serpentes brasileiras não peçonhentas butantan

9
Serpentes 36 INSTITUTO BUTANTAN PRINCIPAIS SERPENTES BRASILEIRAS PRINCIPAIS SERPENTES BRASILEIRAS PRINCIPAIS SERPENTES BRASILEIRAS PRINCIPAIS SERPENTES BRASILEIRAS PRINCIPAIS SERPENTES BRASILEIRAS SERPENTES NÃO PEÇONHENTAS SERPENTES NÃO PEÇONHENTAS SERPENTES NÃO PEÇONHENTAS SERPENTES NÃO PEÇONHENTAS SERPENTES NÃO PEÇONHENTAS Família Anomalepididae Liotyphlops beui - Cobra-cega Família Leptotyphlopidae Leptotyphlopis septemstriatus - Cobra-cega Família Typhlopidae Typhlops reticulatus - Cobra-cega Família Aniliidae Anilius scytale - Cobra-coral (falsa) Família Boidae Boa constrictor amarali - Jibóia * Boa constrictor constrictor - Jibóia* Corallus caninus - Periquitambóia* Corallus hortulanus - Suaçubóia * Epicrates cenchria - Salamanta* Eunectes murinus - Sucuri Família Colubridae Chironius exoletus - Cobra-cipó Clelia clélia - Muçurana Erythrolamprus aesculapii - Cobra-coral (falsa) * Helicops modestus - Cobra d'água * Hydrodynastes gigas - Surucucu do pantanal * Liophis miliaris - Cobra d'água* Oxyrhopus guibei - Cobra-coral (falsa)* Philodryas nattereri - Cobra-cipó* Philodryas olfersii - Boiubu * Philodryas patagoniensis - Parelheira * Spilotes pullatus - Caninana* Tropidodryas striaticeps - Cobra-cipó* Waglerophis merremii - Boipeva* *Em exposição no Museu

Upload: carlos-roberto-danker

Post on 06-Jun-2015

57.892 views

Category:

Documents


5 download

TRANSCRIPT

Page 1: serpentes brasileiras não peçonhentas butantan

Serpentes 36

INSTITUTO BUTANTAN

PRINCIPAIS SERPENTES BRASILEIRASPRINCIPAIS SERPENTES BRASILEIRASPRINCIPAIS SERPENTES BRASILEIRASPRINCIPAIS SERPENTES BRASILEIRASPRINCIPAIS SERPENTES BRASILEIRAS

SERPENTES NÃO PEÇONHENTASSERPENTES NÃO PEÇONHENTASSERPENTES NÃO PEÇONHENTASSERPENTES NÃO PEÇONHENTASSERPENTES NÃO PEÇONHENTASFamília AnomalepididaeLiotyphlops beui - Cobra-cega

Família Leptotyphlopidae Leptotyphlopis septemstriatus - Cobra-cega

Família TyphlopidaeTyphlops reticulatus - Cobra-cega

Família Aniliidae Anilius scytale - Cobra-coral (falsa)

Família BoidaeBoa constrictor amarali - Jibóia *Boa constrictor constrictor - Jibóia*Corallus caninus - Periquitambóia*Corallus hortulanus - Suaçubóia *Epicrates cenchria - Salamanta*Eunectes murinus - Sucuri

Família ColubridaeChironius exoletus - Cobra-cipóClelia clélia - MuçuranaErythrolamprus aesculapii - Cobra-coral (falsa) *Helicops modestus - Cobra d'água * Hydrodynastes gigas - Surucucu do pantanal *Liophis miliaris - Cobra d'água*Oxyrhopus guibei - Cobra-coral (falsa)*Philodryas nattereri - Cobra-cipó*Philodryas olfersii - Boiubu *Philodryas patagoniensis - Parelheira *Spilotes pullatus - Caninana*Tropidodryas striaticeps - Cobra-cipó*Waglerophis merremii - Boipeva*

*Em exposição no Museu

Page 2: serpentes brasileiras não peçonhentas butantan

Serpentes 37

INSTITUTO BUTANTAN

NÃO PEÇONHENTAS NÃO PEÇONHENTAS NÃO PEÇONHENTAS NÃO PEÇONHENTAS NÃO PEÇONHENTAS

Cobra-cega, Cobra-cega, Cobra-cega, Cobra-cega, Cobra-cega, Liotyphlops beuiLiotyphlops beuiLiotyphlops beuiLiotyphlops beuiLiotyphlops beuiNome popular: Cobra-cegaNome científico: Liotyphlops beuiDentição: áglifaAlimentação básica: insetos (formigas, cupins e suas larvas)Reprodução: ovíparaTamanho: 0,20 metrosHábitat: campos e matasAtividade: noturna

Serpente de hábito subterrâneo. Uma das menores serpentes brasileiras e totalmente inofensiva.Apesar de ser comum, não é fácil encontrá-la devido ao seu hábito fossório.

Cobra-cega, Cobra-cega, Cobra-cega, Cobra-cega, Cobra-cega, Leptotyphlops septemstriatusLeptotyphlops septemstriatusLeptotyphlops septemstriatusLeptotyphlops septemstriatusLeptotyphlops septemstriatusNome popular: Cobra-cegaNome científico: Leptotyphlops septemstriatusDentição: áglifaAlimentação básica: insetos (cupins e suas larvas)Reprodução: ovíparaTamanho: 0,25 metrosHábitat: matasAtividade: diurna e noturna

Serpente de hábito subterrâneo, mas também sobe em troncos. Uma das menores serpentes brasileirastotalmente inofensiva. Apesar de ser comum, não é fácil encontrá-la devido ao seu hábito fossório.

Cobra-cega, Cobra-cega, Cobra-cega, Cobra-cega, Cobra-cega, Typhlops reticulatusTyphlops reticulatusTyphlops reticulatusTyphlops reticulatusTyphlops reticulatusNome popular: Cobra-cegaNome científico: Typhlops reticulatusDentição: áglifaAlimentação básica: insetos (formigas saúvas e suas larvas)Reprodução: ovíparaTamanho: 0,50 metrosHábitat: matasAtividade: noturna

Serpente de hábito subterrâneo. Deste grupo é a que alcança maior tamanho e espessura de corpo.É totalmente inofensiva. Apesar de ser comum, não é fácil encontrá-la devido ao seu hábito fossório.Costuma aparecer na superfície quando o solo está muito encharcado e quando se revolve a terra.

Page 3: serpentes brasileiras não peçonhentas butantan

Serpentes 38

INSTITUTO BUTANTAN

Cobra-coral (falsa), Cobra-coral (falsa), Cobra-coral (falsa), Cobra-coral (falsa), Cobra-coral (falsa), Anilius scytaleAnilius scytaleAnilius scytaleAnilius scytaleAnilius scytaleNome popular: Cobra-coral (falsa)Nome científico: Anilius scytaleDentição: áglifaAlimentação básica: Cobra-de-duas-cabeçasReprodução: ovíparaTamanho: 1,10 metrosHábitat: matas, em várzeas e semi-alagadosAtividade: noturna

Serpente de hábito subterrâneo. É totalmente inofensiva apesar da semelhança com ascorais peçonhentas. É possível encontrá-la também em regiões urbanas da área de ocorrência.

Jibóia, Jibóia, Jibóia, Jibóia, Jibóia, Boa constrictor amaraliBoa constrictor amaraliBoa constrictor amaraliBoa constrictor amaraliBoa constrictor amaraliNome popular: JibóiaNome científico: Boa constrictor amaraliDentição: áglifaAlimentação básica: roedores e lagartosReprodução: vivíparaTamanho: 2,00 metrosHábitat: camposAtividade: noturna

Serpente de hábito semiarborícola. É totalmente inofensiva apesar de morder quando se sente ameaçada. Quandoirritada expira o ar dos pulmões com violência, que ao passar pela glote faz um ruído característico o “Bafo daJibóia”. Mata suas presas por constricção. É possível encontrá-la também em galpões e depósitos de materiais egrãos onde se beneficia com a presença de roedores. É muito usada por camelôs e artistas de variedades.

Jibóia, Jibóia, Jibóia, Jibóia, Jibóia, Boa constrictor constrictorBoa constrictor constrictorBoa constrictor constrictorBoa constrictor constrictorBoa constrictor constrictorNome popular: JibóiaNome científico: Boa constrictor constrictorDentição: áglifaAlimentação básica: roedores, lagartos e avesReprodução: vivíparaTamanho: 4,00 metrosHábitat: campos e MatasAtividade: noturna

Serpente de hábito semiarborícola. É totalmente inofensiva apesar de morder quando se sente ameaçada. Quandoirritada expira o ar dos pulmões com violência, que ao passar pela glote faz um ruído característico o “Bafo da Jibóia”.Mata suas presas por constricção. É possível encontrá-la também em galpões e depósitos de materiais e grãos ondese beneficia com a presença de roedores. Esta sub-espécie é maior e apresenta coloração mais vistosa que a anterior.

NÃO PEÇONHENTASNÃO PEÇONHENTASNÃO PEÇONHENTASNÃO PEÇONHENTASNÃO PEÇONHENTAS

Page 4: serpentes brasileiras não peçonhentas butantan

Serpentes 39

INSTITUTO BUTANTAN

Periquitambóia, Periquitambóia, Periquitambóia, Periquitambóia, Periquitambóia, Corallus caninusCorallus caninusCorallus caninusCorallus caninusCorallus caninusNome popular: Periquitambóia, Cobra papagaio, ArabóiaNome científico: Corallus caninusDentição: áglifaAlimentação básica: roedores, morcegosReprodução: vivíparaTamanho: 2,00 metrosHábitat: floresta amazônica – matas e capoeirasAtividade: noturna

Serpente de hábito arborícola, onde passa a maior parte do dia enrolada em tronco de árvore, em umaposição bem característica com a cabeça apoiada no centro das voltas do corpo. É pacífica apesar demorder quando se sente ameaçada. Mata suas presas por constricção. Apresenta variação ontogenéticana cor, nos jovens a coloração varia de róseo a avermelhado até amarelo, com o crescimento, após amuda pele a cor verde vai aos poucos tornando-se cada vez mais evidente. Veja em Desenvolvimento.

Suaçubóia, Suaçubóia, Suaçubóia, Suaçubóia, Suaçubóia, Corallus hortulanusCorallus hortulanusCorallus hortulanusCorallus hortulanusCorallus hortulanusNome popular: Suaçubóia, Cobra de veadoNome científico: Corallus hortulanusDentição: áglifaAlimentação básica: roedores, morcegos, avesReprodução: vivíparaTamanho: 1,50 metrosHábitat: matas amazônica e atlânticaAtividade: noturna

Serpente de hábito arborícola. É pacífica apesar de morder quando molestada. Mata suas presas por constricção.Apresenta variação ontogenética na cor e nos adultos vários padrões de coloração ao longo da distribuição.

Salamanta, Salamanta, Salamanta, Salamanta, Salamanta, Epicrates cenchriaEpicrates cenchriaEpicrates cenchriaEpicrates cenchriaEpicrates cenchriaNome popular: Salamanta, Jibóia VermelhaNome científico: Epicrates cenchriaDentição: áglifaAlimentação básica: roedores, avesReprodução: vivíparaTamanho: 1,20 metrosHábitat: mata amazônica e cerradoAtividade: noturna

Serpente de hábito terrícola. Não é muito pacífica podendo morder quando molestada. Mata suaspresas por constricção. Uma de suas características é apresentar a pele com iridescência, que não écausado por pigmentação, mas pelas propriedades físicas da luz, que quando incide sobre as escamasse decompõe em vários espectros e cada comprimento de onda produz uma cor diferente, produzindoo efeito de iridescência. Apresenta diferentes sub-espécies, sendo que na Amazônia temos aE.c.cenchria e nos cerrados do Sudeste e Centro-Oeste a E.c.crassus, além de outras.

NÃO PEÇONHENTASNÃO PEÇONHENTASNÃO PEÇONHENTASNÃO PEÇONHENTASNÃO PEÇONHENTAS

Page 5: serpentes brasileiras não peçonhentas butantan

Serpentes 40

INSTITUTO BUTANTAN

Sucuri, Sucuri, Sucuri, Sucuri, Sucuri, Eunectes murinusEunectes murinusEunectes murinusEunectes murinusEunectes murinusNome popular: Sucuri, Sucuriju, Boiuna, AnacondaNome científico: Eunectes murinusDentição: áglifaAlimentação básica: mamíferos, aves, jacaréReprodução: vivíparaTamanho: 10,0 metrosHábitat: bacias do Sul até o Norte e NordesteAtividade: diurna

Serpente de hábito semi-aquático, quando em terra está sempre próximo a água onde encontra refúgio etem muita agilidade. Mata suas presas por constricção. Sua principal características é o grande porte, o quefaz dela um animal perigoso pela força e violência com que pode atacar e pelo ferimento que a mordidacausa. A ela são atribuídos feitos fantásticos como por exemplo, a capacidade de engolir um boi!

Cobra-cipó – Cobra-cipó – Cobra-cipó – Cobra-cipó – Cobra-cipó – Chironius exoletusChironius exoletusChironius exoletusChironius exoletusChironius exoletusNome popular: Cobra-cipóNome científico: Chironius exoletusDentição: áglifaAlimentação básica: anfíbiosReprodução: ovíparaTamanho: 1,20 metrosHábitat: matas e capoeirasAtividade: diurna

Serpente de hábito semi-arborícola. É muito comum ao longo de sua distribuição. Quando sente-seameaçada pode achatar um pouco a parte anterior do corpo, abrir a boca e ou dar botes; ao sermanipulada pode ainda eliminar fezes.

Muçurana – Muçurana – Muçurana – Muçurana – Muçurana – Clelia cleliaClelia cleliaClelia cleliaClelia cleliaClelia cleliaNome popular: Muçurana, Cobra preta, Limpa matoNome científico: Clelia cleliaDentição: opistóglifaAlimentação básica: serpentes, lagartosReprodução: ovíparaTamanho: 1,80 metrosHábitat: matasAtividade: noturna

Serpente de hábito terrícola. Em seu desenvolvimento apresenta variação ontogenética, nos jovens ocorpo é avermelhado, cabeça negra com uma faixa nucal branco amarelada. O adulto é todo cinzaescuro quase negro. É muito conhecida é famosa pelo hábito de comer outras serpentes, inclusivepeçonhentas, sendo imune ao seu veneno. Há relato na literatura de acidentes com esta serpente.

NÃO PEÇONHENTAS NÃO PEÇONHENTAS NÃO PEÇONHENTAS NÃO PEÇONHENTAS NÃO PEÇONHENTAS

Page 6: serpentes brasileiras não peçonhentas butantan

Serpentes 41

INSTITUTO BUTANTAN

Cobra coral (falsa) – Cobra coral (falsa) – Cobra coral (falsa) – Cobra coral (falsa) – Cobra coral (falsa) – Erythrolamprus Erythrolamprus Erythrolamprus Erythrolamprus ErythrolamprusNome popular: Cobra coral (falsa), BoicoráNome científico: Erythrolamprus aesculapiiDentição: opistóglifaAlimentação básica: serpentesReprodução: ovíparaTamanho: 0,80 metrosHábitat: matasAtividade: diurna

Serpente de hábito terrícola. Mimetisa a coral peçonhenta ao longo da sua distribuição geográfica,principalmente a Micrurus corallinus na faixa litorânea, onde a semelhança entre ambas e muitogrande, tanto na coloração como no comportamento.

Cobra d’água – Cobra d’água – Cobra d’água – Cobra d’água – Cobra d’água – Helicops modestus Helicops modestus Helicops modestus Helicops modestus Helicops modestusNome popular: Cobra d’águaNome científico: Helicops modestusDentição: áglifaAlimentação básica: peixes, anfíbiosReprodução: vivíparaTamanho: 1,00 metroHábitat: rios e alagadosAtividade: diurna e noturna

Serpente de hábito aquático. Possui olhos e narinas posicionados no topo da cabeça, o que favorecea vida dentro d’água. Causa muitos acidentes, mordidas sem gravidade, principalmente aos pescadoresde água doce, atraídas que são para o samburá com peixes.

Surucucu do pantanal – Surucucu do pantanal – Surucucu do pantanal – Surucucu do pantanal – Surucucu do pantanal – Hydrodynastes gigasHydrodynastes gigasHydrodynastes gigasHydrodynastes gigasHydrodynastes gigasNome popular: Surucucu do pantanalNome científico: Hydrodynastes gigasDentição: áglifaAlimentação básica: peixes, anfíbios, roedoresReprodução: ovíparaTamanho: 2,00 metrosHábitat: rios e alagadosAtividade: diurna

Serpente de hábito aquático. Muito comum no pantanal. Quando irritada achata dorso ventralmentea parte anterior do corpo, podendo esta atitude ser precedida de bote e mordida.

NÃO PEÇONHENTAS NÃO PEÇONHENTAS NÃO PEÇONHENTAS NÃO PEÇONHENTAS NÃO PEÇONHENTAS

Page 7: serpentes brasileiras não peçonhentas butantan

Serpentes 42

INSTITUTO BUTANTAN

Cobra d’água – Cobra d’água – Cobra d’água – Cobra d’água – Cobra d’água – Liophis miliarisLiophis miliarisLiophis miliarisLiophis miliarisLiophis miliarisNome popular: Cobra d’águaNome científico: Liophis miliarisDentição: áglifaAlimentação básica: peixes, anfíbiosReprodução: ovíparaTamanho: 1,00 metroHábitat: rios e alagadosAtividade: diurna e noturna

Serpente de hábito aquático. Causa alguns acidentes, mordidas sem gravidade, principalmente aospescadores de água doce, atraídas que são para o samburá com peixes ou pelas iscas. Apesar de ser umaserpente de água doce, no litoral também explora os costões rochosos e a orla da praia a procura de peixes.

Cobra coral (falsa) – Cobra coral (falsa) – Cobra coral (falsa) – Cobra coral (falsa) – Cobra coral (falsa) – Oxyrhopus guibeiOxyrhopus guibeiOxyrhopus guibeiOxyrhopus guibeiOxyrhopus guibeiNome popular: Cobra coral (falsa)Nome científico: Oxyrhopus guibeiDentição: opistóglifaAlimentação básica: roedoresReprodução: ovíparaTamanho: 1,00 metroHábitat: áreas abertas, cerrados e camposAtividade: noturna

Serpente de hábito terrícola. . Mimetisa a coral peçonhenta ao longo da sua distribuição geográfica,principalmente a Micrurus frontalis, onde há semelhança no padrão de coloração. É um animal dócil,raramente morde, mesmo assim é desaconselhável a sua manipulação.

Cobra cipó – Cobra cipó – Cobra cipó – Cobra cipó – Cobra cipó – Philodryas nattereriPhilodryas nattereriPhilodryas nattereriPhilodryas nattereriPhilodryas nattereriNome popular: Cobra cipóNome científico: Philodryas nattereriDentição: opistóglifaAlimentação básica: roedores, anfíbios, lagartos, avesReprodução: ovíparaTamanho: 1,20 metrosHábitat: cerrados e caatingasAtividade: diurna

Serpente de hábito terrícola. Explora também os arbustos. Durante os períodos mais secos pode serencontrada dentro das galerias de cupinzeiros, onde têm abrigo e alimentação.

NÃO PEÇONHENTAS NÃO PEÇONHENTAS NÃO PEÇONHENTAS NÃO PEÇONHENTAS NÃO PEÇONHENTAS

Page 8: serpentes brasileiras não peçonhentas butantan

Serpentes 43

INSTITUTO BUTANTAN

Boiubu – Boiubu – Boiubu – Boiubu – Boiubu – Philodryas olfersiiPhilodryas olfersiiPhilodryas olfersiiPhilodryas olfersiiPhilodryas olfersiiNome popular: Boiubu, Cobra verdeNome científico: Philodryas olfersiiDentição: opistóglifaAlimentação básica: roedores, anfíbiosReprodução: ovíparaTamanho: 1,00 metroHábitat: cerrado e mataAtividade: diurna

Serpente de hábito semi-arborícola. Sua coloração verde se confunde com a folhagem quando exploraos arbustos, dificultando sua visualização. Ao ser surpreendida pode morder e, ficando aderida aolocal consegue injetar veneno, provocando um quadro clínico importante, mas os acidentes não sãocomuns. Se não tocada, não oferece perigo.

Parelheira – Parelheira – Parelheira – Parelheira – Parelheira – Philodryas patagoniensisPhilodryas patagoniensisPhilodryas patagoniensisPhilodryas patagoniensisPhilodryas patagoniensisNome popular: ParelheiraNome científico: Philodryas patagoniensisDentição: opistóglifaAlimentação básica: roedores, anfíbiosReprodução: ovíparaTamanho: 1,20 metrosHábitat: cerrado e mataAtividade: diurna

Serpente de hábito terrícola. Ao ser surpreendida pode morder.Se não tocada, não oferece perigo.

Caninana – Caninana – Caninana – Caninana – Caninana – Spilotes pullatusSpilotes pullatusSpilotes pullatusSpilotes pullatusSpilotes pullatusNome popular: Caninana, Papa-pinto, Cobra-tigreNome científico: Spilotes pullatusDentição: áglifaAlimentação básica: roedores, avesReprodução: ovíparaTamanho: 2,50 metrosHábitat: mata e cerradoAtividade: diurna

Serpente de hábito semi-arborícola. Adapta-se bem aos ambientes degradados, sendo comumencontrá-la junto às casas na zona rural. É agressiva; quando molestada infla o pescoço, arma o botee pode atacar o seu oponente mordendo-o.

NÃO PEÇONHENTAS NÃO PEÇONHENTAS NÃO PEÇONHENTAS NÃO PEÇONHENTAS NÃO PEÇONHENTAS

Page 9: serpentes brasileiras não peçonhentas butantan

Serpentes 44

INSTITUTO BUTANTAN

Cobra cipó – Cobra cipó – Cobra cipó – Cobra cipó – Cobra cipó – Tropidodryas striaticepsTropidodryas striaticepsTropidodryas striaticepsTropidodryas striaticepsTropidodryas striaticepsNome popular: Cobra cipóNome científico: Tropidodryas striaticepsDentição: opistóglifaAlimentação básica: roedores, lagartos, anfíbiosReprodução: ovíparaTamanho: 1,00 metroHábitat: mataAtividade: diurna

Serpente de hábito semi-arborícola. Restrita às áreas com domínio de Mata Atlântica do Sul e Sudeste.É agressiva e tenta morder quando molestada. O jovem , para caçar, usa a técnica de engodo caudal(isca) para atrair pequenos lagartos e anfíbios que lhe servirão de alimento. A serpente movimentasinuosamente a ponta da cauda, que apresenta a coloração mais clara que o resto do corpo, semelhantea uma larva de inseto. Ela caça de espreita desenvolvendo uma série de movimentos só com a caudae a ponta da cauda.

Boipeva – Boipeva – Boipeva – Boipeva – Boipeva – Waglerophis merremiiWaglerophis merremiiWaglerophis merremiiWaglerophis merremiiWaglerophis merremiiNome popular: Boipeva, Cobra-chataNome científico: Waglerophis merremiiDentição: áglifaAlimentação básica: anfíbiosReprodução: ovíparaTamanho: 0,80 metrosHábitat: cerradoAtividade: diurna

Serpente de hábito terrícola. É muito comum e é uma espécie polimórfica, ou seja, apresenta diversospadrões de coloração. è imune ao veneno do sapo, seu principal alimento; Possui dentes maiores queperfuram o pulmão do sapo, esvaziando-o, facilitando a ingestão. Como mecanismo de defesa costumausar o achatamento dorso-ventral, podendo também, ou não, escancarar a boca, além de movimentoserráticos, que é a mudança rápida e repetida da postura do corpo.

NÃO PEÇONHENTAS NÃO PEÇONHENTAS NÃO PEÇONHENTAS NÃO PEÇONHENTAS NÃO PEÇONHENTAS