sintomas e sinais.pdf
TRANSCRIPT
Man
ual d
e Fi
topa
tolo
gia –
Vol 1
. C
ap. 1
0 e
11
SIN
TOM
AS,
SIN
AIS
E D
IAG
NO
SE
SIN
TOM
AS,
SIN
AIS
E D
IAG
NO
SE
SIN
TOM
AS:
man
ifest
açõe
s das
rea
ções
da
plan
ta a
um
age
nte
noci
vo
Ex:
man
chas
nec
rótic
as, s
ubde
senv
olvi
men
to
SIN
AIS
: Est
rutu
ras d
o pa
tóge
no p
rese
ntes
nas
pla
ntas
doe
ntes
E
x: e
spor
os, c
orpo
s de
frut
ifica
ção
Cla
ssifi
caçã
o do
s sin
tom
as:
A) Q
uant
o às
alte
raçõ
es p
rodu
zida
s na
plan
ta:
1. S
into
mas
nec
rótic
os: m
orte
de
célu
las e
teci
dos
2. S
into
mas
plá
stic
os: a
ltera
ções
na
form
a, su
per
ou
subd
esen
volv
imen
to, e
xces
so o
u fa
lta d
e al
gum
a su
bstâ
ncia
B) Q
uant
o à
loca
lizaç
ão d
o pa
tóge
no:
1. S
into
mas
pri
már
ios:
pat
ógen
o pr
esen
te n
a ár
ea c
om si
ntom
as
2. S
into
mas
secu
ndár
ios:
pat
ógen
o di
stan
te d
a ár
ea c
om si
ntom
as
(Sin
tom
as r
efle
xo)
SIN
TOM
AS
NE
CR
ÓT
ICO
S E
PR
IMÁ
RIO
S:
MA
NC
HA
S SI
NTO
MA
S N
EC
RÓ
TIC
OS
E P
RIM
ÁR
IOS:
PO
DR
IDÕ
ES
SIN
TOM
AS
NE
CR
ÓT
ICO
S E
SE
CU
ND
ÁR
IOS:
MU
RC
HA
S
SIN
TOM
AS
PLÁ
STIC
OS
E P
RIM
ÁR
IOS:
GA
LH
AS
SIN
TOM
AS
PLÁ
STIC
OS
E P
RIM
ÁR
IOS:
M
OSA
ICO
E D
EFO
RM
AÇ
ÕE
S D
OE
NT
ES
SAD
IAS
DO
EN
TE
SA
DIA
SIN
TOM
AS
PLÁ
STIC
OS
E P
RIM
ÁR
IOS:
SU
BD
ESE
NV
OLV
IME
NTO
GE
RA
LM
EN
TE
SIN
TOM
AS
NE
CR
ÓT
ICO
S
FU
NG
OS
E
BA
CT
ÉR
IAS
SIN
TOM
AS
PLÁ
STIC
OS
V
ÍRU
S
SIN
AIS
: FU
NG
OS
SIN
AIS
: BA
CT
ÉR
IAS
(Cor
rida
bac
teri
ana)
Obs
erva
ção
dos s
into
mas
V
isua
lizaç
ão d
os si
nais
(lup
a, m
icro
scóp
io)
C
onsu
lta à
lite
ratu
ra
DIA
GN
OSE
M
étod
o us
ado
para
doe
nças
con
heci
das (
já d
escr
itas)
Man
ual F
itopa
tolo
gia
V. 2
C
ompê
ndio
s de
doen
ças e
spec
ífico
s por
cul
tura
s
Out
ros m
étod
os d
e di
agno
se, u
tiliz
ados
qua
ndo
sint
omas
e si
nais
não
são
sufic
ient
es
EL
ISA
(Enz
ime-
Lin
ked
Imm
unoS
orbe
nt A
ssay
)
PCR
(Pol
ymer
ase
Cha
in R
eact
ion)
Mic
rosc
opia
Ele
trôn
ica
E
LIS
A: “ENZYME
-LIN
KE
D I
MM
UN
OSO
RB
EN
T ASSAY”
Mét
odo
soro
lógi
co: d
etec
ta u
ma
prot
eína
exc
lusi
va d
o pa
tóge
no n
os te
cido
s doe
ntes
1- M
AC
ER
AR
AM
OST
RA
2-
EX
TR
ATO
NA
PL
AC
A
V
írus
3- A
NT
ISO
RO
(Ant
icor
po)
A
ntic
orpo
EL
ISA
: “ENZYME
-LIN
KE
D I
MM
UN
OSO
RB
EN
T ASSAY”
4- C
ON
JUG
AD
O (A
NT
ICO
RPO
+ E
NZ.
)
Ant
icor
po +
E
nzim
a
5- S
UB
STR
ATO
Subs
trat
o
EL
ISA
: “ENZYME
-LIN
KE
D I
MM
UN
OSO
RB
EN
T ASSAY”
LE
ITO
R D
E P
LA
CA
S (C
OL
OR
ÍME
TR
O)
Prod
uto
(col
orid
o)
NE
G.
POS.
NE
G.
PO
S.
PCR
: “POLYMERASE
CH
AIN
REACTION”
Tubo
s (r
eaçã
o)
Term
ocic
lado
r
Gel
Ver
reaç
ão
Mét
odo
mol
ecul
ar: d
etec
ta o
DN
A o
u R
NA
do
pató
geno
nos
teci
dos d
oent
es
Ele
trof
ores
e
POSI
TIV
OS
NE
GAT
IVO
S M
AR
CA
DO
R
BA
ND
A
PC
R: “POLYMERASE
CH
AIN
REACTION”
MIC
RO
SCO
PIA
EL
ET
RÔ
NIC
A
OB
SER
VAÇ
ÃO
DE
SIN
AIS
DE
VÍR
US
OU
PR
OC
AR
IOTO
S FA
STID
IOSO
S
Pa
rtíc
ulas
vir
ais n
o ci
topl
asm
a de
cél
ula
de a
bobr
inha
com
mos
aico
MIC
RO
SCO
PIA
EL
ET
RÔ
NIC
A
V
ÍRU
S
Pr
oteí
nas i
nduz
idas
por
um
P
otiv
irus
no
cito
plas
ma
de
célu
la d
e al
face
com
mos
aico
MIC
RO
SCO
PIA
EL
ET
RÔ
NIC
A
Pr
ocar
ioto
s fas
tidio
sos
Fito
plas
mas
no
floem
a de
milh
o
com
enf
ezam
ento
Xylle
la fa
stid
iosa
em
xile
ma
de c
itrus
com
clo
rose
var
iega
da
Can
dida
tus L
iber
ibac
ter e
m fl
oem
a
de c
itrus
com
gre
enin
g
DO
EN
ÇA
S A
BIÓ
TIC
AS
E IN
JÚR
IAS
DO
EN
ÇA
S A
BIÓ
TIC
AS
1. IN
TR
OD
UÇ
ÃO
DO
EN
ÇA
: é o
MA
L FU
NC
ION
AM
EN
TO D
E C
ÉLU
LAS
E
TE
CID
OS
do
hosp
edei
ro (p
lant
a) q
ue r
esul
ta d
a su
a C
ON
TÍN
UA
IRR
ITA
ÇÃ
O p
or u
m A
GE
NT
E P
ATO
GÊ
-
NIC
O O
U F
ATO
R A
MB
IEN
TAL
e qu
e co
nduz
ao
dese
nvol
vim
ento
de
SIN
TOM
AS
. O m
al fu
ncio
na-
men
to p
ode
resu
ltar
em
dan
o pa
rcia
l ou
mor
te d
a pl
anta
ou
de s
uas
part
es”
INJÚ
RIA
: Irr
itaç
ão m
omen
tâne
a
INJÚ
RIA
S Des
carg
a el
étric
a
Alg
odoe
iro
Soja
, USA
Mar
acuj
azei
ro
INJÚ
RIA
S Chu
va d
e pe
dra
em fi
go d
a Ín
dia
Cho
que
térm
ico
(águ
a fr
ia) e
m v
iole
ta
Vent
o em
folh
as d
e ba
tata
DO
EN
ÇA
S A
BIÓ
TIC
AS
A. A
GE
NT
ES
CA
USA
IS
- Fat
ores
am
bien
tais
:
Tem
pera
tura
U
mid
ade
Luz
Nut
rient
es
pH
- Age
ntes
quí
mic
os:
Po
luiç
ão a
tmos
féric
a
Her
bici
da
DO
EN
ÇA
S A
BIÓ
TIC
AS
B. C
AR
AC
TE
RÍS
TIC
AS
G
ER
AIS
a) c
ausa
das p
or fa
lta o
u ex
cess
o de
alg
o ne
cess
ário
par
a a
vida
das
pla
ntas
(tem
pera
tura
, um
idad
e, lu
z,
nutri
ente
s) o
u pe
la e
xpos
ição
a su
bstâ
ncia
s tóx
icas
(p
olui
ção
do a
r, he
rbic
idas
, etc
)
b) N
ão sã
o tra
nsm
itida
s par
a pl
anta
s sad
ias;
c) A
feta
m p
lant
as e
m q
ualq
uer e
stád
io;
d) S
into
mas
são
bast
ante
var
iáve
is.
2. A
GE
NT
ES
CA
USA
IS D
E D
OE
NÇ
AS
AB
IÓT
ICA
S
A. T
EM
PER
ATU
RA
(bai
xa)
Orq
uíde
a fr
io
Frio
em
man
dioc
a
Frio
em
mam
oeiro
- For
maç
ão d
e cr
ista
is d
e ge
lo
- Bac
téria
s epi
fític
as c
atal
isam
a fo
rmaç
ão
de c
rista
is d
e ge
lo
Que
imad
ura
de so
l: pi
men
tão
Om
bro
amar
elo
do to
mat
e =
sol
Exce
sso
de ra
diaç
ão so
lar
Que
imad
ura
de so
l: m
açã
A. T
EM
PER
ATU
RA
(alta
)
B. U
MID
AD
E (f
alta
)
Def
iciê
ncia
híd
rica
em c
afee
iro
Def
iciê
ncia
híd
rica
segu
ida
de
exce
sso
de á
gua
em m
eloe
iro
Def
iciê
ncia
híd
rica
em p
oins
ettia
B. U
MID
AD
E (e
xces
so)
Mur
cha d’água
ou
por a
sfix
ia
em
tom
atei
ro (
Lope
s &
Ávi
la,2
005)
Col
apso
da
med
ula
do c
aule
do to
mat
eiro
(Lo
pes
& Á
vila
,200
5)
C. L
UZ
Estio
lam
ento
em
gla
díol
o;
falta
de
luz
Pod
ridão
api
cal
Def
iciê
ncia
de
Ca
Def
iciê
ncia
de
cálc
io e
m p
imen
tão
D. D
EFI
CIÊ
NC
IA N
UT
RIC
ION
AL
Mac
ro n
utrie
ntes
Mic
ro n
utrie
ntes
Nitr
ogên
io
Fósf
oro
Potá
ssio
C
álci
o En
xofr
e
Bor
o C
obre
Fe
rro
Man
ganê
s M
olib
dêni
o Zi
nco
D. D
EFI
CIÊ
NC
IA N
UT
RIC
ION
AL
Def
iciê
ncia
de
boro
em m
amoe
iro
Def
iciê
ncia
de
boro
em c
ouve
flor
Def
iciê
ncia
de
mag
nési
o em
tom
atei
ro (
Lope
s &
Ávi
la,2
005)
Clo
rose
to to
mat
eiro
ca
usad
a po
r um
C
rini
viur
us tr
ansm
itido
po
r Be
misi
a ta
baci
Exc
esso
de
boro
em
feijo
eiro
E. E
XC
ESS
O N
UT
RIC
ION
AL
(Fito
toxi
dez)
Exc
esso
de
cobr
e em
alfa
ce h
idro
pôni
ca
E. E
XC
ESS
O N
UT
RIC
ION
AL
(Fito
toxi
dez)
F.
PO
LU
IÇÃ
O A
TM
OSF
ÉR
ICA
144
km
Popu
laçã
o 20
03: 2
2,56
milh
ões
Áre
a: 3
6 m
il km
2
Aut
omóv
eis 1
992:
3,3
milh
ões
Mot
ocic
leta
s: 1
0,6
milh
ões
Fábr
icas
: 94.
670
Que
imad
ura
em fo
lha
de b
anan
eira
ca
usad
a po
r flu
oret
o de
hid
rogê
nio
Mor
te d
a ac
ácia
pro
voca
da
por
fluo
reto
de
hidr
ogên
io
Nec
rose
de
pecí
olos
vi
deira
, USA
Ozô
nio
em fo
lha
de fu
mo,
USA
Dió
xido
de
enxo
fre
em
Fluo
reto
de
hidr
ogên
io e
m v
idei
ra, U
SA:
fábr
ica
de a
lum
ínio
G. D
AN
O D
E H
EB
ICID
A
Her
bici
da D
iuro
n
em m
amoe
iro
Cau
sas:
- A
plic
ação
err
ada
- Der
iva
- Mov
imen
to n
a ág
ua
- Acú
mul
o no
solo
Her
bici
da m
etrib
uzin
em
tom
atei
ro (
Lope
s &
Ávi
la,2
005)
2,4
D e
m to
mat
eiro
, e
abób
ora
Para
quat
em
feijo
eiro
Trifl
ural
ina
em to
mat
eiro
G
emin
iviru
s em
tom
atei
ro
H. D
AN
O D
E IN
SET
ICID
A
In
setic
ida
Sum
icid
in
em to
mat
eiro
Inse
ticid
a al
dica
rb e
m
tom
atei
ro (
Lope
s &
Ávi
la,2
005)
Toxe
mia
vs P
rate
ado
da fo
lha
gené
tico
Bem
isia
taba
ci
I. TO
XE
MIA
DE
INSE
TOS
Bem
isia
taba
ci
I. TO
XE
MIA
DE
INSE
TOS
Chu
chu
e pe
pino
bra
ncos
Á
caro
bra
nco
e
m m
amoe
iro
Mos
aico
vs á
caro
bra
nco
em m
amoe
iro
Mos
aico
Á
caro
Bra
nco
Def
iciê
ncia
de
Mg
Verm
elhã
o (v
írus
) Á
caro
J. P
RÁ
TIC
AS
CU
LTU
RA
IS
(Am
arri
lho)
Estra
ngul
amen
to p
or g
avin
ha e
m
mar
acuj
azei
ro.
DIA
GN
OSE
A. D
esaf
ios p
ara
a di
agno
se d
e do
ença
s abi
ótic
as
- Mui
tos f
ator
es a
biót
icos
indu
zem
sint
omas
sem
elha
ntes
;
- Sin
tom
as a
biót
icos
pod
em se
r par
ecid
os c
om si
ntom
as
de d
oenç
as b
iótic
as;
- O a
gent
e ab
iótic
o ge
ralm
ente
não
est
á pr
esen
te n
o te
cido
da
pla
nta
ou m
esm
o no
am
bien
te d
uran
te a
dia
gnos
e;
- Age
ntes
bió
ticos
secu
ndár
ios p
odem
inva
dir t
ecid
os
debi
litad
os p
or fa
tore
s abi
ótic
os.
DIA
GN
OSE
B. I
ndic
ativ
os d
e do
ença
s abi
ótic
as
- Aus
ênci
a de
sina
is d
e ag
ente
s bió
ticos
;
- Sin
tom
as a
pare
cem
de
repe
nte;
- Sin
tom
a co
m e
stád
io d
e de
senv
olvi
men
to se
mel
hant
e e
bast
ante
uni
form
e;
- Qua
ndo
há le
sões
, as b
orda
s são
bem
def
inid
as.
- Em
cam
po, s
into
mas
abi
ótic
os g
eral
men
te e
stão
dist
ribuí
dos u
nifo
rmem
ente
ou
segu
em a
rota
de
ap
licaç
ão d
e de
fens
ivos
- Dife
rent
es e
spéc
ies n
a ár
ea p
odem
exi
bir o
mes
mo
sint
oma
DIA
GN
OSE
1.
Aná
lise
deta
lhad
a do
his
tóric
o da
cul
tura
:
Exce
sso
de c
obre
em
alfa
ce h
idro
pôni
ca
Dan
o de
her
bici
da 2
,4 D
em
tom
atei
ro
2. A
nális
e do
s sin
tom
as e
com
para
ções
com
os j
á de
scrit
os n
a lit
erat
ura.
3. R
epro
duçã
o ex
perim
enta
l dos
sint
omas
da
doen
ça
DIA
GN
OSE
4. C
ura
da p
lant
a
Def
iciê
ncia
de
boro
em
mam
oeiro
co
rrig
ida
com
bor
ax n
o so
lo
Def
iciê
ncia
de
ferr
o em
soja
C
orre
ção
na m
eia
folh
a co
m F
e