o %ra'ai" -ron%a"ier. Com e-ei%o,%ra+a"4aor +rasi"eiro, a0ui omici"iao e con%ra%ao &or em&resa i!ua"men%e +rasi"eira e0ue aen%ra o %erri%;rio o &a*s 'izin4o somen%e &ara "a+orar em -i"ia" a em&re!aora,e-ine a a&"ica#o a "e!is"a#o &%ria e a-as%a a a a"ien*!ena, ao caso 'er%en%e, in'ocano5se, &ara %an%o, inc"usi'e, o &rinc*&io &ro%e%or. =.7. OMO8OGAKLO DE >ENTENKA E>TRANGEIRA: PROCE>>O E E?EITO>O norma" é o e 0ue o Juiz naciona" a&"i0ue a "ei o &a*s, a "e2 -ori. Poe o Juiz, &orém, eacoro com as re!ras o orenamen%o ur*ico in%erno, a&"icar a "ei es%ran!eira e -az65"oire%amen%e (0uano -or &ermi%io &e"a "e2 si%us a 0ue se 'incu"e o DIPr, e ese 0ue a "eies%ran!eira %am+ém no a!ria a so+erania naciona", a orem &/+"ica e os +ons cos%umes):ou inire%amen%e, 0uano e2ecu%ar sen%en#a es%ran!eira.O ar%i!o o a Con'en#o In%eramericana so+re E-iccia E2%ra%erri%oria" as >en%en#as e8auos Ar+i%rais Es%ran!eiros, assinaa em Mon%e'iéu em 1, es%a+e"ece 0ue os &roceimen%os, inc"usi'e a com&e%6ncia os res&ec%i'os ;r!os uicirios, &ara asse!urar ae-iccia as sen%en#as, "auos ar+i%rais e ecis$es urisicionais es%ran!eiras, serore!u"aos &e"a "ei o Es%ao em 0ue -or so"ici%ao o seu cum&rimen%o.A e2ecu#o e sen%en#a uicia" es%ran!eira, 'ia e re!ra, im&or%a no cum&rimen%o e umre0uisi%o &ré'io 0ue é a 4omo"o!a#o a mesma sen%en#a &or um ;r!o uicirio oEs%ao em 0ue e"a e'a %er cum&rimen%o. Tra%a5se, em !era", e um mero u*zo e'eri-ica#o, ou e e"i+a#o (e"i+azzione), em 0ue o ;r!o 4omo"o!an%e 'eri-ica a"!uns &ressu&os%os com 'is%as 3 se!uran#a a &ar%e con%ra a 0ua" a sen%en#a e'a ser e2ecu%aa,no &oeno ree2aminar o méri%o a eciso. No Brasi" a sen%en#a es%ran!eira &ara ser e2ecu%aa, re0uer a &ré'ia 4omo"o!a#o o >u&remo Tri+una" ?eera". De acoro comnossa a%ua" "e!is"a#o essa 4omo"o!a#o se su+me%e aos se!uin%es &os%u"aos9

Page 82: DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

7/24/2019 DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

http://slidepdf.com/reader/full/direito-elementos-basicos-de-direito-internacional-privado 82/103

I 5 O ar%. 17, 4, a C? e 1, es%a+e"ece com&e%ir ao >u&remo Tri+una" ?eera" a4omo"o!a#o as sen%en#as es%ran!eiras e a concesso e e2e0ua%ur 3s car%as ro!a%;rias:II 5 Os ar%s. 1 e 1 a 8ICC, re-erem5se, res&ec%i'amen%e, 3 e2ecu#o no Brasi" assen%en#a &ro-erias no es%ran!eiro, ese 0ue &re'iamen%e 4omo"o!aas &e"a Cor%e>u&rema (ar%. 1), no %eno e-iccia no &a*s (ar%. 1) as 0ue o-enam a so+erania naciona",

a orem &/+"ica e os +ons cos%umes:III 5 os ar%s. Q= e Q= o C;i!o e Processo Ci'i", is&$em 0ue na 4omo"o!a#o assen%en#as es%ran!eiras ser o+eecio, se!uno o ] /nico o ar%. Q=, o 0ue is&user oRe!imen%o In%erno o >u&remo Tri+una" ?eera": eIH 5 O Re!imen%o In%erno o >T?, nos ar%s. 71 a 77Q, &re'6 no %er e-iccia no Brasi"sen%en#a es%ran!eira 0ue no con%e com &ré'ia 4omo"o!a#o &e"o >T? (&or seu Presien%e),no seno 4omo"o!'eis sen%en#as 0ue o-enam a so+erania naciona", a orem &/+"ica e os +ons cos%umes. Os re0uisi%os concorren%es inis&ens'eis 3 4omo"o!a#o a sen%en#aes%ran!eira, con-orme o ar%. 71 o re-erio Re!imen%o In%erno, so os se!uin%es9 I 5 4a'er sio &ro-eria &or uiz com&e%en%e: II 5 %erem sio as &ar%es ci%aas ou 4a'er5se "e!a"men%e'eri-icao a re'e"ia: III 5 %er &assao em u"!ao e es%ar re'es%ia as -orma"iaesnecessrias 3 e2ecu#o no "u!ar em 0ue -oi &ro-eria: IH 5 es%ar au%en%icaa &e"o c<nsu" +rasi"eiro e acom&an4aa e %rau#o o-icia".A"ém a 4omo"o!a#o a sen%en#a uicia" es%ran!eira &assou a ser %am+ém &ass*'e" e4omo"o!a#o &e"o >T?, nos %ermos o ar%. = a "ei .= ("ei e ar+i%ra!em), o "auoar+i%ra" &ro-erio no e2%erior, 0ue a "ei e0ui&ara em %uo 3 uma sen%en#a uicia", &assano,assim, a ser recon4ecio e e2e0*'e" no Brasi". An%es a "ei e ar+i%ra!em, &ara rece+er %a"4omo"o!a#o os "auos es%ran!eiros e&eniam o c4amao u&"o @e2e0ua%ur, ou sea,%in4a &rimeiro 0ue ser 4omo"o!aos como sen%en#a uicia" no e2%erior e, somen%e a&;s, &oiam cania%ar5se a rece+er a 4omo"o!a#o o >T? no Brasi".aro"o Ha"aoQO+ra ci%. '..=, &. 1.Q sin%e%iza izeno 0ue &ara 4omo"o!a#o assen%en#as es%ran!eiras %orna5se necessrio serem a%enios os se!uin%es re0uisi%os9 1)au%en%iciae a sen%en#a, ou sea, 0ue es%a @'en4a re'es%ia as -orma"iaes e2%erioresse!uno a "ei o &a*s one -oi &ro-eria, encon%rano5se "e!a"izaa &e"o c<nsu" o Brasi":7) in%e"i!i+i"iae, is%o é, con%en4a @c"areza e2%r*nseca e in%r*nseca, @su-icien%emen%ee2&"*ci%as &ara 0ue o >T? &ossa com&reener o u"!ao es%ran!eiro em %oa a suasi!ni-ica#o: =) %er sio &ro-eria &or uiz com&e%en%e se!uno a "e!is"a#o o res&ec%i'oEs%ao, o 0ue 0uer izer @o Es%ao o u*zo &ro"a%or a sen%en#a es%ran!eira: Q) ci%a#oas &ar%es ou sua re'e"ia, @e acoro com a "e2 -ori mas acore aos &rinc*&ios 'i!en%es noBrasi": ) @%er sio asse!uraa a e-esa as &ar%es: e ) @no con%er a sen%en#a is&osi#ocon%rria 3 orem &/+"ica ou ao Direi%o P/+"ico in%erno a Unio.A"ém os re0uisi%os acima, com +ase no ar%. =, I\, a Cons%i%ui#o ?eera", e no ar%. Qo C;i!o e Processo Ci'i", o >u&remo Tri+una" ?eera", a&"icano ana"o!icamen%e 3sen%en#a es%ran!eira uma e2i!6ncia e orem &/+"ica a&"ic'e" 3 sen%en#a naciona", %emusua"men%e en%enio 0ue as sen%en#as es%ran!eiras, &ara serem 4omo"o!aas, necessi%amser sem&re -unamen%aas.=. CARTA> ROGATbRIA>As Car%as Ro!a%;rias, 0ue em in!"6s se c4amam "e%%ers ro!a%or: em -ranc6s comissionsro!a%oires e em es&an4o" e2 4or%os, é o meio uicia" ami%io &e"o Direi%o In%ernaciona" &e"o 0ua" se -az a ci%a#o ou se cum&rem i"i!6ncias no e2%erior 0uano orenaas em &rocessos uiciais em curso em e%erminao &a*s.A res&ei%o o assun%o nossa 8ICC is&$e o se!uin%e9

Page 83: DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

7/24/2019 DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

http://slidepdf.com/reader/full/direito-elementos-basicos-de-direito-internacional-privado 83/103

@Ar%. 17. com&e%en%e a au%oriae uiciria +rasi"eira, 0uano o réu -or omici"iao noBrasi", ou a0ui %i'er e ser cum&ria a o+ri!a#o..............@] 7o 5 A au%oriae uiciria +rasi"eira cum&rir, conceio o @e2e0ua%ur, e se!uno a-orma es%a+e"ecia &e"a "ei +rasi"eira, as i"i!6ncias e&recaas &or au%oriae es%ran!eira

com&e%en%e, o+ser'ano a "ei es%a 0uan%o ao o+e%o as i"i!6ncias.O CPC, no Ca&*%u"o IH, one %ra%a a comunica#o os a%os, is&$e 0ue os mesmos &oemser re0uisi%aos en%ro ou -ora os "imi%es %erri%oriais a Comarca &or car%a ro!a%;ria (ar%.71) 0uano iri!ia 3 au%oriae uiciria es%ran!eira. Diz su&"e%i'amen%e o ar%. 71 0uea ro!a%;ria o+eecer, 0uan%o 3 sua amissi+i"iae e moo e cum&rimen%o, ao is&os%ona con'en#o in%ernaciona" e, na -a"%a es%a, ser reme%ia 3 au%oriae uiciriaes%ran!eira &or 'ia i&"om%ica, e&ois e %rauzia &ara a "*n!ua o &a*s em 0ue o a%o(ci%a%;rio ou ou%ro) e'a &ra%icar5se.>e!uno o ar%. 711 o CPC, a e2i0ui+i"iae as car%as ro!a%;rias 'inas o e2%erior e&enem e @e2e0ua%ur o >u&remo Tri+una" ?eera". O ar%i!o 77 o Re!imen%oIn%erno o >T?, a sua 'ez, is&$e com&e%ir a seu Presien%e conceer e2e0ua%ur a car%asro!a%;rias e u*zos ou %ri+unais es%ran!eiros, e o ar%. 77 iz 0ue, rece+ia a ro!a%;ria, serin%imao o in%eressao resien%e no &a*s, o 0ua" &oer im&u!n5"a no &razo e ias, &razo a&;s o 0ua" a+rir5se5 'is%a ao Procuraor5Gera", 0ue %am+ém &oer -az65"o. Aim&u!na#o, &orém, s; ser ami%ia se 3 ro!a%;ria -a"%ar au%en%iciae, ou a%en%ar con%ra aorem &/+"ica ou a so+erania naciona". Da concesso ou a ne!a#o o e2e0ua%ur ca+ea!ra'o re!imen%a" ao &r;&rio >T?.Os &rinc*&ios a&"ic'eis 3s ro!a%;rias c*'eis a&"icam5se 3s ro!a%;rias criminais. Oscar Ten;rio no%aO+ra ci%. &. ==. a&enas a %en6ncia -a'or'e" 3 e2c"uso e e%erminaosa%os na rea &ena", o 0ue se us%i-ica &e"a na%ureza &u+"icis%a o irei%o &ena" e a e2is%6nciae cer%as !aran%ias &rocessuais 0ue se inc"uem na es-era a orem &/+"ica.Di-icu"aes ineren%es 3 es%ru%ura cons%i%uciona" ou 3 &o"*%ica uiciria in%erna e a"!uns &a*ses %6m 3s 'ezes i-icu"%ao ou mesmo im&eio o cum&rimen%o e ro!a%;rias. NosEs%aos Unios ro!a%;rias en'iaas &e"a us%i#a +rasi"eira eram cos%umeiramen%ee'o"'ias 3 em+ai2aa o Brasi" em Was4in!%on, esc"areceno o De&ar%amen%o e Es%ao0ue a Jus%i#a "oca" "4e comunicara 0ue cum&ria a&enas &or cor%esia as car%as ro!a%;rias,mas a&enas 0uano se %ra%a'a e in0uiri#o e %es%emun4a meian%e in%erro!a%;rio ane2o aoins%rumen%o uicirio. E, mesmo assim, a us%i#a nor%e5americana e2i!ia, em caa caso, ains%aura#o e um &rocesso -orma", &or in%erméio e um a'o!ao, suei%o a %oos os%rFmi%es uicirios. Promu"!ao mais recen%emen%e um C;i!o ?eera" nor%e americanoconsa!rano o &rinc*&io e cum&rimen%o as ro!a%;rias na "in4a a coo&era#oin%ernaciona", &arece %erem sio a-as%aas as re%ic6ncias no cum&rimen%o as &reca%;rias eci%a#o na0ue"e &a*s. Na &r%ica, ou%ros &a*ses re"u%am 0uan%o ao cum&rimen%o e ro!a%;rias con%ra os resien%esem seus %erri%;rios 0ue %en4am como o+e%o meias cau%e"ares e arres%o, &en4ora ouse0es%ro e +ens.Pe"as raz$es acima re-erias -oi in%rouzio em nosso CPC o ar%. 7=1, se!uno o 0ua", &e"ain%er&re%a#o e2%ensi'a a uris&ru6ncia, -icou &ossi+i"i%ao &oer consierar5se@inacess*'e" &ara e-ei%os e ci%a#o, o &a*s 0ue se recuse a cum&rir car%as ro!a%;rias,seno, assim, 'i'e" nes%es casos -azer5se a ci%a#o &or ei%a", &u+"icao no Brasi".O C;i!o Bus%aman%e &re'6, em seu ar%. =, 0ue %oa i"i!6ncia uicia" 0ue um Es%aocon%ra%an%e necessi%e &ra%icar em ou%ro Es%ao ser e-e%uaa meian%e car%a ro!a%;ria,

Page 84: DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

7/24/2019 DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

http://slidepdf.com/reader/full/direito-elementos-basicos-de-direito-internacional-privado 84/103

%ransmi%ia &or 'ia i&"om%ica, ou &e"a -orma 0ue os Es%aos con%ra%an%es con'encionemen%re si em ma%éria c*'e" ou comercia".Con-orme os ar%s. = e = o mesmo C;i!o ca+er aos uizes eciir so+re suacom&e%6ncia e "e!a"iae &ara os a%os a ro!a%;ria (uiz reme%en%e) e ra%ione ma%eriae (uizrece+eor) so+re seu cum&rimen%o. O ar%. =1 is&$e 0ue a0ue"e 0ue rece+er a car%a

ro!a%;ria e'e suei%ar5se, 0uan%o a seu o+e%o, 3 "ei o e&recan%e, e 0uan%o 3 -orma ecum&ri5"a, 3 sua &r;&ria "ei. Na Con'en#o In%eramericana so+re Car%as Ro!a%;rias, a OEA, -irmaa &e"os Es%aoscom&onen%es a Or!aniza#o os Es%aos Americanos em 1, no Panam, 0ue &re'6re!ras &ara o cum&rimen%o e ro!a%;rias e2&eias em &rocesso ci'i" ou comercia" &ararea"iza#o e a%os &rocessuais e @mera %rami%a#o como no%i-ica#$es, ci%a#$es ouem&razamen%os no e2%erior ou rece+imen%o e o+%en#o e &ro'as e in-orma#$es no e2%erior (sa"'o reser'as a es%e res&ei%o). Ta" Con'en#o -oi ra%i-icaa &e"o Brasi" &e"o Decre%o no1., e e maio e 1.O ar%. Qo a re-eria Con'en#o &re'6 0ue as ro!a%;rias &oero ser %ransmi%ias 3sau%oriaes re0uerias &e"as &r;&rias &ar%es in%eressaas, &or 'ia uicia" ou &or in%erméioe a!en%es ou -uncionrios consu"ares, e'eno caa Es%ao Par%e in-ormar 3 >ecre%aria aOEA 0ua" a sua au%oriae cen%ra" &ara rece+er e is%ri+uir as ro!a%;rias. O ar%. 1 aCon'en#o is&$e 0ue a %rami%a#o as car%as ro!a%;rias -ar5se5 e acoro com as "eis enormas &rocessuais o Es%ao re0uerio, correno 3s cus%as o in%eressao.De acoro com o Pro%oco"o e 8as 8eZas, os &a*ses in%e!ran%es o Mercosu" es%a+e"eceram +ases &ara coo&era#o e assis%6ncia urisiciona" em ma%éria ci'i", comercia", %ra+a"4is%a eaminis%ra%i'a. O Pro%oco"o, -irmao em 7 e u"4o e 17 -oi ra%i-icao &e"o Brasi" &e"oDecre%o 8e!is"a%i'o no , e 1.Q. (&romu"!ao &e"o Dec. 7.). Os Es%aos5Par%es inicaram em seus %erri%;rios, as au%oriaes cen%rais (no caso o Brasi" o Minis%érioa Jus%i#a) encarre!aas e rece+er e ar anamen%o 3s &e%i#$es e ro!a%;rias &aracum&rimen%o e a%os e &ro'i6ncias uiciais ou aminis%ra%i'as. De acoro com oPro%oco"o as sen%en#as e "auos ar+i%rais en%re os Es%aos5Mem+ros, %rami%aro a%ra'és eCar%as Ro!a%;rias, 0ue sero cum&rias, &or in%erméio a Au%oriae Cen%ra", sem 0uenecessi%e 4a'er in%er-er6ncia ire%a as &ar%es in%eressaas. No Brasi", %oa'ia, como a 4omo"o!a#o a sen%en#a uicia" e o "auo ar+i%ra" es%ran!eiroé e com&e%6ncia o >u&remo Tri+una" ?eera" es%e esc"areceu a%ra'és e ac;ro 0ue o &eio e 4omo"o!a#o &oer ser %rami%ao 'ia Car%a Ro!a%;ria, e'eno o &rocessamen%o norma" a 4omo"o!a#o &rosse!uir se!uno as normas o CPC e oRe!u"amen%o o >u&remo Tri+una" ?eera".Q. COMPETNCIA PARA A ABERTURA DE INHENTRIOO &ro+"ema &rinci&a" as sucess$es é o a "ei 0ue e'e re!er a ma%éria. O ar%. 1 e nossa8ICC es%a+e"ece 0ue a sucesso &or mor%e ou &or aus6ncia o+eecer a "ei o &a*s em 0ueera omici"iao o e-un%o ou o esa&arecio, 0ua"0uer 0ue sea a na%ureza ou a si%ua#o os +ens. O Brasi" ao%ou, assim, a %eoria a uniae sucess;ria, e-enia &or >a'i!n. Os +ens, sea 0ua" -or a sua na%ureza su+me%em5se a "ei e omic*"io o e cuus. No en%an%o,4 uma e2ce#o a es%e &rinc*&io, &ara &ro%e!er a -am*"ia +rasi"eira &ré cons%i%u*a, con-ormese ac4a &re'is%o no ar%. 1 a 8ICC e no ar%. o , \\\I, a C?9 @A ca&aciae o 4ereiroou "e!a%rio &ara suceer re!u"ar5se5 &e"a "ei o seu omic*"io, mas a 'oca#o &ara suceer em +ens e es%ran!eiro si%uaos no Brasi" ser re!u"aa &e"a "ei +rasi"eira em +ene-*cio oc<nu!e +rasi"eiro e os -i"4os o casa", sem&re 0ue no "4es sea mais -a'or'e" a "ei oomic*"io.

Page 85: DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

7/24/2019 DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

http://slidepdf.com/reader/full/direito-elementos-basicos-de-direito-internacional-privado 85/103

O &rinc*&io a uniae sucess;ria &rene5se a es%ru%ura romana a uniae e &a%rim<nio.A i'er!6ncia &rinci&a" e2is%en%e en%re a "ei o omic*"io e a "ei naciona" &ermanece 'i'anas sucess$es. Por e2em&"o, en0uan%o o Brasi" e a Ar!en%ina aco"4em o &rimeiro sis%ema,-iéis ao &ensamen%o e >a'i!n, a I%"ia aco"4e o se!uno.Arno"o Wa"Direi%o as >ucess$es E. Re'. Dos Tri+unais, &. . comen%a 0ue o

cri%ério e omic*"io, nes%es casos, é o 0ue nos é ao &e"o CC, i.e., o o "u!ar em 0ue o ecuus %in4a o seu &rinci&a" es%a+e"ecimen%o, ou resiia com car%er e &erman6ncia, is%o é,com Fnimo e-ini%i'o. >e o e cuus no %i'er resi6ncia 4a+i%ua" ser consierao comoseu omic*"io o "u!ar em 0ue era encon%rao (CC, ar%s. =1==). O cri%ério +sico ecom&e%6ncia, como se 'iu, é o o omic*"io o e cuus, no im&eino &orém o irei%o +rasi"eiro a &"ura"iae e omic*"ios (ar%. =7 o CC). Teno o e cuus 'rios cen%ros4a+i%uais e ocu&a#o, acrescen%a o Pro-. Wa", a%ener5se5 3 "oca"iza#o os +ens 3 serem &ar%i"4aos e ao cri%ério a &re'en#o, sucessi'amen%e. Assim eciiu o >T? em con-"i%o e urisi#o susci%ao en%re as us%i#as o Rio e Janeiro e e >o Pau"o.Em rea"iae o sis%ema a uniae sucess;ria, a&esar e -unao em raz$es %e;ricas e4is%;ricas e 'a"or, %em sio !raua"men%e a%enuao. Ta" &rinc*&io no &oe, norma"men%e,ser a&"icao aos +ens im;'eis &ara os 0uais ami%e5se a re!6ncia a "e!is"a#o 'i!en%e no"u!ar a sua si%ua#o ("e2 rei si%ae). J em re"a#o aos m;'eis suei%am5se os mesmos,norma"men%e, 3 "ei a &essoa, se!uno o &recei%o mo+i"ia &ersonam se0uun%ur, orien%a#o0ue é a&oiaa &e"a uris&ru6ncia -rancesa.O &ro+"ema a uniae ou &"ura"iae os u*zos sucess;rios e'e ser +em com&reenio.O CPC (ar%. ) es%a+e"ece com&e%ir com e2c"usi'iae 3 au%oriae uiciria +rasi"eira ocon4ecimen%o as a#$es re"a%i'as a im;'eis si%uaos no Brasi" e o &roceimen%o oin'en%rio e &ar%i"4as e +ens si%uaos no Brasi" aina 0ue o au%or a 4eran#a seaes%ran!eiro e %en4a resiio -ora o %erri%;rio naciona".Assim, no &oem e2is%ir /'ias so+re a com&e%6ncia e2c"usi'a e nossa au%oriae uiciria &ara &roceer ao in'en%rio e &ar%i"4a e +ens si%uaos no Brasi" (ar%. , II, oCPC) 0uano o @e cuus a0ui -a"ecer, aina, como iz a "ei, @0ue o au%or a 4eran#a seaes%ran!eiro e %en4a resiio -ora o %erri%;rio naciona".Tam+ém no e'em &airar /'ias so+re a com&e%6ncia urisiciona" %am+ém a+so"u%a aau%oriae uiciria +rasi"eira &ara con4ecer as a#$es so+re im;'eis "oca"izaos no Brasi"(ar%. , I, o CPC e ] 1o o ar%. 17 a 8ICC) em 0uais0uer circuns%Fncias, seno ";!ico &resumir5se 0ue o >u&remo no ar o @e2e0ua%ur a sen%en#a es%ran!eira 0ue 4omo"o!ue &ar%i"4a em in'en%rio ou is&osi#o e im;'eis "oca"izaos no %erri%;rio naciona".D/'ia &oer e2is%ir, no en%an%o, so+re se o in'en%rio e'a ser ou no a+er%o e &rocessaocom e2c"usi'iae no Brasi", 0uano o -a"ecio a0ui resiia mas e%in4a a &ro&rieae ouirei%os so+re +ens no e2%erior (a"ém os nacionais), a* inc"uino5se +ens im;'eis. O 0ue &oe ser i%o, ese "o!o é 0ue o sis%ema ao%ao &e"o Brasi" 0uan%o 3 com&e%6nciae2c"usi'a e nossa us%i#a so+re im;'eis %am+ém o é &or um !rane n/mero e &a*ses,correno assim o risco e ser in'a"iao o &rocesso e in'en%rio ou ou%ro 'ersano so+reim;'eis "oca"izaos no es%ran!eiro. se os mesmos -orem a+er%os ou &rocessaose2c"usi'amen%e no Brasi", o 0ue &oer ocorrer 0uano a %en%a%i'a e e2ecu#o asen%en#a +rasi"eira em %erri%;rio es%ran!eiro.Con%ano com a &ro+a+i"iae e 0ue a "e!is"a#o o ou%ro &a*s con%en4a is&osi%i'osimi"ar ao a +rasi"eira 0uan%o a com&e%6ncia urisiciona" in%erna a+so"u%a em &roceer aoin'en%rio os im;'eis "oca"izaos em seu %erri%;rio e, e ou%ro "ao, mesmo 0ue assim noocorra, ao se inc"uir os im;'eis "oca"izaos no e2%erior no in'en%rio a+er%o no Brasi" %eno

Page 86: DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

7/24/2019 DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

http://slidepdf.com/reader/full/direito-elementos-basicos-de-direito-internacional-privado 86/103

e ser cum&ria i"i!6ncia no e2%erior a%ra'és e Car%a Ro!a%;ria, sea &ara a'a"ia#o, sea &ara reco"4imen%o e %ri+u%os e &ara e-ei%os e re!is%ro imo+i"irio, ser sem&re &ruen%e0ue o in%eressao se in-orme esses mecanismos an%es e in!ressar com o in'en%rio (oua#o e na%ureza rea") no &a*s.A &ro-essora e DIPr na U>P, Maris%e"a Basso MARI>TE8A BA>>O 5 @Da A&"ica#o

o Direi%o Es%ran!eiro &e"o Juiz Naciona" 5 >arai'a 5 &. , &ar%ici&a a o&inio e 0ue,nesses casos, ou sea, na e2is%6ncia e +ens si%uaos em 'rios &a*ses, no 4a'erim&eimen%o em 0ue, simu"%aneamen%e, sea a+er%a sucesso &eran%e Juizes os i-eren%es &a*ses one se encon%rem %ais +ens. Com e-ei%o, o ar%. e nosso CPC is&$e 0ue9 @A a#oin%en%aa &eran%e %ri+una" es%ran!eiro no inuz "i%is&en6ncia, nem o+s%a a 0ue aau%oriae uiciria +rasi"eira con4e#a a mesma causa e as 0ue "4e so cone2as.Cer%amen%e, con%inua Maris%e"a Basso, o Juiz +rasi"eiro e'er res!uarar, na meia o &oss*'e", a e-iccia e a a&"ica#o a "ei ma%eria" +rasi"eira mas, a seu 'er, @no cons%i%uii"e!a"iae o 0ue+ramen%o a uni'ersa"iae 4erei%ria em ois, ou mais, &roceimen%ossucess;rios. Assim, &or e2em&"o, se o -a"ecio no Brasi" ei2ar +ens si%uaos no Brasi" ena Ar!en%ina, naa im&ee sea a+er%o e2&eien%e sucess;rio &eran%e Juiz ar!en%ino, &ara &ar%i"4a os +ens a"i "oca"izaos e, ao mesmo %em&o, se re0ueira a+er%ura e sucesso &eran%e Juiz +rasi"eiro, &ara &ar%i"4a os +ens a0ui si%uaos.O >u&remo Tri+una" ?eera" Ac;ro &u+"icao na re"a#o @Decis$es o >.T.?. a E.Uni'ersi%ria e Direi%o (>E no 7.7 5 EUA 5 P"eno Re". Min. Moreira A"'es 5 1..).em ac;ro o Tri+una" P"eno, e 1, eciiu no &oer ser 4omo"o!aa no Brasi"sen%en#a &ro-eria &or Juiz es%ran!eiro (EUA) em in'en%rio e &ar%i"4a e +ens si%uaos noBrasi", 0ua"0uer 0ue sea a naciona"iae, o omic*"io e a resi6ncia o au%or a 4eran#a, eacoro com a com&e%6ncia e2c"usi'a &re'is%a no ar%. o CPC. Na emen%a es%e ac;ro-icou re!is%rao o se!uin%e9 @e-ere5se, ou no, a 4omo"o!a#o em -ace a "e!is"a#onaciona" 5 0ue, em se %ra%ano e com&e%6ncia a+so"u%a, é e orem &/+"ica 5 'i!en%e ao%em&o em 0ue se ecie a a%ri+ui#o e e-iccia 3 sen%en#a es%ran!eira no %erri%;rio +rasi"eiro.CAPfTU8O >TIMO 5 O DIPr E O DIREITO COMERCIA81. >OCIEDADE> COMERCIAI>: 7. ?A8NCIA> E CONCORDATA>. =. DIREITOCAMBIRIO9 A 8EI UNI?ORME DE GENEBRA. Q. CONTRATO>INTERNACIONAI>.1. >OCIEDADE> COMERCIAI>A nossa 8ICC, em seu ar%i!o 11, is&$e 0ue as socieaes, -una#$es ou or!aniza#$eses%inaas a -ina"iaes co"e%i'as, o+eecem 3 8ei o Es%ao em 0ue se cons%i%u*rem,e'i%ano, assim 0ue a se"e#o essa "e!is"a#o e re!6ncia e&ena e concei%os maissu+e%i'os, como os re"a%i'os ao "oca" a cen%ra"iza#o os ne!;cios a em&resa, ou, aina,one a mesma %6m sua see ou sua !es%o, 4i&;%eses 0ue, cer%amen%e, encerram maior su+e%i'iae. Nes%e ca&*%u"o, no Brasi" so e ci%ar5se as uas &ossi+i"iaes e a%uarem no Brasi"socieaes comerciais em 0ue e2is%am in%eresses e 0uo%is%as ou e%en%ores e ca&i%a"es%ran!eiro. Numa &rimeira 4i&;%ese a socieae se cons%i%ui ire%amen%e no &a*s como -i"ia" ecom&an4ia es%ran!eira com see no e2%erior, 4i&;%ese em 0ue e'e re0uerer au%oriza#o!o'ernamen%a" &ré'ia &ara a0ui se cons%i%uir es%a -orma. Es%a moa"iae es% suei%a 3sis&osi#$es o Decre%o5"ei no 77, e 7 e se%em+ro e 1Q (ar%i!os Q a =) e aIns%ru#o Norma%i'a DNRC no , e 1= e un4o e 1.

Page 87: DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

7/24/2019 DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

http://slidepdf.com/reader/full/direito-elementos-basicos-de-direito-internacional-privado 87/103

A em&resa es%ran!eira 0ue se 4a+i"i%ar a man%er -i"ia" no Brasi" e'er a&resen%ar &eio aoGo'erno +rasi"eiro, 0ue o a&ro'ar &or Decre%o o Presien%e a Re&/+"ica. O cer%i-icaoo Decre%o e emais ocumen%os sero &u+"icaos no Dirio O-icia" e uma c;&ia o Dirioe'er ser ar0ui'aa na Jun%a Comercia" com&e%en%e.Uma ou%ra 4i&;%ese im&or%a na socieae se cons%i%uir em %erri%;rio naciona" como em&resa

 +rasi"eira, aina 0ue &ossua ca&i%a" es%ran!eiro, moa"iae em 0ue sua cons%i%ui#o se -aznorma"men%e como a e 0ua"0uer em&resa naciona", meian%e a&resen%a#o e seu con%ra%ocons%i%u%i'o &ara re!is%ro no Re!is%ro e Comércio a see. A esma!aora maioria associeaes es%ran!eiras %em &re-erio cons%i%uir uma socieae no Brasi", e acoro comes%e moe"o, o 0ue so"ici%ar au%oriza#o ao Go'erno &ara a0ui a%uar como -i"ia" eem&resa es%ran!eira.A "e!is"a#o +rasi"eira no recon4ece a socieae cons%i%u*a &or um /nico 0uo%is%a ouacionis%a. Para cons%i%uir uma socieae em nosso &a*s so necessrios ao menos oiss;cios. An%e a e2is%6ncia e um 0uo%is%a ou acionis%a es%ran!eiro a "ei no e2i!e 0ue o ou%roou a"!um os ou%ros s;cios sea naciona", ou mesmo 0ue a0ui %en4a omic*"io, a no ser emcasos es&ecia"*ssimos. Assim, a socieae &oe ser -ormaa a&enas &e"a reunio e0uo%is%as ou acionis%as omici"iaos no e2%erior. O 0ue a "ei e2i!e, is%o sim, é 0ue asocieae cons%i%u*a no Brasi" %en4a a0ui sua !es%o, o 0ue se %rauz &or !eren%es ouire%ores omici"iaos no Brasi", mesmo 0ue no seam +rasi"eiros, 0ue &ossam e2ercer a%i'iaes como em&re!aos ou em&re!aores no &a*s, ou sea, 0ue %en4am o+%io o 'is%o%em&orrio ou &ermanen%e &ara a%uar no Brasi" nes%a 0ua"iae.A"ém isso, a "ei %am+ém e2i!e 0ue o s;cio es%ran!eiro man%en4a a0ui um &rocuraor 4a+i"i%ao a re&resen%5"o, com os &oeres 0ue sero re-erios mais aian%e.A &arce"a e ca&i%a" es%ran!eiro 0ue in!ressa no &a*s &ara -ormar a socieae +rasi"eira e0ue &er%encen%e ao 0uo%is%a ou acionis%a omici"iao no e2%erior e'e ser, se!uno a 8eiQ.1=1 e =..7 e "e!is"a#o com&"emen%ar, re!is%raa no Banco Cen%ra" o Brasi" a%ra'ésa a&resen%a#o o con%ra%o e cFm+io (ou no caso o in!resso e +ens %razios comoca&i%a" &e"o in'es%ior es%ran!eiro, &e"a con-er6ncia e a%ri+ui#o e 'a"or a %ais +ens) e ocon%ra%o socia". en%o emi%io um Cer%i-icao e Re!is%ro es%e ca&i%a", %eno como +ene-icirio o in'es%ior es%ran!eiro. Ta" cer%i-icao ser'e &ara 'rios e-ei%os, en%re e"es &ara re!is%rar rein'es%imen%os -ei%os &e"o mesmo in'es%ior, ser'ino, %am+ém, &araa&os%i"ar as remessas e "ucros e &ara "i0uia#o e remessa o ca&i%a" a socieae &ara seu0uo%is%a ou acionis%a no e2%erior, 0uano e sua "i0uia#o.A "ei .QQ, e 1.17., 0ue isci&"ina as socieaes &or a#$es, &ermi%e, a sua 'ez (ar%.7), 0ue as socieaes se cons%i%uam em !ru&o, -ormao &e"a con%ro"aora e suascon%ro"aas, com a -ina"iae e com+inar recursos ou es-or#os &ara a rea"iza#o osres&ec%i'os o+e%i'os ou a%i'iaes comuns.A socieae con%ro"aora ou e comano esses !ru&os, no en%an%o, e'e ser +rasi"eira,se!uno is&os%o no ] 1o o mesmo ar%i!o a "ei, e2erceno, nes%a coni#o, ire%a ouinire%amen%e mas e moo &ermanen%e, o con%ro"e as socieaes -i"iaas, como %i%u"ar eirei%os e s;cio ou acionis%a, ou meian%e acoro com ou%ros s;cios ou acionis%as.Como a "ei as socieaes &or a#$es no -az 0ua"0uer ou%ra e2i!6ncia e como o concei%oe socieae +rasi"eira é o e 0ue es%a se carac%eriza como em&resa cons%i%u*a so+ as "eis +rasi"eiras 0ue %en4a sua see e aminis%ra#o no &a*s, em &rinc*&io &oe5se ami%ir 0ue acon%ro"aora e um !ru&o e socieaes, como -az re-er6ncia o ar%. 7 a "ei associeaes an<nimas, sea uma em&resa cuo ca&i%a" maori%rio sea e%io &or es%ran!eiros, &essoas -*sicas, ese 0ue %en4a sio cons%i%u*a so+ as "eis +rasi"eiras e %en4a

Page 88: DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

7/24/2019 DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

http://slidepdf.com/reader/full/direito-elementos-basicos-de-direito-internacional-privado 88/103

a0ui sua see e aminis%ra#o. O 0ue o &recei%o a "ei .QQ &rocurou e'i%ar -oi 0ue associeaes &uessem cons%i%uir5se em !ru&o, so+ a ire#o e em&resa es%ran!eira, comsee no e2%erior ou iri!ia e -ora o &a*s.Ou%ra e2i!6ncia con%ia na "ei as socieaes &or a#$es (ar%. 11) é a e 0ue o acionis%aresien%e ou omici"iao no e2%erior e'a man%er no &a*s &rocuraor 4a+i"i%ao a

re&resen%5"o, com &oeres &ara rece+er ci%a#o em a#$es 0ue seam con%ra e"e &ro&os%ascom -unamen%o nos &recei%os a "ei. A"is, se!uno o &ar!ra-o /nico o mesmo ar%i!o a"ei, o sim&"es e2erc*cio no Brasi" e 0uais0uer os irei%os o acionis%a, con-ere ao &rocuraor ou re&resen%an%e "e!a" 0ua"iae &ara rece+er ci%a#o inicia".De no%ar5se %am+ém 0ue, se!uno o ar%. 1 o Decre%o no. =.1 0ue re!u"a acons%i%ui#o as socieaes &or 0uo%as, 3s mesmas se a&"ica su&"e%i'amen%e a "ei associeaes &or a#$es, ao menos na -a"%a e re!u"amen%a#o es&ec*-ica a res&ec%i'a ma%ériaem seus con%ra%os sociais. Assim, &or e2%enso, %am+ém em re"a#o a essas socieaessu+sis%em as mesmas e2i!6ncias re"acionaas com as socieaes &or a#$es 0uan%o amanu%en#o e um re&resen%an%e no &a*s "e!a"men%e 4a+i"i%ao a rece+er ci%a#$es iniciais.7. ?A8NCIA> E CONCORDATA>A -a"6ncia e a concora%a re&resen%am em DIPr o concei%o, e2is%en%e em a"!umas"e!is"a#$es, o Ju*zo uni'ersa" e os in%eresses co"e%i'os e creores e e'eores.>e os creores e e'eores %6m o mesmo omic*"io e os +ens se encon%ram no mesmo &a*se omic*"io e am+os no &oem 4a'er /'ias so+re a "e!is"a#o a se a&"icar &ara aecre%a#o a -a"6ncia, nem %am&ouco so+re os e-ei%os no e2%erior. O &rinc*&io a uniaea -a"6ncia %em &"ena e-iccia, a%ra'és e uma re!ra e irei%o in%erno, a&"icano5se a"e!is"a#o omici"iar.Come#am a sur!ir &ro+"emas 0uano a em&resa -a"ia %em -i"iais, sucursais, +ens e *'iasno e2%erior. Passam en%o a ser re"e'an%es as 0ua"i-ica#$es na -a"6ncia, ese a sua &r;&riana%ureza a%é a as &essoas 0ue se suei%am a seus e-ei%os. Oscar Ten;rio resume serem %r6s,no es%uo a -a"6ncia em re"a#o ao DIPr, os &ro+"emas re"e'an%es9 o o u*zo com&e%en%e &ara ecre%ar a -a"6ncia: o a "ei a ser a&"icaa 3 ecre%a#o e, -ina"men%e, o os e-ei%osin%ernacionais a -a"6ncia.Duas %eorias %6m sio consa!raas &e"o irei%o &osi%i'o a res&ei%o9 a a uniae e a a &"ura"iae a -a"6ncia, em %ermos !eo!r-icos in%ernacionais.O &rinc*&io a uniae se %rauziria na uni'ersa"iae, no sen%io e 0ue o u*zocom&e%en%e no e2is%e a&enas na ;r+i%a in%erna mas %am+ém na ;r+i%a in%ernaciona". Asen%en#a ec"ara%;ria a -a"6ncia in%e!rar5se5ia, assim, na comuniae in%ernaciona" com amesma -or#a a sua in%e!ra#o na orem ur*ica em 0ue -oi &ro-eria. Na %eoria a &"ura"iae, 0ue se carac%eriza &e"a %erri%oria"iae, %an%os %erri%;rios es%eamen'o"'ios 0uan%os u*zos e -a"6ncia e2is%iro. A -a"6ncia ecre%aa num Es%ao a+ran!eriaa&enas o es%a+e"ecimen%o "oca" e os creores "ocais. A sen%en#a, assim, no &rouziriae-ei%os e2%ra%erri%oriais.As %eorias acima encon%ram seu "imi%e na%ura" na "e!is"a#o in%erna &%ria 0ue es%a+e"ececomo see ou omic*"io a &essoa ur*ica o "oca" em 0ue a mesma -oi cons%i%u*a e 0uecons%e com %a" e seu re!is%ro no ;r!o e Re!is%ro o Comércio. 0ue o re!is%ro ecomércio é &/+"ico, se!uno nossa "ei (no Q.7, e 1=..), com&reeneno oar0ui'amen%o os a%os cons%i%u%i'os as socieaes comerciais cons%i%u*as no &a*s, seame"as nacionais ou es%ran!eiras em %ermos e &ar%ici&a#o e ca&i%a" ou !es%o. Por ou%ro"ao, é e2%remamen%e rare-ei%a, 4oe, a e2is%6ncia e em&resas es%ran!eiras au%orizaas a-uncionar no &a*s, e moo 0ue a esma!aora maioria as em&resas +rasi"eiras, e ca&i%a"

Page 89: DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

7/24/2019 DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

http://slidepdf.com/reader/full/direito-elementos-basicos-de-direito-internacional-privado 89/103

naciona" ou es%ran!eiro, mas a0ui cons%i%u*as e re!is%raas, %6m &ersona"iae ur*icacons%i%u*a, com see e -oro em %erri%;rio naciona".Como a "ei e -a"6ncias 4oe em 'i!or is&$e, em seu ar%. o, ser com&e%en%e &ara ec"arar a-a"6ncia o uiz em cua urisi#o o e'eor %en4a seu &rinci&a" es%a+e"ecimen%o ou casa-i"ia" e ou%ra si%uaa -ora o Brasi", -ica em &rinc*&io a-as%aa a &ossi+i"iae e %er e-ei%o

e2%ra%erri%oria" e 'a"er no Brasi" a ecre%a#o e -a"6ncia a Ma%riz a -i"ia" +rasi"eira (0uere&resen%a ou%ra uniae, uriicamen%e -a"ano) o 0ue se us%i-ica %am+ém em re"a#o a &re-er6ncia, inc"usi'e e orem &/+"ica, os créi%os -iscais as au%oriaes +rasi"eiras eos creores &or *'ias %ra+a"4is%as e res&onsa+i"iae a en%iae "oca"izaa em%erri%;rio naciona".O &rinc*&io a uni'ersa"iae a -a"6ncia encon%ra5se -unamen%ao na %eoria e >a'i!n,a comuniae e irei%os, em 0ue é o u*zo o "oca" o omic*"io o e'eor o 0ue e'e &rocessar e re!u"ar, com isonomia, os irei%os e caa um os creores. e re-erir5se nes%e &on%o 3 ou%rina a &ersona"iae a massa, cua orien%a#o maismoerna sus%en%a 0ue a ecre%a#o a -a"6ncia criaria uma &ersona"iae is%in%a, &ara area"iza#o e um -im comum. A sen%en#a %ornaria re"e'an%e a associa#o, e u%i"iae &/+"ica, cua &ersona"iae e'eria ser recon4ecia no e2%erior, a mesma -orma 0ue a%ornaria recon4ec*'e" &or ou%ras &essoas e irei%o &/+"ico.Por ou%ro "ao, na a%ua" 8ei e ?a"6ncias, D8 .1Q, consiera5se -a"io o comercian%e(ar%. 1o) 0ue, sem re"e'an%e razo e irei%o, no &a!a no 'encimen%o o+ri!a#o "*0uiacons%an%e e %*%u"o 0ue "e!i%ime a a#o e2ecu%i'a. Assim, %am+ém, 4 0ue se e%erminar o0ue si!ni-ica e2a%amen%e, em %ermos o nosso DIPr, o %ermo comercian%e. O ar%. o a8ICC is&$e 0ue @&ara 0ua"i-icar e re!er as o+ri!a#$es, a&"icar5se5 a "ei o &a*s em 0ue secons%i%u*rem. Es%e &rinc*&io com+ina5se com o o ar%. 7= o C;i!o Bus%aman%e, 0ueis&$e9 @Para %oos os e-ei%os e car%er &/+"ico, a 0ua"i-ica#o e comercian%e ée%erminaa &e"a "ei o "u!ar em 0ue se %en4a rea"izao o a%o ou e2erc*cio a in/s%ria e0ue se %ra%e.O C;i!o Comercia" e 1, 0ue se man%ém e -orma -ra!men%ria, e-ine ser comercian%e a0ue"e 0ue &ra%ica a mercancia com 4a+i%ua"iae, como &ro-isso, e 0ue se%en4a ma%ricu"ao, re!is%rao ou re!is%rao seus a%os cons%i%u%i'os no Re!is%ro e Comércio(ar%. Qo).An%e os e2a!eros 0ue &oeriam ocorrer com a a&"ica#o in%e!ra" em %ermos in%ernacionaisas uas %eorias 5 a uni'ersa"iae e a &"ura"iae 5 Oscar Ten;rio re!is%ra 0ue uma %eoriamis%a %em sio consa!raa.A "ei ar!en%ina ao%ou sis%ema ori!ina"9 a -a"6ncia ec"araa no es%ran!eiro no se es%eneaos creores 0ue o -a"io %en4a na Re&/+"ica Ar!en%ina, nem &ara is&u%ar5"4es os irei%os0ue &re%enam %er so+re os +ens e2is%en%es no %erri%;rio, nem &ara anu"ar os a%os 0ue%en4am ce"e+rao com o -a"io, a&"icano a Ar!en%ina, assim, o &rinc*&io a%erri%oria"iae.A cr*%ica 0ue o-erecem os o&osi%ores ao sis%ema a %erri%oria"iae é 0ue e"e es%a+e"ece um%ra%amen%o esi!ua" aos creores, 0uano %oo o &a%rim<nio o -a"io cons%i%ui !aran%iacomum os creores, sem i-eren#5"os en%re nacionais e es%ran!eiros. >eria, &or%an%o,sis%ema 0ue -aci"i%aria a -raue, &ermi%ino, &or e2em&"o, 0ue um comercian%e -a"io no Rioe Janeiro con%inuasse a ne!ociar em Paris, sem se &reocu&ar com os creores 0ue a0ui-icaram e aos 0uais &reuicou.O cri%ério a&"ic'e" no Brasi", a no ser 0ue &uesse 4a'er uma im&ro''e" ien%iae "e!a"e con%+i" en%re o es%a+e"ecimen%o -a"io no e2%erior e o es%a+e"ecimen%o a e"e conec%ao no

Page 90: DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

7/24/2019 DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

http://slidepdf.com/reader/full/direito-elementos-basicos-de-direito-internacional-privado 90/103

Brasi", é o e no es%ener5se ao &a*s os e-ei%os a sen%en#a -a"imen%ar es%ran!eira aen%iae ou es%a+e"ecimen%o comercia" no Brasi".Car'a"4o >an%os, ci%ao &or J. C. >am&aio e 8acera, asse!ura 0ue em re"a#o ao Brasi" ocomercian%e cua -a"6ncia -or ec"araa no es%ran!eiro e %en4a no Brasi" ou%roes%a+e"ecimen%o, is%in%o e se&arao o e2is%en%e no &a*s e omic*"io, no e'er %er a

-a"6ncia ec"araa no es%ran!eiro es%enia ao es%a+e"ecimen%o si%uao no Brasi", %eno5seem 'is%a a &ossi+i"iae os creores "ocais re0uererem a -a"6ncia os es%a+e"ecimen%osa0ui "oca"izaos, e serem &a!os e &re-er6ncia aos creores o es%a+e"ecimen%o "oca"izaono es%ran!eiro.O an%i!o CPC e o Re!imen%o in%erno o >T? en%o 'i!en%e, em normas e %oo coeren%es eaina a nosso 'er a&"ic'eis, &re'iam no serem e2e0*'eis no %erri%;rio naciona" assen%en#as es%ran!eiras 0ue ec"arassem a -a"6ncia e comercian%e +rasi"eiro omici"iao noBrasi". Tam+ém is&un4am 0ue a sen%en#a es%ran!eira 0ue ec"arasse -a"6ncia ecomercian%e es%a+e"ecio no %erri%;rio naciona", em+ora a0ui 4omo"o!aa, nocom&reeneria em seus e-ei%os o es%a+e"ecimen%o 0ue o mesmo &ossu*sse no Brasi" e,aina, 0ue as concora%as 4omo"o!aas &or %ri+unais es%ran!eiros somen%e o+ri!ariam acreores resien%es no Brasi" 0uano -ossem es%es ci%aos.As sen%en#as e concora%as 4omo"o!aas &or %ri+unais es%ran!eiros -icaro, assim como asemais sen%en#as, suei%as 3 4omo"o!a#o o >T?. Mirana Ha"'ere auz 0ue a sen%en#aes%ran!eira no &oer %er mais e-iccia no Brasi" o 0ue %eria se a%uasse em seu &a*s eori!em. Assim, no &oer a+ran!er +ens o e'eor 0ue a nossa "ei a-as%a. Nem assen%en#as &enais &or crimes -a"imen%ares e'ero, se!uno e"e, ser 4omo"o!aas &e"o >T?, &or ar5se 3s "eis e na%ureza &ena" a&"ica#o %erri%oria".Ha"e aina "em+rar 0ue, e acoro com a a%ua" 8ei e ?a"6ncias +rasi"eira, é com&e%en%e &ara ec"arar a -a"6ncia o Juiz em cua urisi#o o e'eor %en4a o seu &rinci&a"es%a+e"ecimen%o ou casa -i"ia" e ou%ra si%uaa -ora o Brasi" (ar%. o). Dis&ono o ] 7o omesmo ar%i!o ser ini'is*'e" o Juiz a -a"6ncia, o 0ua" é com&e%en%e &ara %oas as a#$es erec"ama#$es so+re +ens, in%eresses e ne!;cios a massa -a"ia, 0ue sero &rocessaas na-orma a 8ei. No ar%. 7= a "ei e -a"6ncias ac4a5se &re'is%o 0ue os créi%os em moea es%ran!eira serocon'er%ios em moea o &a*s, &e"o cFm+io o ia em 0ue -or ec"araa a -a"6ncia oumanaa &rocessar a concora%a &re'en%i'a, e s; &e"o 'a"or assim es%a+e"ecio seroconsieraos &ara os e-ei%os "e!ais. Nossa a%ua" 8ei e ?a"6ncias &re'6 0ue %am+ém &oer ser re0ueria a -a"6ncia ecomercian%e ou em&resa comercia" no Brasi" &or creor omici"iao no e2%erior, mas, nes%ecaso, o mesmo e'er &res%ar cau#o &ara !aran%ir as cus%as e &ara o &a!amen%o aineniza#o a 0ue se re-ere o ar%. 7 a "ei e -a"6ncias, caso a -a"6ncia %en4a sio re0ueria &or o"o, e2ce%uano5se a!ora, com o Pro%oco"o e 8as 8eZas %a" e2i!6ncia en%re &ar%es e &a*ses o Mercosu".A 8e e Vuie+ras o C4i"e, &ara -aci"i%ar o acesso os creores 0ue se encon%ram -ora o &a*s es%a+e"ece 0ue a no%i-ica#o a sen%en#a e -a"6ncia se -a#a @&or car%a aéreacer%i-icaa. Dis&$e o inciso o o ar%. 7 a re-eria 8ei 0ue9 @8a sen%encia e-ini%i'a 0ueec"are "a 0uie+ra con%enr9 ) "a oren e no%i-icr, &or car%a aérea cer%i-icaa, "a 0uie+raa "os acreores 0ue se 4a""en -uera e "a Re&/+"ica manar"es 0ue en%ro e" &"azoes%a+e"ecio en e" n/mero an%erior (= ias con%aos ese "a -ec4a e &u+"icaci;n e "asen%encia), aumen%ao con e" e" em&"azamien%o corres&onien%e 0ue se e2&ressar en caacar%a, com&arezcan a" uicio con "os ocumen%os us%i-ica%i'os e sus créi%os.

Page 91: DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

7/24/2019 DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

http://slidepdf.com/reader/full/direito-elementos-basicos-de-direito-internacional-privado 91/103

Par%ino o e"emen%o e cone2o &re'is%o em nossa "ei e -a"6ncias (ar%. o) e'en%ua"men%e &oero sur!ir &ro+"emas 0uan%o 3 0ua"i-ica#o o &rinci&a" es%a+e"ecimen%o o -a"io.Pro+"emas en'o"'eno, &or e2em&"o, a e%ermina#o a naciona"iae a &essoa ur*ica &oem a-e%ar a ci%aa 0ua"i-ica#o.In%ernaciona"men%e, os &rinci&ais cri%érios &ara e%erminar a naciona"iae a &essoa

 ur*ica so9 o o "oca" e sua incor&ora#o (como é o caso o &rinc*&io acei%o &e"o ar%. 11a 8ICC +rasi"eira), o o "oca" e sua see socia", ou aina, o o "oca" a cen%ra"iza#o eseus ne!;cios. Um caso ci%ao &or Jaco+ Do"in!er, o Banco O%%omano, ser'e e e2em&"oso+re o con-"i%o &o%encia" a 0ue a"uimos. Es%e caso -oi eciio &e"a Cor%e e A&e"a#o eParis a -orma se!uin%e9 &ara a&urar a "ei a&"ic'e" ao Banco O%%omano, 0ue se!uno asnormas o irei%o -ranc6s e'eria ser a "ei o &a*s e sua see rea" 4a'ia a inica#o e 0ueseria a&"ic'e" a "ei in!"esa, eis 0ue o cen%ro aminis%ra%i'o o Banco O%%omano se si%ua'ana In!"a%erra. No en%an%o, como o irei%o +ri%Fnico &rescre'e a a&"ica#o a "ei o &a*s em 0ue a &essoa ur*ica -oi cons%i%u*a, no caso a Tur0uia, e como a "ei es%e &a*s %am+ém is&$e nes%esen%io, a Cor%e ?rancesa acei%ou o reen'io a "ei +ri%Fnica &ara a "ei %urca, a&"icano es%a/"%ima.=. DIREITO CAMBIRIO9 A 8EI UNI?ORME DE GENEBRAO irei%o comercia" in%ernaciona" é &ossi'e"men%e a0ue"e 0ue mais rec"ame uni-ormiza#oen%re os ramos o Direi%o, &e"o car%er e ine!'e" necessiae 0ue %em o comércioin%ernaciona" e &re'isi+i"iae 0uan%o a suas normas e re!6ncia. O irei%o cam+irio, asua 'ez, &or sua -ei#o con'enciona", o&os%a ao concei%o e irei%o na%ura", e &e"acircu"ariae os %*%u"os, a n*'e" omés%ico ou in%ernaciona", é um os ramos 0ue mais se &res%a 3 essa uni-ica#o.Demorou mui%o, no en%an%o, &ara 0ue uni-ica#o o irei%o cam+irio -osse o+%ia, e, ainaassim, &arcia"men%e, 0ue as con'en#$es a res&ei%o con%am com 'rias reser'as osEs%aos 0ue a -irmaram e mui%os no o -izeram.Os &rimeiros &assos nes%e sen%io -oram aos em 1=, 0uano a Na%iona" Asso%ia%ion -or %4e &romo%ion o- socia" science, reunia em Gan, a&ro'ou &ro&os%a &ara um %ra+a"4o en%re urisconsu"%os e &a*ses com !rane esen'o"'imen%o comercia" so+re a rea#o e uma "eicam+ia" uni-orme.Como no%icia 8uiz Emio ?. a Rosa Jr.1 8UIX EMSDIO ?. DA RO>A JR. 5 @8e%ra eCFm+io e No%a Promiss;ria, Direi%o Cam+irio, Ho". I, Bi+"io%eca Jur*ica ?rei%as Bas%os, &. e se!uin%es1 ou%ras en%iaes, or!aniza#$es e a!"u%ina#$es e in%eressaos, como oGo'erno os Pa*ses5Bai2os, em 1, a%ra'és e consu"%as a Q Es%aos e as CFmaras eComércio em Con!ressos In%ernacionais rea"izaos em 8ie!e (1), Mi"o (1) e Pra!a(1), &rosse!uiram no mo'imen%o &ara a uni-ica#o. Toa'ia, somen%e nas Con-er6nciase aia (11 e 117) é 0ue -oram aos os &rimeiros e ecisi'os &assos &ara se a"can#ar auni-ica#o, com a assina%ura, em 117, e uma Con'en#o e um Re!u"amen%o Uni-orme0uan%o a "e%ra e cFm+io e a no%a &romiss;ria, 0ue no sur%ira, &orém, e-ei%o &e"a irru&#oa Primeira Guerra Munia".Os es-or#os &ara uni-ica#o o irei%o cam+irio, no en%an%o, &rosse!uiram. Em 17rea"izou5se em Bru2e"as uma Con-er6ncia na 0ua" -oi con'iaa a >ocieae as Na#$es aa%uar como a!en%e &ara a uni-ica#o o irei%o cam+irio. >e!uno Ro+er%o Barce""os eMa!a"4es (o&. ci%. &. 177) em 8onres, em 171, em Roma, em 17=, e em 17 emBru2e"as, con%inuaram os es%uos &ara a uni-ica#o, a!ora &or inicia%i'a a CFmara eComércio In%ernaciona", es%uos es%es 0ue ser'iram como -unamen%o &ara a cons%i%ui#o

Page 92: DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

7/24/2019 DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

http://slidepdf.com/reader/full/direito-elementos-basicos-de-direito-internacional-privado 92/103

 &e"a >ocieae as Na#$es e uma Comisso, 0ue rei!iu um am&"o &roe%o &arauni-ica#o, 0ue -oi su+me%io 3 Con-er6ncia e 1= a 0ue com&areceram =1 &a*ses,inc"usi'e o Brasi".Em e un4o e 1= o Brasi" assinou em Gene+ra, un%amen%e com ou%ros &a*ses, aCon'en#o &ara ao#o e uma 8ei Uni-orme so+re 8e%ras e CFm+io e No%as

Promiss;rias e em 1 e mar#o e 1=1 a Con'en#o es%inaa a es%a+e"ecer uma 8eiUni-orme so+re c4e0ues. A aeso e nosso &a*s 3s mesmas con'en#$es eu5se em 7 ea!os%o e 1Q7, a%ra'és e no%a a e"e!a#o +rasi"eira em Berna ao >ecre%rio5Gera" a8i!a as Na#$es, mas, a ra%i-ica#o "e!is"a%i'a in%erna necessria a 0ue as Con'en#$es &assassem a a0ui 'i!er somen%e -oi -ei%a 77 anos a&;s a aeso, em e se%em+ro e 1Q,a%ra'és o Decre%o 8e!is"a%i'o no Q. A 8ei Uni-orme so+re c4e0ues -oi &romu"!aa &e"oDecre%o ., e e aneiro e 1, e a 8ei Uni-orme so+re "e%ras e cFm+io e no%as &romiss;rias -oi &romu"!aa &e"o Decre%o . =, e 7Q e aneiro e 1.Em+ora in%ernamen%e ra%i-icaas sur!iram /'ias e aceneu5se uma &ro"on!aa iscussoso+re se as ci%aas con'en#$es %in4am ou no re'o!ao a "e!is"a#o an%erior +rasi"eiraso+re c4e0ues, "e%ras e cFm+io e no%as &romiss;rias, a &on%o e %er o Consu"%or5Gera" aRe&/+"ica, Aroa"o Mes0ui%a a Cos%a, emi%io Parecer, a&ro'ao &e"o Presien%e aRe&/+"ica, 0ue saiu &u+"icao no Dirio O-icia" e 7 e se%em+ro e 1, com a rea#ose!uin%e9Es%o em 'i!or no Brasi" a 8ei Uni-orme so+re 8e%ras e CFm+io e No%as Promiss;rias,assinaa em Gene+ra em e un4o e 1=, e a 8ei Uni-orme so+re C4e0ue, a"i assinaa a1 e mar#o e 1=1, am+as com as necessrias aa&%a#$es e seus %e2%os aos %e2%os aina'i!en%es e nosso irei%o e a e"as an%eriores, em -ace as reser'as a e"as o-erecias &e"oBrasi", no momen%o em 0ue a e"as aeriu.Essa con%ro'érsia s; -oi so"ucionaa, a ri!or, 0uano, em Q e a!os%o e 11, o >T?,a&reciano caso em 0ue era iscu%io o &razo e &rescri#o e c4e0ue, 0ue na 8eiUni-orme i-eria a0ue"e &re'is%o na "ei +rasi"eira an%erior, 'eio a u"!ar, &or unanimiae,0ue a ra%i-ica#o o %ra%ao &e"o Con!resso Naciona" re'o!ara as is&osi#$es em con%rrioa "e!is"a#o orinria, aca%ano o >T?, e2&ressamen%e, a %ese a &re'a"6ncia a 8eiUni-orme.A uni-ormiza#o o irei%o cam+irio %em &or -ina"iae e'ien%e %en%ar aca+ar com amu"%i&"iciae e re!ras i'er!en%es so+re a ma%éria e2is%en%es nos %erri%;rios os Es%aos,%eno em 'is%a, es&ecia"men%e, a a"%a circu"ariae os %*%u"os e a sua e2ecu%a+i"iae em'rios %erri%;rios. No en%an%o, &ara ar &ro'as e como no é -ci" &romo'er es%auni-ormiza#o 'a"e re-erir 0ue os &a*ses an!"o5sa2$es no aeriram 3s 8eis Uni-ormes,e2is%ino, assim, ois sis%emas cam+irios, o as "eis Uni-ormes, a 0ue aeriram a maior  &ar%e os &a*ses e irei%o coi-icao en%ro a %rai#o roman*s%ica, e o os &a*ses ocommon "a.Q. CONTRATO> INTERNACIONAI>.As re!ras mais comuns &ara ien%i-icar o 0ue seam os con%ra%os in%ernacionais emcon%ra&osi#o aos @nacionais re"aciona5se com o omic*"io as &ar%es em i-eren%esEs%aos. No en%an%o ou%ras e2is%em. Na rea"iae, um con%ra%o carac%eriza5se comoin%ernaciona" 0uano re-"e%e o -"u2o e ser'i#os, %ecno"o!ias ou 'a"ores en%re Es%aos e &essoas em i-eren%es %erri%;rios. Di-erenciam5se, assim, os mecanismos usua"men%eu%i"izaos &e"as &ar%es en%ro e um /nico %erri%;rio e a0ue"es u%i"izaos%rans%erri%oria"men%e7 (Con%ra%os in%ernacionais o comércio, Re'is%a os Tri+unais, 1, &.Q).7.

Page 93: DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

7/24/2019 DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

http://slidepdf.com/reader/full/direito-elementos-basicos-de-direito-internacional-privado 93/103

O Pro-essor Irineu >%ren!er em seu "i'ro e-ine9 >o con%ra%os in%ernacionais o comércio,%oas as mani-es%a#$es +i ou &"uri"a%erais as &ar%es, o+e%i'ano re"a#$es &a%rimoniais oue ser'i#os, cuos e"emen%os seam 'incu"an%es e ois ou mais sis%emas ur*icose2%ra%erri%oriais, &e"a -or#a o omic*"io, naciona"iae, see &rinci&a" os ne!;cios, "u!ar o con%ra%o, "u!ar a e2ecu#o, ou 0ua"0uer circuns%Fncia 0ue e2&rima um "iame inica%i'o

e Direi%o a&"ic'e" = (o+ra ci%., &.). =. Na a Con-er6ncia Es&ecia"izaa In%eramericana so+re Direi%o In%ernaciona" &ri'ao, aOEA (CIDIP5H), rea"izaa nos ias 1Q e 1 e mar#o e 1Q no Mé2ico, -oi a&ro'aa(inc"usi'e &e"o Brasi") a Con'en#o In%eramericana so+re Direi%o a&"ic'e" aos Con%ra%osIn%ernacionais, e-inino5se em seu ar%. 1o ser in%ernaciona" o con%ra%o9@Vuano as &ar%es no mesmo %i'erem sua resi6ncia 4a+i%ua" ou es%a+e"ecimen%o seiaoem i-eren%es Es%aos Par%es ou 0uano o con%ra%o %i'er 'incu"a#o o+e%i'a com mais eum Es%ao Par%e.E2is%em 'rias i-eren#as en%re os i'ersos sis%emas "e!ais na a+ora!em e a"!unsas&ec%os im&or%an%es os con%ra%os. Por e2em&"o, se nos Es%aos Unios as car%as ein%en#o ou memoranos e en%enimen%o ("e%%ers o- in%en% ou memorana o- uners%anin!), aina 0ue se re-iram a ocumen%os &re"iminares, encerram irei%os eo+ri!a#$es conicionais mas e2e0u*'eis, so 'is%as em ou%ros &a*ses como es%i%u*as,'ir%ua"men%e, e -or#a ou e-ei%o.Em 'erae, esses is&osi%i'os, con-orme a+oraos &e"as "e!is"a#$es ou uris&ru6nciaos i'ersos &a*ses es%inam5se, em /"%ima an"ise, a &romo'er a es%a+i"iae e a &re'isi+i"iae as o+ri!a#$es assumias &e"as &ar%es con%ra%an%es, encoraano a -orma#oos con%ra%os e -azeno com 0ue, an%e a im&ossi+i"iae e seu cum&rimen%o e an%es e suareso"u#o, &ossam e"es ser e'en%ua"men%e re'is%os, em circuns%Fncias an<ma"as e es&eciais,seno 4onrao o seu cum&rimen%o. Na e"a+ora#o os con%ra%os en%re &ar%es omici"iaas num mesmo &a*s, as "eis a a&"icar,norma"men%e, e'em ser as es%e &a*s. No en%an%o, 0uano o con%ra%o é ce"e+rao en%re &ar%es omici"iaas em i-eren%es &a*ses, ou em+ora -irmao en%re &ar%es omici"iaas nummesmo &a*s com&or%a o+ri!a#$es a serem e2ecu%aas no e2%erior, sur!em &ro+"emas 0uan%o3 esco"4a a "ei e re!6ncia a ser inicaa &e"as &ar%es, con-orme "4es -acu"%a a %eoria aau%onomia a 'on%ae, is%o %am+ém se a&"icano 3 inser#o nesses con%ra%os a c4amaac"usu"a a%ri+u%i'a e urisi#o.A E>TRUTURAKLO DO CONTRATO 5 NEGOCIAK`E> PRE8IMINARE> 5 CARTA>DE INTENKLO. Nos con%ra%os in%ernacionais mais o 0ue em ou%ros é -re0en%e a e2is%6ncia e uma -ase ene!ocia#$es &re"iminares em 0ue se iro seimen%ar as +ases o -u%uro acoro. >ur!e en%oa es-era as c4amaas res&onsa+i"iaes &ré5con%ra%uais. Na maioria os &a*ses 0ue ao%amo sis%ema coi-icao e "e!is"a#$es e mesmo nos o @common "a o con%ra%onorma"men%e se -orma a%ra'és e a%os 0ue re&resen%am a o-er%a, ou &o"ici%a#o, e aacei%a#o 5 o--er e acce&%ance. Di-ici"men%e, a no ser nos con%ra%os e aeso ou noscon%ra%os &aronizaos em 0ue s; a"!umas c"usu"as so moi-ic'eis, os con%ra%os se-ormam sem um &er*oo, mais ou menos &ro"on!ao, e %roca e -a2 e corres&on6ncias ene!ocia#o e -ormu"as, c"usu"as e coni#$es.O Pro-essor 8uiz O"a'o Ba&%is%aQ(@Dos Con%ra%os In%ernacionais 5 E. >arai'a 5 1Q, &.)Q is%in!ue nes%e sen%io uma @o-er%a -irme, como se iz no comércio, a @o-er%a ene!ocia#o cua i-eren#a resiiria no e"emen%o su+e%i'o, na in%en#o 0ue in-orma a

Page 94: DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

7/24/2019 DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

http://slidepdf.com/reader/full/direito-elementos-basicos-de-direito-internacional-privado 94/103

'on%ae, carac%erizano5se a o-er%a e ne!ocia#o &e"a comunica#o a in%en#o e 'enaou com&ra, em coni#$es ou 0uan%iaes a e%erminar e so+ coni#$es aina im&recisas.J a o-er%a -irme, o-er%a u"%ima%um, cua acei%a#o, na &r%ica, e"ineia os con%ornos ocon%ra%o se +em 0ue es%e &ossa aina e&ener e uma rea#o e%a"4aa, cria ou%ro %i&o ee2&ec%a%i'as e seimen%a ou%ra &or#o e irei%o.

De 0ua"0uer -orma, no &rocesso &re"iminar e -orma#o o con%ra%o a 0ue acima nosre-erimos, &oem sur!ir circuns%Fncias 0ue, &os%eriormen%e, 6em razo 3 &eios ere&ara#o ou ineniza#o. Ocorre mui%as 'ezes 0ue, &ara se &re&arar &ara e2ecu%ar acon%en%o o con%ra%o a &ar%e c4e!a a mo+i"izar ese "o!o, recursos, &essoa", a0uire im;'eise e0ui&amen%os e os mo'imen%a, ou &ra%ica ou%ros a%os 0ue e&ois, se se -rus%a a &ossi+i"iae e ma%eria"iza#o o con%ra%o &or cu"&a a ou%ra &ar%e, 0ue ocu"%ou ou -a"seouaos ou criou -a"sas e2&ec%a%i'as, &oem ser &ass*'eis e ineniza#o. Para &re'enir oumesmo e2ecu%ar essas o+ri!a#$es &ré'ias nos con%ra%os in%ernacionais, mais o 0ue nosomés%icos, %6m as &ar%es 0ue ao%ar cau%e"as e &roceer a in'es%i!a#$es es&eciais. comum 0ue es%as ne!ocia#$es &re"iminares, ao menos nos con%ra%os e -orma#o maiscom&"e2a ou 0ue emanem -ases sucessi'as, e&enen%es e e'en%os -u%uros, seamre&resen%aas &or car%as e in%en#o, "e%%ers o- in%en%, e con%e/o o+ri!aciona" &re"iminar ou conicionao a e'en%os -u%uros, cua rea#o como sem&re, e2i!e cau%e"a.ADAPTAKLO DO CONTRATO 5 ARD>IP C8AU>E> 5 ?ORKA MAIOR.A aa&%a#o os &ac%os an%e a e'en%ua" necessiae e %orn5"os e2e0*'eis em -ace oa'en%o e circuns%Fncias cuos e-ei%os os %ornariam ine2e0*'eis ou %enen%es 3ine2e0ui+i"iae e'e, sem&re 0ue &oss*'e", ser rea"izaa con-orme a 'on%ae as &ar%es,e2&ressa ou im&"*ci%a nos con%ra%os. As "eis e em es&ecia" a uris&ru6ncia e 'rios &a*ses,como a a A"eman4a, -a'orecem es%e o+e%i'o. No Brasi", con%uo, essa ou%rina encon%rares%ri#$es, em+ora no an%e&roe%o e re'iso o C;i!o Ci'i" %en4am sio inserio ar%i!os &re'eno a re'iso uicia" os &ac%os 0uano es%es, &or circuns%Fncias im&re'is*'eis, se%en4am %ornao e2cessi'amen%e onerosos &ara uma as &ar%es.Como issemos em nosso "i'ro so+re con%ra%os in%ernacionais( @Con%ra%os In%ernacionaisComerciais 5E. >arai'a, &. 7), a a&"ica#o os &rinc*&ios a e0uiae, em 0ue secor&ori-ica a %en6ncia e conceer ao uiz au%oriza#o &ara a&"icar o irei%o emi%ino &ro'imen%os ma%eriais, como se "e!is"aor -osse, e 0ue em ou%ros &a*ses, como nos ocommon "a, -aci"i%a aos r+i%ros ou uizes a aa&%a#o os con%ra%os, en%re n;s s; &oero&erar es%e e-ei%o caso as &ar%es e2&ressem o au%orizem no con%ra%o.?ace as incer%ezas essas orien%a#$es os con%ra%os in%ernacionais, so+re%uo os e "on!aura#o, e'em a nosso 'er &rocurar &re'er a &ossi+i"iae es&ecia"*ssima e au%o5re-ormu"a#o e a"!umas e suas coni#$es(O+ra ci%. &.=). an%e o sur!imen%o e -a%osim&re'is%os e e2ce&cionais 0ue %ornem o con%ra%o e2cessi'amen%e (ruinosamen%e) oneroso &ara uma as &ar%es.Tais so as enominaas 4ars4i& c"auses ( a e2&resso @4ars4i& &oe ser "i'remen%e%rauzia a0ui como @i-icu"ae^, @a'ersiae, @in-or%/nio, ou @&ri'a#o 5 e -a%os ecircuns%Fncias). No%e5se 0ue 4 cer%a con-uso en%re a %eoria a im&re'iso e a re'iso os con%ra%os ecasos -or%ui%os ou e -or#a maior 0ue %am+ém os a-e%am. No con%ra%o a%in!io &e"a 4i&;%esee im&re'iso o con%ra%an%e, em+ora no es%ea im&eio e cum&ri5"o in%e!ra"men%e, se o-izer es%ar e"a&iano seu &a%rim<nio em -a'or, mui%as 'ezes, e um "ucro e2cessi'o aou%ra &ar%e, no caso -or%ui%o ou e -or#a maior, e2is%e a im&ossi+i"iae a+so"u%a e 0ue ocon%ra%o &ossa cum&rir5se &e"o a'en%o e circuns%Fncias a"4eias ao eseo as &ar%es e 0ue

Page 95: DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

7/24/2019 DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

http://slidepdf.com/reader/full/direito-elementos-basicos-de-direito-internacional-privado 95/103

as mesmas no &oeriam norma"men%e &re'er ou e'i%ar, con-orme e -orma sin%é%ica e +em"an#aa is&$e o &ar!ra-o /nico o ar%. 1. e nosso C;i!o Ci'i"Hie no%as nas &!.11 e 177 o 8i'ro @Con%ra%os In%ernacionais Comerciais o au%or, re-erio acima. .?bRMU8A> PARA >O8UKLO DE CON?8ITO> 5 JU>TIKA E>TATA8, MEDIAKLO,CONCI8IAKLO, E ARBITRAGEM

 Nos con%ra%os em !era", o 0ue en!"o+a os in%ernacionais, &oem as &ar%es e"i+erar 0ue as0ues%$es e"es ori!inrias seam su+me%ias a so"u#o uicia", 0uase sem&re &oenoesco"4er a urisi#o ou -oro em 0ue as mesmas e'ero ser "e'aas ao con4ecimen%o eum uiz inserio na es%ru%ura uiciria o Es%ao. Es%a esco"4a s; é "imi%aa &e"as 0ues%$esre"a%i'as a orem &/+"ica in%erna os &a*ses, como é o caso &or e2em&"o no Brasi", as0ues%$es so+re im;'eis, 0ue e'em ser u"!aas, e2c"usi'amen%e, &e"a au%oriae uiciria +rasi"eira. De res%o, o e"emen%o !eo!r-ico a esco"4a a urisi#o e'e %er, em !era", a"!oa 'er com a es%ru%ura o con%ra%o, !uarano cone2o ou com o "oca" e omic*"io e umaas &ar%es ou com o "oca" a e2ecu#o o con%ra%o, con-orme &recei%uam a ou%rina e a uris&ru6ncia in%ernacionais. No en%an%o, o comércio in%ernaciona" 'em, ao "on!o o %em&o, +uscano e a&er-ei#oano-;rmu"as a"%erna%i'as, con-i'eis e mais r&ias, &ara a so"u#o os con-"i%os con%ra%uais0ue os -a#am esca&ar, em &rinc*&io, o con!es%ionamen%o en6mico as es%ru%uras uicirias os Es%aos. Assim, nos con%ra%os in%ernacionais, é con'enien%e e comum &re'er5se a so"u#o e2%rauicia" e is&u%as meian%e mé%oos e meia#o, conci"ia#o ouar+i%ra!em.A meia#o, 0ue consis%e na in%er'en#o e um %erceiro, @o meiaor, 0ue a&ro2ima as &ar%es com 'is%as a uma so"u#o consensua" &ara a con%ro'érsia e a conci"ia#o, 0ue,em+ora 0uase sin<nima, re&resen%a um &asso a"ém, em 0ue o e"emen%o em %e"a a!e com'is%as a es%imu"ar as &ar%es em ire#o 3 o+%en#o o acoro, so mé%oos 0ue mui%as 'ezesan%eceem a ar+i%ra!em na c"usu"a con%ra%ua" e so"u#o e con-"i%os.A ar+i%ra!em em con%ra%os in%ernacionais é o mé%oo consensua" mais u%i"izao &araso"u#o e con%ro'érsias -ora o sis%ema uicirio Es%a%a". Para ao%5"a cos%uma5se inserir nos con%ra%os a c4amaa @c"usu"a com&romiss;ria, em 0ue as &ar%es aus%am a so"u#o &or ar+i%ra!em e suas con%ro'érsias con%ra%uais -u%uras, a%ra'és e eciso %omaa &or umn/mero im&ar e r+i%ros &ri'aos nomeaos &e"as &ar%es, c4amano5se e @com&romissoar+i%ra" o aus%e en%re as &ar%es &re'eno o e%a"4amen%o o &roceimen%o ar+i%ra" a&;s %er sur!io a 0ues%o. A es%a%*s%ica nos &a*ses mais esen'o"'ios é e 0ue cerca e d oscon-"i%os con%ra%uais, es&ecia"men%e na rea in%ernaciona", encon%ram so"u#oe2%rauiciria a%ra'és o mé%oo ar+i%ra".A ar+i%ra!em, em es&ecia" em re"a#o aos con%ra%os in%ernacionais, a&resen%a como'an%a!ens +sicas em con-ron%o com a so"u#o uiciria e con-"i%os as se!uin%es9 a) e'i%ar o con!es%ionamen%o cr<nico os uicirios es%a%ais, &ro&orcionano, somen%e &or es%arazo, maior ce"eriae na so"u#o o caso: +) e'i%ar o in%rincao e rami-icao 0uaro osrecursos uicirios, com o mesmo e-ei%o e ce"eriae: c) &ermi%ir 0ue o caso sea eciioso+ si!i"o, o 0ue no ocorre nas urisi#$es es%a%ais: e, so+re%uo, na rea in%ernaciona" 9 ) &ermi%ir mui%as 'ezes um u"!amen%o &or es&ecia"is%as em 0ues%$es %écnicas ou maises&ec*-icas: e) &ermi%ir 0ue a 0ues%o sea u"!aa &or normas !enéricas, &rinc*&ios !eraiso comércio in%ernaciona", normas !erais e irei%o, &or e0uiae, ou mesmo &e"a"e!is"a#o o &a*s 0ue 'en4a a ser esco"4io &e"as &ar%es: -) &ermi%ir 0ue o u"!amen%oocorra em &a*s neu%ro, e'i%ano, assim, os &reconcei%os e e'en%uais res%ri#$es encon%r'eisno &a*s e uma as &ar%es.

Page 96: DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

7/24/2019 DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

http://slidepdf.com/reader/full/direito-elementos-basicos-de-direito-internacional-privado 96/103

A c"usu"a com&romiss;ria, em+ora &re"iminar ao con-"i%o, &oe no s; re&resen%ar ocom&romisso e u%i"izar a so"u#o ar+i%ra" mas %am+ém e%a"4ar, ese "o!o, a -;rmu"a &e"a0ua" a ar+i%ra!em ser rea"izaa (misci!enano5se a @c"usu"a com&romiss;ria com o@com&romisso ar+i%ra", o 0ue 'em acon%eceno na &r%ica in%ernaciona" e aca+a e ser ao%ao &or nossa "ei so+re ar+i%ra!em 5 8ei .=, e 7= e ou%u+ro e 1 5 0uano as

co"oca como es&écies o !6nero @con'en#o ar+i%ra").Poe a c"usu"a com&romiss;ria, assim, &re'er, &or e2em&"o, como o con-"i%o sur!io serenunciao, como sero a&resen%aos os sumrios os casos, inc"usi'e com a -i2a#o e &razos &ara is%o ser rea"izao, o n/mero e a 0ua"i-ica#o &ré'ia 0ue os r+i%ros e'em %er, o &razo &ara emisso a sen%en#a ou "auo ar+i%ra", ou -azer re-er6ncia 3s normas e umains%i%ui#o ar+i%ra" e2is%en%e 0ue aminis%re o &roceimen%o ar+i%ra" &ara as &ar%es emcon-"i%o ou, aina, ao%ar -;rmu"as consa!raas &ara a&"icar ire%amen%e a ar+i%ra!em &e"as &ar%es, num sis%ema mis%o. No ca&*%u"o a ar+i%ra!em in%ernaciona" no en%an%o, sur!em &ro+"emas 'ariaos, &rimeiro0uan%o 3 e'en%ua" &ossi+i"iae e ar5se e2ecu#o -or#aa 3 c"usu"a com&romiss;ria, 0ue &ar%es omici"iaas em e%erminaos &a*ses em &rinc*&io, &oem no aca%ar (a no ser 0ueam+as as &ar%es seam omici"iaas em &a*ses 0ue &ossuam "e!is"a#o con-erino a %a"c"usu"a e-ei%o coa%i'o ou %en4am ce"e+rao con'en#o in%ernaciona" &re'eno es%e mesmoe-ei%o) e aina 0uan%o a 4omo"o!a#o e e2ecu#o as sen%en#as ou "auos ar+i%rais &ri'aos &ro-erios no e2%erior, em 0ue 'ariam as re!ras 4omo"o!a%;rias &re'is%as nas "e!is"a#$esin%ernas os &a*ses.O Brasi", &or e2em&"o, no -irmou a Con'en#o a ONU (con4ecia como Con'en#o e No'a Sor), e 1, so+re o Recon4ecimen%o e a E2ecu#o e >en%en#as Ar+i%raisEs%ran!eiras, ra%i-icaa a%é 4oe &or cerca e 11 Es%aos ine&enen%es (o 0ue écer%amen%e re"e'an%e ao re!is%rar5se e2is%irem cerca e 1 Es%ao so+eranos a%ua"men%e nomuno) em+ora %en4a -irmao e ra%i-icao a Con'en#o In%eramericana o Panam, e1, 0ue a+ran!e os &a*ses a OEA (e -oi %am+ém ra%i-icaa &e"a Ar!en%ina, C4i"e,Co"<m+ia, Cos%a Rica, E0uaor, E" >a"'aor, Gua%ema"a, onuras, Mé2ico, Panam,Para!uai, Peru, Es%aos Unios, Uru!uai e Henezue"a).Com o a'en%o a "ei .= 0ue &assou a isci&"inar en%re n;s a ar+i%ra!em, erro!anonormas an%es e2is%en%es o C;i!o e Processo Ci'i", ei2ou e ser o+ri!a%;ria a4omo"o!a#o uicia" o "auo ar+i%ra" &ro-erio no &a*s, seno 4omo"o!'e" a&enas &e"o>T? o "auo &ri'ao es%ran!eiro a -im e %er e-ei%os no Brasi" como sen%en#a es%ran!eira.Ma%éria 0ue norma"men%e a&resen%a !rane com&"e2iae é a a esco"4a a "ei e -uno, &e"a 0ua" se e'e !o'ernar a eciso ar+i%ra" em casos in%ernacionais, em re"a#o a en%ra'ese'en%ua"men%e encon%r'eis 0uano a a&recia#o a ma%éria &e"o &oer uicirio e umos Es%aos a-e%aos &e"a eciso, sea 0uano a e2ecu#o a eciso &e"o uicirio"oca", sea em %ermos a a&recia#o e uma 0ues%o &roceimen%a" &ré'ia no curso o &rocesso ar+i%ra". Nossa "ei so+re ar+i%ra!em is&$e, em seu ar%. 7o, 0ue, a cri%ério as &ar%es, a ar+i%ra!em &oer ser e irei%o ou e e0iae e 0ue as &ar%es &oero esco"4er, "i'remen%e, as re!rase irei%o 0ue sero a&"icaas na ar+i%ra!em, ese 0ue no 4aa 'io"a#o aos +onscos%umes e 3 orem &/+"ica. Nes%a ma%éria se encon%ram ois cam&os e a&"ica#o9 o aesco"4a as "eis ou re!ras o &rocesso ar+i%ra" e o a esco"4a as "eis ou re!ras 0ue ser'iro &ara eciir a 0ues%o, 0uan%o a "ei e -uno &ara a so"u#o a con%ro'érsia.Vuan%o a esco"4a os &rinc*&ios !erais e irei%o e os a e0uiae, -ora as re!ras escri%ase irei%o, no 4 mui%o o 0ue comen%ar -ora a &roi+i#o e 'io"a#o 3s normas e orem

Page 97: DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

7/24/2019 DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

http://slidepdf.com/reader/full/direito-elementos-basicos-de-direito-internacional-privado 97/103

 &/+"ica. No 0ue iz res&ei%o, &orém, a esco"4a e uma "ei ma%eria", e -uno, &ara a so"u#oa con%ro'érsia, a ou%rina e uris&ru6ncia es%ran!eira, 0ue a naciona" é rare-ei%a ares&ei%o, %em es%a+e"ecio 0ue em+ora e2is%a am&"a "i+erae as &ar%es, e'e sua esco"4a &au%ar5se &or cri%ério 0ue !uare a"!uma cone2o com a na%ureza o con%ra%o ou com osemais e"emen%os e cone2o e2is%en%es, como os o "u!ar o es%a+e"ecimen%o ou omic*"io

as &ar%es ou o "oca" a e2ecu#o o con%ra%o.A so"u#o e con-"i%os em ma%éria ar+i%ra" ocorre %am+ém mui%as 'ezes &e"a a&"ica#o e &rinc*&ios !erais e no e re!ras cor&ori-icaas no irei%o ma%eria". Um caso 0ue i"us%ra es%e &rinc*&io e se ac4a ci%ao &or J. 8. >im&son e aze" ?o2 In%erna%iona" ar+i%ra%ion,8onon, >%e'ens >ons 8%., 1, &.1=. ocorreu en%re o >4ei e A+u D4a+i e aPe%ro"eum De'e"o&men% 8%., uma em&resa +ri%Fnica, acerca e um con%ra%o e concessoe &e%r;"eo As &ar%es, &or ocasio a e"a+ora#o o ins%rumen%o con%ra%ua", recon4eceram0ue "4es seria i-*ci" a esco"4a as "eis e um e%erminao &a*s &ara re!er as o+ri!a#$escon%ra%aas. Assim, inseriram no con%ra%o is&osi%i'os 0ue es%i&u"a'am, a&ro2imaamen%e,0ue o con%ra%o -ora cons%ru*o e seria e2ecu%ao com +ase nas +oas in%en#$es e in%e!riaeas &ar%es, a"icer#ano5se na cren#a e 0ue em sua in%er&re%a#o u%i"izar5se5iam esses &rinc*&ios, numa -ai2a consis%en%e com a razo.

>ur!ia uma is&u%a, em 11, -oi e"a su+me%ia ao u*zo ar+i%ra", -uncionano comor+i%ro 8or As0ui%4.

 Na im&ossi+i"iae e encon%rar na caren%e "e!is"a#o e A+u D4a+i normas &araso"ucionar a con%ro'érsia, o r+i%ro %e'e e o&%ar &e"a a&"ica#o e uma so"u#o mis%a9in'ocou cer%os &rinc*&ios a "e!is"a#o comercia" +ri%Fnica e re-u%ou ou%ros, &or suain-"e2i+i"iae, %en%ano c4e!ar, como -ina"men%e c4e!ou, a uma eciso &ara o caso,%a"'ez a me"4or 0ue as circuns%Fncias am+ien%ais o &ermi%iram., em 0ue -oi esco"4ia uma -;rmu"a !enérica como re!6ncia "e!a" o con%ra%o e, naine2is%6ncia e "e!is"a#o &r;&ria a A+u D4a+i %e'e o r+i%ro 0ue a&"icar uma so"u#osa"om<nica u%i"izano5se a "e!is"a#o in!"esa, one uma as &ar%es %in4a omic*"io,%em&erano as re!ras a "e!is"a#o in!"esa em cer%os as&ec%os, a%é c4e!ar a um resu"%ao.CONHENK`E> INTERNACIONAI> >OBRE ARBITRAGEMEm ma%éria e ar+i%ra!ens in%ernacionais so &ar%icu"armen%e im&or%an%es as i'ersascon'en#$es in%ernacionais e2is%en%es so+re o assun%o. Tais con'en#$es se cons%i%uem em!era" e %ra%aos @a+er%os, em 0ue os ins%rumen%os so co"ocaos 3 is&osi#o os Es%aosin%eressaos, 0ue os 'o -irmano e e&osi%ano os res&ec%i'os ins%rumen%os nas sees os;r!os ou en%iaes so+ os aus&*cios os 0uais sua assina%ura é coorenaa. O sis%ema era%i-ica#o in%erna essas con'en#$es &e"os &a*ses insere as mesmas, !raua"men%e, nas"e!is"a#$es in%ernas os mesmos, &assano assim as Con'en#$es a %erem am&"a a&"ica#o e'a"iae in%ernaciona"men%e.As &rinci&ais con'en#$es o !6nero so as se!uin%es9a) Pro%oco"o e Gene+ra, e 17= re"a%i'o a C"usu"as e Ar+i%ra!em, -irmao so+ osaus&*cios a 8i!a a >ocieae as Na#$es. ?oi ra%i-icao &e"o Brasi" &e"o Decre%o no71.1, e 77.=.=7: +) Con'en#o e Gene+ra &ara E2ecu#o e >en%en#as Ar+i%rais Es%ran!eiras, e 17. No-oi ra%i-icaa &e"o Brasi":c) Con'en#o &ara o Recon4ecimen%o e E2ecu#o e >en%en#as Ar+i%rais Es%ran!eiras 5Con'en#o e No'a Sor (a ONU) 5 e 1. >u+s%i%uiu en%re os 0ue a -irmaram o

Page 98: DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

7/24/2019 DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

http://slidepdf.com/reader/full/direito-elementos-basicos-de-direito-internacional-privado 98/103

Pro%oco"o e a Con'en#o e Gene+ra . Es%a é &ro'a'e"men%e a mais im&or%an%e ascon'en#$es in%ernacionais so+re ar+i%ra!em %eno sio -irmaa e ra%i-icaa &or 1Es%aos, en%re os 0uais no se inc"ui o Brasi":) Con'en#o Euro&éia (a CEE, e Gene+ra, -irmaa em 11) so+re Ar+i%ra!emComercia" In%ernaciona". Des%inaa a ser -irmaa &e"os &a*ses in%e!ran%es a Comuniae

Euro&éia:e) Con'en#o e Was4in!%on, e 1 (IC>ID). Es%a Con'en#o es%ina5se a so"ucionar  &or ar+i%ra!em is&u%as oriunas e con%ra%os e em&rés%imo e -inanciamen%o in%ernaciona"en%re Es%aos e nacionais (&essoas na%urais ou ur*icas) e ou%ros Es%aos:-) Con'en#o In%eramericana (o Panam) so+re Ar+i%ra!em Comercia" In%ernaciona"(Con'en#o a OEA) 5 -oi -irmaa e ra%i-icaa, em 1, &e"o Brasi".A E>CO8A DA 8EI DE REGNCIA E DO ?ORO NO> CONTRATO>INTERNACIONAI> No Direi%o In%ernaciona" Pri'ao o &rinc*&io %raiciona" 0ue e'e re!er as o+ri!a#$eseri'a a au%onomia a 'on%ae, o 0ue es%aria a im&or, em %oos os casos, o aus%e en%re as &ar%es &ara a esco"4a a "ei re!u"aora os con%ra%os. Es%e &rinc*&io, no en%an%o, encon%rao+s%cu"os &r%icos em nossa &r;&ria 8ICC (ar%. o), 0ue isci&"ina a ma%éria co"ocano5aso+ a é!ie o &rinc*&io a a&"ica#o a "ei o "oca" em 0ue se cons%i%u*rem as o+ri!a#$esou a a&"ica#o a "ei o &a*s em 0ue resiir o &ro&onen%e o con%ra%o.Prescre'e o ar%. o a 8ICC, &ri'i"e!iano o &rinc*&io o "oca" a -orma"iza#o ao+ri!a#o 5 "e2 "oci e2ecu%ionis ou "e2 "oci ac%us 5 e o a %erri%oria"iae, com +ase noomic*"io o &ro&onen%e os con%ra%os &or corres&on6ncia, em 0ue se carac%eriza ae2is%6ncia e uma &ro&os%a e acei%a#o, is&ono no ca&u% 0ue9 Para 0ua"i-icar e re!er aso+ri!a#$es a&"icar5se5 a "ei o &a*s em 0ue se cons%i%u*rem, e, no &ar!ra-o 7o, 0ue9 Ao+ri!a#o resu"%an%e o con%ra%o re&u%a5se cons%i%u*a no "u!ar em 0ue resiir o &ro&onen%e.Assim, nossa "ei o&%ou &or es%a+e"ecer res%ri#$es ma%eriais 3 "i're esco"4a &e"as &ar%es a "eie re!6ncia o con%ra%o -orma"men%e cons%i%u*o em %erri%;rio naciona".Es%a o+ri!a#o ou im&eimen%o "e!a", no en%an%o, e'ien%emen%e no se a&"ica caso as &ar%es o&%em &e"a esco"4a a -orma"iza#o o con%ra%o em ou%ro Es%ao cua "e!is"a#o &ermi%a, a sua 'ez, a esco"4a a "ei e re!6ncia, o 0ue re&resen%a uma -orma sim&"es ee'aso "e!a".Caso, &orém, as &ar%es naa e"i+erem so+re a "ei e re!6ncia o con%ra%o, es%e, se -irmao &or &ar%e omici"iaa no Brasi" es%ar suei%o 3s normas e 0ua"i-ica#o con%ias no ar%. oe seu &ar!ra-o 7o, &oeno, en%o, 'ir a ser e re"e'an%e im&or%Fncia a an"ise osocumen%os &ré5con%ra%uais &ara e%ermin5"as, en'o"'eno %ais ocumen%os a &ro&os%a ou &o"ici%a#o e os ocumen%os 0ue en'o"'am a acei%a#o o &ac%o, inc"uino -a2, car%as e ascar%as e in%en#o, a"ém e ou%ros ocumen%os.Em Proe%o e 8ei a&resen%ao em 1Q e au%oria o Pro-essor Joo Granino Roas &aramoi-icar a 8ICC encon%ra5se a &ro&os%a, acer%a*ssima e moernizaora e nossa"e!is"a#o, &ara 0ue sea ao%ao o &rinc*&io a au%onomia a 'on%ae as &ar%es na esco"4aa "ei e re!6ncia os con%ra%os, &ermi%ino5se a e"as, inc"usi'e, moi-icar o aus%e 0uan%o a"ei e re!6ncia o con%ra%o uran%e o &razo e 'i!6ncia es%e. A&aren%emen%e -oi ar0ui'ao%a" &roe%o, sem 0ue seu méri%o %en4a sio a&reciao. Nos ar%i!os o e o a Con'en#o In%eramericana so+re irei%o a&"ic'e" aos Con%ra%osIn%ernacionais, a&ro'aa &e"os Es%aos in%e!ran%es a OEA na CIDIP5H, em mar#o e 1Qno Mé2ico, -icou, &orém, assim is&os%o9

Page 99: DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

7/24/2019 DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

http://slidepdf.com/reader/full/direito-elementos-basicos-de-direito-internacional-privado 99/103

Ar%. o 5 O con%ra%o re!e5se &e"o irei%o esco"4io &e"as &ar%es. O acoro as &ar%es so+rees%a esco"4a e'e ser e2&resso ou, em caso e ine2is%6ncia e acoro e2&resso, e&reener5se, e -orma e'ien%e, a conu%a as &ar%es e as c"usu"as con%ra%uais consieraas emseu conun%o. Es%a esco"4a &oer re-erir5se 3 %o%a"iae o con%ra%o ou a uma &ar%e omesmo. A e"ei#o e e%erminao -oro &e"as &ar%es no im&"ica necessariamen%e a esco"4a

o irei%o a&"ic'e".@Ar%. o 5 As &ar%es &oero, a 0ua"0uer momen%o, acorar 0ue o con%ra%o sea %o%a" ou &arcia"men%e su+me%io a um irei%o is%in%o a0ue"e &e"o 0ua" se re!ia an%eriormen%e,%en4a es%e sio ou no esco"4io &e"as &ar%es. No o+s%an%e, %a" moi-ica#o no a-e%ar a'a"iae -orma" o con%ra%o ori!ina" nem os irei%os e %erceiros.Assim, %o "o!o es%a Con'en#o, 0ue -oi -irmaa &e"o Brasi", sea ra%i-icaa in%ernamen%e,ser moi-icao o cri%ério esnecessariamen%e res%ri%i'o &re'is%o no ar%. o a 8ICC.Em !era", em+ora en%ro o common "a se a&"i0ue o &rinc*&io a au%onomia a 'on%ae &ara a esco"4a a "ei e re!6ncia os con%ra%os, so re0uerios e%erminaos n*'eis econe2o en%re o sis%ema "e!a" esco"4io &e"as &ar%es con%ra%an%es e as coni#$es oucarac%er*s%icas o res&ec%i'o con%ra%o. Nos Es%aos Unios e In!"a%erra, &or e2em&"o, ére0uerio 0ue a esco"4a a "ei e re!6ncia !uare a"!uma re"a#o razo'e" com o con%ra%o eo "oca" o omic*"io as &ar%es.Assim, a re"a#o en%re a "ei e re!6ncia e o con%ra%o &oe %er como e"emen%o e cone2o o"oca" e omic*"io as &ar%es, ou o &ro&onen%e o con%ra%o, o &a*s em 0ue o con%ra%o sere2ecu%ao, e assim &or ian%e. Vua"0uer essas esco"4as, &orém, e'er ser 4onraa &e"osr+i%ros ou &e"as cor%es uiciais 0uano o con%ra%o -or o+e%o e is&u%as, mas as &ecu"iariaes as "e!is"a#$es e a uris&ru6ncia os &a*ses em 0ue isso e'er ocorrer e'em, e'ien%emen%e, ser "e'aas em con%a &ara 0ue se %en4a um -ina" 4armonioso naso"u#o esses con-"i%os.A >u&rema Cor%e os Es%aos Unios, no u"!amen%o o caso, >c4er 'ersus. A"+er%o 5Cu"'er Co., em 1Q, conc"uiu 0ue a c"usu"a e esco"4a a "ei em con%ra%os in%ernacionais &romo'e a orena#o e &re'isi+i"iae essencia" a %oa %ransa#o in%ernaciona" e ne!;ciose, assim, inicou 0ue as cor%es nor%e5americanas, 'ir%ua"men%e, e'eriam acei%ar 0ua"0uer essas esco"4as. De moo simi"ar, a Con'en#o a Comuniae Euro&éia so+re a 8eiA&"ic'e" a O+ri!a#$es Con%ra%uais se!ue a mesma orien%a#o. No Brasi" a com&e%6ncia urisiciona" i%a in%ernaciona" encon%ra5se &re'is%a nos ar%s. a o C;i!o e Processo Ci'i". No ar%. ac4a5se re-eria a c4amaa com&e%6nciain%ernaciona" concorren%e, 0ue as &ar%es &oem moi-icar, com a sua &rorro!a#o,'o"un%ria, &ara ou%ros -oros, e sua e"ei#o, sem 0ue com is%o es%eam a -erir &rinc*&iosco!en%es e orem &/+"ica. Ta" ar%i!o &re'6 ser com&e%en%e a au%oriae uiciria +rasi"eira 0uano a) o réu, 0ua"0uer 0ue sea a sua naciona"iae, es%ea omici"iao noBrasi": +) no Brasi" %i'er e ser cum&ria a o+ri!a#o: ou c) a a#o se ori!inar e -a%oocorrio ou e a%o &ra%icao no Brasi". A &rorro!a#o 'o"un%ria ou esco"4a e -oro es&ecia" &e"as &ar%es em con%ra%os é recon4ecia na >/mu"a == o >T?. @ '"ia a c"usu"a ee"ei#o e -oro &ara os &rocessos oriunos o con%ra%o.Em sua o+ra1(Con%ra%os in%ernacionais o comércio, ci%., &. 7Q),1, re-ere5se Irineu>%ren!er a eciso a >u&rema Cor%e Americana em 0ue -oram co"ocaos os "imi%es as"i+eraes as &ar%es nas 0ues%$es e com&e%6ncia 0ue 'imos comen%ano. Ana"isano os%ermos e con%ra%o e %rans&or%e mar*%imo en%re um car!ueiro americano e um %rans&or%aor a"emo, 0ue a%ri+uiu com&e%6ncia 3 i!4 Cour% o- Jus%ice in!"esa, %a" esco"4a -oiconsieraa '"ia, ese 0ue o %ri+una" esco"4io res&onesse c"aramen%e aos cri%érios e

Page 100: DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

7/24/2019 DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

http://slidepdf.com/reader/full/direito-elementos-basicos-de-direito-internacional-privado 100/103

neu%ra"iae e e com&e%6ncia e 0ue sua esco"4a %i'esse sio o+e%o e "i're ne!ocia#o,no 'iciaa e -raue, e cons%ran!imen%o e e a+uso e &osi#o ominan%e.Aina Irineu >%ren!er11O+ra ci%. &.=.11 re!is%ra 0ue a"!uns sis%emas ur*icos es%a+e"ecemres%ri#$es ao &rinc*&io a au%onomia con%ra%ua", como é o caso, o &on%o e 'is%a -orma", osis%ema ur*ico &osi%i'o +rasi"eiro mas 0ue e2is%em %am+ém res%ri#$es &arciais. A"!uns

"imi%am a esco"4a a uma "ei 0ue %en4a ine'i%a'e"men%e re"a#$es com as &ar%es ou com as%ransa#$es, '.!. a "ei o "u!ar a e2ecu#o o con%ra%o ("e2 "oci e2ecu%ionis). Ou%ros "imi%amessa &ossi+i"iae 3 "ei naciona" ou omici"iar as &ar%es.a) O C;i!o Bus%aman%eO T*%u"o IH o C;i!o Bus%aman%e ao %ra%ar as o+ri!a#$es e con%ra%os isci&"ina no ar%.1 0ue as o+ri!a#$es 0ue nascem os con%ra%os %6m -or#a e "ei en%re as &ar%escon%ra%an%es e e'em cum&rir5se se!uno o %eor e"es, sa"'o as "imi%a#$es es%a+e"ecias no &r;&rio C;i!o. Nos ar%s. 1 a 1 o C;i!o %ra%a os con%ra%os em !era". Diz serem e orem &/+"icain%ernaciona", con-orme os ar%s. 1 e 1, as normas 0ue 'eam o es%a+e"ecimen%o e &ac%os, c"usu"as e coni#$es con%rrias 3s "eis, 3 mora" e 3 orem &/+"ica, assim como asis&osi#$es 0ue se re-iram 3 causa i"*ci%a. >e!uno es%as normas a "ei &essoa" e caacon%ra%an%e a&"icar5se5 &ara e%erminar a ca&aciae ou a inca&aciae &ara &res%ar consen%imen%o: a "ei %erri%oria" se a&"icar ao erro, 3 'io"6ncia, 3 in%imia#o e ao o"o emre"a#o ao consen%imen%o, assim como em re"a#o a %oa re!ra 0ue &ro*+a seam o+e%o econ%ra%o ser'i#os con%rrios 3s "eis a aos +ons cos%umes e coisas 0ue es%eam -ora ocomércio (ar%s. 1 a 1). A&"icar5se5, aina, a "ei %erri%oria" 3s causas !enéricas eresciso os con%ra%os e 3 sua -orma e e-ei%os.O C;i!o Bus%aman%e no con%ém uma &re'iso o+e%i'a &ara a e%ermina#o ou -i2a#o a"ei e re!6ncia os con%ra%os, no en%an%o, no ar%. 1Q, is&$e 0ue a in%er&re%a#o oscon%ra%os e'e e-e%uar5se, como re!ra !era", e acoro com a "ei 0ue os re!e. Con%uo,0uano essa "ei -or iscu%ia e e'a resu"%ar a 'on%ae %ci%a as &ar%es, a&"icar5se5, &or  &resun#o, a "e!is"a#o 0ue &ara esse caso se e%ermina nos ar%s. 1 e 1 (is%o é, a "ei e0uem o-erece ou &re&ara os con%ra%os e aeso ou, nos emais, a "ei &essoa" comum aoscon%ra%an%es e, na sua -a"%a, a o "u!ar a ce"e+ra#o o con%ra%o), aina 0ue isso "e'e aa&"icar ao con%ra%o uma "ei is%in%a, como resu"%ao a in%er&re%a#o a 'on%ae. +) A Con'en#o e Roma (a Comuniae Econ<mica Euro&éia 5 CEE)O ar%. =o, no =, a Con'en#o e Roma e 1 (Con'en#o a CEE) is&$e so+re a "eia&"ic'e" 3s o+ri!a#$es con%ra%uais, e%erminano o se!uin%e9 A esco"4a &e"as &ar%es euma "ei es%ran!eira (...), 0uano %oos os ou%ros e"emen%os a si%ua#o se encon%ram"oca"izaos no momen%o a esco"4a num /nico &a*s, no &oe esres&ei%ar as is&osi#$es0ue a "ei es%e &a*s no &ermi%e seam erro!aas &or es%i&u"a#o con%ra%ua" (is&osi#$esessas esi!naas como is&osi#$es im&era%i'as). O si!ni-icao a re-er6ncia 3 "eies%ran!eira nes%e con%e2%o %em um sen%io e sim&"es re-er6ncia e irei%o ma%eria"(Ma%erie""rec4%"ic4e Hereeisun!), &ois a "ei esco"4ia no -ica seno a "ei com&e%en%e: s;0ue no 4 o+s%cu"os a 0ue, nos "imi%es %ra#aos &e"o irei%o im&era%i'o es%a "ei, e 0ue soo o Es%ao em 0ue a si%ua#o se a&resen%a cone2a, o con%ra%o sea re!io &or is&osi#$es%omaas o sis%ema ur*ico esi!nao &e"as &ar%es.O &ro-essor a Uni'ersiae e Coim+ra, A. ?errer Correia, -az re-er6ncia17(Temas eirei%o comercia" e irei%o in%ernaciona" &ri'ao, Coim+ra, 8i'r. A"meina, 1)17 a 0ue aorien%a#o &er-i"4aa no Proe%o e Con'en#o so+re a "ei a&"ic'e" aos con%ra%osin%ernacionais e com&ra e 'ena e mercaorias, a&ro'ao &e"a Con-er6ncia e aia e

Page 101: DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

7/24/2019 DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

http://slidepdf.com/reader/full/direito-elementos-basicos-de-direito-internacional-privado 101/103

Direi%o In%ernaciona" Pri'ao, em ou%u+ro e 1, -ormu"a, no mesmo sen%io, umaorien%a#o aina mais c"ara o 0ue a a Con'en#o e Roma. O ar%. 1o o re-erio Proe%oes%a+e"ece o se!uin%e9 A &resen%e Con'en#o e%ermina a "ei a&"ic'e" aos con%ra%os ecom&ra e 'ena e mercaorias9 a) 0uano as &ar%es %6m o seu es%a+e"ecimen%o em Es%aosi-eren%es: +) em %oos os ou%ros casos em 0ue a si%ua#o "u!ar a um con-"i%o en%re as

"eis e i-eren%es Es%aos, a menos 0ue um %a" con-"i%o resu"%e o sim&"es -a%o a esco"4a &e"as &ar%es a "ei a&"ic'e".Tam+ém na ?ran#a e A"eman4a, &rosse!ue o mesmo au%or, en%ene5se 0ue a "i+erae eesco"4a a "ei a&"ic'e" e&ene a e2is%6ncia no con%ra%o e um e"emen%o 0ua"0uer ein%ernaciona"iae.RECONECIMENTO DA NACIONA8IDADE DA PE>>OA JURfDICAOscar Ten;rio1=(o+ra ci%. &. e se!s. I 'o".)1= iz 0ue o recon4ecimen%o a &essoa ur*icano es%uo com&ara%i'o o irei%o con'enciona" se o&era, &re-eren%emen%e, e acoro comsua cons%i%ui#o em um os Es%aos con%ra%an%es. Ou%ro cri%ério é o o recon4ecimen%o &e"os emais Es%aos a &essoa ur*ica cons%i%u*a em um os Es%aos e 0ue %em ne"e asua see. Nossa 8ICC (ar%. 11) e'i%a o %ermo @&essoa ur*ica &ara se re-erir 3s or!aniza#$eses%inaas a -ins e in%eresse co"e%i'o, 0ue, se!uno seus %ermos @o+eecero 3 8ei oEs%ao em 0ue se cons%i%u*rem.Os &rinci&ais cri%érios &ara e%ermina#o a naciona"iae a &essoa ur*ica e-e%i'amen%eso9 a) o "oca" e sua incor&ora#o (como ocorre se!uno a "ei +rasi"eira): +) o o "oca" asee socia" e c) o o "oca" e seu con%ro"e ou cen%ra"iza#o e seus ne!;cios. Oscar Ten;rioiz 0ue o es-or#o os Es%aos, no sen%io e ce"e+rar %ra%aos +i"a%erais &ossi+i"i%ano orecon4ecimen%o a naciona"iae as &essoas ur*icas resu"%a nas i'er!6ncias o irei%oin%erno os Es%aos e a necessiae a &reser'a#o os in%eresses os Es%aos e os &ar%icu"ares. A A"eman4a, &or e2em&"o, na maior &ar%e os %ra%aos comerciais, ao%ou a%eoria a see &ara o !ozo, no %erri%;rio o ou%ro Es%ao con%ra%an%e, os irei%os a &essoa ur*ica e, &ara o %ra%amen%o &eran%e os %ri+unais, o cri%ério a "ei e sua naciona"iae. OsEs%aos Unios ao%am o u&"o cri%ério, a see e o "oca" e cons%i%ui#o, como cons%a e%ra%aos 0ue ce"e+rou com a un!ria e Es%<nia. No sen%io a ao#o e cri%érios uni-ormes a res&ei%o as &essoas ur*icas so es%ac'eisos es-or#os o Ins%i%u%o e Direi%o In%ernaciona". Na sesso e No'a Sor, em 17, %ra%ouo recon4ecimen%o in%ernaciona" a &ersona"iae as socieaes, consa!rano a a&"ica#oa "ei o Es%ao one se cum&riram as -orma"iaes cons%i%u%i'as as mesmas. A &ersona"iae ou%or!aa es%a -orma e'e ser recon4ecia nos ou%ros Es%aos, ese 0ue amesma "ei sea %am+ém a a see es%a%u%ria. A 0ua"i-ica#o a socieae, i.e., seu car%er ci'i" ou comercia", e&ene a "ei e sua cons%i%ui#o (ar%. o), sa"'o o irei%o e caaEs%ao e a&"icar no seu %erri%;rio sua &r;&ria "e!is"a#o a res&ei%o.PADRONIXAKLO DE ?bRMU8A> E E\PRE>>`E> CONTRATUAI>.Cer%amen%e um os o+e%i'os &erse!uios em 0uais0uer con%ra%os e %am+ém nos con%ra%osin%ernacionais é o a s*n%ese, e e uma -orma%a#o s%anar 0ue, &orém, no "imi%e oen%enimen%o nem a e2ecu#o e seus %ermos. Nes%e sen%io mui%o %6m con%ri+u*o au%i"iza#o e e2&ress$es sin%é%icas e a u%i"iza#o e es%ru%uras con%ra%uais &or in%eiro &aronizaas. Com e"as !an4a5se conciso e mui%as 'ezes uma &reciso concei%ua" i-*ci"e a%in!ir &or ou%ros meios 0ue, e res%o, emanariam "on!as e-ini#$es e cuanomenc"a%ura e re&resen%a%i'iae é con-i'e" &or0ue uni'ersa"men%e acei%a, re&resen%ano

Page 102: DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

7/24/2019 DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

http://slidepdf.com/reader/full/direito-elementos-basicos-de-direito-internacional-privado 102/103

um -a%or e se!uran#a &ara o &ac%o 0uan%o 3 e2&resso a mani-es%a#o a 'on%ae as &ar%es e no 0ue se re"aciona a -u%uras con%ro'érsias.Para essa &aroniza#o é re"e'an%*ssima a con%ri+ui#o a CFmara e ComércioIn%ernaciona" com see em Paris, com a &u+"ica#o e o a&er-ei#oamen%o os INCOTERM>,si!"a 0ue em in!"6s re&resen%a a e2&resso In%erna%iona" Ru"es -or In%er&re%a%ion o- Trae

(Commercia") Terms (Re!ras In%ernacionais &ara a In%er&re%a#o e Termos Mercan%is), 0uecon%ém -;rmu"as mercan%is sin%é%icas com a&"ica#o 3s c"usu"as 0ue re!em a en%re!a e o%rans&or%e e mercaorias, %ais como ?OB, CI?, ?A>, C? e ou%ras.Tais c"usu"as -oram &e"a &rimeira 'ez ei%aas em 1= &e"a CCI, e Paris, a 0ua" man%émin%ernamen%e um Comi%6 e Termos Comerciais 0ue se encarre!a essa es%anariza#o ee sua a%ua"iza#o &eri;ica. Os INCOTERM> -oram re'isaos e &u+"icaos em 1=,!uarano a%é 4oe essa enomina#o 5 INCOTERM> 1= 5, em+ora %en4am sio ei%aose a%ua"izaos &os%eriormen%e, em 1, 1, 1, 1 e 1, &ara co+rir no'ase2&ress$es 0ue &assaram a me"4or re-"e%ir a e'o"u#o os ne!;cios e as e-ini#$es osriscos nos %rans&or%es e mercaorias.A a&"ica#o &r%ica os INCOTERM> re&ousa na -i2a#o o &on%o cr*%ico em 0ue 4 a%rans-er6ncia e o+ri!a#$es en%re as &ar%es, ou sea, 0uano o 'eneor é consierao"e!a"men%e isen%o e res&onsa+i"iaes so+re a mercaoria en%re!ue ao com&raor, %enoirei%o a rece+er o &a!amen%o con'encionao, uma 'ez 0ue a &ar%ir esse &on%o os riscos ao&era#o &assam a correr &or con%a a ou%ra &ar%e.CRDITO DOCUMENTRIO 5 Ou%ro ins%rumen%a" &aronizao &ara u%i"iza#o osusurios os con%ra%os in%ernacionais é re&resen%ao &e"o c4amao créi%o ocumen%rio,0ue re&resen%a a !aran%ia +ancria aa &e"o com&raor ao 'eneor e mercaorias nessescon%ra%os, e -orma 0ue o 'eneor rece+a o 0ue "4e é e'io a%ra'és e uma car%a ecréi%o !aran%ia &or uma en%iae +ancria, e con%ra5!aran%ia &e"o com&raor,e2onerano5se na maioria as 'ezes o 'eneor e acionar com&raor no caso einami&"emen%o es%e.Como ins%rumen%o inis&ens'e" na conu#o e ne!;cios in%ernacionais sur!iu anecessiae e o%ar o c4amao créi%o ocumen%rio e e-ini#$es e %ermino"o!iauni-orme. A CCI %omou no'amen%e a si es%a inicia%i'a, e, a &ar%ir e uma &u+"ica#o e17Q a Unio >inica" os Bancos ?ranceses, assim como a re'iso e re!ras -ormu"aasnos Con!ressos a CCI e 1== e 11 os resu"%aos e um &rimeiro manua" a&areceram,em 17, como a &u+"ica#o CCI No 777, ao%aa &or en%iaes +ancrias o munoin%eiro. A /"%ima re'iso esse manua" e &roceimen%os, e-e%uaa em 1= (&u+"ica#o NoQ), en%rou em 'i!or em ou%u+ro e 1Q.Os ar%i!os as Re!ras e Usos Uni-ormes Re"a%i'as aos Créi%os Documen%rios a&"icam5se a %oos os créi%os ocumen%rios, inc"uino as car%as e créi%o s%an +, e o+ri!am a%oas as &ar%es con%ra%an%es, e2ce%o 0uano e2&ressamen%e &re'is%o em con%rrio nosocumen%os &er%inen%es. Essas re!ras -aro &ar%e in%e!ran%e e %oo con%ra%o ao es%i&u"ar es%e e2&ressamen%e 0ue e"e se ac4a su+me%io 3s ci%aas re!ras o Uni-orm Cus%oms anPrac%ice -or Documen%ar Crei%s (1= re'ision, ICC Pu+"ica%ion Q) ou 3s Re!"es e%Usances Uni-ormes Re"a%i'es au2 Crei%s Documen%aires (ré'ision 1=, Pu+"ica%ion QICC).REGRA> PADRONIXADA> PARA GARANTIA> CONTRATUAI> 5 Aina a CCI, nes%ecaso em coo&era#o com en%iaes in%er!o'ernamen%ais e en%iaes comerciaisin%ernacionais, &ar%icu"armen%e a Comisso as Na#$es Unias &ara a 8e!is"a#o Comercia"In%ernaciona" (UNCITRA8), 'em ei%ano re!ras &aronizaas &ara asse!urar &r%icas

Page 103: DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

7/24/2019 DIREITO - Elementos Básicos de Direito Internacional Privado

http://slidepdf.com/reader/full/direito-elementos-basicos-de-direito-internacional-privado 103/103

uni-ormes e !aran%ias con%ra%uais +aseaas no e0ui"*+rio en%re os in%eresses as &ar%esen'o"'ias em &roe%os e con%ra%os in%ernacionais.Essas re!ras, 0ue se encon%ram 4oe reunias na Pu+"ica#o n. =7 a CCI 5 Uni-orm Ru"es?or Con%rac% Guaran%ees, %6m como o+e%o in%rouzir um e"emen%o e con-ian#a nascon%ra%a#$es in%ernacionais, is&ono so+re o o-erecimen%o e !aran%ias (a serem aas &or 

 +ancos, com&an4ias se!uraoras e ou%ros !aran%iores) &ara &ro%e#o a &ar%e con%ra%an%e(+ene-iciria) no caso e 0ue a0ue"a 0ue %i'er auicao o con%ra%o (&rinci&a") 'ea5seim&ossi+i"i%aa ou ei2e e cum&rir com suas o+ri!a#$es con%ra%uais.A a&"ica#o as Re!ras, e'ien%emen%e, é 'o"un%ria, &oeno ser -ei%a men#o no con%ra%oou no &r;&rio ins%rumen%o e !aran%ia e 0ue a mesma se su+orina 3s Re!ras Uni-ormes &ara O-er%as, Per-ormance e Garan%ias e Pa!amen%o (Garan%ias Con%ra%uais) a CFmaraIn%ernaciona" e Comércio (Pu+"ica#o n. =7) e 0ue as re-erias Re!ras o+ri!am a %oas as &ar%es, a menos 0ue sea e2&ressamen%e is&os%o em sen%io con%rrio no con%ra%o ou noins%rumen%o e !aran%ia, ou em 0ua"0uer e seus ai%i'os.