A EUROPA MEDIEVAL (PARTE 2)

03. A Península Ibérica (séculos XI-XV)03.1. A expansión cristiá (1031-1250)• Situación política (1031-1085)• Al-Ándalus

• Taifas (1031) destacan Sevilla, Toledo, Badaxoz e Zaragoza.• Os cristiáns aproveitan a división para conquistar territorios e

cobrar impostos en ouro (parias).• Reinos cristiáns hispánicos

• Os reis feudais repartían como herdanza os seus territorios ou outorgaban una parte como dote (Sancho III o Maior).

• Aragón: herdado como reino por Ramiro I, fillo de Sancho III. Uniu os condado de Sobrarbe e Ribagorza.

• Navarra: núcleo de poder de Sancho III, limitadas posibilidades de expansión cara ao sur.

• Castela: xurdiu cando Sancho III o Maior legou o condado a Fernando I, que se proclamou rei. Vinculado ao reino de León durante o seu reinado.

• O Reino de León viuse superado por Castela. Mantiveron vínculos tras a morte de Fernando I. Sucesivas unións e separación durante o século XII• Afonso VI, rei de Castela e León, tomou Toledo en

1085, antiga capital do reino visigodo.

• Situación política de 1085 a 1212• Al-Ándalus

• Tras a conquista de Toledo, os reis de taifas piden axuda aos almorábides.

• A súa chegada detivo o avance cristiá e logrou a reunificación de Al-Ándalus ata o s. XII.

• Aragón• Crecemento con Afonso I conquistas de Zaragoza, parte do val

do Ebro e chega ata o sistema ibérico.• 1137 voda Ramón Berenguer IV e Petronila unión dos

Condados Cataláns e Aragón + patrimonio no Midi francés. Continúa a expansión cara ao sur (Afonso II).

• León e Castela• Unidos por Afonso VI. Conquista das terras do Texo con Afonso

VII. Nova separación en 1157• Portugal

• Parte de León dote para Henrique de Borgoña ao casar coa filla de Afonso VI. Independencia en 1128. Reino en 1143.

• Conquista de Lisboa en 1147.

• Segunda metade s. XII invasión almohade. Reuniron o territorio andalusí con capital en Sevilla.• Obstaculizaron a expansión cristiá ata a súa derrota na

batalla das Navas de Tolosa (1212).

• Situación política de 1212 a 1250• Batalla das Navas de Tolosa (1212) ocupación do Val do

Guadalquivir.• Portugal

• Conquista de Faro en 1249 fin expansión.• León e Castela

• Unión definitiva de Castela e León con Fernando III (1230).• Conquistas de Córdoba, Sevilla e Murcia.

• Navarra• Relación con Francia.

• Aragón• Perdeu o seu patrimonio no Midi na batalla de Muret.• Xaime I conquistou Illas Baleares e Valencia.

• Al-Ándalus• En 1250 só queda o Reino Nazarí de Granada

• A expansión repoboadora• Presuria: outorgar a propiedade dunha terra a todo o que

puidese tomala e cultivala.• Concellos: asentamentos concentrados aos que o rei concedía un

foro. • Repartimento: a cada poboador outorgábaselle un lote de terras.• Capitulación: pacto onde se prermitía a permanencia dos

musulmáns, respectando as súas propiedades e relixión.

Sociedade e economía de fronteira• Organización social condicionada pola fronteira

vantaxes e liberdade.• Tensión militar peso dos gandeiros. • Ordes militares (Alcántara e Santiago) orde relixiosa +

institución cabaleiresca.• Desevolvemento económico a partir do s. XIII.• Economía dos reinos cristiáns:

• Castela e León rabaños transhumantes de ovellas meiriñas produción de la de gran calidade. Explotación a través da Mesta que controlaba as vereas.• A la comerciábase en feiras (Medina do Campo, Burgos)

Mariños vascos e cántabros a exportaban ata Flandres. • Coroa de Aragón comercio marítimo. Artesanía e comercio

en Barcelona, Valencia e Palma de Mallorca. Exportación de produtos peninsulares e importación dende Oriente (especias, seda).

03.2. A Baixa Idade Media na Península IbéricaEvolución política• S. XIV e XV conflitos entre reinos cristiáns e guerras

civís os nobres buscaban defender e ampliar os seus privilexios e os reis querían restarlles poder. • Castela guerra entre Pedro I de Castela e Henrique

de Trastámara. Victoria de Henrique II ascenso da dinastía dos Trastámara. Aumento da autoridade real.• Aragón Martiño I morreu sen descendencia.

Compromiso de Caspe dinastía dos Trastámara como reis de Aragón poder limitado polas institucións dos reinos que formaban a coroa.

• Coroa de Aragón: expansión polo Mediterráneo para defender os seus intereses comerciais.• Coroa de Castela: incoporou Canarias e territorios

próximos a Xibraltar.• Reino Nazarí de Granada: subsistiu ata 1492. Boa

situación económica pero perdeu territorios.

As transformacións sociais e económicas• S. XIV crise demográfica (fame, guerras e peste).

Consecuencias económicas: diminución da produción agrícola e abandono de campos. Ruina de comerciantes e artesáns en Aragón.• Conflitos sociais crise do sistema feudal:• Entre nobres: inseguridade que afectou as economías

campesiñas e burguesas.• Antiseñoriais: os señores afianzaron os seus dereitos

sobre os servos sublevacións campesiñas (irmandiños en Galicia e pagesos de remença en Cataluña).• Nas cidades: loitas entre artesáns (Busca) e patriciado

urbano (Biga) en Barcelona.• Relixiosos: asalto das xuderías e matanzas de xudeus

(1391) en Castela e Aragón.