aꞌalolaixenoxouiesukalisitoane luka vaikalalamana · mitema no anu aꞌalosou keakea e ta angelo...

124
1 AꞌALO LAIXE NOXOU IESU KALISITO ANE LUKA MUKAUKAVU VAIKALA LAMANA MULAI NOXOU TEOPILO Vaikala lamana Aꞌalo laixe sou Iesu Kalisito e Luka mukaukavu ꞌo ne anu muaꞌaloxu Iesu lamana lexe Anu muneꞌe sou unoꞌa ta Isilaeli iloꞌa ta mitema latala ukalusi ilivu. No anu aꞌalo noxou (4:18), la Iesu muvikalaneꞌi ta mitema lexe, Uleenu Tavuna muavutilixu sou uaꞌaloxu vaikala laixe noxou Lataua ulai noxiꞌa ta mitema ane paꞌusiꞌa no anu mimii tavuꞌalo. No anu lavuku noxou Luka ꞌo, la muaꞌalo tavuꞌalo no anu mauli sou ꞌosaꞌila. Musoko no anu aꞌalo noxou la muaꞌaloxu xali noxou Iesu ne, muxalixu ꞌosaꞌila toxoxaꞌa manina (1:42-48; 2:10) xe no anu kaluxusou (24:52). No mine Iesu mulivu mutelai teitexi no opo loxotolo. Luka anusisi muaꞌaloxu xaixai noxou Iesu xe mimii tavuꞌalo Anu muꞌoxonu. Mo vaikala tovolaꞌi moseꞌi Anu muꞌoxonu kalumo ne umomomo sou namaisou no anu lavuku leviani uasi. Loxo lexe sou ꞌosaꞌila noxiꞌa ta angelo (2:13-14), xe ta mitema sou isaxilaꞌa ta sipsip milai mi- maisou Iesu no mine nenu mivoꞌonu. Mo Luka muaꞌaloxu Iesu no mine nenu ilou momu minoꞌu milailixu no nano no anu taasou lalotu tatila noxou Lataua sou mialusou loxo lapuloto noxou Mosesi mivikalaneꞌi sou imulinu. Mo muaꞌaloxu vaikala tovolaꞌi vile sou itema ne Samalia e muꞌoxonu ꞌilixo laixe noxou itema vile ane ta mitema ta masua mivau xe molomolo e muꞌumesou momu. No nano no anu lavuku noxou Luka, la anu muaꞌaloxu ꞌilixo sou lakilala maninasou mo muaꞌaloxu xaixai noxiꞌa ta sema no nano no anu xaixai noxou Iesu, mo xaixai no anu Uleenu Tavuna xe ꞌilixo sou Lataua uxiunu tumalou no anu ꞌilixo masumasua noxiꞌa ta mitema. Aꞌalo noxou Luka ukalu ane ꞌo uasi, anu musolonu aꞌalo noxou la no anu lavuku vile mukaukavunu aꞌalosou xaixai

Upload: duongdung

Post on 26-Nov-2018

226 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

1

AꞌALO LAIXE NOXOU IESU KALISITO ANELUKAMUKAUKAVU VAIKALA LAMANA MULAINOXOU TEOPILOVaikala lamanaAꞌalo laixe sou Iesu Kalisito e Luka mukaukavu ꞌo ne

anu muaꞌaloxu Iesu lamana lexe Anu muneꞌe sou unoꞌata Isilaeli iloꞌa ta mitema latala ukalusi ilivu. No anu aꞌalonoxou (4:18), la Iesu muvikalaneꞌi ta mitema lexe, UleenuTavuna muavutilixu sou uaꞌaloxu vaikala laixe noxouLataua ulai noxiꞌa ta mitema ane paꞌusiꞌa no anu mimiitavuꞌalo. No anu lavukunoxou Luka ꞌo, lamuaꞌalo tavuꞌalono anu mauli sou ꞌosaꞌila. Musoko no anu aꞌalo noxou lamuaꞌaloxu xali noxou Iesu ne, muxalixu ꞌosaꞌila toxoxaꞌamanina (1:42-48; 2:10) xe no anu kaluxusou (24:52). Nomine Iesu mulivu mutelai teitexi no opo loxotolo.

Luka anusisi muaꞌaloxu xaixai noxou Iesu xe mimiitavuꞌalo Anu muꞌoxonu. Mo vaikala tovolaꞌi moseꞌi Anumuꞌoxonu kalumo ne umomomo sou namaisou no anulavuku leviani uasi. Loxo lexe sou ꞌosaꞌila noxiꞌa ta angelo(2:13-14), xe ta mitema sou isaxilaꞌa ta sipsip milai mi-maisou Iesu no mine nenu mivoꞌonu. Mo Luka muaꞌaloxuIesu no mine nenu ilou momu minoꞌu milailixu no nanono anu taasou lalotu tatila noxou Lataua sou mialusouloxo lapuloto noxou Mosesi mivikalaneꞌi sou imulinu. Momuaꞌaloxu vaikala tovolaꞌi vile sou itema ne Samalia emuꞌoxonu ꞌilixo laixe noxou itema vile ane ta mitema tamasuamivau xemolomolo e muꞌumesoumomu. No nanono anu lavuku noxou Luka, la anu muaꞌaloxu ꞌilixo soulakilalamaninasoumomuaꞌaloxu xaixai noxiꞌa ta semanonano no anu xaixai noxou Iesu, mo xaixai no anu UleenuTavuna xe ꞌilixo sou Lataua uxiunu tumalou no anu ꞌilixomasumasua noxiꞌa ta mitema.

Aꞌalo noxou Luka ukalu ane ꞌo uasi, anumusolonu aꞌalonoxou la no anu lavuku vile mukaukavunu aꞌalosou xaixai

LUKA 1:1 2 LUKA 1:4noxiꞌa ta aposeli. Lavuku ane xaixai noxiꞌa ta aposeline, anu muaꞌaloxu xaixai noxiꞌa ta aposeli no mine Iesumulivu mulai teitexi no opo loxotolo.Aꞌalo muai no nano aloxo ꞌo

Vaikala lamana mulai noxou Tiopilasi 1:1-4Aꞌalosiꞌa Iesu ilou Ioanesi ta neniꞌa mivoꞌoneꞌi xe ta

molomoloxaꞌa 1:5–2:52Xaixai noxou Ioanesi itema sou uꞌulosiꞌa ta mitema 3:1-

20Iesu muꞌulo xe mukalu la mulai no anu tovotovo 3:21–

4:13Xaixai noxou Iesu ne Xalilaia 4:14–9:50Iesu mulutu ne Xalilaia sou mulai ne Ielusalemu 9:51–

19:27Voxo kalukaluxusou no ale xe no nano ne Ielusalemu

19:28–23:56Iesu mutulu, mo mupalaplaꞌalixu, xe mulivu mulai

teitexi no opo loxotolo 24:1-531 ✡Eni akaukavu vaivaikala ano ꞌo ulai noxine, nini

tila Teopilo. Tei, la ta mitema tapiena mitovo avoꞌa soumikaukavunu aꞌalo soumimii ane Latauamumomomosoumuxali no nixi noxixe. 2Aneꞌi mimulinu vaikala noxiꞌa tamitema aneꞌi e mimaisou mimii ane ne no ieꞌi no voxoane mimii ne musoko muxali. Aneꞌi ta mitema ane ne,mixolu lexe aneꞌi ta mitema sou xaixai sou vaikala noxouIesu. La sou aneꞌi milosixe aꞌalo sou mimii ane ne. 3 Loxone, la sou eni kalumo emasaxa lexe akaukavunu aꞌalosou mimii ane ne mo asovanu ulai noxine. Eni exaxaimaxuveeni musuku sou ekakamulinu mimii mukalusi netavaꞌu laixe. Mo vaimomo ꞌo, eni ekaukavu laixe aloxonesi, aloxo mimii ane ne muxali. 4 Nini naitisou, la sounalavu laixe lexe vaivaikala ane aneꞌi milosienixu ne, anumaninasi.

Elisaveti Mivoꞌonu Ioanesi✡ 1:1: Apo 1:1

LUKA 1:5 3 LUKA 1:175 No voxo ane Elodesi muxolu loxo tatananu tuala no

xalee lia tila ne Iutaia, la ailiꞌi vile muxoxolu lai ne,ualasou lexe Sakalia. Anu itema vile no anu laꞌoluxaꞌata Avia. Semau ne, ane Aloni mutuꞌu ovuxu e ualasielexe Elisaveti. 6 Ilou mixolu milapu no iou Lataua momilavusoumimulinu vaivaikala noxou Latauamo lapulotonoxou mukalusi, la isusu no iou uasi. 7 Ia, ilou ta ꞌiliꞌauasi, xo Elisaveti imomomosou ipalaa la uasi, mole ilou taaululu mukalu ne.

8 Alaxu vile, la laꞌoluxaꞌa noxou Sakalia milai miꞌoxonuxaixai noxiꞌa sou iꞌelaxaꞌa ta sipsip no iou Lataua. 9 ✡Laaneꞌi miꞌoxonu vilaꞌi vile mimulinu ꞌilixo noxiꞌa sou mis-osovosou vile noxiꞌa sou lexe uꞌunalai no taasou lalotutatila noxou Lataua sou uꞌelaxumimii ane tumaꞌu lailaixe.Xe miꞌoxo aloxo ne, la misosovosou Sakalia. 10 Voxosou anu uꞌelaxu mimii ane tumaꞌu lailaixe muxali, la tamitema tapiena mipita no ale sou milinga mulai noxouLataua.

11 La sou angelo vile noxou Tila muxali mupalaꞌa noxouSakalia. Muxali la mutulu no xalee tema no anu valovaloe iꞌelaxu mimii tumaꞌu lailaixe no anu. 12 Anu mumaisouangelo ne, la mukuluke xe mumamaꞌu. 13 Ia angelomuvikalanu aloxo ꞌo, “Sakalia, naꞌume mamu! Latauamulomusou linga noxine ne. Iliꞌi, la semameni Elisavetiivoꞌonu keakea mulu vile. La nini namoxoꞌu ualasou lexeIoanesi. 14Ulai iliꞌi, la oponeni uꞌosaꞌosasoumo tamitematapiena kalumo iꞌosasou no voxo mine ivoꞌonu. 15 ✡Xoanu uxali itema tila vile no iou Lataua. Anu umomomosouuiexu uaini mo lexa pekiaꞌu uasi. Xo no mine anu uxolunoxie nenu opoone sio mo no anu maulixu ukalusi ne,la Uleenu Tavuna uꞌanaꞌana noxou. 16 Anu ulivulixaꞌa tamitema tavuꞌalo ne Isilaeli ilivu ilai noxouTila, anu Latauanoxiꞌa. 17 ✡Anu unoꞌu uleenu mo xavi noxou Eliasi souuuli noxou Tila. Anu upitaneꞌi ta mamiꞌa iloꞌa ta ꞌiliꞌa✡ 1:9: Mul 30:7 ✡ 1:15: Iti 6:2-3 ✡ 1:17: Mal 3:1; 4:5-6; Mat 17:11-13

LUKA 1:18 4 LUKA 1:27sou oponeꞌi upita vilesisi mo uxiuneꞌi aneꞌi ane ilomuxuvaikala noxou Lataua uasi mo ixali ta mitema sou ilavu noanu voteꞌi ane mulapusi. Anu ulalaaxineꞌi ta mitema souixomaiou Tila.”

18 Sakalia mulomusou vaikala ane ne, la mutaliꞌisouangelo aloxo ꞌo, “Loxovaa, la sou eni alavu manina lexenini nevikala ne manina? Xo nexi noxie semaxeni ne, taaululu manina.”

19✡La angelo mukolinu vaikalau aloxo ꞌo, “Eni ualasilolexe Xavulieli. Eni atutulu no talaxu Lataua. La sou Anumupalusilo eneꞌe noxine sou avikala no anu aꞌalo laixe anene. 20 Ioxe, nini nalomu. Usoko vaimomo ꞌo mo ulai utalono voxo ane mii ane eni evikalanenixu ꞌo uxali manina, lanini anaxene utomumo navikala uasi. Xo nini namuxaxutaneni no anu vaikala noxilo ane uxali manina no voxoane Lataua musosovosou ne uasi.”

21 Ta mitema mixomaiou Sakalia maxuveeni, la souaneꞌi taneꞌi lili lexe tavaꞌu loxovaa la sou anu muxolumaxuveeni no nano no tani tila noxou Lataua ne. 22 Xeiliꞌi, la anu muuatu no ale, ia umomomo sou uvikalaneꞌiuasi. La sou aneꞌi milavu lexe anu mumaisou mii vile loxoaipiepiena no nano no taasou lalotu tatila noxou Lataua.Anu mutovotovolaꞌi no avolusi, ia uvikala uasi.

23 Xe iliꞌi no mine voxo sou xaixai noxou mukalu, lamulivu mulai no tani. 24 Ioxe, iliꞌi la semau Elisavetiopoone. La ane mixolixu no nano no tani mumomomoloxo soꞌio taꞌuve. 25 La mivikala lexe, “Tila tanuxo, la soumuꞌoxonu mii ano ꞌo muxali noxilo sou ukalusou maelanoxilo no ieꞌi ta mitema.”

Vaikala Lamana sou Xali Noxou Iesu26 Soꞌio taꞌuve mukalu xe muxatele vile sou muxali,

la Lataua mupalusou angelo vile ualasou lexe Xavulielimuxali muneꞌe no tuala vile ne Naseleti no xalee lia tilane Xalilaia. 27 ✡Anu muxali noxie sema vile vuangamisosovosie lexe iꞌuluxu itema vile ualasou lexe Iosepu,✡ 1:19: Tan 8:16; 9:21 ✡ 1:27: Mat 1:16, 18

LUKA 1:28 5 LUKA 1:41anu Deviti ꞌilusunu vile. Sema ne, ualasie lexe Malia.28 Ioxe, angelo muxali noxie, la muvikala aloxo ꞌo, “Opooseꞌisisi uxolu noxine. Lataua uxolu noxine mo ualusine.”

29 Ia Malia milomusou vaikala ane ne, la tane lili noanu, la mixavutala lexe vaikala ano ꞌo laaxu a loxovaa?30-31✡La anu muvikalane aloxo ꞌo, “Naꞌume uasi. Latauatanuxene nini Malia. Nalomu, ulai iliꞌi la nini oponeni lanavoꞌonu ꞌiline vile mulu. La namoxoꞌu ualasou lexe Iesu.32 ✡Ulai, la anu uxali tila mo aneꞌi ilemolu lexe Latauateitexi manina ꞌOlu. La Lataua Tila usosovosou Iesu souunoꞌu tanixu ꞌilusunu Deviti. 33 Anu sou usaxilaꞌa Iakovota xaixasou iloꞌa ta ꞌiluꞌilusunu utotomu mo saxisaxilaꞌunoxou ne umomomo sou ukalu uasi.”

34 Ia Malia mivikalanu angelo aloxo ꞌo, “Mii ane ꞌo uxalia loxovaa? Xo eni vuanga sio.”

35 Angelo mukoline aloxo ꞌo, “Ulai, la Uleenu Tavunauxolu noxine, la sou Lataua teitexi manina xaviinu uvau-sine. Aloxo ne, la sou nini navoꞌonu ꞌiline ne. La imoxoꞌulexe itema vilemalemalenge noxou LatauamoAnu LatauaꞌOlu. 36 Namaisie tulaneni Elisaveti. Ane aululu mukalu,ia ane ꞌa opoone sou ivoꞌonu ꞌilie mulu. Tei, la ane semasou ipalaa uasi, ia soꞌioxe sou opoone a muxatele vile sou.37✡Mii vile pekiaꞌu sou Lataua uꞌoxonu uasi.”

38 Malia mivikalanu aloxo ꞌo, “Mii ane nini nelemolune, uxali noxilosi aloxo ne. Xo eni asema sou xaixainoxou Tilasi.” Angelo muvikalane aloxo ne mukalu, lamuꞌumesie sou mulai.

Malia Mixixaosie Elisaveti39 No voxo ane ne, la Malia miavuti sou mipalea mi-

nuna no xalee lia tila ne Iutaia, la sou mitelo no tualavile muxolu no laxaꞌilu vile. 40 Mixali la miꞌunalai notani noxou Sakalia sou misexelaxe Elisaveti. 41 No mineElisaveti milomusou vaikala sou sexela noxie Malia, lakeakea no nano no opoone ne, musuxulae. Xe Uleenu✡ 1:30-31: Ais 7:14; Mat 1:21-23 ✡ 1:32: 2Sa 7:12-13, 16; Ais 9:7✡ 1:37: Tav 18:14

LUKA 1:42 6 LUKA 1:53Tavuna muꞌanaꞌana noxie Elisaveti. 42 La ane miꞌava tatilaaloxo ꞌo, “Lataua mualusine laixe manina no taiineꞌi tasema tavuꞌalo, mo mualusou ꞌiline e muxolu no oponenine kalumo. 43 Eni asema maꞌi, la sou Tila noxilo nenumineꞌe noxilo ꞌo? 44 Eni elomusou sexela noxine, la alaxuvilesisi ꞌo, la keakea muxolu no opoleli ꞌo, musuxulae soumuꞌosa. 45 Lataua ualusie ane ane mimulaxu tane no anuvaikala noxou lexe mimii e mulemolu ne, anu uꞌoxonumaninasou.”

Lexeie Malia46✡Xe Malia miavuti, la milexe aloxo ꞌo,

“Eni taleli uꞌitinu Tila ualasou,47mo eni uleeleli kalumo uꞌosasou Lataua,

Anu itema sou pamauli noxilo.48 Xo Anu muxavutalaleli eni asema sou xaixai noxou

vitanisi,la sou ulai iliꞌi, la ta mitema tavuꞌalo ilemelo lexe

Lataua mualusilo.49 Xo itema sou xavi muꞌoxonu mimii tatila manina

muneꞌe noxilo.Anusi anu Lataua malemalenga manina mo anu loxo

itema uasi.50 ✡Anu ualaunaxaꞌa aneꞌi ane itoxonu utotomu mo

kaluxu uasi.51✡Anu muꞌoxonu xaixai xaviinu no avolu,

mo mukusaiꞌa aneꞌi ane meꞌa iꞌitinu ualasiꞌa no anuxavutalaiꞌasi.

52✡Anu muluꞌelainixiꞌa ta motu sou isaxilaꞌa ta mitemamo muxexeneꞌi no puloulousiꞌa,ia mutelailixaꞌa aneꞌi ta mitema vitanisi la mitelai

minoꞌu tanixaꞌa.53 ✡Anu muꞌanaꞌanalixaꞌa aneꞌi ane misolixaꞌa no anu

laꞌilali laixe,ia mukusaiꞌa aneꞌi ane lavulutiiꞌa tavuꞌalo ne, milai

viatanisi.✡ 1:46: 1Sa 2:1-10 ✡ 1:50: Lex 103:13, 17 ✡ 1:51: 2Sa 22:28✡ 1:52: Iop 5:11; 12:19; Lex 147:6 ✡ 1:53: Lex 34:10

LUKA 1:54 7 LUKA 1:6654 ✡Anu musuꞌulineꞌi ta mitema sou xaixai noxou, ta

Isilaeli.Anu muxavutalaneꞌi mo tanuxaꞌa.55 ✡Aloxo Anu muxavutalanu vaikala e Anu mulemolu

noxou Avalaamuiloꞌa ta xaixasou mo ta ꞌiluꞌilusunu xe ta xaixasiꞌa ta

maminge iloꞌa ta ꞌiluꞌilusuneꞌi ta maminge.”56 Malia ilee Elisaveti mixoxolu mumomomo loxo soꞌio

tatalu, xe iliꞌi la ane milivu milai no tualasie.Elisaveti Mivoꞌonu Ioanesi

57 Voxo sou Elisaveti ivoꞌo muxali, la mivoꞌo ꞌilie muluvile. 58Xe ta tema tualasie iloꞌa tamineminemilomusie xomimaisie lexe Tila tanuxe musuku, la aneꞌi iloꞌa miꞌosa.

59 ✡Xe mivoꞌo mo voxo muxatele tatalu sou, la aneꞌimineꞌe mipita sou xooxoomungaasou xe sou lexe imoxouualasou sou momu Sakalia. 60 Ia nenu mivikala aloxo ꞌo,“Uasi! Tamoxou ualasou lexe Ioanesi.”

61 Ia aneꞌi mivikalane aloxo ꞌo, “Ta minemineni vileualasou loxo ne uasi.” 62La sou aneꞌi milosi no avoꞌamulainoxoumomu lexe umoxoꞌu ꞌolu ualasou a loxovaa? 63Anumutovolaꞌi sou lexe inoꞌu ovu alelaxu sou ukaukavu noanu. Xe milosou mukalu, la anu mukaukavu no anu aloxoꞌo, “Ngamoxoꞌu ualasou lexe Ioanesi.” Aneꞌi mimaisouuala ane ne, la mikuluke manina. 64 Alaxu vilesisi ꞌo, laSakalia anaxu e mutomu ne, utomu la ua. Anu umomomosou uvikala la. La sou muvikala sou muꞌitinu Latauaualasou. 65 Xe ta tema tualasou mimaisou aloxo ne, lamimamaꞌumisevile. La sou aꞌalosoumimii latala emuxaline, mulutu la mulai no tuatuala e no anu laxalaxaꞌilu sieIutaia. 66Tamitema latalamilomusou aꞌalo anene, la aneꞌitaneꞌi lili no anu. La sou mivikala lexe iliꞌi, la anu keakeane uxali itema a loxovaa? Xo milavu lexe xavi noxou Tilaa muxolu noxou ne.

Lexeu Sakalia✡ 1:54: Lex 98:3 ✡ 1:55: Tav 17:7; Mai 7:20 ✡ 1:59: Tav 17:12; Liv12:3; Luk 2:21

LUKA 1:67 8 LUKA 1:7767 Ioxe, Uleenu Tavuna muꞌanaꞌana noxou Ioanesi

momu e Sakalia ne, la sou anu muvikala mupalomatanaaloxo ꞌo,68 ✡ “Nenge taꞌitinu Tila ualasou, anu Lataua noxinge

nenge ta Isilaeli,xo Anu muneꞌe sou mulivulixaꞌa ta mitema noxou.

69✡No nano no taiineꞌi ta xaixasou iloꞌa ta ꞌiluꞌilusunu,Deviti e itema sou xaixai noxou.la Anu muxalixu itema vile xaviinu sou upamauli-

nenge.70 Aloxo, tatei la Anu mulemo noxiꞌa ta mitema sou

palomatana noxou eAnu musosovosiꞌa.

71✡Anu upamaulinenge no avoꞌa ta uluamengemo no avoꞌa tamitema ukalusi ane imasaxainge uasi.

72✡Anu tanuxaꞌa ta xaixasinge iloꞌa ta ꞌiluꞌilusunenge,mo muxavutalanu vaikala noxou e Anu musakiinu

tatei,73✡noxou Avalaamu, Anu ꞌilusunenge.74 Sou lexe Anu upamaulinenge no avoꞌa ta uluamenge

mo sou lexe nenge tamamaꞌu mo taꞌume uasi,75✡ia nenge taxaxai noxou, la nenge taxolu vaꞌaxu no anu

ꞌiliꞌilixo masumasuamo tamulinu ꞌilixo ane mulapu no voxovoxo uto-

tomu.76✡Monini ꞌalixeni ꞌo, ulai iliꞌi la imoxoine lexe nini itema

sou palomatana noxou Lataua teitexi manina.Xo nini naulaxunu Tila sou namomosou voteꞌisou,

77✡mo sou ta mitema noxou ilavusou lexeAnu uxiu tumalou ꞌiliꞌilixo masumasua noxiꞌa mo

upamaulineꞌi✡ 1:68: Lex 72:18 ✡ 1:69: Lex 18:2 ✡ 1:71: Lex 106:10 ✡ 1:72: Tav17:7; Lex 105:8-9 ✡ 1:73: Tav 22:16-17 ✡ 1:75: Tit 2:12-14 ✡ 1:76:Ais 40:3 ✡ 1:77: Iel 31:34

LUKA 1:78 9 LUKA 2:778✡xo Anu tanuxaꞌa musuku. Mo no anu alauna noxou,

la Anu usovanu lamana sou tuala teitexi uneꞌenoxinge,

79 sou ukaasiꞌa ta mitema aneꞌi e mixolu no isivoxomo mimuamuaꞌi no voteꞌi ane masua sou soli uxal-

isiꞌa no anu,mo sou upamuxanenge no anu voteꞌi sou opo seꞌi-

sisi.”80 Iliꞌi, xe molomolo ne muxali tila, la uleenu tavuna

muꞌanaꞌana noxou. La mulai muxolu no xalee lia vitanisi,mutalo no voxo sou anu mupalaꞌa no ieꞌi ta Isilaeli.

2Malia Mivoꞌonu Iesu(Mat 1:18-25)

1 Ioxe, no voxo ane ne, la tila noxiꞌa ta Romu ualasoulexe Kaisari Auxusuto mumulaxu vaikala vile pekiaꞌu. Lamuvikala aloxo ꞌo, “Ngingi ta mitema ne Romu ukalusine, ngalai no nunisinge sou ikaukavu ualasinge no lavukunoxilo.” 2 Ano ꞌo ne, anu usoko sou ikaukavu ualasiꞌa teimanina no voxo ane Kirinito musaxilaꞌu xalee lia tila neSilia. 3 La sou ta mitema mukalusi milai no nunisiꞌa soulexe ikaukavu ualasiꞌa.

4 Ioxe, itema vile ualasou lexe Iosepu kalumomulutu notuala ne Naseleti no xalee lia tila ne Xalilaia, sou mununano tuala ne Vetiliemu no xalee lia tila ne Iutaia. Xo anuDeviti ꞌilusunu vile. 5 Anu ilee Malia e misosovosie lexeanu semau, milai sou ikaukavu ualasiꞌa. Ia Malia ne, aneopoone. 6 Xe no voxo ane ilou mixolu ne Vetiliemu, lavoxo sou lavuloꞌo noxie muxali. 7 La mivoꞌonu ꞌilie mululaposalaxu. Mivoꞌonu mukalu, la mikupokuponu no anulavalavasiꞌa ta keakea sou miaisou no nano no taasoulaꞌilalixaꞌa ta bulumakau. Xo tani vile sou aneꞌi iai no anuuasi.

Ta Angelo Miaꞌaloiꞌa ta Mitema sou Isaxilaꞌa ta Sipsip✡ 1:78: Ais 60:1-2

LUKA 2:8 10 LUKA 2:208 Io, no xalee lia vile no ale ne Vetiliemu, la ta mitema

moseꞌi ꞌa mixaxai sou misaxilaꞌa ta sipsip no ꞌolovoxo anene. 9 La angelo noxou Tila muxali noxiꞌa xe lamanaxuTila mukaasiꞌa, la aneꞌi miꞌume. 10 Ia, angelo muvikalaneꞌialoxo ꞌo, “Ngaꞌume uasi. Xo eni eneꞌenu aꞌalo laixesou uꞌoxongengi ta mitema ukalusi no lia ꞌo, ngaꞌosa noanu. 11 Aꞌalo laixe ne aloxo ꞌo. Vaimomo ꞌo, itema soupamauli mupaa no tuala noxou Deviti. Anu Tila Kalisito.12 Anu sosovo noxinge sou ngalavusou aloxo ꞌo. Ngalai langamaisou keakea vile mikupokuponu no anu lavalava kamiaisou no taasou laꞌilalixaꞌa ta bulumakau.”

13 Angelo muvikala mukalu, la alaxu vilesisi, la taangelo tavuꞌalo sou ꞌotoꞌoto no opo loxotolo ne mixalimipita noxou soumiꞌitinu Lataua ualasou. 14✡Lamivikalaaloxo ꞌo,“Taꞌitinu ualasou Lataua uxolu teitexi manina.

Nexi telinga lexe opo seꞌisisi noxou Lataua uxolunoxiꞌa ta mitema no lia ane Lataua uꞌosasiꞌa.”

15 Ta angelo mivikala aloxo ne mukalu, xe mixexesiꞌasou milivu no opo loxotolo, la ta mitema sou isaxilaꞌata sipsip mivikalaneꞌi ngatongatoꞌo lexe, “Ioxe, nengeꞌatalai ne Vetiliemu mo tamaisou mii ane muxali e Tilamuvikalanengexu ꞌo.”

16 La sou aneꞌi mipalea milai, la mixalisiꞌa Malia ilouIosepu xe mimaisou keakea uai no taasou laꞌilalixaꞌa tabulumakau. 17 Mimaisou mukalu, la milai miaꞌaloiꞌa tamitema no anu aꞌalosou keakea e ta angelo miaꞌaloxu.18 La ta mitema latala e milomusou aꞌalo e ta mitemasouisaxilaꞌa ta sipsip miaꞌaloiꞌaxu ne, mikuluke. 19✡Ia Maliane, mimolo taneu mimii latala e muxali noxie sou ꞌiliene mo tane umulimulinu. 20 Io, aneꞌi ta mitema souisaxilaꞌa ta sipsip ne, milivu la miꞌitiꞌitinu Lataua ualasou✡ 2:14: Luk 19:38 ✡ 2:19: Luk 2:51

LUKA 2:21 11 LUKA 2:31soumimii mukalusi anemilomu soumomimaisoumuxalimanina loxo ta angelo mivikalaneꞌixu.

Milaixu Keakea Iesu no Taasou Lalotu Tatila Noxou Lataua21✡Maliamivoꞌonu keakea xe voxo taꞌuvemomuxatele

tatalu mukalu, la xooxoo ungaasou xe mimoxoꞌu ualasoulexe Iesu. Xo uala ane ne, nenu opoone uao, ia angelo vilemulemolu tei.

22 ✡Iliꞌi, xe voxo sou aneꞌi ixali malemalenga no iouLataua loxo Mosesi muvikala muxali, la milaixu keakeane Ielusalemu sou milosou Tila. 23✡Aneꞌi miꞌoxonu aloxone, xo lapuloto noxou Tila muvikala aloxo ꞌo, “Ta keakeata mulu laposalaxaꞌa ukalusi ne, ikalineꞌi sou ixolu vaꞌaxuloxo Tila ta naꞌu.” 24 ✡Mo milai ne lexe sou miiamaneꞌita kuau tameiiꞌa, lexe uasi la ta utu tamei loxo lapulotonoxou Tila muvikala.

25-26 No voxo ane ne, la itema vile muxolu neIelusalemu, ualasou lexe Simeoni. Anu itema sou uꞌoxonuꞌilixo laixe mo anu itema sou utoxonu Lataua mo anuuxomaiou voxo sou pamauli noxiꞌa ta Isilaeli. Mo UleenuTavuna muxolu noxou, la muvikalanu lexe anu usoliuao, ia umaisou Kalisito noxou Tila. 27 Uleenu Tavunamuavutinoxu Simeoni, la muꞌunalai no nano no taasoulalotu tatila noxou Lataua. La Iosepu ilee Malia mineꞌenuꞌiliꞌa Iesu mo miꞌunalai kalumo sou imulinu ꞌiliꞌilixosoue loxo lapuloto noxou Mosesi mulemolu. 28 Simeonimumaisiꞌa, lamulai noxiꞌa soumuvoꞌonu keakea. IomuꞌitiLataua, la muvikala aloxo ꞌo,29 “Tila, eni amitema sou xaixai noxinesi.

La eni emasaxa lexe asoli seꞌisisi loxo nini nelemolu.30 ✡Xo eni ieli mumaisou itema e nesovanu muneꞌe sou

upamaulinexi.31 Nini nemomomosou itema ane ꞌo mo ta mitema latala

ukalusi imaisou.✡ 2:21: Luk 1:31 ✡ 2:22: Liv 12:1-8 ✡ 2:23: Mul 13:2, 12 ✡ 2:24:Liv 12:8 ✡ 2:30: Ais 52:10; Luk 3:6; Tit 2:11

LUKA 2:32 12 LUKA 2:4032 ✡Anu lamana sou ukaasiꞌa ta mitema ane ilavusou

Lataua uasi.Ia lamana ane ne, ukaasiꞌa la aneꞌi iꞌitinu ta Isilaeli

ualasiꞌa.”33Momu ilee nenumikuluke no anumimii ane Simeoni

mulemolusou. 34 ✡Xe Simeoni mualusiꞌa, la muvikalaneMalia aloxo ꞌo, “Nalomu. Latauamusosovosou ꞌiline ꞌo souuꞌoxoneꞌi ta mitema tavuꞌalo ne Isilaeli ilapau xe tavuꞌaloitulu. Mo anu Lataua musosovosou lexe ta mitematavuꞌalo ivikala tumalou noxou. 35 La sou xavutalaiꞌa neuxali upalaꞌa lamana lexe imasaxau ꞌiline uasi. La ninitaneni uxoto sou ꞌiline ne loxo laviso uxotonu taneni.”

36No anu voxo e Simeoni muvikalane Malia ne, la semavile sou palomatana mixoxolu ne kalumo. Ualasie lexeAna, ane Panueli ꞌolu sema, ia ane vile noxiꞌa ta Aseli.Ane aululu manina mukalu. Tatei no mine ane vuanga,la ane mitaulaꞌi mo ilou mulue mixolu tauu ie taꞌuvemo muxatele tamei. 37 Ia iliꞌi, la mulue musoli, io anemixolu vaalu mole tauu iexe muxali loxo itemaxu tamiꞌamo tamiꞌa. Ia ane Ana ne, iꞌumesou taasou lalotu tatilanoxou Lataua uasi, ane ixolu sou ilolotu noxou Latauano aso mo ꞌolovoxo. Mo ane ipelemu sou ikilaka ulainoxou Lataua no voxovoxo. 38 Ia ane mineꞌe ꞌalai noxoukeakea kalumo, la mivikala laixe musuku mulai noxouLataua. Ane miaꞌaloxu keakea mulai noxiꞌa ta Ielusalemumukalusi emixomaiou voxo ane sou Lataua upamaulineꞌi.

39 ✡Iosepu ilee Malia miꞌoxonu mimii latala mukalusiloxo lapuloto noxou Tila mulemolu. Mukalu, la milivumilai no tualasiꞌa ne Naseleti no xalee lia tila ne Xalilaia.40Mixolu xe, iliꞌi la ꞌiliꞌa muleme tatila momuxali pekiaꞌu.La Anu muꞌanaꞌana no anu xavutala lailaixe mo alaunanoxou Lataua muxolu noxou kalumo.

Molomolo Iesu Mulai no Nano no Taasou Lalotu TatilaNoxou Lataua✡ 2:32: Ais 42:6; 49:6; 52:10 ✡ 2:34: Ais 8:14; Mat 21:42; 1Pi 2:8 ✡ 2:39:Mat 2:23

LUKA 2:41 13 LUKA 2:52

41 ✡No anu tauutauu ie utotomu, la Iesu momu ileenenu ilavusou ilalai ne Ielusalemu no voxo sou isosovosouvoxo ane Lataua Mupolopepeeneꞌi Ta Isilaeli. 42 Xe notauu ie ane Iesu tauu iexu muxali loxo mavulovexa vilemo tamei, la aneꞌi iloꞌa minuna ne Ielusalemu loxo aneꞌiimumulinu ꞌilixo sou voxo tila ane ne. 43 Iliꞌi no minevoxo sou Lataua Mupolopepeeneꞌi Ta Isilaeli ne mukalu,ia aneꞌi ililivu o no tualasiꞌa, la molomolo Iesu ne muxolune Ielusalemu. Muxolu, io momu ilee nenu ilavusou lexeAnu a uxolu ne uasi. 44 Aneꞌi mixavutala lexe Anu iloꞌaaneꞌi ane mimuamuaꞌi sou ilivulivu ne, la sou aneꞌi iloumimuamuaꞌi voxo vile mukalu. Xe iliꞌi, la sou aneꞌi iloumisoko sou mikamulinu no taiineꞌi ta tema tualasiꞌa mota minemineꞌi. 45 Ia ixalisou uasi. La sou aneꞌi ilou milivumilai ne Ielusalemu sou ikakamulinu. 46 Ikakamuli xooxe voxo tatalusou, la mixalisou no nano no taasou lalotutatila noxou Lataua. No mine mixalisou, la Anu uxoxoluno taiineꞌi ta mitema sou ilosiꞌa ta mitema lavulavu souulolomusou vaikala noxiꞌa xe utalitaliꞌisiꞌa kalumo. 47 Laaneꞌi ane ilolomusou vaikalau Iesu ne, aneꞌi latala miku-luke no anu lavulavu noxou sou mukolinu taliꞌi noxiꞌa.48 Aneꞌi ilou mimaisou aloxo ne, la mikuluke manina. Lanenu mivikalanu aloxo ꞌo, “Ae, ꞌalixeni, tavaꞌu loxovaa, lasou nini neꞌoxonexi noxou mamine loxo ne? Namaisou,nexi noxou tekakamulineni xoo mole tanexi lili ne.”

49 Ane mivikalanu aloxo ne, la Iesu muvikalaneꞌi iloualoxo ꞌo, “Loxovaa, la sou ngingi nongou ngakakamulilelio? Ngalavusilo lexe eni axoxolu no tani noxou mamilouasi?” 50 Ia aneꞌi ilou ilamana no anu vaikala noxou nelaaxu uasi. 51✡Iloꞌa mivikala mukalu, la milivu mitoꞌo notualasiꞌa ne Naseleti sou mixolu. Mixolu, la Iesu ne ulolo-muxaꞌa momu ilee nenusi. La ane nenu mimolo taneumimii latala e Iesu muꞌoxonu. 52✡Xe iliꞌi, la Iesu mulemetatila xe xavutala laixe noxou kalumo muxali tatila. LaLataua mo ta mitema kalumo mimasaxau misevile.✡ 2:41: Mul 12:24-27; 23:14-17; Lap 16:1-8 ✡ 2:51: Luk 2:19 ✡ 2:52:1Sa 2:26; Xav 3:4

LUKA 3:1-2 14 LUKA 3:73

Ioanesi Muaꞌaloxu Iesu(Mat 3:1-12; Mak 1:1-8; Ioa 1:19-28)

1-2 No mine Kaisari Tiverio muxolu loxo tila ne Romu,xe tauu ie mavulovexa momuluꞌe no lia taꞌuve mukalu, lavaikala noxou Lataua muxali noxou Ioanesi, e Sakalia ꞌoluno xalee lia vitanisi. No ꞌa tauu ie ane ne, la Pontio Pilatomusaxilaꞌu xalee lia tila ne Iutaia, xe Elodesi muxolu loxotatananu tuala no xalee lia tila ne Xalilaia, xe vimou Pilipikalumo muxolu loxo tatananu tuala no xalee lia ne Ituriaxe Tarakoniti. Xe Lisanio kalumo muxolu loxo tatananutuala no xalee lia ne Avilene, ia Anasi ilou Kaiapasi mixoluloxo ta kisiꞌa ta ailiꞌi. 3 ✡Vaikala noxou Lataua muxalinoxou Ioanesi, la sou anu mumuamuaꞌinoxu mulai noxiꞌata mitema no tuatuala mukalusi e muxolu ꞌalai no lexa neIoridani. La muꞌava aloxo ꞌo, “Ngingi ngaxiu opongengimo ngaxiu tumalingeu ꞌiliꞌilixo masumasua noxinge, mongaꞌulo sou sosovo lexe Lataua uxiu tumalouou ꞌiliꞌilixomasumasua noxinge.” 4 ✡Anu muvikala aloxo ne, xoitema sou palomatana, Aisaia mukaukavu tatei aloxo ꞌo,“Itema vile uꞌavaꞌava no xalee lia vitanisi aloxo ꞌo,‘Ngalalaxiinu voteꞌisou IAUE mo ngalapunoxu voteꞌisou.5 Ngasovolou vanuvanunu ukalusi mo ngamomomosou,

xe ngaꞌasou tani laꞌolaꞌoluxu ilou laxalaxaꞌiluxuukalusi mo uxali latia laixe.

Ngingi ngalapunoxu voteꞌi ane mukilikalukalu mo ulapu,xe voteꞌi ane laixe uasi, la ngaꞌoxonu laixe mo uxali

uvilimi laixe.6 La sou ta mitema no tuatuala ukalusi ne,

imaisou itema e Lataua usovanu uneꞌe sou upa-maulineꞌi ta mitema.’ ”

7✡La sou ta mitema tavuꞌalo mineꞌe noxou Ioanesi soulexe anuuꞌulosiꞌa. Ia anumumaisiꞌa, lamuvikala laꞌiaxuiꞌaaloxo ꞌo, “Ngingi loxo sinana veveeni masua ta ꞌolu!✡ 3:3: Apo 13:24 ✡ 3:4: Ais 40:3-5 ✡ 3:7: Mat 12:34; 23:33

LUKA 3:8 15 LUKA 3:16Lataua laꞌiaxuinge, ia ꞌei muvikalangengi lexe ngaꞌumesou ngapoloxalonu laiꞌa noxou? 8 ✡Lexe ngingi ngexiuopongengi manina, la ꞌiliꞌilixomengi ne umaxaꞌinge lexengingi ngexiu opongengi mo neneꞌaxu ne uxali no anumaulingenge. Io mamu sou ngavikalangengi ngatonga-toꞌo vitavitanisi lexe ngingi Avalaamu ta ꞌiluꞌilusunu. Eniavikalangengi aloxo ne, xo Lataua umomomo sou uxal-ixaꞌa Avalaamu ta ꞌiluꞌilusunu no anu lavoꞌo vile vitanisiꞌolele. 9 ✡La Lataua uxexengengi loxo itema vile uxetauovu no anu lapemu sou uxexee mo uꞌelaxu, xo uneneꞌalaixe uasi.”

10 Io, aneꞌi milolomusou vaikalau Ioanesi aloxo ne, lamitaliꞌisou aloxo ꞌo, “La sou nexi taꞌoxo maꞌia ꞌo?”

11 La Ioanesi mukolinu vaikalaiꞌa aloxo ꞌo, “ꞌEi anetokolomou tamei uai, la avikalanu pekiaꞌu lexe anu ulosoumenexu vile ane anu iu tokolomou uasi ne vile. Xe ꞌei anelaꞌilalixu uai tavuꞌalo, la anu kalumo uꞌoxonu aloxo ne.”

12 ✡Ta mitema sou itaxusou lamoli kalumo mineꞌenoxou sou lexe uꞌulosiꞌa, la aneꞌi kalumomitaliꞌisou aloxoꞌo, “Itema sou ulosinge lavulavu, nexi taꞌoxo maꞌia?”

13 La anu mukolineꞌi aloxo ꞌo, “Ngataxusou lam-oli, la nganoꞌu uꞌisalili no anu sosovosousi, ia nganoꞌuusukusuku mamu.”

14 Io, ta mitema sou ꞌotoꞌoto kalumo mineꞌe noxousou lexe uꞌulosiꞌa, la aneꞌi kalumo mitaliꞌisou aloxo ꞌo,“Nexi taꞌoxo a loxovaa?” La anu mukolineꞌi aloxo ꞌo,“Ngingi ngakaitoloneꞌi ta mitema mo ngaviou lamoliiꞌavitanisi mamu. Ia eni avikalangengi pekiaꞌu lexe ngingingaꞌosasou lamoli e nganonoꞌu sou xaixaimengi uꞌisalili.”

15 Ta mitema e ixomaiou itema sou pamauli uluꞌe nolia ꞌo, mimaisou Ioanesi, la taneꞌi lili. La mixavutalalexe mane anu Kalisito ane. 16✡La sou anu muvikalaneꞌialoxo ꞌo, “Eni aꞌulosinge no anu lexa viatanisi loxo sosovo✡ 3:8: Ioa 8:33, 39 ✡ 3:9: Mat 7:19 ✡ 3:12: Luk 7:29 ✡ 3:16:Apo 13:25

LUKA 3:17 16 LUKA 3:25lexe ngingi ngexiunu opongengi. Ia iliꞌi, la itema vilexaviinu uneꞌe sou uꞌulosinge no anu Uleenu Tavuna monavu. Ia xavi noxou ne, uaulixu xavi noxilo. La soueni amomomosou alulusou lamotasou siovexu tavaꞌu uasi.17Anu uneꞌe loxo itema vile utetelisou silapa no avolu souusilapanu uiti sosou sou uꞌelaxu no anu navu e ukalu uasi.Io, temanu, la ulai uai no taasou laꞌilali.” 18 Ioanesimusolovaikala tavuꞌalo la, xe muaꞌaloxu aꞌalo laixe noxou Latauamulai noxiꞌa kalumo.

19 ✡Ioxe, no voxo vile iliꞌi, la Ioanesi mukaitolonuElodesi, anu tatananu tuala ne Xalilaia. Xo anu munoꞌevimou semau ualasie lexe Elodia mo muꞌoxonu ꞌiliꞌilixomasumasua seꞌi la. 20 La sou Elodesi musukunu ꞌilixo vilemasua sou mutatuxu Ioanesi no taasou navunavu.

Ioanesi Muꞌulosou Iesu(Mat 3:13-17; Mak 1:9-11)

21 No mine Elodesi utatuxu Ioanesi no anu taasounavunavu uao, la Ioanesi muꞌulosiꞌa ta mitema tavuꞌalo.Mo Iesu kalumo muneꞌe noxou, la anu muꞌulosou. Xemuꞌulosou mukalu, la Iesu mulinga. La opo loxotolomukisi, 22✡la sou Uleenu Tavunamuluꞌe loxo ngiala kuaumuvava muluꞌe muxolu no kisou. La itema vile no opoloxotolo muvikala muluꞌe aloxo ꞌo, “Nini eni ꞌalixeni. Eniemasaxaine musuku mo opoleli muꞌosasine misevile.”

Nanasiꞌa Iesu ta ꞌIluꞌilusunu Iloꞌa ta Xaixasou(Mat 1:1-17)

23 ✡Iesu muꞌulo xe musokou xaixai noxou sou ulosiꞌata mitema lavulavu, la tauu iexu muxali loxo mavulovexatatalu. La ta mitema tavuꞌalo mixavutala lexe anu Iosepuꞌolu. Ia Iosepu ne, anu Eli ꞌolu. 24 Eli ne, Matati ꞌolu. XeMatati ne, Levi ꞌolu. Xe Levi ne, Meleki ꞌolu. XeMeleki ne,Iana ꞌolu. Xe Iana ne, Iosepu ꞌolu. 25Xe Iosepu ne, Matatioꞌolu. XeMatatio ne, Amosi ꞌolu. Xe Amosi ne, Naumu ꞌolu.✡ 3:19: Mat 14:3-4; Mak 6:17-18 ✡ 3:22: Ioa 1:32 ✡ 3:23: Luk 4:22;Ioa 6:42

LUKA 3:26 17 LUKA 3:38

XeNaumune, Esili ꞌolu. Xe Esili ne, Naxai ꞌolu. 26XeNaxaine, Mati ꞌolu. Xe Mati ne, Matatio ꞌolu. Xe Matatio ne,Semei ꞌolu. Xe Semei ne, Ioseki ꞌolu. Xe Ioseki ne, Iodaꞌolu. 27Xe Ioda ne, Ioanani ꞌolu. Xe Ioanani ne, Resa ꞌolu.Xe Resa ne, Seruvaveli ꞌolu. Xe Seruvaveli ne, Salatieliꞌolu. Xe Salatieli ne, Neri ꞌolu. 28 Xe Neri ne, Melekiꞌolu. Xe Meleki ne, Adi ꞌolu. Xe Adi ne, Kosamu ꞌolu. XeKosamu ne, Elimada ꞌolu. Xe Elimada ne, Ela ꞌolu. 29 XeEla ne, Iosua ꞌolu. Xe Iosua ne, Eliaselu ꞌolu. Xe Eliaselune, Iorimu ꞌolu. Xe Iorimu ne, Matati ꞌolu. Xe Matatine, Levi ꞌolu. 30 Xe Levi ne, Simeoni ꞌolu. Xe Simeoni ne,Iuda ꞌolu. Xe Iuda ne, Iosepu ꞌolu. Xe Iosepu ne, Ionamuꞌolu. Xe Ionamu ne, Eliakimu ꞌolu. 31 Xe Eliakimu ne,Melea ꞌolu. Xe Melea ne, Mena ꞌolu. Xe Mena ne, Matataꞌolu. Xe Matata ne, Natani ꞌolu. Xe Natani ne, Deviti ꞌolu.32✡Xe Deviti ne, Iesi ꞌolu. Xe Iesi ne, Oveti ꞌolu. Xe Ovetine, Voasi ꞌolu. Xe Voasi ne, Solomoni ꞌolu. Xe Solomonine, Nasoni ꞌolu. 33 Xe Nasoni ne, Aminadavu ꞌolu. XeAminadavu ne Ademini ꞌolu. Xe Ademini ne Ramu ꞌolu.Xe Ramu ne, Esuloni ꞌolu. Xe Esuloni ne, Peresi ꞌolu. XePeresi ne, Iuda ꞌolu. 34Xe Iuda ne, Iakovo ꞌolu. Xe Iakovone, Aisaki ꞌolu. Xe Aisaki ne, Avalaamu ꞌolu. Xe Avalaamune, Tela ꞌolu. Xe Tela ne, Naolu ꞌolu. 35XeNaolu ne, Seluxuꞌolu. Xe Seluxu ne, Leu ꞌolu. Xe Leu ne, Pelexi ꞌolu. XePelexi ne, Eve ꞌolu. Xe Eve ne, Sela ꞌolu. 36 ✡Xe Sela ne,Kainani ꞌolu. Xe Kainani ne, Apasata ꞌolu. Xe Apasata ne,Semu ꞌolu. Xe Semu ne, Noa ꞌolu. Xe Noa ne, Lameki ꞌolu.37 Xe Lameki ne, Metusela ꞌolu. Xe Metusela ne, Enokoꞌolu. Xe Enoko ne, Ielati ꞌolu. Xe Ielati ne, Maalaleli ꞌolu.XeMaalaleli ne, Kenani ꞌolu. 38✡Xe Kenani ne, Enosi ꞌolu.Xe Enosi ne, Seti ꞌolu. Xe Seti ne, Adamu ꞌolu. Xe Adamune, Lataua mukoinu.

✡ 3:32: Rut 4:17-22 ✡ 3:36: Tav 11:10-26 ✡ 3:38: Tav 4:25-26

LUKA 4:1-2 18 LUKA 4:114

Tovotovo Noxou Iesu(Mat 4:1-11; Mak 1:12-13)

1-2 Ioxe, Iesu muꞌulo ne Ioridani mukalu xe xaviinuUleenu Tavuna muꞌanaꞌana noxou, la mulivu no tualasou.Xe iliꞌi, la Uleenu Tavuna mulaixu no xalee lia vitanisisou lexe Satani utovonu. Anu muxolu lai ne, la uꞌaniuasi mumomomo loxo voxo mavulovexa tamiꞌa. Xe voxomavolovexa tamiꞌa mukalu, la muxamuli lexe Anu mu-solixu.

3 Anu musolixu, la sou Satani muvikalanu aloxo ꞌo,“Lexe nini Lataua ꞌOlu, la navikalanu lavoꞌo vile ꞌomouxiuuxali veleti.”

4✡Ia Iesumukolinu aloxo ꞌo, “Vaikalau Latauamuvikalalexe tamitema imauli no anuveletisi uasi, ia imauli no anuvaivaikala noxou Lataua kalumo.”

5Mukalu, la Satanimulutunoxu Iesumutelonuno laꞌoluvile teitexi. Xe alaxu vilesisi ꞌo, la mulosiouxu tuatualamukalusi no lia ꞌo. 6 La muvikalanu aloxo ꞌo, “Eni alosinexavi sou nasaxilaꞌu tuatuala ukalusi mo alosine mimiiukalusi no anu sou naꞌanini. Xo eni esaxilaꞌu mimii anene, la sou eni alosou mitema ꞌenaꞌei ane eni emasaxa soualosou. 7 La sou lexe nini napalaꞌalixo lexe eni Lataua, lamimii ukalusi ꞌo ne, nini naꞌanini.”

8✡Ia Iesumukolinu aloxo ꞌo, “Vaikalau Latauamuvikalalexe ngingi ngaluꞌelailingenge sou ngaꞌitinu Tila Latauanoxinge ualasou mo ngaxaxai noxousi.”

9Xemukalu, la Satani mulaixumulai ne Ielusalemu soumuꞌitalonumuxolu teitexi no tani tila noxou Lataua kisou.Ia muvikalanu Iesu aloxo ꞌo, “Lexe nini Lataua ꞌOlu, lanailiꞌe lai ꞌo nalai no lia. 10✡Xo vaikalau Lataua muvikalalexe Lataua upalusiꞌa ta angelo noxou sou ilooxene noavoꞌa lailaixe. 11 Mo itetelisine no avoꞌa teitexi, mo soumamu sou lavoꞌo vile utoꞌomolu tavaꞌine.”✡ 4:4: Lap 8:3 ✡ 4:8: Lap 6:13-14 ✡ 4:10: Lex 91:11-12

LUKA 4:12 19 LUKA 4:1812 ✡Ia Iesu mukolinu aloxo ꞌo, “Vaikalau Lataua mu-

vikala lexe mamu sou nenge tatovonu xavi noxou Tila,anu Lataua noxinge.”

13 ✡Satani mutovonu Iesu no anu tovotovo iouiou nemukalu, ia Iesu ulapau uasi. La sou Satani muꞌumesou souulai uxomaiou no anu voxo vile iliꞌi la.

14 Iliꞌi no anu tovotovo, la xaviinu Uleenu Tavunamuꞌanaꞌana noxou Iesu sou mulivu no xalee lia tila neXalilaia. Anu mulivu, la ta mitema no xalee lia mukalusine minoꞌu aꞌalosou la, milavusou lexe Iesu Anu a mulivumuneꞌe neXalilaia. 15XeAnumulosiꞌa tamitema lavulavuno taasou la lotu noxiꞌa ta Iutaia, la ta mitema mukalusimiꞌitinu ualasou.

Ta Mitema no Tualasou Iesu Laꞌiaxaꞌau Misevile(Mat 13:53-58; Mak 6:1-6)

16 Xe iliꞌi, la Iesu mulai ne Nasaleti. No mine anukituꞌaxu sio, la muxolu no tuala ane ne mo muxali tilano anu. No voxo Tavuna vile, la Anu muꞌunalai no taasoulalotu noxiꞌa ta Iutaia loxo Anu ulavusou uꞌunalai no anu.Xe Anu muꞌunalai mukalu, la mutulu sou lexe uitisouvaikala noxou Lataua. 17 La aneꞌi milosou lavuku e Aisaiaanu itema sou palomatana mukaukavunumipipinu muai.Anu munoꞌu ka muxavulalanu sou mukamuli vaikala vilemuvikala aloxo ꞌo,18✡ “Uleenu Tavuna noxou IAUE, anu a uxolu noxilo ꞌo.

Xo anu IAUE musosovosilo sou lexeeni aaꞌaloxu aꞌalo laixe noxou Lataua noxiꞌa ta

mitema e iꞌa lavuluti uasi.Anu mupalusilo sou lexeeni alulusiꞌa ta mitema ane mixolu no anu taasou

navunavu,mo avikalaneꞌi aneꞌi e ieꞌi seleselevenu lexe ieꞌi ukaa

la.Mo Anu mupalusilo kalumo sou lexeeni akalusou tuꞌutuꞌumaxu noxiꞌa ta mitema

✡ 4:12: Lap 6:16; 1Ko 10:9 ✡ 4:13: Eva 2:18; 4:15 ✡ 4:18: Ais 61:1-2

LUKA 4:19 20 LUKA 4:27

aneꞌi ane ta tatilasiꞌa miꞌoxo masuaneꞌi,19 mo avikalaneꞌi no anu voxo sou IAUE ualaunasiꞌa ta

mitema.”20 Iesu muitisou aloxo ne mukalu, la mupipinu mukalu

la mulosou itema sou usaxilaꞌu kaukavu ne. Io, Anumuxolu no lia, la ta mitema mukalusi mixolu no nano ne,mimatakisou. 21 Ia Anu muavuti la muvikalaneꞌi aloxoꞌo, “Kaukavu ane eni eitisou ꞌo, anu a muxali maninavaimomo ꞌo loxo ngingi ngelomusou ne.”

22 ✡Aneꞌi milomusou, la miitinu ualasou xe mikulukeno anu vaivaikalau lailaixe ne. Ia aneꞌi mixavutala piena,la mivikalaneꞌi ngatongatoꞌo aloxo ꞌo, “Anu ne, nengetelavusou lexe Anu Iosepu ꞌolu, ia loxovaa la sou Anumuvikala aloxo ne.”

23 La Iesu musolonu vaikala sou muvikalaneꞌi aloxo ꞌola, “Eni elavu manina lexe ulai iliꞌi, la ngingi ngalemoluvaikala vile tatei mikaukavunu lexe, ‘Itema sou pamauli,nini mene napamaulineni.’ Mo ngavikalaleli lexe mimiie eni eꞌoxonu lai ne Kapenaumu ne, eni aꞌoxonu lai notualasilo ꞌo.

24 ✡Eni avikalangengi manina musuku. Ta tema tuala-sou itema sou palomatana vile ne imomomo sou iꞌosasouuasi. 25 ✡Eni avikalangengi manina musuku. No anuvoxo e Eliasi muxaxai loxo itema sou palomatana, xe tauuaso toxoxaꞌa mo tausoli kalumo muxolu ne no tuatualamukalusi mumomomo loxo tauu ie tatalu mo soꞌio mux-atele vile. La ta sema ta vaalu tavuꞌalo mixolu ne Isilaeli,26✡ia Lataua upalusou Eliasi ulai noxie vile noxiꞌa ne uasi.Mupalusoumulai noxie vaalu vile ne Sareputa no xalee liane Saidoni. 27✡Xe no anu voxo e Elisamuxaxai loxo itemasou palomatana sie Isilaeli, la pipiena vulukali muꞌoxoneꞌita mitema tavuꞌalo ne Isilaeli. Ia vile noxiꞌa uneꞌe noxou✡ 4:22: Luk 3:23; Ioa 6:42 ✡ 4:24: Ioa 4:44 ✡ 4:25: 1Ta 17:1, 7✡ 4:26: 1Ta 17:8-16 ✡ 4:27: 2Ta 5:1-14

LUKA 4:28 21 LUKA 4:38Elisa sou umauli uasi. Naamani e ne Siliasi a mulai noxouElisa sou mumauli.”

28 Ioxe, ta mitema mukalusi no nano no taasou lalotunoxiꞌa ta Iutaia ne, milomu aloxo ne, la laꞌiaxaꞌa manina.29 Xe aneꞌi miavuti la mikusau Iesu mulai no ale soumilaixu nomaea kisou e tuala tila muxolu no anu sou lexeivau usoli. 30 Ia, uasi. Anumusixa no taiineꞌi ta mitema, lamulai avile.

Iesu Mukusau Ulee Vile Masua(Mak 1:21-28)

31 Ioxe, iliꞌi la Iesu muluꞌelai no tuala ne Kapenaumue ne Xalilaia. Muxolu ne sou musoko sou ulosieixaꞌa tamitema lavulavu no voxo Tavuna. 32✡Xe ta mitemamilo-musou vaivaikala noxou, la aneꞌi mikuluke, xo vaikalaune xaviinu. 33 Io, no voxo vile la itema vile muxoluno taasou lalotu noxiꞌa ta Iutaia ne, ulee vile masuamuxolu noxou. La anu muꞌavaꞌava tatila misevile. 34 Lamuvikalanu Iesu aloxo ꞌo, “Ae, nini Iesu sie Nasaleti!Neneꞌe ꞌo sou naꞌoxonu maꞌi noxixe? Nini neneꞌe ꞌo sounaꞌoxonu masuanexi? Nini ne, eni elavusine. Nini itemamulapu noxou Lataua.” 35 Ia Iesu mulomu sou aloxo ne, lamukaitolonu ulee masua ne aloxo ꞌo, “Naxoo tasiau! Monaxexesou itemane!” La uleemasua ne,mulovelixu itemanemuluꞌe no talaxaꞌamukalu, la soumuxexesoumulai. Iauꞌoxonu masuanu itema ne uasi. 36 Ta mitema mimaisoualoxo ne, la mikuluke la mivikalaneꞌi ngatongatoꞌo aloxoꞌo, “Iu, nenge vaikala mii maꞌia ane loxo! Itema ꞌomukaitoloneꞌi ta ulee tamasumasua no anu xavi noxou, laaneꞌi milomuxu mo milaalaa.” 37 Loxo ne, la sou aꞌalosoumimii e Iesu muꞌoxonu ne, mulai no tuatuala tavuꞌalo emuxolu ꞌalaꞌalai ne Kapenaumu.

Iesu Mupamaulineꞌi ta Mitema Tavuꞌalo(Mat 8:14-17; Mak 1:29-34)

38 Iesu mulutu no taasou lalotu noxiꞌa ta Iutaia soumulai no tani noxou Saimoni. Ia Saimoni leuanu ne✡ 4:32: Mat 7:28-29

LUKA 4:39 22 LUKA 5:3mipipiena, mo vasimele ialuxu misevile. La aneꞌi mital-iꞌisou Iesu lexe upamauline. 39 La sou Anu mutulu ꞌalainoxie sou muvikala pekiaꞌu lexe pipiena ne uxexesie. Laialuialuxe ne mukalu. Io, alaxu vilesisi la ane mitulu soumixuxutuxaꞌa laꞌilali.

40 Iliꞌi no ꞌoloꞌolovoxo, la ta mitemamineꞌeneꞌi ta mine-mineꞌi e pipiena iouioumuꞌoxoneꞌi ne noxou Iesu sou Anumumulaxu avolu noxiꞌa vilevilesi, la aneꞌimimauli. 41✡Xeta ulee masumasua kalumo milaalaa noxiꞌa ta mitematapiena. La iꞌavaꞌava aloxo ꞌo, “Nini ne, Lataua ꞌOlu.”Ia Anu mukaitoloneꞌi lexe mamu sou ivikala. La aneꞌimilomuxu Iesu, xo milavu lexe Anu Kalisito.

42 ꞌOlovoxo mukalu xe kakau, la Iesu mulutu sou mulaino xalee lia vile ane ta mitema ixolu no anu uasi. Iata mitema mikakamulinu xe mixalisou, la miapixu lexeiloꞌa ixolu ꞌo. 43 Ia Anu muvikalaneꞌi aloxo ꞌo, “Eni eneꞌeꞌo sou aaꞌaloxu aꞌalo laixe sou saxisaxilaꞌu noxou Latauano tuatuala seꞌi vaꞌaxu kalumo. Xo Lataua mupalusilosou xaixai aloxo nesi.” 44 ✡La sou Anu muxixaoxao notuatuala ne Iutaia sou muaꞌalo no taasou lalotu noxiꞌa.

5Iesu Muꞌavaliꞌa ta Molomolo Noxou(Mat 4:18-22; Mak 1:16-20)

1✡Iliꞌi no voxo vile, la Iesumulai no kupa neXenesaleti.La ta mitema tavuꞌalo mipita noxou sou ilomusou vaikalanoxou Lataua, la sou Iesumutulu no kupa paꞌumolu. 2Anumumaisou uaxa tamei muai no tasiꞌi, io ta moosou miluꞌesou miꞌuinu kaexaꞌa. 3 Xe Anu mumaisiꞌa aloxo ne, lamuvikalanu Saimoni iloꞌa ta menexu ne sou misulunu noanu uaxa vile noxou Saimoni ne mulai no ale sevile. IoIesu muxolu teitexi no uaxa ne sou mulosiꞌa ta mitematavuꞌalo ne lavulavu.✡ 4:41: Mat 8:29; Mak 3:11-12 ✡ 4:44: Mat 4:23 ✡ 5:1: Mat 13:1-2;Mak 3:9-10

LUKA 5:4 23 LUKA 5:124 Mulosiꞌa lavulavu mukalu, xe iliꞌi la muvikalanu Sai-

moni aloxo ꞌo, “Navole nalai no kupa lixinu mo ngongiꞌata menexine ngasuꞌanu kaengenge sou nganoꞌa ta sinanamoseꞌi.”

5 ✡Ia Saimoni muvikalanu Iesu aloxo ꞌo, “Tila, noꞌolovoxo lololi ano ꞌo, nexi texaxai ialuxu mo mutalo noanu lamana, ia tanoꞌu sinana soxu vile uasi. Ia, mii vileuasi, nexi tamulinu vaikalameni mo tasuꞌanu kaenexe.”

6 Aneꞌi miꞌoxo aloxo ne, la minoꞌa ta sinana tavuꞌalomisevile, la kae ne lexe sou ukakaa. 7 La sou mitaveneꞌita menexiꞌa ane no anu uaxa vile ꞌolele lexe ineꞌe moisuꞌulineꞌi. Aneꞌi mixali xe mitaaneꞌi ta sinana no anuuaxa tamei ne, la uaxa ne muꞌanaꞌana mo sexasisi souuꞌuoꞌuo.

8 Saimoni mumaisou aloxo ne, la mutangatulu no ta-laxu Iesu sou muvikalanu aloxo ꞌo, “Tila, nalai vaꞌaxunoxilo, xo eni amitema sou ꞌilixo masua.” 9 Muvikalanualoxo ne, xo anu iloꞌa ta menexu mimamaꞌu noxiꞌa tasinana tavuꞌalo e mikaeneꞌi ne. 10 Ta menexu tamei eIakovo ilou Ioanesi, e Sevetaio ta ꞌolu ne, ilou mimamaꞌukalumo.

La sou Iesu muvikalanu Saimoni lexe, “Nini namamaꞌuuasi. Vaimomo ꞌo ne, nini nenoꞌa ta sinanasi, ia iliꞌi la nininakaeneꞌi tamitema ineꞌe noxilo.” 11✡La sou aneꞌimivolesou milai no nano no tasiꞌi. Mixali no tasiꞌi, la miꞌitalonumimiiꞌa mukalusi, io mimulinu Iesu.

Iesu Mupamaulinu Itema Vile Vulukali Muꞌoxonu(Mat 8:1-4; Mak 1:40-45)

12 Ioxe, no voxo vile, la Iesu muxolu no tuala vile.La itema vile vulukali muꞌoxonu mo mutaasou vasimolumukalusi ne muxolu no tuala ane ne kalumo. Anu mu-maisou Iesu, la mutangatulu no talaxu Iesu sou mulinganoxou, la muvikalanu aloxo ꞌo, “Tila, lexe nini ne-masaxa, la nini napaipouleli no a vulukali ꞌo sou uxexesouvasimelo mo axali malemalenga noxou Lataua iou.”✡ 5:5: Ioa 21:3-8 ✡ 5:11: Mat 19:27

LUKA 5:13 24 LUKA 5:2013Xe Iesumumexinu avolu soumukasou, lamuvikalanu

aloxo ꞌo, “Eni emasaxa lexe nini naxali malemalenga.” Laalaxu vilesisi ꞌo, la vulukali ne tasiauxu avile.

14 ✡Mukalu, la Iesu muvikala pekiaꞌu noxou aloxo ꞌo,“Mamu sou navikalanu itema vile soumii emuxali noxineꞌo, ia nalai nalapu noxou ailiꞌi vile mo namaxaꞌu vasimenenoxou. Ukalu, la sou naiama mimii ulai noxou Lataualoxo Mosesi muvikala pekiaꞌu lexe nini namulinu sounapalaꞌalixene noxiꞌa ta mitema lexe nini nexali male-malenga noxou Lataua iou.”

15 Ia uasi. Aꞌalo sou mimii e Iesu muꞌoxonu ne, tamitema tavuꞌalo milavusou mukalu. La sou tavuꞌalo nox-iꞌa mineꞌe sou milomu noxou, xe tavuꞌalo noxiꞌa e pipienamuꞌoxoneꞌi ne mineꞌe noxou sou lexe Anu upamaulineꞌi.16 Ia voxo seꞌi, la Anu uꞌumesiꞌa mo ulai no xalee lia e tamitema ixolu no anu uasi sou mulinga noxou Lataua.

Iesu Mupamaulinu Itema Vile E Vasimolu Musoisoli(Mat 9:1-8; Mak 2:1-12)

17 Iliꞌi no voxo vile la, no mine Iesu mulosiꞌa ta mitemalavulavu, la ta Palisaio moseꞌi iloꞌa ta mitema sou ilosingelavulavu sou lapuloto moseꞌi kalumo a mixolu ne, moseꞌinoxiꞌa meꞌa no tuatuala mukalusi loxo ne Xalilaia xe neIutaia xe ne Ielusalemu a mineꞌe mipita ne. La xavi noxouTilamuxolu noxou Iesu sou upamaulineꞌi tamitema e pip-iena muꞌoxoneꞌi. 18 La sou ta mulu seꞌi mitavulenu itemavile e vasimolu musoisoli no anu luusou mineꞌenu. Lamitovo lexe iꞌunalainixu mo imulaxu no talaxu Iesu. 19 Iaimomomo sou iꞌunalainixu uasi, xo ta mitema tavuꞌalomitomu manina. La sou aneꞌi mitavulenu mitelaixu notani laxaꞌu. Mukalu, la miꞌelixu tani laxaꞌu sou mikalaanuilou luusou ne muluꞌe no nixineꞌi ta mitema no talaxuIesu.

20 ✡Xe Iesu mumaisiꞌa aloxo ne, la mulavu lexe aneꞌimimulaxu taneꞌi noxou manina, la sou muvikalanu itema✡ 5:14: Liv 14:1-32 ✡ 5:20: Ais 43:25; Luk 7:48

LUKA 5:21 25 LUKA 5:30ne aloxo ꞌo, “Menexilo, Lataua muxiu tumalouou ꞌiliꞌilixomasumasua noxine mukalu.”

21 Ia ta mitema sou lapuloto iloꞌa ta Palisaio milomusouIesu muvikala aloxo ne, la mivikala piena no anu xavutalanoxiꞌa aloxo ꞌo, “Anu itema maꞌia, la sou muvikala masuamulai noxou Lataua ꞌo? Lataua anusisi Anuumomomo souuxiu tumalouu ꞌiliꞌilixo masumasua.”

22 Ia Iesu mulavusou xavuxavutala noxiꞌa, la sou mu-vikalaneꞌi aloxo ꞌo, “Loxovaa, la sou ngingi ngemolotangengi loxo ne? 23-24✡Vaikala maꞌia ane, eni alemolu,la seꞌisisi noxinge sou ngalavusou lexe Lataua mulosouItema ꞌOlu xavi sou uxiu tumalouu ꞌiliꞌilixo masumasuanoxiꞌa ta mitema no lia ꞌo? Avikala lexe Lataua muxiutumalouu ꞌiliꞌilixo masumasua noxou, uasi? Avikala lexeutulu mo ulai.” La sou Iesu iou mulai noxou itema evasimolu musoisoli mukalu ne, io muvikalanu aloxo ꞌo,“Avikalaneni lexe natulu mo nanoꞌu moꞌesine mo nalai notaasine.” 25 Xe alaxu vilesisi ꞌo, la itema ne mutulu notalaxaꞌa ta mitema sou munoꞌu moꞌesou e muai no anune. Xe muavuti sou mulai no tani, la muꞌitiꞌitinu Latauaualasou no voteꞌi. 26 Ia, ta mitema mimaisou aloxo ne,la mikuluke manina mo mimamaꞌu misevile. Ia miꞌitinuLataua ualasou, la mivikala aloxo ꞌo, “Vaimomo ꞌo, nengetemaisou mii vile e nenge talavusou tamaisou tatei uasi.”

Iesu Muꞌavalou Levi(Mat 9:9-13; Mak 2:13-17)

27 Iliꞌi no anu ne, la Iesu mulaa mulai no ale. Mulaila mumaisou itema vile ualasou lexe Levi, anu itema souutaxusou lamoli, ia uxoxolu no tani e ta mitema iꞌuna xeiuatu la ilea lamoli no anu. La Iesu muvikalanu aloxoꞌo, “Nini naneꞌe mo namulileli.” 28 Xe Levi muavuti lamuꞌitalonu miomiou, ia mumulinu avile.

29 Xe Levi muxali no taasou, la muꞌoxonu laꞌilali viletoxoxaꞌa xou Iesu. Ta mitema sou itaxusou lamoli iloꞌa tamitema tavuꞌalo kalumomixolu sou iloꞌa miꞌani. 30✡La ta✡ 5:23-24: Ioa 5:8 ✡ 5:30: Luk 15:1-2

LUKA 5:31 26 LUKA 5:37Palisaio moseꞌi xe ta mitema sou lapuloto moseꞌi e aneꞌikalumo emixolu nemivikala tapiena noxiꞌa tamolomolouIesu aloxo ꞌo, “Loxovaa, la sou ngingi ngongiꞌa ta mitemasou itaxusou lamoli xe tamitema sou ꞌiliꞌilixomasumasua,ngaꞌani xe ngaie ngapita ꞌo?”

31 La sou Iesumukolineꞌi aloxo ꞌo, “Tamitema e ipipienauasi ne, ilavusou ilai noxou itema sou pamauli sou pipienauasi. Ia ta mitema e ipipienasi la ilai noxou. 32 Anu aloxonesi, la sou eni eneꞌe ꞌo sou aꞌavaliꞌa tamitemaemilavusiꞌalexe aneꞌimilaixe uasi. Eni eneꞌe ꞌo sou aꞌavaliꞌa tamitemae milavusiꞌa lexe aneꞌi mimasua sou aneꞌi ixiu tumaliꞌauꞌilixo masua noxiꞌa.”

Iesu Mutaliꞌi no Anu ꞌIlixo sou ta Pelemu(Mat 9:14-17; Mak 2:18-22)

33 Iesu mukolinu taliꞌi noxiꞌa aloxo ne mukalu, la souaneꞌi mitaliꞌisou Iesu la aloxo ꞌo, “Voxo tapiena, la tamolomolou Ioanesi ilavusou ipelemu sou ikilaka, mo tamolomolo noxiꞌa ta Palisaio kalumo iꞌoxo aloxo ne. Iatavaꞌu loxovaa, la sou ta molomolo noxine ꞌo ipelemu uasine? Aneꞌi iꞌaniꞌanisi xe iiesi.” 34 ✡La Iesu mukolineꞌi laaloxo ꞌo, “No voxo mine itema sou utaulaꞌi iloꞌa ta minu-minu ixoxolu o, la ngingi ngamomomo sou ngavikalaneꞌisou lexe ipelemu no anu laꞌilali sou taulaꞌi ne? Uasi anesi.35 Ia ulai iliꞌi no anu voxo ane sou anu uꞌumesiꞌa, la souaneꞌi ipelemu.”

36 Mukalu, la sou Iesu mulemolu vaikala tovolaꞌi vilenoxiꞌa aloxo ꞌo, “Itema vile umomomo sou uxotonulavalava vile alavua xasixu sou usimenu vaxa no anu aneteinu ne uasi. Xo lexe anu uꞌoxonu aloxo ne, la anuuvilaꞌisou lavalava alavua ne sou ukakanu, xe lavalavaxasixu alavua ne anu utoxo laixe uasi. 37 Xe itema vileumomomo sou utaanu uaini lexaxu alavua uluꞌe no anuxalusou ane teinu uasi. Xo lexe anu uꞌoxonu aloxo ne, lauaini lexaxu alavua ne upaunoxu xalusou ne la unixi ulai✡ 5:34: Ioa 3:29

LUKA 5:38 27 LUKA 6:8no lia, xe vexasou ne umamulo mo usuꞌa. 38 Tavaꞌu aloxone, la sou tataanu uaini lexaxu alavua no anu xalusou ealavuasi. 39 Xe ta mitema ane miiexu uaini lexaxu teinumukalu, la aneꞌi imasaxa sou iiexu ane alavua ne uasi. Xoaneꞌi ivikala lexe ane teinusi ne anu laixe.”

6Vaikala sou Voxo Tavuna(Mat 12:1-8; Mak 2:23-28)

1 ✡Iliꞌi no voxo Tavuna vile, la Iesu iloꞌa ta molo-molo noxou mimuamuaꞌi no nano no xai sou uiti, la tamolomolo noxou miꞌelexu uiti temanu ka miteasou soumioꞌu. 2 ✡Ia ta Palisaio moseꞌi mimaisiꞌa la mitaliꞌisiꞌaaloxo ꞌo, “Loxovaa, la sou ngingi ngeꞌoxonumii ane nengetalavusou taꞌoxonu no voxo Tavuna uasi ꞌo?”

3 ✡La Iesu mukolineꞌi aloxo ꞌo, “Ngingi ngaitisou aꞌalosou mii ane Deviti muꞌoxonu no voxo ane anu iloꞌa tamenexu misolixaꞌa uasi? 4 ✡No voxo ane ne, la Devitimuꞌuna no tani noxou Lataua ka munoꞌu laꞌilali ane aneꞌimilosou Lataua. Laꞌilali ane ne, anu noxou Lataua, la souta ailiꞌisi iꞌou. Ia Deviti munoꞌu ka muꞌou mo muitixaꞌata menexu kalumo.” 5 La Iesu muvikalaneꞌi la aloxoꞌo, “Itema ꞌOlu ne, Anu Tila no anu voxo Tavuna souusaxilaꞌu.”

6 Xe iliꞌi no voxo vile Tavuna la, la Iesu muꞌunalai notaasou lalotu noxiꞌa ta Iutaia sou mulosiꞌa lavulavu. Lamitema vile a muxolu ne kalumo, avolu tema musoli. 7 Lata mitema sou lapuloto iloꞌa ta Palisaio moseꞌi no nanone, ieꞌi umulimulinu Iesu lexe Anu upamaulinu mitema eavolumusoli ne no voxo Tavuna. Xo aneꞌi ikakamuli voteꞌivile sou itulusou no anu vaivaikala. 8 Ia Iesu mulavusouxavutala noxiꞌa ne mukalu, la sou Anu muvikalanu itemae avolu musoli ne aloxo ꞌo, “Naavuti mo natulu no ieꞌi tamitema ꞌo.” La sou mitema ne muavuti sou mutulu.✡ 6:1: Lap 23:25 ✡ 6:2: Ioa 5:10 ✡ 6:3: 1Sa 21:1-6 ✡ 6:4: Liv24:5-9

LUKA 6:9 28 LUKA 6:189 Mutulu mukalu, la Iesu muvikalaneꞌi aloxo ꞌo, “Eni

ataliꞌisinge. Lapuloto noxinge nengeꞌa muvikalanenge aloxovaa? Nenge taꞌoxonu ꞌilixo laixe no voxo Tavuna,uasi? Taꞌoxonu ꞌilixo masua? Lapuloto muvikalanengesou tasuꞌulinu itema, uasi? Taꞌoxo masuanu?”

10 Iesu muvikala mukalu, la iou muitisiꞌa ta mitema nemukalusi. La muvikalanu itema ne aloxo ꞌo, “Namexiinuavone uuatu.” La mitema ne muꞌoxonu aloxo ne, la souavolu ne muxali laixe la. 11 Ia ta mitema sou lapulotoiloꞌa ta Palisaio ne laꞌiaxaꞌamasuamanina, lamivikalaneꞌingatongatoꞌo lexe, “Nenge taꞌoxonu mii maꞌia noxou Iesuꞌo?”

IesuMuꞌavaliꞌa ta Aposeli NoxouMavulovexaMoMuluꞌe noLia Tamei

(Mat 10:1-4; Mak 3:13-19)12 No voxo ane Iesu mutelai no laxaꞌilu sou muki-

laka noxou Lataua, la mukilaka no ꞌolovoxo lololinu ne.13 Xe no kakau, la Anu muꞌavaliꞌa ta molomolo noxou nemineꞌe sou musosovosiꞌa mavulovexa mo muluꞌe no liatamei noxiꞌa ane Anu mumoxoꞌa lexe ta aposeli noxou.14 Itiitisiꞌa ne aloxo ꞌo. Saimoni e Iesumumoxoꞌu lexe Pita,xe vimou Andeleasi, xe Iakovo ilou Ioanesi, xe Pilipi ilouVatolomaio, 15 xe Mataio ilou Tomasi, xe Iakovo e Alipaioꞌolu, xe Saimoni vile la, anu vile noxiꞌa ta mitema aneimasaxa lexe meꞌa isaxilaꞌu tualasiꞌa tatila. 16 Xe Iudasie Iakovo ꞌolu xe Iudasi Isikarioti ane muꞌitalonu Iesu noavoꞌa ta mitema.

ꞌEi Ane Uꞌosa Xe ꞌEi Ane Uxolu no Anu Tuꞌumaxu?(Mat 4:23-25)

17 Iliꞌi, la Iesu iloꞌa ta molomolo noxou meꞌa no laxaꞌilune, miluꞌe. La Anu mulai mutulu no anu lialia latia vile.Io, ta molomolo noxou tapiena mineꞌe mipita noxou. Xeta mitema tavuꞌalo manina sou tuatuala no xalee lia tilane Iutaia mo no tuala tila ne Ielusalemu mo ꞌalai no luakipaꞌupaꞌumolu no tuala ne Taia xe ne Saidoni, aneꞌi kalumomineꞌe mipita ne. 18 Seꞌi noxiꞌa ne mineꞌe mipita sou

LUKA 6:19 29 LUKA 6:25lexe ilomusou vaikala noxou, xe seꞌi ne mineꞌe sou Iesuupamaulineꞌi. La ta mitema e ta ulee masumasua miꞌoxomasuaneꞌi ne mixali laixe. 19 Mo ta mitema mukalusi emitovo sou mikasou Iesu ne, aneꞌi mixali laixe. Xo xavimuxolu noxou ne, mulaa sou mupamaulineꞌi.

20 Iesu iou mulai noxiꞌa ta molomolo noxou, io mu-vikalaneꞌi aloxo ꞌo,“Ngingi ane mengi lavuluti uasi, la ngingi ngaꞌosa,

xo Lataua usaxilaꞌinge.21✡Xe ngingi ane laꞌilalingenge uasi, la ngingi ngaꞌosa,

xo iliꞌi, la Lataua ulosinge laꞌilali mo ngaꞌanaꞌana.Mo ngingi ane ngaxolu sou ngatatama, la ngingi ngaꞌosa,

xo iliꞌi, la ngingi ngakeke.22 ✡Xe iliꞌi, la ta mitema imasaxainge uasisi manina mo

ikusaingemo ikalipalangengi mo ivikala lexe ngingi ta mitema

ta masuaxo ngingi ngemulinu Itema ꞌOlu ne. Ia mii vile uasi,

ngingi ngaꞌosa.23 No voxo ane ta mitema iꞌoxo aloxo ne noxinge loxo

ta ꞌiluꞌilusuneꞌi miꞌoxo masuaneꞌi ta mitema soupalomatana tatei,

la opongengi uai laixesi mo ngalei sou ꞌosaꞌila.Xo lakolisou sou ngemulileli ne tatila musuku a uai

sou nganoꞌu iliꞌi no opo loxotolo.24 Ia, ngingi ane ngeꞌosa xo lavulutimengi tapiena ꞌo,

iliꞌi la ngaxolu no anu tuꞌumaxu25 Xe ngingi ane ngeꞌani mo ngeꞌanaꞌana vaimomo ꞌo,

iliꞌi la ngaxolu no anu tuꞌumaxu sou ngasolingenge.Mo tuꞌumaxu uxali noxinge ane ngakeke vaimomo ꞌo,

xo iliꞌi la ngaxolu sou tama.✡ 6:21: Lex 126:5-6; Ais 61:3; Pal 7:16-17 ✡ 6:22: Ioa 15:19; 16:2; 1Pi 4:14

LUKA 6:26 30 LUKA 6:3426 Mo lexe ta mitema iꞌitiꞌitinu ualasinge loxo ta

ꞌiluꞌilusuneꞌi miꞌoxo noxiꞌa ta mitema soupalomatana kalakalavoi tatei,

la ngingi ngaxolu no anu tuꞌumaxu,xo ngingi ngeꞌoxonu xaixai loxo aneꞌi ta mitema sou

palomatana kalakalavoi miꞌoxonu tei.”Ngamasaxaiꞌa ta Uluamengi(Mat 5:38-48; 7:12a)

27 Iesu musolonu vaivaikalau, la muvikalaneꞌi ta molo-molo noxou la aloxo ꞌo, “Ioxe, eni avikalangengi ngingie ngalolomusilo lexe ngingi ngamasaxaiꞌa ta uluamengi.Mo ngaꞌoxo ꞌilixo laixe noxiꞌa aneꞌi ane imasaxainge uasisimanina. 28 Mo ngaalusiꞌa aneꞌi ane ivavaangenge. Mongakilakasiꞌa aneꞌi ane iꞌoxo masuangengi. 29 Mo loxoevile usavalou xaleeneni vile, la naxiu xaleeneni vile lamo usavalou la. Mo loxo evile uꞌumenu tokolomomenivile sou vasimene no ale, la nini namalanixu unoꞌu vileane sou no nano ne la kalumo. 30 Mo aneꞌi ane ilingaiꞌamimii noxine, la nalosiꞌasi. Mo lexe itema vile unoꞌu miivile noxine, la nalingau la mamu. 31✡Ngaꞌoxonu mii ulainoxiꞌa ta mitema aloxo ngingi ngemasaxa lexe aneꞌi iꞌoxouneꞌe noxinge nesi.

32 Xo lexe ngingi ngamasaxaiꞌa ta mitema ane aneꞌimimasaxaingesi, la Lataua ulosinge lakolisou ꞌilixomengine? Uasi. Xo ta mitema sou ꞌiliꞌilixo masumasua kalumone, ilavusou iꞌoxonu aloxone. 33Mo lexengingi ngaꞌoxonuꞌilixo laixe noxiꞌa aneꞌi ane iꞌoxonu laixe noxinge, laLataua ulosinge lakolisou ꞌilixomenge ne? Uasi. Xota mitema sou ꞌiliꞌilixo masumasua kalumo ne, ilavusouiꞌoxonu aloxo ne. 34 Mo lexe ngingi ngalosiꞌa ta mitemamimii vitanisi uasi, ia ngaxavutala lexe ikolinu ulivuulai noxinge, la Lataua ulosinge lakolisou ꞌilixomengi ne?✡ 6:31: Mat 7:12

LUKA 6:35 31 LUKA 6:40Uasi. Xo ta mitema sou ꞌiliꞌilixo masumasua kalumone, ilavusou iꞌoxonu aloxo ne. 35 Ia ngingi ngaꞌoxonuloxo ta mitema sou ꞌiliꞌilixo masumasua ilavusou iꞌoxonuuasi. Eni avikalangengi pekiaꞌu lexe ngamasaxaiꞌa tauluamengi mo ngaꞌoxonu laixe ulai noxiꞌa mo ngalosiꞌamimii vitanisi, ia mamu sou ngaxavutala lexe ikolinunoxinge. Lexe ngingi ngaꞌoxonu aloxo ne, la nginginganoꞌu lakolisou toxoxu mo ngingi ngaxolu loxo LatauaTeitexi Manina ta ꞌolu. Xo anu tanuxaꞌa ta mitema tamasua e ilavusou ilemolu laixe noxou uasi. 36 La soungingi kalumo tangengixaꞌa ta mitema aloxo Mamingetanuxaꞌa ne.

Mamu sou Ngailevinu ꞌIlixoiꞌa ta Menexinge(Mat 7:1-5)

37 ✡Mukalu, la Iesu muvikalaneꞌi aloxo ꞌo la, “Mamusou ngatilovosou ꞌilixoiꞌa ta menexinge, mo sou Latauautilovosou ꞌiliꞌilixomengi uasi. Mo mamu sou ngavikalalexe aneꞌi ta mitema sou ꞌilixo masua, mo sou Latauauvikalasinge lexe ngingi ta mitema sou ꞌilixo masuamamu. Ia ngaxiu tumalingeu ꞌilixo masumasua noxiꞌa tamenexinge, mo sou Lataua uxiu tumalouu ꞌilixo masuma-sua noxinge kalumo. 38✡Io, ngalosiꞌa ta menexingesi, mosou Lataua ulosinge kalumo. La uvelu laixe mo utaanuuꞌanaꞌana manina no anu kupomengi, ia utaanu sio moupaxepaxelesinge sou nganoꞌu. ꞌIlixo sou ngaiti mi anengingi ngaꞌoxo ulai noxiꞌa ta menexinge ne, anusi aneLataua uꞌoxo uneꞌe noxinge.”

39 ✡Iesu muvikalaneꞌi la no anu vaikala tovolaꞌi vilealoxo ꞌo, “Itema vile iou seleveenu, la umomomo souutilau menexu vile iou seleveenu la uasi. Lexe aloxo ne,la ilou ikei italoxo no anu taxa. 40 ✡Xe molomolo vilesou umulimulinu tila noxou ne, umomomo sou uuaulixu✡ 6:37: Mat 6:14 ✡ 6:38: Mak 4:24 ✡ 6:39: Mat 15:14 ✡ 6:40:Mat 10:24-25

LUKA 6:41 32 LUKA 6:49tilasou ne uasi. Ia lexe anu unoꞌu lavulavu ukalusi noxoutilasou ne, la sou anu uxali loxo tilasou ne.

41 Ia tavaꞌu loxovaa, la sou namaisou ꞌiliꞌili se no iouitema vile noxou Lataua e anu loxo vivine, ia namaisouovu visoxu e muxolu no ieni ne uasi? 42 Nini namaisouovu visoxu no ieni uasi, io loxovaa la sou navikalanuvivine lexe, ‘Vivilo, ieni uvaxailosi mo axexeenu ꞌiliꞌili noieni.’ La nini loxo itema sou kalavoi manina. Tei, la nininaxexeenu ovu visoxu no ieni o, ka sou namalei lamanalaixe sou naxexee ꞌiliꞌili se noxou vivine iou ne.”

Ovu Masua La Neneꞌaxu Kalumo ne Masua(Mat 7:17-20; 12:34-35)

43 Mukalu, la Iesu muvikalaneꞌi aloxo ꞌo la, “Ovu laixene, ulavusou uneneꞌa masua uasi. Xe ovu masua ne,ulavusouuneneꞌa laixe uasi. 44Ovuovune, tamitema iton-gonu no anu ngiaxu. Umomomo sou ta mitema iꞌelexulovo temanu no anu lamota anaanaxu uasi, xe umomomosou iꞌelexu uaini ngiaxu no anu xuxua uasi. 45 Anu aloxonesi, itema laixe ulaalixu ꞌiliꞌilixo laixe ane muxolu notanu. Xe itema masua ulaalixu ꞌiliꞌilixo masumasua anemuxolu no tanu. Xo ta mitema ilavusou ipalaꞌalixu noanaxaꞌa mii maꞌia ane muxolu no nano no taneꞌi.”

Ta Mitema sou Itulusou Tani Mitulusou Tani Iou Tamei(Mat 7:24-27)

46 ✡Mukalu, la Iesu muvikalaneꞌi aloxo ꞌo la, “Ngingingamoxoꞌilo lexe, ‘Tila noxixe, Tila noxixe.’ Ia loxovaa,la sou ngalomuxo sou ngamulinu vaikala noxilo uasi ꞌo?47 Itema ane uneꞌe noxilo mo ulomusou vaikalaxeni xeumulinu, la avikalangengi lexe anu itema ne a loxovaa?48 Anu ne, aloxo itema e muꞌasou taxa mulai no liamuxalisou lavoꞌo, la mutulusou tani teiteixi no anu. Iliꞌixe uali musili xe lexa muꞌani, la tani ne ukuni uasisi xoanu mutulu musiatoto pekiaꞌu no lavoꞌo kisou. 49 Ia itemavile ulomusou vaikalaxeni, ia umulinu uasi ne, anu aloxoitema e mutulusou tani no lia vitavitanisi. Iliꞌi xe uali✡ 6:46: Mat 7:21

LUKA 7:1 33 LUKA 7:9musili, xe lexa muꞌani, la tani ne mulapau alaxu vilesisila mumamulo avile.”

7Itema Tila Noxiꞌa ta Mitema sou ꞌOtoꞌoto Mumulaxu Tanu

Noxou Iesu(Mat 8:5-13; Ioa 4:43-54)

1 Iesu muvikalaneꞌi ta molomolo noxou e mipita soumilomusou ne mukalu, la Anu muꞌunalai no tuala neKapenaumu. 2 La itema sou xaixai noxou tila noxiꞌa tamitema itemaxu taꞌuve sou ꞌotoꞌoto, mupipiena mo anusou usoli. Ia tilasou ne, mumasaxau misevile. 3 Ia no voxoane ne, lamulomusou lexe Iesumuxali ne Kapenaumu. Lasou anu mupalusiꞌa ta tatila noxiꞌa ta Iutaia milai milinganoxou Iesu lexe uneꞌe mo upamaulinu itema sou xaixainoxou. 4 Aneꞌi mixali noxou Iesu, la miuoloteteu momivikalanu aloxo ꞌo, “Itema e mupalusixe teneꞌe ne, anuitema laixe manina. La sou laixe sou nini nasuꞌulinu. 5Xoanu mulavusou umasaxaixe nexi ta Iutaia mo anu molumutulusou taasou lalotu noxixe.” 6 La sou anu iloꞌa milai.

Milai xe mixali ꞌalaꞌalai no tani noxou tila noxiꞌa tamitema itemaxu taꞌuve sou ꞌotoꞌoto ne, la anu mupalusiꞌata menexu seꞌi milai noxou Iesu sou mivikalanu aloxoꞌo, “Tila, napuuneni sou nalai no tani noxou menexixemamu. Xo anu muvikala lexe anu itema laixe sou uꞌava-line nalai no tani noxou uasi. 7 La sou anu molu uneꞌeuxali noxine uasi. Iamumasaxa lexe nini navikalasi, la souitema sou xaixai noxou ne umauli laixe. 8 Anu muvikalaaloxo ne, xo anu kalumo muxolu no laaxu tila noxou,mo anu kalumomusaxilaꞌa ta mitema sou ꞌotoꞌoto noxou,la aneꞌi mixolu no laaxu la. Uvikalanu vile noxiꞌa lexeulai, la anu ulai. Xe uvikalanu vile noxiꞌa lexe uneꞌe, laanu uneꞌesi. Mo uvikala itema sou xaixai noxou vile lexeuꞌoxonu mii ꞌo, la anu uꞌoxonusi.”

9 Iesu mulomusou vaikala noxiꞌa aloxo ne, la mukulukeka muxiu mulai noxiꞌa ta mitema e mimulimulinu, iomuvikalaneꞌi aloxo ꞌo, “Avikalangengi, eni axalisou itema

LUKA 7:10 34 LUKA 7:19vile sou muxamuxaxu tanu noxilo loxo ꞌo no taiingengingingi ta Isilaeli uasi.” 10Tamitema e tila noxiꞌa tamitemasou ꞌotoꞌoto mupalusiꞌa ne, milivu milai no taasou, la mi-maisou itema sou xaixai noxou ne mumauli laixe mukalu.

Iesu Mutulusou Sema Vile Vaalu ꞌIlie11 Iliꞌi sevile la, la Iesu iloꞌa tamolomoloumo tamitema

tavuꞌalo mikei mivaxa no tuala vile ilemolu lexe Naini.12Anu iloꞌamixali ꞌalai no iou xalengaxu tuala neNaini ne,lamixalisiꞌa tamitemamitavulenu itema emusoli nemiu-atunu. Itema e musoli ne, anu sema vaalu vile ꞌilie vilesisianesi, mo ta mitema tavuꞌalo no tuala ne mivaitaone soumiuatunu ꞌilie ne. 13Xe Tila mumaisie vaalu ne, la tanuxemanina la sou muvikalane lexe, “Natama uasi.”

14 Muvikalane mukalu, la mulai ꞌalai no luvo sou muꞌi-talonu avolu no anu. La ta mitema e mitavulenu luvone, mitulu. Ia Iesu muvikalanu itema e musoli ne aloxoꞌo, “Nini maulu ne, eni avikalaneni lexe natulu.” 15 ✡Laitema e musoli ne, muavuti mutalupexa mo musoko soumuvivikala avile. La Iesu muꞌitalonu mulivu noxie nenu.

16✡Xe tamitema tavuꞌalo mimaisou aloxo ne, la mima-maꞌu misevile mo miꞌitinu Lataua ualasou. La seꞌi noxiꞌamivikala aloxo ꞌo, “Itema soupalomatana vile tila amuxalinoxinge ꞌo.” Xe seꞌi mivikala aloxo ꞌo, “Lataua anu amuneꞌe ꞌo sou usuꞌulineꞌi ta mitema noxou.” 17 La sou tamitema milutunoxu aꞌalo sou mimii e Iesu muꞌoxonu ne,mulai no xalexalee tuatuala mukalusi no xalee lia tila neIutaia mo tuatuala seꞌi ꞌalaꞌalai ne Iutaia.

Taliꞌi Noxou Ioanesi Xe Vaikala Lamana Noxou Iesu souIoanesi

(Mat 11:1-19)18 Ioxe, ta molomolo noxou Ioanesi milomusou aꞌalo

sou mimii ane Iesu muꞌoxonu ne, la milai miaꞌaloxumukalusi noxou Ioanesi. 19 ✡La sou Ioanesi muꞌavaliꞌata molomolou tamei sou mupalusiꞌa milai noxou Tila sou✡ 7:15: 1Ta 17:23; 2Ta 4:36 ✡ 7:16: Luk 1:68 ✡ 7:19: Lex 40:7; Mal3:1; Pal 1:8

LUKA 7:20 35 LUKA 7:25lexe italiꞌisou aloxo ꞌo, “Nini itema e Lataua muvikalalamana tei sine lexe usovaneni naneꞌe ano ꞌo? Uasi? Nexitaxomaiou itema vile anu a uao?”

20 Tamei ne, mixali noxou Iesu mukalu, la mivikalanualoxo ꞌo, “Tila noxixe Ioanesi mupalusixe sou tataliꞌisinelexe, ‘Nini mitema e Lataua muvikala lamana tei lexeusovaneni naneꞌe ano ꞌo? Uasi? Nexi taxomaiou itemavile anu a uao?’ ”

21 No voxo ngiou ane ne, la Iesu mupamaulineꞌi tamitema tavuꞌalo ane pipiena iouiou muꞌoxoneꞌi mo aneꞌiane ta ulee ta masumasua mixolu noxiꞌa xe mupa-maulineꞌi ta mitema tavuꞌalo aneꞌi ane ieꞌi seleveenukalumo. 22 ✡La sou Iesu mukolinu taliꞌi noxou Ioanesi,la muvikalaneꞌi ilou aloxo ꞌo, “Ngingi nongou ngalivumo ngavikalanu Ioanesi sou mii maꞌia ane ngingi nongoungemaisou mo ngelomusou ꞌo. Mimii e ngemaisou mongelomusou ne aloxo ꞌo. Aneꞌi ane ieꞌi seleveenu ne, aneꞌimimalei laixe mo aneꞌi ane tavaꞌa musoisoli ne, aneꞌi amimuamuaꞌi mo aneꞌi ane vulukali muꞌou vasimeꞌa ne,aneꞌi a vasimeꞌa laixemo aneꞌi ane sangaliꞌamutomutomune, aneꞌi a milomu laixe mo aneꞌi ane misoisoli ne, aneꞌi amimauli. Xe aneꞌi ane lavulutiiꞌa uasi ne, aneꞌimilomusouaꞌalo laixe noxou Lataua. 23 Aloxo ne, la sou Latauaualusou ꞌenaꞌei ane xavutalau mutulu vilesisi noxilo, iaukalipala mo ulapau uasi.”

24 Ioxe, tamitema tamei e Ioanesimupalusiꞌamineꞌe ne,milivu mukalu, la sou Iesu muavuti sou muvikalaneꞌi tamitema lamana sou Ioanesi aloxo ꞌo, “No voxo ane ngingingelai no xalee lia vitanisi ne sou lexe ngamaisou miimaꞌia? Ngelai ne sou lexe ngamaisou visoviso voloxu nomine atume uiliilisou? 25Lexe uasi, la ngelai sou lexe nga-maisoumii maꞌia ne? Ngelai ne sou lexe ngamaisou itemavilemutokolomo lailaixe? Uasi. Tamitema ane lavulutiiꞌatapiena xe itokolomo lailaixe mo iꞌaniꞌani lailaixe ne,✡ 7:22: Ais 35:5-6; 61:1; Luk 4:18

LUKA 7:26 36 LUKA 7:34ixolu no taasiꞌa ta tatananu tualasi. 26 ✡Lexe uasi, langingi ngelai sou lexe ngamaisou mii maꞌia ne? Ngelaisou lexe ngamaisou itema sou palomatana vile ne? Ani,eni avikalangengi lexe ngingi ngelai sou lexe ngemasiouitema vile ne anu tila noxiꞌa ta mitema sou palomatanaane tei. 27✡Itema ane nesi, aneꞌi mikaukavusou muxoluno nano no Lavuku Tavuna teinu lexe,‘Lataua upalusou itema vile sou aꞌalo noxou,

sou uulaxuneni Tila mo upaipounu voteꞌisine tei.’28 Eni avikalangengi aloxo ꞌo. Ioanesi ne, anu tatila

manina noxiꞌa ta mitema mukalusi no lia ꞌo. Ia itema aneuxali kituꞌa manina no nano no anu saxisaxilaꞌu noxouLataua, la anu utila noxou Ioanesi.”

29 ✡Ta mitema tavuꞌalo mukalusi mo ta mitema souitaxusou lamoli kalumo, milomusou vaikala noxou Iesualoxo ne, la milavu lexe ꞌiliꞌilixo noxou Lataua ne mulapumanina. Xo aneꞌi milai noxou Ioanesi sou anu muꞌulosiꞌatei. 30 ✡Ia ta Palisaio iloꞌa ta mitema sou lapuloto neimasaxa sou imulinumasaxa noxou Lataua siꞌa ne uasi. Xoaneꞌi ilai noxou Ioanesi sou anu uꞌulosiꞌa tei uasi.

31Mukalu, la sou Iesumuvikalaneꞌi la aloxo ꞌo, “Lexe eniamasaxa sou avikala tovolaꞌisiꞌa ta mitema vaimomo ꞌo, laatovolaꞌineꞌi a loxovaa? Aneꞌi a loxo maꞌi? 32 Aneꞌi a loxota molomolo e ixoxolu laꞌoluxaꞌa vilesisi no loxomala, ioiꞌava noxiꞌa ngatoꞌo aloxo ꞌo,‘Nexi tetau vei lexe sou ngingi ngalei,

ia ngingi ngamasaxa sou ngalei uasi.Mo nexi tematengalei kalumo,ia ngingi ngamasaxa sou ngatama uasi.’

33 La sou ngingi ne aloxo tamolomolo ne, xo Ioanesi souuꞌulosiꞌa ta mitema muxali xe uꞌani veleti uasi mo uiexuuaini lexaxu uasi, la ngingi ngevikala lexe, ‘Ulee masua auxolu noxou ne.’ 34✡Io, Itema ꞌOlu muxali xe muꞌaniꞌani✡ 7:26: Luk 1:76 ✡ 7:27: Mal 3:1 ✡ 7:29: Luk 3:12 ✡ 7:30: Mat21:32 ✡ 7:34: Luk 15:2

LUKA 7:35 37 LUKA 7:42mo muie, la ngingi ngevikalasou lexe, ‘Ngamaisou. Anuitema sou vunekaina mo uie uꞌoki manina. Mo Anuuvaitami noxiꞌa ta mitema sou itaxusou lamoli iloꞌa tamitema sou ꞌiliꞌilixo masumasua.’ 35Ngingi ngevikalasiloaloxo ne, ia aneꞌi ane milavusou Lataua la milavusou lexelavulavu noxou Lataua ne, anu maninasou.”

Sema Vile Minixiꞌu Ueli E Tumaꞌu Lailaixe sou Iesu Tavaꞌu36 Iesu muvikalaneꞌi mukalu, la Palisaio vile muꞌavalou

Iesu sou lexe ulai uꞌani no tani noxou. La sou Iesumulai muxolu no tani noxou sou lexe uꞌani. 37 ✡Lasema sou ꞌiliꞌilixo masumasua vile e ixoxolu no tualaane ne, milavusou lexe Iesu anu a uꞌaniꞌani no taasouPalisaio ane ne. La sou ane minoꞌu ueli e tumaꞌu lailaixevexasou vile mineꞌenu no tani. 38Mixali no tani, la milaimitulu no tumalou Iesu ꞌalai no tavaꞌu, ia itatama. Xe ieilexaxu munixi muluꞌe sou miuinu Iesu tavaꞌu mukalu, lamilutunu no anu kisie laxusou. Mukalu, la ane mitimutavaꞌu sou miꞌosasou xe minixiꞌu ueli e tumaꞌu lailaixe noanu.

39 Xe Palisaio ualasou lexe Saimoni e muꞌavalou Iesumuneꞌe ne, mumaisie sema ne no mine miꞌoxonu Iesualoxo ne, la tanu muvikala aloxo ꞌo, “Lexe mitemaano ꞌo ne Anu itema sou palomatana manina, la Anuulavusie lexe ꞌenaꞌei ane ikakasou ꞌo mo ulavusou ꞌiliꞌil-ixoie kalumo. Xo ane sema sou ꞌiliꞌilixo masumasua.”

40 Saimoni muxavutala aloxo ne, la Iesu mulavusou. Lasou muvikalanu aloxo ꞌo, “Saimoni, Nalomu. Eni vaikalavile sou avikalanenixu aloxo ꞌo.”

La sou Saimoni muvikalanu lexe, “Itema sou ulosixelavulavu, nalemolu vaikalameni ne.”

41 La Iesu muvikalanu aloxo ꞌo, “Ta mitema tameiminoꞌu itema vile lamoliu, io lexe iliꞌi la ikolinu. Vilenoxiꞌa munoꞌu Denalia itemaxu mavulovexa tamei moitemaxu taꞌuve (500) xe vile munoꞌu Denalia mavulovexataꞌuve (50). 42 Ia aneꞌi ilou imomomo sou ikolinu uasi.Loxo ne, la sou moosou lamoli ne muvikalaneꞌi ilou lexe✡ 7:37: Mat 26:7; Mak 14:3; Ioa 12:3

LUKA 7:43 38 LUKA 7:50mamu sou ikolinu. Ioxe, nini naxavutala lexe ꞌenaꞌeinoxiꞌa ilou ane umasaxau mitema ne musuku?”

43 La Saimoni mukolinu aloxo ꞌo, “Eni exavutala lexemitema ane munoꞌu lamoli tatila, io moosou muvikalanulexe mamu sou ukolinu.”

Iesu mulomusou aloxo ne, la muvikalanu lexe, “Xavu-talameni ne, mulapu manina.”

44 Mukalu, la Iesu muxiu sou iou mulai noxie sema ne,io muvikalanu Saimoni aloxo ꞌo, “Nini nemaisie sema ꞌo?Eni eꞌuna no taasine ꞌo, la nini natau lexa sou nauinutavaꞌilo uasi. Ia sema ano ꞌo ne, ane miuinu tavaꞌilo noꞌa iei lexaxu mo miasou no anu kisie laxusou. 45Mo nininatimu xaleeleli sou naꞌosasilo uasi. Ia sema ano ꞌo ne,ane mitimunu tavaꞌilo ne no mine eni eꞌuna mo. 46 Monini nanixiꞌu ueli e tumaꞌu lailaixe no kisilo uasi. Ia semaꞌo nesi, ane minixiu no tavaꞌilo. 47 Aloxo ne, la sou eniavikalaneni lexe ane sema ꞌo mimaxaꞌu masaxasilo tilamusuku, xo Lataua muxiu tumalouou ꞌilꞌilixo masuma-sua noxie. Ia mitema e muꞌoxonu ꞌiliꞌilixo masumasuatavuꞌalo, ia Lataua muxiu tumalouu ꞌiliꞌilixo masumasuanoxou taꞌeisi, la anu umaxaꞌu masaxasou Lataua ne sevilekituꞌasi.”

48 Iesu muvikalanu aloxo ne mukalu, la muvikalanesema ne aloxo, “Eni exiunu tumalilou ꞌiliꞌilxo masumasuanoxine mukalu ne.”

49 Ta mitema e mixolu mipita sou ꞌaniꞌani ne, milomu-sou muvikala aloxo ne, la aneꞌi miavuti sou mivikalaneꞌingatongatoꞌo aloxo ꞌo, “Itema ano ꞌo ne, anu itema maꞌi,la sou uxiunu tumalouu ꞌiliꞌilixo masumasua ꞌo?”

50 ✡La Iesu muvikalane sema ne aloxo ꞌo, “Nini nem-ulaxu taneni noxilo, la sou Lataua mupamaulineni. Nininalai, no ꞌa opo seꞌisisi.”

8Vaikala Tovolaꞌi sou Itema Usuꞌa Ovu Ngiaxu(Mat 13:1-17; Mak 4:1-12)

✡ 7:50: Luk 8:48; 18:42

LUKA 8:1 39 LUKA 8:101 Xe iliꞌi, la Iesu muxixaoxao no tuatuala seꞌi tatatila

xe seꞌi kitukituꞌa sou muaꞌaloiꞌa ta mitema sou aꞌalo laixesou saxisaxilaꞌu noxou Lataua. La ta molomolo noxoumavulovexa mo muluꞌe no lia tamei kalumo a mimulinune. 2✡Mo ta semamoseꞌi e tei la Iesu mukusaiꞌa ta ulee tamasumasua noxiꞌa momupamaulineꞌi no anu pipienaxaꞌane, aneꞌi a imumulinu kalumo. Vile ualasie lexe Malia sieMaxatale e Iesumukusaiꞌa ta ulee tamasumasuamuxateletamei noxie. 3 Xe vile ualasie lexe Ioana e Kusa semau.Io, Kusa ne, anu itema tila noxiꞌa aneꞌi ane isaxilaꞌu taninoxou Elodesi. Xe Susana iloꞌa ta sema tapiena moseꞌi lamimulineꞌi Iesu iloꞌa ta molomolo noxou. Aneꞌi ta semaane ne, mimolo mimii noxiꞌa sou isuꞌusuꞌulineꞌi Iesu iloꞌata molomolo noxou no anu.

4 Ta mitema tavuꞌalo mixali mipita noxou Iesu, ia tamitema meꞌa no tuatuala kalumo mixaxali sio sou mipitanoxou, la Iesu muvikala tovolaꞌi vile mulai noxiꞌa aloxoꞌo, 5 “No voxo vile, la itema vile mulai no xai sou usuꞌanuovu ngiaxu. No mine anu ususuꞌanu ovu ngiaxu ne, la seꞌimulapalapau no voteꞌi. La ta mitema mimalomaloxou xeta ngiala miꞌou. 6 Xe moseꞌi mulapalapau no lavolavoꞌo.La mupau, ia muxalo la. Xo lia siliu uasi. 7 Xe moseꞌimulapalapau no xuxua tanutanu, xe muleme la xuxua nemuisiisinu mole uleme laixe sou uneneꞌa uasi. 8 Ia moseꞌimulapalapau no lia laixe mole muleme muxali tila soumuneneꞌa. Moseꞌimuxalixungiaxu itemaxu taꞌuve (100).”

Iesu muvikala tavolaꞌi mulai noxiꞌa mukalu, la muꞌavanoxiꞌa aloxo ꞌo, “Itema ane anu mulavu lexe anu sangaloua uxoxolu sou ulolomu no anu, la laixe lexe anu ulomusouvaikala ane ne no anu.”

9 Ioxe, ta molomolo noxou Iesu milomusou vaikalatovolaꞌi noxou ne, ia ilamana no anu uasi. La sou aneꞌimitaliꞌisou Iesu lexe ulamanalixaꞌa no anu vaikala tovolaꞌine laaxu. 10 ✡La sou Iesu mulamanalixaꞌa no anu aloxo✡ 8:2: Mat 27:55-56; Mak 15:40-41; Luk 23:49 ✡ 8:10: Ais 6:9-10

LUKA 8:11 40 LUKA 8:17ꞌo, “Latauamulosiengixu laaxu vaikalamutalume sou sax-isaxilaꞌu noxou. Ia ta mitema vaꞌaxu ilomusou vaivaikalalatala ne no anu vaikala tovolaꞌisi. Mo sou,‘aneꞌi imalei, ia imaisou mii vile uasi,

mo ilolomu, ia ilavusou mii vile uasi.’11 Ioxe, vaikala tovolaꞌi ane ne, laaxu aloxo ꞌo. Ovu

ngiaxu ne, anu musosovosou vaikala noxou Lataua.12 Vaikala ane anu musuꞌanu xe mulapau no voteꞌi ne,anu loxo ta mitema ane ilomusou vaikala noxou Lataua,ia Satani uneꞌe la uxexeenu vaikala ane Lataua mutoununo oponeꞌi ne alaxu vilesisi. Xo Satani uxavutala lexeloxo ꞌo io aneꞌi imulaxu taneꞌi noxou Lataua, la Latauaupamaulineꞌi. 13Xe vaikala ane anumusuꞌanu, iomulapauno lavolavoꞌo ne, anu loxo tamitema ane ilomusou vaikalanoxou Lataua la inoꞌu palea mo iꞌosasou. Ia tavaꞌu xouliuliꞌa uasi, la vaikala ne uxolu maxuveeni uasi. Xe noanu voxo ane loxo tovotovo uxali noxiꞌa, la aneꞌi ilapaualaxu vilesisi. 14XeVaikala ane anumusuꞌanu xemulapauno xuxua tanu ne, anu loxo ta mitema ane ilomusouvaikala noxou Lataua ne. Ia aneꞌi imulinu masaxa noxiꞌasou ixavutala piena no anu mauli ilou xoluxolu no lia ꞌomo imasaxa lexe iꞌa lavuluti piena mo oponeꞌi uisuisuxumimii iouiou, la sou anu mimii ane ne uvausou vaikalauLataua la uneneꞌa uasi. 15 Ia vaikala ane musuꞌanu xemulapau no lia laixe ne, anu loxo ta mitema ane ilomusouvaikala noxou Lataua no anu oponeꞌi lailaixe manina, lainoꞌu mo itetelisou pekiaꞌu la ineneꞌa.”

Telu Utulu Teitexi no Valovalo sou Ukaa(Mak 4:21-25)

16 ✡Iesu muavuti, la muvikala aloxo ꞌo la, “Itemavile umomomo sou uꞌelaxu telu ka utulu pupunisou xeutalumeu no lia no laaxu luu uasi. Ia anu utulusouteitexi no valovalo, mo sou ta mitema e iꞌuna no tanine, la imaisou lamana ane ne. 17 ✡Xo mimii ukalusi ane✡ 8:16: Mat 5:15; Luk 11:33 ✡ 8:17: Mat 10:26; Luk 12:2

LUKA 8:18 41 LUKA 8:25mutalume ne, iliꞌi la anu upalaꞌa. Mo mimii ukalusi aneta mitema mivauvausou mo a uai ne, iliꞌi la upalaꞌa notaatexa. 18✡Aloxo ne, la sou ngingi ngalaxaꞌingengi soungalomusou vaikala. Xo lexe itema vile mimiu tavuꞌalosevile, la Lataua ulosou moseꞌi la. Ia lexe itema anemiumiuuasi, ia uxavutala lexe anumiu sevile ne, la Latauauxexee noxou.”

Iesu Nenu Iloꞌa ta Vimovimou(Mat 12:46-50; Mak 3:31-35)

19 Xe iliꞌi, la Iesu nenu iloꞌa ta vimovimou mineꞌe soulexe imaisou, ia aneꞌi imomomo sou ixali noxou uasi. Xota mitema tapiena musuku, la mitaluxaꞌa. 20 La sou itemavilemuvikalanu Iesu aloxo ꞌo, “Nenine iloꞌa ta vivine aneꞌia itutulu no ale sou imasaxa lexe imaisine.”

21 La Anu mukolinu vaikala noxou mitema ne aloxo ꞌo,“Aneꞌi ane ilomusou vaikala noxou Lataua mo imulinu, laaneꞌi ne eni nenilo mo ta vivilo.”

Iesu Mukaitoloneꞌi Sivo Ilou Xasi(Mat 8:23-27; Mak 4:35-41)

22 No voxo vile iliꞌi, la Iesu muvikalaneꞌi ta molomolonoxou lexe, “Nengeꞌa talai no kupa xalee vile.” La souaneꞌi iloꞌa mitelo no anu uaxa sou milai. 23 Aneꞌi mivoleuaxa ne lexe sou ilai xalee vile, la Iesu mupasipaa la muai.Ia atume vile tatila muilisou kupa, la muavutinoxu xasitatila mole lexa muꞌuna no anu uaxa mo ꞌalai sou iꞌuoꞌuo.

24La sou aneꞌimilaimitulusou Iesu soumivikalanu lexe,“Tilasixe, tilasixe. Natulu mo nasuꞌulinenge, xo nengeasou taꞌuoꞌuo!”

Xe Iesu muavuti mutulu, la mukaitoloneꞌi atume ilouxasi tila ne. La atume ilou xasi tila ne, tasiauxaꞌa avilemo lexa loxoꞌu muai seꞌisisi. 25 Mukalu, la sou Iesumuvikalaneꞌi ta molomolo noxou aloxo ꞌo, “Loxovaa, lasou ngingi ngamuxaxu tangengi noxilo uasi ꞌo?”✡ 8:18: Mat 25:29; Luk 19:26

LUKA 8:26 42 LUKA 8:33

Iesu muꞌoxo aloxo ne xe aneꞌi mimaisou, la aneꞌi miku-luke mo mimamaꞌu. La sou mivikalaneꞌi ngatongatoꞌoaloxo, “Itema ano ꞌo ne, Anu itema maꞌi ꞌo? La sou atumeilou xasi milomuxu vaikalau ꞌo.”

Iesu Mukusau Ulee Vile Masua Muxolu Noxou Mitema Vile(Mat 8:28-34; Mak 5:1-20)

26 Aneꞌi mivole uaxa no anu kupa ne Xalilaia, la milaimixali no xalee vile no xalee lia tila ne Xelasene. 27 XeIesu muiliꞌe muuatu no uaxa sou lexe ulai no ale. Lamitema vile e ulee masua muxolu noxou ne, molu notuala ane ne muneꞌe muxalisou Iesu. Itema ane ne, anuulavusou usakii malo uasi mo ulavusou uxoxolu no tanivile uasi maxuveeni manina. Ia ulavusou uxoxolu noloulousiꞌa ta mitemasi. 28 Io, no mine anu mumaisouIesu, la anu muꞌava tatila ka mulapau noxou Iesu tavaꞌu.Io anu muunga toxoxaꞌa mulai noxou Iesu sou muvikalaaloxo ꞌo, “Iesu, nini Lataua e muxolu teitexi manina ꞌOlu.Nini nemasaxa lexe naꞌoxonu maꞌia noxilo? Eni alingainelexe mamu sou naꞌoxo masua noxilo!” 29 Anu muꞌavatatila aloxo ne, xo Iesumuvikala pekiaꞌumulai noxou lexeuxexesou mitema ne. Xo ta mitema e isaxilaꞌu itema ne,misakisakiinu avolu ilou tavaꞌu no anu xalolo. Ia alaxutavuꞌalo, xe uleemasua ne uꞌaisou, la anu uxotosou xaloloanene. Io, uleemasuaneulaixunoxalee lia ane tamitemaixolu no anu uasi.

30 La Iesu mutaliꞌisou aloxo ꞌo, “Ualasine a loxovaa?”La anumukolinu aloxo ꞌo, “Ualasilo lexe Lexioni.” Xo ta

ulee tamasumasua tavuꞌalomixolumipita noxou. 31Aneꞌimilinga noxou Iesu alaxu tavuꞌalo lexe mamu sou Anuukusaiꞌa ilai no taxa e kaluxusou uasi.

32 Ia, ta memee laꞌoluxaꞌa vile toxoxaꞌa a iꞌaniꞌanino laxaꞌilu vile ꞌalai ne. La sou ta ulee ta masua ne,milinga pekiaꞌu noxou Iesu lexe upalusiꞌa ilai iꞌuna noxiꞌata memee ne. La Iesu muvikala lexe ilai iꞌuna noxiꞌa.33 La sou aneꞌi mixexesou mitema ane ne, io milai miꞌunanoxiꞌa tamemee. Miꞌuna noxiꞌa, la tamemee laꞌoluxaꞌa ne

LUKA 8:34 43 LUKA 8:42miiaꞌuxu miluꞌe no tavaꞌu maea e no kupa ne, la miꞌuoꞌuomole misoisoli mukalu.

34 Xe ta mitema sou isaxilaꞌa ta memee ne, mimaisoumii ane ne, la miꞌumeꞌume sou milai miaꞌalo no tuala xetuatuala ane muxoluxolu no paꞌupaꞌumolu tuala ne. 35 Lasou ta mitema sou tuatuala ne mineꞌe sou mimaisou miimaꞌia ane muxali ne. Mineꞌe xe mixali noxou Iesu, lamimaisou itema e ta ulee ta masumasua miꞌaisou ne amutokolomo mo a uxoxolu noxou Iesu tavaꞌu. Xavutalaune, mulamana ia uxovulaulau la uasi. Ta motu mimaisoualoxo ne, la mimamaꞌumisevile. 36Xe tamitema ane aneꞌimimaisou mii ane ne, miaꞌaloiꞌa ta mitema ane mixaline sou imaisou itema ane ta ulee ta masumasua mixolunoxou ne, muxali laixe. 37Xe ta mitema latala no xalee liatila ne Xelasene miavuti, la mivikalanu Iesu pekiaꞌu lexeAnu uxexesiꞌa. Xo aneꞌi mimamaꞌu manina. La sou Iesumutelo no anu uaxa sou mulai.

38-39 Ioxe, Iesu asou lexe utelai no anu uaxa, la itemae ta ulee ta masumasua mixolu noxou ne, mutaliꞌisoupekiaꞌu lexe anu umulinu mo ilou ilai. Ia Iesu mulivusou,la muvikalanu lexe, “Nalai no tualasine mo nalai noxiꞌa taminemineni la naaꞌaloxu mimii latala ane Lataua muꞌox-onu noxine.” La sou, anu itema ne mulai la musoko soumuaꞌaloiꞌa ta mitema mukalusi no tualasou no anu mimiilatala e Iesu muꞌoxonu noxou ne.

Molomolo Sema Misoli Ilee Sema E Sialu Muluꞌe Noxie(Mat 9:18-26; Mak 5:21-43)

40 Ioxe, Iesu mulivu muneꞌe no kupa paꞌumolu xaleevile, la ta mitema tavuꞌalo misevile milooxu sou misexe-laxu. Xo aneꞌi mixolu ne imulaxu taneꞌi sousi. 41 La itemavile sou usaxilaꞌu taasou lalotu noxiꞌa ta Iutaia ne, ualasoulexe Iairo ne muneꞌe muxali. Muneꞌe muxali noxou Iesu,la mulapau muluꞌe noxou Iesu tavaꞌu, sou mukatu pekiaꞌulexe Iesu ulai no taasou. 42 Xo anu ꞌolu sema se vilesisikituꞌa ne, ane asou isoli. Ane tauu iexe loxo mavulovexamo muluꞌe no lia tamei.

LUKA 8:43 44 LUKA 8:52La sou Iesu mulutu sou ilou milai. Ilou milai ne, la ta

mitema tavuꞌalo ne mimulinu, la mitomu manina. 43Mosema vile mineꞌe kalumo. Ane sema ne, sialu ululuꞌenoxie, la ukalu noxie uasi. Muxolu tauu ie mavulovexamo muluꞌe no lia tamei. Ia itema vile umomomo souupamauline uasi. 44 Ane mineꞌe mimulinu Iesu ꞌalai notumalou, ka mikasou tokolomoxu e veveeni ne telexu. Lasialu ne, mutalo mo mukalu avile.

45 La Iesu muavuti la mutaliꞌisiꞌa ta mitema aloxo ꞌo,“Ngingi ꞌenaꞌei ane mukasilo ꞌo?” La aneꞌi mikolinu lexe,“Nexi takasine uasi.” Ia Pita muavuti la muvikalanu Iesualoxo ꞌo, “Tila, nini nalavusou lexe ta mitema tavuꞌalomusuku ane mipita ꞌo la sou misousouneni ne uasi?”

46 Xe Iesu muvikala aloxo ꞌo, “Eni elavu lexe ngingi vilea mukasilo ꞌo, xo eni examuli xavi noxilo a muxexesilo.”

47 Anu muvikala aloxo ne, la sema ne milavu lexe aneimomomo sou italume uasi. La sou ane miꞌoloꞌolo mineꞌesou milapau noxou Iesu tavaꞌu. Xe no ieꞌi ta mitematavuꞌalo ne, la ane mivikala lamana lexe tavaꞌu loxovaa lasou anemikasou Iesu nemomivikala lamana kalumo lexepipienaxe ne a muxexesie mo ane laixene avile. 48 ✡LaIesu muvikalane aloxo ꞌo, “ꞌAlixeni, nini nemulaxu taneninoxilo, la sou pipiena noxine ne a mukalu. Nalai, iaoponeni uai seꞌisisi.”

49Nomine Iesu uao uvivikala sio, ia ta mitema seꞌi meꞌano taasou Iairo, anu itema sou usaxisaxilaꞌu taasou lalotunoxiꞌa ta Iutaia, mineꞌe mivikalanu aloxo ꞌo, “ꞌIline semane amisoli ne. Ia naꞌausou itema sou ulosinge lavulavu nemalaxo mamu.”

50 Iesu mulomusou vaikala ane ne, la muvikalanu Iairoaloxo ꞌo, “Naꞌoloꞌolo mamu. Ia namuxaxu taneni noxilosi,la ꞌiline ne imauli.”

51 Ioxe, Iesu mulai muxali no tani noxou Iairo, la Iesumunoꞌa Pita iloꞌa Ioanesi ilou Iakovo mo molomolo semane mamie ilee neniesi sou iloꞌa miꞌunalai no tani. Xo Iesuumasaxa lexe evile la umulineꞌi uasi. 52 Iesu muꞌunalai✡ 8:48: Luk 7:50

LUKA 8:53 45 LUKA 9:5no tani, la mumaisiꞌa ta mitema taneꞌixe molomolo nemo itatamasie. Xe Iesu muavuti, la muvikalaneꞌi aloxo ꞌo,“Ngatama mamu. Xo ane isoli uasi, ane miaisi ane.”

53 Iesumuvikala aloxo ne, la aneꞌi mikekeiou xomilavu-sou lexe ane misoli. 54 Ia Anu muavuti la mukasi vaxano avole, ka sou muvikalane aloxo ꞌo, “ꞌAlixeni seo, nininatulu!” 55 Iesu muvikalane aloxo ne, la uleenu mulivumuneꞌe muꞌuna noxie. La ane mitulu alaxu vilesisi.Mukalu, la Iesu muvikalaneꞌi lexe ilosie ꞌani sou iꞌou.56 Molomolo ne mamie ilee nenie mimaisou aloxo ne, lamikuluke manina. Ia Iesu muvikala pekiaꞌu noxiꞌa iloualoxo ꞌo, “Masi la, ngingi ngongou ngavikalanu itema vilesou mimii ane muxali ꞌo, mamu.”

9IesuMupalusiꞌa taMolomolo NoxouMavulovexaMoMuluꞌe

no Lia Tamei(Mat 10:5-15; Mak 6:7-13)

1 Xe iliꞌi, la sou Iesu muꞌavaliꞌa ta molomolo noxoumavulovexa mo muluꞌe no lia tamei ne mineꞌe noxou.Mineꞌe mukalu, la muvikalaneꞌi xe mulosiꞌa xavi souikusaiꞌa ta ulee ta masumasua ukalausi e mixolu noxiꞌata mitema mo ipamaulineꞌi ta mitema no anu pipienax-aꞌa. 2 Xe muavuti, la mupalusiꞌa milai sou iaꞌaloxu aꞌalosou saxisaxilaꞌu noxou Lataua xe ipamaulineꞌi ta mitemae mipipiena. 3 ✡Mupalusiꞌa, la muvikalaneꞌi aloxo ꞌo,“Ngingi ngalai, io nganoꞌu mii vile no anu muamuaꞌin-genge ne uasi. Nganoꞌu vilaxongenge mo tivamengi molaꞌilalingenge mo lamolimengi xe tokolomomengi tameimamu. 4 Xe ngalai no tuala vile xe ngaꞌunalai no tanivile, la ngaxolu anesi, ulai utalo no voxo ane sou ngingingaꞌumesou tuala ane ne. 5 Ia lexe ta mitema sou tualaane ne, iꞌavalingemo inoꞌinge iꞌunangengi no taasiꞌa uasi,la ngavutasou lomulo no tavaꞌinge ne uxexee, ia ngingi✡ 9:3: Luk 10:4-11

LUKA 9:6 46 LUKA 9:12

ngasukusou tuala ane ne. Ngaꞌoxo aloxo ne, mo sou aneꞌiilavu lexe Lataua ulosiꞌa navunavu no anu ꞌilixo ane aneꞌimiꞌoxonu noxinge ne.” 6 Ioxe, aneꞌi milomu noxou aloxone mukalu, la milutusou milai no tuatuala sou miaꞌaloxuaꞌalo laixe noxou Lataua mo mipamaulineꞌi ta mitemamukalusi no anu pipienaxaꞌa.

7 ✡Ioxe, ta mitema mimaisou xaixai e Iesu muꞌoxonune, la sou aneꞌi milai miaꞌaloxu noxou tatananu tuala eualasou lexe Elodesi. La anu tanu lili, xo ta mitema seꞌimivikala lexe Ioanesi e musoli ne a mumauli ne la. 8 Xemoseꞌi mivikala lexe Eliasi anu a muxali ne, xe moseꞌi lamivikala lexe anu vile noxiꞌa ta mitema sou palomatanatatei a mumauli la ne. 9 ✡Ia Elodesi mulomusou vaikalaane ne, la muvikala aloxo ꞌo, “Ioanesi ne, eni epalusiꞌa lamixotonu xolanu ne. Io mitema ane ne, Anu itema maꞌi,la sou eni alomusou aꞌalo sou mimii ane anu uꞌoxoꞌoxonune?” La sou anu utovo sou lexe umaisou Iesu.

Iesu Mulosiꞌa ta Mitema 5,000 ꞌAni(Mat 14:13-21; Mak 6:30-44; Ioa 6:1-14)

10 Ioxe, ta mitema sou xaixai noxou Iesu milivu mineꞌemukalu, la aneꞌi miaꞌaloxu mimii ane aneꞌi miꞌoxonu.Xe mukalu, la Iesu munoꞌa sou iloꞌa mitalumexaꞌa tamitema ne, sou milai no tuala vile ilemo lexe Vetesaidasou lexe imaꞌila. 11 Iloꞌa milai ne, io ta mitema tavuꞌalomilavusiꞌa. La sou aneꞌi milutu sou mimulineꞌi milai. IaIesu mumaisiꞌa aloxo ne, la musexelaxaꞌasi mo muaꞌaloiꞌano anu saxisaxilaꞌu noxou Lataua xe mupamaulineꞌi aneꞌiane mipipiena kalumo.

12 Iloꞌa mixoxolu ane xoo mole aso muluꞌelai, la sou tamolomolo noxou mavulovexa mo muluꞌe no lia tamei nemineꞌe mixali noxou, la mivikalanu aloxo ꞌo, “Laixe lexenini napalusiꞌa ta mitema ukalusi ꞌo mo ilai no tuatualaane ꞌalaꞌalai ꞌo xe paꞌupaꞌumolu tuatuala ne sou ilotoxaꞌa✡ 9:7: Mat 16:14; Mak 8:28; Luk 9:19 ✡ 9:9: Luk 23:8

LUKA 9:13 47 LUKA 9:19laꞌilali mo ikamulisiꞌa tani sou iai no anu. Xo nengetexoxolu ꞌo no xalee tani ane tamitema ixolu no anuuasi.”

13 Ia Anu muavuti la mukolinu vaikalaiꞌa aloxo ꞌo,“Ngingi menge ngalosiꞌa ꞌaniꞌani.”

Xe aneꞌi miavuti la mikolinu Iesu aloxo ꞌo, “Ia lexenenge tamomomosou talotonu laꞌilalixaꞌa ta mitemalatala ꞌo uasi, la nexi tenoꞌu veleti taꞌuve xe sinana tameisiꞌa uai ꞌo.”

14 (Ta mulusi ne, itititisiꞌa umomomo loxo itemaxumavulovexa mavulovexa tamei mo itemaxu mavulovexataꞌuve 5,000.) Ia Iesu muvikalaneꞌi ta molomolo noxoualoxo ꞌo, “Ngingi ngavikalaneꞌi ta mitema ne lexe ixolux-olu no lia laꞌolaꞌoluxaꞌa mavulovexa taꞌutaꞌuve.” 15 La souta molomolo noxou miꞌoxonu aloxo ne noxiꞌa ta mitemane soumixoluxolu no lia. 16Xemukalu, la sou Iesumunoꞌuveleti taꞌuve xe sinana tamei ne. Io iou mutelo no opoloxotolo sou muvikala laixe musuku mulai noxou Lataua.Xe mukalu, la sou Anu museꞌiseꞌi veleti ilou sinana ne kamulosiꞌa ta molomolo noxou ne sou mivelunu noxiꞌa tamitema ne. 17 La aneꞌi ta mitema mukalusi ne, miꞌaniꞌanixoo mole miꞌanaꞌana manina. Io ikalusou uasi. La souta molomolo noxouminoꞌu lakela mavulovexa momuluꞌeno lia tamei sou mineꞌe mitaataanu veleti ilou sinanapaꞌupaꞌusou ane aneꞌi ikalusou uasi ne.

Palapalaꞌanixu Noxou Pita sou Iesu(Mat 16:13-19; Mak 8:27-29)

18 No voxo vile mine Iesu anusisi mulai sou mulingamulai noxou Lataua, la ta molomolo noxou mimulinu. LaAnu mutaliꞌisiꞌa aloxo ꞌo, “Ta mitema tavuꞌalo ꞌo ilemelolexe eni ꞌenaꞌei?”

19 ✡Xe aneꞌi miavuti, la mikolinu aloxo ꞌo, “Moseꞌiivikala lexe nini Ioanesi e itema sou uꞌulosiꞌa ta mitema,xe moseꞌi ivikala lexe nini Eliasi, xe moseꞌi la ivikala lexenini vile noxiꞌa ta mitema sou palomatana e tatei anu amumauli la ꞌo.”✡ 9:19: Luk 9:7-8

LUKA 9:20 48 LUKA 9:2920✡Xe Anumuavuti la mutaliꞌi vaxa noxiꞌa aloxo ꞌo, “Ia

ngingi, la ngavikala lexe eni ꞌenaꞌei?”Xe Pita muavuti, la mukolinu aloxo ꞌo, “Nini ne, nini

Kalisito ane Lataua mupalusine neneꞌe no lia ꞌo.”21Xe Iesumuavuti, la muvikalaneꞌi pekiaꞌu sou iaꞌaloiꞌa

tamitemano anumamu. 22✡Mukalu, la Iesumuvikalaneꞌila aloxo, “Ulai iliꞌi, la Itema ꞌOlu ne utavule navunavupiena misevile mo ta tatila iloꞌa ta tatila noxiꞌa ta ailiꞌimo ta mitema sou lapuloto ixiu tumaliꞌau, la ivau usoli.Ia voxo tatalu ukalu, la Anu utulu.”

23 ✡Xe muvikalaneꞌi aloxo ꞌo la, “Lexe evile umasaxasou umulileli, la anu uxiunu tumalouu masaxa noxou,ia uneꞌe mo utavulenu tuꞌutuꞌumaxu no voxovoxo loxoeni atatavulenu ꞌo mo umulileli, mo usoli loxo eni asoliꞌo. 24 ✡Xo itema ane tanuxu maulixu sou vasimolu, lauꞌoxovaunu mauli ane kaluxu uasi. Ia itema ane tanuxumaulixu sou vasimolu uasi, io uꞌitalonu uneꞌe noxilo, laanu unoꞌu mauli ane kaluxu uasi. 25 Mo lexe itema vileunoꞌu mimii latala sou lialia ꞌo ukalusi, ia uxovulaunuuleenu, la mimii sou lialia e anu unoꞌu ne, usuꞌulinu souulivunoxu maulixu a loxovaa? 26 ✡Xe itema ane umaelanoxilo mo umaela sou uaꞌaloxu vaikala noxilo, la ItemaꞌOlu kalumo umaela noxou no anu voxo ane Anu ulivuuneꞌe no anu lamana noxoumo lamana noxouMomu iloꞌata angelo noxou. 27 Eni avikalangengi manina musukualoxo ꞌo. Tamitema seꞌi aneꞌi itutulu ꞌo ne, umomomo souisoli uao, ia imaisou saxisaxilaꞌu noxou Lataua ne uxali.”

Iesu Vasimolu Muxali Iou Vilemo(Mat 17:1-8; Mak 9:2-8)

28 Ioxe, Iesumuvikalaneꞌi aloxo nemukalu, io loxo voxotaꞌuve mo muxatele tatalu mukalu, la Anu munoꞌa Pitailou Ioanesi mo Iakovo. La iloꞌa mitelai no laxaꞌilu vileteitexi sou ilinga ulai noxou Lataua. 29 Anu Iesu ulilinga✡ 9:20: Ioa 6:68-69 ✡ 9:22: Luk 9:44; 18:32-33 ✡ 9:23: Mat 10:38;Luk 14:27 ✡ 9:24: Mat 10:39; Luk 17:33; Ioa 12:25 ✡ 9:26: Mat 10:33;Luk 12:9

LUKA 9:30 49 LUKA 9:39noxou Lataua sio, la vasimolu ne muxiu. Tokolomoxukalumo ne, muxiu mo muxali mukea loxo leleꞌe lamixu.30 Xe ta molomolo noxou tatalu ne mimalei loxo ꞌo, lamimaisiꞌa Mosesi ilou Eliasi 31 ✡mipalaꞌa mixali no anulamana toxoxaꞌamomitulu no paꞌumolu Iesu sou iloꞌami-vivikala. Aneꞌi iloꞌa mivivikalasou soli noxou Iesu e asoulexe uxali noxou ne Ielusalemu loxo Lataua mumasaxa.32 ✡Pita iloꞌa ta menexu ne, ieꞌi uvuvu manina. Ia nomine ieꞌi mukala, la mimaisiꞌa ta mitema tamei iloꞌa Iesuitutulu. 33No mine ta tamei ne sou iꞌumesou Iesu, la Pitamuavuti soumuvikala vaxa noxou Iesu aloxo ꞌo, “Tila, anulaixe noxinge lexe nenge taxolu ano ꞌo mo taꞌalaxu tanialelaxu tatalu. Nini sine vile xe Mosesi sou vile xe Eliasisou vile.” (Pita muvikala aloxo ne, ia anu ulavusou lexeanu mulemolu mii maꞌia ne uasi.)

34 Xe anu uvivikala sio, la tamuxala vile muneꞌe lamuvausiꞌa iloꞌa mukalusi. La aneꞌi miꞌume. 35 ✡La aneꞌimilomusou vaikala vile molu no nano no anu tamuxalamuneꞌe aloxo ꞌo, “Eni ꞌalixeni mulu Anu ano ꞌo ne eniesosovosou. Ngingi ngalomu noxou.” 36 Milomusouvaikala aloxo ne mukalu xe aneꞌi mimalei loxo ꞌo, laimaisou evile la uasi, ia Iesu anusisi ꞌa mututulu ne. Tamolomolo noxou tatalu ne,mimolo taneꞌiioumii ane aneꞌimimaisou ne. Mo no voxo ane ne, la iaꞌalou evile no anuuasi.

Iesu Mupamaulinu Molomolo Vile Ulee Masua MuxoluNoxou

(Mat 17:14-18; Mak 9:14-27)37 Voxo vile mukalu, la aneꞌi iloꞌa meꞌa no laxaꞌilu ne

miluꞌe. Miluꞌe, la ta mitema tavuꞌalo mixalisou Iesu.38 La itema vile no nano no taiineꞌi ne, muꞌava mulainoxou Iesu aloxo ꞌo, “Itema sou ulosixe lavulavu, enialinga pekiaꞌu ulai noxine lexe nini namaisou ꞌalixenimulu ꞌo, xo anu ꞌalixeni soxu vilesisi anesi. 39 Ia ulee vileuꞌaisou, la uiauiauukaka avile mo vasimolu utotoꞌeke, la✡ 9:31: Luk 9:22 ✡ 9:32: 2Pi 1:16-18 ✡ 9:35: Luk 3:22

LUKA 9:40 50 LUKA 9:48sou livilivixu uxali no anaxu. Mo ulee ane ne uvilaꞌisouvasimolu manina, ia uxexesou palea uasi. 40 Eni elingaiꞌata molomolo noxine lexe ikusau ulee ane ne, la aneꞌiimomomo uasi.”

41 Xe Iesu muavuti la muvikalanu aloxo ꞌo, “Ngingita mitema sou ngamuxaxu tangengi noxou Lataua uasi!Tauu ie taꞌei ane sou eni axolu noxinge? Mo alaxu taꞌeiane sou eni atavulenu tuꞌutuꞌumaxu noxinge? Nganoꞌumolomolo ne uneꞌe noxilo.”

42 Xe no mine molomolo ne umuamuaꞌi uneneꞌe noxouIesu, la ulee masua ne mulovelixu muluꞌe no lialia movasimolu mutotoeke. Xe Iesu mumaisou aloxo ne, la Anumukaitolonu uleemasua ne. La uleemasuamuxexesou, ioAnu mupamaulinu molomolo ne. Mukalu, la muitalonumulivu noxou momu. 43-44 ✡La ta mitema latala ne,mikuluke no anu xavi noxou Lataua.

Aneꞌi latala mixavuxavutala piena no anu mimii latalae Iesu muꞌoxonu ne, la Anu muvikalaneꞌi ta molomolonoxou aloxo ꞌo, “Ngalomu laixe sou mii ane eni avikalan-gengixu ꞌo. Itema ꞌOlu ne, ta mitema iꞌitalonu no avoꞌata mitema.” 45 ✡Ia aneꞌi ilavu lexe vaikala ane ne, laaxua loxovaa uasi. Vaikala laaxu ne, mutalume noxiꞌa, la souaneꞌi ilamana no anu uasi. Xe aneꞌi kalumomimamaꞌu souitaliꞌisou sou ulamananixu vaikala ne laaxu noxiꞌa.

ꞌEnaꞌei Ane Utila Noxiꞌa(Mat 18:1-5; Mak 9:33-37)

46✡Iliꞌi, la ta molomolo noxou Iesu miavuti sou miꞌoto-sou anaxaꞌa sou lexe ꞌenaꞌei ane uxali tila noxiꞌa. 47 Iesumulavusou xavutala noxiꞌa aloxo ne, la sou munoꞌu molo-molo soxu vile kituꞌa muneꞌe mutulusou no paꞌumolu.48 ✡Mukalu, io muvikalaneꞌi ta molomolo noxou aloxoꞌo, “ꞌEnaꞌei ane lexe uxavutalaleli mo uꞌosasou unoꞌumolomolo vile kituꞌa loxo ꞌo no ualasilo, la anu ane neuꞌosasou unoꞌilo. Xe ꞌenaꞌei ane lexe uꞌosasilo sou unoꞌilo,✡ 9:43-44: Luk 9:22 ✡ 9:45: Luk 18:34 ✡ 9:46: Luk 22:24 ✡ 9:48:Mat 10:40

LUKA 9:49 51 LUKA 9:58la anu ane ne uꞌosasou unoꞌu ane mupalusilo eneꞌe ꞌo. Xoꞌenaꞌei ane uluꞌelaixu mo uxali kituꞌa no taiingengi ne, laanu uxali tila manina noxinge.”

49 Xe Ioanesi muavuti, la muvikalanu Iesu aloxo ꞌo,“Tilasixe, nexi temaisou itema vile ukukusaiꞌa ta ulee tamasumasua no anu ualasine, la nexi tetovo sou temule-sou. Xo anu vile noxinge nengeꞌa uasi.”

50 ✡Xe Iesu muavuti, la muvikalaneꞌi aloxo ꞌo, “Nga-mulesou mamu, xo anu ane uapingenge uasi ne, anunoxinge ane.”

Ta Samalia Imasaxau Iesu Uasi51 Ioxe, voxo sou Lataua unoꞌu Iesu utelailixu no opo

loxotolo, amuxali ꞌalaimukalu, la Iesu xavutalau pekiaꞌusilexe ulai ne Ielusalemu. 52 La sou Anu mupalusiꞌa tamitema seꞌi miuli milai no tuala vile no xalee lia tila neSamalia sou lexe imomosou mii seꞌi sou Iesu. 53 Ia ta tematuala ne, iꞌosasou inoꞌu Iesu uasi. Xo Anu mumuamuaꞌine sou lexe ulai ne Ielusalemu mo. 54 ✡Xe ta molomolotamei noxou e ualasiꞌa lexe Iakovo ilou Ioanesi mimaisoualoxo ne, la ilou mitaliꞌisou Iesu lexe, “Tilasixe, nemasaxalexe nexi talinga noxou Lataua sou usuꞌanu navu uluꞌe mouꞌelaxaꞌa tamitemano tuala ano ꞌo?” 55 Ia Iesumuxiu vaxanoxiꞌa sou mukaitoloneꞌi ilou lexe uasi. 56Mukalu, la souaneꞌi mimuamuaꞌi milai no tuala vileli.

ꞌIliꞌilixo sou Tamulinu Iesu(Mat 8:19-22)

57 Aneꞌi iloꞌa mimuamuaꞌi no voteꞌi sio, la mitema vilemuneꞌe muvikalanu Iesu lexe, “Lexe nini nalai no tualaneꞌei neꞌei ne, la eni amulinenisi.”

58 La Iesu muvikalanu aloxo ꞌo, “Ta aꞌaa ta vova ne, siꞌataxa no ꞌa lialia sou iai no anu, mo ta ngiala kalumo ne,siꞌa iomu sou iai no anu. Ia Itema ꞌOlu ne, sou tani sou uaino anu uasi.”✡ 9:50: Mat 12:30; Luk 11:23 ✡ 9:54: 2Ta 1:9-16

LUKA 9:59 52 LUKA 10:659 Mukalu, la sou muvikalanu itema vile la aloxo ꞌo,

“Naneꞌe mo namulileli.”Ia mitema ane ne, muvikalanu Iesu aloxo ꞌo, “Tila, tei

sou amulineni la alai mo aꞌasixu mamilo o.”60 La Iesu muvikalanu aloxo ꞌo, “Mamu. Laixe lexe ta

tulanu e loxo misoisoli meꞌa iꞌasixu. Ia nini nalai monaaꞌaloxu vaikala sou saxisaxilaꞌu noxou Lataua.”

61 ✡Mukalu, la itema vile la muvikalanu Iesu aloxoꞌo, “Tila, eni emasaxa lexe amulineni. Ia tei la alai moaiooneꞌi ta milemileli o.”

62 La Iesu muvikalanu aloxo ꞌo, “Mitema vile utotou, ioiou ulai iliꞌi, la mitema ane aloxo ne, umomomo sou uꞌox-onu xaixai sou saxisaxilaꞌu noxou Lataua uasi manina.”

10Iesu Mupalusiꞌa ta Mitemau 72

1 ✡Tila muvikalaneꞌi aloxo ne mukalu, xe iliꞌi la Anumusosovosiꞌa ta mitemau itemaxu tatalu mo mavulovexavile mo tamei (72) la sou mupalusiꞌa tametamei sou lexeiulaxunu ilai no tuatuala ane lexe iliꞌi la Iesu ulai no anu.2✡La Anumuvikalaneꞌi aloxo ꞌo, “Xai ne lingamomukalu,ia ta mitema sou iluvunu xai temanu ne, tavuꞌalo uasi.La sou ngalinga ulai noxou Tila e moosou xai ne, souupalusiꞌa ta mitema sou ineꞌe iluvunu xaixu ne temanu.3✡Ngalai! Eni apalusinge loxo ta sipsip ta ꞌiliꞌa e xavineꞌiuasi, ilai noxiꞌa ta aꞌaa ta vova e xavineꞌi musuku ne.4✡Ngalai, la nganoꞌu tiva sou lamoli mo lakela xe ngataasiovesou tavaꞌinge mamu. Mo ngaxalisiꞌa ta mitema novoteꞌi, la ngasexelaxaꞌa mamu.

5Xe ngalai xe ngaꞌunalai no tani vile, la ngavikalaneꞌi tamoosou tani ne tei lexe, ‘Opoo seꞌisisi noxou Lataua uxolunoxinge.’ 6 Ia lexe itema vile sou opo seꞌisisi a uxolu notani ne, la vaikala noxinge sou opo seꞌisisi ne uluꞌe noxou.✡ 9:61: 1Ta 19:20 ✡ 10:1: Mak 6:7 ✡ 10:2: Mat 9:37-38; Ioa 4:35✡ 10:3: Mat 10:16 ✡ 10:4: Mat 10:7-14; Mak 6:8-11; Luk 9:3-5

LUKA 10:7 53 LUKA 10:16Ia lexe uasi, la anu ulivu uneꞌe noxinge. 7✡Xe ngaꞌunalaino tani ne, la ngaxolu anesi mo ngaꞌani mo ngaie mimiiane aneꞌi iitingenge ne. Xo ta mitema sou xaixai ne, aneꞌiinoꞌu lakoli sou xaixai e aneꞌi iꞌoxonu ne. Ia mamu soungavaxa nganeꞌe no tatani.

8 ✡Xe no mine ngingi ngalai ngaꞌunalai no tualavile xe aneꞌi ta mitema no tuala ane ne iꞌosa sou in-oꞌinge, la ngaꞌou mii maꞌia ane aneꞌi ilosinge ne. 9 Mongapamaulineꞌi aneꞌi ane mipipiena no tuala ne mongavikalaneꞌi lexe, ‘Saxisaxilaꞌu noxou Lataua a muxaliꞌalai mukalu.’ 10 Ia lexe ngingi ngalai ngaꞌunalai no tualavile, io ta mitema no tuala ane ne iꞌosa sou inoꞌingeuasi, la ngaꞌunalai ngatulu no voteꞌi, io ngavikala lexe,11 ✡‘Lialia sou tualasinge e mutei sou tavaꞌixe loxoꞌu ꞌoꞌa, tapaxelenu uvaxasinge ne, mo sou ngingi ngalavu lexeLataua ulosinge navunavu sou ꞌilixo ane ngingi ngeꞌoxonune. Ia ngingi ngalavu laixe lexe saxisaxilaꞌu noxou Latauaa muxali ꞌalai mukalu.’ 12✡Io eni avikalangengi lexe tuꞌu-tuꞌumaxu ane uxali noxiꞌa no tuala ane ne, anu uaꞌulixutuꞌutuꞌumaxu ane muxali noxiꞌa ta Sodomu.

13 Eni talelixaꞌa ta Korasini mo ta Vetesaida! Xo lexeeni aꞌoxonu sosovo noxilo e eni eꞌoxonu noxinge ꞌo noxiꞌata Taia iloꞌa ta Saidoni, la aneꞌi mitaa tokolomo sou tamamo miꞌuloxu kaso sou mimaxaꞌa lexe aneꞌi mixiu oponeꞌimukalu. 14 Ia no voxo ane Lataua utulusiꞌa ta mitemano anu vaivaikala, la tuꞌutuꞌumaxu ane uxali noxiꞌa taKorasini iloꞌa ta Vetesaida ne, anu uaꞌulixu tuꞌutuꞌumaxunoxiꞌa ta Taia iloꞌa ta Saidoni. 15 Xe ta Kapenaumu ne,Lataua utelailixaꞌa teitexi no loxotolo? Uasi, aneꞌi iluꞌelaino tualasiꞌa ta mitema aneꞌi ane misoisoli.

16 ✡Ia ꞌenaꞌei ane ulomusou vaikala noxinge, la anuulomusou vaikala noxilo kalumo. Xe ꞌenaꞌei ane uxiu✡ 10:7: 1Ko 9:6-14; 1Ti 5:18 ✡ 10:8: 1Ko 10:27 ✡ 10:11: Apo 13:51;18:6 ✡ 10:12: Tav 19:24-25; Mat 10:15; 11:24 ✡ 10:16: Mat 10:40; Luk9:48; Ioa 5:23

LUKA 10:17 54 LUKA 10:23tumalouinge, la anu uxiu tumalouilo kalumo. Xe ꞌenaꞌeiane uxiu tumalouilo, la anu uxiu tumalouu anu anemupalusilo eneꞌe ꞌo.”

17 Aneꞌi itemaxu tatalu mo mavulovexa vile mo tamei(72) ne, milai mixaxai loxo Iesu mupalusiꞌa ne. Xe milivumineꞌe, la miꞌosa manina. La mivikalanu Iesu aloxo ꞌo,“Tilasixe, telai xe tekusaiꞌa ta ulee masumasua no anuualasine, la aneꞌi milomunexesi mo miꞌumeꞌume.”

18 ✡La Iesu muvikala mulai noxiꞌa aloxo ꞌo, “Eniemaisou Satani mulapau molu no opo loxotolo muluꞌeloxo leleꞌe mulami. 19 ✡Ia eni elosinge xavi ne mu-momomo sou ngingi ngamaloxoꞌa ta sinana veveeni mota tanga mo ngauaulixu xavi noxou uluamengi. Ia miivile umomomo sou uꞌoxo masuangengi uasi. 20 ✡Iangingi ngaꞌoxo aloxo ne, io ngaꞌosa lexe ta ulee ta ma-sumasua ilomungenge uasi, ia ngaꞌosasi lexe ualasinge amikaukavunu muai no anu lavuku noxou Lataua no opoloxotolo.”

21 No anu voxo ngiou ane ne, la Uleenu Tavuna muꞌox-onu Iesu muꞌosa la muvikala aloxo ꞌo, “Eni aꞌitinu niniMamilo ualasine, nini Tila sou nasaxilaꞌu mimii latalamukalusi no opo loxotolo mo lialia kalumo. Xo nininetalumeu xavi noxine noxiꞌa ta mitema sou xavutalalaixe mo ta mitema sou lavulavu, ia nepalaꞌanixu noxiꞌata molomolo ta kitukituꞌa e iꞌa lavulavu uasi. Xo Mamilo,nini nemasaxa lexe naꞌoxonu aloxo nesi.

22 ✡Mamilo muꞌitalonu mimii latala mukalusi muneꞌenoxilomo evile ulavusou lexe ꞌOlu ne Anu ꞌenaꞌei ane uasi,Momusi a mulavusou. Xe evile ulavusou lexe Momu neAnu ꞌenaꞌei ane uasi, ia ꞌOlusi a mulavusou. Mo aneꞌi aneꞌOlu musosovosiꞌasi ne, ꞌOlu mupalaꞌalixu Momu noxiꞌa.”

23 Iesumuvikalaneꞌi aloxo nemukalu, la soumuxiumu-lai noxiꞌa ta molomolo noxou sou muvikalaneꞌi aneꞌisisi✡ 10:18: Ioa 12:31; Pal 12:8-9 ✡ 10:19: Lex 91:13; Mak 16:18 ✡ 10:20:Pil 4:3; Pal 3:5 ✡ 10:22: Ioa 3:35; 10:15

LUKA 10:24 55 LUKA 10:32aloxo ꞌo, “Lataua ualusiꞌa aneꞌi ane imaisoumii ane ngingingamaisou ꞌo. 24Xo Eni avikalangengi lexe ta mitema soupalomatana tavuꞌalo iloꞌa ta tatananu tuatuala mimasaxalexe imaisou mo ilomusou mii ane ngingi ngemaisou mongelomusou ꞌo, ia aneꞌi imaisou mo ilomusou uasi.”

Vaikala Tovolaꞌi sou Itema Laixe sie Samalia25 ✡No voxo vile, la itema vile ane mulavusou lapuloto

noxou Mosesi muavuti mutulu sou mutovo Iesu la mutal-iꞌisou aloxo ꞌo, “Itema sou ulosixe lavulavu, eni aꞌoxonumiimaꞌiamanina, la sou eni anoꞌumauli ane kaluxuuasi?”

26 La Iesu mukolinu taliꞌi noxou ne aloxo ꞌo, “Mii maꞌiaane aneꞌi mikaukavunu no anu lapuloto noxou Mosesi?Nini neitisou, la nelamana no anu a loxovaa?”

27 ✡La sou anu mukolinu aloxo ꞌo, “ ‘Ngingi nga-masaxau IAUE Lataua noxinge no anu tangengimono anuuleengengi mo no anu xavingengi mo no anu xavutala-mengi ukalusi.’ Mo ‘Ngamasaxaiꞌa ta menexinge aloxongingi ngemasaxainge la.’ ”

28 ✡Itema ne mukolinu aloxo ne, la Iesu muvikalanulexe, “Nekolinu ne mulapu. Naꞌoxo aloxo ne, la sou nininanoꞌu mauli ane kaluxu uasi ne.”

29 Ia anu mumasaxa sou umaxaꞌu lexe taliꞌi noxou nemulapu manina, la sou mutaliꞌisou Iesu aloxo ꞌo la, “Tamenexilo ne, aneꞌi ta ꞌei manina?”

30 La Iesu mukolinu no anu vaikala tovolaꞌi vile aloxoꞌo, “No voxo vile, la itema vile molu ne Ielusalemumutelo ne Ieriko. La muxalisiꞌa ta mitema sou pakali novoteꞌi. La mitaxusou miumiu, io mivau xoo mole anumusolilulu muai. Ia aneꞌi miꞌume milai. 31 Iliꞌi no anuvoxo ngiou ane ne, la ailiꞌi vile mumulinu voteꞌi ane nemutelo. Xe mumaisou mitema ne muai no voteꞌi ne, lamupolopepeenu no voteꞌi paꞌumolu xalee vile mo mulai.32Aloxo ne la, la Levi vile kalumomuneꞌe muxali no voteꞌi✡ 10:25: Mat 22:35-40; Luk 18:18 ✡ 10:27: Lap 6:5; Liv 19:18 ✡ 10:28:Liv 18:5

LUKA 10:33 56 LUKA 10:41ngiou ane ne, la anu mumaisou mitema ane ne. Ia anukalumomupolopepeenu no voteꞌi paꞌumolu xalee vile momulai. 33 Ioxe, itema vile sie Samaliamumuamuaꞌimuneꞌemuxali noxoumitemane xemumaisou, la tanuxumanina.34 La sou anu mulai noxou sou muꞌoxo lamalasile souxalexalevinu ka muisinu. Mukalu, la anu mutelonu noanu donki noxou ka musaxa mulai no tani sou aiai souitema sou usaxilaꞌu tani ne lexe usaxilaꞌu. 35 Xe no voxoane loxo neꞌiela, la anumulosou itema e usaxilaꞌu tani souaiai ne Denalia tamei, io muvikalanu aloxo ꞌo, ‘Nasaxilaꞌumitema ano ꞌo, xe lexe napaipalunu lamolimeni moseꞌi la,sou nasaxilaꞌu no anu, la no voxo ane eni alivu aneꞌe, laeni akolinu ulivu noxine.’ ”

36 Iesu mutovolaꞌi no anu aꞌalo aloxo ne mukalu, la soumutaliꞌisou mitema ane mulavu manina no anu lapulotonoxou Mosesi ne aloxo ꞌo, “Nini nexavutala lexe ꞌenaꞌeinoxiꞌa aneꞌi tatalu ne, muxali loxo menexu mitema ane tamitema sou pakali mivau ne?”

37 La anu mukolinu aloxo ꞌo, “Mitema ane anu tanuxumo musuꞌulinu.”

Xe, la sou Iesu muvikalanu lexe, “Nalai mo naꞌoxonualoxo mitema ne muꞌoxonu ne.”

Mata Ilee Malia38 Iesu iloꞌa ta molomolo noxou mimuamuaꞌi milai, la

mixali no tuala vile ane sema vile ualasie lexe Mata ixox-olu no anu. La ane miꞌavalou Iesu sou mulai muꞌunalaino taasie. 39 ✡Iesu muꞌunalai, la Mata vimoe sema vileualasie lexe Malia ne, mineꞌe mixolu no lia no tavaꞌu soumilomusou vaivaikala noxou. 40 Ia, Mata ne tane uxoo noanu xaixai tavuꞌalo sou ilalaxi laꞌilali. La sou ane mineꞌemivikalanu Iesu aloxo ꞌo, “Tila, nelavu lexe enisisi axaxaisou alalaxi laꞌilali uasi? Io, vivilo miꞌumesilo mo ane aixoxolu sou ilolomu noxine, ia isuꞌulileli uasi. La sounavikalane lexe ane ineꞌe mo isuꞌulileli!”

41 Ia Tila mukoli vaikalaie aloxo ꞌo, “Mata, Mata, ninitaneni uoxoxumo nexavutala piena no anumimii tapiena✡ 10:39: Ioa 11:1; 12:2-3

LUKA 10:42 57 LUKA 11:7musuku. 42 ✡Ia laixe lexe nini naxavutalanu mii vilesisiane sou nini naꞌoxonu. Malia anemisosovosoumii ane tilano anu xaixai ane nini naxavutala piena no anu ne. Moumomomo sou nenge taxexeenu mii ane ne noxie uasi.”

11ꞌIlixo sou Talinga Ulai Noxou Lataua(Mat 6:9-13; 7:7-11)

1 No voxo vile, la Iesu mulai no tuala vile sou mulingamulai noxou Lataua. Mulinga mukalu, la vile noxiꞌa tamolomolo noxou muvikalanu aloxo ꞌo, “Tilasixe, nexitemasaxa lexe nini nalosiexixu ꞌilixo sou talinga ulainoxou Lataua loxo Ioanesi mulosieixaꞌa ta molomolonoxou.”

2 La sou Iesu muvikalaneꞌi aloxo ꞌo, “No mine ngingingalinga ulai noxou Lataua, la ngingi ngavikala aloxo ꞌo,‘Mamixe, nexi taꞌitinu ualasine

mo talinga lexe saxisaxilaꞌu noxine uneꞌe.3 Naitinexe laꞌilali sou voxovoxo ukalusi.4Mo naxiu tumalineu ꞌiliꞌilixo masumasua noxixe,

xo nexi kalumo taxiu tumalixeu ꞌiliꞌilixo masumasuanoxiꞌa

aneꞌi ane latala e iꞌoxonu ꞌiliꞌilixo masumasua uneꞌenoxixe.

Mo mamu sou nini naolenexi no anu tovotovo.’ ”5 Iesu muvikalaneꞌi la aloxo ꞌo, “Lexe itema vile no

taiingengei ne, menexu vile a uxoxolu. Ia no ꞌolovoxolixinu manina, la mulai noxou menexu sou mulinga aloxoꞌo, ‘Menexilo, eni emasaxau veleti tatalu. 6Xo tulaleli vilemumuamuaꞌi xoomole anu amuneꞌemuxali noxilo, ia enixenixo laꞌilali sou alosou uasi.’

7 Ia lexe menexu ane uxoxolu no nano no tani ne,ukolinu vaikalau aloxo ꞌo, ‘Namoloꞌinasilo uasi. Xo nexitetatu mo tesilikoo aitenga mukalu, mo nexi noxiꞌa taꞌalixe teai no luu mukalu. La sou eni amomomo sou atulu✡ 10:42: Mat 6:33

LUKA 11:8 58 LUKA 11:17mo alosinemii vile uasi.’ 8Anumulavusi lexe anumenexuvile, ia utulu mo ulosou mii vile uasi. Ia eni avikalangengilexe anu ulinga pekiaꞌu sio ulai noxou, la anu uavuti kaulosou mii maꞌia ane anu ulingau.

9 La sou eni avikalangengi aloxo ꞌo. Ngalinga ulai noxouLataua, la Anu ulosinge. Mo ngakakamuli mii, la soungaxalisou. Xe ngapolopolo no aitenga, la Lataua ukisiinuaitenga. 10Xo itema ane ulingaumii vile, la anu unoꞌu. Moitema ane ukakamuli mii vile, la anu uxalisou. Xe itemaane upolopolo no aitenga, la aitenga ukisi noxou.

11 Loxovaa? Ngingi e ta ꞌilinge, io ilingau sinana vilenoxinge ngingi ta mamiꞌa, la ngingi ngalosiꞌa sinanaveveeni? Uasi. 12 Mo lexe ta ꞌilinge ilingau atolu vilenoxinge, la ngalosiꞌa tanga vile? Uasi. 13 Xo ngingi ne tamasua, ia ngelavusou ngalosiꞌa ta ꞌilinge mimii lailaixesi.Ia Maminge lailaixe e uxolu no opo loxotolo ne, uꞌoxoaloxo ne, ia Anu muliuli manina sou ulosiꞌa ta mitema eilingau Uleenu Tavuna noxou!”

Iesu Xe Velesevulu(Mat 12:22-30; Mak 3:20-27)

14 Iliꞌi, la Iesu ukukusau uleenu vile masua sou uꞌoxota mitema anaxaꞌa utomu ne muxolu noxou itema vile.Xe Anu mukusau mukalu, la itema ane anaxu mutomune, anaxu papaxe sou uvivikala. La ta mitema mimaisoualoxo ne, la mikuluke. 15✡Ia moseꞌi noxiꞌa ta mitema ne,mivikala aloxo ꞌo Anu ukukusaiꞌa ta ulee ta masumasuane no anu xavi noxou Velesevulu e anu tila noxiꞌa ta uleeta masumasua. 16✡Xe moseꞌi mitovonu sou lexe uꞌoxonusosovo vile no opo loxotolo sou umaxaꞌu lexe Anu uxaxaino anu xavi noxou Lataua.

17 Iesu mulavusou xavutalaiꞌa aloxo ne, la sou mu-vikalaneꞌi aloxo ꞌo, “Tuala vile ta mitema sou ikalikali-palaneꞌi sou iꞌotoꞌoto ngatongatoꞌo noxiꞌa, la tuala ane✡ 11:15: Mat 9:34; 10:25 ✡ 11:16: Mat 12:38

LUKA 11:18 59 LUKA 11:26ne, ta moosou ipaxele mo tuala ne usivu. Mo lexe tatemanu tani vile kalumo ne, ikalipalaneꞌi ngatongatoꞌosou iꞌotoꞌoto noxiꞌa, la ta temanu tani ane ne ipaxele soutani ne. 18 Mo lexe Satani iloꞌa ta mitemau ikalipalaneꞌingatongatoꞌo sou iꞌotoꞌoto noxiꞌa, la aneꞌi xavineꞌi souitulu uasi. Eni avikalangengi aloxo ne, xo ngingi ngevikalalexe eni akukusaiꞌa ta ulee ta masumasua no anu xavinoxou Velesevulu. 19 Ioxe, lexe eni akukusaiꞌa ta uleeta masumasua no anu xavi noxou Velesevulu, la sou noanu xavi noxou ꞌenaꞌei ane ta mitemamengi ikukusaiꞌano anu ne? Xavi ane ta mitemamengi ixaxai no anune, uvikalangengi lexe vaikalamengi ne ulapu uasi. 20 Ialexe eni akukusaiꞌa ta ulee ta masumasua no anu xavi noavolu Lataua, la ngingi ngelavusou lexe saxisaxilaꞌu noxouLataua ne a muneꞌe noxinge ꞌo.

21 La sou lexe itema vile xaviinu munoꞌu miumiu latalasou ꞌotoꞌoto, sou usaxilaꞌu taasou, la evile unoꞌu miumiuuasi, uai laixesi. 22 ✡Ia lexe itema vile anu xaviinumuuaulixu xavi noxou itema ane ne, uneꞌe uꞌalivulanumo uaꞌulixu, la uꞌumenu misomisou ꞌotoꞌoto noxou e anuusosoa no anu xe mimii sou uvelunu noxiꞌa ta menexu.

23 ✡Io, itema ane uxolu noxilo uasi, la anu uꞌapixo, xeitema ane nexi noxou tapita uasi, la anu umolo vilaꞌisilo.

24Xe nomine ulee vilemasuamuxolu noxou itema vile,ia ulaa la anu uxixaoxao no tani e lexa no anu uasi souukakamulinu tani e anu umaꞌila no anu. Xe uxalisou uasi,la uvikala lexe, ‘Eni alivu no tani eni exolu no anu tei.’25 Anu mulivu muneꞌe no tani ane ne, la mumaisou lexeaneꞌi misilapa tani laixe mo mitaꞌolunu mimii sou tani notanitanixu laixe. 26 Ioxe, mumaisou aloxo ne, la mulai soumuꞌavaliꞌa ta ulee ta masumasua muxatele tamei e aneꞌimimasua manina noxou. Mukalu, la sou aneꞌi iloꞌa ilaiiꞌunalai no tani ne mo ixolu avile ane. La sou xoluxoluxuitema ane ne, uxali masua no ꞌa xoluxoluxu ane tei.”✡ 11:22: Kol 2:15 ✡ 11:23: Luk 9:50

LUKA 11:27 60 LUKA 11:3327 ✡Iesu uao Anu uvivikala sio, io sema vile no taiineꞌi

ne miꞌava mulai noxou aloxo ꞌo, “Lataua ualusie nenine emivoꞌoneni mo misusuneni.”

28 La Anu muvikalane aloxo ꞌo, “Uasi, ia Lataua ualusiꞌaaneꞌi ane ilomusou vaikala noxou mo imulinu.”

Sosovo Noxou Iona(Mat 12:38-42; Mak 8:12)

29 ✡Ta mitema laoluxaꞌa musuku ixali ipita noxou Iesusio, la Anu muvikalaneꞌi aloxo ꞌo, “Ta mitema vaimomoꞌo, aneꞌi ta mitema ta masumasua. Xo aneꞌi imasaxalexe imaisou sosovo vile silo lexe Lataua mupalusilo aeneꞌe ꞌo. Ia umomomo sou aneꞌi imaisou sosovo vile uasi.Sosovo vilesisi anu a noxou Iona nesi. 30 Xo aloxo Ionane, anu sosovo noxiꞌa ta Ninive, la Itema ꞌOlu kalumo neAnu sosovo noxiꞌa ta mitema vaimomo ꞌo. 31 ✡No voxoane sou Lataua utulusiꞌa ta mitema no anu vaivaikala,la sema vile ane tatananu tuala ne Seva iloꞌa ta mitemaane vaimomo ꞌo, itulu. La ane itelo vaikala noxiꞌa tamitema sou vaimomo ꞌo. Xo ane mele no lia paꞌumolunopaxa, ia milutu mineꞌe sou milomu no anu vaikala souxavutala laixe noxou Solomoni. Ia vaimomo ꞌo ne, itemavile Anu mutila noxou Solomoni a ututulu ꞌo. 32 ✡Xe novoxo ane ne, la ta mitema sie Ninive kalumo iavuti itulusou itelo vaikala noxiꞌa ta mitema sou vaimomo ꞌo. Xoaneꞌi milomusou Ionamuaꞌalomulai noxiꞌa, la aneꞌi mixiuoponeꞌi. Ia vaimomo ꞌo ne, itema vile Anu mutila noxouIona a ututulu ꞌo.”

Ienge Anu Telu sou Vasimenge(Mat 5:15; 6:22-23)

33 ✡Iesu musolonu vaikala noxou aloxo ꞌo la, “Itemavile uꞌelaxu telu, ka utalumeu no nano no kaveutu kituꞌauasi, mo utulu pupunisou uasi. Ia utulusou teitexi novalovalo, mo sou ta mitema ane iꞌuna no tani ne, la✡ 11:27: Luk 1:28, 42, 48 ✡ 11:29: Mat 16:4 ✡ 11:31: 1Ta 10:1-10✡ 11:32: Io 3:5-10 ✡ 11:33: Mak 4:21; Luk 8:16

LUKA 11:34 61 LUKA 11:42

imaisou lamana ane ne. 34 Ngingi iengi ne, anu telu souvasimenge. Xo lexe iengi ne laixe, la anu ulosinge lamana.Ia lexe iengi ne masua, la anu ulosinge isivoxosi. 35 La soungasaxilaꞌinge laixe, mo sou lamana no nano no tangengine, uxali isivoxomamu. 36Aloxo ne, la sou lexe iengi laixexe ulosinge lamana, io paꞌusou isivoxo uasi, la anu lamanausavelesi loxo telu ukaasinge.”

Iesu Mukaitoloneꞌi ta Palisaio Iloꞌa ta Mitema sou Lapuloto(Mat 23:1-36; Mak 12:38-40; Luk 20:45-47)

37 Iesu muvikalaneꞌi ta mitema ne aloxo ne mukalu, laPalisaio vile muꞌavalou sou lexe ilou ilai no taasou souiꞌani. La sou Iesumulai muꞌunalai no taasou, lamuxolu noluusou laꞌilali sou lexe uꞌani. 38 Ia Palisaio ne, mumaisouIesu mine uꞌuinu avolu tei ka uꞌani uasi, la mukuluke.

39 Tila mumaisou aloxo ne, la sou muvikalanu aloxoꞌo, “Manina lexe ngingi ta Palisaio ngaꞌuinu paku iloulatotope, la ngaꞌuinu no alesi. Ia no nano no anu paku iloulatotope ne, ꞌiliꞌilixo sou isuisu mo ꞌiliꞌilixo sou xavutalamasumasua a muꞌanaꞌana no nano no anu ne. 40 Ngingita mitema sou xovulaulau! Anu manina lexe itema aneuꞌoxonu mimii vasimolu no ale, la anu uꞌoxonu no nanokalumo. 41 Ia ngalosiꞌa mimii ane uai no nano no pakuilou latotope ne ulai noxiꞌa tamitema ane xaꞌa laꞌilali uasi.Ngaꞌoxo aloxo ne, la sou mingemingenge latala ne, uxalimalemalenga.

42 Ngingi ta Palisaio ne, iliꞌi la Lataua ulosinge navu-navu. Xo kamakamakala latala e tumaꞌu lailaixe ukalusino xaingenge ne, ngingi ngelavusou sou ngakalipalanula ngalivunoxu mavulovexasou ulai noxou Lataua. Iangingi ngexolu vaꞌaxu no anu ꞌiliꞌilixo lailaixe ane Latauamumasaxau ulai noxiꞌa ta menexinge mo ngexolu vaꞌaxuno anu ꞌilixo sou ngamasaxau Lataua. Ia emasaxa maninalexe ngingi ngaꞌoxonu ꞌiliꞌilixo ane ne, mo sou tangengi

LUKA 11:43 62 LUKA 11:50vulusiou lapuloto soungalosoumavulovexasoumimii ulainoxou Lataua uasi.

43Mo ngingi ta Palisaio ne, iliꞌi la Lataua ulosinge navu-navu. Xo ngingi ngamasaxa lexe ngaxolu no puloulou anelailaixesi uuli no nano no taasou lalotu noxiꞌa ta Iutaia,mo ngamasaxa lexe ta mitema ixalisinge no tilovolovo laitoxongengi xe isexelangenge.

44 Mo ngingi ta Palisaio ne, iliꞌi la Lataua ulosingenavunavu. Xo ngingi loxo lousiꞌa ta mitema e mutalume,la ta mitema imaisou uasi la imuamuaꞌi teitexi no anu.”

45 Ioxe, itema vile noxiꞌa ta mitema ane milavusoulapuloto noxou Mosesi manina mulomu aloxo ne, lamukolinu Iesu aloxo ꞌo, “Itema sou ulosixe lavulavu, nininevikalasiꞌa ta Palisaio aloxo ne, la nini netaloxolinexekalumo.”

46 La Iesu muvikalanu aloxo ꞌo, “Ngingi ta mitema anengelavusou lapuloto noxou Mosesi manina kalumo ne,iliꞌi la Lataua ulosinge navunavu. Xo ngingi ngalosiꞌa tamitema tavala ane aneꞌi imomomo sou itavule ilutunoxuuasi. Ia ngingi ngamasaxa sou ngasuꞌulineꞌi mo ngakasivaxa no anu tavala ne sevile uasi.

47 Mo ngingi ne, iliꞌi la Lataua ulosinge navunavu. Xongingi ngapaipounu lousiꞌa ta mitema sou palomatana eta xaixasinge iloꞌa ta ꞌiluꞌilusungengi miveꞌa tatei. 48 Noanu ꞌilixo ane ne, la ngingi ngevikala manina xe ngemax-aꞌinge kalumo lexe ta xaixasinge iloꞌa ta ꞌiluꞌilusungengimiveꞌa ta mitema sou palomatana ane ngingi ngapapai-pounu lousiꞌa ne. 49 La sou Lataua mulemolu no anuxavutala laixe noxou aloxo ꞌo, ‘Eni apalusiꞌa tamitema soupalomatana iloꞌa ta mitema sou xaixaixeni ilai noxiꞌa tamitema, la moseꞌi noxiꞌa ne aneꞌi iveꞌa xe moseꞌi noxiꞌane aneꞌi iꞌoxo masuaneꞌi.’ 50 La sou Lataua ulosiꞌa tamitema aneꞌi ane vaimomo ꞌo navunavu, xo aneꞌi miveꞌata mitema sou palomatana mukalusi musoko no anu voxoane Lataua mukoinu loxotolo ilou lia mo muneꞌe mutalo

LUKA 11:51 63 LUKA 12:4vaimomo ꞌo. 51 Musoko sou miveꞌa ta mitema sou palo-matana ne, musoko noxou Aveli muneꞌe muxali noxouSakalia. Aneꞌi mivau Sakalia no nixi no anu valovalosou iꞌelaxaꞌa ta sipsip no anu xe tani tila noxou Lataua.Ani manina, Lataua ulosiꞌa ta mitema sou vaimomo ꞌonavunavu.

52 Ngingi ta mitema ane ngelavu manina no anu la-puloto noxou Mosesi, iliꞌi la Lataua ulosinge navunavu.Xo ngingi ngalavusou sou ngataluxu voteꞌi sou lavulavunoxou Lataua, la ta mitema ilavusou uasi. Mo ngingikalumo ne, ngalavu no anu uasi, mo ngingi ngeꞌapixaꞌata mitema ane imasaxa lexe inoꞌu lavulavu ane ne.”

53 Iesu muvikala mukalu, xe mulaa muuatu. La tamitema sou lapuloto iloꞌa ta Palisaio laꞌiaxaꞌau manina, lasou misoko sou mitalitaliꞌisou, 54 sou lexe Anu ususu noanu taliꞌi noxiꞌa vile, la sou aneꞌi itetelisou.

12Iesu Mupelaꞌa ta Molomolo Noxou(Mat 10:26-33)

1 No mine Iesu uvivikalaneꞌi aloxo ne, la ta mitematavuꞌalo mineꞌe mipita noxou la tani mutomu maninamo tanixaꞌa uasi. La sou aneꞌi mimalomaloxou tavaꞌangatongatoꞌo. La Iesumuavuti soumupelaꞌa ta molomolonoxou aloxo ꞌo, “Ngingi ngasaxilaꞌinge laixe no anu ꞌilixosou kalavoi noxiꞌa ta Palisaio, xo ꞌilixonoxiꞌa neuvasainge.2 ✡Mii maꞌia ane mivausou ne, ulai iliꞌi la upalaꞌa notaatexa. Xe mii maꞌia ane mutalume ne, ulai iliꞌi la aneꞌiilavusou. 3 La sou mii maꞌia ane ngingi ngalemolu noisivoxone, ulai la tamitema ilomusouno aso. Xemiimaꞌiaane ngingi ngamunumunusou no nano no tani tanu ne,ulai la ta mitema itulu teitexi no tani laxaꞌu sou iaꞌaloxu.

4 Ta menexilo, eni avikalangengi aloxo ꞌo. Mamu soungaꞌumeꞌa aneꞌi ane ivau vasimenge mo usoli, ia iliꞌi la✡ 12:2: Luk 8:17

LUKA 12:5 64 LUKA 12:12imomomo sou iꞌoxonu mii vile la noxinge uasisi. 5 Iaeni alosiengixu ꞌenaꞌei ane ngingi ngaꞌumolu. Ngaꞌu-molu itema ane Anu xaviinu sou uvau vasimenge usolimo uleanu uleengengi ulai no taxa sou navunavu. Eniavikalangengi lexe ngaꞌumolu itema ane ne. 6 Ngingingelavusou lexe ta mitema ilavusou ilotoneꞌi ta ngiala takitukituꞌa taꞌuve no anu Asarioni* tamei. Ia Lataua iousiꞌisiꞌa ta ngiala ta kitukituꞌa ane ne uasi. 7 ✡Xe kalumoLataua mulavusou sou uitisou kisinge laxusou. La soungingi ngaꞌume mamu. Xo ngingi ne, ngatiatila noxiꞌa tangiala ta kitukituꞌa moso ne.

8 La sou eni avikalangengi aloxo ꞌo. ꞌEnaꞌei ane uvikalalexe anu ulavusilo no ieꞌi ta mitema, la Itema ꞌOlu kalumouvikala lexe Anu ulavusou no ieꞌi ta angelo noxou Lataua.9 Ia, ꞌenaꞌei ane uvikala lexe anu ulavusilo uasi no ieꞌi tamitema, la Itema ꞌOlu kalumo uvikala lexe Anu ulavusouno ieꞌi ta angelo noxou Lataua uasi. 10 Xe ꞌenaꞌei aneuvikala masua ulai noxou Itema ꞌOlu, la Lataua uxiutumalouu vaikala masua noxou ne. Ia ꞌenaꞌei ane uvikalamasua ulai noxou Uleenu Tavuna, la umomomo souLataua uxiu tumalouu vaikala masua noxou ne uasi.

11✡Xe lexe tamitema ilailingengeno taasou lalotunox-iꞌa ta Iutaia, xe itulusinge no ieꞌi ta mitema sou isaxilaꞌutuatuala, la ngaxavutala piena sou ngaꞌoxo latolosingea loxovaa mo mii maꞌia ane ngingi ngalemo ulai noxiꞌamamu. 12 Xo no mine ngingi ngatulu sou ngavikala ulainoxiꞌa, la Uleenu Tavuna molu ulosiengixu vaikala maꞌiaane ngingi ngalemolu noxiꞌa ne.”

Vaikala Tovolaꞌi sou Itema Vile Iou Lavuluti Tapiena Mux-ovulaulau* 12:6: Asarioni ne, lamoli noxiꞌa ta Iutaia. Lexe nenge tanoꞌu Asarionimavulovexa mo muluꞌe no lia taꞌuve mo muxatele vile (16), la anu uxali loxoDenalia vile. ✡ 12:7: Luk 12:24; Apo 27:34 ✡ 12:11: Mak 13:11; Luk21:12-15

LUKA 12:13 65 LUKA 12:2213 Xe vile noxiꞌa ta mitema tavuꞌalo ne, muavuti la

muvikalanu Iesu aloxo ꞌo, “Itema sou ulosixe lavulavu.Mamixe a musoli ne, ia eni emasaxa lexe navikala vivilomo uvelu mimii e mamixe musolisou ne mo ulosilomoseꞌi.”

14 Ia Iesu mukolinu aloxo ꞌo, “Ae, ꞌenaꞌei musosovosilosou axali itema vile sou atulu no ꞌa vaikala sou no nixinoxinge nongou vivine ne?” 15✡La Anu Iesumuvikalaneꞌialoxo ꞌo, “Ngasaxilaꞌinge laixe! Xo loxo ꞌo io, iengiuisuisuxu mimii iouiou. Xo maulinenge a uxolu no anumimemimengi ne uasi.”

16 La Anu muvikala tovolaꞌi vile noxiꞌa aloxo ꞌo, “Itemavile sou lavuluti ne, xaixu muneneꞌa muꞌoki. 17 La anumuxavutala aloxo ꞌo, ‘Eni aꞌoxo a loxovaa? Xo eni silo tanivile umomomo sou apitanu laꞌilalixo no anu uasi.’

18 La muvikala aloxo ꞌo, ‘Mane, eni aꞌoxo aloxo ꞌo.Eni amamulonu tani kitukituꞌa sou laꞌilalixo mo atulusouapitanu tani ta tatilasi sou laꞌilalixo xe lavulutixeni. 19Mosou eni melo taleli uvikalaleli aloxo ꞌo, “Eni ne, mixomixotavuꞌalomisevilemanina. Umomomo sou uai no anu tauuie tavuꞌalo. La sou eni amaꞌila laixe mo aꞌani mo aie moaxolu aꞌosaꞌosasi.” ’

20 Ia Lataua muvikalanu aloxo ꞌo, ‘Kisine muxovulaulaumanina! Vaimomono ꞌolovoxo ꞌo si, la nini nasoli avile. Lamixemixene ane nelalaxii muai no tani ne, ꞌenaꞌei unoꞌune?’

21 ✡ꞌIlixo ane loxo ne, uxali noxiꞌa ta mitema aneipitanu mimii sou no lia ꞌo. Ia no iou Lataua, la aneꞌi tamitema vitanisi mo iꞌa lavuluti uasi.”

Ngaxavutala Piena Mamu(Mat 6:25-34)

22 Iesu muvikalaneꞌi ta mitema mukalu, la sou mu-vikalaneꞌi ta molomolo noxou aloxo ꞌo, “Aloxo ne, la soungaxavutala piena no anumaulingengemamu. Momamusou ngavikala lexe, ‘Nenge taꞌou mii maꞌia xe tasakii✡ 12:15: 1Ti 6:9-10 ✡ 12:21: Mat 6:19-20

LUKA 12:23 66 LUKA 12:33mii maꞌia sou vasimenge?’ 23 Xo maulinenge ne, anumutila no anu laꞌilali xe vasimenge ne anu mutila no anutokolomo. 24 Loxo ngaxavutalaneꞌi ta ꞌola. Aneꞌi ilavusouitotou no xai mo imolo laꞌilali uasi. Kalumo aneꞌi siꞌa tanisou ipitanu laꞌilalixaꞌa no anu uasi. Ia Lataua molu ulosiꞌalaꞌilali. Io, ngingi ne, loxo ta ngiala uasi. Ngingi ngatatilamanina musuku noxiꞌa mo ngauaulixaꞌa! 25 Ia lexe vileno nixi noxinge ne uxavutala piena sou maulixu uxolumaxuvee sevile, la anu umomomo sou molu usukunumaulixu ulai sevile la? Uasi manina. 26 Lexe ngingingamomomo sou ngaꞌoxonu mii se ane kituꞌa ne uasi, latavaꞌu loxovaa la sou ngaxavutala piena no anu mimiiukalusi la?

27 Ngaxavutala lexe kungalo seseenu ne uleme a loxo-vaa? Anu uxaxaisou uꞌoxonu tokolomou uasi. Ia avikalan-gengi lexe Solomoni ne munoꞌu mimii lailaixe no liaꞌo mukalusi, ia kungalo seseenu muuaulixu tokolomoxune. 28 Ia lexe Lataua utokolomo sese seseenu ane ulemevaimomo ꞌo xe neꞌiela la ta mitema ixotosou sou iꞌelaxu,la anu utokolomongengi laixe manina musuku uuaulixusese seseenu ne. Ae, ngingi ta mitema ane ngeuaulixu ne,ngemulaxu tangengi noxou Lataua ne kituꞌasi. 29 Aloxone, la sou mamu sou ngingi ngaxavutala piena no anumii maꞌia sou ngaꞌou mo ngaiexu. 30 Xo ta mitema aneilavusou Lataua uasi no lia ꞌo ne, aneꞌi ixavutala piena souikakamulinu mimii ane ne. Ia Maminge mulavusou lexemimii ane ne, anu laixe sou ngingi nganoꞌu. 31La sou laixelexe ngingi ngakamulinu saxisaxilaꞌu noxou Lataua tei, lasou Anu ulosinge mimii ane ne.

32 Ngingi moosou e loxo ta sipsip laꞌoluxaꞌa sevilekituꞌa ne, ngaꞌume mamu. Xo Maminge muꞌosa lexeAnu ulosinge sou ngasaxilaꞌu tuala ane anu usaxilaꞌu.33✡La sou ngingi ngalosiꞌa ta mitema lavulutimengi sou✡ 12:33: Luk 18:22

LUKA 12:34 67 LUKA 12:41ilotonu. Xe nganoꞌu lamolisou, la ngalosiꞌa ta mitemaaneꞌi iꞌa lamoli uasi. Io nganoꞌu tiva sou lamoli aneulavusouukakaauasi soungataamimii lailaixeno anu,mongamulaxu teitexi no opo loxotolo emimii ukukasou uasi.Xo no tuala ane ne, la tamitema sou pakali ilai ꞌalai no anuuasi mo ta totoxae ixotosou uasi. 34Xo no tuala anemimiilalaixe noxinge uai no anu ne, la tangengi a uxolu lai nekalumo.”

Ngaxolu sou Ngautiti(Mat 24:45-51)

35-36 ✡Iesu muvikalanu la aloxo ꞌo, “Ngasakiinu mal-omengi ataxumo ngautupokoxu sou ngalalaxii sou xaixaimo ngaꞌelaxu telusinge ukaakaa loxo ta mitema aneixomaiou tila noxiꞌa molu no anu laꞌilali tila sou taulaꞌimine ulivu uneꞌe. No voxo ane anu uneꞌe xe upolopolono aitenga, la aneꞌi ikisiinu aitenga noxou alaxu vilesisi.37Anu laixe lexe tila noxiꞌa uneꞌe la uxalisiꞌa tamitema souxaixai noxou mine aneꞌi ixoxomaiou. Eni avikalangengimanina musuku. Anu molu usakiinu maloxu ataxu moutupokoxu ka uvikalaneꞌi lexe ixolu no anu luu sou laꞌilalimoAnumoluulosiꞌa laꞌilali. 38Moanu laixe lexe tila noxiꞌauneꞌe, la uxalisiꞌa ta mitema sou xaixai noxou no ꞌolovoxolixinu, uasi la no maxasesela mine aneꞌi ixoxomaiou.39 ✡Ia ngalavusou aloxo ꞌo. Lexe moosou tani ulavusouvoxo ngiou ane itema sou pakali uneꞌe no anu, la anuumomomo sou upelemasaxanu itema sou pakali ne uꞌunano taasou uasi. 40Aloxo ne, la sou ngingi kalumo ngaxolusou ngautitisi, xo Itema ꞌOlu uneꞌe no anu voxo ngiou anengingi ngaxavutala lexe Anu uneꞌe uasi.”

41 Pita mulomu aloxo ne, la mutaliꞌisou Iesu aloxo ꞌo,“Tilasixe, nini nevikala tovolaꞌi uneꞌe noxixesi, uasi ulainoxiꞌa ta mitema ukalusi kalumo?”✡ 12:35-36: Mat 25:1-13 ✡ 12:39: Mat 24:43-44; 1Te 5:2

LUKA 12:42 68 LUKA 12:4942 Tila mukolinu aloxo ꞌo, “Ioxe, moosou tani muꞌi-

taloneꞌi ta mitema sou xaixai noxou no avolu itema vilenoxou sou usaxilaꞌa. Ia anu itema ne, anu uvikala lexeuꞌoxonumii vile, la anu uꞌoxonumaninamo uꞌoxonu laixeukalusi. Anu ulosiꞌa ta mitema sou xaixai laꞌilalixaꞌa noaso iou e moosou tani musosovosou, la ꞌenaꞌei ane itemalaixe sou uꞌoxonu xaxai ane loxo ne? 43 Anu laixe lexemoosou tani ulivu uneꞌe, la uxalisou itema sou xaixainoxou ne uꞌoxo xaixai aloxo ne. 44 ✡Eni avikalangengimaninamusuku lexemoosou tani ne, anu uꞌitalonumimiinoxou ukalusi no avolu sou anu usaxilaꞌu. 45 Ia lexeitema sou xaixai noxou moosou tani ne, uxavutala lexe,‘Tila noxilo ne ulivu palea uasi.’ La sou anu uavuti souuveꞌa ta mulu mo ta sema sou xaixai noxou moosou tanixe uꞌaniꞌani mo uie xoo mole uꞌoxovulaulau. 46 Xe tilanoxou itema sou xaixai ne, ulivu uneꞌe no anu voxo e anuuxavutala lexe anu uneꞌe no anu uasi mo no voxo ngiouane ulavusou uasi, la anu ulosou navunavu tatila misevilemo uxexee ulai upita noxiꞌa ta mitema ane ilavusouLataua uasi.

47✡Itema sou xaixai noxou tila vile ane anumulavusoumasaxa noxou tila noxou, ia ulalaxi mo uꞌoxonu miiane tila noxou mumasaxau ne uasi, la upuapuasou alaxutavuꞌalo manina. 48 Ia ꞌenaꞌei ane ulavusou masaxa noxoutila uasi, ia ususunoxu xaixai e umomomo sou tila noxouupuapuasouxu, la anu upuapuasou alaxu taꞌeisi. Xo aneꞌiane ta mitema milosiꞌa mimii tapiena ne, la ta mitemailinga lexe ikolinu tapiena sio. Xe aneꞌi ane ta mitemamilosiꞌamimii tavuꞌalo noxiꞌa ne, la tamitema ivikala lexeikolinu tavuꞌalo la.”

Kalipala(Mat 10:34-36)

49 Iesu muvikalaneꞌi la aloxo ꞌo, “Eni eneꞌe ꞌo sou aleanavu uluꞌe no lialia ꞌo. Mo eni emasaxa lexe navu ane ne,✡ 12:44: Mat 25:21, 23 ✡ 12:47: Iak 4:17

LUKA 12:50 69 LUKA 12:58uꞌani paleasi la eni aꞌosa. 50 ✡Ia, ulai iliꞌi, la eni aꞌulo noanu ꞌulo sou soli. Mo vaimomo ꞌo, eni opoole tuꞌumaxusio xo xaixai ane ne, eni akalusou uao. 51 Loxo ꞌo io,ngingi ngaxavutala lexe eni eneꞌe ꞌo sou akalusou ꞌotoꞌotono lia ꞌo. Uasi, eni avikalangengi lexe eni eneꞌe ꞌo souakalikalipalaneꞌi ta mitema. 52 Vaimomo ꞌo mo ulai iliꞌi,la ta mitema taꞌuve no tani vile ne, ikalipala mo ixalitamei. Tatalu iꞌoto noxiꞌa tamei xe tamei iꞌoto noxiꞌatatalu. 53 ✡Ikalipala, la mamiꞌa uꞌoto noxou ꞌolu xe ꞌoluuꞌoto noxoumomu, xe neniꞌa iꞌoto noxie ꞌilie sema xe ꞌiliesema iꞌoto noxie nenie, xe nenie iꞌoto noxie uaꞌaꞌne xeuaꞌaꞌne iꞌoto noxie.”

Lavulavusou Imuxaxu Kila Sou Voxo Ngiongiou(Mat 16:2-3; 5:25-26)

54 Iesumuvikalaneꞌi tamolomolo noxoumukalu, la Anumuvikalaneꞌi ta mitema laoluxaꞌa aloxo ꞌo, “Lexe ngingingamaisou tamuxala utulu utelo no xalee ane aso uꞌunano anu, la ngingi ngapalea ngavikala lexe, ‘Uali asou usili.’La anu usili manina. 55 Xe no voxo ane atume uili moluluꞌe no luaki utelo, la ngavikala lexe, ‘Vaimomo ꞌo, la taniialuxu.’ La anu uxali manina. 56 Ngingi ta mitema soukalakalavoi! Ngingi ngelavusou voxo sou mimii ane uxalino lia ꞌo mo teitexi no loxotolo. Ia loxovaa, la sou ngingingalavusou mii maꞌia ane uxaxali no anu voxo ano ꞌo uasiꞌo?

57 Ia tavaꞌu loxovaa, la sou ngingi menge ngatilovosoumii ane laixe xemii anemasua uasi ꞌo? 58No anu voxo anengingi nongou itema ane utelo vaikala noxine ngamua-muaꞌi ngalai noxou itema sou utilovosou vaikalamengi, lanatovonu pekiꞌaine sou namomosou vaivaikala no minengingi nongou uao no voteꞌi io. Nini naꞌoxo aloxo neuasi, la anu usuꞌaneni nalai noxou itema sou uvelunuvaikalamengi. La itema sou utilovosou vaikala uꞌitaloneni✡ 12:50: Mak 10:38-39 ✡ 12:53: Mai 7:6

LUKA 12:59 70 LUKA 13:7nalai noxou itema sou xaixai noxou, la anu usuꞌaneninaꞌuna no taasou navunavu. 59 La eni avikalaneni aloxoꞌo. Nini naxolu no anu taasou navunavu ne, utalo no anuvoxo ane nini naleanu Leputa vile kaluxusou.”

13Itema Uxiu Opoonu Uasi, La Anu Uulua

1 Ioxe, no mine Iesu muvika-laneꞌi mukalu, la souta mitema moseꞌi miaꞌalou siꞌa ta mitema ne Xalilaia ePilato mupalusiꞌa sou muveꞌaveꞌa la sialuxaꞌa ilou musialimukei ilou sialuxaꞌa ta sipsip e aneꞌi iꞌoxe iꞌelaxaꞌa ulainoxou Lataua. 2 ✡La Iesu muvikalaneꞌi aloxo ꞌo, “Ngingingexavutala lexe ꞌiliꞌilixo masumasua noxiꞌa ta mitemaane ne, muuaulixu ꞌiliꞌilixo masumasua noxiꞌa ta mitemaane moseꞌi sie Xalilaia ne, la sou anu muveꞌaveꞌa ne?3 Eni avikalangengi lexe uasi manina. Ia lexe ngingingaxiu opongengi uasi, la ngingi latala ukalusi kalumone ngaulua aloxo ne. 4 Xe ta mitema mavulovexa momuluꞌe no lia taꞌuve mo muxatele tatalu e tani veveenine Siloamu mulapau la muatasiꞌa mo misoisoli ne, langingi ngexavutala lexe ꞌiliꞌilixo masumasua noxiꞌa nemuuaulixu ꞌiliꞌilixo masumasua noxiꞌa ta mitema aneixoxolu ne Ielusalemu ne? 5 Eni avikalangengi lexe uasisimanina. Ia lexe ngingi ngaxiu opongengi uasi, la ngingikalumo ngaulua aloxo nesi.”

6 Mukalu, la sou Anu muvikalaneꞌi no anu vaikalatovolaꞌi vile aloxo ꞌo, “Itema vile mutounu lovo vile noanu xai sou ovu uaini noxou, ia iliꞌi la anu muneꞌe soumumaisou lexe muneneꞌa. Ia uxalisou temanu uasi. 7✡Lasou anumuvikalanu itema ane usaxilaꞌu xai sou ovu uaininoxoune aloxo ꞌo, ‘No ꞌa tauu ie tatalumukalu, la eni eneꞌeekakamuli ovu ano ꞌo temanu. Ia axalisou vile uasi. La sounaxetaꞌu mo uxexee! Xo loxovaa, la sou anu upaipalunulialia lovoxu vitanisi ꞌo.’✡ 13:2: Ioa 9:2 ✡ 13:7: Luk 3:9

LUKA 13:8 71 LUKA 13:16

8 ✡La sou itema sou usaxilaꞌu xai ne, mukolinu aloxoꞌo, ‘Tila, namalanixu uxolu no anu tauu ie vile ꞌo la,mo amamulonu lialia no tavaꞌu xe asuanu mosomoso notavaꞌu sou uleme laixe. 9 Ia lexe uneneꞌa no tauu ie aneuuli o, la anu laixe musuku. Ia lexe uneneꞌa uasi, la sounaxetaꞌu mo uxexee.’ ”

Iesu Mupamauline Sema Vile Ane Xine Tavulenu Muki-likalu

10 No anu voxo Tavuna vile, la Iesu ulolosiꞌa ta mitemalavulavu no anu vaikala noxou Lataua no nano no taasoulalotu noxiꞌa ta Iutaia. 11 La sema vile ane mixoxolune, ulee masua vile muxolu noxie, la sou muꞌoxonu xinetavulenu mukilikalu maxuveeni umomomo loxo tauu iemavulovexa mo muluꞌe no lia taꞌuve mo muxatele tatalu.Milanga aloxo nesi, ia umomomo sou imexi itelo uasi.12 Xe Iesu mumaisie, la muꞌavalie mineꞌe noxou sou mu-vikalane aloxo ꞌo, “Eiseo, eni exexeenu pipiena noxinemukalu ne.” 13Mukalu, la Anu muꞌitalonu avolu noxie, xealaxu vilesisi ꞌo, la anemimexi mutelo momiꞌitinu Latauaualasou.

14✡Ia itema sou usaxilaꞌu taasou lalotu noxiꞌa ta Iutaiamumaisou Iesu mupamauline no anu voxo Tavuna, lalaꞌiaxu misevile. La sou muvikalaneꞌi ta mitema aloxoꞌo, “Nenge voxo sou xaixai noxinge muxatele vilesi. Langingi nganeꞌe noxou Iesu sou upamaulingengi no anuvoxovoxo ane ne, io no anu voxo Tavuna uasi.”

15 ✡Ioxe, Tila mulomu aloxo ne, la muvikalanu itemane aloxo ꞌo, “Ngingi ta mitema sou kalakalavoi! Xongingi vilevilesi ngalavusou ngalulusiꞌa ta mimiimengiloxo ta bulumakaumengi iloꞌa ta donkimengi no taasiꞌasou ngalaixaꞌa sou iie no voxo Tavuna ne. 16 Ia sema aneꞌo ne, ane Avalaamu ꞌilusunu vile, ia Satani musakisakiinemumomomo loxo tauu ie mavulovexa mo muluꞌe no lia✡ 13:8: 2Pi 3:9, 15 ✡ 13:14: Mul 20:9-10; Lap 5:13-14 ✡ 13:15: Luk14:5

LUKA 13:17 72 LUKA 13:25taꞌuve mo muxatele tatalu. La sou umomomo sou eniaxexeenu tuꞌumaxu noxie ꞌo no anu voxo Tavuna ꞌo uasi?”

17 Anu muvikala aloxo ne, la ta ulua noxou ne mimaelamasua. Ia ta mitema ne miꞌosa manina no anu xaixailailaixe mukalusi ane Anu uꞌoxoꞌoxonu ne.

Vaikala Tovolaꞌi sou Masitati Ngiaxu Ilou Iisi(Mat 13:31-33; Mak 4:30-32)

18 Iesu muavuti la mutaliꞌisiꞌa aloxo ꞌo, “Saxisaxilaꞌunoxou Lataua ne, anu aloxo mii maꞌia? Eni atovolaꞌinua loxovaa? 19 Anu aloxo masitati ngiaxu kituꞌa e itemavile mutounu no xaixu. Ia iliꞌi xe muleme muxali tatilaloxo ovu vile, la ta ngiangiala iꞌoxonu iomusiꞌa no anuavoavolu.”

20 Anu mutaliꞌi la aloxo ꞌo, “Mii maꞌia ane sou, eniatovolaꞌinu saxisaxilaꞌu noxou Lataua no anu? 21 Anualoxo iisi sevile kituꞌa e sema vile minoꞌu sou mipitanumixiunu ilou veleti ane tatila, la musoxolixu veleti anene.”

Pekiaꞌinge sou Ngaꞌuna no Anu Aitenga Kituꞌa(Mat 7:13-14, 21-23)

22 Ioxe, Iesu mumuamuaꞌi sou ulai ne Ielusalemu, lamuꞌuna no tuatuala sou mulosiꞌa ta mitema lavulavu noanu vaikala noxou Lataua. 23-24Lamitema vilemutaliꞌisouIesu aloxo ꞌo, “Tila, ta mitema ta ꞌeisi mane inoꞌu mauliane kaluxu uasi, ne?”

La Iesu muvikalaneꞌi ta mitema aloxo ꞌo, “Ngapitaxavingengi sou ngaꞌuna no anu aitenga ane kituꞌa ne.Xo avikalangengi lexe ta mitema tavuꞌalo itovonu souiꞌunalai, ia imomomouasi. 25✡Xo loxomoosou tani uavutixe utatusou aitengaxu tani, la ngingi nganeꞌe ka ngatuluno ale sou ngapolopolo, io ngalinga aloxo ꞌo, ‘Tila, nakisiaitengasixe.’

Ia, anu ukolinu vaikalamengi aloxo ꞌo, ‘Eni alavusingelexe ngingi menge neꞌei uasi.’✡ 13:25: Mat 25:10-12

LUKA 13:26 73 LUKA 13:3426 La ngingi ngavikalanu aloxo ꞌo, ‘Nenge nengeꞌa tepita

sou teꞌani mo teie ano. Mo nini netulu no voteꞌisixe sounelosiexixu lavulavu no anu vaikala noxou Lataua.’

27 ✡Ia anu ukolinengi la aloxo ꞌo, ‘Eni alavusinge lexengingi menge neꞌei uasi. Ngingi ta mitema sou ꞌiliꞌilixomasumasua, ngaxexee mo ngalai vaꞌaxu.’

28 ✡Io, ngingi ngamaisiꞌa Avalaamu ilou Aisaki moIakovo iloꞌa ta mitema sou palomatana ixoxolu no tualanoxou Lataua, la ngingi ngatamamoanangengeukalakiki.Xo ngingi ngaxolu no ale. 29 ✡Ia ta mitema ilutu meꞌano tuatuala no xalee lia tamiꞌa ineꞌe ixolu no luusiꞌa soulaꞌilali no tuala noxou Lataua. 30✡Manina musuku lexe tamitema ane ixavutala lexe iliꞌi, la aneꞌi ixali iuli, xe aneꞌiane ixavutala lexe ixolu iuli, la aneꞌi ilai iliꞌi.”

Iesu Mutamasiꞌa ta Mitema ne Ielusalemu31 No voxo ane ne, la ta Palisaio seꞌi mineꞌe noxou Iesu

sou mivikalanu aloxo ꞌo, “Nalutu mo naxexesou tuala anoꞌo, io nalai no tuala vile vaꞌaxu. Xo Elodesi umasaxa lexeuvene.”

32 La Anu muvikalaneꞌi aloxo ꞌo, “Ngalai mongavikalanu mivulaulau ne lexe eni akusaiꞌa ta uleeta masumasua mo apamaulineꞌi ta mitema vaimomo ꞌomo neꞌiela. Xe no anu voxo tatalusou, la eni akalusouxaixai noxilo. 33 Mii maꞌia ane uxali noxilo vaimomo ꞌomo neꞌiela mo ualisa ne, ia eni axaxaisi. Xo itema soupalomatana vile umomomo sou usoli no ale ne Ielusalemuuasi!

34 Iauo, ngingi ta Ielusalemu o, ta Ielusalemu o, ngingita mitema sou ngaveꞌa ta mitema sou palomatana mongaveꞌa aneꞌi ane Lataua mupalusiꞌa mineꞌe noxingeno anu kulu mo isoli. Alaxu tapiena musuku, la eniemasaxa sou apitaneꞌi ta ꞌilinge loxo kokoꞌa neniꞌa ipi-taneꞌi ta ꞌilie no laaxu vivisie. Ia ngingi ngamasaxa uasi.✡ 13:27: Lex 6:8 ✡ 13:28: Mat 8:11-12 ✡ 13:29: Lex 107:3 ✡ 13:30:Mat 19:30

LUKA 13:35 74 LUKA 14:935✡Ngamaisou. Iliꞌi, la Lataua umamulonu tualasinge moanu usaxilaꞌu la uasi. Eni avikalangengi lexe umomomosou ngamaisilo la uasi, ulai utalo no voxo ane ngingingavikala lexe Lataua ualusou anu ane Tila mupalusoumuneꞌe ꞌo.”

14Iesu Mupamaulinu Itema Vile no Taasou Palisaio Vile

1 No voxo Tavuna vile, la Iesu mulai muꞌani no taninoxou tila noxiꞌa ta Palisaio. La ta mitema ane mipitano tani ne, miutitisou laixe. 2 Ia itema vile e muxoluno talaxu Iesu ne, pipiena vile muꞌoxonu la avolu iloutavaꞌu nemusoxosoxo. 3✡Iesumumaisou itemane, la Anumutaliꞌisiꞌa ta Palisaio iloꞌa ta mitema ane milavu maninano anu lapuloto noxou Mosesi ne aloxo ꞌo, “Loxovaa,lapuloto noxou Mosesi muvikala laixe lexe tapamaulinuitema no anu voxo Tavuna, uasi?” 4 Ia aneꞌi mixolutani mukiisi. La sou Anu mutetelisou mitema ne soumupamaulinu. Mukalu, la mupalusou mulai.

5 ✡Io mutaliꞌisiꞌa aloxo ꞌo, “Lexe ngingi vile ꞌolu vile,uasi la bulumakau vile ulapau uluꞌe no taxa sou lexa novoxo Tavuna, la umomomo sou ngingi ngapalea ngatok-inu ngatelonu uasi?” 6 La aneꞌi iꞌa vaikala vile sou ikolinuuasi.

7 Ioxe, Iesu mumaisiꞌa ta mitema anemineꞌe mipita souiꞌani ne, mitomutomusou luuluu laixesi sou aneꞌi mixoluno anu, la Anu muvikalaneꞌi no anu vaikala tovolaꞌi aloxoꞌo, 8 ✡ “No voxo ane itema vile uꞌavalinge sou ngalai noanu laꞌilali sou taulaꞌi, la mamu sou ngatomutomusouluuluu laixe. Xo loxo ꞌo io anu muꞌavalou itema vile tatilanoxinge kalumo a uxali uao. 9 Lexe anu uxali, la itema emualinge ne uneꞌe la uvikalangengi lexe, ‘Ngaxexesou luu✡ 13:35: Lex 118:26 ✡ 14:3: Luk 6:9 ✡ 14:5: Mat 12:11; Luk 13:15✡ 14:8: Xav 25:6-7

LUKA 14:10 75 LUKA 14:17ne mo mitema tila ꞌo uxolu no anu.’ La ngingi ne, nga-maela maninasi ka ngalai ngaxolu iliꞌi. 10 Ia lexe ialingesou ngalai ngaꞌani, la ngalai ngaxolu no luu iliꞌi manina.Mo sou itema e mualinge ne uneꞌe la uvikalangengi lexe,‘Ta menexilo, ngasuku ngatelo no anu luu ane laixe uulio.’ La ta mitema ane mineꞌe mipita sou iꞌani ne, iꞌitinuualasinge. 11 ✡Xo ta mitema ane aneꞌi meꞌa itelailixaꞌa,la Lataua uluꞌelailixaꞌa, xe aneꞌi ane meꞌa iluꞌelailixaꞌa, laLataua utelailixaꞌa.”

12 Muvikalaneꞌi ta mitema e mixali mipita sou laꞌilaline mukalu, la sou Anu muvikalanu mitema e mualiu nealoxo ꞌo, “No mine nini naꞌoxonu laꞌilali sou aso, xe souꞌoloꞌolovoxo, la mamu sou naaliꞌa ta menexine mo tavivine mo ta tulaneni iloꞌa ta minemineni xe ta tematualasine e iꞌa lavuluti piena. Xo nini naaliꞌa maasi, laaneꞌi ialine kalumo sou ikolinu laꞌilalixene ne. 13 Ia uasi.Nini naꞌoxo laꞌilali, la naaliꞌa ta mitema ane iꞌa lavulutiiꞌauasi mo aneꞌi ane vasimeꞌa musoisoli mo aneꞌi ane tavaꞌamukilikalu xe aneꞌi ane ieꞌi seleveenu. 14✡Mo sou Latauaualusine. Xo aneꞌi ta mitema ane loxo ne, imomomo souikoli laꞌilalixene ne uasi. Ia Lataua ukolinu xaixai noxinene no anu voxo ane ta mitemau itulu sou imauli.”

Vaikala Tovolaꞌisou Laꞌilali Toxoxaꞌa(Mat 22:1-10)

15 ✡Itema vile no taiineꞌi no anu luusou laꞌilali ne,mulomusou Iesu muvikala aloxo ne, la anu muvikalanuIesu aloxo ꞌo, “Lataua ualusiꞌa ta mitema aneꞌi ane iliꞌi laiꞌani no anu laꞌilali no tuala noxou.”

16 La Iesu muvikalanu aloxo ꞌo, “Itema vile mulalaxiinulaꞌilali vile toxoxaꞌa kamualiꞌa tamitema tavuꞌalo sou lexeineꞌe iꞌani no anu laꞌilali ane ne. 17 Io, voxo sou ꞌaniꞌanimuxali, la anu mupalusou itema sou xaixai noxou vilesou lexe ulai uvikalaneꞌi aneꞌi ane anu muꞌavaliꞌa ne lexe,‘Nganeꞌe, xo laꞌilali mulalaxii mukalu.’✡ 14:11: Mat 23:12; Luk 18:14 ✡ 14:14: Ioa 5:29 ✡ 14:15: Luk 13:29

LUKA 14:18 76 LUKA 14:2718 Ia tamitema latala ane ne, aneꞌi miavuti soumivikala

lexe aneꞌi imomomo sou ilai uasi xo aneꞌi ꞌauꞌau. Vilenoxiꞌa muvikala tei aloxo ꞌo, ‘Eni amomomo sou alai uasi,xo eni elotonu xai vile alavuasi, mo eni alai mo amaisou.’

19 Xe tameisiꞌa muvikala aloxo ꞌo, ‘Eni amomomo soualai uasi, xo eni elotoneꞌi ta bulumakau mavulovexa moeni amuamuaꞌi alalaisou atovoneꞌi lexe ixaxai alovoxaa?’

20 ✡Xe tatalusiꞌa kalumo muvikala aloxo ꞌo, ‘Eni amo-momo sou alai uasi, xo eni a uao etaulaꞌi alavua ꞌo.’

21 Aloxo ne, la sou itema sou xaixai noxou nemulivunoxu vaikalaiꞌa mulai noxou tilasou. La tilasou nelaꞌiaxu ka muvikalanu itema sou xaixai noxou ne aloxo ꞌo,‘Napalea nalai no voteꞌi ta tatila xe voteꞌi kitukituꞌa soutuala ane ne, mo nataxusiꞌa ta mitema ane iꞌa lavulutiiꞌauasi mo aneꞌi ane vasimeꞌa musoisoli xe aneꞌi ane ieꞌiseleveenu iloꞌa aneꞌi ane tavaꞌa mukilikalu mo naneꞌeneꞌino taasilo.’

22 Ioxe, la sou itema sou xaixai noxou ne muꞌoxonualoxo ne mukalu, la muvikalanu tilasou aloxo ꞌo, ‘Tila, enieꞌoxo loxo nini nevikalaleli, ia tani uꞌanaꞌana uao.’

23 La tilasou muvikalanu la aloxo ꞌo, ‘Nalai no ale novoteꞌi ta tatila mo namulinu voteꞌi kitukituꞌa sou xaixe naxalisiꞌa, la naneꞌeneꞌi no taasilo. Mo sou taasilouꞌanaꞌana. 24 Eni avikalangengi lexe ta mitema aneꞌi aneeꞌavaliꞌa, ia ineꞌe uasi ne umomomo sou iꞌou laꞌilalixo ꞌosevile uasi.’ ”

ꞌIlixo sou Tamulinu Iesu(Mat 22:1-10)

25Tamitema tavuꞌalomimulinu Iesu, la anumuxiu vaxanoxiꞌa sou muvikalaneꞌi aloxo ꞌo, 26 ✡ “Lexe itema vileuneꞌe noxilo, ia tanu vulusiꞌa momu ilee nenu mo semauiloꞌa ta ꞌolu mo ta vimovimou xe tanu vulusiu maulixukalumo uasi, la anu umomomo sou uxali molomolo noxilouasi. 27 Mo loxo itema vile utavulenu tuꞌutuꞌumaxu mousoli loxo eni asoli o uasi, la anu umomomo sou uxali loxomolomolo noxilo uasi.✡ 14:20: 1Ko 7:33 ✡ 14:26: Luk 9:23

LUKA 14:28 77 LUKA 15:228 Ia lexe vile noxinge ne umasaxa lexe utulusou tani

vile veveeni, la uxolu mo uxavutala laixe tei lexe mis-omisou tani ane ne lamolisou taꞌei xe umaisou lexe anulamoliu umomomo sou ukalusou xaixai sou utulusou tanine. 29 Xo loxo ꞌo io, anu usokou tani ne, io ukalusou uasixe ta mitema imaisou aloxo ne, la aneꞌi ikekeiou. 30 Ioivikala lexe, ‘Ngamaisou! Maulamenge soxu ne, musokousou mutulusou tani ne, ia umomomo sou ukalusou uasi.’

31 Mo lexe tatananu tuala vile ꞌalaꞌalai sou uꞌoto noxoutatananu tuala ane vile ꞌolele, la anu uxolu mo uxavutalalaixe tei o lexe anu umomomo sou iloꞌa ta mitema sou ꞌo-toꞌoto noxou ane itemaxumavulovexamavulovexa taꞌuve(10,000) iꞌoto, la imomomo sou iuaulixaꞌa ane vile iloꞌata mitema sou ꞌotoꞌoto noxou ane itemaxu mavulovexamavulovexa mavulovexa (20,000) ne. 32 Ia lexe anu ulavulexe umomomo sou uuaulixu tatananu tuala ane vileꞌolele uasi xe anu uao no paxa sio, la anu usosovosounoxou itema vile sou ulai uvikalanu tatananu tuala anevile lexe nenge nengei taꞌoto mamu. 33 Anu aloxo nesi,lexe vile noxinge usuꞌanu miumiu ukalusi uasi, la anuumomomo sou uxolu molomolo noxilo uasi.

34 Au ne, anu laixe. Ia lexe tuꞌaxu ne tasiaꞌuxu, lanenge talivunoxu tuꞌaxu ne a loxovaa? 35Anu umomomosou uꞌoxo lialia lovoxu uasi mo umomomo sou tapita iloumosomoso sou uꞌoxonu lialia lovoxu sou laꞌilali uleme noanu uasi. Aneꞌi isuanu vitanisi.

Itema ane sangalou auxolu souulomu, la anuulomusouvaikala noxilo ꞌo.”

15Vaikala Tovolaꞌisou Sipsip Vile Muꞌoxovau(Mat 18:12-14)

1 Ioxe, iliꞌi la ta mitema sou itaxusou lamoli iloꞌa tamitema sou ꞌiliꞌilixo masumasua mineꞌe mipita mixalili-iou Iesu sou ilomu noxou. 2✡Ia ta Palisaio iloꞌa ta mitema✡ 15:2: Luk 5:30

LUKA 15:3 78 LUKA 15:12sou lapuloto mimunumunuxu Iesu aloxo ꞌo, “Itema anene, ulavusou upita noxiꞌa tamitema sou ꞌiliꞌilixomasuma-sua mo iloꞌa iꞌani ipipita kalumo.”

3 Xe Iesu mulavusou xavutalaiꞌa aloxo ne, la sou Anumuvikalaneꞌi no anu vaikala tovolaꞌi vile aloxo ꞌo, 4 ✡“Lexe ngingi vile ta sipsipiu itemaxu taꞌuve, ia vile noxiꞌatasiaꞌuxu. La anu uꞌumesiꞌa aneꞌi ane itemaxu tamiꞌamo mavulovexa mo muxatele tamiꞌa ne ixolu no tanitaatexa ne sou iꞌaniꞌani, io anu ulai ukakamulinu ane vilee tasiaꞌuxu ne xoo mo uxalisou. 5 Xe uxalisou ukalu,la uꞌosasou la utavulenu no laxasou, 6 sou ulaixu notuala. Uxali no tuala, la uꞌavaliꞌa ta menexu iloꞌa ta tematualasou ineꞌe ipita, io uvikalaneꞌi lexe, ‘Nenge nengeꞌataꞌosa. Xo eni exalisou sipsipxeni e tasiaꞌuxu ꞌole.’ 7 Eniavikalangengi lexe anu aloxo nesi, lexe itema vile souꞌiliꞌilixo masumasua uxiu opoonu, la ꞌosaꞌosasou toxoxaꞌaane uxali teitexi no opo loxotolo, uuaulixu ꞌosaꞌila aneꞌiane itemaxu tamiꞌa mo mavulovexa mo muxatele tamiꞌaaneꞌi mixiu oponeꞌi tei mo milapu no iou Lataua.

Vaikala Tovolaꞌisou Lamoli Tasiaꞌuxu8 Mo lexe sema vile lamolie siliva mavulovexa, ia vile

tasiaꞌuxu. La ane iꞌelaxu telu ka isilapa tani mo ikamulilaixe mo ixalisou. 9 Xe ixalisou ukalu, la ane iꞌavaliꞌa tamenexie iloꞌa ta tema tualasie ineꞌe ipita, io ivikalaneꞌilexe, ‘Nenge nengeꞌa taꞌosa. Xo eni exalisou lamolixenie tasiauxu ꞌole.’ 10 Eni avikalangengi lexe anu aloxo nesi,lexe itema vile sou ꞌiliꞌilixo masumasua uxiu opoonu, laꞌosaꞌosasou toxoxaꞌa uxali no talaxaꞌa ta angelo noxouLataua.”

Vaikala Tovolaꞌisou Itema Muꞌumesou Momu11 Iesu muavuti sou musolonu vaikala noxou aloxo ꞌo,

“Itema vile iloꞌa ta ꞌolu ta mulu tamei ne mixoxolu. 12 Laꞌolu ane kituꞌa muvikalanu momu aloxo ꞌo, ‘Mamilo, nini✡ 15:4: Ese 34:11, 16; Luk 19:10

LUKA 15:13 79 LUKA 15:22nalosilo mixemixeni e nini nemulaxu muai vaꞌaxu soulexe nini nasoli la eni anoꞌu ne, nalosilo a vaimomo ꞌo.’ Lasou momu muvelunu miumiu mulosiꞌa ta ꞌolu tamei ne.

13 Maxuveeni uasi, io ꞌolu ane kituꞌa ne mutaxusoumiumiu mukalusi sou mulutu mulai no tuala vile no paxamanina. La muvelunu miumiu mukalusi no anu ꞌilixosoulexamana noxou. 14Xemukalusou miumiu avile aloxo ne,io tausoli toxoxaꞌa muxali no xalexalee tuala nemukalusi,la anu muxamuli lexe anu xou ꞌani vile la sou uꞌou uasi.15 La sou anu mulai sou lexe uxaxai noxou itema vile soutuala ane ne. La itema ane ne, mupalusou mulai no xaleelia ane ta memeeu ixolu sou iꞌaniꞌani no anu sou lexeuꞌaꞌaneꞌi. 16 Anu muxamulinu lexe musolixu manina moumomomo sou uꞌou laꞌilalixaꞌa ta memee. Ia itema vileulosou mii vile sou uꞌou uasi.

17 Muxamuli tuꞌutuꞌumaxu aloxo ne, la sou xavutalaumulivu. La muvikala aloxo ꞌo, ‘Ta mitema ta piena souxaixai noxou mamilo ne, iꞌaniꞌani ia laꞌilalixaꞌa paꞌusou auai sio. Ia eni ne, esolixo manina mo ꞌaso asoli. 18 ✡Eniaavutisi mo alutu alivu alai noxou mamilo mo avikalanulexe, “Mamilo, eni eꞌoxonu ꞌiliꞌilixo masumasua mulainoxou Lataua teitexi no opo loxotolo mo noxine kalumo.19Moumomomo sounini namoxoꞌilo lexe eni ꞌiline la uasi.Eni axolu loxo itema vile sou xaixai noxinesi.” ’ 20 La souanu muavuti sou mulivu mulai noxou momu.

Xe anu uao uneneꞌe no paxa sio, io momumumaisou laanu tanu mutamasou manina. La sou anu muiave mulainoxou ꞌolu ne, sou muaulaxu xe mutimunu xaleenu soumuꞌosasou. 21 La ꞌolu muvikalanu aloxo ꞌo, ‘Mamilo, enieꞌoxonu ꞌiliꞌilixo masumasua mulai noxou Lataua teiteixino opo loxotolo mo noxine kalumo. Mo umomomo sounini namoxoꞌilo lexe eni ꞌiline la uasi.’

22 Ia momu muvikalaneꞌi ta mitema sou xaixai noxoualoxo ꞌo, ‘Ngapalea! Nganoꞌu tokolomo lailaixe noxilone nganeꞌenu mo ngatokolomonu no anu. Mo nganoꞌuꞌolaꞌola mo nganeꞌe nataanu no avolu. Xe nganoꞌu siove✡ 15:18: Lex 51:4

LUKA 15:23 80 LUKA 16:1mo nataanu sou tavaꞌu. 23Xe nganoꞌu bulumakau ꞌilie vilemulu ane lovoxu manina mo ngavau. Ngavau sou taꞌoxolaꞌilali tila mo taꞌosa. 24✡Xo ꞌalixeni mulu ꞌo muꞌumesiloloxo musoli, ia mulivu muneꞌe noxilo loxo anu mumaulila.’ La sou aneꞌi miavuti sou miꞌosasou.

25Novoxo ngiou ane ne, la ꞌolu laposalaxu ne, anumux-olu no xai. Xe nominemulivumuneꞌemuxali ꞌalai no tani,la mulomusiꞌa ta mitema ilelexe mo ilelei. 26 La sou anumuꞌavalou itema sou xaixai noxou momu vile muneꞌe soumutaliꞌisou lexe mii maꞌia ane aneꞌi iꞌoxoꞌoxonu ne? 27 Laanu itema sou xaixai noxou momu ne, mukolinu aloxoꞌo, ‘Vivine anu a muxali mo mamine muvau bulumakauꞌilie vile mulu ane lovoxu manina. Xo anu mulivu muneꞌemuxali noxou laixesi mo uulua uasi.’

28 Vimou mulomusou aloxo ne, la laꞌiaxu mo umasaxasou uꞌuna no tani uasi. La sou momumuuatulai sou mux-olixolinu sou lexe uꞌunalai no tani. 29 Ia anu muvikalanumomualoxo ꞌo, ‘Nalomu, no tauutauu ie tavuꞌalomukalu one, eni exaxai noxine loxo itema sou napalupalusousi moalavusou aloloxoloxu vaikalameni uasi. Ia nini nalavusousou nalosilo mee ꞌolu vilesi loxo ꞌo sou nexi noxiꞌa tamenexilo taꞌoumo taꞌosa uasi. 30 Ia ꞌiline soxu ane ne, anumulai muvelunumimemimeni no anu ꞌilixo sou lexamananoxou, iamulivumuneꞌe la nini nevauxou bulumakau vilemulu ane lovoxu!’

31 La momumuvikalanu aloxo ꞌo, ‘ꞌAlixeni, nini ne nex-oxolu noxilosi mo mimii latala noxilo ne, nini naꞌaninisi.32 Ia laixe lexe nenge nengeꞌa tapita sou taꞌani mo taꞌosa,xo vivine soxu ne muꞌumesinge loxo musoli, ia mulivumuneꞌe ꞌo loxo mumauli la.’ ”

16Vaikala Tovolaꞌisou Itema sou Kalavoi Muꞌoxonu Xaixai

Laixe1 Mukalu, la Iesu muvikalaneꞌi ta molomolo noxou

aloxo ꞌo, “Itema vile sou usaxilaꞌu lamoliu itema sou✡ 15:24: Ep 2:1, 5

LUKA 16:2 81 LUKA 16:9lavuluti vile mupaipalunu lamoliu tila noxou. La sou tamitema moseꞌi milai miaꞌaloxu noxou tilasou ne. 2 La soutila noxou muꞌavalou sou mutaliꞌisou lexe, ‘Nini neꞌoxomii maꞌia, la sou ta mitema miaꞌaloxene noxilo? Nininaxolu loxo itema sou usaxilaꞌu lamolixeni la uasi. Nininakalu, io nini nakaukavunu aꞌalosou lamolixeni ukalusimo nalosilo.’

3 La sou itema sou usaxilaꞌu lamoliu tilasou ne, anumolu muvikala aloxo ꞌo, ‘Tila noxilo uxexeleli no anuxaixai ane anu mulosilo ꞌo, la eni aꞌoxonu mii maꞌia? Xoeni xavileli sou aꞌasiꞌasi uasimo eni amaelasou alingalingamimii noxiꞌa ta mitema. 4Anu ane, eni exalisou voteꞌi vilesou aꞌoxonu no mine tila noxilo uxexeleli no anu xaixainoxilo lai ꞌo, la ta mitema iꞌosasilo mo iꞌavalilo aꞌunalai notaasiꞌa.’

5 Anu muxalisou voteꞌi vile aloxo ne, la sou anumuꞌavaliꞌa ta mitema vilevilesi e minoꞌu tilasou miumiuia ikolinu uao. Aneꞌi mineꞌe, la sou mutaliꞌisou vile noxiꞌatei aloxo ꞌo, ‘Nini nenoꞌu miumiu tila noxilo taꞌei sounakolinu?’

6 La anumukolinu aloxo ꞌo, ‘Eni enoꞌu vata sou ovu olivutemanu lexaxu vexasou itemaxu taꞌuve (100).’

La sou anu muvikala lexe, ‘Nanoꞌu uoli voloxu eekaukavunu mii ane nini nenoꞌu ne, mo naxolu no liapalea sou naxiu mo nakaukavu mavulovexa taꞌuve.’

7 Mukalu, la mutaliꞌisou tameisiꞌa lexe, ‘Nini nenoꞌutaꞌei sou nakolinu?’

La anu mukolinu aloxo ꞌo, ‘Eni enoꞌu tiva sou uititemanu itemaxu taꞌuve.’

La anu muvikala lexe, ‘Nanoꞌu uoli voloxu e ekaukavumii ane nini nenoꞌu nemonaxiu uxali loxo itemaxu tamiꞌa(80).’

8 Anu itema sou kalavoi, ia muꞌoxonu xaixai laixe noanu lavulavu noxou aloxo ne, xe tila noxou mulavusou,la muꞌitinu ualasou. Xo ta mitema ane ilavusou Latauauasi no lia ꞌo, iuaulixaꞌa aneꞌi anemilavusou Latauano anuxaixai sou lialia ꞌo. 9La sou eni avikalangengi tamolomolonoxilo lexe, ngaxaxai laixe no anu mimii sou lialia ꞌo sou

LUKA 16:10 82 LUKA 16:16ngamolo ta menexinge ane imaxaꞌu ꞌiliꞌilixomengi, mosou iliꞌi xe mimemimengi ne ukalu, la Lataua uꞌavalingengalai ngaxolu no tuala ane kaluxu uasi.

10✡Aloxone, la sou lexe itemavile umomomo souusax-ilaꞌu mii ane kituꞌa laixe, la anu umomomo sou usaxilaꞌumii ane tatila laixe kalumo. Ia lexe itema vile umomomosou usaxilaꞌu mii ane kituꞌa laixe uasi, la anu umomomosou usaxilaꞌu mii ane tatila laixe uasi kalumo. 11 La soulexe ngingi ngamomomo sou ngasaxilaꞌu mimii ane soulia ꞌo laixe uasi, la ꞌenaꞌei uꞌitalongengi sou ngasaxilaꞌumimii ane maninasou? 12 Mo lexe ngingi ngamomomosou ngasaxilaꞌu itema vile miumiu laixe uasi, la ꞌenaꞌeiuitimengi mimii sou ngasaxilaꞌu?

13✡Mo eni avikalangengi kalumo lexe, itema sou xaixaivile umomomo sou uxaxai noxiꞌa ta tatila noxou tameiuasi. Xo maasi, xe xavutalau ukalipala, la anu umasaxauvile uasi, io umasaxau ane vile. Xe anu uxaxai noxouvilesi, ia tanu vulusiou ane vile. Aloxo ne, la sou ngingingamomomo sou ngaxaxai noxou Lataua xe ngaxaxaisoulamoli kalumo uasi.”

14 Ta Palisaio ane taneꞌi uxolu no anu lamoli musukumilomusou Iesu muvikala aloxo ne, la aneꞌi mipilikeu.15✡La sou Iesu muvikalaneꞌi aloxo ꞌo, “Ngingi ta mitemasou ngatoongenge lexe ngingi ta mitema ta laixe no ieꞌita mitema, ia Lataua mulavusou mii maꞌia ane muxolu notangengi ne. La sou ꞌenaꞌei ane ta mitema iꞌitinu ualasoune, Lataua umasaxau uasisi manina.”

Iesu Mulosiꞌa Lavulavu Moseꞌi La16 ✡Iesu muvikalaneꞌi ta Palisaio la aloxo ꞌo, “Vaikala

sou lapulotonoxouMosesimovaivaikala noxiꞌa tamitemasou palomatana muneꞌe mutalo noxou Ioanesi. Musokono voxo ane ne, la eni esokou aꞌalo laixe sou saxisaxilaꞌu✡ 16:10: Luk 19:17-26 ✡ 16:13: Mat 6:24 ✡ 16:15: Mat 23:28; Luk18:9-14 ✡ 16:16: Mat 11:12-13

LUKA 16:17 83 LUKA 16:26noxou Lataua sou alutunoxu ulai no tuatuala. La tamitema tapiena xavineꞌi sou imasaxa lexe iꞌuna no anu.17 ✡Ia mimii latala teitexi no loxotolo mo lialia ꞌo, iliꞌila ukalu. Ia vaikala sevile kituꞌa no nano no ꞌa lapulotonoxou Mosesi ne, umomomo sou ukalu uasi.

18 La sou itema ukusaie semau, io uꞌuluxe sema vileli,la anu mususunoxu taulaꞌi. Xe mulu vile ane unoꞌe semae mulue musuꞌane ne, la anu mususunoxu taulaꞌi noxoukalumo.”

Itema sou Lavuluti Tapiena Ilou Lasaro19 Iesumusolo vaikala noxou la aloxo ꞌo, “Itema vile sou

lavuluti tapiena muxoxolu. Ia utaa tokolomoxu lauoinuveveeni no ale, xe utaa ane keakea laixe no nano. Mo uꞌoulaꞌilali lailaixesi no voxovoxo. 20 Io, no aitengaxu taasoune, la itema vile sou lingalinga ualasou lexe Lasaro exalexalevi mutomunu vasimolu, anu a uxoxolu ne. 21Anuumasaxa lexe uꞌou laꞌilali ꞌutuꞌutuxu ane ulapauno luusoulaꞌilali noxou itema sou lavuluti piena ne. Ia ta aꞌaa ineꞌela ixamexamesou xalexalevinu.

22 Ioxe, iliꞌi xe itema sou lingalinga ne musoli, la taangelo mitavule mulai mipamotonu muxolu muvaisaꞌinuAvalaamu. Xe iliꞌi la itema sou lavuluti tapiena ne kalumomusoli, la miꞌasixu. 23 La mulai muxolu no tualasiꞌata mitema ane misoisoli la anu muxamulinu navunavutatila. Xe iou mutelo, la mumaisou Avalaamu muxoluno paxa, ia Lasaro anu muvaisaꞌinu. 24 La sou muꞌavamulai noxou aloxo ꞌo, ‘Ae, ꞌilisuleli Avalaamu, eni examulinavunavu tatila no anu navu ꞌo. La sou nini tanenixo monapalusou Lasaro utoo avolu simisou no lexa mo uneꞌeumulaxu no levexo mo uꞌoxo lelemesou.’

25 Ia Avalaamumuvikalanu aloxo ꞌo, ‘ꞌIlusuleli, naxavu-tala lexe no mine nini nemauli nexoxolu no lia, la nininenoꞌumimii ane lailaixe. Ia Lasaro ne, anumunoꞌumimiiane masumasuasi. Ia vaimomo ꞌo, la anu uxolu laixe mouꞌosa ꞌo, ia nini a naxolu no anu navunavu ne. 26 Xe✡ 16:17: Mat 5:18

LUKA 16:27 84 LUKA 17:3kalumo xo, vanunu toxoxaꞌa anu a uxolu no nixi noxingenengeꞌa, la sou evile lai ꞌo umasaxa lexe ulai noxine ne, laumomomouasi, xe evile lai noxine ne, umasaxa lexe uneꞌenoxixe ꞌo, la umomomo uasi kalumo.’

27 La sou anu muvikalanu Avalaamu aloxo ꞌo, ‘Ioxe, lasou eni alingaine nini ꞌilusuleli. Napalusou Lasaro ulaino tani noxou mamilo, 28 xo eni ta vivilo taꞌuve ane aixoxolu no anu ne. La sou Lasaro upeletotosiꞌa, mo souaneꞌi kalumo la ineꞌe no tuala sou navunavu ꞌo uasi.’

29 Ia Avalaamu muvikalanu aloxo ꞌo, ‘Nalomu, lapulotonoxou Mosesi mo vaivaikala noxiꞌa ta mitema sou palo-matana anu a muxolu ne sou aneꞌi ilomu no anu.’

30 Xe anu muavuti la muvikalanu la aloxo ꞌo, ‘ꞌIlusuleliAvalaamu, navikala aloxo ne uasi. Xo lexe itema vilemusoli, ia utulu mo ulai noxiꞌa la sou aneꞌi ixiu oponeꞌi.’

31 La Avalaamu muvikalanu aloxo ꞌo, ‘Lexe aneꞌi ilomu-sou lapulotonoxouMosesimovaivaikala noxiꞌa tamitemasou palomatana uasi, la aneꞌi imomomo sou ilomuxuitema vile e musoli ka mumauli ne sou ixiu oponeꞌi uasikalumo.’ ”

17ꞌIliꞌilixo Ane Uolexaꞌa ta Mitema sou Isusu Noxou Lataua(Mat 18:6-7, 21-22; Mak 9:42)

1 Iesu muvikalaneꞌi ta Palisaio mukalu, la muvikalaneꞌita molomolo noxou la aloxo ꞌo, “Mimii ane uolexaꞌa tamitema sou isusu noxou Lataua ne, anu a uxoxolu. Iaitema ane uolexaꞌa ta mitema sou isusu noxou Lataua ne,Lataua ulosou navunavu. 2 Lexe itema vile uolexu vilenoxiꞌa ta mitema ane imuxamuxaxu taneꞌi noxilo loxo tamolomolo ta kituꞌa sio sou isusu noxou Lataua, la laixelexe isakiinu lavoꞌo vile tatila no xolanu mo ilea uluꞌelaino luaki, mo sou Lataua ulosou navunavu uasi. 3✡Aloxone, la sou ngingi ngasaxilaꞌinge laixe.✡ 17:3: Mat 18:15

LUKA 17:4 85 LUKA 17:11Ia lexe menexinge vile ane mumulaxu tanu noxou

Lataua io uꞌoxonu ꞌilixo vile masua, la nakaitolonu. Xelexe anu upalaꞌalixu susu noxou noxine mo uxiu opoonu,la nini naxiu tumalineu. 4 Mo lexe anu uꞌoxonu ꞌiliꞌilixomasumasua noxine alaxu muxatele tamei no anu voxovile, ia anu uneꞌe noxine alaxu muxatele tamei souupalaꞌalixu ꞌiliꞌilixo masumasua noxou ne, la nini naxiutumalineu.”

5Tamitema souxaixai noxou IesumivikalanuTila aloxoꞌo, “Naꞌoxonexi mo tamuxamuxaxu tanexi pekiaꞌu noxouLataua!”

6 ✡La sou anu muvikalaneꞌi aloxo ꞌo, “Lexe ngingi nga-muxamuxaxu tangengi noxou Lataua kituꞌasi umomomoloxo ovu masitati ngiaxu, la ngingi ngamomomo soungavikalanu ovu vile ꞌo lexe, ‘Naluvuneni no mukuluxenemo nalai natouneni no luaki,’ la anu ulomungengesi.”

7 Iesu musolonu vaikala noxou aloxo ꞌo la, “Lexe ngingivile ne, upalusou itema sou xaixai noxou sou lexe uxaxaino xaixu mo usaxilaꞌa ta sipsipiu, xe ulivu uneꞌe, laloxovaa anu uvikalanu lexe, ‘Naneꞌe avile mo naxolu monaꞌani.’ Uasi. 8 Ia anu uvikalanu lexe, ‘Nalalaxii laꞌilalixomo natavulenu ilou lexasou uneꞌe sou aꞌou mo aiemolu,io nini natutulumaieli. Xe eni aꞌani mo aie ukalu, lasou nini naꞌani xe naie.’ 9 Mo lovoxaa anu uvikala laixenoxou itema sou xaixai noxou ne xo anu mulomusoumuꞌoxonu mii ane anu muvikalanuxu ne? Uasi. 10 Aloxone, la sou ngingi kalumo lexe ngaꞌoxonu mii ane tilasingeuvikalangengixu ne, la sou ngavikala lexe, ‘Nexi minune ta mitema sou xaixai noxine vitanisi. Nexi teꞌoxoxaixaimexisi ane nini nelosixe.’ ”

Iesu Mupamaulineꞌi ta Mitema Mavolovexa Ane VulukaliMuꞌiꞌa

11 Iesu muvikalaneꞌi mukalu, la mulutu sou lexe ulai neIelusalemu. La mumuamuaꞌi mulai mumulinu pilixasou✡ 17:6: Mat 17:20; 21:21

LUKA 17:12 86 LUKA 17:23xalee lia tila ne Samalia xe Xalilaia. 12 Anu sou uꞌuna notuala vile, la ta mitema mavulovexa ane vulukali muꞌiꞌane, mineꞌe mimaisou Iesu no voteꞌi. La aneꞌi mitulu nopaxasi, 13 ✡ia miꞌava tatila mulai noxou lexe, “Tila Iesu,nini taneninexe!”

14 ✡Ia no mine Iesu mumaisiꞌa, la muvikalaneꞌi aloxoꞌo, “Ngalai mo ngamaxaꞌinge noxiꞌa ta ailiꞌi.” Xe aneꞌimimuamuaꞌi milalai no voteꞌi, la vasimeꞌa laixe mukalu.

15 La sou vile noxiꞌa mumaisou vasimolu lexe muxalilaixe mukalu, la muꞌavaꞌava tatila sou muꞌitinu Latauaualasou mo mulivu muneꞌe noxou Iesu. 16 Muneꞌe, lamulapau muluꞌe noxou Iesu tavaꞌu sou muvikala laixemulai noxou. Ia itema ane ne sie Samalia mo.

17 Iesu mumaisou itema ne aloxo ne, la mutaliꞌisoualoxo ꞌo, “Eni epamaulingengi ta mitema mavulovexa, iamuxatele tamiꞌa aneꞌi ꞌava? 18 La ilivu ineꞌe mo iꞌitinuLataua ualasou ua. Ia itema aasila soxu vilesisi ꞌo, mulivumuneꞌe soumuꞌitinu Lataua ualasou ꞌo.” 19Mukalu, la Iesumuvikalanu aloxo ꞌo, “Natulu mo nalai. Xo nini nemuxa-muxaxu taneni noxilo, la sou nini vasimenemuxali laixe.”

Saxisaxilaꞌu Noxou Lataua a Muxali ne(Mat 24:23-28, 37-41)

20 Ioxe, no voxo vile, la ta Palisaio mitaliꞌisou Iesulexe saxisaxilaꞌu noxou Lataua uneꞌe talu? La sou Iesumukolinu taliꞌi noxiꞌa aloxo ꞌo, “Saxisaxilaꞌu noxou Latauane uxali loxo mii e nenge tamaisou no anu ienge uasi.21 Mo umomomo sou ta mitema ivikala lexe, ‘Anu ꞌa laiꞌo.’ mo ivikala lexe, ‘Anu ꞌa ꞌolele.’ uasi. Xo ngamaisou,Lataua Anu ꞌa usasaxilaꞌinge ne.”

22 Mukalu, la muvikalaneꞌi ta molomolo noxou aloxoꞌo, “Ngemasaxa lexe ngamaisou Itema ꞌOlu no anu voxovilesisi ꞌo, ia voxo sou umomomo sou ngamaisou la uasi,a uneneꞌe. 23 ✡Ia ta mitema ivikalangengi lexe, ‘Anu ꞌaꞌolele.’ mo ivikala lexe, ‘Anu ꞌa lai ꞌo.’ Ia mamu sou✡ 17:13: Liv 13:45-46 ✡ 17:14: Liv 14:2-3; Mat 8:3-4 ✡ 17:23: Mak13:21; Luk 21:8

LUKA 17:24 87 LUKA 17:37ngalomuxaꞌa mo ngamulineꞌi. 24 Xo voxo noxou ItemaꞌOlu ne, uxali loxo leleꞌe ulami e ukaasou opo loxotoloukalusi. 25 Ia tei no anu, la Anu utavulenu tuꞌutuꞌumaxutapiena mo ta mitema vaimomo ꞌo ixiu tumaliꞌa noxou.

26 Mii maꞌia ane uxali no xovo ane ne, anu iou vilesisialoxo no anu voxo noxou Noa. 27 No anu voxo ane ne, lata mitema iꞌaniꞌani mo iie mo itataulaꞌixaꞌa ngatongatoꞌomulai muxali no voxo ane Noa muꞌunalai no anu lasipitatila. Io alipaa toxoxaꞌamuxalimolemuꞌuoꞌuosiꞌamikaluavile.

28 ✡Mo anu iou vilesisi aloxo no anu voxo noxou Lotikalumo. No anu voxo ane ne, la ta mitema iꞌaniꞌani mo iiemo ilotolotonu mimii mo imomolo mimii sou ta mitemailoto noxiꞌa mo itotou laꞌilali xe itutulusou tatani. 29 Ia noanu voxo ane Loti mulutu muꞌumesou tuala ne Sodomu,la navu ilou lavoꞌo axeaxexaxu mulapalapau molu no opoloxotolo muluꞌe muꞌelaxaꞌa mikalu avile.

30Voxo ane Itema ꞌOlu uxali ne, anu iou vilesisi kalumoaloxo ne. 31 ✡No anu voxo ane ne, la umomomo soumitema ane uxolu teitexi no tani laxaꞌu ne, ulivu uluꞌeno taasou sou utaxusou miumiu la uasi. Xe anu aloxonesi, la itema ane mulai no xaixu ne, ulivu uneꞌe notaasou sou unoꞌu mii vile la uasi. 32 ✡NgaxavutalaneLoti semau. 33 ✡Lexe itema ane tanuxu maulixu sou liaꞌo, la anu uxovulaunu mauli ane kaluxu uasi, xe itemaane uxovaunu maulixu sou lia ꞌo, la anu unoꞌu mauli anekaluxu uasi. 34Eni avikalangengi lexe no anu ꞌolovoxo anene, la ta mitema tamei iai ipita no luu vile, ia ta angeloinoꞌu vile ulai io vile usuꞌa uai ne. 35-36Mo ta sema ta tameiiꞌulaluu laꞌilali, la ta angelo ineꞌe inoꞌe vile, io vile isuꞌaixolu ne.”

37 Xe ta molomolo noxou milomusou aloxo ne, lamitaliꞌisou aloxo ꞌo, “Tila, mii ane ne, uxali ꞌa neꞌei?”✡ 17:28: Tav 18:20; 19:25 ✡ 17:31: Mat 24:17-18 ✡ 17:32: Tav 19:17,26 ✡ 17:33: Luk 9:24

LUKA 18:1 88 LUKA 18:8La Iesu mukolineꞌi aloxo ꞌo, “No anu xalee lia ane

vasimeꞌa ta mitema misoisoli utaꞌolu no anu, la ta suluvinenu ineꞌe ipita sou iꞌiꞌa ta mitema e misoisoli ne.”

18Vaikala Tovolaꞌisie Sema Vaalu Vile Milinga Pekiaꞌu Noxou

Itema sou Uilevinu Vaivaikala1 ✡Ioxe iliꞌi, la Iesu muvikalaneꞌi ta molomolo noxou

no anu vaikala tovolaꞌi vile sou ulosieixaꞌa lexe ikilakautotomu, io isuanu ꞌilixo sou lakilaka uasi. 2 La sou Anumuvikalaneꞌi aloxo ꞌo, “No anu tuala vile, la mitema souitilovosou vaivaikala vile a muxolu ne. Ia anu ulavusouumamaꞌu noxou Lataua mo uxavutalaneꞌi ta mitema uasi.3 Mo sema vaalu vile ane a mixolu no tuala ane nekalumo. Ia ane ineꞌe utotomu noxou itema sou utilovosouvaivaikala ne sou ilinga noxou lexe, ‘Nasuꞌulileli no anuvaivaikala ane uluaxeni utulusilo no anu.’

4 Ane mineꞌe milinga noxou alaxu tavuꞌalo mukalu tei,la anu ulomuxe uasi. Ia iliꞌi, la tanu muvikala aloxo ꞌo,‘Eni ne, amamaꞌu noxou Lataua uasi mo axavutalaneꞌita mitema uasi, 5 ia xo sema vaalu ano ꞌo imoloꞌinasiloutotomu ꞌo, la eni asuꞌuline no anu vaivaikala ane uluaieutulusie no anu. Mo soumamu sou ane ineꞌe utotomu souitotosaleli.’ ”

6 La Anu musolo vaikala aloxo ꞌo, “Ngalomusou miimaꞌia ane itema masua sou utilovosou vaivaikala mule-molu. 7 La sou loxovaa, ta mitema ane Lataua mu-sosovosiꞌa lexe ta naꞌu itamanoxou no voxovoxo utotomu,la Anu umomomo sou usuꞌulineꞌi no anu vaivaikala aneta uluaiꞌa itulusiꞌa no anu uasi? Mo anu uꞌoxololooxaꞌa,io usuꞌulineꞌi uasi? 8 Eni avikalangengi aloxo ꞌo. Latauausuꞌulineꞌi no anu vaivaikala paleasi. Ia loxovaa, ItemaꞌOlu uneꞌe, la umomomo sou Anu umaisiꞌa ta mitema nolialia ꞌo imuxamuxaxu taneꞌi noxou Lataua? Uasi.”

Vaikala Tovolaꞌisiꞌa Palisaio Ilou Itema souUtaxusou Lamoli✡ 18:1: Kol 4:2; 1Te 5:17

LUKA 18:9 89 LUKA 18:169 Ta mitema moseꞌi mixavutala lexe aneꞌi mimulinu

lapuloto noxou Mosesi, la sou aneꞌi ta mitema ta laixe,io iluꞌelailixaꞌa ta mitema moꞌsei sou ixavutala lexe aneꞌita laixe uasi. La sou Iesu muvikalaneꞌi no anu vaikalatovolaꞌi vile aloxo ꞌo, 10 “Ta mitema tamei milai no tanitila noxou Lataua sou ilinga. Vile noxiꞌa ilou ne, anuPalisaio xe vile ne anu itema sou utaxusou lamoli. 11 Io,ilou milai, la Palisaio mutulu sou mukilakasou no tanualoxo ꞌo, ‘Lataua, eni alemo laixe ulai noxine xo eniloxo ta mitema moꞌsei ane ipakali mo iꞌoxonu ꞌiliꞌilixomasumasuamo isusu no anu taulaꞌi xe loxo itema ane souutaxusou lamoli e utulu no paꞌumelo ꞌo uasi. 12 ✡Ia eniamitema sou alavusou apelemu alaxu tamei no anu voxotaꞌuve mo muxatele tamei mo alavusou avelunu mimiiukalusi noxilo sou aitinu mavulovexasou ulai noxine.’

13 ✡Ia itema sou utaxusou lamoli ne, mutulu vaꞌaxunoxou Palisaio mo iou utelo no opo loxotolo uasi. Iamutangatulu sou muꞌotuꞌotunu lutunu, io muvikala lexe,‘Lataua, tanenixo xo eni itema sou ꞌiliꞌilixo masumasua.’

14 ✡La sou avikalangengi lexe itema ane sou utaxusoulamoli ne mulivu no tani, la Lataua mumoxoꞌu lexe anuitema mulapu. Ia Palisaio ne aloxo ne uasi. Xo tamitema tavuꞌalo aneꞌi ane iꞌitinu ualasiꞌa ne, la Latauauluꞌelailixaꞌa, xe aneꞌi ane iluꞌelailixaꞌa, la Lataua uꞌitinuualasiꞌa.”

Mineꞌeneꞌi ta Molomolo Noxou Iesu15 Iesu muvikalaneꞌi aloxo ne xe mukalu, la ta mitema

mineꞌeneꞌi ta ꞌiliꞌa ta keakea noxou sou lexe Iesu umu-laxu avolu noxiꞌa sou ualusiꞌa. Xe ta molomolo noxoumimaisiꞌa aloxo ne, la mikaitoloneꞌi. 16 Ia Iesu muꞌavaliꞌata molomolo ta kitukituꞌa mineꞌe noxou, io muvikalaneꞌita molomolo noxou aloxo ꞌo, “Ngaxexesiꞌa ta molomolo takitukituꞌa nesi mo ineꞌe noxilo. Io ngaꞌapixaꞌa uasi. Xota mitema ane loxo ta molomolo ta kitukituꞌa ꞌo, aneꞌi✡ 18:12: Ais 58:1-4; Mat 23:23 ✡ 18:13: Lex 51:1 ✡ 18:14: Mat 23:12

LUKA 18:17 90 LUKA 18:25imomomo sou ixolu no anu saxisaxilaꞌu noxou Lataua.17✡Eni avikalangengimaninamusuku aloxo ꞌo. Itema vileumasaxa sou uxali loxo ta molomolo ta kitukituꞌa ꞌo uasi,la umomomo sou Lataua usaxilaꞌu uasi.”

Tila sou Lalotu Noxiꞌa ta Iutaia E Anu Itema sou Lavuluti(Mat 19:16-30; Mak 10:17-31)

18 ✡Tila vile sou lalotu noxiꞌa ta Iutaia mutaliꞌisou Iesualoxo ꞌo, “Itema laixe sou ulosixe lavulavu, mii maꞌia anelexe eni aꞌoxonu la sou eni anoꞌumauli ane kaluxu uasi noanu?”

19 Xe Iesu muavuti la mukolinu aloxo ꞌo, “Tavaꞌu loxo-vaa ane nini nemoxoꞌilo lexe eni laixe ꞌo? Itema vile laixeuasi, ia Lataua Anusisi. 20 ✡Nini nelavu no anu lapulotonoxou Mosesi e muvikala lexe, ‘Ngingi ane ngetaulaꞌi, langasusunoxu taulaꞌingenge uasi. Mo mamu sou ngavauitema vile usoli. Mo mamu sou ngapakali. Mo mamusou ngakalavoinu itema vile vitanisi sou ngavikala lexemanina teitexi. Xe ngatoxoneꞌi ta maminge iloꞌa taneninge.’ ”

21 Xe anu muavuti, la muvikalanu Iesu aloxo ꞌo, “La-puloto ane ne, eni emulinu no mine eni molomoloxo momuneꞌe mutalo vaimomo ꞌo.”

22 Xe Iesu mulomu noxou aloxo ne, la sou muvikalanulexe, “Mii vilesisi a naꞌoxo uao. Nalai mo nanoꞌu lavulavu-lutimeni ukalusi mo ta mitema ilotonu, xe nanoꞌu lam-olisou la sou naitiꞌa aneꞌi ane iꞌa mimii uasi. Xe nininaꞌoxo aloxo ne, la sou mimii lailaixe ane uai teitexi noopo loxotolo ne, nini naꞌanini. Ia naneꞌe mo namulileli.”

23 Xe itema ne mulomusou vaikala noxou aloxo ne,la iou mupalulu. Xo anu mulavusou lexe anu lavulavu-lutiu tavuꞌalo misevile. 24 Iesu mumaisou itema ne lamuvikalanu aloxo ꞌo, “Ta mitema ane lavulutiiꞌa tavuꞌalomusukune, anupekiaꞌumusukunoxiꞌa sou iꞌunalai no anusaxisaxilaꞌu noxou Lataua! 25Manina lexe anu seꞌisisi sou✡ 18:17: Mat 18:3 ✡ 18:18: Luk 10:25 ✡ 18:20: Mul 20:12-16; Lap5:16-20

LUKA 18:26 91 LUKA 18:34

kameli vile uꞌunalai no anu umo vile taxanu, ia itema anelavulutiu piena musuku ne, anu pekiaꞌu misevile noxousou uꞌunalai no anu saxisaxilaꞌu noxou Lataua.”

26 Xe aneꞌi ane milomusou vaikala noxou aloxo ne, laaneꞌi mitaliꞌisou Iesu aloxo ꞌo, “La sou ꞌenaꞌei ane souunoꞌu mauli ane kaluxu uasi ne?”

27 La Iesu mukolineꞌi aloxo ꞌo, “Mii maꞌia ane ta mitemaimomomo sou iꞌoxonu uasi ne, Lataua umomomo souuꞌoxonu.”

28 Xe Pita muavuti la muvikalanu aloxo ꞌo, “Nexi texiutumalixeu mimii latala noxixe ne mukalu, ia teneꞌe ꞌo soutemulineni!”

29 Xe Iesu muavuti la muvikalaneꞌi aloxo ꞌo, “Eniavikalangengi manina musuku aloxo ꞌo. Lexe itema vileuꞌumesou taasou mo semau mo ta vimovimou mo momuilee nenu xe ta ꞌoluꞌolu sou lexe uꞌitalonu maulixu ulainoxou Lataua sou usaxilaꞌu, 30 la anu unoꞌumimii tavuꞌalouuaulixu mimii ane anu muꞌumesou tei no mine anuuxolu no lia ꞌo xe iliꞌi no mine anu usoli, la unoꞌu mauliane kaluxu uasi.”

Iesu Mutotokalasou Soli Noxou Alaxu Tatalusou(Mat 20:17-19; Mak 10:32-34)

31 ✡Ioxe, Iesu muvikalaneꞌi aloxo ne xe mukalu,la munoꞌa ta molomolo noxou mavulovexa mo mu-luꞌe no lia tamei mineꞌe ꞌalai noxou sou muvikalaneꞌialoxo ꞌo, “Nenge nengeꞌa sou tanuna ne Ielusalemu ꞌo,mo sou mimii latala ane ta mitema sou palomatanamikaukavunusou Itema ꞌOlu ne, uxali manina. 32✡La soutamitema inoꞌu sou iꞌitalonu ulai no avoꞌa tamitema aneꞌiane ilavusou Lataua uasi, sou imolovilaꞌisou mo ikekeioumo ituvesou xe ipuapuasou mo ivau usoli. 33 Uai no anululu voxo tamei xe tatalusou, la Anu utulu.”

34 ✡Ia ta molomolo noxou ilamana no anu mimii aneIesu mulemolu ne uasi. Xo laaxu ne mutalume noxiꞌa, lasou aneꞌi ilavusou mii maꞌia ane Anu ulelemolu ne uasi.✡ 18:31: Luk 24:44 ✡ 18:32: Luk 9:22, 44 ✡ 18:34: Mak 9:32

LUKA 18:35 92 LUKA 19:4

Iesu Mupamaulinu Itema Vile Iou Seleveenu(Mat 20:29-34; Mak 10:46-52)

35 Ioxe, Iesu iloꞌa ta molomolo noxou milai mixali ꞌalaine Ieriko, la itema vile iou seleveenu a muxoxolu novoteꞌi paꞌumolu ne. Anu uxoxolu ne sou ulingalingamimiinoxiꞌa ta mitema. 36 No voxo ane ne, anu mulomusiꞌa tamitema tavuꞌalo imuamuaꞌi ineneꞌe, la mutaliꞌisiꞌa aloxoꞌo, “Mii maꞌia ane, uxaxali ne?” 37 La aneꞌi mikolinu aloxoꞌo, “Iesu sie Naseleti Anu a uneꞌe ulai ne.”

38 La anu muꞌava mulai noxou Iesu aloxo ꞌo, “Iesu, niniDeviti ꞌilusunu, nini tanenixo!”

39 Ia aneꞌi ane miulaxunu Iesu ne mikaitolonu, lamivikalanu lexe anu uxolu tasiau, ia anu ulomuxaꞌa uasi,anu muꞌava muꞌoki mulai noxou Iesusi aloxo ꞌo, “Devitiꞌilisunu, nini tanenixo.”

40 Xe Iesu mulomu aloxo ne, la sou mutulu sou mu-vikalaneꞌi lexe ineꞌenu itema ne noxou. Xe mineꞌe mix-alixu ꞌalai noxou, la Iesu mutaliꞌisou aloxo ꞌo, 41 “Nininemasaxailo lexe eni aꞌoxonu mii maꞌia noxine ne?”

La anumukolinu aloxo ꞌo, “Tila, emasaxa lexe ieli ukalamo amalei laixe.”

42 La sou Iesu muvikalanu aloxo ꞌo, “Eni emasaxa lexenini ieni ukala mo namalei laixe. Xo nini nemuxaxutaneni noxilo, la sou ieni mukala.” 43 Alaxu vilesisi ꞌo, laioumukala soumumalei, la sou anumuꞌiti Lataua ualasoumomumulinu Iesu. Xe ta mitema mukalusi ne mimaisou,la aneꞌi kalumo miꞌitinu Lataua ualasou.

19Iesu Muꞌavalou Sakiasi

1 Ioxe, Iesu muꞌunalai no tuala ne Ieriko, la mulai a vilesou lexe ulai ne Ielusalemu. 2 La itema vile a muxolu notuala ne, ualasou lexe Sakiasi. Anu tila noxiꞌa ta mitemasou itaxusou lamoli, xe anu itema sou lavuluti tavuꞌalo.3 Ia mumasaxa lexe umaisou Iesu ne lexe Anu itemamaꞌia.Ia umomomo sou umaisou uasi. Xo anu aii ataxu xe tamitema tapiena musuku mitaluxu. 4 La sou anu muiave

LUKA 19:5 93 LUKA 19:13muuli no anu voteꞌi ane Iesu uneneꞌe no anu, la mutelaino ovu lovo vile sou lexe umaisou Iesu nomine anu uneꞌe.

5 Ioxe, Iesu muneꞌe xe muxali no lia no ovu tavaꞌu, laAnu iou mutelo xe mumaisou Sakiasi no anu ovu ne, lasou muvikalanu lexe, “Sakiasi, napalea naluꞌe no lia. Xovaimomo ꞌo, eni alai avile sou axolu no tani noxinesi.” 6Lasou anu mupalea muluꞌe no lia sou muꞌosasou Iesu soumulailixu no taasou.

7 ✡Ta mitema mukalusi ne, mimaisou aloxo ne, lamiavuti sou mimunumunuxu aloxo ꞌo, “Ngamaisou, Anuamulai muxolu sou uꞌani no tani noxou itema sou ꞌiliꞌilixomasumasua.”

8 ✡Ia Sakiasi muavuti, la mutulu sou muvikalanu Tilaaloxo ꞌo, “Tila nalomu noxilo. Eni akalipalanu mimiinoxilo ukalusi mo avelu xalee vilesiꞌa ta mitema ane iꞌalavuluti uasi. Mo lexe eni eꞌoxo loloxu itema vile souepakalinu miu vile, la eni akolinu miu ne alaxu tamiꞌa.”

9 ✡La Iesu muvikalanu aloxo ꞌo, “Vaimomo ꞌo, Latauamupamaulineꞌi ta tema tani ane ꞌo. Xo itema ane ꞌone kalumo anu Avalaamu ꞌilusunu vile. 10 ✡Xo ItemaꞌOlu ne muluꞌe no lialia ꞌo sou ukamulineꞌi ta mitema, xeupamaulineꞌi aneꞌi ane mixovulau.”

Vaikala Tovolaꞌisou Mina* Mavulovexa(Mat 25:14-30)

11 Aneꞌi ixolu sou ilolomu noxou, la Anu muvikalaneꞌino anu vaikala tovolaꞌi vile. Xo anu muxali ꞌalai neIelusalemu loxo ne, la ta mitema mixavutala lexe imaisousaxisaxilaꞌu noxou Lataua no ieꞌi paleasi. 12 La sou Anumuvikala aloxo ꞌo, “Itema tila vile mulutu sou mulai notuala vile no paxa, sou lexe isosovosou sou uxali tatananutuala, ka io sou ulivu uneꞌe. 13 La sou anu muꞌavaliꞌata mitema sou xaixai noxou mavulovexa mineꞌe noxou✡ 19:7: Luk 15:2 ✡ 19:8: Mul 22:1; Iti 5:6-7 ✡ 19:9: Luk 13:16; Apo16:31 ✡ 19:10: Luk 15:4; Ioa 3:17; 1Ti 1:15 * 19:10: Mina ne, lamolinoxiꞌa ta Iutaia sosovosou loxo Denalia itemaxu taꞌuve.

LUKA 19:14 94 LUKA 19:23sou muvelunu lamoli e ilemolu lexe Mina ne vilevilesimomoxaꞌa. Io muvikalaneꞌi aloxo ꞌo, ‘Ngaxaxaisou lamoliano ꞌo utalo no anu voxo ane eni alivu aneꞌe.’

14 Ia ta tema tualasou imasaxau uasisi manina, la soumisosovosiꞌa ta mitema seꞌi sou mipalusiꞌa mimulinu soumivikalaneꞌi ta mitema no tuala ane anu mulai no anu nealoxo ꞌo, ‘Nexi tamasaxau itema ane ne sou uxali tatananutualasixe uasi.’

15 Ia aneꞌimisosovosou soumuxali tatana tualamukalu,la mulivu muneꞌe no tualasou. Muxali no tualasou, lamukala anaxuiꞌa ta mitema sou xaixai noxou ane anumu-velunu lamoliu noxiꞌa,mo souulavu lexe aneꞌimixaxaisoumo mixalisou xolanu taꞌei mukalu.

16 Vile noxiꞌa muneꞌe noxou tei la muvikalanu aloxoꞌo, ‘Tila, Mina noxine vile ane nini nelosilo ne, muxalixuxolanu Mina mavulovexa la.’

17✡La tila noxou muvikalanu aloxo ꞌo, ‘Itema laixe souxaixai noxilo, nini nexaxai laixe musuku. Xo nini nexaxailaixe no anu mii se ane kituꞌa ꞌo, la eni amuxaxene sounasaxilaꞌu tuala mavulovexa.’

18Xe iliꞌi, la ane tameisiꞌamuneꞌe soumuvikalanu aloxoꞌo, ‘Tila, Mina noxine vile ane nini nelosilo ne, muxalixuxolanu Mina taꞌuve la.’

19 La tila noxou muvikalanu aloxo ꞌo, ‘Eni amulaxenesou nini nasaxilaꞌu tuala taꞌuve.’

20 Xe iliꞌi, la ane tatalusiꞌa muneꞌe la muvikalanu aloxoꞌo, ‘Tila, Mina noxine vile ane nini nelosilo ne, anu ꞌa. Eniekuponu mo etalumeu muaisi. 21 Xo nini namitema souxaixai pekiaꞌu. Mo nini nalavusou naꞌumenu mimii anenini namulaxu uasi xe nalavusou naluvunu xai temanuane nini natounu uasi. La sou eni eꞌumolu laxuneni.’

22 La tila noxou muvikalanu aloxo ꞌo, ‘Nini namitemasou xaixai masua manina noxilo, la sou eni alosine navu-navu aloxo nini nelemolu ne. Xo nini nelavu lexe eniamitema sou xaixai pekiaꞌu mo eni alavusou aꞌumenumimii ane eni amulaxu uasi xe alavusou aluvunu xaitemanu ane eni atounu uasi. 23 Ia tavaꞌu loxovaa, la sou✡ 19:17: Luk 16:10

LUKA 19:24 95 LUKA 19:33

nini namulaxu lamolixeni no anu taasou lamoli, mo soueni alivu aneꞌe la anoꞌu ilou xolanu ua?’

24 Mukalu, la sou anu muvikalaneꞌi aneꞌi ane itulutuluno paꞌumolu aloxo ꞌo, ‘NgaꞌumenuMina vilesisi ane noxoune, mo ngalosou itema ane muxalixu Mina mavulovexa.’

25 La aneꞌi mivikalanu aloxo ꞌo, ‘Tila, anu ne munoꞌuMina mavulovexa mukalu!’

26✡La sou anumuvikalaneꞌi aloxo ꞌo, ‘Eni avikalangengialoxo ꞌo. Ta mitema ane minoꞌu mimii seꞌi ne, la Latauaulosiꞌa moseꞌi la, xe aneꞌi ane inoꞌu mii sevile kituꞌasi, laLataua uxexeenu avile. 27 Ia aneꞌi ta uluaxeni ane imasaxalexe eni axali tatananu tuala noxiꞌa uasi ne, nganoꞌa ineꞌenoxilo mo ngaveꞌa isolisoli no talaxo ꞌo.’ ”

Iesu Muꞌunalai ne Ielusalemu(Mat 21:1-11; Mak 11:1-11; Ioa 12:12-19)

28 Iesu muvikala aloxo ne mukalu, la Anu muavuti soumulutu muvaxa ne Ielusalemu. 29Xe muxali ꞌalai no tualane Vetepaxe ilee Vetania e ꞌalai no laxaꞌilu vile ilemolexe Olivu, la mupalusiꞌa ta molomolo tamei noxou momuvikalaneꞌi aloxo ꞌo, 30 “Ngongou ngalai no tuala e nolaxungengi ne, xe ngaꞌunalai, la ngamaisou donki ꞌiliemulu vile ane mitalisou ka misakiinu mo a ututulu ne.Donki ne, evile utelo mo uxolu no anu uao. Ia ngongoungalulusou mo nganoꞌu uneꞌe noxilo. 31 Lexe ngongoungalulusou, io lexe itema vile utaliꞌisinge ngongou lexe,‘Loxovaa ane ngingi ngongou ngalulusou donki ne?’ langongou ngakolinu lexe, ‘Tila noxixe mumasaxau souuꞌoxonu xaixai no anu.’ ”

32 Aneꞌi tamei ane Iesu mupalusiꞌa miuli ne, milaimixali. La mixalisou mimii ane Iesu mulemo noxiꞌa nemuꞌisalilisi. 33 Xe no mine aneꞌi ilou ilulusou donki ꞌiliemulu ne, la ta moosou mitaliꞌisiꞌa aloxo ꞌo, “Loxovaa anengingi ngongou ngalulusou donki ꞌilie ne?”✡ 19:26: Mat 13:12; Luk 8:18

LUKA 19:34 96 LUKA 19:4434 La aneꞌi ilou mikolineꞌi aloxo ꞌo, “Tila noxixe mu-

masaxau sou uꞌoxonu xaixai no anu.”35 Ilou minoꞌu xe milai mixalixu noxou Iesu, la sou

aneꞌi ilou minoꞌu ꞌalaꞌalasou vasimeꞌa veveveeni ne soumixavulalanu vaxa no latanu donki ne, ka sou Iesumutelomutalupexa no anu. 36 Xe mulutu mulai, la ta mitemamixavulalanu ꞌalaꞌalasou vasimeꞌa veveveeni ne no voteꞌi.

37Anumuneꞌe xemuxali ꞌalai no voteꞌi molu no laxaꞌilune Olivumulue, la tamolomolo noxou tavuꞌalomipita soumisokomiꞌosamomiꞌavaꞌava soumiꞌitinu Lataua ualasou,xo taneꞌi mumulinu xavi no ꞌa sosovo tavuꞌalo ane anumuꞌoxonu no ieꞌi.

38✡La aneꞌi miꞌavaꞌava aloxo ꞌo,“Lataua ualusou tatananu tuala ane IAUE mupalusou mo

a uneneꞌe ꞌo.Mo taꞌitinu Lataua ualasou teiteixi manina,xo Anu mulosinge opo seꞌisisi molu no opo loxotolo

muneꞌe noxinge no lia ꞌo.”39 Ia ta Palisaio moseꞌi no taiineꞌi ta mitema tavuꞌalo

ne, mivikalanu Iesu aloxo ꞌo, “Itema sou ulosixe lavulavu,nakaitoloneꞌi ta molomolo noxine.”

40 La Iesu muvikalaneꞌi aloxo ꞌo, “Eni avikalangengilexe aneꞌi ixolu tasiaꞌusi, la lavolavoꞌo ꞌo molu uavuti souuꞌavaꞌava.”

41 Iesu muneꞌe muxali ꞌalai ne Ielusalemu xemumaisoutuala tila ane ne, la mutamasiꞌa ta mitema ane mixoluno anu ne. 42 La muvikala aloxo ꞌo, “Ngingi, laixe lexevaimomo ꞌo ngingi ngalavusoumiimaꞌia ane ulosinge oposeꞌisisi, ia mii ane ne anu mutalume mo ngingi ngamo-momo sou ngamaisou uasi. 43 Ia iliꞌi no anu voxo vile,la ta uluamengi ineꞌe ivimelungenge mo ixalilingengesou ialivulangengi avile. 44 ✡Aneꞌi ialivulangengi, laipalepeipeingengi ngongiꞌa ta ꞌilinge ane ngexolu no nanone. Mo umomomo sou aneꞌi imalanixu lavoꞌo vile uai no✡ 19:38: Lex 118:26; Luk 2:14 ✡ 19:44: Luk 21:6

LUKA 19:45 97 LUKA 20:4latanu vile uasi, xo ngingi ngatongonu voxo ane Latauamuneꞌe noxinge o uasi.”

Iesu Mukusaiꞌa ta Mitema no Nano no Taasou Lalotu TatilaNoxou Lataua

(Mat 21:12-17; Mak 11:15-19; Ioa 2:13-22)45 Iliꞌi, la Anu muꞌunalai no nano no taasou lalotu tatila

noxou Lataua, la musoko sou mukusaiꞌa ta mitema e mi-tataꞌolumimii sou tamitema ilotonu. 46✡Lamuvikalaneꞌialoxo ꞌo, “Aneꞌi mikaukavu no nano no Lavuku Tavunateinu aloxo ꞌo. ‘Taasilo ne, ilemo lexe anu taasou lakilakaulai noxou Lataua,’ ia ngingi ngeꞌoxo muxali loxo taasiꞌata mitema sou pakali sou italume no anu.”

47✡No voxovoxo utotomu, la Iesu ulosieixaꞌa tamitemalavulavu no anu vaikala noxou Lataua no nano no taasoulalotu tatila noxou Lataua. Ia ta tatila noxiꞌa ta ailiꞌi mota mitema sou lapuloto iloꞌa ta tatila noxiꞌa ta Iutaia emixolu no nano no taiineꞌi ta mitema, itovo lexe ivau.48 Ia aneꞌi ixalisou voteꞌi vile sou ivau no anu uasi. Xo tamitema tavuꞌalomukalusi ne, aneꞌimimasaxamanina souilomusou vaikala noxou Iesu.

20Aneꞌi Mitaliꞌisou Iesu Lexe ꞌEnaꞌei Mulosou Xavi ne(Mat 21:23-27; Mak 11:27-33)

1 No voxo vile, la Iesu mulolosiꞌa ta mitema lavulavuno anu vaikala noxou Lataua mo muaꞌaloxu aꞌalo laixenoxou no nano no taasou lalotu tatila noxou Lataua. La tatatilasiꞌa ta ailiꞌi mo ta mitema sou lapuloto iloꞌa ta tatilanoxiꞌa ta Iutaiamipitamineꞌe noxou Iesu, 2 soumitaliꞌisoualoxo ꞌo, “Navikalanexi lexe xavimaꞌia anemuxolu noxinene, la sou nini naꞌoxoꞌoxonu mimii ane ne no anu ꞌo? Moꞌenaꞌei mulosine xavi ane ne?”

3 La sou Anu mukolineꞌi aloxo ꞌo, “Eni kalumo atal-iꞌisingexu taliꞌi vile. Ngavikalaleli. 4 Ioanesi, anu itema✡ 19:46: Ais 56:7; Iel 7:11 ✡ 19:47: Luk 21:37

LUKA 20:5 98 LUKA 20:12sou uꞌulosiꞌa ta mitema ꞌo ne, anu molu no opo loxotolo?Uasi, anu molu noxiꞌa ta mitema?”

5 La sou aneꞌi mivikalaneꞌi ngatongatoꞌo aloxo ꞌo,“Maasi, xe nenge tavikala lexe anu molu no opo loxotolo,la Anu utaliꞌisinge lexe, ‘Ia loxovaa, la sou ngingi ngamux-amuxaxu tangengi noxou uasi ꞌo?’ 6 Xe nenge tavikalalexe anu molu noxiꞌa ta mitema, la ta mitema tavuꞌalo ꞌoivenge no anu lavoꞌo, xo aneꞌi milavusi lexe Ioanesi ne,anu itema vile sou palomatana.”

7 La sou aneꞌi mikolinu aloxo ꞌo, “Nexi talavusou lexeanu molu neꞌei uasi.”

8 La Iesu muvikalaneꞌi lexe, “Eni kalumo apalaꞌalixuxavi maꞌia ane eni aꞌoxoꞌoxonu mimii ane ne no anu ꞌouasi.”

Vaikala Tovolaꞌisiꞌa ta Mitema Ane Isaxilaꞌu Xaisou OvuUaini

(Mat 21:33-46; Mak 12:1-12)9 ✡Muvikalaneꞌi aloxo ne xe mukalu, la musolonu

vaikala noxou no anu vaikala tavolaꞌi vile aloxo ꞌo, “Itemavile mutounu xaisou ovu uaini vile. Xe mukalu, lamuꞌitalonu xai ane ne no avoꞌa ta mitema seꞌi sou aneꞌiixaxaisou ia anu mulutu sou mulai no tuala vile no paxasou lexe anu uxolu maxuveeni manina. 10 Ioxe no anuvoxo ane sou xaisou ovu uaini ne temanu xe momoxo souiꞌelexu, la anumupalusou itema sou xaixai noxou vilemu-lai noxiꞌa ta mitema ane misaxilaꞌu xai ne, sou lexe unoꞌutemanu seꞌi noxiꞌa. Ia aneꞌi mivau mukalu, la mipalusoumulivu vitanisi. 11 Xe anu muavuti, la mupalusou itemasou xaixai noxou vile soumulai la. Ia aneꞌi mivau kalumo,mo mipamaelanu manina, ka mipalusou mulivu vitanisila. 12 Xe anu muavuti, la mupalusou tatalusiꞌa la, soumulai. Ia aneꞌi mivau mo siasialuxu, ka misuꞌa mulai noale no xai.✡ 20:9: Ais 5:1

LUKA 20:13 99 LUKA 20:2013 Miꞌoxoneꞌi aloxo ne, la sou moosou xai ne muvikala

aloxo ꞌo, ‘Eni aꞌoxonu mii maꞌia la? Ioxe, eni apalusouꞌalixeni e emasaxau misevile ꞌo ulai noxiꞌa, la mane aneꞌiitoxonusi.’

14 Ia ta mitema e ixaxai no xai ne mimaisou moosou xaiꞌolu ne, la mivikalaneꞌi ngatongatoꞌo aloxo ꞌo, ‘Itema aneꞌo ne, ulai iliꞌi la ualasou utelo no anu momu xaixu ꞌo ane.Nganeꞌe mo nengeꞌa tavaꞌu mo usoli, mo sou ulai liꞌi lanenge ualasinge utelo no anu xai ano ꞌo.’ 15 La sou aneꞌimisuꞌanumulai no ale no vimelusou xaimomivaumusoli.

Ioxe, iliꞌi la sou moosou xai ne, anu uꞌoxonu mii maꞌianoxiꞌa ta mitema ane ne? 16 Anu molu ulutu uneꞌe kauveꞌaveꞌa ta mitema ane ne isoisoli ukalusi, io sou anuuꞌitalonu xai ane ne ulai noxiꞌa ta mitema seꞌi vaꞌaxu li.”

Ta mitema milomusou aloxo ne, la mivikala lexe,“Mamu sou mii ane loxo ne uxali.”

17Xe Iesumuavuti lamumatakisiꞌa, iomutaliꞌisiꞌa aloxoꞌo, “Ngingi ngelavusou vaikala ane mikaukavunu no nanono Lavuku Tavuna teinu ꞌo laaxu? Muvikala aloxo ꞌo,‘Lavoꞌo e ta mitema sou itulusou tani misuꞌanu ne,

anu muxali lavoꞌo vile laixe manina sou utetelisoutani.’

18 ✡Ta mitema latala ukalusi ane ilapau xe ituvu noanu lavoꞌo ane ne, la imamulo manina. Xe lavoꞌo ane ne,ulapau utuvu noxou itema vile, la umutanu avile.”

19 Ta mitema sou lapuloto iloꞌa ta tatilasiꞌa ta ailiꞌimikamulinu voteꞌi sou lexe itetelisou avile no anu, xoaneꞌi milavu lexe Anu muvikala tovolaꞌi ne muꞌisalilinoxiꞌasi. Ia aneꞌi mimamaꞌu noxiꞌa ta mitema tavuꞌalo ne,la sou itetelisou Iesu uasi.

Taliꞌisou Talea Lamoli Ulai Noxou Kaisari(Mat 22:15-22; Mak 12:13-17)

20 ✡Ioxe, aneꞌi ikakamuli voteꞌi vile sou itetelisou Iesuno anu, la sou aneꞌimipalusiꞌa tamitemamoseꞌi sou itovo-tovole Iesu, io aneꞌi mikalavoi lexe aneꞌi ne ta mitema ta✡ 20:18: Ais 8:14-15 ✡ 20:20: Luk 11:54

LUKA 20:21 100 LUKA 20:31laixe. Aneꞌimimasaxa lexe ilomusou Iesu ulemolumii vileususu, la sou aneꞌi itetelisou mo iꞌitalonu no avolu itemaanu ane mutetelisou xavi sou usaxilaꞌu tuala. 21 La souaneꞌimitaliꞌisou Iesu aloxo ꞌo, “Itema souulosixe lavulavu,nexi telavu lexe nini navivikala mo nalosiexixu mii maꞌiaane mulapu, io nini naxavutala ualasiꞌa ta mitema uasi, ianini nalavusou nalosiexixu voteꞌi laixe noxou Lataua noanu vaikala manina noxou. 22 Io, loxovaa, anu laixe lexenenge talea lamoli ulai noxou Kaisari?”

23 La Iesu mulavusou kalakalavoi noxiꞌa, la mutaliꞌisiꞌaaloxo ꞌo, 24 “Nganoꞌu Denalia vile uneꞌe mo amaisou.ꞌEnaꞌei kisou mo ualasou ane muxolu no anu lamoli ꞌo?”

25 La aneꞌi mikolinu lexe, “Kaisari noxou.”Xe Iesu muavuti la muvikalaneꞌi aloxo, “Mii ane noxou

Kaisari, la ngalivunoxu ulai noxou Kaisari, xe mii anenoxou Lataua, la ngalivunoxu ulai noxou Lataua.”

26Aloxo ne, la sou aneꞌi imomomo sou ixalisou susu vileno anu vaikala noxou no ieꞌi ta mitema sou itetelisou noanu uasi. Ia aneꞌi mikuluke no anu vaikala lakolisou molunoxou, la mixolu tasiaꞌuxaꞌa avile.

Taliꞌi Noxiꞌa ta Sadokaio(Mat 22:23-33; Mak 12:18-27)

27 Xe iliꞌi, la ta Sadokaio moseꞌi mineꞌe mixali noxouIesu sou mitaliꞌisou. Xo aneꞌi xavutalaiꞌa lexe ta mitemaisoli, io ulai iliꞌi la umomomo sou imauli la uasi. 28✡Ioxe,la sou aneꞌi mitaliꞌisou Iesu aloxo ꞌo, “Itema sou ulosixelavulavu, vaikala muai no anu kaukavu noxou Mosesimuneꞌe noxixe aloxo ꞌo. ‘Lexe itema vile utaulaꞌi xe iliꞌi lausoli. Ia upalaneꞌi ta ꞌolu noxie semau ne uasi, la laixe lexevimou kokope uꞌuluxe vimou vaaluu ne, mo sou upalaneꞌivimou ta ꞌolu noxie.’ 29 Ioxe, no voxo vile, la itema vileta ꞌolu muxatele tamei ixoxolu. Iloꞌa mixoxolu, la aneailiꞌisiꞌa ne mutaulaꞌi, xe iliꞌi la musoli. Ia upalaneꞌi taꞌolu noxie semau ne uasi. 30 Xe vimoꞌa ane tameisiꞌane muavuti, la muꞌuluxe sema vaalu ne. Ia anu kalumomusoli, ia upalaneꞌi ta ꞌolu noxie uasi. 31 Mo vimoꞌa✡ 20:28: Lap 25:5

LUKA 20:32 101 LUKA 20:43

tatalusiꞌa kalumone aloxonesi. Anu aloxonesi, mole aneꞌimuxatele tamei mukalusi ne, miuluxe sema vilesisi ne, iavile noxiꞌa upalaa ꞌolu vile noxie uasi. 32 Xe iliꞌi, la semane kalumo misoli. 33 Ioxe, ulai iliꞌi no anu voxo ane souta mitema ane misoisoli itulu sou imauli, la ꞌenaꞌei noxiꞌaaneꞌi muxatele tamei ne, semau maninasou, xo loxo aneꞌimukalusi ne miꞌuluxe sema vilesisi ne?”

34 Xe Iesu muavuti la mukolineꞌi aloxo ꞌo, “Ta mitemasou voxo vaimomo ꞌo ne, aneꞌi itaulaꞌixaꞌa ngatoꞌo. 35 Ia tamitema ane Lataua mupelemasaxaneꞌi sou isoli, ia imauliiliꞌi ne, la aneꞌi imomomo sou itaulaꞌixaꞌa ngatoꞌo la uasi.36Mo aneꞌi imomomo sou isoli la uasi. Aneꞌi ixali loxo taangelo. Mo aneꞌi ixali Lataua ta ꞌolu, xo Anumutulusiꞌa noanu soli mo mimauli. 37✡No anu aꞌalosou ovu mukaakaa,la Mosesi mupalaꞌanixu lexe itema ane musoli ne umaulila. Xo anu mulemolu Tila lexe, ‘Anu Lataua noxouAvalaamu mo noxou Aisaki xe noxou Iakovo.’ 38 La souTila ne, anu Lataua noxiꞌa aneꞌi ane misoisoli uasi, ia Anunoxiꞌa aneꞌi ane imauli. Xo ta mitema latala ukalusi ne,aneꞌi imauli noxou Latauasi.”

39 Moseꞌi noxiꞌa ta mitema sou lapuloto milomusoualoxo ne, lamivikala aloxo ꞌo, “Itema sou ulosixe lavulavu,nini nekolineꞌi laixe.” 40 Aloxo ne, la sou aneꞌi itovo souitaliꞌisou la uasi.

ꞌEnaꞌei ꞌOlu Ane Kalisito ꞌo?(Mat 22:41-46; Mak 12:35-37)

41Mukalu, la sou Iesumutaliꞌisiꞌa aloxo ꞌo, “Tavaꞌu loxo-vaa, la sou aneꞌi ivikala lexe Kalisito ne, Deviti ꞌilusunusi?42✡Ia Deviti molu mupalaꞌalixu no anu Lavuku sou Lexealoxo ꞌo.‘IAUE muvikalanu Tila noxilo aloxo ꞌo.

“Navaisaꞌileli no avolo tema43 ulai utalo no anu voxo ane sou

eni amuxaxaꞌa ta uluameni no tavaꞌine laaxu.’ ”✡ 20:37: Mul 3:6 ✡ 20:42: Lex 110:1

LUKA 20:44 102 LUKA 21:4

44 Deviti molu mumoxoꞌu lexe anu Tila noxou. Ialoxovaa, la anu Tila ne, Deviti ꞌilusunu la?”

45 Ta mitema tavuꞌalo ne uao ilolomu sio, la Iesu mu-vikalaneꞌi ta molomolo noxou aloxo ꞌo, 46 “Ngasaxilaꞌingelaixe noxiꞌa ta mitema sou lapuloto. Xo aneꞌi imasaxalexe itaanu tokolomoiꞌa veveeni, io sou ixixaoxao. Moimasaxa lexe ta mitema ixalisiꞌa no tilovolovo la itoxoneꞌixe isexelaxaꞌa. Xe no taasou lalotu noxiꞌa ta Iutaia, laimasaxa lexe ixoxolu no anu puloulou ane uuli laixesi.Xe ixalisou laꞌilali toxoxaꞌa, la imasaxa lexe ixolu no anupuloulou ane uulisi ne kalumo aloxo ne. 47 Xe iavuti, laikalavoineꞌi ta sema ta vaalu sou ikalusoumiamiꞌa nonanono taasiꞌa. Xe ikalavoi sou ilinga veveenimisevile sou lexeta mitema imaisiꞌa. Ta mitema ane loxo ne, ulai iliꞌi, laLataua ulosiꞌa navunavu tatila manina.”

21Sema Vaalu Vile Miꞌitalonu Lamoli Mulai Noxou Lataua(Mak 12:41-44)

1 Iesumuvikalaneꞌi mukalu xe ioumutelo, la mumaisiꞌata mitema sou lavulavuluti piena mineꞌe sou miꞌitalonulamoliiꞌa sou ulai noxou Lataua no anu taasou lamoli ne.2 La Anu mumaisie sema vaalu vile kalumo ne ie lamolise kituꞌasi, mineꞌe miꞌitalonu Leputa* tamei. 3 ✡Xe Iesumumaisie aloxo ne, la muvikala aloxo ꞌo, “Eni avikalan-gengi maninamusuku lexe sema vaalu ane ꞌo ne, ie lamolise kituꞌasi, ia lamoli soxu e ane mileanu ne, anu tatilamusuku mo muaꞌalixu noxiꞌa aneꞌi ane mileanu ꞌo. 4 Xoaneꞌi ane latala e mileanu lamoli ne, aneꞌi mileanu loxone, ia lamoliiꞌa pienanu a uai sio. Ia ane sema vaalu ꞌo ne,ie mii vile la sou uai uasi. Soxu e minoꞌu ne, ane mileanumulai mukalusi ne. Ia vile uai sou iloto laꞌilali no anu lauasi.”* 21:2: Leputa ne, ta Iutaia lamoliiꞌa. Lexe ipitanu Leputa 128, la uxali loxoDenalia vile. ✡ 21:3: 2Ko 8:12

LUKA 21:5 103 LUKA 21:12Sosovosou Voxo Kaluxusou(Mat 24:1-14; Mak 13:1-13)

5 Xe ta molomolo noxou moseꞌi mivikalanusou taataniane muxolu no nano no taasou lalotu tatila noxou Latauane aloxo ꞌo, “Namaisou taatani ano ꞌo ne, mitulusouno anu lavolavoꞌo lailaixe mo mitokolomonu no anumimii lailaixe ane ta mitema milosou Lataua.” Ia Iesumuvikalaneꞌi aloxo ꞌo, 6 ✡ “Ngingi ngemaisou taatani elailaixe ꞌo, ia ulai iliꞌi la lavolavoꞌo ano ꞌo ne, umomomosou vile uvoutulo no lataanumenexu vile uasi. Xo tapienaukalusi ne imamulonu, ka ipeinu uluꞌelai no lia.”

7 La aneꞌi mitaliꞌisou Iesu aloxo ꞌo, “Itema sou ulosixelavulavu, nini navikalanexi lexe, Talu, la mimii ane neuxali? Xe sosovomaꞌia uxali tei souuvikala lamananoxixelexe mimii ane ne, anu ꞌaso uxali maninasou?”

8 Xe Iesu muavuti, la mukolineꞌi aloxo ꞌo, “Ngasaxi-laꞌinge laixe, xo loxo ꞌo io ta mitema ikalavoingengi. Tamitema tavuꞌalo ixali, la imoxoꞌu ualasilo, io ivikala lexe,‘Eni anu ꞌa.’ mo ivikala lexe, ‘Voxo kaluxusou anu ꞌauxali.’ Ia ngingi ngalomuxaꞌa uasi. 9 No mine ngingingalomusou aꞌalosiꞌa ta mitema iꞌotoꞌoto mo ngalomusouaꞌalosou tuꞌutuꞌumaxu ane uxali no lialia ꞌo, la ngaꞌoloꞌolomo ngaꞌume mamu. Xo mimii ane ne, anu uxali tei o, iavoxo kaluxusou ne anu a uxali avile ne uasi.”

10 Iesu muvikalaneꞌi la aloxo ꞌo, “Ta mitema sou tualavile iavuti, la iꞌoto noxiꞌa ta mitema sou tuala vile anevaꞌaxu. Mo ta mitema noxou tatananu tuala vile iavuti,la iloꞌa ta mitema noxou tatananu tuala vile ane vaꞌaxune iꞌoto. 11 Xe no xalexalee tuatuala moseꞌi, la uniunitoxoxaꞌa ukunikuni mo soli uxali mo pipiena iouiou uxalino tuatuala mo mimii ane nenge taꞌumolu ne uxali xesosovo toxoxaꞌa molu no opo loxotolo uxali kalumo.

12 Ia mimii ane ne uxali uao, la ta mitema itetelisingesou ivenge mo aneꞌi ilalingenge no taasou lalotu noxiꞌata Iutaia mo no taasou navunavu mo ilai itulusinge no✡ 21:6: Luk 19:44

LUKA 21:13 104 LUKA 21:24

talaxaꞌa ta tatananu tuatuala iloꞌa aneꞌi ane isaxilaꞌutuatuala, xo ngingi ngemulileli. 13 No anu voteꞌi ane ne,la ngingi ngaaꞌaloxu ualasilo ulai noxiꞌa. 14✡Ia mamu soungaxavutala piena tei lexe maasi la ngavikala loxovaa nomine aneꞌi italiꞌisinge. 15✡Xo eni melo alosinge lavulavusou vaikala ane umomomo so ta uluamengi ne ikolinuvaikalamengi mo italoxolingenge uasi. 16✡Ia ta mamingeiloꞌa ta neninge mo ta vivinge iloꞌa ta mingemingengi mota menexinge ne kalumo iꞌitalongengi ngalai no avoꞌa tauluamengi, la aneꞌi ivenge ngingi moseꞌi ngasoli. 17 Tamitema ukalusi ne, imasaxainge uasisi manina xo ngingita noxilo. 18 Ia Lataua usaxilaꞌinge, la sou kisinge laxusouvile umomomo so tasiaꞌuxu uasi. 19 Ia loxo ngingi ngatulupekiaꞌinge, la nganoꞌu mauli ane kaluxu uasi.

20 Ia no mine ngingi ngamaisiꞌa ta mitema sou ꞌotoꞌotoixalilixu tuala tila ne Ielusalemu, la ngalavu lexe voxo souaneꞌi imamulonu tuala ne, anu a muneꞌe ꞌalai. 21 La souaneꞌi ane ixolu no xalee lia tila ne Iutaia ne, iꞌume ilaino laꞌolaoꞌlu mo aneꞌi ane ixolu no nano ne Ielusalemune, iꞌume ilai no ale xe aneꞌi ane ixolu no aleale ne, laiꞌuna no tuala tila ne uasi. 22 ✡Xo voxo ano ꞌo ne souLataua ulosiꞌa ta mitema navunavu loxo mimii latala aneaneꞌimikaukavunu no nano no Lavuku Tavuna teinu uxalimanina. 23 Anu voxo ane ne uxali, la anu voxo masuamanina noxiꞌa ta sema ane opooponeꞌi iloꞌa aneꞌi aneisusuneꞌi ta ꞌiliꞌa sio! Xo tuꞌutuꞌumaxu tatila uxali no lialiaꞌo mo Lataua laꞌiaxuiꞌa ta mitema ne Ielusalemu, la souAnu ulosiꞌa navunavu. 24 ✡Aneꞌi ta mitema sou ꞌotoꞌotone, iveꞌa moseꞌi no anu laviso mo isoisoli xe aneꞌi itaxusiꞌamoseꞌi sou ipaxeleneꞌi ilai no tuatuala vaꞌavaꞌaxu ukalusi.Ia ta mitema ane ilavusou Lataua uasi ne, imalomaloxoꞌutuala tila ne Ielusalemu ne, ulai utalo no anu voxo noxiꞌa✡ 21:14: Luk 12:11-12 ✡ 21:15: Apo 6:10 ✡ 21:16: Mat 10:21-22✡ 21:22: Iel 5:29; 46:10; Ose 9:7 ✡ 21:24: Lex 79:1; Pal 11:2

LUKA 21:25 105 LUKA 21:36ukalu.

25 ✡No anu voxo ane ne, la sosovo iouiou uxali noanu aso mo soꞌio iloꞌa ta oto. La xasi toxoxu uvausuno luaki mo luluxu, la ta mitema latala no tuatuala nolialia ꞌo ne, aneꞌi iꞌoloꞌolo mo ixavutala piena. 26 Xe aneꞌimilavu lexe mii maꞌia ane sou uxali no lialia ꞌo, la souaneꞌi miꞌume manina mole ieꞌi muxalixalili sou ilapau.Xo ta mimii loxo ta oto mo taꞌumali iloꞌa koiꞌuxaxai motavaivolo no opo loxotolo ikunikuni ukalu. 27 ✡No voxoane ne, la tamitema imaisou Itema ꞌOlumine uluꞌe no anuxavi mo lamanaxu toxoxaꞌa, ia uxolu no anu tamuxala.28 Lexe mimii ane ne usoko sou uxali, la ngaavuti ngatulumo ngamexi xolangengi utelo sou ngamalei teiteixi, xoLataua anu ꞌaso upamaulingengi.”

29 Xe Anu muavuti la muvikalaneꞌi no anu vaikalatovolaꞌi vile aloxo ꞌo, “Ngamaisou ovu lovo vile iloꞌaovuovu tavuꞌalo. 30 No voxo ane ovuovu xolanu uxali xeuxataxata, la ngingi ngalavu lexe voxo sou asomuxali ꞌalaimukalu. 31 Anu aloxo ne, la sou ngingi ngamaisou mimiiane ne uxali, la ngalavu lexe saxisaxilaꞌu noxou Lataua amuxali ꞌalai mukalu.

32 Eni avikalangengi manina musuku aloxo ꞌo. Tamitema sou voxo ano ꞌo isoisoli uao, ia mimii ane enielemolu lamana noxinge ne, anu uxali. 33 Mimii latalateitexi no opo loxotolo mo no lialia ꞌo ne, ulai la ukalu.Ia vaivaikala noxilo ne umomomo sou ukalu uasi.

34 La sou ngingi ngasaxilaꞌinge laixe, xo loxo ꞌo ioopongengi tuꞌumaxu no anu mimii sou lialia ꞌo, loxolaꞌilali lailaixe mo lexa pekipekiaꞌu xe mimii lailaixe souvasimenge. Lexe ngingi ngaꞌoxo aloxo ne xe voxo anene uxali noxinge, la ngakuluke loxo memee uꞌamo noanu uoi, 35 xo anu uxali noxiꞌa ta mitema ukalusi aneꞌiane ixoxolu no anu lialia ꞌo. 36 Mo ngingi ngaxolu sou✡ 21:25: Ais 13:10; Ese 32:7; Ioe 2:31; Pal 6:12-13 ✡ 21:27: Tan 7:13; Mat26:64; Pal 1:7

LUKA 21:37 106 LUKA 22:7ngautiti mo ngakilaka ulai noxou Lataua utotomu, mo soungingi ngamomomo sou ngamaxalexu mimii ukalusi anesou uxali nemongamomomo sou ngatulu no talaxu ItemaꞌOlu.”

37Novoxovoxo utotomu, la Iesu ulolosieixaꞌa tamitemalavulavu no anu vaikala noxou Lataua no nano no taasoulalotu tatila noxou Lataua. Ia no ꞌoloꞌolovoxo utotomu, laAnu ulai no ale no laꞌolu e ilemolu lexe Olivu sou uxolulai ne no ꞌolovoxo. 38 Xe no kakau manina, la ta mitematavuꞌalo mukalusi mineꞌe noxou sou ilolomu noxou nonano no taasou lalotu tatila noxou Lataua.

22Iudasi Uꞌitalonu Iesu no Avoꞌa ta Mitema(Mat 26:1-5, 14-16; Mak 14:1-2, 10-11; Ioa 11:45-53)

1 Ioxe, voxo sou Ixutuxu Veletixaꞌa Vitanisi souisosovosou voxo ane Lataua Mupolopepeeneꞌi Ta Isilaelia muxali ꞌalai. 2 La ta tatilasiꞌa ta ailiꞌi iloꞌa ta mitema soulapuloto mimasaxa lexe ivau Iesu mo usoli, ia iꞌumeꞌa tamitema, la sou ikakamuli voteꞌi seꞌi la, sou lexe ixexeenuno anu. 3 ✡Ia Satani muꞌuna noxou Iudasi e ilemolexe Isikarioti e anu vile noxiꞌa ta molomolo noxou Iesumavulovexa mo muluꞌe no lia tamei. 4 La sou Iudasimulutu mulai noxiꞌa ta tatilasiꞌa ta ailiꞌi iloꞌa ta mitemasou isaxilaꞌu tani tila noxou Lataua sou iloꞌa mivikalasoulexe anu uꞌitalonu Iesu noxiꞌa a loxovaa? 5 Iloꞌa mivikala,la sou aneꞌi misakii vaikala lexe aneꞌi mimasaxa sou ilosoulamoli. 6 La Iudasi muꞌosasou xavutalaiꞌa ane ne, la souanu mukakamulinu voxo taiinu vile lexe ta mitema ipitanoxou uasi, la sou anu uꞌitalonu no avoꞌa.

Iesu Iloꞌa ta Molomolo Noxou Miꞌani Kaluxusou(Mat 26:17-25; Mak 14:12-21; Ioa 13:21-30)

7 ✡Xe voxo sou Ixutuxu Veletixaꞌa Vitanisi muxali, laaneꞌi ilavusou iveꞌa ta sipsip ta ꞌiliꞌa sou iꞌoxonu laꞌilali✡ 22:3: Ioa 13:2, 27 ✡ 22:7: Mul 12:1-27

LUKA 22:8 107 LUKA 22:18sou ixavutalanu voxo ane Lataua mupolopepeeneꞌi. 8 LaIesu mupalusiꞌa Pita ilou Ioanesi la muvikalaneꞌi aloxoꞌo, “Ngingi nongou ngalai mo ngalalaxinenge laꞌilali aneusosovosou voxo ane Lataua Mupolopepeenenge Ta Isi-laeli no anu.”

9 La sou aneꞌi iloumitaliꞌisou lexe, “Nemasaxa lexe nexitalalaxii laꞌilalinenge ne a neꞌei?”

10 La Anu mukolineꞌi aloxo ꞌo, “Ngingi ngaꞌunalai notuala tila ne, la ngaxalisou itema vile utatavulenu lexavexasou mutau lexa no anu. La ngamulinu ngalai ngaꞌu-nalai no tani e anu uꞌunalai no anu ne. 11 La ngavikalanutatananu tani ne aloxo ꞌo, ‘Itema sou ulosixe lavulavumutaliꞌi lexe, “Tani kaveutuxu ane sou nexi noxiꞌa tamolomolo noxilo taꞌani sou tasosovosou voxo ane LatauaMupolopepeenenge Ta Isilaeli ava?” ’ 12 La sou anuulosiengixu kaveutu vile tila muxolu teitexi. Valovalo moluuluusou mo mimii seꞌi kalumo ne mulalaxii mukalu, iangongou ngalai, la sou ngalalaxiinu laꞌilainenge ane.”

13 Xe aneꞌi ilou milai, la mimaisou mimii ne aloxoIesu mulemolu noxiꞌa ilou nesi. la sou ilou milalaxiinulaꞌilalixaꞌa iloꞌa.

14 Xe voxo ngiou sou aneꞌi iꞌani muxali, la sou Iesuiloꞌa ta mitema sou xaixai noxoumixolu no luusou laꞌilali.15 La Iesu muvikalaneꞌi aloxo ꞌo, “Eni emasaxa maninalexe nenge nengeꞌa taꞌani laꞌilali sou usosovosou voxo aneLataua Mupolopepeenenge Ta Isilaeli ꞌo ukalu, la sou eniaꞌuna no anu tuꞌutuꞌumaxu. 16Eni avikalangengi aloxo ne,xo umomomo sou eni aꞌou laꞌilali ano ꞌo la uasi, ulai utalono anu voxo ane nenge nengeꞌa tapita sou taꞌani teitexino tuala noxou Lataua.”

17 Anu munoꞌu paku xe muvikala laixe mulai noxouLatauamukalu, lamuvikalaneꞌi aloxo ꞌo, “Nganoꞌu paku ꞌomo ngingi ukalusi ngaie no anu. 18 Xo eni avikalangengilexe eni aiexu uaini temanu lexaxu ꞌo la uasi, ulai utalo noanu voxo ane Lataua molu usaxilaꞌinge nengeꞌa ukalusi.”

LUKA 22:19 108 LUKA 22:2919 Muvikalaneꞌi aloxo ne xe mukalu, la Anu munoꞌu

veleti vile ka muvikala laixe mulai noxou Lataua. Xemukalu, la museꞌiseꞌinu sou mulosiꞌa, io muvikala lexe,“Eni vasimelo ano ꞌo ane alosinge ꞌo. Ngaꞌoxonu mii anoꞌo sou ngaxavutalaleli no anu.”

20 Aneꞌi miꞌani mukalu, la Anu munoꞌu paku ka muꞌoxoaloxo ne la, io muvikalaneꞌi aloxo ꞌo, “Eni asoli xe sialuxounixi, la paku ano ꞌo ne usosovosou vaikala alavua enenge ngengeꞌa Lataua tasakiinu. Sialuxo ne, anu souunixisinge. 21 ✡Ia itema ane sou uꞌitaloleli no avoꞌata mitema ne, anu a noxou taꞌaꞌani tapita no luusoulaꞌilali ꞌo. 22 Ia xo Itema ꞌOlu ne Anu usoli aloxo Latauamulemolu, ia itema ane uꞌitalonu no avoꞌa ta mitema ne,Lataua ulosou navunavu tatila.” 23 La sou aneꞌi miavutisou mitalitaliꞌisiꞌa ngatongatoꞌo lexe ꞌenaꞌei noxiꞌa aneuꞌoxonu mii ane loxo ne.

24✡Xe kalumo aneꞌi miꞌotosou anaxaꞌa sou lexe ꞌenaꞌeinoxiꞌa ane anu tilasiꞌa. 25✡La sou Iesu muvikalaneꞌi aloxoꞌo, “Ta tatananu tuatuala noxiꞌa ta mitema ane ilavusouLataua uasi ne, aneꞌi isaxilaꞌa ta mitemaiꞌa pekiaꞌu, xeaneꞌi ane isaxilaꞌa ta mitemaiꞌa ne, aneꞌi meꞌa ilemeꞌalexe aneꞌi ta mitema sou iꞌoxonu mimii ane laixesi ulainoxiꞌa ta mitemaiꞌa. 26 ✡Ia noxinge ne, aloxo ne uasi.Ane utila noxinge, la anu uxolu loxo anu kituꞌasi, moanu ane usaxilaꞌa ta menexu, la anu uxolu loxo itemasou xaixai noxiꞌasi. 27 ✡Xo itema vile uxolu sou uꞌani,xe vile ulalaxiinu laꞌilali mo utavalinu uneꞌe noxou, laꞌenaꞌei noxiꞌa ilou ane anu tila? Nenge telavu lexe anuane uxolu sou uꞌani ne, anu tila. Ia eni exolu no nixinoxinge loxo amitema sou xaixai noxinge vitanisi. 28 Iangingi ngetulu no paꞌumelo no mine tovotovo iouioumuxali noxilo. 29 La sou eni alosinge xavi sou ngasaxilaꞌata mitema loxo mamilo mulosilo xavi sou asaxilaꞌa ta✡ 22:21: Lex 41:9; Ioa 13:21-22 ✡ 22:24: Luk 9:46 ✡ 22:25: Mat20:25-27; Mak 10:42-45 ✡ 22:26: Mat 23:11; Mak 9:35 ✡ 22:27: Ioa13:12-15

LUKA 22:30 109 LUKA 22:37mitema noxou. 30 ✡Mo sou ngingi ngaꞌani mo ngaieno luusou ꞌani noxilo no tualasilo mo ngaxolu no anuluusiꞌa ta tatananu tuatuala sou ngatilovosiꞌa ta mitemalaꞌoluxaꞌa mavulovexa mo muluꞌe no lia tamei sie Isilaeli.

31 Saimoni, Saimoni, nalomu. Satani mutaliꞌisouLataua, la anu mupelemasaxanu sou lexe utovo uꞌumuꞌu-mungengi loxo iꞌumuꞌumunu uiti temanu. 32 ✡Ia eniekilakasine nini Saimoni, mo sou naꞌumesilo avile uasi.Xe no mine nini nalivu naneꞌe noxilo, la naꞌoxo pekiaꞌata menexine.”

33 Ia anu muvikalanu aloxo ꞌo, “Tila, eni emasaxa lexeamulineni sou nenge nengei talai taxolu no anu taasounavunavu mo nengei tasoli.”

34 La Iesu muvikalanu aloxo ꞌo, “Pita, avikalaneni lexevaimomo ꞌo, kokoꞌamulu vile uꞌava uao, la nini nasingisiloalaxu tatalu lexe nini nalavusilo uasi.”

35✡Xemukalu, la Iesumuvikalaneꞌi tamolomolo noxoualoxo ꞌo, “No mine eni epalusinge ngelai vitanisi, iongingi nganoꞌu tiva sou lamolimengi mo lakelangenge xesiovesou tavaꞌinge uasi. La ngingi ngemasaxau mii vile?”

La aneꞌi mikolinu aloxo ꞌo, “Nexi tamasaxau mii vile lauasi.”

36 La Anu muvikalaneꞌi la aloxo ꞌo, “Ia vaimomo ꞌo,lexe ngingimengi tiva sou lamoli a uai, la nganoꞌu iloulakelangenge kalumo. Xe lexe ngingimengi laviso uasi, lata mitema ilotonu tokolomomengi xe nganoꞌu lamolisou,la ngalotomengi laviso vile. 37 ✡Xo avikalangengi lexekaukavusilo vile muxolu no anu Lavuku Tavuna ne aloxoꞌo, ‘Ta mitema mivikala lexe Anu itema vile noxiꞌa tamitema sou ꞌiliꞌilixo masumasua.’ La sou kaukavusilo anene, anu uxali maninasi, mo anu asou uxali maninasounoxilo ꞌo.”✡ 22:30: Mat 19:28 ✡ 22:32: Ioa 17:15 ✡ 22:35: Luk 9:3; 10:4✡ 22:37: Ais 53:12

LUKA 22:38 110 LUKA 22:4938 La tamolomolo noxoumivikala lexe, “Tila, namaisou.

Laviso tamei ano ꞌo.”La Anu muvikalaneꞌi lexe, “Anu mumomomo ane.”Iesu Mukilaka no Laꞌolu ne Olivu(Mat 26:36-46; Mak 14:32-42)

39 Iliꞌi, la Iesumulutu soumulai no ale no laꞌolu ne Olivuloxo Anu ulavusou uꞌoxonu utotomu, la ta molomolonoxou mimulinu. 40 Aneꞌi milai mixali no laꞌolu ne, laAnu muvikalaneꞌi aloxo ꞌo, “Ngaxolu mo ngakilaka, mosou tovotovo uxalisinge, io utaloxonixinge uasi.” 41-42Anumuvikalaneꞌi mukalu, la musuku mulai vaꞌaxu sevile loxotalea lavoꞌo la uxali no anu, io muxolaꞌu tavaꞌu momutangatulu sou mukilaka. La mulinga noxou momualoxo ꞌo, “Mamilo, lexe nini namasaxa la naxexeenu solinoxilo ꞌo mo uxexesilo. Ia namulinu masaxa noxilo uasi,namulinu masaxa noxinesi.” 43 Anu mulinga aloxo ne,la angelo vile molu no opo loxotolo mupalaꞌa noxousou muꞌoxonu pekiaꞌunu. 44 Ia Anu muxamuli tuꞌumaxumusuku sio, la sou mukilaka pekiaꞌu la, mole sasaioumusiali mulapalapau loxo sialu muluꞌe no lia.

45Xe Anumuavuti, la mulivumulai noxiꞌa ta molomolonoxou. La muxalisiꞌa no mine iai, xo xavineꞌi mukalu soutama. 46 La muvikalaneꞌi aloxo ꞌo, “Tavaꞌu loxovaa, anengingi ngaai ꞌo? Ngaavuti mo ngakilaka, mo sou tovotovouxalisinge, io utaloxonixinge uasi.”

Mitetelisou Iesu(Mat 26:47-56; Mak 14:43-50; Ioa 18:3-11)

47 Iesu uao uvivikala sio, io ta mitema tavuꞌalo mix-ali mineꞌe noxou. Ia vile noxiꞌa ta molomolo noxoumavulovexa mo muluꞌe no lia tamei e ualasou lexe Iudasine, muulaxuneꞌi ta mitema ane ne. Anu muneꞌe ꞌalainoxou Iesu sou mutimunu xaleenu. 48 La Anu Iesu mutal-iꞌisou aloxo ꞌo, “Iudasi, nini netimunu Itema ꞌOlu xaleenusou naꞌitalonu no avoꞌa ta mitema?”

49Xe aneꞌi anemimulinu Iesumimaisoumii anemuxalinoxou ne, la mitaliꞌisou aloxo ꞌo, “Tilasixe, loxovaa nexi

LUKA 22:50 111 LUKA 22:59tapooposiꞌa no anu lavilavisomexi ꞌo?” 50 La sou vilenoxiꞌa mumainu laviso la muxotonu itema vile sou xaixainoxou tilasiꞌa ta ailiꞌi ne sangalou no xalee tema.

51 Ia Iesumuvikalanu aloxo ꞌo, “Naꞌoxo aloxone la uasi!”Io, muꞌitalonu avolu no anu tanixu laviso, la sialuxu lauasi.

52 Mukalu, la sou Iesu muvikalaneꞌi ta tatilasiꞌa ta ailiꞌiiloꞌa ta mitema sou isaxilaꞌu tani tila noxou Lataua mo tatatila noxiꞌa ta Iutaia aloxo ꞌo, “Ngeꞌoxo lexe eni eulaxunuꞌotoꞌoto vile, la sou ngingi ngeneꞌe la ngetaxusou lav-ilaviso ilou kulukuluvololou ꞌo? 53 No voxovoxo ꞌo nengenengeꞌa texoxolu a no nano no taasou lalotu tatila noxouLataua ne, ia ngingi ngakasilo sou ngatetelisilo uasi. Iaane ꞌo voxo ngiou ngaꞌangingi sou ngatetelisilo no minexavi sou isivoxo uxaxai.”

Pita Musingisou Iesu(Mat 26:57-58, 67-75; Mak 14:53-54, 66-72; Ioa 18:12-18, 25-27)

54 ✡Xe Iesu muvikala mukalu, la aneꞌi mitetelisou souminoꞌu milaixu miꞌunanu no tani noxou kisiꞌa ta ailiꞌi.La Pita mumulineꞌi muiliꞌi vaꞌaxu no paaxa. 55 La aneꞌimitauxu navu no nano no nixinu vimelusou tani noxoune, ia mixolu mixixaonu. La Pita kalumo a muxolu notaiineꞌi ne. 56 Ia sema sou xaixai noxou kisiꞌa ta ailiꞌi ne,mimaisou mine muxoxolu ne, la navu mukaasou. La souanemimalei ꞌalai vaxa noxou, iomivikala lexe, “Itema anoꞌo ne, anu muxolu noxou Iesu ꞌa.”

57 Ia anu musingisou aloxo ꞌo, “Seo, eni alavusou itemaane ne uasi.”

58 Xe iliꞌi sevile la, la itema vile la mumaisou, lamuvikala aloxo ꞌo, “Nini kalumone, nini vile noxiꞌa anesi.”

Ia Pita mukolinu la aloxo ꞌo, “Soxu ꞌo, eni uasi.”59 Ioxe, iliꞌi no anu aso voꞌuxu vile mukalu, la itema vile

la muvikala pekiaꞌu aloxo ꞌo, “Maninasi lexe aliku ꞌo neanu muxolu noxou, xo aneꞌi iloꞌa ne sie Xalilaia.”✡ 22:54: Mak 14:53-54

LUKA 22:60 112 LUKA 22:7160 Ia Pita mukolinu aloxo ꞌo, “Soxu ꞌo, eni alavusou

mii maꞌia ane nini navivikalasou ne uasi.” Xe anu uaouvivikala sio, la kokoꞌa mulu vile muꞌava. 61 La sou Tilanoxou muxiu sou mumatakisou Pita, la Pita muxavuta-lanu vaikala ane Tila muvikalanuxu aloxo ꞌo, “Vaimomoꞌo, kokoꞌa mulu vile uꞌava uao, la nini nasingisilo alaxutatalu lexe nini nalavusilo uasi.” 62 La sou anu mulai noale sou mutama tatila musuku.

Ta Mitema sou ꞌOtoꞌoto Mimolovilaꞌisou Iesu63 Ioxe, ta mitema ane misaxilaꞌu Iesu ne, miavuti sou

mimolovilaꞌisou xe mivavau. 64 Miꞌoxo aloxo ne mukalu,la soumisakii iou no anu lavalava, iomimolovilaꞌisou lexe,“Nalemolu ꞌenaꞌei ane uveve ne?” 65Xe aneꞌi milavixu noanu vaivaikala masumasua moseꞌi la.

Iesu Mutulu no Laxuneꞌi Pilato Ilou Elodesi(Mat 26:59-66; Mak 14:55-64; Ioa 18:19-24)

66 Aneꞌi miꞌoxonu Iesu aloxo ne xe lamana mupau, lalaꞌoluxaꞌa ta tatila noxiꞌa ta Iutaia iloꞌa ta tatilasiꞌa ta ailiꞌimo ta mitema sou lapuloto mineꞌe mipita, io mitulusouIesu no laxuneꞌi. 67 ✡Io mivikalanu aloxo ꞌo, “Lexe niniKalisito, la navikalanexi.”

La Iesu mukolineꞌi aloxo ꞌo, “Lexe eni avikalangengilexe eni Kalisito, la ngingi ngamomomo sou ngamuxaxutangengi no anu vaikala noxilo ne uasi. 68 Xe lexe Eniataliꞌisinge lexe Eni ꞌenaꞌei, la ngingi ngamomomo soungakolileli uasi. 69✡Ia usoko vaimomo ꞌo mo ulai iliꞌi, laItema ꞌOlu ne uxolu no luusouno xalee temanoxou Latauasou xavi.”

70 La sou aneꞌi mukalusi ne mitaliꞌisou aloxo ꞌo, “La soulexe nini ne, Lataua ꞌOlu?”

La Iesu mukolineꞌi aloxo ꞌo, “Ngingi ngetaliꞌisilo nemaninasou lexe eni Lataua ꞌOlu.”

71 Mukolineꞌi aloxo ne, la sou aneꞌi mivikala aloxo ꞌo,“Loxovaa, la sou nenge takamulinu itema vile sou uneꞌe✡ 22:67: Ioa 3:12 ✡ 22:69: Apo 7:56

LUKA 23:1 113 LUKA 23:11upalaꞌalixu susu noxou la? Uasi, xo nenge telomusou Anumolu mulemolu no anaxu aloxo ne.”

231La sou aneꞌi latala emipita ne,miavuti soumilutunoxu

milaixu noxou Pilato. 2 Milaixu noxou, la aneꞌi misokousoumitelo vaikala noxou aloxo ꞌo, “Nexi texalisoumitemaꞌo ne lexemuꞌoxovulaulaunu xavutalaiꞌa ta mitema no tu-alasixe. Xe Anu muvikala lexe mamu sou talea lamoli ulainoxou Kaisari, xe Anu molu muvikala lexe anu Kalisito etatananu tuala.”

3 La sou Pilato mutaliꞌisou Iesu aloxo ꞌo, “Nini ne,tatananu tuala noxiꞌa ta Iutaia ne?”

La Iesu mukolinu aloxo ꞌo, “Ani, anu aloxo nini nele-molu nesi.”

4 Mukalu, la sou Pilato muvikala lamana mulai noxiꞌata tatilasiꞌa ta ailiꞌi iloꞌa ta mitema tavuꞌalo ne aloxo ꞌo,“Eni axalisou tavaꞌu susu vile sou talosou itema ane ꞌonavunavu no anu uasi.”

5 Ia aneꞌi miꞌolosou vaikalasi lexe, “Anu musoko mu-losiꞌa ta mitema lavulavu no xalee lia tila ne Xalilaia, lasou muneꞌe ne Iutaia mo muneꞌe muxali avile lai ꞌo. Lasou Anu muavutinoxu ta mitema oponeꞌi sou iꞌotoꞌoto.”

6 Pilato mulomusiꞌa mivikala aloxo ne, la mutaliꞌisiꞌalexe anu itema ne sie Xalilaia. 7 ✡Xe anu mulavusoulexe Iesu ne muxolu no anu saxilaꞌu noxou Elodesi, laanu mupalusou mulai noxou, xo anu kalumo a muxolu neIelusalemu no anu voxo ane ne.

8 No mine Iesu mulai muxali xe Elodesi mumaisou, laanu muꞌosa manina. Xo mulomusou aꞌalosou mimii aneanu muꞌoxoꞌoxonu, la mumasaxa lexe umaisou Iesu nemaxuveeni musuku mo mumasaxa lexe umaisou sosovoseꞌi e Anu uoꞌxonu kalumo. 9 La sou anu mutaliꞌisou noanu taliꞌi tapiena, ia Iesu ukolinuuasi. 10La sou ta tatilasiꞌata ailiꞌi iloꞌa ta mitema sou lapuloto ane mitulutulu ne,mitelo anaxaꞌa pekiaꞌu noxou. 11 Mukalu, la sou Elodesi✡ 23:7: Luk 3:1

LUKA 23:12 114 LUKA 23:25iloꞌa ta mitema sou ꞌotoꞌoto noxou miꞌoxomaulanu momimolovilaꞌisou sou mitaa tokolomo lailaixe noxou, kaio sou mipalusou mulivu mulai noxou Pilato. 12 Tatei, laElodesi ilou Pilato ne, imolosilaneꞌi ngatongatoꞌo. Ia noanu voxo ane nesi, la ilou mivaitami laixe.

13 La Pilato muꞌavaliꞌa ta tatilasiꞌa ta ailiꞌi iloꞌa ta tatilanoxiꞌa ta Iutaia mo ta mitema e mineꞌe mipita, 14 lamuvikalaneꞌi aloxo ꞌo, “Ngingi ngeneꞌenu itema ꞌo noxilosou ngevikala lexe anu muꞌoxovulaulaunu xavutalaiꞌa tamitema sou iavutinoxu ꞌotoꞌoto. Ia eni etaliꞌi masianulaixe sou mimii e ngevikala lexe Anu muꞌoxonu no iengiꞌo, la axalisou tavaꞌu susu vile sou talosou itema ane ꞌonavunavu no anu uasi. 15Mo Elodesi kalumo ne anu ux-alisou susu tavaꞌu vile noxou uasi, la sou anu mupalusoumulivumuneꞌe noxixe ꞌo. Nenge telavusou lexe itema anoꞌo, uꞌoxo susu vile e umomomo sou eni avikala lexe anuusoli no anu uasi. 16-17Aloxo ne, la sou eni apuapuasousi,ka io sou alulusou ulai.”

18 Ia aneꞌi ta mitema mikeinoxu anaxaꞌa toxoxaꞌa lexe,“Naxexeenu itema ane ne mo usoli! Ia nalulusou Valavasiuneꞌe noxixe!” 19 [Xo Valavasi ne, anu itema vile emuavutinoxu ꞌotoꞌoto vile noxiꞌa ta mitema sou isaxilaꞌutuala tila ꞌo, la muveꞌaveꞌa ta mitema. La sou aneꞌimitatuxu muxolu no nano no taasou navunavu.]

20 Pilato mumasaxa lexe anu ululusou Iesu mo ulai, lasou anu mulinga la, sou lexe ilulusou Iesu. 21 Ia aneꞌimiꞌavaꞌava toxoxaꞌa la aloxo ꞌo, “Ngalilixu no ovu valautu!Ngalilixu no ovu valautu!”

22Alaxu tatalusou la, la anumuvikalaneꞌi aloxo ꞌo, “Anuitema ano ꞌo muꞌoxonu susu maꞌia manina? Eni axalisoutavaꞌu susu vile sou tavaꞌu usoli no anu uasi. La sou eniapuapuasousi, ka alulusou mo ulai.”

23 Ia aneꞌi miuolotete manina sou milinga pekiaꞌu ulainoxou Pilato lexe anu ulilixu no ovu valautu. Aneꞌimilinga pekiaꞌu aloxo ne, la sou Pilato mulomuxaꞌa 24 soumumulinu masaxa noxiꞌa. 25 La sou itema e muavutinoxu

LUKA 23:26 115 LUKA 23:34ꞌotoꞌoto mo muveꞌaveꞌa ta mitema misoli, ne aneꞌi mi-tatuxu no nano no taasou navunavu ne, anu mululusoualoxo aneꞌi ta mitema milingau. Ia muꞌitalonu Iesu mulaino avoꞌa tamitema sou ꞌotoꞌoto sou lexe iꞌoxonumii maꞌianoxou no anu masaxa noxiꞌa ta mitema ne.

Aneꞌi Mililinoxu Iesu no Anu Ovu Valautu(Mat 27:31-44; Mak 15:21-32; Ioa 19:17-27)

26 La sou ta mitema sou ꞌotoꞌoto milaixu Iesu sou lexeililixu no ovu valautu, la mitetelisou itema vile ualasoulexe Saimoni e tualasou ne Kilene, sou mutavulenu ovuvalautu noxou Iesu, io Iesu mumuamuaꞌi mumuli souilou milai. Anu molu no tuala vile ꞌalai ne Ielusalemu,ia muneꞌe mupolopepeeneꞌi sou lexe uꞌunalai no tualatila. 27 La ta mitema tavuꞌalo mimulinu Iesu, la ta semaseꞌi itatama tatila sou imumulinu Iesu. 28 La Iesu muxiuvaxa noxiꞌa io muvikalaneꞌi aloxo ꞌo, “Ngingi ta semasie Ielusalemu, mamu sou ngatatamasilo, ia lexe ngingingatatamasinge ngongiꞌa ta ꞌilinge.” 29✡Xo iliꞌi, xe voxovile uxali, la ngingi ngavikala lexe, ‘Lataua ualusiꞌa tasema ane imomomo sou ivoꞌo keakea uasi xe ualusiꞌaaneꞌi ane xaluasiꞌa ta ꞌiliꞌa uxalixu keakea uasi mo ualasiꞌaaneꞌi ane susuneꞌi, ia imomomo sou isusuneꞌi ta ꞌiliꞌauasi.’ 30✡No anu voxo ane ne, la aneꞌi ivikalanu laꞌolaꞌoluꞌo lexe, ‘Ngingi ngaluꞌe mo ngasuꞌasixe!’ mo ivikalanulaxalaxaꞌilu ꞌo lexe, ‘Ngingi ngaluꞌe mo ngatalumeixe!’31 Xo lexe itema uꞌoxonu mimii ane ne no mine loxo ovuxaleꞌasi io, la mii maꞌia uxali no mine ovu uxalo?

32 Ioxe, no voxo ane ne, la tamitema sou ꞌotoꞌotominoꞌata mitema tamei sou ꞌilixo masua kalumo milaixiꞌa lexeiveꞌa iloꞌa Iesu. 33 Ia aneꞌi milaixaꞌa xe mixali no tani vileilemo lexe Itema Xavananu, la aneꞌi mililixu Iesu no ovuvalautu. Mo aneꞌi ta mitema sou ꞌilixo masua ne kalumo,mililixaꞌa ilou, la mililixu vile no avolu tema xe vile noavolu ae. 34 ✡La Iesu muvikala aloxo ꞌo, “Mamilo, nini✡ 23:29: Luk 21:23 ✡ 23:30: Ose 10:8; Pal 6:16 ✡ 23:34: Lex 22:18;Ais 53:12

LUKA 23:35 116 LUKA 23:44naxiu tumalineu ꞌilixo ane aneꞌi iꞌoxonu noxilo ꞌo, xo aneꞌiilavusou lexemii maꞌia ane aneꞌi iꞌoxonu ne uasi.” Ia aneꞌimiꞌoxonu vilaꞌi vile soumimilaꞌanu tokolomou Iesu noxiꞌavilevilesi.

35 ✡Io, ta mitema mitutulu sou mimamalei, ia ta tatilanoxiꞌa ta Iutaia mimolovilaꞌisou la mivikalanu aloxo ꞌo,“Anu mupamaulineꞌi ta mitema vaꞌavaꞌaxu, ia lexe anuKalisito noxou Lataua e Anu musosovosou lexe Anu naꞌu,la Anu molu upamaulinu.”

36✡La ta mitema sou ꞌotoꞌoto kalumo mimolovilaꞌisou,kamineꞌe ꞌalai noxou sou lexe ilosou uaini ane sixula. 37Laaneꞌi mivikala aloxo ꞌo, “Ia lexe nini tatananu tuala neIutaia, la nini mene napamaulineni.”

38 Aneꞌi mililixu Iesu no ovu valautu, la mikaukavuvaikala lamana vile misakiinu teitexi noxou Iesu kisoualoxo ꞌo, “Itema ane ꞌo ne, Anu tatananu tuala noxiꞌa taIutaia.”

39 Ia vile noxiꞌa tamei emililixaꞌa iloꞌa Iesu ne, muvikalamasua mulai noxou Iesu aloxo ꞌo, “Lexe nini Kalisito, lanapamaulinenge nengeꞌa!”

40 Ia ane vile mulomusou mine muvikala loxo ne, lamukaitolonu sou muvikala aloxo ꞌo, “Nini namamaꞌunoxou Lataua uasi? Nenge nengeꞌa, tenoꞌu navunavu iouvilesisi. 41 Ia navunavu noxinge nengei ꞌo, anu umomomono anu ꞌilixo e nenge nengei teꞌoxonu. Ia itema ane ꞌo,uꞌoxonu ꞌilixo vile masua uasi.”

42 La anumuvikalanu Iesu aloxo ꞌo, “Iesu, lexe nini nalaixe naxali no tuala noxou Lataua, la naxavutalaleli.”

43 La Iesumuvikalanu aloxo ꞌo, “Eni avikalanenimaninalexe vaimomo ꞌo, la nenge nengei taxolu no opo loxotoloe Lataua uxolu no anu.”

Iesu Musoli(Mat 27:45-56; Mak 15:33-41; Ioa 19:28-30)

44 Xe iliꞌi no mine aso anu asou ukulupa, la isivoxo mu-taasouxalexalee tuatualamukalusi,mole aso iou tatalu no✡ 23:35: Lex 22:7-8 ✡ 23:36: Lex 69:21

LUKA 23:45 117 LUKA 23:54ꞌoloꞌolovoxo. 45✡Xo aso lamanaxu ne, mukalu xe lavalavae mulili no nano no tani tila noxou Lataua ne, mukakaatamomolu teitexi mulai mupeꞌe no lia. 46 La Iesu muꞌavatoxoxaꞌa aloxo ꞌo, “Mamilo, eni aꞌitalonu uleeleli ulai noavone.” Anu muvikala aloxo ne mukalu, la mulapulapuulu sou musoli.

47 Ioxe, itema tila sou uulaxuneꞌi tamitema sou ꞌotoꞌotoitemaxu taꞌuve mumaisou mii ane muxali noxou Iesu, lamuꞌitinu Lataua ualasou, la muvikala aloxo ꞌo, “Maninamusuku lexe itema ano ꞌo ne, Anu mulapu manina.” 48 Iata mitema tavuꞌalo ane mineꞌe mipita sou misasaxisoumimii e miꞌoxo noxou Iesu ne, la aneꞌi taneꞌixu momitamasou toxoxaꞌa, ka milivu milai no taasiꞌa. 49 Ia tamitema tavuꞌalo ane milavusou Iesu iloꞌa ta sema anemimulinu Iesu iloꞌameꞌa ne Xalilaia ne, mitutulu no paxa,io mimaisou mimii ane aneꞌi miꞌoxonu noxou ne.

Iosepu Muꞌasixu Iesu(Mat 27:57-61; Mak 15:42-47; Ioa 19:38-42)

50-52 Xe Iesu musoli mukalu, la itema vile ualasou lexeIosepu mulai noxou Pilato sou mulingau Iesu vasimolu.Anu vile noxiꞌa ta tatila sou ipotosou tuꞌutuꞌumaxu noxiꞌata mitema mo anu itema vile laixe mo mulapu manina.Ia anu uꞌosasou vaikala ane ta menexu misakiinu soumiꞌoxonu noxou Iesu ne uasi. Ia anu molu no tuala neAlimatia no xalee lia tila ne Iutaia mo anu uxomaiousaxisaxilaꞌu noxou Lataua uneꞌe. 53 Pilato muvikala eenoxou Iosepu, la sou anu mulai mulaxalixu Iesu vasimoluteitexi no ovu valautu sou muluꞌe no lia. Mukalu, lasou munoꞌu lavalava vile keakea sou mukupoonu Iesuvasimolu no anu. Mukupoonumukalu, la soumutavulenuvasimolu mulailixu no lulu vile no lavoꞌo taxanu. Io luluane ne iꞌasixu itema vile no anu uao. 54 Xo voxo ane ne,anu voxo sou lalaxii sou voxo Tavuna. Mo anu a ꞌalai souvoxo Tavuna usoko.✡ 23:45: Eva 6:19-20; 10:19-20

LUKA 23:55 118 LUKA 24:1055 Ta sema ane iloꞌa Iesu meꞌa ne Xalilaia, mineꞌe ne

mimulinu Iosepu sou milai mimaisou lulu xe mimaisouIosepu lexe uꞌasixu Iesu a loxovaa. 56 ✡Aneꞌi mimaisoumukalu, la aneꞌi milivu milai no tani sou milalaxiinulamalasile ilou lexa ane tumaꞌu lailaixe. Ia aneꞌi mimaꞌilano voxo Tavuna sou mimulinu lapuloto sou voxo ane ne.

24Iesu Mutulu no Anu Soli(Mat 28:1-10; Mak 16:1-8; Ioa 20:1-10)

1 Voxo Tavuna mukalu, xe iliꞌi no anu voxo vile nokakau manina, la ta sema minoꞌu lamalasile ane aneꞌimilalaxiinu ne sou milaixu no lulu. 2 Aneꞌi milai lamimaisou lavoꞌo emipipalou soumutaluxu lulu anaxu ne,mipipaloumomuxexee. 3 Ia aneꞌi miꞌuna sou lexe imaisouTila Iesu vasimolu, la uai la uasi. 4Aneꞌimitutulu taneꞌi lili,io alaxu vilesisi, la ta mitema tamei tokolomoxaꞌa keakealoxo leleꞌe lamixu ne, ilou mixali mitulu no paꞌumeꞌa. 5 Lata sema ne, miꞌume la mitangatulu mulai no lia. Ia tamitema tamei ne mivikalaneꞌi aloxo ꞌo, “Tavaꞌu loxovaa,la sou ngingi ngakakamulinu itema ane mumauli ne notualasiꞌa ta mitema ane misoisoli ꞌo? 6 ✡Anu uxolu ꞌo lauasi. Anu mumauli ne! Ngingi ngaxavutalanu vaivaikalaane Anu muvikalangengixu no mine uao ngingi ngongiꞌangexolu ne Xalilaia sio. 7Anu muvikalangengi lexe ItemaꞌOlu ne, iꞌitalonu ulai no avoꞌa ta mitema sou ꞌiliꞌilixomasumasua sou ililixu no ovu valautu mo ivau usoli, xevoxo tatalusou, la Anu umauli la.” 8 Aneꞌi ta mitematamei ne, mivikalaneꞌi aloxo ne, la sou aneꞌi mixavutalanuvaikala noxou Iesu.

9 No mine aneꞌi meꞌa no lulu milivu milai, la miaꞌaloxumimii ane aneꞌi mimaisou ne noxiꞌa aneꞌi mavulovexa momuluꞌe no lia vile iloꞌa ta mitema ane iloꞌa mixolu ne.10 Ta sema ane miaꞌaloxu mimii ane ne noxiꞌa ta mitema✡ 23:56: Mul 20:10; Lap 5:14 ✡ 24:6: Luk 9:22

LUKA 24:11 119 LUKA 24:20sou xaixai noxou Iesu ne, ualaualasiꞌa aloxo. Vile noxiꞌaualasie lexe Malia sie Maxatale xe vile ualasie lexe Ioanaxe vile ualasie lexe Malia ane Iakovo nenu mo ta semamoseꞌi la. 11 Ta sema miaꞌaloiꞌa aloxo ne, ia aneꞌi imux-amuxaxu taneꞌi no anu vaikalaiꞌa ne uasi, xo vaikalaiꞌa nemutama mii vitanisi. 12Xe Pita muavuti, la muiave mulaino lulu. Xe muxali, la mulanga sou muiaꞌili muꞌunasi, lamumaisou lavalava keakea ne muxexe mutaꞌolu vitanisi.La sou anu mulivu mulai, ia muxavutala piena no anu miiane muxali ne.

Iesu Iloꞌa ta Mitema Tamei Mivivikala no Voteꞌi Ulai neEmausi

(Mak 16:12-13)13 Xe no voxo ane nesi, la ta molomolo tamei noxou

Iesu ilou milutu ne Ielusalemu sou lexe ilai no tuala vileilemo lexe Emausi. Tuala tila ne Ielusalemu xe tuala neEmausi ne, lovaxaꞌa ilou loxo Kilo Mita mavulovexa momuluꞌe no lia vile. 14Aneꞌi ilou mimuamuaꞌi milai, la iloumivivikalasou mimii tavuꞌalo e muxali noxou Iesu. 15 Iloumivivikala aloxo ne, la Iesu muneꞌe ꞌalai noxiꞌa ilou souiloꞌa mimuamuaꞌi mikei. 16 Ia aneꞌi ilou imomomo souitongonu lexe anu Iesu ane uasi, xo mii vile mutaluxaꞌa.

17 La Anu mutaliꞌisiꞌa aloxo ꞌo, “Ngingi ngongou nga-muamuaꞌi ꞌo, la ngavaaveisou mii maꞌia ne?”

Anu mutaliꞌisiꞌa aloxo ne, la aneꞌi ilou mitulusi moleieꞌi mupalulu. 18 Xe vile noxiꞌa ilou ualasou lexe Kileopamuavuti, la mutaliꞌisou aloxo ꞌo, “Nini vile noxiꞌa tamitema tavuꞌalo mineꞌe mipita ne Ielusalemu, ia loxovaala sou ninisisi nalavusou mimii ane muxali malao neIelusalemu ne uasi?”

19 La Iesu mukolineꞌi lexe, “Mii maꞌia ane muxaline Ielusalemu ne?” La aneꞌi mikolinu aloxo ꞌo, “Nexitevaaveisou mimii e muxali noxou Iesu sie Nasaleti. Anuitema sou palomatanamomiimaꞌia ane Anumuvikalamomuꞌoxonu ne, xaviinumisevile no iou Latauamo noxiꞌa tamitemakalumo. 20 Ia ta tatilasiꞌa ta ailiꞌi iloꞌa ta tatilasingene, miꞌitalonu no avolu Pilato sou misakii vaikalasou la

LUKA 24:21 120 LUKA 24:32mivau mo mililixu no ovu valautu. 21 ✡Ia nexi temolotanexi lexeAnu itema anene souululusixe no anu sakisakinoxiꞌa ta Romu. La aneꞌi mililixu no ovu valautu momivau musoli. Mo voxo tatalusou ane vaimomo ꞌo. 22 Lata sema seꞌi noxixe miꞌoxonexi tekuluke. Xo no minekakau manina ꞌo, la aneꞌi milai no lulu, 23 ia imaisou Iesuvasimolu uasi. La sou aneꞌi milivu mineꞌe la mivikalanexilexe aneꞌi mimaisiꞌa ta angelo mo ta angelo mivikalaneꞌilexe anu mutulu no anu soli. 24✡Xe aneꞌi moseꞌi noxixekalumo milai no lulu, la mimaisou mimii iouvilesisi aloxota sema milemolu ne, ia ixalisou Iesu vasimolu uasi.”

25 Xe Iesu muavuti, la muvikalaneꞌi ilou aloxo ꞌo,“Ngingi ngongou ne, ta mitema sou xovulaulau! Mokalumo ngingi kisinge lamana sou ngamuxaxu tangengino anu vaivaikala noxiꞌa ta mitema sou palomatana uasi!26 ✡Aloxo ne, la loxovaa la sou ngingi ngalavusou lexeKalisito ne utavule tuꞌutuꞌumaxu tei, ka io sou uꞌunalai nolamana noxou Lataua no opo loxotolo uasi?” 27✡Xe Anumuavuti, la muvikalaneꞌi ilou sou mululusou vaivaikalalaaxu e LavukuTavunamukalusi loxo usokono anu lavukunoxou Mosesi mo noxiꞌa ta mitema sou palomatanamikaukavunusou anu Iesu.

28 Xe aneꞌi iloꞌa mimuamuaꞌi milai mixali ꞌalai no tualaane lexe aneꞌi ilou ilai no anu ne, la Iesu mumaxaꞌu lexeAnu uluale sou ulai avile. 29 La sou aneꞌi ilou mitalosoulexe, “Nengeꞌa taxolu xo aso muluꞌelai mo anu asouꞌolovoxo.” La sou Anu muꞌuna sou iloꞌa mixolu no nanono tani ne.

30Xe iliꞌi, la aneꞌi iloꞌa mixolu no luusou laꞌilali sou lexeiloꞌa iꞌani. La Iesu munoꞌu veleti vile sou muvikala laixeno anu mulai noxou Lataua, ka museꞌiseꞌinu sou mulosiꞌailou. 31Anumuꞌoxonu aloxo ne, la mii e mutaluxu ieꞌi iloune, muxexe momitongonu lexe Anu Iesu. Ia alaxu vilesisiꞌo, la Anu tasiꞌuxu mo aneꞌi ilou imaisou la uasi. 32 La sou✡ 24:21: Luk 19:11; Apo 1:6 ✡ 24:24: Ioa 20:3-10 ✡ 24:26: Luk 9:22✡ 24:27: Lex 22:1-21; Ais 53

LUKA 24:33 121 LUKA 24:42aneꞌi iloumivivikalaneꞌi ngatoꞌo aloxo ꞌo, “Nomine nengenengeꞌa temuamuaꞌi no voteꞌi, io Anu muvivikalanengesou mululusou vaikala laaxu e muxolu no anu LavukuTavuna teinu ne, la nenge nengei texamuli lexe oponengemuꞌosa manina.”

33 Aneꞌi mivikala aloxo ne mukalu, la alaxu vilesisi ꞌo,la ilou miavuti sou mitulu milivu ne Ielusalemu. Mixali,la mixalisiꞌa aneꞌi mavulovexa mo muluꞌe no lia vile iloꞌata menexiꞌa a ipipita ixoxolu. 34 ✡La aneꞌi mivikalaneꞌialoxo ꞌo, “Manina musuku lexe Tilasinge ne, mutulu noanu soli ne mo Anu mupalaꞌa noxou Saimoni!” 35 La souilou miaꞌaloiꞌa no anu mimii ane muxali noxiꞌa ilou novoteꞌi, mo miaꞌaloiꞌa kalumo lexe no mine Iesu museꞌinuveleti ka mulosiꞌa ilou, la aneꞌi ilou mitongonu lexe AnuIesusi Anu anesi.

Iesu Mupalaꞌa Noxiꞌa ta Molomolo Noxou(Mat 28:16-20; Mak 16:14-18; Ioa 20:19-23; Apo 1:6-8)

36 Ta molomolo noxou uao iaꞌaloiꞌa ngatongatoꞌo, ioIesu molu muxali mutulu no taiineꞌi sou muvikalaneꞌialoxo ꞌo, “Opo seꞌisisi noxou Lataua uxolu noxinge.”

37 ✡La aneꞌi mikuluke mo miꞌume, xo mixavutala lexeaneꞌi mimaisou ulee xaleꞌa ane. 38 Ia Anu mutaliꞌisiꞌaaloxo ꞌo, “Tavaꞌu loxovaa, la sou ngingi ngekuluke mongexavutala piena? 39 Ngamaisou avolo ilou tavaꞌilo mongakasilo. Xo enisi ano ꞌo mo xiasileli ilou xileli a uxoluꞌo. Ia ulee xaleꞌa vile ne, vasimolu loxo eni e ngingingamaisilo ꞌo uasi.”

40 Anumuvikalaneꞌi aloxo ne mukalu, la sou mumaxaꞌuavolu ilou tavaꞌu noxiꞌa. 41 La aneꞌi miꞌosa mo mikulukemanina musuku, ia imomomo sou imuxamuxaxu taneꞌinoxou manina uasi. La anu Iesu mutaliꞌisiꞌa aloxo ꞌo,“Ngingi ngenge laꞌilali seꞌi ꞌa uai ne?” 42 La sou aneꞌi✡ 24:34: 1Ko 15:4-5 ✡ 24:37: Mat 14:26

LUKA 24:43 122 LUKA 24:53milosou sinanapaꞌusouvile emixutuxu sou lexeAnuuꞌou.43 La Anu munoꞌu sou muꞌou no ieꞌi.

44✡Muꞌoumukalu, lamuvikalaneꞌi la aloxo ꞌo, “No voxoane uao nenge nengeꞌa texoxolu ꞌo, la eni evikalangengialoxo ꞌo. Mimii mukalusi e mikaukavunusilo no anuLavuku noxou Mosesi mo noxiꞌa ta mitema sou palo-matana xe no anu Lavuku sou Lexe ne, uxali manina.”

45 Mo Anu mulamanalixu xavutalaiꞌa sou ilavusouvaivaikala muxolu no anu Lavuku Tavuna. 46 La Anumuvikalaneꞌi la aloxo ꞌo, “Vaivaikala ane muxolu no anuLavuku Tavuna teinu ne muvikala aloxo ꞌo. Kalisitone, Anu utavule tuꞌutuꞌumaxu xe voxo tatalusou, la Anuutulu no anu soli, 47 sou lexe aneꞌi ane ixiu oponeꞌimo ipalaꞌanixu ꞌiliꞌilixo masumasua noxiꞌa noxou Latauamo imuxaxu taneꞌi noxilo, la anu Lataua uxiu tumalouuꞌiliꞌilixo masumasua noxiꞌa. La sou aneꞌi isoko iaꞌaloxuaꞌalo ane ne ne Ielusalemu tei, ka sou iaꞌaloxu ulai noxiꞌata mitema no xalexalee tuatuala ukalusi. 48 ✡Ngingingemaisou mimii ane muxali no iengi, la sou ngingingaaꞌaloxu aꞌalo ane ne. 49✡Ioxe, iliꞌi la eni alosinge miiane Mamilo musakiinu vaikala sou lexe Anu ulosinge. Iangingi ngaxolumo ngaxomaioumii ane ne no tuala tila ꞌo,ulai utalo no anu voxo ane Lataua ulosinge xavi ane moluteitexi.”

Lataua Mulivunoxu Iesu Mulai no Opo Loxotolo(Mak 16:19-20; Apo 1:9-11)

50 Iesu muvikalaneꞌi aloxo ne mukalu, la Anu munoꞌasou iloꞌa milai ne Vetania la Anu mutolosou avolu mu-lai teitexi sou mualusiꞌa. 51 Anu uao ualusiꞌa sio, laLataua munoꞌu Iesu sou muꞌumesiꞌa mulai teiteixi no opoloxotolo. 52 La aneꞌi mixolaꞌu tavaꞌa sou milotu mulainoxou. Mukalu, la aneꞌimiꞌosamanina soumilivumilai neIelusalemu. 53 Xe iliꞌi, la aneꞌi ixoxolu no nano no taasou✡ 24:44: Luk 9:22 ✡ 24:48: Ioa 15:27; Apo 1:8 ✡ 24:49: Ioa 14:16;15:26; Apo 1:4

LUKA 24:53 123 LUKA 24:53lalotu tatila noxou Lataua ne, sou iꞌitiꞌitinu Lataua ualasouutotomu.

124Vaikala Noxou Lataua

The New Testament plus Genesis and Jonah in the Ata language ofWest New Britain, Papua New Guinea

Buk Stat, Jona, na Nupela Testamen long tokples Pele-Ata longNiugini

Copyright © 2009 The Bible Society of Papua New GuineaLanguage: Pele-AtaTranslation by: Wycliffe Bible TranslatorsThis translation is made available to you under the terms of the Creative CommonsAttribution-Noncommercial-No Derivatives license 4.0.Youmay share and redistribute this Bible translation or extracts from it in any format,provided that:

You include the above copyright and source information.You do not sell this work for a profit.You do not change any of the words or punctuation of the Scriptures.

Pictures includedwith Scriptures and other documents on this site are licensed just forusewith those Scriptures and documents. For other uses, please contact the respectivecopyright owners.2013-01-05UpdateseBible.org

PDF generated using Haiola and XeLaTeX on 17 Nov 2018 from source files dated 29Nov 20174bfa18b4-9930-59a7-95c7-466b1629bee3