ناريا ر رخ يلام نيمات رب رثوم لماوع...

$: ناريا ر رخ يلام نيمات رب رثوم لماوع يياسانشjoer.atu.ac.ir/article_7851_e930457a5d18a61ec2e2da36a2c28091.pdf · 029 ناريا ر {رخ يلام$
مه اقتصادیانفصلنامه پژوهش

633 -000ت ، صفحا6931تابستان ، 16، شماره هفدهمسال

يرانا خرد در يمال ينعوامل موثر بر تام ييشناسا

** یانباوفا گل اکبری یعلو * یان محمدجواد محقق

29/23/6936تاريخ پذيرش: 66/27/6936تاريخ دريافد:

چكيده يـك خـرد را يمـال ينتـام تـوان يم ين،شد، بنابرا يدارپد 6332دهه يمهخرد در ن يمال ينتام يها برنامه

يفضــع يجنتــا توانــد يخــرد مــ يلمــا ينتــام يعنوظهــور دانســد. علــد ظهــور و گســترش ســر يــدهپدبـا يـس تحق يـن باشـد. در ا يمربوط به توسعه مال هاي يطور خاص استراتژ توسعه و به يقبل هاي ياستراتژ

پرداختـه شـده يـران خـرد در ا يمـال ينعوامل موثر بر تـام ييبه شناسا يسه بعد يکمك پرسشنامه دلفو يگروهـ -حــسنه، هبـه، وکالـد خـاص ال قــرض يهـا ها شـامل سـررده سررده يز،اسد. در بخش تجه

يمصـرف يالتبه دو دسته عمـده تسـه يالتتسه يص،انداز( اسد. در بخش تخص )پ يسررده مسدودخـرد بـه دو يمال ينفعال در بازار تام يها اند. بنگاه شده يمتقس يديتول يالت( و تسهيو اضطرار ادي)ع

انـد. شـده يم( تقسـ يرانتفـاعي و غ ينتفـاع )ا ي( و موسسـات مـال ينگو هلـد يها )تجار دسته عمده بانك يانفـراد -روهـي گ يبـي ترک يدهـ اسـتفاده از روش وام يزو ن يقهعنوان وث مشترک به يداستفاده از مسئول

و يبسترسـاز يكـي، الكترون يهـا سـامانه يـي، قـرار گرفتـه اسـد. در بعـد اجرا يـد مورد تاک يطور قو به ود مورد استفاده مدنظر بوده اسد.و نوه عق يالتبراساس نوه تسه يده گزارش يكتفك

.JEL: G21, I30, I39بندی طبقه

الحسنه. قرض ي،اسالم يفقر، بانكدار ي،خرد، توسعه مال يمال ينتام ها: کليدواژه

[email protected]ئي، پسد الكترونيكي: دانشگاه عالمه طباطبا ياسالم يگروه بانكدار ستاديارا *

[email protected] :پسد الكترونيكياز دانشگاه عالمه طباطبائي، يارشد بانكدار کارشناس **

6931، تابستان 16شماره ،هفدهمفصلنامه پژوهشنامه اقتصادی، سال 022

مقدمه -1 دهـد کـه در اسـالم، فقـر و ان مـي مروري بـر آيـات و روايـات وارده در حـوزه اقتصـاد نشـ

مذموم شـناخته شـده و يكـي از اهـداف مهـم هـر نظـام هايي هاي اجتماعي پديده عدالتي بياقتصاد اسالمي )به عنوان يك حوزه علمـي( از بـين بـردن ايـن مـوارد و آن تبع اسالمي و به

. از اين رو، در جامعه اسالمي الزم اسد تمـامي اسدتقويد رضايد اجتماعي از اين طريس مين ادي بتوانـد در راسـتاي تـ کـه نظـام اقتصـا شـود نحـوي تنظـيم رواب اقتصادي و مالي به

عنـوان يكـي از مين مـالي اسـالمي، بـه ا، نظام ت. همچنيناهداف موردنظر اسالم حرکد کندمين اهداف مـوردنظر اسـالم در حـوزه اتر به نام اقتصاد اسالمي، نسبد به ت ابعاد نظامي جامع

يـا کـم توجـه تفـاوت و تواند نسبد به اين اهداف بـي اقتصاد داراي وظيفه بوده اسد و نمي .باشد

تجارب ساير کشورها در مساله تقويد عدالد و رضايد اجتماعي در شـبكه بررسياي خـوب در حـوزه ارائـه خـدمات دهد که در چند دهه اخير تجربه خوبي نشان مي بانكي به

وجود آمده اسد. هدف به« تأمين مالي خرد»هاي پايين درآمدي، تحد عنوان مالي به گروهتواننـد از خدمات به افرادي اسد که به داليل مختلف نمـي ئهه تأمين مالي، ارااصلي اين نو

.تسهيالت بانكي استفاده کنندهـا در سـه محـور همـه آن امـا خـرد شـده اسـد، ياز تامين مـال يگوناگون يفتعار

اند: مشترک .مناسب ي( خدمات متنوه مالالف .(ياساندازه خدمات )کوچك مق ( ب درآمد(. و کم يرار فق( گروه هدف )خانوج

تدارک و ارائه خـدمات متنـوه : »کند يم يان( ب62ص :2262را مظهر ) يفتعر ترين جامعافـراد يبـرا اي يـه پا يخـدمات مـال يرانداز، اعتبار و سا همچون پ ياسکوچك مق يمال «درآمد. و کم يرفق

ازمند شناخد تبيين الگوي تامين مالي خرد براي هر کشور )و بلكه براي هر ناحيه( نيبـار در عوامل موثر مختص به آن اسد، بنابراين، در اين تحقيس بر آن شديم تـا بـراي اولـين

ايران در يك تحقيس جامع به شناسايي عوامل موثر بر تامين مالي خرد برردازيم.

026 شناسايي عوامل موثر بر تامين مالي خرد در ايران

ترين سواالت در يافتن عوامل موثر بـر تـامين مـالي فـرد عبارتنـد از: مالحظـات مهمهاي فعال در اين بـازار( چيسـد؟ بـا توجـه بـه قـانون خصيص و ماهيد بنگاهمالي )تجهيز، ت

دهي، نـوه وثـايس و عقـود و نحـوه حقوقي )روش وام-بانكداري بدون ربا، مالحظات فقهي ي،دسـته چرخـه زنـدگ بندي نيازهاي فقرا )به سه ها( چيسد؟ با توجه به تقسيم استفاده از آن

ر بعد اجرايي نياز به بسترسازي وجـود دارد؟ همچنـين ( آيا دها و فرصد ياضطرار يازهاينهـا و دهي چگونه اسد؟ که با پرسش از اسـاتيد دانشـگاهي حاضـر در ارگـان نحوه گزارش

ايـم. سـاختار ايـن مقالـه بـه ايـن ترتيـب هاي مرتب ، به استخراج اين عوامل پرداخته سازمانيس پرداخته شده و بعد از مـروري اسد که پ از مقدمه به بيان ادبيات نظري و تجربي تحق

بنـدي، شناسي تحقيس، به بيان نتايج پرداخته شـده اسـد. در پايـان نيـز ضـمن جمـع بر روش پيشنهادات ارائه شده اسد.

ادبيات تحقيق -2 ادبيات نظری -2-1

خـرد يتامين مال توان يم شد، بنابراين، يدارپد 6322دهه يمهخرد در ن يتامين مال يها برنامه يجـه نت توانـد يخـرد مـ يتـامين مـال يعنوظهور دانسد. ظهـور و گسـترش سـر يدهپد يكا ر

باشد. يمربوط به توسعه مال هاي يطور خاص استراتژ توسعه و به يقبل هاي ياستراتژ يفضعخـرد توانسـد بـر يتامين مـال ي،مال يشخو يهبر پا يرمردم فق يبرا ليبا تدارک خدمات ماغلبـه يدوم در مـورد توسـعه مـال يبعد از جنـگ جهـان دهاييكررو يمشكالت عمده تمام

بـه يجامعه از دسترسـ يربخش فق يدمحروم يكيعنوان مثال به ،مشكالت ينااز جمله کند. يجـه نت و در يارانـه نـه و يبـه کمـك هز ياسـي مداخالت س يوابستگ يگريو د يخدمات مال . (65و66ص :6333 هارپر، )مارکوس، پورتر و کم بود يمال يداريمواجهه با پا ييمـدل نـوگرا يـه متـداول توسـعه بـر پا ياسـتراتژ ،6352 يلو اوا 6362طول دهه در

شـدن و يو بـه صـنعت دانسـد يتوسـعه مـ يرا هـدف اصـل يوجود داشـد کـه رشـد اقتصـاد -29ص:2222يكـه، )ثورنگريسـد يرشد م يعنوان موتورها به يعوس ياسدر مق گذاري يهسرماماننــد يرســاختي،ز يهــا در پــروژه گــذاري يهبــا ســرما يشــترب يه مــالتوســع ،دوره يــن(. در ا63 يهـا از پـروژه يمـورد انتظـار ناشـ يا اثـر چكـه . بنـابراين، آهن، برق و ارتباطات همراه بود راه

يـرا ز محقـس نشـد، در حـال توسـعه يکشـورها اياز فقر ياديز ياربس دتعدا يگذار برا يهسرما


شـد فاسـد مصـرف انمنتخبـ يلهوسـ بـه يـا آور هـرز رفـد سـود يرغ يها در پروژه يهسرما يشترب (.9-7ص:6333بادرو،)

توسـعه منجـر بـه حـال در يکشـورها ينتر ييندر پا يرشد فقر و عدم تساو واقعيد ي،مشـ خـ يـن ا ويژگـي . شـد 6322توسـعه در آغـاز دهـه يدر اسـتراتژ يا عمده ييراتتغ

دهـه .بـود يو کشـاورز ييعه روستااز توس يشده قبل منابع به مناطس غفلد يصتخص يشافزابـود. هـدف ييروسـتا يهـا به بخـش ياعتبار دولت يها از برنامه يشاهد موج ينهمچن 6322

مبـارزه در نتيجهو ياسخرد مق يو کشاورز يشددادن مع يترق ينه،هز کمك يها برنامه يناطـور بـه ينـه هز کمـك يياعتبـار روسـتا يهـا برنامهاما (. 7 :6333)بادرو بود ييبا فقر روستا

بـا شكسـد ييکـاهش فقـر در منـاطس روسـتا يزو ن يدر کاهش اختالف درآمد يا گستردهکننـده کـه تـدارک گمـراه يـد ذهن ينباعث شدند که ا ينها همچن برنامه ينرو شدند. ا روبه

شود. يجاددر اذهان ا يمدت طوالن يبرا اشد،سودآور ب تواند يفقرا نم يبرا يخدمات مالکـه شدامر ينباعث انعكاس ا ينهکمك هز ييروستا ياعتبار يها برنامه فيعملكرد ضع

اغلـب در نتيجـه، شـود. يتلق يدموفق يكعنوان درآن زمان بهدرصد 26نرخ بازپرداخد حدود (.6933فر، ي)مرتیود رف يناز ب ينسنگ هاي ياننبودند و بعد از تحمل ز يدارپا ،ها برنامه

شــامل ياساســ يانســان يازهــايمجــدد و ن يــعتوز توســعه هــاي اســتراتژي تمــامي . شـد يگزينجا 6332در دهه يساختار يلتعد هاي ياسدبا س ييروستا ياعتبار يها برنامه

در حـال توسـعه را يدر جهـان غـرب، کشـورها يبراليسمو باال گرفتن نئول ها يبحران بدهدولـد در هـاي يـد فعال يسـاز آزاد و حـداقل اربـاز يجـاد در ا يوادار کرد کـه اصـالحات

(.92 :2222يكه،)ثور ها صورت دهند از بخش ياريبس ،بـازار يـه ارائه اعتبار بـر پا يجتنها با ترو نه 6332توسعه دهه يمفهوم، استراتژ ينا در

شــهر و روســتا، يبــر فقــر و نــابرابر يســاختار يلتعــد هــاي ياســدس يبلكــه بــا اثــرات منفــ يدر منظـر ينمسـاله همچنـ يـن (. ا6 :6333رو، )بـاد خرد بـود يتامين مال يدهکننده ا يدتقواسد. يافتهنمود ،توسعه يعنوان چارچوب جار توسعه هزاره به اهدافاز توسعه در تر يعوساز يا عنوان دو هدف از هشد هدف هزاره نمونـه زنان به يفقر و توانمندساز يساز کن يشهر

يبانيخـرد پشـت يتـامين مـال يلهسو هتوسعه اسد که ب يو انسان ياجتماع يبر فاکتورها يدتاکمختلـف هـاي يدئولوژيو ا ها يدهتعارض ا ياناز م ردخ ينهید تامين مال ين،. بنابراشود يم

اسد. امـروزه يافتهبروز دهند، يخود قرار م يرتاث خرد را تحد يتامين مال يزکه تا به امروز ن


طرفـداران يلهوسـ و هم به شود يم يبانيپشت يبرالنئول يدئولوژيا يلهوس به ، همخرد يتامين مال (.662 :6333)مردوچ، به باال ييناز پا يدگاهد

اسـد کـه توانسـته اسـد بـر شكسـد يـن خـرد ا يتـامين مـال يکنـون يـد محبوب علد يگزينيجـا يبـا معرفـ يقهحذف وث ،دو ابتكار مهم غلبه کند ازطريستوسعه يقبل هاي ياستراتژ

را يبـه خـدمات مـال يفقرا از دسترس يدشكل محرومکه م يگروه يده وام يمانند قراردادها يـه باالتر بـر پا ينهو مطالبه هز يژهو هاي يكعلد توسعه تكن خرد به يمال تامين ،رفع کرده اسد سودآور باشد. تواند يفقرا م يريگ با هدف يثابد کرده اسد خدمات مال که نرخ بهره بازار

شـد کـه يبـنگالدش معرفـ ينك گـرام بان توس بار يناول يبرا يگروه يده وام يدهابارهـا مـورد ين. مدل بانك گـرام شود يخرد شناخته م يموسسات تامين مال يهعنوان نمونه اول به

خـرد يبحـث تـامين مـال يادي بـر و اثرات ز رود يکار م استفاده قرار گرفته اسد و هنوز هم بهبـه نـرخ ي،توسـعه مـال يقبل هاي يخرد برخالف استراتژ يتامين مال ي،طور کل . بهامروزه دارد

(.75 :6933فر، ي)مرتیو اسد يافتهدسد درصد 32به طور متوس باالتر از يبازپرداخت

ادبيات تجربي -2-2هاي تجربي بسيار زيادي جهد استخراج عوامـل مـوثر بـر تـامين پژوهش 6در تحقيس حاضر

انـد، امـا مطالعـه قـرار گرفتـه متحده( مورد مالي خرد )از سرتاسر دنيا: تيمور شرقي تا اياالت( خالصـه 2( و جـدول) 6براي تلخيص و دوري از فرسايش قلم، ايـن تحقيقـات در جـدول)

يتـامين مـال يهـا آثار و جنبـه -6توان اين تحقيقات را در سه دسته اند. به طور کلي مي شده داد. ي جايخرد اسالم يتامين مال -9و خرد يتامين مال ينهادها و ساختارها -2، خرد

يق و جامعه پژوهشتحق يفيتكروش تحقيق، نحوه استخراج پرسشنامه، -3 شناسي تحقيق روش -3-1

يآور جمـع ياسد که محقس برا ييها تحقيس، مجموعه قواعد و رويه يمنظور از روش علميكـي از . دکنـ و اثبـات ينهـا را تفسـير، تبيـ تـا سـر آن کنـد يها دنبال مـ حقايس و واقعيد

داراي ( کـه 6923 يجـاجرم يمـاني سب دانش گروهي، تكنيـك دلفـي اسـد )ا هاي ک روش

نامه کارشناسي ارشد با همين عنوان در دانشگاه عالمه طباطبايي استخراج شده اسد. ر از پايانتحقيس حاض -6


یخارج قاتیتحق -(1)جدولبنررررردی دسرررررته تحقیقات

های مورد استناد پژوهش

یهررا جنبرره و آثررار خرد مالی تامین

ووترو، دی ، کرپرون، (9111) الماننرا و ، دیلوچ(9111) کاستریتا و ، بکچتتی(9111) اوکپارا و گیرروه ، نوداماتیرا، (9111) وارن روکسریری رانر و ، منخروف (9111) تهن پاریه و دافلو هوآنرر و خیانرر ، جیررا،(9118)همکرراران و ، الکترررین(9119) ، اوکاسرریو(9111) شرریهو احمرد و و وبر (9113) ساکوا و ، کایرتی(9113) ، ریواجانتی(9118) وست ، رین (9118)(9113)

و نهادهررررررررررا تامین ساختارهای

دخر مالی

اسررپیردیجك و لینسرریك ، گالیمررا،(9111) ، مررارجو(9119) کررارالین(، 9111رادرفررورد ) مرایترا و گانگادهراران ، کاسان،(9111) میستر و لنسینك ، هرمس،(9111) ، پلیگرینا(9111)، (9119) مالررك (9119کاسرون و همکرراران) ،(9119) بررر و لینسررینك ، سرروین، (9119)

، (9119) ، توگبرا (9119) ماسون و ، لی(9119) ، خاندکر(9119) پادهایا موخو و چودهوری و ، ویرنرری (9118) المرازان و ، کراتلر (9118) ، رابرتس(9118) یوسفوو و چتینین ساگامبا،مرسرررلند ،(9118) مسرررکلت و ، کرنررره(9118) کنررردی و ، کونررردونگو(9118) هورنرررل

کرارالن و ، گینره (9113) راسموسن و ، النبور (9118) ، جان (9118هارتارسکا، شن ) ، و تاکنن و ، باری(9113) پقیلوکس و ، هودان(9113) نیتو -گوتیرز و سینسا-، سرانو(9113) (.911) ویدیك و هوآن و رجبانشی، (9113)

خررد مرالی تامین اسالمی

و (9118) کراسران و ، القمی (9119) ، جاباخیل(9119) میثمی و زاده ، حسن(9111) رحمان (9113) عثمان و کارالن لقمی،ا الکمال،

تحقیقات داخلی -(9)جدول های مورد استناد پژوهش بندی تحقیقات دسته

یهررا جنبرره و آثررار خرد مالی تامین

، (1888)کاویرررانی و فضرررلی ، رحمرررانی(1881)آبرررادی ترررازه قاسرررمی و ابونررروری، (1811)خارقرانی و ، فعالیرت (1881)موسروی جاللی و الدینی ، عالء(1888)فر مرتضوی (1819)و علیرضانژاد (1819)بیگی علی و لنگرودی چرمچیان

ساختارهای و نهادها خرد مالی تامین

، (1888)پرور حسرن و قربرانی، خالردی، ، حسرینی، (.188)قویردل و ازوجی زاده، حسن شرعبانعلی و کالنترری ، ورمزبراری، (1881)زاده ، عیسی(1881) قربانی و خالدی حسینی، و مالکریمری زاده، کیرانی ، قضراوی، (1811)میبردی بانسرتانی و ابراهیمری ، (1881)فمی نصرب و شرهیدی (1818)تهرانری و جنردقی ، جمشیدی،(1811)، یزدانی(1811)موهبتی

(1818)

خرررد مررالی تررامین اسالمی

، (1811)میسررمی و ، عبررداللهی(1881)نسررب شررهیدی ، میسررمی و(1881)زاده حسررن زاده حسن ، میسمی،(1811)، بیدار (1811)اصل قائمی و اللهیعبد میسمی، مقدم، مصباحی

(1819)نیا و محقق (1811)نسب شهیدی و


آوري گيـري در رانـدهاي پيمايشـي، جمـع بينـي و کمـك بـه تصـميم بـراي پـيش يساختار(. در حـالي کـه 6335هـام و دآن 2227 ياطالعات و درنهايد اجماه گروهي اسـد )کنـد

توانـد/ چـه چه مي»ال ودارند، دلفي به س« چه هسد»ال وبه س خي در پاسها سع اکثر پيمايش (.2229دهد )پال پاسخ مي« بايد باشد

از يگروهـ ينبـ يسـودمند يابـزار ارتبـاط ي، دلفـ (6335ادلـر و زگيليـو ) به اعتقـاد يهـا . بـرخالف روش کنـد ياعیاء گروه را آسـان مـ يخبرگان اسد که فرموله کردن آرا

کننـدگان در پـژوهش کـه بـه اعتبـار شمار شرکد نه به ياعتبار روش دلف ي،پيمايشپژوهش دارد. يکننده بستگ متخصصان شرکد يعلم

نحوه استخراج و تدوين پرسشنامه -3-2 يشده اسـد. بخـش مـال بندي يم( به سه قسمد )بعد( تقس6932) يديپرسشنامه بنابه کار مج

به سـه بخـش (2267) و تاکننگ يو بار (2267يلوک )(، هودان و پق6932) يان به محقس بنابنابه يحقوق -ياند. بعد )مالحظات( فقه شده بندي يمها تقس بنگاه يدو ماه يصتخص يز،تجه

دو مولفه ارکان قراردادها ي( دارا6936و شكرخواه ) باجانيبا و (2262کاسان و همكاران ) يدهـ و گـزارش يـاتي عمل يبه دو بخـش الگـو ييو مقررات اسد. مالحظات اجرا ينو قوان( و 2267) يرزنيتـو و گوت ينسـا حاصـل کـار سرانوس يشـتر ب بنـدي يمتقس يناند که ا شده يمتقس

.اسد (6936) و شكرخواه يباباجان

يقتحق يفيتك -3-3اعتبار محتوا، ويژگي سـاختاري شود. يم يدهسنج ياييو پا ييروا يار،با دو مع يستحق يفيدک

منظـور بـراي ايـن شود. ه همزمان با تدوين آزمون در آن تنيده ميگيري اسد ک ابزار اندازهو اعتبـار شـد يطراحـ يـس موضـوه تحق يهـا ها و شـاخص متناظر با ابعاد، مولفه يا پرسشنامه

ان در توزيـع اوليـه و دهنـدگان )متخصصـ از پاسـخ يبرخـ توسـ نامـه محتواي اين پرسـش ييد قرار گرفد. اردت( مودريافد بازخورد و اعمال اصالحات مدنظر آنان

براي محاسبه ضريب قابليـد .اسد گيري ابزار اندازه يفن هاي يژگياز و يكي ياييپاتـوان بـه شـود. از آن جملـه مـي کـار بـرده مـي هاي مختلفي به شيوه گيري اعتماد ابزار اندازه

يـايي پا 5/2کرونبـاخ کمتـر از يمعمـول آلفـا طـور ضريب آلفاي کرونباخ اشـاره کـرد. بـه


اسـد کـه يهي. بـد اسدباال ياييپا دهنده نشان 3/2قبول و باالتر از قابل 3/2تا 5/2 يف،ضعهاي بـه دسـد آمـده از بهتر اسد. با استفاده از داده ،باشد تر يكنزد يكعدد به ينا هر چهميـزان ،SPSS افـزار آمـاري و بـه کمـك نـرم انمتخصصـ ينشـده بـ يعتوز هاي نامه پرسش

332/2کـل سـواالت عـدد يش آلفاي کرونبـاخ محاسـبه شـد کـه بـرا ضريب اعتماد با رو و اعتمـاد قابليـد از استفاده مورد نامه دهنده آن اسد که پرسش دسد آمد. اين عدد نشان هب

( ارائه شده اسد.9اين مساله در جدول ) .اسد برخوردار الزم پايايي از ديگر، عبارت به يا

کرونباخ یآلفا یقطرپرسشنامه از یاییپا یبررس -(8)جدول

آلفاي کرونباخ تعداد سواالت92 332/2

پرسشنامه یجامعه آمار -3-4 ينا ،رشته اسد يكنخبگان در يندسد آوردن اجماه ب هب يآنجا که هدف از روش دلف از

شـد. از يـع فـن توز انمختلـف و متخصصـ يهـا دانشـگاه يعلم هيات ياعیا ينپرسشنامه ب يي،عالمه طباطبـا شگاهدانشكده اقتصاد دان يهيات علم يبه اعیا وانت يها م گروه ينجمله او يپژوهشـكده پـول يعلمـ يـد هئ ياعیـا يد،رشته اقتصاد دانشگاه مف يهيات علم ياعیا يا پرسشـنامه 99دانشكده اقتصاد دانشگاه تهران اشاره کرد. از يهيات علم يو اعیا يبانكمـورد و پرسشنامه برگشد داده شـده 96 شد عيذکر شده توز يها خبرگان در گروه ينکه ب

استفاده قرار گرفد.اسـتفاده شـده اسـد يـر ز يهـا از مالک يپانل نخبگان در دلف يانتخاب اعیا در

مالک محور(: ي)دلف يا .خرد باشد يها تامين مال مورد مطالعه آن يها ينهاز زم يكيکه يهيات علم ي( اعیا 6 يا .ها فقر باشد مورد مطالعه آن يها ينهماز ز يكيکه يهيات علم ي( اعیا2 يا .باشد يها اقتصاد اسالم مورد مطالعه آن يها ينهاز زم يكيکه يهيات علم ي( اعیا9 يا .درآمد باشد يعها توز مورد مطالعه آن يها ينهاز زم يكيکه يهيات علم ي( اعیا7 باشد. يوسعه انسانها ت مورد مطالعه آن يها ينهاز زم يكيکه يهيات علم ي( اعیا6


نتايج )شناسايي عوامل موثر بر تامين مالي خرد در ايران( -4هـاي آن و ارزيـابي در اين بخش با تفكيك و بررسي هر يك از سه بعد پرسشنامه بـه مولفـه

ها استخراج شده اسد. ها و شاخص ها، نظر نخبگان در باب هر يك از مولفه شاخص

يبعد مال -4-1 يزتجه -4-1-1

(7جـدول) . در اسـد هـا( آن يفيدها و ک )انواه سررده يزمربوط به نحوه تجه 6تا 6 سواالت هر سوال نشان داده شده اسد. يمخالفد برا ياموافقد يزانم

بخش تجهیز -بعد مالی -(3جدول)

کامال موافق موافق نظر بی مخالف کامال مخالف سوال/گزینه .8/9 8./1 1/19 9/8 1 1سوال 3/11 13/. 1/1 1/. 1 9سوال 1/11 .8/9 9/8 1 1 8سوال 9/13 1/99 9/8 1 1 3سوال 1/99 8/11 1/19 9/8 1 .سوال

کـامال موافقنـد( يـا موافقنـد يادرصد از نخبگان معتقدند ) 3/39 ،(7)جدول براساس

اسد،الحـسنه و وکالد جهد پوشش اهداف سررده گذاران مناسب قـرض يها ارائه سررده يهـا بـه ارائـه سـررده يـازي خـرد ن يتـامين مـال يها رصد معتقدند موسسات و بانكد 3/39

يـد ( را جهـد بهبـود و تقو يرمشـروط وقف )هبـه مشـروط و غ درصد 3/35سودده ندارند، درصد از نخبگـان وکالـد 3/35 دانند. يخرد مناسب م يها و موسسات تامين مال منابع بانك

-از صـنعد يد( و وکالد خاص )جهد حمااز گروه و قشر خاص يد)جهد حما يگروهانـد و هکـرد يـابي خـرد را مثبـد ارز يها و موسسات تامين مـال وکار خاص( در بانك کسب

)تـا يمسدود يها فقرا( ارائه سررده يانانداز )م فرهنگ پ يشدرصد آنان جهد افزا 3/39 بنـابراين، .نـد دان يخرد را مناسب م يها و موسسات تامين مال زمان خاص( در بانك ياسقف

نشـان (6)خـرد را بـه صـورت نمـودار يتامين مال يها موسسات و بانك يها سررده توان يم .ددا


های مدل انواع سپرده -(1نمودار)

يصتخص -4-1-2 يـزان م (6جـدول) . در اسـد ( يالت)موارد مصرف تسه يصمربوط به تخص 62تا 5 سواالت .ه شده اسدهر سوال نشان داد يمخالفد برا ياموافقد تخصیص-بعد مالی -(.جدول)

کامال موافق موافق بی نظر مخالف کامال مخالف سوال/گزینه 1/81 3/11 1 1 1 1سوال 8/89 8/11 1/. 1 1 1سوال 1/91 8/11 1/1 1 1 8سوال 9/8 1/11 1/99 3/38 1/1 1سوال 1/88 1/19 9/8 . 1 11سوال

و يبـه دو دسـته مصـرف يالتتسـه يمتقسـ بـا متخصصـان يتمـام (، 6)جدول براساس

يالتتسـه يمدرصـد از کـل نخبگـان معتقـد بـه تقسـ 6/39انـد، دهکراعالم موافقد يديتولبـر ي( مبنـ 6939) يـون درصد با نظـر 9/32 هستند، يو اضطرار يبه دو دسته عاد يمصرف

صــد از در 9/63انــد تنهــا يــدههــم عق يمصــرف هيالتتــا تســ يــيزا اشــتغال يالتتمرکــز بــر تســهموافقنـد و يو خـدمات يصـنعت هـاي يـد بـر فعال يـي زا اشتغال يالتشوندگان با تمرکز تسه پرسش

صـنعد ي،به هر سه بخـش )کشـاورز يدبا يالتگفد نخبگان معتقداند که تسه توان يمبنابراين،


بدون شـرط يالتارائه تسه سشوندگان مواف درصد از مصاحبه 3/35و يابند يصو خدمات( تخص .شود يخالصه م( 2نمودار)بخش را در قالب ين. لذا نظرات نخبگان در اباشند يم يذارگ سررده

انواع تسهیالت مدل -(9نمودار)

ها بنگاه يتماه -4-1-3( يموسسـه مـال يـا دن و بانـك وبـ يرانتفـاعي غ يا ي)انتفاع يدمربوط به ماه66تا 66 سواالت

يمخالفد بـرا ياموافقد يزانم (5جدول). در اسدخرد يفعال در بازار تامين مال يها بنگاه .هر سوال نشان داده شده اسد

ها ماهیت بنگاه-بعد مالی -(1جدول)

کامال موافق موافق بی نظر مخالف کامال مخالف سوال/گزینه 8/11 1/1 1 1 1 11سوال 1/11 1/91 1 1 1 19سوال 1/11 .8/9 9/8 1 1 18سوال 1/91 13/. 9/8 9/8 1 13سوال 1/99 1/11 9/8 9/8 1 .1سوال


خـرد در کنـار يبه حیور موسسـات تـامين مـال نخبگان ي تمام (، 5)جدول براساسدر يرانتفـاعي غ يهـا با حیور موسسات و بانك انهمه متخصص ينها باور دارند همچن بانك

يات مالها نسبد به موسس گزاره که بانك ينبا ا 3/35 هستند،آن هم نظر يکنار انوه انتفاعدرصـد معتقدنـد 5/39، انـد کـرده اعـالم موافقـد ترند، يفضع غيرانتفاعيدر ارائه خدمات

خـرد موجـب بهبـود ي( با شاخه تامين مالالمللي ينب يتجار يها )و بانك ها ينگحیور هلد يـزان م ينآنان بـه همـ ينو همچن شود يو گروه هدف( م يدسترس يداري،بازار )از جهات پا

هـا را بنگـاه يـد ماه تـوان يم هستند. بنابراين، ولتيد يها وافس حیور بانكدرصد( م 5/39) داد. يشنما( 9نمودار)صورت به

های مدل ماهیت بنگاه -(8نمودار)

يحقوق-يمالحظات فقه -4-2 اركان قراردادها -4-2-1 يشده اسد که در ارتباط تنگـاتنگ يمتقس يده و روش وام يقهقسمد وث دوقسمد به ينا يهـا روش توانـد يو نوه وثـائس مـ کند يم يينرا تع يقهنوه وث يده . نحوه وامهستندا هم ب

يهـا نـوه وثـائس و روش يـين مربـوط بـه تع 22تـا 65را مشخص کنـد. سـواالت يده وام يـا موافقـد يـزان م (2جـدول) . دراسـد خرد يفعال در بازار تامين مال يها بنگاه يده وام

داده شده اسد.هر سوال نشان يمخالفد براعنـوان مشـترک بـه يدبـا اسـتفاده از مسـئول يدرصـد 3/39 موافقد يانگرب( 2) جدول

در صـورت ياعتقاد بـه کـاهش دسترسـ يدرصد 3/35در کنار آمار موافقد ينا اسد، يقهوث يها و موسسات تـامين مـال بانك يها وام ينتیم يضامن معتبر برا يااستفاده از وثائس منقول و


يدهـ درصد توافس بـا وام 9/56که در کنار اسد يگروه يده وام يگاهجا ميدر اهخرد نشانگ 622موافقــد يــزمحــض و ن يفــرد يدهــ درصــد عــدم موافقــد بــا وام 26محــض و يگروهــ .اسد( 2269)يکوندونگو و کند يجنتا يدمو ي،و فرد يگروه يده وام يبترک با يدرصد

دادهاارکان قرار -یحقوقی و فقهبعد -(1جدول )

کامال موافق موافق بی نظر مخالف کامال مخالف سوال/گزینه 1/19 1/11 1/11 1 1 11سوال 9/13 1/99 9/8 1 1 11سوال 1/. 3./8 .8/. 9/8 1 18سوال 1/. 1/99 1/11 1 1 11سوال 8/11 1/1 1 1 1 91سوال

و مقررات ينقوان -4-2-2سرفصـل قـرار يـك کـه در اسـد وعـه مجم يـر دو ز يدارا يشينبخش همچون بخش پ اين

تحـد قـانون يصمربـوط بـه تخصـ 27و 29و يزمربوط به تجه 22 و 26سواالت ؛اند گرفته .اسدبدون ربا يبانكدار

و مقررات ینقوان -یحقوقی و فقهبعد -(8جدول )

کامال موافق موافق بی نظر مخالف کامال مخالف سوال/گزینه 3/11 1/11 1/1 9/8 1 91سوال 8/11 1/. 9/8 1 1 99سوال 1/88 1/11 1 1 1 98سوال 1/91 8/11 1/. 9/8 1 93سوال

يمتقسـ يرانتفـاعي و غ يبـه دو دسـته انتفـاع يقراردادهـا و عقـود شـرع يطـور کلـ به

عقـود تـوان يم هستند. بنابراين،موافس گزاره يخبرگان با تمام(، 3)جدولبراساس .شوند مي نشان داد.( 7نمودار)صورت را به يزمورداستفاده در بخش تجه


استفاده عقود بانکداری بدون ربا در مدل -(3نمودار)

ييمالحظات اجرا -4-3 اطالعات یو فناور يسکر -4-3-1

(3جـدول) . در اسداطالعات يو فناور يسكر يريدمربوط به نحوه مد 22تا 26 سواالت ه شده اسد.هر سوال نشان داد يمخالفد برا ياموافقد يزانم

اطالعات یو فناور یسكر -ییمالحظات اجرا -(1جدول )

کامال موافق موافق بی نظر مخالف کامال مخالف سوال/گزینه 1/81 3/11 1 1 1 .9سوال 3/11 3/11 9/8 1 1 91سوال 8/11 1/. 9/8 1 1 91سوال

بخـش در يـژه و و بـه ياطالعـات در عرصـه مـال يفناور يدانگر اهمبي (3) جدول

درصـد موافقـد وجـود دارد. 36 يبـاال هـا ي شـاخص تمـام يـرا ز اسـد، خرد يتامين مالدر يسـك ر يريداطالعـات و مـد يوجود بخـش فنـاور يرانيا اننظر متخصص به بنابراين،

.داردخرد ضرورت يتامين مال ينهادها

یبسترساز -4-3-2هـا موسسـات و بانـك يراکوچك سـ يها خرد را از وام يکه تامين مال هايي يژگياز و يكي يـز هـا و ن گـروه يلتشـك ينـد جهـد نظـارت بـر فرا يوجود سـازمان کند، يمتفاوت م يتجار


يينهادهـا يلتشـك يـن، . عالوه بـر ا اسدبا هم يانمشتر يزو ن يانارتباط بانك با مشتر يدتقو نيـ . در اشـود يم يدهد يخرد واقع يتامين مال يدر اکثر نهادها وکار جهد رفع موانع کسب

.يما شده يارا جو يرانيا ان( نظر متخصص92تا 23بخش )سواالت

یبسترساز -ییمالحظات اجرا -(11جدول )

کامال موافق موافق بی نظر مخالف کامال مخالف سوال/گزینه 1/31 8./1 1 1 1 98سوال 1/81 3/11 1 1 1 91سوال 1/88 1/11 1 1 1 81سوال

يـد از اهم يرانـي ا انگرفـد کـه متخصصـ يجـه نت نتوا يم( 62)لذا با توجه به جدول .شود يها در کشور ح م آن يازخرد مطلع هستند و ن يبسترساز در تامين مال ينهادها

يده گزارش -4-3-3بـر اسـاس يالتتسـه يكـي تفكگـزارش بـه يرانـي ا انمتخصصآيد که يبر م (66) از جدول

رد استفاده اصرار دارند.وعقود م يزموارد مصرف و ن

یگزارش ده -ییمالحظات اجرا -(11جدول )

کامال موافق موافق بی نظر مخالف کامال مخالف سوال/گزینه 8/11 9/8 1 1 1 81سوال 1/81 3/11 1 1 1 89سوال

بندی، پيشنهادهای سياستي و مطالعه بيشتر جمع -5 یبند جمع -5-1

بـا يـران در ا يخـرد مقـاومت يلعوامل مـوثر بـر تـامين مـا شناساييحاضر به دنبال يسدر تحقخـرد يتـامين مـال يهـا هـا و شـاخص ابعـاد، مولفـه ي،و خـارج يداخلـ يقـات مطالعات تحق

به معرض نظر نخبگان قرار داده شد. يو به کمك پرسشنامه دلف شداستخراج يمخـرد تقسـ يتـامين مـال ينهادهـا يدو ماه يصتخص ير،بخش تجه سهبه يبعد مال

-الحـسنه، هبه، وکالد خـاص قـرض يها ها شامل سررده سررده ز،ياسد. در بخش تجه شده


(، 6932) يـا ن محقـس يکارهـا يـد مو يجند؛ که نتـا هستانداز( )پ يو سررده مسدود يگروه . اسد( 2262( و مظهر )6932و همكاران ) دممق ي(، مصباح6933زاده ) نحس

يالتو تسـه يمصـرف يالتبـه دو دسـته عمـده تسـه يالتتسـه يص،در بخش تخصـ يالتو تسـه يعـاد يمصـرف يالتخـود بـه تسـه يمصـرف يالتاند؛ تسـه شده يمتقس يديتول

(، 2225(، هلمـز ) 2222رادرفـورد ) يقـات بـا تحق يجانـد. نتـا شـده يمتقسـ ياضطرار يمصرف ييـد از تا يحـاک يـس تحق يجنتـا همچنيندارد. ي( همخوان6933زاده ) ( و حسن2226) يون

يگـذار بـه شـرط سـررده يدهـ يالت( در باب اشكال تسه2267نظر النبورگ و راسموسن ) ندارد. ي( همخوان2266) يگيرناپال يچبا نتا يستحق ينا يج. نتااسد

يفعـال در بـازار تـامين مـال يهـا بنگـاه يماز تقسـ يحاک يجها نتا بنگاه يددر بخش ماه يهـا بانـك هـا بـه دو دسـته ؛ کـه بانـك اسد يخرد به دو دسته عمده بانك ها و موسسات مال

و يخـرد و موسسـات بـه دو دسـته انتفـاع يبـا شـاخه تـامين مـال يمـال يها ينگو هلد يتجار( 2267) يلـوک و پق دان(، هـو 2269جانگ ) يبا کارها يجنتا ينند. اشو يم يمتقس يرانتفاعيغ

ــار ــون -يرزو گــوت ينســاس -(، ســرانو2267و تاکننــگ ) يو ب و همكــاران يمــا( و گال2267) يت( 2262) يـا و موخوپادها ي( و چودهـور 2266) يگرينـا نظـر پل ين. همچنـ اسداستا ( همر2266)

واقع شده اسد. ييدخرد موردتا يدر بازار تامين مال يدولت يبر حیور بانك ها يمبنشـده يممقـررات تقسـ -ينبه دو بخـش ارکـان قراردادهـا و قـوان يحقوق -يفقه بعد

( در باب اسـتفاده از 2226) يون نظر ييدااز ت يحاک يجاسد. در بخش ارکان قراردادها نتا يگروهـ يبـي ترک يدهـ اسـتفاده از روش وام يـز و ن اسـد يقـه مشترک به عنوان وث يدمسئولبـا يجنتـا يـن قـرار گرفتـه اسـد. ا يـد مـورد تاک طور قوي به ينسبد به روش انفراد يانفراد

ار کرنــه و دارد و کــ ي( همخــوان2269) ي(، کونــدونگو و کنــد2262کاســان و همكــاران )و مقررات عقود مورداستفاده در بخـش ين. در بخش قواننيسد ييد( مورد تا2269مسكلد )

شــامل يصبخــش تخصــ رعقــود د يــنکـه ا اســدالحـــسنه و وکالــد شــامل قـــرض يـز تجه .اسد يو مشارکت يا الحـسنه، مبادله قـرض

( 2269گ )( و جانـ 2267) يرزنيتـو و گوت ينساسرانوس يقاتتحق يجنتا ييبعد اجرا در يجشـده اسـد. نتـا ييدتا ياقو يسك،ر يريداطالعات به جهد مد يبر استفاده از فناور يمبن

درنيـز ( 6933و همكـاران ) يني( و حسـ 6936و همكاران ) يسمي(، م6333) يون يکارها


يکارهـا يدهـ اسـد. در بخـش گـزارش يـد گروه هـا مـورد تاک يريدو مد يبسترساز باب .اند قرار گرفته يد( مورد تاک6936و شكرخواه ) ي( و باباجان6333) يون

ياستيس يشنهادهایپ -5-2 د:شو يم يشنهادپ يستحق ينا يجنتا براساس

يو اعتبـار يپـول ي،موسسـات مـال يرخـرد از سـا يتامين مـال يها موسسات و بانك -6 نامه مخصوص به خود را داشته باشند. يينو آ يكتفك

و يگروهـ -هبـه، وکالـد خـاص يهـا امكان سـررده ،هالحـسن عالوه بر سررده قـرض -2 د.شوفراهم يزانداز( ن )پ يسررده مسدود

يـز ن يمصـرف يالتند؛ تسـه شـو يمتقسـ يديو تول يبخش عمده مصرف 2به يالتتسه -9 شوند. يكتقك يو اضطرار يدسته عاد 2خود به

بـر نـوه يگروهـ يده وام يبا تقدم زمان يو گروه يفرد يده از وام يبياستفاده ترک -7 مورد توجه باشد. يفرد .يالتتسه يمل يكيسامانه الكترون يهو ته يينتب -6خـرد يتامين مـال يها فعال در موسسات و بانك يها نهادها و بخش يجادو ا يطراح -5

.يانامور مشتر يلو تسه يبه جهد بسترساز فاده.و نوه عقود مورد است يالتعملكرد بر اساس نوه تسه يكيگزارش تفك -2

پيشنهادها برای مطالعه بيشتر -5-3 :شود يشنهاد ميپ يشترمطالعات ب يبرا يرموارد ز يس،تحق يجنتابه با توجه

يو تقـارن اطالعـات يدخـرد تـا موجـب شـفاف يتامين مـال يافزار نرم يستمس يطراح -6 کند. يريجلوگ يد و از مخاطرات اخالقشو يشتربکـه از دخالـد فعاالنـه يسازوکار يخرد و طراح ينقش دولد در تامين مال يبررس -2

کـه بـر اثـر ييهـا تا مانع از مشـكالت و گـره دنک گيري يشخرد پ يدولد در تامين مال بشود. يد،دخالد دولد ممكن اسد به وجود آ

يتامين مـال هاي ينگها و هلد در بانك ينيساختمان و سازمان بخش کارآفر يطراح -9 .کندفاه جامعه را حداکثر که مازاد ر يا خرد به گونه


و يدخرد بر ساختار بـازار و شـفاف يتامين مال يشتوسعه و افزا ياقتصاد يرتاث يبررس -7 آن. يتقارن اطالعات

در ينگيو نقد يرشد اقتصاد خرد بر تورم، يتامين مال يشتوسعه و افزا يرتاث يبررس -6 يران.ا يآن بـر تقاضـا يراز نظرگاه تـاث يرانا خرد در اقتصاد يتامين مال ينهمحاسبه مقدار به -5

يران.در ا يمصرف يآن بـر تقاضـا يراز نظرگاه تـاث يرانخرد در اقتصاد ا يتامين مال ينهمحاسبه مقدار به -2

يران.در ا گذاري يهسرما دولد در آن. يگاهو جا يراندر ا يخرد بر ساختار اجتماع يتامين مال يرتاث يبررس -3

منابع

فارسي -الفتهـران. ،اقتصـاد تـامين مـالي خـرد ،(6936يتريز و مرداک جاناتـان ) بيون آگدر ،يزندارآرم

انتشارات پژوهشكده پولي و بانكي.

ــي، ــجاد ابراهيم ــعود و س ــتانمس ــديم يباغس ــهمقا» ،(6932) يب ــار يس ــك تج ــاد يبان و نهمسـائل و يماهنامه بررس - يمجله اقتصاد ،«خرد يمال تامينالحـسنه در حوزه قـرض

.33-29، 66شماره ،ياقتصاد يها دياسس

ــوري، ــماع ابون ــانه و يل اس ــمافس ــازه يقاس ــاد ت ــزوده » ،(6935)ي آب ــر ارزش اف ــابي اث ارزيفصـلنامه ،«هـاي پانـل بـين اسـتاني الحـسنه بر توزيع درآمد بـا اسـتفاده از داده قـرض

.675-693، 23، سال هفتم، شماره علمي پژوهشي اقتصاد اسالمي

،«يـري گ يمو کـاربرد آن در تصـم يبا روش دلفـ ييآشنا» ،(6923)ين حس ،يمجاجر ايماني .93-96، ص 6شماره ،يشهر يريدمجله مد

مدل مناسب حسابداري براي بانكداري اسالمي » ،(6936شكرخواه )جواد و جعفر ،باباجاني ، سـال 62، شـمار فصلنامه بورس اوراق بهادار ،«در ايران با تأکيد بر عقود مشارکتي

.632-659پنجم.


محاسبه آن در بانكـداري هاي يوهالحـسنه و ش کارمزد قـرض يبررس» ،(6936) محمد بيدار، .667ـ 32هفتم، ياپيسال چهارم، شماره اول، پ ،يمعرفد اقتصاد ،«ياسالم

علـل معـوق شـدن يسـاز مـدل » ،(6939) يتهرانرضا و ي جندقغالمرضا ، ناصر ،جمشيدي يهـا فصـلنامه پـژوهش ،«يرانالحـسنه مهر ا ه در بانك قـرضالحـسن قـرض يالتتسه

.623-663، 9، سال چهارم، شماره (يدار)رشد و توسعه پاياقتصاد

بررســي عوامـل مــوثر بــر » ،(6932) علــي بيگـي اميرحســين و مهـدي ،لنگــرودي چرمچيـان ، پژوهشـي زن و جامعـه -فصـلنامه علمـي ،«توانمندسازي روانشناختي زنان روسـتايي

.632-656، 6چهارم، شماره سال

يعدخرد منطبس با قواعـد شـر يمال تامينالگوسازي مؤسسات و » ،(6933)ي عل ،زاده حسن .673-696، 6، شماره فصلنامه پول و اقتصاد ،«اسالم

بررسي آثـار اعتبـارات خـرد » ،(6936) يدلقوصالح و ي ازوج ينعالء الد ،يعل زاده، حسن .53-76سال ششم، ي،اقتصاد اسالم ،«رآمديهاي د در کاهش فقر و نابرابري

هـاي مبادلـه ارزيابي اثر هزينه» ،(6933)ي قربانمحمد و يخالدمحمد ، صفدر يدس ،حسينياقتصـاد کشـاورزي و ،«بر دسترسي کشـاورزان بـه بـازار رسـمي اعتبـارات در ايـران

.67-22،93، سال هجدهم، شماره توسعه

بررسـي » ،(6933حسـن پـور ) يمابـراه و ي مـد قربـان مح ي،محمـد خالـد ، صـفدر يدسـ ،حسينينشـريه ،«هاي مبادله تسهيالت اعطايي بانك کشـاورزي در منـاطس روسـتايي ايـران هزينه

.76-95، 2، شماره 29، جلد اقتصاد و توسعه کشاورزي )علوم و صنايع کشاورزي(

در بهسـازي مسـاکن اثر بخشي اعتبارت خرد» ،(6933) کاوياني يون و عبدالرضا ،فیلي رحمانيـتان سـقز گـاه مورد مطالعـاتي: سـكوند .روستايي ـتايي شهرس جغرافيا)فصـلنامه ،«هـاي روس

.76-23، 2، سال هفتم، شماره علمي پژوهشي انجمن جغرافياي ايران( دوره جديد

: يـران ا يهـا خـرد در بانـك يمـال تـامين يشناسـ يبآسـ » ،(6939)ي مصطف ،نصب شهيدي يپژوهشـ -يدو فصلنامه علم ،«يخرد اسالم يمال تاميننظام يطراح يبرا ييها درس

.627-32، 26شماره يازدهم،سال ،يرانا ياقتصاد يجستارها

تأمين مالي خرد اسالمي و نقش آن در تقويـد »(، 6932) يسميم ينحسو محسن عبداللهي،، 692، سال نهـم، اقتصاد يها تازه، «عدالد و رضايد اجتماعي در نظام بانكي کشور

622-692.


ارزيــابي اثربخشــي برنامــب پشــتيباني » ،(6933) يموســو يجاللــ ســارا ويــا پو يني،الــد عــالءتوســعه ،«خــدمات مــالي خــرد و صــندوق اعتبــارات خــرد زنــان روســتايي در ايــران

.25-56، 2روستايي، دوره دوم، شماره

نـدي زنـان: الحــسنه و توانم هـاي قــرض صندوق يگونه شناس» ،(6932)يال سه عليرضانژاد،سـال پـنجم، ،يـران ا يمطالعات توسـعه اجتمـاع ،«يراناعتبارات خرد در ا يمدل سنت .629-36، 2شماره

،«يـران ا ينظـام بـانك ينـه و هز ييعوامـل نهـادي بـر کـارا يرتـأث » ،(6933)يد سع ،زاده عيسي .26-93، 6، شماره فصلنامه پول و اقتصاد

هاي خرد بر اشـتغال)مطالعه مـوردي سي تأثير وامبرر» ،(6932) يخارقان نداو يد وح فعاليد، .77-22، 676، شماره ماهنامه کار و جامعه ،«ايران(

سـاختار » ،(6932) يمـوهبت ياسـر و يمـي مالکرنعمـد اهلل زاده، يـاني ک ينحسـ ،ين حس ،قیاويمجلـه ،«ياعتبـار هـاي يـه بـر اتحاد يمبتنـ يو الگـو يـران الحـسنه در ا قـرض يها صندوق .97-2، 3و 2 يها شماره ،ياقتصاد هاي ياسدمسائل و س يماهنامه بررس-ياقتصاد

سهام در بـورس اوراق بهـادار ياعتبار يدخر يريامكان پذ» ،(6932)ين محمدحس ،مجيدي .ييارشد. دانشگاه عالمه طباطبا ينامه کارشناس يانپا ،«آن يتهران و راهكارها

يبانكـدار يبـرا ييو ارائه الگـو ياسالم يساختار بانكدار» ،(6932) محمد جواد يا،ن محقس .ييتهران: انتشارات دانشگاه عالمه طباطبا ،«يراندر ا ياسالم

اثر تامين مالي خرد بر رفاه اقتصـادي خانوار،مطالعـه مـوردي: » ،(6933)ينب ز ،فر مرتیوي، «بررسي رويكرد صندوق اشتغال کميته امداد امام خميني)ره( در حـوزه مـالي خـرد

.ييارشد، دانشگاه عالمه طباطبا يامه کارشناسن يانپا

، (6932) اصـل يقـائم يمهـد وي عبداللهمحسن يسمي،م ينحس، غالمرضا ،مقدم مصباحي تـامين موسسـات يلارائـه الگـوي تشـك يخرد اسـالم يمال تامينوقف به مثابه منبع »

پژوهشـهاي رشـد و توسـعه ي،پژوهشـ -يفصـلنامه علمـ ،«در کشور يخرد وقف يمال .692-36، 6، سال دوم، شماره قتصاديا

بررسي تجربه تـأمين مـالي خـرد اسـالمي » ،(6933) نسب يديشه يمصطفو ين حس ميسمي، .626-35، 623، سال هشتم، شماره اقتصاد يها تازه ،«در کشور سريالنكا


اي مرحلـه يكـردي رو»، (6936) نسـب يديشـه يمصـطف و حسن زاده يعل ،ينحس ،ميسمي يريدمـد يشـه اند ،«يخـرد اسـالم يمـال تـامين در يز عقـود مشـارکت براي اسـتفاده ا

.52-99، 62 ياپي، پ2راهبردي، سال ششم، شماره

تحليل عوامل مؤثر بـر » ،(6933)ي فم يشعبانعل ينحس و يکالنتر يلخل ، حجد ،ورمزباري يهـا پـژوهش ،«نحوه استفاده از تسهيالت بانكي کشاورزي)مورد: شهرستان خـوي(

.623-39، 9، شماره 6دوره ،ييروستا

مجلـه ،«يو اقتصـاد ياجتمـاع يازهـاي الحـسنه ونقش آن در رفع ن قـرض» ،(6932)يم مر يزداني، .72-23، 5و 6 يها شماره ،ياقتصاد هاي ياسدمسائل و س يماهنامه بررس -ياقتصاد

.«ايش تازهترجمه: وطن دوسد، ليال. تهران. انتشارات گر ،ابانكدار فقر ،(6939)محمد ،يون

انگليسي -ب

Adler, M., and E. Ziglio (1996), Gazing into the Oracle: The Delphi Method and Its Application to Social Policy and Public Health, London: Kingsley Publishers.

Barry T. A. and R. Tacneng (2014), “The Impact of Governance and Institutional Quality on MFI Outreach and Financial Performance in Sub-Saharan Africa”, World Development, 58: pp 1–20.

Becchetti, L. and S. Castriota (2011), “Does Microfinance Work as a Recovery Tool After Disasters? Evidence from the 2004 Tsunami”, World Development, 39 (6): 898–912.

Cason, T. N., L. Gangadharan and P. Maitra (2012), “Moral Hazard and Peer Monitoring in a Laboratory Microfinance Experiment”, Journal of Economic Behavior and Organization, 82: 192–209.

Chowdhury, T. A. and P. Mukhopadhaya (2012), “Assessment of Multidimensional Poverty and Effectiveness of Microfinance-Driven Government and NGO Projects in the Rural Bangladesh”, The Journal of Socio-Economics, 41: 500– 512.

Cornée S. and D. Masclet (2013), “Long-Term Relationships, Group lending and Peer Sanctioning in Microfinance: New Experimental Evidence”, Economics working paper Center for Research in Economics and Management (CREM),University of Rennes 1, University of Caen and CNRS. (Center for Research in Economics and Management (CREM), University of Rennes 1, University of Caen and CNRS).

Cotler, P. and D. Almazan (2013), “The Lending Interest Rates in the Microfinance Sector: Searching for its Determinants”, The Business and Economics Research Journal, 6(1): 69-81.


Crépon, B., F. Devoto, E. Duflo and W. Parienté (2011), “Impact of Microcredit in Rural Areas of Morocco: Evidence from a Randomized Evaluation”, Working Paper prepared for the International Growth Centre at the London School of Economics.

Deloach, S. B. and E. Lamanna (2011), “Measuring the Impact of Microfinance on Child Health Outcomesin Indonesia”, World Development, 39(10): 1808–1819.

Dunham, R. (1996), “The Delphi technique. [Cited 2002 Mar 24]”, Available from: http://www.medsch.wisc.edu/adminmed/2002/ orgbehav/ delphi.pdf

Electrin, M. and et. al. (2013), “An Evaluation of Microfinance Services on Poverty Alleviation in Kisii County, Kenya”, Research Journal of Finance and Accounting, 4(10): 28-39.

El-Gamal, M., M. El-Komi, D. Karlan and A. Osman (2014), “Bank-insured RoSCA for microfinance: Experimental evidence in poor Egyptian villages”, Journal of Economic Behavior and Organization, 103, 56–73.

El-komi, M. and R. Croson (2013), “Experiments in Islamic microfinance”, Journal of Economic Behavior and Organization, 95: 252– 269.

Galema, R., R. Lensink and L. Spierdijk (2011), “International diversification and Microfinance”, Journal of International Money and Finance, 30: 507–515.

Giné, X. and D. Karlan (2014), “Group Versus Individual Liability: Short and Long Term Evidence from Philippine Microcredit Lending Groups”, Journal of Development Economics, 107: 65–83.

Hartarska, V., X. Shen and R. Mersland (2013), “Scale Economies and Input Price Elasticities in Microfinance Institutions”, Journal of Banking and Finance, 37: 118–131.

Hasanzadeh, A. and H. Meisami (2012), “The Economic Necessity of Establishing Islamic Microfinance Institutes in Iran: A Theoretical Analysis”, Basic Research Journal of Business Management and Accounts, 1(1): 6-13.

Hermes, N., R. Lensink and A. Meesters (2011), “Outreach and Efficiency of Microfinance Institutions”, World Development, 39 (6): 938–948.

Hudon, M. and A. Périlleux (2014), “Surplus Distribution and Characteristics of Social Enterprises: Evidence from Microfinance”, The Quarterly Review of Economics and Finance, 54: 147–157.

Jabakhail, M. (2012), “Islamic Microfinance: A Remedy for Poverty in Afghanestan? (M.S. Thesis)”, University of Erfurt.

Jang, R. (2013), “Microfinance Business Models: Comparing and Contrasting Grameen Bank and Compartamos Banco (M.S. Thesis)”, Massachusetts Institute of Technology,.


Jia, X., X. Cheng and H. Jikun. (2013), “Microfinance, Self-employment, and Entrepreneurs in Less Developed Areas of Rural China”, China Economic Review, 27: 94–103.

Karlan, d. s. (2002), “Social Capital and Microfinance (PH.D Thesis)”, Massachusetts institute of technology.

Kennedy H. P. (2004), “Enhancing Delphi Research: Methods and Results”, J Adv Nurs; 45(5): 504-11.

Khandker, S. R. (2012), “Seasonality of Income and Poverty in Bangladesh”, Journal of Development Economics, 97: 244–256.

Kireti G. W. and M. Sakwa (2014), “Socio-Economic Effects of Microfinance Services on Women: The Case of Rosewo Microfinance, Nakuru County, Kenya”, International Journal of Academic Research in Economics and Management Sciences, 3(3): 43-60.

Kodongo, O. and L. Kendi (2013), “Individual Lending Versus Group Lending: An Evaluation with Kenya’s Microfinance Data”, Review of Development Finance, 3: 99–108.

Lonborg, J. H. and O. D. Rasmussen (2014), “Can Microfinance Reach the Poorest: Evidence from a Community-Managed Microfinance Intervention”, World Development, 64: 460–472.

Ly, P. and G. Mason (2012), “Competition Between Microfinance NGOs: Evidence from Kiva”, World Development, 40(3): 643–655.

Mallick, D. (2012), “Microfinance and Moneylender Interest Rate: Evidencefrom Bangladesh”, World Development, 40(6): 1181–1189.

Marju, V. (2007), “Growth of Indian Microfinance: a Case-Study-Based Review of Trends and Challenges (M.B.A Thesis)”, Massachusetts institute of technology.

Menknoff, L. and O. Rungruxsirivorn (2011), “Do Village Funds Improve Access to Finance? Evidence from Thailand”, World Development, 39(1):110–122.

Mersland, R., B. Despallier and M. Supphellen (2013), “The Effects of Religion on Development Efforts: Evidence from the Microfinance Industry and a Research Agenda”, World Development, 41:145–156.

Nudamatiya, A. B, D. Y. Giroh and J. F. Shehu (2010), “Analysis of Micro-finance Impact on Poverty Reduction in Adamawa state, Nigeria”, JOURNAL OF Agriculture and Social Sciences, 6(4): 91-96.

Ocasio, V. M. (2012), “Essay on the Role of Microfinance Institutions in Financial Deepening Economic Growth and Development (PH.D Thesis)”, Colorado State University.

Okpara, G. C. (2010), “Mirofinance Banks and Poverty Alleviation in Nigeria”, Journal of Sustainable Development in Africa, 12(6): 177-192.

Pellegrina, L. D. (2011), “Microfinance and Investment: A Comparison with Bank and Informal Lending”, World Development, 39(6): 882–897.


Powell, C. (2003), “The Delphi Technique: Myths and Realities”, J Adv Nurs, Feb; 41(4): 376-82.

Rahman, M. M. (2010), “Islamic Micro-Finance Programme and Its Impact on Rural Poverty Alleviation”, International Journal of Banking and Finance, 7(1):119-138.

Rajbanshi R., M. Huang and B. Wydick (2015), “Measuring Microfinance: Assessing the Conflict between Practitionersand Researchers with Evidence from Nepal”, World Development, l68: 30–47.

Ringkvist, J. (2013), “Women’s Empowerment through Microfinance- A Case Stuy on Burma. Bachelor Thesis”, Department of Economics at the University of Lund, Sweden.

Riwajanti, N. I. (2014), “Exploring the Role of Islamic Microfinance Institution in Poverty Alleviation Through Microenterprises Development, A Case Study of Islamic Financial Cooperative (BMT) in Indonesia”, Kyoto Bulletin of Islamic Area Studies, 7: 49-66.

Roberts, P. W. (2013), “The Profit Orientation of Microfinance Institutions and Effective Interest Rates”, World Development, 41: 120–131.

Rutherford, S. (2000), “The Limits of Micro Credit as a Rural Development Intervention”, The Institute for Development Policy and Management, Manchester university.

Sagamba, M., O. Shchetinin and N. Yusupov (2013), “Do Microloan Officers Want to Lend to the Less Advantaged? Evidence from a Choice Experiment”, World Development, 42:182–198.

Serrano-Cinca, C. and B. Gutierrez-Nieto (2014), “Microfinance, the Long Tail and Mission Drift”, International Business Review, 23: 181–194.

Servin, R., R. Lensink and M. Van Den Berg (2012), “Ownership and Technical Efficiency of Microfinance Institutions: Empirical Evidence from Latin America”, Journal of Banking and Finance, 36: 2136–2144.

Togba, E. L. (2012), “Microfinance and Households Access to Credit: Evidence from Côte D’Ivoire”, Structural Changeand Economic Dynamics, 23: 473– 486.

Vernerey, A. and J. Hörnell (2013), “The Impact of Population Mobility on Repayment Rates in Microfinance Institutions”, Working paper at Duke University Durham, North Carolina.

Vonderlack, R. M. and M. Sehreiner (2002), “Women, Microfinance and Savings: Lessons and Proposals”,Development in Practice, 12: (5): 602-612.

Weber, O. and A. Adnan (2014), “Empowerment Through Microfinance: The Relation Between Loan Cycle and Level of Empowerment”, World Development, 62:75–87.

ناريا ر رخ يلام نيمات رب رثوم لماوع...

Documents