01.semiologia respiratoria
TRANSCRIPT
Semiologia respiratria
Semiologia respiratriaRicardo Noal
Queixas relacionadas as vias areas inferiores15% de todas as consultas ambulatoriais de adultos Associadas a importantes morbidades
InstrumentoDiagnstico Acompanhamento Barato No invasivo Mais humano
AnamneseTosse Expectorao Hemoptise Vmica Dispnia Dor torcica Sibilncia Tiragem Cianose
TosseFisiologiaInspirao rpida de profunda Fechamento da glote Contrao dos msculos expiratrios (diafragma) Expirao forada Abertura sbita da glote
TosseEstmuloInflamatriohiperemia, secreo, edema, ulcerao
TosseA tosse aguda ou crnica? Existe infeco respiratria associada? A tosse sazonal ou associada com sibilncia? Existe gota ps-nasal? Est associada com febre ou expectorao? O paciente apresenta alguma comorbidade ou fatores de risco para alguma doena? O paciente esta em uso de I-ECA
Mecnicopoeira, corpo estranho, compresso, alterao presso pleural
Qumicogases irritativos
Trmicofrio ou calor
1
Tosse - fisiopatologiaFisiologia Zonas tussgenas vias aferentes (n.vago) bulbo Bulbo vias eferentes (n. larngeo inferior recorrente e n.frnico) msc. Caractersticas Freqncia Ritmo Intensidade Tonalidade Presena ou no de secreo Perodo do dia
TosseTosse de incio recente/aguda< 3 semanas resfriado comum sinusite bacteriana aguda coqueluche pneumonia embolia pulmonar ICC
Tosse crnica> 3 semanas tabagistas: DPOC, neoplasias no-tabagista: uso crnico I-ECA, gota ps-nasal, asma, DRGE
ExpectoraoCondies normais75 a 100 ml muco pelas cls caliciformes e glndulas mucparas
ExpectoraoAparncia do escarro e relao causalMucide ou mucopurulentoAsma, tumores, tuberculose, DPOC e pneumonia
Avaliar semiologicamenteVolume Colorao Transparncia Consistncia
PurulentoBronquectasias, bronquite crnica
FerruginosoPneumonia pneumoccica
Seroso ou rseoEdema pulmonar
SanguinolentoTEP, bronquectasias, abscesso pulmonar, TBC, estenose mitral, discrasia sangunea
HemoptiseEliminao pela tosse de sangue Proveniente da traquia, brnquios ou dos pulmes Sensao de calor ou borbulhamento no hemitrax acometido Suprimento sanguneo dos pulmesSistmico: sistema artico alta presso artrias brnquicasHemoptise volumosa ameaadoras vida Bronquectasias, cavidade tuberculosa, estenose mitral e fstulas AV
HemoptisePrincipais causasTuberculose Bola fngica Carcinoma broncognico Bronquectasias Bronquite crnica exacerbada Tromboembolismo pulmonar
Pulmonar: ramos da artria pulmonar
baixa presso
Hemoptise pequeno volume no ameaadora a vida Neoplasia pulmonar, abscesso, pneumonia e infarto pulmonar
2
HemoptiseCaracterstica Prdromos Histria pregressa Aparncia Colorao Manifestao Sintomas associados HemoptiseTosse Doena cardiopulmonar Aerado e ou espumoso Vermelho vivo Misturado com escarro Dispnia
VmicaHematmeseNuseas e vmitos Doena gastrintestinal No espumoso Vermelho escuro, borra de caf Acompanha restos alimentares Nusea ou vmitos
Eliminao brusca atravs da glote de grande quantidade de pus ou lquido de aspecto seroso ou mucide CausasAbscesso pulmonar Empiema Mediastinite supurada Abscesso subfrnico Tuberculose pulmonar
DispniaDefinio American Thoracic Society (ATS): sensao subjetiva de desconforto respiratrio que consiste de sensaes qualitativamente distintas, as quais variam em intensidade. Esta sensao deriva de interaes entre mltiplos fatores (fisiolgicos, psicolgicos, sociais, ambientais) e pode induzir respostas fisiolgicas e comportamentais secundrias.
DispniaSensao subjetiva da falta de ar, reduo do flego ou fadiga CaracterizarDurao Condies de aparecimento, melhora e pioraPostura, decbito, repouso, exerccio
Etapa da respiraoInspiratria ou expiratria
Modo de instalaoSbito, progressivo ou crnicoAm J Resp Crit Care Vol 159. Pp 321-340, 1999
IntensidadeLeve, moderada, grave e muito grave
DispniaInstalaoAguda: minutos ou horasEdema agudo de pulmo Tromboembolismo pulmonar Broncoespasmo
Dispnia - termosEupnia - Sinnimo de respirao normal Dispnia - Sensao de respirao trabalhosa ou difcil Taquipnia - Respirao muito rpida (>24 mpm) Bradipnia - Freqncia respiratria inferior normal (5g/dl) Exame Luz natural ou foco luminoso forte Observar reas de pele mais fina e rica em capilares
Cianose
CianosePerifricaExtremidades azuladas mas lngua e mucosas apresentam colorao rsea Lentificao ou reduo do fluxo sangneo local Frio, S. Raynaud, insuficincia cardaca e choque
CentralExtremidades e lngua azuladas Reduo da saturao arterial de oxignio ( 10% muito significativo
Exame fsicoAvaliao inicialAvaliao disfuno respiratriaTaquipnia Postura ortopnica posio de ancoragem musculatura acessria Dissincronia traco-abdominal respirao paradoxal Cianose central ou perifrica Batimento da asa do nariz Tiragem supra-clavicular, supra-esternal e intercostal Estridor Cornagem
FebreInfeces agudas e crnicas Virais, bacterianas, fngicas, inflamatrias e neoplsicas
Sudorese noturnaDiaforese Pneumopatias crnicas e Tuberculose Associada a febrcula vespertina e defervescncia noturna
Boca e nasofaringeCavidade oralEstado conservao dos dentes e halitose
PescooPosicionamento e mobilidade da traquia Linfonodos Ndulos ou massas Pulso e presso venosa jugular (TVJ) Tiragem e abaulamentos
TonsilasHipertrofia, placas ou outra alterao
Gota posterior Caractersticas da voz Mucosa nasalSecreo, desvio septo, hipertrofia de cornetos
6
MosBaqueteamento digitaltumores malignos doenas supurativas crnicas hepatopatias
Trax - InspeoSentado 2 metros distncia EstticaForma, presena de abaulamentos e depresses
DinmicaTipo respiratrio Ritmo respiratrio Freqncia respiratria Amplitude dos movimentos Presena ou no de tiragem Expansibilidade dos pulmes
Cianose perifrica
Trax Alteraes do ritmo respiratrio
Trax Alteraes do ritmo respiratrioCheyne-Stokes
KussmaulRespirao profunda aumento da amplitude Acidose metablica eliminao de CO2 Exerccio, ansiedade, infarto, hipxia e hipoglicemia
Aumenta e diminui ciclicamente (hiperpnia e apnia) Crianas e idosos ICC, IRenal, depresso respiratria por medicamento e leso cerebral dienceflica
Trax Alteraes do ritmo respiratrioAtxica ou de BiotIrregularidade imprevisvel Incurses superficiais ou profundas Perodos irregulares Depresso respiratria e leso bulbar
Trax Alteraes do ritmo respiratrioSuspiradaSuspiros durante respirao Ansiedade Sndrome de hiperventilao Dispnia e vertigem
7
Trax Alteraes do ritmo respiratrioObstrutivaDPOC Respirao prolongada Tempo expiratrio longo Hiperinsuflao pulmonar
Trax FormaEm TonelEnfisema ou envelhecimento normal
Infundibiliforme pectus excavatumEsttico
Carinifirme pectus carinatumCongnito ou adquirido (raquitismo, asma, infeces respiratrias de repetio)
Plano, achatado ou paralticoReduo dimetro AP, indivduos longilneos e doenas consumptivas
Trax Palpaoreas dolorosas Avaliar alteraes observadas na inspeo Verificar expanso respiratria (amplitude e simetria) Frmito traco-vocalSensao ttil do examinador na parede torcica produzida pela voz do paciente quando o mesmo fala lentamente uma palavra de tonalidade graveAumenta na consolidao e diminui no derrame pleural e pneumotrax
Trax percussoComparao do dois lados Normalidaderea pulmonar som claro pulmonar Cardaca e heptica macicez Esplnica submacicez Espao de Traube - timpanismo
Trax percussoHipersonoridadeAumento de ar nos alvolos enfisema
Trax Ausculta da vozAlterao do somdensidade aumentada como em PNM ou neoplasia Som falado pelo paciente auscultado na rea de aumento da densidade
EgofoniaFala E e ausculta A
Submacicez e macicezReduo ou inexixtncia de ar nos alvolos Derrame pleural, consolidao, massa e infarto pulmonar
BroncofoniaFrase completamente compreendida, mais bem definida, som mais claro noventa e n... X noventa e nove na consolidao
TimpanismoAprisionamento de ar no espao pleural ou intrapulmonar Pneumotrax ou cavidade tuberculosa
Pectorilquia afnicaSemelhante broncofonia Sons sussurrados e baixos ouvidos com clarezaNoventa e nove
X noventa e nove
8
Trax Ausculta
Trax sons respiratrios normaisSom Vesicular Durao Insp > Exp Intensidade Suave Localizao Periferia dos pulmes
Bronco-vesicular
Insp = Exp
Mdia
1 e 2 espaos intercostais, rea interescapular Zona de projeo das VA centrais e da traquia
Tubular (traqueo-brnquico)
Insp < Exp
Alta / muito alta
Rudos adventciosCrepitantes finosAumento presso via area proximal ao local da obstruo at suplantar a fora que a mantm fechada, produzindo uma vibrao curta devido a abertura dos bronquolos Somente na inspirao Esfregar entre dedos mecha de cabelo ou abertura de velcro Grasnido inspiratrio (squawk) sibilo expiratrio curto encontrado na PH, FPI e asbestose
Rudos adventciosCrepitantes bolhososAr passando pelas secrees na traquia e brnquios Auscultados na inspirao e expirao ProtoinspiratriosDoena das vias areas DPOC e asma
TeleinspiratriosDoenas do parnquima fibrose, pneumonia lobar ou intersticial
Rudos adventciosSibilosRudos contnuos, agudos, musicais, polifnicos Fluxo rpido de ar atravs de brnquios e bronquolos estreitados Edema, constrio da musculatura lisa, hipersecreo Principalmente na expirao Associados ao aumento do tempo expiratrio Expirao forada
Rudos adventciosRoncosRudos ressonantes, monofnicos Brnquios maiores com secreo Bronquite aguda e DPOC Acentuam-se na inspirao e menos proeminentes na expirao
9
Rudos adventciosSopro tubrioAusculta-se a respirao brnquica em rea que deveria apresentar murmrio vesicular Consolidao plena com brnquio prvio
Rudos adventciosAtrito pleuralAtrito das pleuras inflamadas Som spero e dissonante Bem localizado em rea parede torcica Tanto na inspirao quanto na expirao Pode desaparecer com a evoluo da enfermidade pleural
Resumo ausculta pulmonarSons anormais Adventcios Sopro tubrio
Evoluo dos sinais clnicos em consolidaes alveolares
Murmrio vesicular Respirao broncovesicularCrepitaes tele-inspiratriasDescontnuos
Atrito Pleural
Estertores
Contnuos sibilos roncos
Sopro tubrio Crepitaes inspiratrias e expiratrias
crepitaes
ANEXOS SEMIOLOGIA RESPIRATRIA
10