guia profesores cartilla 2

8/17/2019 Guia Profesores Cartilla 2

1/82

Fuíc j` uso pcrc à mc`stro

A`nturc

y Nomposhnhþiì @spcóoa

Cutorcs7Tctrhnhc Ucaìzuàc \.

Mcrtkc Ahahcic Ghmèi`zUca`rh` Osorho

^`fuijo frcjo j` ìs`ócizc prhmcrhc


2/82

A`nturc y Nomposhnhþi `i @spcóoaFuíc j` uso pcrc `a mc`stro^`fuijo Frcjo

J`r`nkos \`s`rvcjosNopyrhfkt ©


3/82

Íijhn`

Ncpítuao H

Mcrno noin`ptuca .......................................................................................:

Ncpítuao HH

Aos mciuca`s nomo uic k`rrcmhìtc ............................................. 8

Ncpítuao HHH

Nþmo hmpa`mìtcr aos mciuca`s j` A`nturc y

Nomposhnhþi ̀ i @spcóoa ..........................................................................3>

Ncpítuao HU

Nþmo hmpa`mìtcr uic uihjcj jhjãnthnc ....................................<

Ecs` j` cnacrcnhþi ......................................................................... >8

Ecs` j` cpahncnhþi ......................................................................... :>

Ncpítuao U

Cancin` y s`nuìnhc .................................................................................:5

Ncpítuao UH

@strct`fhcs y r`nursos nompa`mìtcrhos .....................................53

Lhlahofrceíc ....................................................................................................;4


4/82

: • Fuíc j` uso pcrc à mc`stro

Ac s`rh` j` mciuca`s j` A`nturc y Nomposhnhþi ì @spcóoa `stã euijcmì-

tcjc ì ac pr`mhsc j` qu` ac a`nturc y ac `snrhturc soi kclhahjcj`s qu` s`

j`scrroaaci c ao acrfo j` ac `snoacrhjcj y nuyo cprìjhzcg` j`l` ìs`ócrs`

„fuhcrs`„ j` mci`rc `xpaínhtc, s`nuìnhca y shst`mãnc (Orjþó z̀, 388>).

@stc ìs`ócizc pcrt` jà prhinhpho j` qu` à j`scrroaao jà aìfucg` `stã

`str`nkcmìt` ahfcjo ca j`scrroaao jà pìscmhìto (Uyfotsby, 38;5). @s por

`sto qu` aos mciuca`s s` ìeonci ì prov``r j` k`rrcmhìtcs c aos caumios

noi acs nuca`s pu`jci clorjcr, nomprìj`r, uscr y projunhr j` mci`rc `-

nhìt` y `strunturcjc jhsitos pos j` t`xtos, noijhnhoi`s i`n`scrhcs pcrc

noisoahjcr ac ncpcnhjcj pcrc ‑cprìj`r c cprìj`r”.

Ao cit`rhor `stã `str`nkcmìt` ahfcjo ca ìeoqu` nomuihncvo, s`f÷i

à nuca, s` ccizc à j`scrroaao j` acs kclhahjcj`s ahifñísncs (`snunkcr, kc-

lacr, a``r, `snrhlhr) j` uic mci`rc sþahjc y cutèinc ì tcito s` pacit`c ca

`stujhcit` ui cprìjhzcg` ì ui noit`xto shfihncvo. @sto `s, euijcmì-

tcamìt`, lcscjo ì acs ionhoi`s j` propþshto nomuihncvo y cujhìnhc(Vhjjowsoi, 386;).

Jcjos `stos euijcmìtos, c noiiucnhþi s` `xpahnci aos prhinhphos hm-

paínhtos ì aos mciuca`s noi r`sp`nto ca j`scrroaao j` ac nomprìshþi j`

a`nturc, projunnhþi j` t`xtos y à pron`so mhsmo j` cprìjhzcg .̀

ôlr` ac nomprìshþi j` a`nturc

@i aos mciuca`s j` A`nturc y Nomposhnhþi ̀ i @spcóoa s` noinhl` ac nomprì-

shþi j` a`nturc nomo ui pron`so nofihvo por m`jho jà nuca s` cicahzc ui

t`xto ì sus nompoiìt`s shitãnno, s`mãino y prcfmãno y acs ràcnho-

i`s ìtr` àaos.

J` `stc eormc, y ì noinorjcinhc noi aos Ahi`cmhìtos Nurrhnuacr`s j` ac

Aìfuc Ncstàacic propu`stos por ̀ a Mhihst`rho j` @juncnhþi Icnhoica (M@I,

Ncpítuao H

Mcrno noin`ptuca


5/82

^`fuijo Frcjo • 0

38;;), ui `stujhcit` aofrc nomprìj`r ui t`xto nucijo pu`j` jcr nuìtc

cn`rnc j` què jhn` (hieormcnhþi t`xtuca, hie`rìnhca y nríno hit`rt`xtuca),

nþmo ̀ stã orfcihzcjo (`strunturc t`xtuca) y nuãa `s su propþshto nomuihnc-

vo (s`f÷i à noit`xto y ac cujhìnhc).

J` cnu`rjo noi Uci Jhgb y Bhitsnk (38;>), ì `st` pron`so nofihvo qu`

hmpahnc ac nomprìshþi, à a`ntor hjìnc ` hit`rpr`tc ihvà`s jà t`xto qu`

vci j`sj` acs pcaclrcs (mhnro`strunturcs) y acs proposhnhoi`s o hj`cs (mc-

nro`strunturc) kcstc ac `strunturc faolca jìtro j` ac nuca tojcs acs pcrt`s

jà t`xto ìì sìjo (sup`r`strunturc).

Tcrc aofrcr `sto, ì aos mciuca`s j` A`nturc y Nomposhnhþi ̀ i @spcóoa s`

hinorporci jhe`rìt`s `strct`fhcs qu` cpuitci ca j`scrroaao j` kclhahjcj`s

j` pìscmhìto tca`s nomo7 hjìncr, s`nuìnhcr, nacshncr, nct`forhzcr,

j`snrhlhr, nompcrcr, fì`rcahzcr, crfumìtcr2 kclhahjcj`s hmpahncjcs, c su

v`z, ̀ i ac nomprìshþi y projunnhþi j` jhsitos pos j` t`xtos nuyo propþ-

shto `s j`snrhlhr, icrrcr, `xpahncr, jìhr o crfumìtcr.

J`sj` à puito j` vhstc j` ac jhjãnnc, ac fuíc jà mc`stro c trcvès j`

`st` pron`so nofihvo j`l` s`r noishstìt` noi ui ìeoqu` noistrunvo y

r``xhvo (m`tcnofihvo).

@sto `s, aa`vcr ca `stujhcit` j`sj` à pacit`cmhìto j` khpþt`shs cn`rnc

jà noitìhjo y ̀ a shfihncjo -j` uic pcaclrc, j` uic orcnhþi, j` ui tuao, j`

uic hmcfì, j` uic mcrnc t`xtuca, j` uic euìt` o víinuao hit`rt`xtuca-, ecs`

ì ac nuca hit`rcnt÷ci noionhmhìtos pr`vhos y `xp`rhìnhcs pr`vhcs j` a`ntu-

rc jà ̀ stujhcit`, kcstc norrolorcr jhnkcs khpþt`shs noi ̀ vhjìnhcs t`xtuca`s

y noi sus norr`spoijhìt`s noi`xhoi`s aþfhncs, tcito jìtro jà t`xto nomo,

nucijo s`c i`n`scrho, noi su noit`xto nomuihncvo. Zojo `sto, prophnhcijo

ac jhsnushþi, ac crfumìtcnhþi y ac jìhnhþi j` noisìsos rczoicla`s.

ôlr` ac projunnhþi j` `snrhtos

^`f÷i ̂ mhtk (Ncssciy, 38;8), pcrc cprìj`r c ̀ snrhlhr kcy qu` ‑a``r nomo ui

`snrhtor”. @a cutor crmc qu` ihif÷i mciuca j` frcmãnc jc ac poshlhahjcj

j` scl`r nþmo s` ̀ snrhl` ui t`xto sh io s` kc a`íjo y cicahzcjo uio. Noinauy`

qu` soao ì ui t`xto `snrhto por otro (mãs `xp`rto) s` pu`jì ìnoitrcr aos

noionhmhìtos y `strct`fhcs i`n`scrhos pcrc scl`r nþmo euinhoic ac aìfuc

`snrhtc.


6/82

5 • Fuíc j` uso pcrc à mc`stro

@st` `s ui euijcmìto `sìnhca j` aos mciuca`s j` A`nturc y Nompo-

shnhþi ì @spcóoa . @a ciãahshs t`xtuca p`rmht` nomprìj`r uic a`nturc y, ca

mhsmo `mpo, `s ac ‑pu`rtc j` ìtrcjc” c ac `snrhturc. J`sj` `st` puito j`

vhstc, aos ̀ stujhcit`s cprìj`rãi, noi aos mciuca`s, c ̀ snrhlhr jhsitos pos

j` t`xtos c pcrr jà ciãahshs (m`tcnofihnhþi) j` aos mhsmos.

Acs kclhahjcj`s j` ̀ snrhturc, ca hfuca qu` acs j` a`nturc, shfuì uic rutc ̀ i

`sphrca qu`, ì aos mciuca`s, nomhìzc noi ac `strunturc j` pcaclrcs, ercs`s

y orcnhoi`s, kcstc aa`fcr c ac j` t`xtos nompa`tos y nompa`gos (j`sj` ui soao

pãrrceo kcstc t`xtos j` vcrhos pãrrceos). @i `st` cprìjhzcg`, aos `stujhcit`s

vci hinorporcijo c su `snrhturc ̀ a`mìtos shitãnnos, s`mãinos y prcfmã-

nos ncjc v`z mãs sosncjos qu` a`s p`rmhrãi nomuihncrs` è`nvcmì-

t` por `snrhto (`, hinauso, orcamìt`).

Ckorc lhì, à cnto j` `snrhlhr noiaa`vc vcrhos pron`sos j` pìscmhìto

qu` vci j`sj` ac fì`rcnhþi j` hj`cs kcstc ac `jhnhþi, pcscijo por ac r`jcn-

nhþi y ac r`vhshþi. Jurcit` `st` ncmhio, à `stujhcit` j`l` soaunhoicr pro-

la`mcs j` po r`tþrhno y j` noitìhjo (^ncrjcmcahc y L`r`ht`r, 38;6) qu` a`

p`rmhrãi cprìj`r.

Tcrc ìerìtcrs` c què `snrhlhr, nþmo kcn`rao y nþmo scl`r qu` à t`xto

numpa` noi su propþshto nomuihncvo, s` r`quh`r` qu` ̀ a `stujhcit` us` ̀ s-

trct`fhcs y cpahqu` acs kclhahjcj`s j` pìscmhìto y j` aìfucg` cjquhrhjcs c

trcvès j` ac a`nturc nomo, por ̀ g`mpao7 hjìncr ui t`mc, ̀ ieoncr uic hj`c

prhinhpca y uics hj`cs j` cpoyo pcrc j`scrroaacrac, `snof`r ui tuao cpro-phcjo, nacshncr hieormcnhþi, g`rcrquhzcrac y orfcihzcrac ì ui paci pr`vho2

noi`ntcr hj`cs, ercfmìtos, pãrrceos. Tcrcaàcmìt`, `s euijcmìtca qu` à

proe s̀or fuí` `xpaínhtcmìt` ̀ strct`fhcs pcrc aofrcr ac cuto y no-r`vhshþi, csí

nomo ac `jhnhþi ica jà t`xto pcrc è`ntos j` pulahncnhþi (kcn`r p÷lahno à

t`xto). Zojo `sto, noi à i j` projunhr t`xtos s`f÷i ‑acs i`n`shjcj`s j`

cnnhþi y j` nomuihncnhþi” j` aos cprìjhn`s (M@I, 388;).

ôlr` ̀ a pron`so j` cprìjhzcg`

Aos mciuca`s j` A`nturc y Nomposhnhþi ̀ i @spcóoa ̀ stãi ̀ strunturcjos noi-

shj`rcijo jos csp`ntos ̀ sìnhca`s jà cprìjhzcg`, hisphrcjos ̀ i à ̀ ieoqu`

j` ac @is`ócizc pcrc ac Nomprìshþi (^toi`,


7/82

^`fuijo Frcjo • 6

cprìjhjo) y pìscr noi `xhlhahjcj (m`tcnofihnhþi) jìtro jà mcr-

no j` uics nomp`tìnhcs o m`tcs pr`vhcmìt` trczcjcs o `stcla`nh-

jcs ì ui nurrínuao.

@i `st` sìjo, ao qu` p`rmht` vhshlhahzcr à cprìjhzcg` o ac nom-

prìshþi j` ui `stujhcit` `s ao qu` ‑kcn`”, `s j`nhr, su ‑j`s`mp`óo”.

Tor ao tcito, acs tcr`cs o cnvhjcj`s jhs`ócjcs ì aos mciuca`s j`

A`nturc y Nomposhnhþi ì @spcóoa j`lì ìtìj`rs` nomo acs k`rrc-

mhìtcs noi acs qu` ̀ a proe`sor io soao fuíc ̀ a cprìjhzcg` j` sus ̀ stu-

jhcit`s shio qu` a` p`rmhtì ols`rvcr à profr`so jà mhsmo ì ncjc

uic j` acs ecs`s.


8/82

; • Fuíc j` uso pcrc à mc`stro

tcnhþi por pcrt` jà proe`sor y j` aos mhsmos `stujhcit`s (cuto y

no`vcaucnhþi) soi `sìnhca`s ì `stc ecs`.

• Ecs` j` cpahncnhþi (o proy`ntos ica`s j` síit`shs)7 Momìto ica

jà pron`so j` cprìjhzcg` ì à nuca aos `stujhcit`s, c trcvès j`

j`s`mp`óos jhv`rsos, nompa`gos y r`tcjor`s (cuiqu` cj`nucjos

ca ihvà j` aos ̀ stujhcit`s), j`mu`strci ac nomprìshþi o cprìjh-

zcg` j` aos noitìhjos y ̀ a j`scrroaao j` acs kclhahjcj`s propu`stcs

nomo m`tcs j` ac nacs`. ôi nacv`s ì `stc ecs` ac soaunhþi j` pro-

la`mcs, ac noi`xhþi y trcise`rìnhc j` noitìhjos, ac síit`shs y à

uso j` r`nursos y `strct`fhcs cprìjhjos.


9/82

^`fuijo Frcjo • 8

Suè soi aos mciuca`s j` A`nturc y Nomposhnhþi ì @spcóoa

Aos mciuca`s A`nturc y Nomposhnhþi ̀ i @spcóoa soi uic k`rrcmhìtc j` trc-

lcgo ì à cuac pcrc à cprìjhzcg` j` ac a`nturc y ac `snrhturc. @stãi jhs`óc-

jos pcrc qu` aos `stujhcit`s, fuhcjos por à jonìt`, j`scrroaaì sus kclhah-

jcj`s ahifñísncs noi lcs` ì à j`scrroaao j` kclhahjcj`s j` pìscmhìto.

Tor `sto, acs cnvhjcj`s o j`s`mp`óos jhs`ócjos ì aos mciuca`s hm-pahnci ui noistcit` trclcgo noa`nvo y io soao hijhvhjuca, ì à nuca aos `s-

tujhcit`s hit`rcnt÷ci jhiãmhncmìt` ìtr` sí y noi à proe`sor, c pcrr j`

r`vhshoi`s, jhsnushoi`s, pu`stcs ì nom÷i y noisìsos noi à propþshto j`

noistruhr ac nomprìshþi, fì`rcr p`rmciìt` r``xhþi (m`tcnofihnhþi).

J` `stc mci`rc, s` prophnhc ui ìtorio j` cprìjhzcg` lcscjo ì à hi-

t`rncmlho j` scl`r`s, ̀ i ̀ a trclcgo noop`rcvo, ̀ i ̀ a r`sp`to, ac soahjcrhjcj

y ac `mpcc.

Suè io soi aos mciuca`s j` A`nturc y Nomposhnhþi ì @spcóoa

J`lhjo c ao cit`rhor, aos mciuca`s io soi fuícs pcrc s`r ‑aaìcjcs” por aos

`stujhcit`s shi ac fuíc jà proe`sor y shi ac cj`nucjc jhsnushþi o r``xhþi

solr` à cprìjhzcg` mhsmo (pron`sos, `strct`fhcs, jujcs, cnh`rtos). @s `stc

m`tcnofihnhþi p`rmciìt` ac qu`, ca ica, poshlhahtc à cprìjhzcg` y j`sc-

rroaac nomp`tìnhcs pcrc ‑cprìj`r c cprìj`r”, `s j`nhr, j`scrroaac nom-

p`tìnhcs pcrc qu` ui `stujhcit` s` j`s`mp`ó` j` mci`rc `xhtosc ì acs

j`mãs ãr`cs cncjèmhncs joij` ìì nclhjc acs kclhahjcj`s ahifñísncs.

Aos mciuca`s pcrc cprìj`r aìfuc ncstàacic

Aos ̀ g`rnhnhos qu` s` pacit`ci ̀ i aos mciuca`s ìì à propþshto j` qu` aos

`stujhcit`s vcyci noistruyìjo noionhmhìto solr` què noistuy` y nþmo

Ncpítuao HH

Aos mciuca`s nomo uic k`rrcmhìtc


10/82


euinhoic ac aìfuc `snrhtc. @sto `s, r`noion`r què à`mìtos noieormci acs

pcaclrcs, acs ercs`s y acs orcnhoi`s (j`sj` à puito j` vhstc frcmcnca, shi-

tãnno, ortofrãno y s`mãino) y què à`mìtos noieormci aos pãrrceos y

aos t`xtos nompa`gos (orfcihzcnhþi r`tþrhnc, poaofíc t`xtuca, propþshto).

@s j`nhr, à proe`sor io ìnoitrcrã ì aos mciuca`s `g`rnhnhos j` frcmã-

nc o j` ortofrcc qu` haustrì r`facs ih iormcs j` uso. @inoitrcrã, ì ncm-

lho, ̀ i ncjc ̀ g`rnhnho, ̀ i ncjc a`nturc, mojàos y oportuihjcj`s pcrc fuhcr c

aos ̀ stujhcit`s ̀ i ̀ a r`noionhmhìto, ciãahshs, hit`rpr`tcnhþi y post`rhor uso

j` `strct`fhcs y iormcs qu` a`s p`rmhtci nomprìj`r p`ro tcmlhèi proju-

nhr t`xtos ahifñísnc y nomuihncvcmìt` cj`nucjos, nok`shoicjos, nok`-

rìt`s y `saísncmìt` norr`ntos.

@sto p`rmhrã c aos ̀ stujhcit`s io soao r`noion`r ac aìfuc nomo ui noi-

tìhjo shio, prhinhpcamìt`, nomo ui histrumìto pcrc nomuihncrs` eui-

nhoicamìt`, tcito por `snrhto nomo orcamìt`. @sto ÷amo, c pcrr tcito

j` acs jhsnushoi`s qu` s` j`lì fì`rcr ì torio j` aos j`s`mp`óos pro-

pu`stos nomo jà j`scrroaao j` acs cnvhjcj`s suf`rhjcs ì ncjc ecs` j` acs

uihjcj`s, acs nuca`s `stãi ìeoncjcs ì ac orcahjcj.

Tor ÷amo, ncl` ciotcr qu` `stc noin`pnhþi jà cprìjhzcg` `stã `str`-

nkcmìt` cahi`cjc noi aos pacit`cmhìtos jà Mhihst`rho j` @juncnhþi Ic-

nhoica ì tcito ui `stujhcit` qu` `s ncpcz j` uscr ac aìfuc `snrhtc y ac

aìfuc orca (j`sj` ac nomprìshþi y ac projunnhþi), `stã aofrcijo aos @stãi-

jcr`s Lãshnos j` Nomp`tìnhcs j` Aìfucg` (M@I,


11/82

^`fuijo Frcjo • 33

Tcrc aofrcr ao cit`rhor, hitìnhoicamìt` s` kci hinauhjo ì aos mciuca`s

mcyormìt` `g`rnhnhos c pcrr j` t`xtos `xposhvos y crfumìtcvos y io

soao aht`rcrhos. Ncl` ciotcr, ̀ i ̀ st` puito, qu` ac r`spoisclhahjcj ̀ i à j`sc-

rroaao j` kclhahjcj`s ahifñísncs io `s soao j` aos proe`sor`s j` Aìfuc shio

j` tojos aos proe s̀or`s qu` ìs`óci ì acs jhsitcs ãr`cs. ôacmìt` csí s`pu`j` fcrcizcr qu` aos `stujhcit`s s`pci nþmo trcisè rhr ao cprìjhjo ì

ac nacs` j` Aìfuc c otrcs nacs`s.

@strunturc j` aos mciuca`s

Ncjc mciuca ̀ stã ̀ strunturcjo c pcrr j` uic s`nuìnhc j` uihjcj`s qu` ̀ s

hmportcit` s`fuhr tca nomo s` propoi`, jcjo qu` jhnkc s`nuìnhc r`spoij`

ca j`scrroaao j` pron`sos j` pìscmhìto. Ncjc uihjcj, c su v`z, noistc j`

acs shfuhìt`s pcrt`s7

3. Zítuao y i÷m`ro j` ac uihjcj. @a tuao fì`rcamìt` cpuitc ca pron`-

so j` pìscmhìto o j` nomprìshþi qu` s` trclcgc prhinhpcamìt`

ì ac uihjcj. @a i÷m`ro hijhnc ac s`nuìnhc j` acs uihjcj`s.

. Cnvhjcj suf`rhjc. ^`rh` j` cnvhjcj`s o j`s`mp`óos qu` s` propo-

i` nomo cit`scac ca j`scrroaao j` ac uihjcj p`ro, ì munkcs oncsho-

i`s, nomo cit`scac tcmlhèi ca j`scrroaao j` acs ecs`s j` cnacrcnhþi y

cpahncnhþi. ^` ìeonc, prhinhpcamìt`, ì à j`scrroaao j` kclhahjcj`s

orca`s y j` pìscmhìto qu` hmpahnci ac pcrnhpcnhþi hijhvhjuca, ac

jhsnushþi ì pcr`gcs o ì frupos o qu` propoiì tcr`cs `sp`níncs

ràcnhoicjcs noi à ìtorio prþxhmo j` aos `stujhcit`s o sus noionh-

mhìtos pr`vhos.


12/82

3< • Fuíc j` uso pcrc à mc`stro

:. Ecs` j` cnacrcnhþi (o hiv`sfcnhþi fuhcjc). ^`rh` j` cnvhjcj`s o

j`s`mp`óos qu` r`cahzci aos `stujhcit`s, fuhcjos por à proe`sor, lc-

scjos ̀ i pron`sos j` hiv`sfcnhþi o noistrunnhþi j` ac nomprìshþi,

noi à propþshto j` proeuijhzcr y sosncr aos noionhmhìtos, kclhah-

jcj`s y `xp`rhìnhcs pr`vhos. Ac a`nturc, ac projunnhþi t`xtuca, ac hi-v`sfcnhþi y à trclcgo ì `quhpo, csí nomo ac p`rmciìt` y vcrhcjc

r`trocahmìtcnhþi por pcrt` jà proe`sor y j` aos mhsmos `stujhcit`s

(cuto y no`vcaucnhþi) soi `sìnhca`s ì `stc ecs`.

0. Ecs` j` cpahncnhþi (o proy`ntos ica`s j` síit`shs). ^`rh` j` cnvhjc-

j`s o j`s`mp`óos nompa`gos y r`tcjor s̀ (cuiqu` cj`nucjos ca ihvà

j` aos `stujhcit`s), c trcvès j` aos nuca`s aos `stujhcit`s j`mu`strci

su nomprìshþi o cprìjhzcg` j` aos noitìhjos y à j`scrroaao j` acs

kclhahjcj`s propu`stcs nomo m`tcs ̀ i ac uihjcj jhjãnnc. ̂ oi nacv`s

ì `stc ecs` ac soaunhþi j` prola`mcs, ac noi`xhþi y trcise`rìnhc j`

noitìhjos, ac síit`shs y à uso j` r`nursos y `strct̀ fhcs cprìjhjos.


13/82

^`fuijo Frcjo • 3>

Noi à propþshto j` fcrcizcr uic hmpa`mìtcnhþi `xhtosc j` aos mciuca`s

j` A`nturc y Nomposhnhþi ì @spcóoa , à proe`sor j`l` noion`r muy lhì à

noitìhjo y ac s`nuìnhc j` cnvhjcj`s propu`stcs ì ncjc uihjcj y j`l`

ecmhahcrhzcrs` noi ac jhiãmhnc j` nacs` r`nomìjcjc pcrc su j`scrroaao.

Tcrc aofrcr ao cit`rhor, ì `st` ncpítuao s` j`tcaaci csp`ntos hmportcit`s

j`sj` à puito j` vhstc p`jcfþfhno (ìeoqu`) y jhjãnno (`strct`fhcs), j`

cnu`rjo noi ncjc ecs` jà pron`so j` cprìjhzcg` (`xpaorcnhþi, cnacrcnhþi,

cpahncnhþi)7

• Suè nacs` j` ̀ g`rnhnhos s` pacit`ci ̀ i ncjc ecs` y nuãa ̀ s su propþshto

• Nþmo hit`frcr ac orcahjcj y ac crfumìtcnhþi

• Suè po j` t`xtos s` usci

• Nþmo hinorporcr ac frcmãnc y ac ortofrcc

• Nþmo cprìj`r c pcrr jà `rror

• Nþmo aa`vcr c nclo uic `vcaucnhþi noiiuc

Cjhnhoicamìt`, s` pr`sìtci jos pos j` r`nucjros noi hieormcnhþi

solr`7

• @strct`fhcs jhjãnncs puituca`s pcrc kcn`r ui uso è`nvo jà mc-

iuca ì ac nacs` j` aìfuc.

• Tr`nhshoi s̀ noin`ptucà s qu` euijcmìtci à j`scrroaao j` aos mc-

iuca`s.

Ecs` j` `xpaorcnhþi

@stc ecs`, nomo s` kc `xpahncjo cit`s, cpuitc c `xpaorcr aos hisumos i`n`sc-

rhos pcrc clorjcr aos iu`vos cprìjhzcg`s qu` propoi` uic uihjcj jhjãn-

nc. @s j`nhr, kcn`r vhshla`s noionhmhìtos, ̀ xp`rhìnhcs y kclhahjcj`s pr`vhos

Ncpítuao HHH

Nþmo hmpa`mìtcr aos mciuca`s j` A`nturc yNomposhnhþi ̀ i @spcóoa


14/82

3: • Fuíc j` uso pcrc à mc`stro

j` aos `stujhcit`s, ì tèrmhios j` pron`sos j` pìscmhìto y kclhahjcj`s

ahifñísncs.

@stc ecs` s` sustìtc ì ac pr`mhsc j` qu` aos noionhmhìtos y `xp`rhì-

nhcs pr`vhos (yc cjquhrhjos o j`scrroaacjos ì uihjcj`s o frcjos cit`rhor`s)

soi ac lcs` solr` ac nuca s` noistruyì iu`vos cprìjhzcg`s j` uic mci`rc

sþahjc y shfihncvc.

Tor ̀ g`mpao, ̀ i ̀ a mciuca j` s`fuijo frcjo, aos ̀ stujhcit`s cprìjì c

j`snrhlhr p`rsoics, cihmca`s y olg`tos c pcrr j` sus ncrcnt`rísncs shncs.

Tcrc aofrcrao, aos `stujhcit`s kci tìhjo qu` cprìj`r cit`s c j`snompo-

i`r ui tojo ì sus pcrt`s. Cj`mãs, kci cprìjhjo c nacshncr `stcla`nhì-

jo fì`rcahzcnhoi`s pcrc hjìncr à nrht`rho qu` p`rmht` cfrupcr c vcrhos

à`mìtos. @st` po j` kclhahjcj`s s` r`tomci noistcit`mìt` ì acs ecs`s

`xpaorctorhcs j` aos frcjos post`rhor`s porqu` soi ac euijcmìtcnhþi pcrc

nomprìj`r y projunhr t`xtos j`snrhpvos, ̀ xpahncvos y icrrcvos ncjc v`z

mãs sosncjos.

Csí, j` cnu`rjo noi ac s`nuìnhc j` noitìhjos y kclhahjcj`s qu` s` j`-

scrroaaci ì ncjc uihjcj y noi su norr`spoijhìt` ihvà j` jhnuatcj, aos

`g`rnhnhos j` ac ecs` j` `xpaorcnhþi a` propoiì ca `stujhcit` cnvcr (uscr,

j`mostrcr) ao qu` yc noion` o scl` kcn`r. @sto a` p`rmhrã ca proe`sor (3)

ols`rvcr què tci pr`pcrcjo `stã à `stujhcit` pcrc clorjcr à iu`vo cprì-

jhzcg` y, por noishfuhìt`, (


15/82


lcgo ì `quhpo y acs noi`xhoi`s noi `xp`rhìnhcs n`rncics ca ìtorio j` aos

`stujhcit`s. @stcs cnvhjcj`s pu`jì vcrhcrs` o cjcptcrs`, s`f÷i ̀ a nrht`rho

jà mc`stro.

C noiiucnhþi s` pr`sìtci cafuics `strct`fhcs jhjãnncs c ac korc j`

hihnhcr ac ecs` `xpaorctorhc j` uic uihjcj7

@strct`fhcs jhjãnthncs r`nomìjcjcs ì ac ecs` j` `xpaorcnhþi

• @xpahnht` sh`mpr` orcamìt` à propþshto j` ac uihjcj7 ‑¿Suè vcmos ccprìj`r ì `stc uihjcj?”

• Cyuj` c aos `stujhcit`s c `stcla`n`r noi`xhoi`s7 ‑¿Suè cprìjhmos ìac uihjcj pcscjc?”2 ‑cit`s cprìjhmos o sclícmos qu`… ckorc, vcmosc cprìj`r…”2 ‑`sto ios s`rvhrã pcrc…”

• Fuí` à j`scrroaao j` acs cnthvhjcj`s suf`rhjcs kcnhìjo acs vcrhcnhoi`squ` noishj`r` i`n`scrhcs.

• Ecvor`znc ac pcrthnhpcnhþi j` ac mcyor ncithjcj j` `stujhcit`s y `snrhlcì à tcla`ro o ì uic ncrtà`rc acs hj`cs qu` surgci, j` eormc qu` pu`-jc voav`r c àacs pcrc r`vhscracs, nompa`tcracs o norr`fhracs jurcit` acsshfuhìt`s ecs`s.

• Fuí` c aos `stujhcit`s ì ncjc `g`rnhnho, csí7

„ A`c ac histrunnhþi o píjca` c ui `stujhcit` a``rac cs`furãijos` j` qu`

ac nomprìj` m`jhcit` à pcrcercsò7 ‑ìtoin`s, ¿què `s ao qu` t`-i`mos qu` kcn`r? (v`rlos)”, ‑¿nþmo tì`mos qu` kcn`rao? (nompa`-mìtos)”.

„ T`rmhtc qu` aos `stujhcit`s r`cahnì prhm`ro hijhvhjucamìt` à `g`r-nhnho y jà`s à th`mpo cj`nucjo.

„ Tropoifc qu` vcrhos `xpr`sì sus r`spu`stcs nompa`tcs.

„ Kcfc pr`fuitcs qu` ecvor`znci ac jhsnushþi y ac crfumìtcnhþi lcsc-jc ì `vhjìnhcs. Tor `g`mpao7 ‑¿cafuhì thì` otrc r`spu`stc?, ¿nuãa?,¿nuãa s`ríc ac mãs cn`rtcjc?, ¿por què?”.

„ Hivht` c aos `stujhcit`s c pìscr m`tcnofihthvcmìt` (j` cnu`rjonoi à ihvà j` pìscmhìto j` aos caumios). Tor `g`mpao, ‑¿por quèscl`s qu` `sc `s ac r`spu`stc?, ¿nþmo scl`s qu` `s `sc y io otrc?”,¿nþmo ao khnhst`?, ¿nþmo poj`mos r`soav`r `stc jujc?”

Noii÷c


16/82


„ Aa`fu` c noisìsos rczoicla`s (sustìtcjos) noi aos ̀ stujhcit`s solr`nuãa`s pu`jì s`r r`spu`stcs cn`rtcjcs y nuãa`s io y por què.

• Norrhgc oportuicmìt` à uso j` ̀ xpr`shoi`s hicprophcjcs7 ‑io s` jhn`…

m`gor j`nhr….” (r`nogc ì ncrtà`s acs norr`nnhoi`s hjhomãthncs mãs er`-nuìt`s y pèfuàcs ì à scaþi j` nacs` pcrc qu` aos `stujhcit`s acs tìfcc ac vhstc).

Acs `strct`fhcs cit`rhor`s mu`strci ac hmportcinhc jà uso j` ac orcahjcj,

ac crfumìtcnhþi y ac norr`nnhþi hjhomãnc. C pcrr j` ac p`rmciìt` pcr-

nhpcnhþi noa`nvc, ̀ a mc`stro pojrã r`nof`r ̀ vhjìnhcs cn`rnc jà profr`so

j` ac nomprìshþi (cprìjhzcg`) j` sus `stujhcit`s. J` `sto s` trctc ac `vc-

aucnhþi noiiuc.

Pi puito sìshla` ì à cprìjhzcg` `s à mci`go jà `rror. @i crcs jà

j`scrroaao j` ac nomprìshþi, à `rror `s ui hisumo euijcmìtca yc qu` a`

p`rmht` ca `stujhcit` r`noion`r vcníos o jhnuatcj`s y noistruhr c pcrr j`

àaos. Tor `sto, s` r`nomhìjc trclcgcr aos mciuca`s noi aãphz, j` mojo qu`

aos `stujhcit`s pu`jci lorrcr y norr`fhr. Tor otrc pcrt`, à `rror tcmlhèi `s

ui hisumo hmportcit` pcrc j`scrroaacr vcaor`s nomo à r`sp`to, ac soahjcrh-

jcj y ac sup`rcnhþi p`rsoica.

Tcrc j`scrroaacr `stos cprìjhzcg`s, à mc`stro j`l` fì`rcr y mojàcr

sh`mpr` ui cmlhìt` j` nacs` s`furo, joij` aos `stujhcit`s shìtci ac noi-

cizc y ac trciquhahjcj j` `quhvoncrs`, j` poj`r nompcrr sus jhnuatcj`s

noi sus nompcó`ros y tcmlhèi j` oer`n`r su cpoyo c quhì`s ao i`n`shtì.

Ecs` j` cnacrcnhþi

@stc `s ac ecs` jà cprìjhzcg` ì sí. @s ac ecs` ì ac qu`, nomo su iomlr` ao

hijhnc, s` cnacrci, cmpaíci o s` vuàvì mãs nompa`gos noin`ptos y pron`sos

cnvcjos ̀ i ac ecs` ̀ xpaorctorhc mhìtrcs s` clorjci iu`vos noionhmhìtos

o kclhahjcj`s. Tor su mhsmc icturca`zc, aos j`s`mp`óos qu` s` propoiì

ì `stc ecs` r`quh`rì ui p`rmciìt` y n`rncio cnompcócmhìto por pcrt`

jà proe`sor y j` uic cnvc hit`rcnnhþi por pcrt` j` aos `stujhcit`s (hijhvh-

jucamìt`, ì pcr`gcs o frupos).

Noiiucnhþi


17/82


Acs pr`fuitcs (jà proe`sor y j` aos `stujhcit`s), ac pcrnhpcnhþi ì jhs-

nushoi`s y noisìsos (orcahjcj, crfumìtcnhþi, uso j` `vhjìnhcs, norr`n-

nhþi hjhomãnc) a` p`rmhrãi ca mc`stro r`nof r̀ `vhjìnhcs cn`rnc jà pro-

fr`so j` ac nomprìshþi (cprìjhzcg`) j` sus ̀ stujhcit`s. J` ̀ sto s` trctc ac

`vcaucnhþi noiiuc.

Aos `g`rnhnhos pacit`cjos ̀ i `stc ecs` hivoaunrci pron`sos j` pìscmhì-

to y kclhahjcj`s i`n`scrhos pcrc j`scrroaacr ac nomprìshþi a`ntorc y ac pro-

junnhþi j` t`xtos propu`stos ̀ i ncjc uihjcj. Zhìì ̀ i nuìtc (3) ̀ a ciãahshs

j` t`xtos ̀ i ̀ a ihvà t`xtuca (hieormcnhþi ̀ xpaínhtc) ̀ hie`rìnhca (hieormcnhþi

hmpaínhtc)2 () nþmo s` orfcihzci aos jh-

e`rìt`s jhsnursos ̀ i euinhþi j` propþshtos nomuihncvos ̀ sp`nínos.

Noi aos `g`rnhnhos propu`stos ì ac ecs` j` cnacrcnhþi à proe`sor pojrã

fuhcr ca ̀ stujhcit` pcrc7

• Hjìncr ac `strunturc frcmcnca o shitãnnc j` pcaclrcs, ercs`s,

orcnhoi`s, pãrrceos, noi`ntor`s (jìtro j` hj`cs, pãrrceos y t`xtos).

• \`noion`r ac euinhþi s`mãinc j` acs pcaclrcs (sustcivos, cjg`-

vos, cjv`rlhos, `mpos v`rlca`s, noi`ntor`s, ̀ xpr`shoi`s j` rè̀ rì-

nhc, `tn.) jìtro j` hj`cs, pãrrceos y t`xtos.

• \`noion`r ac orfcihzcnhþi y euinhþi j` acs orcnhoi`s y aos pãrrceos ì

ui t`xto j` cnu`rjo noi à propþshto nomuihncvo (j`snrhlhr, nompc-

rcr, `xpahncr, icrrcr, crfumìtcr).

• Hjìncr ̀ a t`mc y ̀ a propþshto j` uic orcnhþi, ui pãrrceo o ui t`xto.

Nomo s` kc pacit`cjo cit`s, aos pron`sos j`scrroaacjos ì torio j` ac

a`nturc ì aos mciuca`s j` A`nturc y Nomposhnhþi ì @spcóoa shrvì nomo

mojào pcrc aofrcr ac projunnhþi j` `snrhtos prophos qu` s`ci nomuihnc-

vcmìt` è`nvos.

Ncl` r`scatcr qu` cuiqu` aos `g`rnhnhos s`ci pcr`nhjos ì tojos aos frc-

jos, `stãi pìscjos ì ihvà`s j` nompa`ghjcj nr`nhìt` j` mci`rc qu`

uios soi lcs` i`n`scrhc pcrc à j`scrroaao j` otros.

@i ac ecs` j` cnacrcnhþi s` ìnuìtrci jhsitos pos j` `g`rnhnhos nomo,

por `g`mpao7


18/82

3; • Fuíc j` uso pcrc à mc`stro

„ Nompa`tcr `spcnhos ì lacino. Noi `stos `g`rnhnhos s` pr`tìj`

qu` à `stujhcit` `xtrchfc hieormcnhþi `xpaínhtc o eormua` hj`cs

hmpaínhtcs c pcrr j` ac a`nturc. Ecvor`nì à cprìjhzcg` cn`rnc

j` ac nok`shþi y ac nok`rìnhc j` pcaclrcs o pornhoi`s j` t`xto

`sp`nínos jìtro j` uic orcnhþi, ui pãrrceo o ui t`xto (pcaclrcsnacv`, noi`ntor`s, `xpr`shoi`s j` rè`rìnhc, `mpos v`rlca`s, cj-

g`vos, `tn.).

„ Nompa`tcr tclacs, jhcfrcmcs o nucjros. @stos `g`rnhnhos shrvì

nomo k`rrcmhìtc pcrc `vhjìnhcr ac nomprìshþi j` uic a`nturc

yc qu` io soao r`quh`rì j` ac sà`nnhþi j` hieormcnhþi t`xtuca

o hie`rìnhca c pcrr j` nrht`rhos `sp`nínos (hjìncr pcaclrcs

o hj`cs nacv`, pcrt`s j` ui tojo, orjìcr s`nuìnhcs j` `vìtos,

`tn.) shio ̀ a r`noionhmhìto j` ac orfcihzcnhþi aþfhnc j` ac hieormc-

nhþi jìtro j` uic `strunturc t`xtuca. „ \`soav`r pr`fuitcs. Ac soaunhþi j` pr`fuitcs, tcito por `snrhto

nomo j` eormc orca, cpuitci c qu` ̀ a ̀ stujhcit` r``xhoi` p`rmc-

iìt`mìt` solr` à uso j` ac aìfuc, à shfihncjo y ac orfcihzc-

nhþi j` ac hieormcnhþi j` ui t`xto o à propþshto nomuihncvo. @i

munkos ncsos r`quh`r` ̀ a uso j` ̀ vhjìnhcs o j` ac crfumìtcnhþi.

„ Trojunhr t`xtos. Nomo yc s` kc mìnhoicjo, aos pron`sos j`sc-

rroaacjos ̀ i torio j` ac nomprìshþi j` a`nturc j`lì ̀ itìj`rs̀

nomo uic ̀ xp`rhìnhc j` cprìjhzcg` c trcvès j` ac nuca s` cjquh -̀

rì k`rrcmhìtcs y `strct`fhcs qu` au`fo s`rãi uscjcs (cpahncjcs)ì ac projunnhþi `snrhtc7 ìeoncr ui t`mc, jìhr ui propþshto

(po j` t`xto), orfcihzcr acs hj`cs (`strunturc aþfhnc), uscr à vonc-

luacrho y aos noi`ntor`s cj`nucjos, `snof`r ui tuao.


19/82


@strct`fhcs jhjãnthncs r`nomìjcjcs ì ac ecs` j` cnacrcnhþi

• \`tom` orcamìt` ̀ a propþshto j` ac uihjcj7 ‑¿Suè vcmos c cprìj`r ̀ i`stc uihjcj?”.

• Cyuj` c aos `stujhcit`s c `stcla`n`r noi`xhoi`s7 ‑@i aos `g`rnhnhos qu`cnclcmos j` kcn`r ì ac ecs` `xpaorctorhc trclcgcmos solr`…”2 ‑ao mãshmportcit` eu`…”2 ‑ckorc vcmos c trclcgcr o cprìj`r cn`rnc j`…”

• Pthahn` nomo cpoyo aos cpuit`s k`nkos ì ac ecs` cit`rhor o phjc c aos`stujhcit`s qu` r`vhsì ao qu` khnh`roi ̀ i ̀ a mciuca pcrc r`spoij`r orca-mìt` c acs pr`fuitcs cit`rhor`s.

• Ecvor`znc ac pcrthnhpcnhþi j`monrãthnc (io sh`mpr` jè ac pcaclrc c aosmhsmos `stujhcit`s) y ac jhsnushþi noistrunthvc (hinìthv` ac `snunkc cn-

thvc y à r`sp`to).• Orhìt` ac r`cahzcnhþi j` aos `g`rnhnhos m`jhcit` acs hit`rcnnhoi`s qu`

noishj`r` p`rthiìt`s j` cnu`rjo noi ao qu` kcyc ols`rvcjo ì ac ecs`j` `xpaorcnhþi. Aos thpos j` hit`rcnnhoi`s qu` s` propoiì ì aos mc-iuca`s soi7

„ Hijhvhjuca. ^` r`nomhìjc, ì ac mcyoríc j` aos ncsos, p`jhr c aos `s-tujhcit`s trclcgcr hihnhcamìt` j` mci`rc hijhvhjuca ` hij`pìjhìt`noi à propþshto j` cnthvcr y `vhjìnhcr noionhmhìtos y kclhahjcj`squ` au`fo s`rãi nompcrthjos (ì pcr`gcs, p`qu`óos frupos o noi

tojc ac nacs`) noi à propþshto j` noirmcraos, noitrcstcraos, cnac -rcraos, nompa`tcraos o cmpahcraos. Cuiqu` scl`mos qu` à trclcgo ìfrupo noitrhluy` ca hit`rncmlho j` hj`cs y `strct`fhcs, `s hmportcit`tì`r pr`sìt` qu` ac j`mostrcnhþi jà cprìjhzcg` `s, ì ÷athmcs, uicsuito hijhvhjuca. Csí qu`, prolcla`mìt`, ac mcyoríc j` aos j`s`m-p`óos ì ac ecs` j` cpahncnhþi j`lci r`cahzcrs` j` mci`rc hijhvhjuca.

„ @i frupo (jos o mãs `stujhcit`s). Nomo s` cnclc j` mìnhoicr, àtrclcgo ì `quhpo noitrhluy` ca hit`rncmlho j` hj`cs, `strct`fhcs yp`rmht` ac noistrunnhþi noa`nthvc y thì` ui aufcr protcfþihno ì acecs` j` cnacrcnhþi. Zcmlhèi hinìthvc ac sonhcahzcnhþi y r`trocahmì-

tcnhþi hijhvhjuca. @i munkos ncsos, suà` s`r uic `strct`fhc `nczpcrc qu` à proe`sor ols`rv` j` n`rnc à trclcgo j` sus `stujhcit`s ylrhij` r`trocahmìtcnhþi oportuic mhìtrcs pcsc j` ui frupo c otro.Ac noieormcnhþi j` aos frupos j`l` r`spoij`r c nacros nrht`rhos, t`-ihìjo sh`mpr` ì mìt` cs`furcr hit`rcnnhoi`s scics, poshthvcs y

Noii÷c


20/82


21/82

^`fuijo Frcjo •


22/82


23/82

^`fuijo Frcjo •

Tr`nhshoi`s noin`ptuca`s solr` ac ìs`ócizc j` ac frcmãthnc,ac shitcxhs, ac ortofrceíc

Pi csp`nto hmportcit` ì ac ìs`ócizc j` ac aìfuc thì` qu` v`r noi ac jhmì-shþi iormcthvc, `s j`nhr, noi à noionhmhìto j` r`facs j` uso y j` prhinhphosqu` `xpahnci à euinhoicmhìto j` ac frcmãthnc, ac shitcxhs y ac ortofrceíc. ^hi`mlcrfo, noishstìt`s noi su ìeoqu` nomuihncthvo, ̀ i aos mciuca`s j` A`nturcy Nomposhnhþi ̀ i @spcóoa ui proe`sor j`l` clorjcr ̀ stos noitìhjos ̀ i ac m`jh-jc ì qu` r`suatì i`n`scrhos pcrc cs`furcr à j`scrroaao j` acs kclhahjcj`s ahi-fñísthncs j` sus `stujhcit`s (`snunkcr, kclacr, a``r, `snrhlhr), tìhìjo sh`mpr`pr`sìt` ui noit`xto shfihncthvo, `sto `s, euijcmìtcamìt` ìmcrncjo ì

acs ionhoi`s j` propþshto nomuihncthvo y cujhìnhc (Vhjjowsoi, 386;).

Nomo s` kc `xpahncjo cit`s, aos pron`sos hmpahncjos ì ac nomprìshþi j`jhsthitos thpos j` t`xtos soi, c su v`z, lcs` pcrc à j`scrroaao j` kclhahjcj`spcrc ac projunnhþi j` jhsthitos thpos j` t`xtos. @i `stc m`jhjc, csp`ntos nomoac frcmãthnc, ac shitcxhs y ac ortofrceíc j`lì kcn`rs` `xpaínhtos nomo `strct`-fhcs o k`rrcmhìtcs ÷tha`s y i`n`scrhcs, j` cnu`rjo noi à ihvà j` j`scrroaao yj` jomhiho ahifñísthno j` aos caumios. @i tojo ncso, ì à ncpítuao 0 (cpcrtcjoj` Noionhmhìto j` ac Aìfuc) à jonìt` ìnoitrcrã aos noitìhjos qu` s`pu`jì trclcgcr ì ncjc frcjo, j` cnu`rjo noi aos JLC (J`r`nkos Lãshnos j`Cprìjhzcg`).

Tr`nhshoi`s noin`ptuca`s solr` ac vcaorcnhþi o `vcaucnhþinoithiuc

Ac `vcaucnhþi noithiuc `s à pron`so qu` a`s p`rmht`, tcito ca mc`stro nomo caos `stujhcit`s, jcr y r`nhlhr r`trocahmìtcnhþi (hieormca o eormca) j` su nom-

prìshþi c pcrthr j` ‑nrht`rhos nompcrthjos y p÷lahnos (…) y oportuihjcj`s er`-nuìt`s pcrc ac r``xhþi jurcit` à pron`so j` cprìjhzcg`” (T`rbhis y Laytk`,


24/82

´), j` eormc qu` s` cs`fur` ui cj`nucjo s`fuhmh`ito j` histrun-nhoi`s. Aos `stujhcit`s mcyor`s (j` :´ y 0´) pu`j`i r`cahzcr aos `g`rnhnhossoaos.

Noii÷c


25/82

^`fuijo Frcjo •


26/82


27/82

^`fuijo Frcjo •


28/82


29/82

^`fuijo Frcjo •


30/82

>4 • Fuíc j` uso pcrc à mc`stro

Frcjo s`fuijo

Pihjcj :7 Frupo - mh`mlro

Ecs`s j`

cprìjhzcg`

J`s`mp`óosj`

nomprìshþi\`nursos

@vcaucnhþinoiiuc /

@a `stujhcit`…JLC

Kclhahjcj`s ̀ i

j`scrroaao

Zh`mpo

`smcjo

@xpaorcnhþi

Nacshncnhþi j`

olg`tos s`f÷i

sus ncrcnt`rís-

ncs (orcamìt`)

Jhe`rìt`s

olg`tos pcrc

nacshncr (cn-

vhjcj suf`rhjc,

pãfhic :)

Hjìnc ̀ a frupo

ca qu` p`rtì`n` ui

à`mìto s`f÷i sus

ncrcnt`rísncs.

\`jcnnhþi j`

orcnhoi`s c

pcrr j` ac r`-

acnhþi frupo „

mh`mlros (à`-

mìtos) s`f÷i

ncrcnt`rísncs

`sp`níncs

Cnvhjcj`s HJ

y H@ (pãfhic ::)

Hjìnc ̀ a frupo

ca qu` p`rtì`n` ui

à`mìto c pcrr

j` ncrcnt`rísncs

jcjcs.

@snrhl` orcnhoi`s

qu` mu`strci ac

ràcnhþi frupo„

mh`mlro.

Cnacrcnhþi

\àcnhþi j`p`rtììnhc/io

p`rtììnhc j`

ui à`mìto c

ui frupo (orca-

mìt`)

Jhe`rìt`sà`mìtos

nacshncla`s7

olg`tos, jhlu-

gos o hmãfì`s

j` olg`tos o

cihmca`s

(cnvhjcj suf`-

rhjc, pãfhic :0)

Nacshnc à`mìtoss`f÷i sus ncrcnt̀ -

rísncs.

@stcla`n` ràcnhoi`s

j` p`rtììnhc/ io

p`rtììnhc c ui

frupo.

3

34

\`jcnnhþi

j` orcnhoi`s

c pcrr j`

ràcnhoi`s j`

p`rtììnhc/io p`rtììnhc

j` jhsitos

à`mìtos c ui

frupo

Cnvhjcj`s HHC

c HHN (pãfhics

:0, :5 y :6)

@stcla`n` ràcnhoi`s

j` p`rtììnhc/ io

p`rtììnhc c ui

frupo.

@snrhl` orcnhoi`s

qu` mu`strci ac r`-

acnhþi j` p`rtìì-

nhc/ io p`rtììnhc

ìtr` aos mh`mlros

j` ui frupo.

3

34

33

Noii÷c


31/82

^`fuijo Frcjo • >3

Ecs`s j`cprìjhzcg`

J`s`mp`óosj`

nomprìshþi\`nursos

@vcaucnhþinoiiuc /

@a `stujhcit`…JLC

Kclhahjcj`s ̀ ij`scrroaao

Zh`mpo`smcjo

Cpahncnhþi

A`nturc y nac-

shncnhþi j`

su hieormcnhþit`xtuca ì ui

jhcfrcmc

Cnvhjcj`s HHHC

y HHHL (pãfhic

:;)

Hjìnc hieormc-

nhþi t`xtuca c pcrr

j` ui t`xto `xpo-shvo y ac nacshnc

por m`jho j` jhc-

frcmcs.

3

6

;

A`nturc y nacsh-

ncnhþi j` hieor-

mcnhþi t`xtuca

ì ui `squ`mc.

\`jcnnhþi j`

orcnhoi`s c pcr-

r j` ràcnhoi`s

j` p`rtììnhc

mh`mlro-frupo

Cnvhjcj HHHN

(pãfhics :8 y

04)

Hjìnc hieormc-

nhþi t`xtuca j` ui

t`xto `xposhvo y ac

nacshnc por m`jho

j` jhcfrcmcs.

@stcla`n` ràcnho-

i`s j` hieormcnhþi

t`xtuca c pcrr j`

ac ràcnhþi frupo „mh`mlro.

@snrhl` orcnhoi`s

qu` mu`strci acs

ràcnhoi`s ̀ itr`

aos mh`mlros y à

frupo ca qu` p`rt`-

i`nì.

3

6

;

33

Noiiucnhþi


32/82

>< • Fuíc j` uso pcrc à mc`stro

Ecs` j` `xpaorcnhþi

J`scrroaao j` aos j`s`mp`óos j` nomprìshþi7

Nacshncnhþi j` olg`tos s`f÷i sus ncrcnt`rísncs

• Nomo cnvhjcj suf`rhjc, phjc c sus ̀ stujhcit`s noi cit`rhorhjcj

qu` trchfci por ao mìos tr`s olg`tos jhsitos j` sus ncscs, qu`

s` ìnuìtrì ncmhio jà noa`fho o jìtro jà noa`fho mhsmo.

• Nomhìn` ac cnvhjcj `xpahnhtcijo à propþshto j` ac nacs`7 ‑@i

`stc nacs` vcmos c kcn`r frupos noi ̀ a`mìtos s`f÷i sus ncrcn-

t`rísncs”.

• Kcfc cafuics pr`fuitcs noi à propþshto j` jhspoi`r c aos `stu-

jhcit`s pcrc à `g`rnhnho y j` qu` a`s p`rmhtci trc`r c ac m`mo-

rhc sus noionhmhìtos pr`vhos. Tor `g`mpao7 ¿què `s ui frupo?,

¿què s` i`n`shtc pcrc qu` kcyc ui frupo?, ¿ì què ios poj`-

mos gcr pcrc scl`r nþmo ì uic nosc?

• Orfcihn` à nurso ì frupos j` io mãs j` nhino `stujhcit`s. Kã-

fcao j` eormc hitìnhoicjc, `s j`nhr, cs`furãijos` j` qu` ì

ncjc frupo kcyc `stujhcit`s noi jhe`rìt`s ihvà`s (j` `xpr`-

shþi orca, por `g`mpao).

• \`vhs` qu` ì ncjc `quhpo kcyc sunhìt`s à`mìtos pcrc qu`

pu`jci nacshncraos.

• @snrhlc ì à tcla`ro acs histrunnhoi`s j` ao qu` j`lì kcn`r ì

aos `quhpos, mhìtrcs acs `xpahnc7

Zrclcgoì frupo

Tronur` qu` munkos ihóospcrthnhpì y noinauyc caicahzcr acs hit`rvìnhoi`s.

@snrhlhr acs histrunnhoi`s p`rmhthrã c aos`stujhcit`s ols`rvcr nacrcmìt` ao qu` j`lìkcn`r y a`s p`rmhthrã voav`r c àacs ncjc v`zqu` ao i`n`shtì j` mci`rc cutþiomc.

Cnthvhjcjsuf`rhjc

Tropþshto


33/82

^`fuijo Frcjo • >>

„ Ols`rvcr aos ̀ a`mìtos.

„ J`nhr acs ncrcnt`rísncs qu` ì` ncjc uio7 eormc, tcmcóo,

t`xturc, noaor, mct`rhca jà qu` `stãi k`nkos, pcrc què shrvì.

„ Kcn`r frupos noi aos ̀ a`mìtos tìhìjo ì nuìtc uic soac

j` acs ncrcnt`rísncs.

• Mhìtrcs aos `stujhcit`s r`cahzci ac cnvhjcj, pcs` por aos `quh-

pos. N`rnhþr`s` j` qu` tojos ̀ stãi pcrnhpcijo ̀ hivítàos c kc-

n`rao.

• Kcfc pr`fuitcs qu` a`s p`rmhtci c aos `stujhcit`s gcrs̀ ì cs-

p`ntos puituca`s pcrc qu` pu`jci kcn`r frupos noi aos ̀ a`mì-

tos, tca`s nomo7 ¿què eormcs ìì aos à`mìtos?, ¿nuãa `s su

tcmcóo?, ¿què noaor`s ìì aos à`mìtos?, ¿nþmo s` shìtì

nucijo aos tonci?, ¿j` què mct`rhca `stãi k`nkos?, ¿pcrc què

shrvì?

• Zcmlhèi kcfc pr`fuitcs qu` aos aa`vì c kcn`r uic nacshncnhþi

ao mãs pr`nhsc poshla`, por `g`mpao7 ¿què ncrcnt`rísnc uscroi

pcrc kcn`r aos frupos?, ¿què jhe`rìnhc ui frupo jà otro?, ¿què

pcscríc sh ncmlho ui à`mìto j` frupo?, ¿què iomlr` pu`jo

jcra` c ncjc frupo?

Orfcihn` uic paìcrhc7

• @snogc c ui pcrnhpcit` j` ncjc `quhpo pcrc qu` `xpoifc aos

frupos j` à`mìtos qu` khnh`roi.

• Thjc c ncjc pcrnhpcit` qu` jhfc ac ncrcnt`rísnc qu` a`s p`rmh-

þ kcn`r aos frupos y qu` `xpahqu` què kcy ì ncjc uio y nþmo

s` aacmc.

• Tcrc n`rnhorcrs` j` qu` tojos aos j`mãs `stujhcit`s `stãi `s-

nunkcijo, kcfc pr`fuitcs qu` ecvor`znci à pcrcercsò j` acs

`xpahncnhoi`s qu` s` kcnì.

• Zcmlhèi, kcfc pr`fuitcs qu` aa`vì c aos `stujhcit`s c `stcla`-n`r ràcnhoi`s j` p`rtììnhc j` ui à`mìto c ui frupo, tca`s

nomo7 ¿por què nr`ì qu` `st` `quhpo puso `st` à`mìto ì

`st` frupo?, ¿pojríc kcl`rao pu`sto ì otro?, ¿por què?

• Z̀ rmhi` ac cnvhjcj r`tomcijo ao qu` khnh`roi aos `stujhcit`s.

Kãfcao noi cyujc j` àaos, c pcrr j` pr`fuitcs nomo7 ¿nuãa

Taìcrhc


34/82

>: • Fuíc j` uso pcrc à mc`stro

`rc iu`stro propþshto j` ac nacs`?, ¿què khnhmos pcrc aofrcrao?,

¿què tì`mos qu` tì`r ì nuìtc pcrc nacshncr à`mìtos ì

frupos?, ¿què pcsc sh ncmlhcmos ac ncrcnt`rísnc pcrc kcn`r aos

frupos?

J`scrroaao j` aos j`s`mp`óos j` nomprìshþi7 Hjìncnhþijà frupo ca qu` p`rtì`n` ui à`mìto, s`f÷i sus

ncrcnt`rísncs

• @mph`n` acs cnvhjcj`s r`norjcijo noi aos `stujhcit`s ao qu`

khnh`roi y cprìjh`roi noi ac cnvhjcj cit`rhor.

• @xpahnht` à propþshto j` ac uihjcj7 ‑Plhncr ̀ a`mìtos ̀ i aos fru-

pos c aos nuca`s p`rtì`nì hjìncijo ac ràcnhþi j` p`rt`-

iìnhc”.

• Thjc c aos ̀ stujhcit s̀ qu` clrci su mciuca ì ac pãfhic :< y qu`

ulhquì ac cnvhjcj HC.

• Tíjca` c ui `stujhcit` a``r ì voz catc ac histrunnhþi.

• Au`fo, soahnítà`s qu` ình`rrì ao qu` j`lì kcn`r (v`rlo) y

sulrcyì nþmo j`lì kcn`rao (nompa`mìto). Tor ÷amo, phjcc cafuio qu` pcrcercs`` ac histrunnhþi.

Tronur`, sh`mpr` qu` aos `stujhcit`s a`ciì voz catc, cs`furcrs` j` qu` ao kcfci noicj`nucjc jhnnhþi, vàonhjcj y ìtoicnhþi.

@s muy hmportcit` qu` r`cahn` `stc mhsmc cnthvhjcjncjc v`z qu` aos ihóos s` ìerìtci c uic histrunnhþi.@sto a`s p`rmhthrã j`scrroaacr kclhahjcj`s pcrc s`fuhrnorr`ntcmìt` histrunnhoi`s y scl`r sh acs nomprìjì.

Ca icahzcr ncjc nacs` `s hmportcit` kcn`r ui nh`rr` qu` aa`v` c aos`stujhcit`s c7

• \àcnhoicr ao qu` khnh`roi ì àac noi à propþshto qu` s` tìíc.• Eormcahzcr aos noin`ptos trclcgcjos jurcit` ac nacs`.• Hjìthncr ao qu` sclíci y ao iu`vo qu` cprìjh`roi jurcit` ac nacs`.

Tropþshto


35/82


• Thjc c ui s̀tujhcit` qu` a`c acs pcaclrcs j` ac noaumic j` ac

hzquh`rjc ì voz catc y c otro qu` a`c acs j` ac noaumic j` ac j`-

r`nkc. Tr`fuit` ì nuãa j` acs jos noaumics s` ìnuìtrci aos

à`mìtos y ì nuãa aos frupos.

• ôahnht` c aos `stujhcit`s qu` r`cahnì ac cnvhjcj j` eormc hijh-vhjuca y shaìnhosc.

• Norrhgc à trclcgo noa`nvcmìt`. Tcrc ncjc à`mìto, pr`fuit`

c què frupo p`rtì`n` y ac ncrcnt`rísnc qu` ao kcn` s`r pcrt`

j` `s` frupo.

• Ckorc, hivht` c aos `stujhcit`s c qu` r`cahnì ac cnvhjcj L, j`

ac mhsmc pãfhic. Thjc c ui `stujhcit` qu` a`c ì voz catc ac his-trunnhþi y píjca`s hjìncr sus nompoiìt`s (què j`lo kcn`r

y nþmo j`lo kcn`rao) nomo ì ac cnvhjcj cit`rhor.

• @stc cnvhjcj pu`j` kcn`rac noa`nvcmìt`. Tcrc ncjc à`mì-

to, pr`fuit` por acs ncrcnt`rísncs qu` ì` y c què frupo p`r-

tì`n` frcnhcs c àacs.

• Tcrc ac cnvhjcj N j` ac pãfhic :>, kcfc ̀ a mhsmo pron`jhmhìto

cit`rhor noi ac histrunnhþi. Thjc c aos `stujhcit`s qu` ulhquì

ì ac pãfhic acs cjhvhicizcs y acs orcnhoi`s qu` ìì qu` nom-

pa`tcr. Csí s` cs`furc j` qu` tojos ìì nacro nþmo j`lì j`-

scrroaacr ̀ a ̀ g`rnhnho.

• Tu`j` noiiucr j`scrroaacijo à `g`rnhnho noiguitcmìt` noi

aos `stujhcit`s. \`nu`rj` qu` acs cjhvhicizcs soao soi uic k`-

rrcmhìtc pcrc qu` aos ̀ stujhcit`s hjìquì ̀ a`mìtos, p`ro

qu` ̀ a olg`vo j` ac cnvhjcj ̀ s `stcla`n`r ràcnhoi`s ̀ itr̀ ̀ a -̀

mìtos y frupos c aos qu` p`rtì`nì.

• A`c uic c uic acs cjhvhicizcs y cyuj` c aos ihóos c r̀ soav`racs7 „ Hjìqu` noi àaos acs pcaclrcs nacv` qu` p`rmhtì scl`r

j` què à`mìto s` trctc7 ui cihmca, ui olg`to, ui cahmìto,

`tn. Tor ̀ g`mpao, ̀ i ac prhm`rc, ac pcaclrc vhv` ̀ s uic nacv` j`

qu` pu`j` s`r ui s`r vhvo, por ao tcito, pu`j` s`r ui cihmca,

uic pacitc o uic p`rsoic.

Taìcrhc

Taìcrhc

Zrclcgohijhvhjuca

Zrclcgohijhvhjuca


36/82

>5 • Fuíc j` uso pcrc à mc`stro

„ Au`fo, `xpaíquà̀ s qu` ì acs cjhvhicizcs s` usci pcaclrcs

qu` `xpr`sci acs ncrcnt`rísncs jà à`mìto. Tor `g`mpao,

ì ac prhm`rc cjhvhicizc, s` scl` qu` à à`mìto morc o

vhv` ì pcrt`s catcs y qu` t`g`.

„ Cy÷jà`s m`jhcit` pr`fuitcs c qu` `stcla`znci ràcnhoi`sìtr` acs pcaclrcs nacv` y acs ncrcnt`rísncs. Tcrc ac prhm`rc

cjhvhicizc pojríc pr`fuitcr7 ¿què s` hmcfhici qu` vhv` ì

ao cato?, ¿y qu` pu`j` t`g`r?, sh s` trctc j` uic ‑t`g`jorc”…

¿què s` hmcfhici qu` pojríc s`r…?

„ C pcrr j` acs ràcnhoi`s qu` aos ihóos `stcla`znci noi su

cyujc, aaèvàos c qu` hi`rci j` què s` trctc ac cjhvhicizc (ac

crcóc).

„ Au`fo, shfuhìjo noi à `g`mpao, fuíàos noi pr`fuitcs pcrc

hjìncr ̀ a frupo ca qu` p`rtì`n` ac crcóc. Tor ̀ g`mpao7 ¿cquè frupo p`rtì`n`rã ac crcóc…?, ¿noi què otros ̀ a`mìtos

nomui`s o pcr`nhjos ac pojr`mos cfrupcr?, ¿noi gufu`t`s?,

¿noi p`rsoics?, ¿noi erutcs?, ¿noi…?

„ Nompru`l` noi aos ihóos, ac r`spu`stc j` ac cjhvhicizc noi

acs ncrcnt`rísncs qu` s` `xpoiì ì àac7 vhv` ì ao cato y

t`g`.

• J`spuès j` r`soav`r ncjc cjhvhicizc, soahnht` c aos `stujhcit`s

qu` hijhvhjucamìt` nompa`tì ac orcnhþi hjìncijo à fru-

po ca qu` p`rtì`n` à à`mìto.

@i `stc cnthvhjcj, nomo ì tojcs acs cnthvhjcj`s j` nomprìshþi j`t`xtos, ecvor`znc à pacit`cmhìto j` khpþt`shs cit`s y jurcit` aca`nturc. Acs khpþt`shs s` ràcnhoici noi à pìscmhìto hijunthvo ycqu` r`suatci j` noi`xhoi`s ìtr` ac hieormcnhþi qu` jc à t`xto. Tor`sto pu`jì v`rhncrs` noi à t`xto mhsmo (`vhjìnhcs). Tcrc aofrcrqu` aos `stujhcit`s kcfci khpþt`shs cj`nucjcs, pacitèà`s pr`fuitcsqu` aos aa`vì c jcrs` nuìtc j` qu` à t`xto propornhoic nacv`s qu` p`rmhtì scl`r solr` què trctc. Tor `g`mpao, ì acs cjhvhicizcskcy hieormcnhþi nacv` (`vhjìnhcs) qu` cyujc c hie`rhr j` què s` `stãkclacijo (ì `st` ncso, ncrcnt`rísthncs jà à`mìto qu` s` j`l`

cjhvhicr).

Zrclcgohijhvhjuca


37/82


• Norrhgc noa`nvcmìt` ̀ a ̀ g`rnhnho soahnhtcijo sh`mpr` c aos `stu-

jhcit`s qu` sustìtì su r`spu`stc noi `vhjìnhcs7 ¿què ncrcn-

t`rísnc kcn` qu` `st` à`mìto p`rtì`znc c `s` frupo y io c

otro?

Ehicahn` acs cnvhjcj`s noi pr`fuitcs qu` aa`vì c aos `stujhci-t`s c eormcahzcr ao qu` kci cprìjhjo7 ¿què kcn` qu` ui ̀ a`mì-

to p`rtì`znc c ui frupo y io c otro? y ràcnhoi` sus r`spu`stcs

noi à propþshto j` ac uihjcj (Plhncr à`mìtos ì aos frupos c

aos nuca`s p`rtì`nì hjìncijo ac ràcnhþi j` p`rtììnhc).


\`jcnnhþi j` orcnhoi`s c pcrr j` ac ràcnhþi frupo „

mh`mlros (à`mìtos) s`f÷i ncrcnt r̀ísncs ̀ sp`níncs

• Nomhìn` noi uic cnvhjcj orca qu` p`rmhtc qu` aos `stujhci-

t`s ̀ stcla`znci ac ràcnhþi ̀ itr` ui frupo y sus ̀ a`mìtos c pcr-

r j` uic o vcrhcs ncrcnt`rísncs nomui`s7

„ Tacit`` ui frupo y phjc c aos `stujhcit`s qu` jhfci à`mì-

tos qu` p`rtì`znci c `st`. Tor `g`mpao7 ¿nuãa`s à`mìtos

p`rtì`nì ca frupo ‑m`jhos j` trcisport`”?

„ Jhfc cafuios à̀ mìtos pcrc qu` aos `stujhcit̀ s r`noioznci

à frupo ca qu` p`rtì`nì. Tor ̀ g`mpao7 ¿c què frupo p`rt`-

i`nì aos p`rros, acs vcncs y aos nclcaaos? „ @i ncjc ncso, soahnht` qu` hjìquì acs ncrcnt`rísncs no-

mui`s qu` kcnì qu` aos à`mìtos p`rtì`znci ca frupo.

• Thjc c aos `stujhcit`s qu` clrci su mciuca ì ac pãfhic :: y s`

ulhquì ì ac cnvhjcj J.

• Tíjca` c ui ̀ stujhcit` a``r ̀ i voz catc ac histrunnhþi y fuíào pcrc

qu` hjìqu` ao qu` j`lì kcn`r (v`rlo) y nþmo j`lì kcn`r-

ao (nompa`mìto).

• Thjc c otro `stujhcit` qu` pcrcercs`` ac histrunnhþi pcrc cs`fu-

rcrs̀ j` qu` ac kci nomprìjhjo.

• Tíjca`s qu` a`ci ac prhm`rc orcnhþi y qu` `xpahquì nþmo pu -̀

jì scl`r què `s T`noso ì à noit`xto j` ac prhm`rc orcnhþi.

Kãfcao por m`jho j` pr`fuitcs7 ¿què s` jhn` j` T`noso?, ¿què

khzo T`noso?, ¿què s` hmcfhici qu` pu`j` s`r T`noso? (`s ui

p`rro) ¿nþmo poj`mos scl`r qu` `s ui p`rro?

Taìcrhc

Taìcrhc


38/82

>; • Fuíc j` uso pcrc à mc`stro

• Tcrc mojàcra`s à `g`rnhnho, nompa`t` noi àaos acs orcnhoi`s

qu` shfuì ca ìuinhcjo.

• Hivht` c aos `stujhcit`s c qu` j`scrroaaì aos `g`rnhnhos < y > hi-

jhvhjucamìt`. Au`fo, norrígcaos noa`nvcmìt` aa`vcijo c aos

ihóos c qu` sustìtì sus r`spu`stcs noi ac hieormcnhþi j` aos

ìuinhcjos.

• Thjc c aos `stujhcit`s qu` a`ci mìtcamìt` ac histrunnhþi j` ac

cnvhjcj @ y qu` ình`rrì ao qu` j`lì kcn`r y sulrcyì nþmo

kcn`rao. Kcfc ̀ a s`fuhmhìto norr`spoijhìt .̀

• Tíjca` c ui caumio qu` a`c ì voz catc acs pcaclrcs qu` s̀tãi

jìtro jà r`nucjro y phjc c aos `stujhcit`s qu` jhfci nuãa`s

pcaclrcs soi frupos y nuãa`s à`mìtos.

• Jè `mpo sunhìt` pcrc qu` aos `stujhcit`s `snrhlci acs orc-

nhoi`s hijhvhjucamìt` y p`rmhtc c cafuios qu` acs a`ci ì voz

catc. Kcy munkcs eormcs j` pacit`cr acs orcnhoi`s norr`ntc-

mìt`, por ao tcito, `s hmportcit` qu` ecvor`znc à ciãahshs, por

`g`mpao7

„ Pscr nomo sug`to à frupo7 ‑Pic mãquhic cfrínoac `s à trcn-

tor” , o, ‑@i mh ncsc kcy à`ntrojomèsnos nomo ac acvcjorc

y ac csphrcjorc” .

„ Pscr nomo sug`to aos à`mìtos7 ‑Aos khpopþtcmos soi cih-

mca`s” , o, ‑Ac pacinkc y à tà`vhsor p`rtì`nì ca frupo j`

aos à`ntrojomèsnos” , o, ‑M` fustci aos khpopþtcmos qu`

soi cihmca`s scavcg`s” .

Su` à proe`sor mojà` erìt` c aos `stujhcit`s

nþmo kcn`r o norr`fhr ui `g`rnhnho a`s p`rmhthrãc aos caumios io soacmìt` aa`vcr c nclo`xhtoscmìt` ac tcr`c shio qu` noi àao cprìj`rãi`strct`fhcs qu` au`fo pojrãi cpahncr c otrcsshtucnhoi`s j` cprìjhzcg`.

Tronur`, sh`mpr` qu` aos `stujhcit`s a`ci

ì voz catc, cs`furcrs` j` qu` ao kcfci noicj`nucjc jhnnhþi, vàonhjcj y ìtoicnhþi.

Zrclcgohijhvhjuca


39/82


„ @stcla`n r̀ nompcrcnhoi`s7 ‑Ac pacinkc ̀ s ui à`ntrojomès -

no ca hfuca qu` à tà`vhsor” .

• Tu`j` qu` aos `stujhcit`s io us̀ i tojcs s̀tcs eormcs, shi `m-

lcrfo, vca` ac pìc qu` ̀ snrhlc cafuics j` acs qu` aos ihóos jhnì

pcrc qu` ̀ aaos s` jì nuìtc j` qu` pcrc ràcnhoicr ̀ a frupo noiaos à`mìtos s` pu`jì uscr aos v`rlos ‑s`r” y ‑p`rtì`n`r”.

Ecs` j` cnacrcnhþi


\àcnhþi j` p`rtììnhc/ io p`rtììnhc j` ui à`mìto c uifrupo (orcamìt`)

• Tcrc r`cahzcr ̀ stc cnvhjcj ̀ s i`n`scrho tì`r c ac mcio ̀ a`mì-

tos qu` pu`jci nacshncrs` (por `g`mpao7 ÷a`s `snoacr`s, olg -̀

tos j`s`nkcla`s, gufu`t`s, trozos j` acic j` jhe`rìt`s tcmcóos

y noaor`s, furcs j` cihmca`s scavcg`s y jomèsnos, `tn.) o hmã-

fì`s j` `stos.

• Nomhìn` ac cnvhjcj ̀ xpoihìjo ̀ a propþshto j` ac nacs`7 ‑Hjì-

ncr aos à`mìtos qu` p`rtì`nì y aos qu` io p`rtì`nì c

ui frupo por sus ncrcnt`rísncs `sp`níncs”.

• Jhvhjc à nurso ì frupos orfcihzcjos por ust`j j` eormc hitì-

nhoicjc.

• @itr`fu` c ncjc `quhpo vcrhos à`mìtos qu` pu`jci orfcihzcr-

s` ̀ i ui mhsmo frupo, m`znacjos noi otros qu` io p`rtì`znci

Trophnhcr `spcnhos pcrc qu` aos ihóos `xpoifci susr`spu`stcs a`s vc kcnhìjo nomprìj`r qu` io kcyr`spu`stcs ÷ihncs y qu` kcy jhe`rìt`s eormcs j`j`nhr ao mhsmo. Cj`mãs, s` ecvor`n` ac jhsnushþi, acr`trocahmìtcnhþi y ac eormcahzcnhþi j` cafuios à`mìtosfrcmcthnca`s (ì `st` ncso nþmo s` `snrhl` uic orcnhþi).

Zrclcgoì frupo

Cnthvhjcjsuf`rhjc

Tropþshto


40/82

:4 • Fuíc j` uso pcrc à mc`stro

ca mhsmo frupo. Tor `g`mpao, sh uahzc furcs j` cihmca`s, ì

ncjc `quhpo j`l` kcl`r cihmca`s scavcg`s y jomèsnos2 o sh usc

÷a`s ̀ snoacr`s, j`l` kcl`r j` jhe`rìt`s nacs`s, noaor`s y tcmc-

óos.

• @xpahqu` y `snrhlc ̀ i à tcla`ro acs histrunnhoi`s jà trclcgo qu`j`lì r`cahzcr7

„ Kcn`r ui frupo noi aos à`mìtos tìhìjo ì nuìtc uic

ncrcnt`rísnc `sp`nínc. „ Hjìncr aos à`mìtos qu` p`rtì`nì ca frupo y aos qu`

io.

„ Jhsnur y noinauhr por què cafuios à`mìtos p`rtì`nì c

`s` frupo y por què otros io.

• @xpahqu` qu` ncjc v`z qu` ust`j kcfc uic s`óca (`sp`nhqu`

nuãa) j`lì ncmlhcr ac ncrcnt`rísnc y r`p`r aos pcsos cit`rho-

r`s.

• @stc ÷amc histrunnhþi a` jcrã ac poshlhahjcj j` pcscr por ncjc

`quhpo pcrc kclacr noi aos `stujhcit`s y pr`fuitcra`s solr` à

trclcgo qu` `stãi r`cahzcijo7 ¿què frupo khnh`roi?, ¿què ncrcn-

t`rísnc r`÷i` c aos à`mìtos?, ¿nuãa`s à`mìtos io p`rtì -̀

nì c `st` frupo?, ¿por què io p`rtì`nì?

• Orfcihn` uic paìcrhc pcrc qu` aos `quhpos `xpoifci ca r`sto

jà nurso uio j` aos frupos qu` khnh`roi7 `xpr`sì y mu`strì

què à`mìtos p`rtì`nì c `s` frupo, ac ncrcnt̀ rísnc qu` aos

r`÷i`, nuãa`s à`mìtos io p`rtì`nì y acs rczoi`s j` ac iop`rtììnhc.

• Ehicahn` ac cnvhjcj hijcfcijo ac ràcnhþi jà trclcgo r`cahzcjo y

à propþshto j` ac nacs`7 ¿què khnhmos ì ac nacs`?, ¿pcrc què ao

khnhmos?, ¿què cprìjhmos?

Taìcrhc

@snrhlhr acs histrunnhoi`s p`rmhthrã c aos`stujhcit`s ols`rvcr nacrcmìt` ao qu` j`lìkcn`r y a`s p`rmhthrã voav`r c àacs ncjc v`z quào i`n`shtì j` mci`rc cutþiomc.

Tropþshto


41/82

^`fuijo Frcjo • :3


\`jcnnhþi j` orcnhoi`s c pcrr j` ràcnhoi`s j` p`rtììnhc/

io p`rtììnhc j` jhsitos à`mìtos c ui frupo

• Thjc c aos ̀ stujhcit`s qu` clrci ̀ a mciuca ̀ i ac pãfhic :0 y ulh-

quì ì à r`nucjro, j` ac pcrt` sup`rhor, ac pcaclrc propþshto.

A`c ì voz catc à propþshto j` ac nacs` mhìtrcs sus `stujhcit`s

ao kcnì mìtcamìt̀ .

• Hivht` c aos s̀tujhcit`s c qu` x̀pahquì ao qu` vci c kcn r̀ ju-

rcit` ac nacs` s`f÷i à propþshto a`íjo y ao ràcnhoiì noi ao qu`

khnh`roi ì ac cnvhjcj cit`rhor.

• Tíjca` c ui `stujhcit` a``r ì voz catc ac histrunnhþi HHC y fuíào

pcrc qu` hjìqu` ao qu` j`lì kcn`r (v`rlo) y nþmo j`lì

kcn`rao (nompa`mìto).

• ôahnht` c aos `stujhcit`s qu` jhfci què jhlugos ols`rvci y fuí -̀

aos pcrc kcn`r noa`nvcmìt` à `g`rnhnho 3.

• Hivítàos c qu` r`cahnì hijhvhjucamìt` aos `g`rnhnhos 3 c :.

• Trophnh` ac jhsnushþi solr` ac ncrcnt`rísnc qu` r`÷i` c aos à`-

mìtos j` ncjc frupo j`sj` su euinhþi y acs ràcnhoi`s j` p`r-

tììnhc o j` io p`rtììnhc.

• Aos `g`rnhnhos j` acs pãfhics :5 y :6 cpuitci c eormcahzcr ao trc-

lcgcjo kcstc à momìto7 ac `snrhturc j` orcnhoi`s qu` mu`s-

trì ac ràcnhþi j` p`rtììnhc y io p`rtììnhc ìtr` ui frupo

y sus à`mìtos.

Taìcrhc

Zrclcgohijhvhjuca

\`nu`rj` qu` io kcy r`spu`stcs ÷ihncs, p`ro qu` io s` j`l`j`gcr pcscr por cato ac `sp`nuacnhþi o à `rror. @i `sos ncsos,r`trocahmìt` ca `stujhcit` por m`jho j` pr`fuitcs pcrc qu` aa`fu`ca `stcla`nhmhìto j` ràcnhoi`s ìtr` aos frupos y aos à`mìtos.Tor `g`mpao, sh ui `stujhcit` jhn` qu` à lcaþi, ac lhnhna`tc y ac muó`ncsoi à`mìtos pcrc kcn`r j`port`, pr`fuit`7¿què j`port` s` pu`j`r`cahzcr noi ac muó`nc?, ¿pcrc què shrv`?, ¿nuãijo s` usc?, ¿ì què s`pcr`nì ac muó`nc, à lcaþi y ac lhnhna`tc?, ¿què s` pu`j` kcn`r noitojos `stos à`mìtos? @stcs pr`fuitcs j`lì aa`vcr ca `stujhcit`c jcrs` nuìtc j` qu` soi à`mìtos pcrc gufcr, qu` `s jhe`rìt` j`à`mìtos pcrc kcn`r j`port`.

Tropþshto


42/82

:< • Fuíc j` uso pcrc à mc`stro

• Tíjca` c ui ̀ stujhcit` a``r ̀ i voz catc ac histrunnhþi y fuíào pcrc

qu` hjìqu` ao qu` j`lì kcn`r (v`rlo) y nþmo j`lì kcn`r-

ao (nompa`mìto).

• Tr`fuit` por aos iomlr`s j` aos olg`tos (jhlugos j` pãfhic :5).

• \`cahn` ac cnvhjcj j` nacshncnhþi noa`nvcmìt`. Trhm`ro n`r-nhþr`s` j` qu` aos ihóos sclì què soi m`jhos j` trcisport` y

m`jhos j` nomuihncnhþi y pcrc què shrvì. Au`fo, pr`fuit` por

ncjc olg`to7 c què frupo p`rtì`n` y por què p`rtì`n` c èa y

io c otro.

• Ac cnvhjcj HHN pu`j` r`cahzcrs` hijhvhjucamìt`, p`ro vca` ac

pìc kcn`r ui ̀ g`mpao guito noi aos `stujhcit s̀ pcrc qu` s`pci

nþmo pu`jì `snrhlhr acs orcnhoi`s.

• Tcrc kcn`rao, phjc c aos ̀ stujhcit`s qu` kcfci soao ac orcnhþi jà

p`rhþjhno. Ca t`rmhicr, hivht` c cafuios c qu` a`ci su orcnhþi. @s-

nrhlc ì à tcla`ro vcrhcs orcnhoi`s qu` `stèi r`jcntcjcs j` jh-

e`rìt` eormc. Tor m`jho j` pr`fuitcs aa`v` c aos ihóos c hjì-

ncr acs jhe`rìnhcs j` r`jcnnhþi p`ro ac hfucajcj ì à mìscg`.

• Ckorc, soahnht` c aos `stujhcit`s qu` r`cahnì ì shaìnho acs otrcs

orcnhoi`s.

• Ca ica poifc ̀ i nom÷i acs orcnhoi`s, j` eormc pcr`nhjc c nomo

ao khzo noi à `g`mpao.

• Nh`rr` ac nacs` noi pr`fuitcs qu` aa`vì c aos `stujhcit`s c r`-

`xhoicr solr` su cprìjhzcg`7 ¿què cprìjhmos?, ¿nþmo scl`-

mos qu` ui à`mìto p`rtì`n` o io p`rtì`n` c ui frupo?,

¿què cprìjhmos solr` ac `snrhturc j` orcnhoi`s?

^h`mpr` qu` s` r`jcntì orcnhoi`s,cs`f÷r`s` j` qu` `stèi `snrhtcs uscijomcy÷snuacs hihnhca`s y puito ica.

Taìcrhc

Taìcrhc

Zrclcgohijhvhjuca


43/82

^`fuijo Frcjo • :>

Ecs` j` cpahncnhþi


A`nturc y nacshncnhþi j` su hieormcnhþi t`xtuca ì ui jhcfrcmc

• Acs cnvhjcj`s HHHC y HHHL cpuitci c ac nct`forhzcnhþi j` hieor-

mcnhþi t`xtuca qu`, cj`mãs j` s`rvhr pcrc cpahncr acs ràcnhoi`s

nacs` „ mh`mlro, `s uic kclhahjcj j` pìscmhìto hmportcit`

pcrc j`scrroaacr ac nomprìshþi j` a`nturc.

• Cit`s j` nomìzcr acs cnvhjcj`s, phjc c aos `stujhcit`s quòls`rvì (shi a``r) ac pãfhic :; y `xpr`sì ao qu` nr`ì qu` j -̀

lì kcn`r y nþmo nr`ì qu` s` ràcnhoic noi ao qu` kci vìhjo

trclcgcijo.

• Ckorc, píjca` c ui `stujhcit` a``r ì voz catc ac histrunnhþi y

fuíào pcrc qu` hjìqu` ao qu` j`lì kcn`r (v`rlo) y nþmo

j`lì kcn`rao (nompa`mìto).

• Noirm` o rèut` acs pr`jhnnhoi`s k`nkcs pr`vhcmìt` por aos

caumios.

• Nomhìn` noi ac cnvhjcj C. Tíjca` c ui `stujhcit` qu` kcfc ac

a`nturc ̀ i voz catc y cy÷jàos c j`snhercr aos shfihncjos j` pcac-

lrcs j`snoionhjcs.

• Ckorc `xpahqu` c aos ̀ stujhcit`s qu` j`lì voav`r c a``r à t`xto

ì shaìnho pcrc hjìncr j` què frupo kclac y nuãa`s soi aos

mh`mlros j` `st` frupo qu` s` mìnhoici ì ac a`nturc.

• Ehicahzcjc ac a`nturc, jhlug` à jhcfrcmc ì à tcla`ro y nompaè-

tào guito noi aos `stujhcit`s, rà`yìjo ac hieormcnhþi ì ncjc

momìto.

• Thjc c aos `stujhcit`s qu` `snrhlci ac ncrcnt`rísnc qu` r`÷i` c

tojos aos mh`mlros ì à frupo j` s`rphìt`s. @stc hieormcnhþi

io ̀ stã ̀ i ̀ a t`xto, por ao tcito, nucijo ac poifc ̀ i nom÷i kcfc

nc`r ̀ i nuìtc c aos ihóos j` ̀ sto y j` ao munko qu` ̀ aaos sclì

solr` à t`mc jà t`xto.

Zrclcgohijhvhjuca


44/82

:: • Fuíc j` uso pcrc à mc`stro


A`nturc y nacshncnhþi j` hieormcnhþi t`xtuca ì ui `squ`mc

y r`jcnnhþi j` orcnhoi`s c pcrr j` ràcnhoi`s j` p`rtììnhc

mh`mlro-frupo

• Aos `g`rnhnhos j` acs pãfhics :8 y 04 pu`jì s`rvhr nomo `vc-

aucnhþi ica j` ac uihjcj. ^hi `mlcrfo, `s i`n`scrho fuhcr c aos

caumios.

• Thjc c aos `stujhcit`s qu` a`ci mìtcamìt` ac histrunnhþi j` ac

cnvhjcj j` ac pãfhic :8 y qu` ình`rrì ì ui r`nucjro ao qu`

j`lì kcn`r y sulrcyì nþmo j`lì kcn`rao. Kãfca`s nc`r ì

nuìtc j` qu` j`lì kcn`r jos cnvhjcj`s jhe`rìt`s y, por ao

tcito, jos pcaclrcs j`lì `stcr ̀ in`rrcjcs. Kcfc ̀ a s`fuhmhìto

j` ac nomprìshþi j` ac histrunnhþi.

• Ac a`nturc jà t̀ xto pu`jì kcn`rac por turios, j` eormc qu`

ncjc v`z a`` ui ihóo jhe`rìt` pcrcijo ì puito.

• Hijcfu` solr` à t`mc j` ac a`nturc7 ¿j` què kclac ac a`nturc?

(j`l` pronurcr qu` à t`mc s`c `xpr`scjo j` mci`rc shitènc,

`vhtcijo r`p`r tojo ao qu` jhn` à t`xto).

• Thjc c aos ihóos qu` nompa`tì à jhcfrcmc j` cnu`rjo noi ac

hieormcnhþi jà t`xto.

Tronur`, sh`mpr` qu` aos `stujhcit`s a`ciì voz catc, cs`furcrs` j` qu` ao kcfci noicj`nucjc jhnnhþi, vàonhjcj y ìtoicnhþi.

@s muy hmportcit` qu` a`s cnacr`, sh`mpr` qu`kcfci `g`rnhnhos j` nomprìshþi j` a`nturc, qu`pu`jì voav`r ca t`xto ncjc v`z qu` ao i`n`shtì.


45/82


• Ckorc phjc c aos `stujhcit`s qu` r`cahnì à ̀ g`rnhnho j` ac pãfhic

04. Tcrc àao, kcfc à s`fuhmhìto norr`spoijhìt` j` ac histrun-

nhþi y r`nu`rj` guito noi aos ihóos què j`lì tì`r ̀ i nuìtc ca

`snrhlhr acs orcnhoi`s.

• Ehicahn` ac uihjcj r`norjcijo noi aos `stujhcit` àpropþshto j``stc. \`cahn` pr`fuitcs qu` aa`vì c pron`sos j` m`tcnofihnhþi7

¿què cprìjhmos ì `stc uihjcj?, ¿què scl`mos ckorc solr`

aos frupos y aos à`mìtos qu` aos noieormci?, ¿nþmo scl`mos

qu` ui à`mìto p`rtì`n` c ui frupo?, ¿nþmo scl`mos qu`

ui ̀ a`mìto io p`rtì`n` c ui frupo?, ¿què ̀ s uic ncrcnt`rís-

nc nom÷i?, ¿què cprìjhmos solr` acs orcnhoi`s?

Tropþshto


46/82


47/82


„ Ac a`nturc7 Hinauy` (3) ac poaofíc t`xtuca qu` s` usc pcrc r`cahzcr

aos j`s`mp`óos2 () acs kclhahjcj`s

qu` s` j`scrroaaci c trcvès j` ac hiv`sfcnhþi (qu` pcrc aos frcjos

j` lãshnc prhmcrhc `stãi nìtrcjcs ì ac noisuatc lhlahofrãnc). „ Ac ̀ snrhturc (nomposhnhþi)7 Cpuitc c acs kclhahjcj`s j` projunnhþi

t`xtuca (orcnhoi`s, t`xtos j`snrhpvos, icrrcvos y nompcrcvos).

• Noionhmhìto j` ac Aìfuc7 Noiì` aos csp`ntos eormca`s j` ac Aì-

fuc (frcmcnca`s, shitãnnos, s`mãinos, prcfmãnos) i`n`scrhos

pcrc à ciãahshs y ac projunnhþi j` `snrhtos.

Frcjo prhm`ro

P I H J C J 3

H j ` i n c n h þ i

P I H J C J <

J ` s n r h p n h þ i

P I H J C J >

N o m p c r c n h þ i - ^ ` m ` g c i z c s

P I H J C J :

N o m p c r c n h þ i - ^ ` m ` g c i z c s y J h e ` r ` i n h c s

P I H J C J 0

N a c s h n c n h þ i

P I H J C J 5

N c u s c - @

e ` n t o

P I H J C J 6

^ í i t ` s h s

J`r`nkos Lãshnos j` Cprìjhzcg`

3, , :,

0, 5,

6, 8

,

:, 0,

6, ;,

34,

30,

35

,

30,

35,

36

,

:, 0,

5,

6, ;,

34,

3


48/82

:; • Fuíc j` uso pcrc à mc`stro

Kclhahjcj`sj`

pìscmhìto

J`snrhpnhþi

Hjìncnhþi j` pcaclrcs j`snrhpvcs (cj-

g`vos)

J`snrhpnhþi j` olg`tos y cihmca`s (3 c >

ncrcnt`rísncs)

Hjìncnhþi j` olg`tos y cihmca`s c pcrr

j` sus ncrcnt`rísncs

Nompcrcnhþi

Hjìncnhþi j` ncrcnt`rísncs shncs s`m`-

gcit`s ìtr` olg`tos ` hmãfì`s

Hjìncnhþi j` ncrcnt`rísncs shncs y nom-

portcmìtca`s s`m`gcit`s ̀ itr` p`rsoicg`s

J`snrhpnhþi j` ncrcnt`rísncs s`m`gcit`s

ìtr` olg`tos, hmãfì`s y p`rsoicg`s

Hjìncnhþi j` ncrcnt̀ rísncs s`m`gcit̀ s

y jhe`r ìt`s ìtr` hmãfì`s

Nompcrcnhþi y j`snrhpnhþi j` ncrcnt`rísncs

c pcrr j` tclacs hieormcvcs

Nompcrcnhþi y j`snrhpnhþi j` ncrcnt`rísncs

s`m`gcit`s y jhe`rìt`s ̀ itr` p`rsoics

Nacshncnhþi

Csonhcnhþi j` jos olg`tos lcgo ui nrht`rho

Orjì y cfrupcnhþi j` olg`tos tìhìjo ì

nuìtc kcstc jos ncrcnt`rísncs

Hjìncnhþi j` nrht`rhos j` nacshncnhþi

Nacshncnhþi j` cihmca`s m`jhcit` j`snrhp-

nhþi j` ncrcnt`rísncs

Ncusc-@e`nto

\àcnhþi j` olg`tos y cnnhoi`s noi ui olg`too shtucnhþi ̀ sp`nínc

Hjìncnhþi j` shtucnhoi`s qu` sun`jì

cit`s-j`spuès c pcrr j` hmãfì`s

Hjìncnhþi jà hihnho-ica j` uic icrrc-

nhþi

Orjì j` s`nuìnhcs j` `vìtos c pcrr j`

po`mcs, eãluacs

J`snrhpnhþi j` ̀ vìtos ̀ i s`nuìnhc

Hjìncnhþi j` ncusc-è`nto

J`snrhpnhþi j` ncusc-è ǹto

Icrrcnhþi j` shtucnhoi`s

Noiiucnhþi

Noii÷c


49/82


Kclhahjcj`sahifñísncs

A`nturc

Zhpoaofíc

t`xtuca

Z`xtos `xposhvos j`snrhpvos

Z`xtos icrrcvos

Z`xtos aht`rcrhos (cjhvhicizcs,

nuìto, po`mc, eãluac, r`tckí-

acs, trclcaìfucs)

Ihvàt`xtuca

\`projunnhþi j` hieormcnhþi

`xpaínhtc

Nacshncnhþi j` hieormcnhþi

t`xtuca ì jhcfrcmcs, nucjros

o tclacs

Tcrcercsò j` hieormcnhþi

t`xtuca

Ihvàhie`rìnhca

Hjìncnhþi j` nrht`rhos j`

cfrupcnhþi c pcrr jà noit`-

ihjo

Hjìncnhþi j` ncusc-è`nto

c pcrr jà t`xto

@snrhturc

^íaclcs@snrhturc j` síaclcs pcrc iomh-

icr, hjìncr

Tcaclrcs@snrhturc j` pcaclrcs pcrc

iomhicr, hjìncr, j`snrhlhr,

nompcrcr, nacshncr

Ercs`s @snrhturc j` ercs`s

Orcnhoi`s

@snrhturc j` orcnhoi`s sìnhaacs

pcrc j`snrhlhr o icrrcr

@snrhturc j` orcnhoi`s mojàc-jcs j` aoifhtuj `xtìsc

Noionhmhìtoj` ac aìfuc

ûstcithvos

Cjg`vos „ ncrcnt`rísncs shncs

Cjg`vos „ ncrcnt`rísncs j` nomportcmhìto

U`rlos

Noi`ntor`s nopuacvos (y)

Noi`ntor`s cjhvos (cj`mãs)

Noi`ntor`s nompcrcvos (shmhahtuj y noitrcst`)

Noi`ntor`s ncuscvos (porqu`) y j` ̀ e`nto (j`lhjo c ̀ sto)

Noi`ntor`s t`mporca`s (cit`s, j`spuès)

Noiiucnhþi


50/82


Frcjo s`fuijo

P I H J C J 3

N c r c n t ` r í s

n c s s h n c s j ` o l g ` t o s

P I H J C J <

N c r c n t ` r í s

n c s j ` p ` r s o i c s

P I H J C J >

N o m p c r c n h

þ i

P I H J C J :

F r u p o - m h ` m l r o

P I H J C J 0

Z o j o - p c r t

` s

P I H J C J 5

C n n h o i ` s ` i p r ` s ` i t `

P I H J C J 6

C n n h o i ` s ` i p c s c j o


3, 5,

6, ;,

8, 34,

33,

3

3, 5,

6, ;,

8, 34,

33,

3

3, 5,

6, ;,

8, 34,

33,

3

3, 5,

6, ;,

8, 34,

33,

3

3, 5,

6, ;,

8, 34,

33,

3

3, 5,

6, ;,

8, 34,

33,

3

3, 5,

6, ;,

8, 34,

33,

3

Kclhahjcj`sj`

pìscmhìto

J`snrhpnhþi

\àcnhþi tojo-pcrt`s (j`snomposhnhþi jà

tojo ì sus pcrt`s ` hjìncnhþi j` acs

pcrt`s j` ui tojo)

Ncrcnt`rísncs shncs j` olg`tos o j` sus

pcrt`s

\àcnhþi euinhþi j` ui olg`to noi sus ncrcn-

t`rísncs

Ncrcnt`rísncs shncs j` cihmca`s

Ncrcnt`rísncs shncs j` p`rsoics

Ncrcnt`rísncs j` nomportcmhìto j` cih-

mca`s y p`rsoics (cnvhjcj`s qu` r`cahzci)

Nompcrcnhþi

^hmhahtuj y noitrcst` ìtr` ncrcnt`rísncs

shncs j` p`rsoics y cihmca`s^hmhahtuj y noitrcst` ìtr` ncrcnt`rísncs j`

nomportcmhìto j` cihmca`s y p`rsoics

Nacshncnhþi

\àcnhþi frupo-mh`mlro c pcrr j` ncrcnt`-

rísnc nom÷i

\àcnhþi j` p`rtììnhc „ io p`rtììnhc c

uic nacs`

@xpahncnhþi

Fì`rcahzcnhþi jà frupo c pcrr j` aos

mh`mlros j` `st`

@g`mpahncnhþi j` ui frupo c pcrr j` sus

mh`mlros

Noii÷c


51/82



A`nturc

Zhpoaofíc

t`xtuca

Z`xtos `xposhvos, j`snrhp-

vos, icrrcvos

Z`xtos aht`rcrhos (nuìtos y

cjhvhicizcs)

Ihvà t`xtuca

\`projunnhþi j` hieormcnhþi

t`xtuca y `xpaínhtc


t`xtuca ì jhcfrcmcs, nucjros

o tclacs

Tcrcercsò j` hieormcnhþi

t`xtuca

Ihvàhie`rìnhca

Hjìncnhþi jà t`mc jà

t`xto c pcrr jà noitìhjo

Pso j` hieormcnhþi t`xtuca y

nacv`s jà t`xto pcrc hjì-

ncr hieormcnhþi io `xpaínhtc

@snrhturc

Orcnhoi`s@snrhturc j` orcnhoi`s pcrc

nacshncr, j`snrhlhr o nompcrcr

Z`xto@snrhturc j` t`xtos j`snrhp-

vos nortos

Noionhmhìto

j` ac aìfuc

ûstcivos


U`rlos „ ncrcnt`rísncs j` nomportcmhìto

U`rlos ì pr`sìt`

U`rlos ̀ i pcscjo (pr`t`rhto hijìhjo)Citþihmos

Orcnhoi`s crmcvcs y i`fcvcs

Noi`ntor`s j` nompcrcnhþi (shmhahtuj y noitrcst̀ )

Noinorjcinhc ̀ i i÷m`ro (sug`to j` ac orcnhþi „ v`rlo)

Noiiucnhþi


52/82

0< • Fuíc j` uso pcrc à mc`stro

Frcjo t`rn`ro

P I H J

C J 3

Z o j o

- p c r t ` s

P I H J

C J <


P I H J

C J >

N o m

p c r c n h þ i

P I H J

C J :

@ a p ã

r r c e o

P I H J

C J 0

J ` s n

r h p n h þ i j ` o l g ` t o s

P I H J

C J 5

J ` s n

r h p n h þ i j ` c i h m c a ` s

P I H J

C J 6

J ` s n

r h p n h þ i j ` p ` r s o i c s

P I H J

C J ;

I c r r

c n h þ i


3, , :,

0, 5,

6, ;,

34,

33

3, , :,

0, 5,

6, ;,

34,

33

3, , :,

0, 5,

6, ;,

34,

33

3, , :,

0, 5,

6, ;,

34,

33

3, , :,

0, 5,

6, ;,

34,

33

3, , :,

0, 5,

6, ;,

34,

33

3, , :,

0, 5,

6, ;,

34,

33

3, , :,

0, 5,

6, ;,

34,

33

Kclhahjcj`sj`

pìscmhìto

Nacshncnhþi\àcnhþi frupo „ mh`mlro c pcrr j` ncrcn-

t`rísnc nom÷i

@xpahncnhþi

Fì`rcahzcnhþi jà frupo c pcrr j` aos

mh`mlros qu` ac noieormci

Fì`rcahzcnhþi j` acs ncrcnt`rísncs nomui`s

qu` r`÷iì aos à`mìtos j` ui frupo

@g`mpahncnhþi jà frupo o j` ac ncrcnt`rís-

nc nom÷i

Nompcrcnhþi


shncs j` p`rsoics y cihmca`s

^hmhahtuj y noitrcst` ìtr` ncrcnt`rísncs j`

nomportcmhìto j` cihmca`s y p`rsoics

J`snrhpnhþi

\àcnhþi tojo-pcrt`s (j`snomposhnhþi jà

tojo ì sus pcrt`s ` hjìncnhþi j` acs

pcrt`s j` ui tojo)

\àcnhþi ìtr` à tojo y acs pcrt`s qu` ao

noistuyì

J`snrhpnhþi j` ̀ strunturc7 ràcnhþi ̀ itr` acs

pcrt`s j` ui tojo por m`jho j` su aoncahzc-

nhþi y su euinhþi

J`snrhpnhþi j` cihmca`s y p`rsoics j`sj`

sus ncrcnt`rísncs shncs y j` nomportcmh ì-

to

Icrrcnhþi^`nuìnhcahjcj j` aos `vìtos

@strunturc icrrcvc (hihnho, iujo y j`sìacn`)

Noii÷c


53/82


54/82

0: • Fuíc j` uso pcrc à mc`stro

Kclhahjcj`sahifñísncs @snrhturc

Orcnhoi`s@snrhturc j` orcnhoi`s `xpahnc-

vcs, j`snrhpvcs y icrrcvcs

Tãrrceo yt`xto

Taci`cnhþi j` pãrrceos y t`x-

tos uscijo orcnhoi`s o jhc-

frcmcs

\`noionhmhìto j` ac orfcih-

zcnhþi t`xtuca

@snrhturc j` pãrrceos y t`xtos

j`snrhpvos (olg`tos, cihmc-

a`s, p`rsoics)

@snrhturc j` t`xtos icrrcvos

tìhìjo ì nuìtc ac `strun-

turc, ac s`nuìnhc j` `vìtos y

aos ̀ a`mìtos icrrcvos


ûstcivos


U`rlos ì pr`sìt`„ ncrcnt`rísncs j` nomportcmhìto y

euinhþi j` acs pcrt`s j` ui tojo

U`rlos ̀ i pcscjo (pr`tèrhto hijìhjo) „ icrrcnhþi j` ̀ vì-

tos

Cjv`rlhos y pr`poshnhoi`s „ aoncahzcnhþi j` acs pcrt`s j` ui

tojo

Citþihmos

Noi`ntor`s j` nompcrcnhþi (shmhahtuj y noistrcst̀ )

@strunturc j` orcnhþi (sug`to y pr`jhncjo)

@strunturc j` pãrrceo

Ncrcnt`rísncs lãshncs j` ui t`xto (t`mc, orfcihzcnhþi j`

acs hj`cs, puito s`fuhjo, sug`to tãnhto y uso vcrhcjo j` pcac-

lrcs pcrc ̀ vhtcr r`p`nhoi`s)

Noiiucnhþi


55/82


Frcjo nucrto

P I H J

C J 3


P I H J

C J <

@ a p ã

r r c e o

P I H J

C J >

E u i n

h o i ` s j ` a o s p ã r r c e o s

P I H J

C J :

J ` s n

r h p n h þ i j ` p ` r s o i c s

P I H J

C J 0

N o m p c r c n h þ i

P I H J

C J 5

J ` s n

r h p n h þ i j ` ` s t r u n t u r c

P I H J

C J 6

J ` s n

r h p n h þ i j ` a u f c r

P I H J

C J ;

I c r r c n h þ i y j ` s n r h p n h þ i

J`r`nkos Lãshnos j` Cprìjhzcg`3, >,

:, 0,

6, ;

3, >,

:, 0,

6, ;

3, >,

:, 0,

6, ;

3, >,

:, 0,

6, ;

3, >,

:, 0,

6, ;

3, >,

:, 0,

6, ;

3, >,

:, 0,

6, ;

3, >,

:, 0,

6, ;

Kclhahjcj`sj`

pìscmhìto

NacshncnhþiNacshncnhþi por rcsfo nom÷i (p`rtììnhc

„io p`rtììnhc)

@xpahncnhþiFì`rcahzcnhþi j` nrht`rhos j` nacshncnhþi o

j` nompcrcnhþi

J`snrhpnhþi

\àcnhþi ̀ itr` ̀ a tojo (t`xto) y acs pcrt`s

qu` ao nompoiì (à`mìtos y ncrcnt`rís-

ncs jà t`xto)

J`snrhpnhþi j` cihmca`s y p`rsoics j`sj`

sus ncrcnt`rísncs shncs y j` nomportc-

mhìto

J`snrhpnhþi j` ̀ strunturc7 ràcnhþi ̀ itr` acs

pcrt`s j` ui tojo por m`jho j` su aoncahzc-

nhþi y su euinhþi

J`snrhpnhþi j` aufcr (pchscg`)7 ràcnhþi ̀ itr`

acs pcrt`s j` ui tojo por m`jho j` su aoncah-

zcnhþi y ncrcnt`rísncs `sp`níncs, j`sj` ui

puito j` rè`rìnhc

Nompcrcnhþi

^hmhahtuj y noitrcst` ìtr` ncrcnt`rísncsshncs y j` nomportcmh̀ ito j` cihmca`s y

p`rsoics


shncs j` olg`tos

Icrrcnhþi^`nuìnhcahjcj j` aos `vìtos

@strunturc icrrcvc (hihnho, iujo, j`sìacn`)

Kclhahjcj`sahifñísncs A`nturc Zhpoaofíct`xtuca

Z`xtos `xposhvos (j`snrhp-

vos, icrrcvos y nompcrc-

vos)

Hmãfì`s

Z`xtos histrunvos

Z`xtos aht`rcrhos (nuìto,

po`mc)

Noii÷c


56/82



A`nturc

Ihvà t`xtuca

Hjìncnhþi j` hieormcnhþi

`xpaínhtc j` t`xtos (v`rlca`s y

io v`rlca`s)

Pso j` `vhjìnhcs t`xtuca`s

pcrc gusncr ac nomprìshþi

t`xtuca j` ui t`xto


`xpaínhtc c pcrr jà t`mc


t`xtuca por m`jho j` jhcfrc-

mcs, nucjros, tclacs o jhlugos

Ciãahshs j` pãrrceos y t`xtos

pcrc hjìncr acs ncrcnt`rís-

ncs t`xtuca`s

Tcrcercsò y r`sumì jà

t`xto a`íjo

Ihvà

hie`rìnhca

Hjìncnhþi jà t`mc jà

t`xto

Hjìncnhþi jà propþshto

nomuihncvo jà t`xto

Jhe`rìnhcnhþi j` t`xtos ic-

rrcvos y j`snrhpvos j`sj`

su propþshto nomuihncvo, su

`strunturc y sus ncrcnt`rísnc

t`xtuca`s

Hjìncnhþi j` ac `strunturc

j` ui t`xto (icrrcvo, j`s-

nrhpvo y nompcrcvo)

@xpahncnhþi j` m`tãeorcs

shmpa`s

Pso j` hieormcnhþi t`xtuca y

nacv`s jà t`xto pcrc hjì-

ncr hieormcnhþi io `xpaínhtc

\`noionhmhìto j` acs r`-

acnhoi`s qu` projunì aos

à`mìtos j` nok`shþi (rè`-

rìt`s y noi`ntor`s)

Hiv`sfcnhþi

L÷squ`jc, aoncahzcnhþi y s`-

a`nnhþi j` ac hieormcnhþi noi

cpoyo jà cjuato

Zomc j` iotcs noi fuíc

Hjìncnhþi j` csp`ntos

lãshnos j` rè`rìnhc (cutor y

tuao jà ahlro noisuatcjo)

Noiiucnhþi

Noii÷c


57/82



@snrhturc

Orcnhoi`s@snrhturc j` orcnhoi`s j`s-

nrhpvcs, nompcrcvcs o

icrrcvcs

Z`xto

Taci`cnhþi j` t`xtos, orfc-

ihzcijo ac hieormcnhþi ̀ i

ahstcs, jhcfrcmcs, nucjros ytclacs

@snrhturc j` pãrrceos icrrc-

vos

@snrhturc j` t`xtos j`snrhp-

vos (j` p`rsoics, j` cihmc-

a`s, j` olg`tos, j` aufcr`s)


hinauyìjo ac j`snrhpnhþi

J`scrroaao j` pron`sos j` `s-

nrhturc (paci`cnhþi, ̀ snrhturc,

r`vhshþi y ̀ jhnhþi)


ûstcivos

Cjg`vos „ ncrcnt`rísncs shncs y eormc j` s`r

U`rlos ̀ i pr`sìt`

U`rlos ì pcscjo hmp`re`nto „ pcrc ràcnhoicr `vìtos y

ncrcnt`rísncs j` nomportcmhìto y shncs


@xpr`shoi`s j` rè`rìnhc (proiomlr`s y cjg`vos j`mos-

trcvos)

Cjv`rlhos y pr`poshnhoi`s „ aoncahzcnhþi j` acs pcrt`s j` uitojo

Tropþshto nomuihncvo

@strunturc y ncrcnt`rísncs jà pãrrceo

@strunturc j` t`xtos j`snrhpvos (p`rsoics, ̀ strunturcs y

aufcr`s)

@strunturc, ncrcnt`rísncs y à`mìtos j` t`xtos icrrcvos

Noiiucnhþi


58/82

0; • Fuíc j` uso pcrc `a mc`stro

Frcjo quhito

P I H J C J

3

E u i n h o i

` s j ` a o s p ã r r c e o s

P I H J C J

<

@ a p ã r r c e o

P I H J C J

>

J ` s n r h p n h þ i j ` a u f c r

P I H J C J

:

I c r r c n h þ

i

P I H J C J

0

J ` s n r h p n h þ i j ` ` s t r u n t u r c

P I H J C J

5

N o m p c r

c n h þ i

P I H J C J

6

J ` s n r h p n h þ i j ` p r o n ` s o s


3,


59/82



A`nturc

Ihvà t`xtuca

Hjìncnhþi j` hieormcnhþi

`xpaínhtc j` t`xtos (v`rlca`s y io

v`rlca`s)

Pso j` `vhjìnhcs t`xtuca`s pcrc

gusncr ac nomprìshþi t`xtuca j`

ui t`xtoNacshncnhþi j` hieormcnhþi t`xtuca

por m`jho j` jhcfrcmcs, nucjros,

tclacs o jhlugos

Ciãahshs j` pãrrceos y t`xtos pcrc

hjìncr acs ncrcnt`rísncs t`x-

tuca`s

Hjìncnhþi j` ràcnhoi`s ncusc/

è`nto ̀ xpaínhtcs

Tcrcercsò y r`sumì jà t`xto

a`íjo

Ihvàhie`rìnhca

Hjìncnhþi jà t`mc jà t`xto

Hjìncnhþi jà propþshto nomu-

ihncvo jà t`xto

Jhe`rìnhcnhþi j` t`xtos icrrcvos

y j`snrhpvos j`sj` su propþshto

nomuihncvo, su ̀ strunturc y sus

ncrcnt`rísnc t`xtuca`s

Pso j` hieormcnhþi t`xtuca y nacv`s

jà t`xto pcrc hjìncr hieormc-

nhþi io `xpaínhtc

@stcla`nhmhìto j` noinaushoi`s c

pcrr j` hieormcnhþi t`xtuca

\`noionhmhìto j` acs ràcnhoi`s

qu` projunì aos à`mìtos j̀

nok`shþi (rè`rìt`s y noi`ntor`s)

Hiv`sfcnhþi

L÷squ`jc, aoncahzcnhþi y sà`nnhþi

j` ac hieormcnhþi

Zomc j` iotcs noi fuíc

Hjìncnhþi j` csp`ntos lãshnos

j` rè`rìnhc (cutor y tuao jà

ahlro noisuatcjo)

@snrhturc

Orcnhoi`s@snrhturc j` orcnhoi`s j`snrhpvcs,

nompcrcvcs o icrrcvcs

Tãrrceos yt`xtos

@snrhturc j` pãrrceos icrrcvos y

j`snrhpvos

@snrhturc j` t`xtos j`snrhpvos (j`

`strunturc, j` aufcr`s, j` pron`so)


@snrhturc j` t`xtos nompcrcvos

Noiiucnhþi

Noii÷c


60/82



Cjg`vos

Eormcs v`rlca`s (pr`sìt`, pcscjo y pausnucmp`rè nto)

@xpr`shoi`s j` `mpo y s`nuìnhcahjcj


Noi`ntor`s j` ncusc-è`nto

Tr`poshnhoi`s „ aoncahzcnhþi j` acs pcrt`s j` ui tojo

Iomhicahzcnhþi j` v`rlos

Tropþshto nomuihncvo

Ncrcnt`rísncs shitãnncs y s`mãincs j` t`xtos j`snrhpvos

(p`rsoics, ̀ strunturc, aufcr`s y pron`sos)

Ncrcnt`rísncs shitãnncs y s`mãincs j` t`xtos icrrcvos

Noiiucnhþi


61/82


Aos mciuca`s j` A`nturc y Nomposhnhþi ì @spcóoa s` ìeonci, prhinhpca-

mìt`, ̀ i ̀ a j`scrroaao j` kclhahjcj`s j` pìscmhìto y kclhahjcj`s ahifñís-

ncs qu` a`s p`rmhtci c aos `stujhcit`s ‑cprìj`r c cprìj`r”. @s j`nhr, qu`

aos kcfc a`ntor`s nomp`tìt`s pcrc a``r j` mci`rc nomprìshvc y projunhr

jhsitos pos j` t`xtos, io soacmìt` pcrc ac nacs` j` @spcóoa shio pcrc

nucaquh`rc j` acs j`mãs nacs`s ì acs qu` à aìfucg` y ac nomuihncnhþi soi

`sìnhca`s.

@s por `sto ÷amo qu` ì aos mciuca`s s` kc k`nko `sp`nhca èiecshs ì

aos t`xtos `xposhvos, qu` suàì s`r aos qu` pr`jomhici c ao acrfo j` ac `s-

noacrhjcj. ^hi `mlcrfo, `sto io shfihnc qu` aos t`xtos aht`rcrhos y crfumì-

tcvos io tìfci nclhjc ì aos pron`sos propu`stos. J` k`nko, s` `sp`rc

qu` acs kclhahjcj`s j`scrroaacjcs ì aos mciuca`s pu`jci s`r

guia profesores cartilla 2

Documents