pnt sul ap05jun
DESCRIPTION
TeatroTRANSCRIPT
-
PONTOTEATROPNTEATROAssociaoCulturalPortoPortugalNPC509792596 [email protected]
20
CONFERNCIA/MESAREDONDAADRAMATURGIACONTEMPORNEAALEM
NOPANORAMATEATRALPORTUGUS34FITEITeatroNacionalSoJoo
O
-
PONTOTEATROPNTEATROAssociaoCulturalPortoPortugalNPC509792596 [email protected]
1
CONFERNCIA/MESAREDONDAADRAMATURGIACONTEMPORNEAALEMNOPANORAMATEATRALPORTUGUScomMANFREDKARGE,MARIAHELENASERDIO,HELENATOPA,EMANUELDESOUSAmoderaoMRIOMOUTINHO34FITEIFestivalInternacionaldeTeatrodeExpressoIbricaTeatroNacionalSoJoo,SaloNobre,5Junho2011,11h0013h00
*
Porocasiodaestreianacionalno34FITEIdeSUL,peaqueadaptaDieEroberungdesSdpols(1985)deManfredKarge,aPontoTeatro,plataformaartsticaquedesenvolvepesquisanocampodasartesperformativasedoteatro,promoveuaconferncia/mesaredondadedicadaadaptao/traduodadramaturgiacontemporneaAlemnopanoramateatralPortugus.OdramaturgoeencenadorAlemoManfredKargefoioconvidadodehonradainiciativa,quecontoucomapresenadeEmanueldeSousa(fundadoredirectorartsticodaPontoTeatro,queassinouaencenaodeSul),deHelenaTopa(tradutoradeDieEroberungdesSdpols/AConquistadoPloSul),deMariaHelenaSerdio(investigadoradoCentrodeEstudosdeTeatroepresidentedadirecodaAssociaoPortuguesadeCrticosdeTeatro),edeMrioMoutinho(directordoFestivalInternacionaldeTeatrodeExpressoIbrica).Aconferncia/mesaredondacontoucomoapoiodoGoetheInstitutPortugal,FestivalInternacionaldeTeatrodeExpressoIbricaeTeatroNacionalSoJoo.AtraduoconsecutivadasintervenesconvidadosemAlemoePortugusdosoradoresfoiasseguradaporSabineMerzenich.Atranscriodaconferncia/mesaredondafoielaboradaapartirdagravaoudiodoevento,tendosidoanotadasemcadaintervenoaspausasparatraduocomaseguintesimbologiagrfica:
*
MrioMoutinho Muitobomdia!Eutenhoquecomearpordizerquefuieuque
chegueiatrasado.Istodecumprirfunesdiversas,nomeadamenteexerceromeudireitodevoto,acaboupormeatrasarumpouco,maisdoqueaquilocomqueestavaacontar,edepoisnohaviatxis,enfimMuitobomdiaatodos!Antesdemaisnada,eugostavadeapresentaraspessoaspresentesnamesacabeadaqualseencontraodramaturgoAlemo,ManfredKarge.MariaHelenaSerdio,HelenaTopa,EmanueldeSousaetambmSabineMerzenich.Gostavadevosdizerque,independentementedeapresentarcadaumadestaspessoassobejamenteconhecidasdetodosns,comenormeprazerque,nombitodoFITEI,esteencontroserealiza.Temsidohabitual,semprequepossvelequeascondiesseproporcionam,trazerataofestivaldramaturgoseoutraspessoasligadasaoTeatroasquaistmenriquecidoahistria
-
PONTOTEATROPNTEATROAssociaoCulturalPortoPortugalNPC509792596 [email protected]
2
dofestivalcomasuapresena.AindarecentementetivemosaquientrensJuanMayorga1oqualorientouumamasterclasstendoapresentadoduasdassuasobrasnombitodofestival.Destavez,emboranotendosidoumainiciativadoFITEImassimdaPontoTeatrodevodizererealaristocomtodaaclarezaapresenadeManfredKarge,parans,extremamenteimportante.APontoTeatroumacompanhianovanacidadedoPortoqueintegrouesteciclo2organizadopeloFITEIcomaajudapreciosadaJulietaGuimaresoqualtentouabrirumajanelaparaopblicodoPortomastambmparaacrticainternacionalquenosvisita,mostrandoalgunsgruposqueestoaaparecernacidadedoPorto,vindoelesdasmaisdiversasescolasenoescolasecomprojectosmuitodiversificados.QuandooEmanueleosoutroselementosdaPontoTeatronosapresentaramenosfalaramdapossibilidadedefazermosestaconversa,imediatamentensaceitamoseentusiasticamentepensamosqueestaconversapoderiaserintegradaedeveriaserintegradanaprogramaodoFITEI.Dizia,portanto,quefoicomgrandeprazerquensaceitamosestedesafiodaPontoTeatro,umadasnovascompanhiasquesurgiramnacidadedoPorto,emboraosseuselementosjtenhamobviamentehistorialnoutrasestruturas;e,antesdepassarapalavraaosnossosconvidados,queriaaindarealaraptimaideiadeconvidaroautorparaestarpresentenaestreiadasuapea3[SUL]emPortugaledarnosoportunidadedeconheceroautoredefalarmosdasuaobraenos.Portanto,agradeoapresenadoManfredKargeedosnossosconvidados,MariaHelenaSerdioeHelenaTopa.,parans,umahonratervosaqui.Entovamoscomearafalarsobreoquenostrazaqui.Nohpropriamenteumaordemestabelecida,portanto,eupropunhaqueaMariaHelenaSerdiofizesseumaprimeiraintervenoque,obviamente,levaraoutrasquestes.
MariaHSerdio Emprimeirolugar,euqueriaagradecermuitoaoFITEIporesteamvelconvite,PontoTeatropelodesafioquemefezprepararalgumascoisasnestemomentodoanolectivoumbocadinhomaiscomplicadodoquensgostaramos.Portanto,osagradecimentosa
1OautorespanholJuanMayorga(Madrid,1965)orientouamasterclassEscritaContemporneaparaTeatroemEspanha',dirigidaaestudantesdeteatro,jornalismoecinemano31FITEI,em2008,tendosidoapresentadasnombitodofestivalasobrasltimasPalavrasdoGorilaAlbinoeORapazdaltimaFila/PalavradeCo/BuchaeEstica,ambaspelosArtistasUnidos.2Integradono34FITEI,ocicloVodeEscadas,comissariadoporJulietaGuimares,pretendeudardestaqueadiversasestruturasdeartesperformativasedoteatroemgeralqueapareceramnoPortonosltimosanos,nomeadamenteaRadar360,Bisturi,ATurma,ErvaDaninha,ReiSemRoupaeaPontoTeatro.Maisinformaesemwww.fitei.com3APontoTeatroapresentouSUL,apartirdeDieEroberungdesSdpols/AConquistadoPloSul(1985)deManfredKarge,comtraduodeHelenaTopaeencenaodeEmanueldeSousa,emestreianacionalnoTeatroHelenaSeCosta,nombitodocicloVodeEscadas,no34FITEI,pelaPontoTeatro.Maisinformaesemwww.pontoteatro.com
-
PONTOTEATROPNTEATROAssociaoCulturalPortoPortugalNPC509792596 [email protected]
3
ambos.RelativamentesquestesquepodecolocarumautorAlemoempresenanestemomentoeeuficomuitofelizporpodermosconhecerautoresqueestoaproduzirequeveminterferircomoteatroPortugustenhodoistiposdeargumentosquegostariadedesenvolver.UmdizrespeitoaumabasededadosdeteatroemPortugalquetemosnoCentrodeEstudosdeTeatro4equemepermitiuperceberqueosautoresAlemesquetmsidofeitosemPortugalsocercadesetentaeoito,apesardetudo,umnmerobastanterazovel.Masaquiloqueeugostavadepoisdedesenvolverdequemodo,defacto,algunsdestesautoresinterferiramdeumaformamuitovisvelemmomentosimportantesdesaltosqualitativosnoteatroemPortugal.Issoacontecenoapenasporrevelaodeumgrupo,deumactor,deumencenador,masachoquevaimaisfundonaquiloqueempurrar,defacto,oteatroPortugusemdeterminadadireco.Depoispossodesenvolverisso.Osegundotipodequestesquetambmmeforamcolocadas5tmavercomaquiloquesedesignacomooteatrohojeequemuitasvezescolocadocomocortandocomtradiesou,dealgummodo,
4OCentrodeEstudosdeTeatrosediadonaFaculdadedeLetrasdaUniversidadedeLisboaabriuasportasem1994nosentidodeincrementarumaprticaregulardeinvestigaonareadosestudosdeteatro.Ainvestigaohistricaesociolgicaearecolhaefixaodosmateriais,quepermitemoestudonoapenasdoteatroportugus,masdoteatroproduzidoeapresentadoemPortugal,tmsidooscamposprivilegiadospeloCentrodeEstudosdeTeatro,atravsdodesenvolvimentodosprogramasCETbaseBasedeDadossobreoTeatroemPortugal,OPSISBasedeDadosIconogrficadeTeatro,HTPonlineHistriadoTeatroemPortugalonlineeTESOUROEdiocrticadetextosdeteatrodossculosXVIaXIX.Maisinformaesemwww.fl.ul.pt5 Tendoemcontaavastidodatemticattulodamesaredonda,aPontoTeatroenviouantecipadamenteumasriedequestes/subtemaspassveisdeseremabordadosnodiadoeventoosquaisnochegaramasercompletamentedesenvolvidosumavezqueadiscussopropiciououtraslinhasdetrabalhonomeadamentesobreasespecificidadesdatraduodetextosdramticos.Asquestes/subtemasenviadosparaosoradoresforamosseguintes:a) NosimpsioTheFutureofContemporaryDramanoFestivaldeTeatrodeBerlimem2009,FranzWilleconstatouumanovavagadeadaptaesdetextosnodramticoseoutrosprojectosalternativosqueseproduzemsemumtextopropriamentedito.Afacoindependente,porexemplo,trabalhacadavezmaiscomestratgiasperformativasdeparticipaosocialouformaoprodutivadepercepo.
b) NacenateatraldelnguaAlemetambmemPortugal,temsesentidoumacrescentecorrentedeproduesquerecusamserrotuladasaumgneroespecfico,entreolaboratorialeatraduointercultural,aformaodeumatransesttica,queabandonouosgnerosartsticoeteatralemfavordogestodeapresentao,nobaseadonumtextoacabado,pautaoucoreografiafinita.
c) HeinerMllerfoiumdosprimeirosaroubartextosliterriosdoseuhalodeinviolabilidade.Estaestratgiatevebviasrepercussesaopontodeencenadorespensaremestarsobaobrigaoderearranjartextosteatrais.AprticacorrentedeproduodostextosdeMllermostra,noentanto,queoconceitodematerialidadedeMllernoenvolvenecessariamenteamanipulaoindiscriminadadematerialliterrio.DramaturgosparaquemMllerpavimentouocaminhoataopontodeestesseveremcomosamplersprpriadacenadramatrgicaactual,mascomoavaliamosopresentedesenvolvimentodestasnovasprticasaleatriasdeconfigurao.
d) Comoenquadramosaheranabrechtiana,podemosconsiderarquejultrapassamososobjectivosdelineadosnasteoriasavanadasporele,numaescolaquasepsbrechtiana,oucontinuamossemconseguiraplicardeformaprodutivaassuasestratgiasdetransformaosocialatravsdeumprodutodeentretenimento.
e) Adramaturgiacontemporneacomocampodadescobertadeumaidentidadecomum,procurandoumespaoparadiscursosocialeumamissodidcticaeintegrativadeidentidade,temsecomportadofacecriseactual,comoaprpriacrise,deformadiscreta,noobstrutivaetaciturna.Simultaneamente,osteatrosapresentamcadavezmaisumapresenafortedecontedosociopoltico,mascontrariamenteafigurascomoPeterWeissqueusavamopalcocomofrumparaoagitpropdocumentarista,osactuaisencenadoresedirectoresnoseafirmamcomotheatremakerspolticos,mesmotentandoqueoteatrosetorneumlugarparaodiscursosociopoltico.
-
PONTOTEATROPNTEATROAssociaoCulturalPortoPortugalNPC509792596 [email protected]
4
negandoessatradieseerasobreissotambmquegostariadedizerduasoutrscoisas.Noprimeirocaso,dosautoresAlemesfeitosemPortugal,doumecontaque,naqueleconjuntodesetentaeoitoautores,apenasquatrosomulheres.Umaquintamulher,sobretudo,actriz.RefiromeaEdithClever.EissotambmmecolocaproblemassobreadramaturgiaAlem:se,efectivamente,estapercentagemmulheresehomensrealousetemavercommodosnossosdeencontrarmosdentrodaquiloqueadramaturgiaAlemcoisasquenosinteressammaisouquesomaisconhecidas?umadasquestesqueeumecoloco.
ManfredKarge Pelocontrrio,hmuitasmulheres,onmeroaumentoubastantenosltimosdezvinteanos.Cadavezhmaismulheresafazerteatro,aescrever,ouafazerdramaturgia.
ManfredKarge NoestouafalarsdaAlemanha,mastambmdaustriaedaSua.
MariaHSerdio Exactamente.Deixemesdizerlheistoparaentenderaminhapergunta.queeurealmentesestiveatentaAlemanha,nolnguaAlem.Portanto,estacontabilidadenoincluiautoresAustracosnemSuosAlemes.
Relativamenteaalgumasdasquestesquemetinhamsidocolocadas,secalhar,deixvamosparadepoistalvezaHelenatenhaoutrascoisasparaintegrarnestaconversaequetemavercomoquenovoecomalgumasafirmaessobreoteatrodetextoserumteatrojobsoleto,etc.eeupensoquesobreissotambmpodamosdiscutirumpouco:queraquiloqueotextodoSr.ManfredKargequeraquiloquetambmeraoprottipobrechtianoquenotemforosamentequedeclinaroufazerdesapareceraquiloqueumteatrodetextoaointegrarobviamenteoutrotipodeartesasquais,naminhaopinio,sempreexistiram.Sempre,aolongodahistria,existiuadanaeapalhaada,oscortejoseasmascaradas,etc.Portanto,digamos,noumacriaodehojeaconvergncianoespectculodeteatrodetodasestasartesquesonecessriasmasque,dealgummodo,sempreexistiram.Istotemavercomoroteirodequestes6quemetinhamsidocolocadassobreanovadramaturgia.Atquepontoessanovadramaturgiaouonovoteatroumcorteradicalcomaquiloquetemsidooteatro?
6Vernotaanterior.
-
PONTOTEATROPNTEATROAssociaoCulturalPortoPortugalNPC509792596 [email protected]
5
ManfredKarge Nosltimosdoismilanos,oteatropassouporimensosdesenvolvimentos,altosebaixos,renovaes,depoisaretomadetradies,eimpressionanteoqueaguentouoteatroathoje.Souumhomemdoteatrotradicionalrealista.Euexperimentotudooqueexistedenovonoteatro,mesmosvezesnogostandoouquandonomediznada,mastudoissofazpartedodesenvolvimentodoteatroecomoensineiencenaodurantedezanosnaEscolaSuperiordeEncenaodeBerlim,vinascermuitosnovosencenadores,enveredandoporcaminhosnovos,svezesficoespantadoeadmiradocomoscaminhosqueelesseguem;svezes,nomedizemnadamassodesenvolvimentosnaturaisnoteatro;achoquenemtudodevesernecessariamenteassim,masascoisassomesmoassim.issoquelevaoteatroparaafrente.Oqueeuprpriosintocomoavanodaidadequeomeuteatrosetornacadavezmaisminimalista.Cadavezmaissintoanecessidadedasimplicidade,denofazercoisasbombsticas.Sintoquereduzocadavezmaisemelimitoaoessencial.
MariaHSerdio Eento,talvez,euagorapudessefazerumpequenocomentriosobreosdoisespectculosdele[ManfredKarge]quevimosaquiemPortugal.EmLisboa,aBeatrizBatardaemDeHomemparaHomemeesteespectculo[SUL]queagoravi7.Sendoumteatrorealistaumteatroquefazumacertasondagemaotrabalhodaideologianapsicologiadaspersonagens.Portanto,entrandonaquiloqueoterritriodonoconsciente,dequemodoqueissotambmalteraavisodarealidade?Comoquegostadetrabalharesterealismodaquiloqueonorealismodeterminadopelavisoimpregnadadeideologiae,digamosque,assentenumacertaalienao?Nosentidoemque,sendoumteatrorealista,umteatroquenoficapelaobservaodoexterioredealgummodoumareflexosobreomodocomoaideologiavaiorientarapsicologia,anecessidadedeevaso,etc..Nofundo,tudoissotemavercomumrealismoque,apesardetudo,temumaimersonaquiloquesoostrabalhosdapsiquehumana.
7JackwieHose(1982)apresentadopelaprimeiravezemPortugalpeloTeatrodaRainha,em2002,comottuloMaxGericke,nemumacoisanemoutra,comtraduodeAiresGraaeencenaodeFernandoMoraRamos;e,maisrecentemente,peloTeatrodoBairroAlto,em2008,comottuloDeHomemparaHomem,comtraduoedramaturgiadeVeraSanPayodeLemoseencenaodeCarlosAladro,comBeatrizBatardacomoElla/Max.DieEroberungdesSdpols/AConquistadoPloSul(1985)comtraduodeHelenaTopaeencenaodeEmanueldeSousateveasuaestreianacionalnoTeatroHelenaSeCosta,nombitodocicloVodeEscadas,no34FITEI,pelaPontoTeatrocomottuloSUL.
-
PONTOTEATROPNTEATROAssociaoCulturalPortoPortugalNPC509792596 [email protected]
6
ManfredKarge Temquesedistinguirentreoencenadoreoautor;euprprioenceneipeasminhas,primeirasencenaessvezes,atsemquerer,noeraminhainteno,masacabouporacontecer.Paramim,eramuitomaisinteressantesabercomoqueosoutrosreagiamefazemcomapea,mascalhouquefosseeuprprioafazerasprimeirasencenaesdasminhaspeas.Osactoreseosqueparticipavamnaproduodiziam:Paratimuitomaisfcil,porquefostetuqueescrevesteesabesoquequeresdizercomessapea!Eficavasurpreendidoporque,derepente,apeasetornavaquaseumobjectoestranho,nosabiamaisdoqueosoutros.Eracomosefossemdoisuniversos,doisplanosdeideiasdiferentes.Porexemplo,falandonestasduaspeas.EmDeHomemparaHomemeemAConquistadoPloSul,ambastiveramgrandesucessoeforamencenadasemtodoomundo,econtinuamaser,eforamdepoisadaptadasparafilme.Portanto,tiveaoportunidadedeverencenaesmuitodiferentes.Porexemplo,emDeHomemparaHomemqueumtextosemdidasclias,hapenasotextopuro,noditoqualasituaodapersonagemouondequeelaest,oquelevouaquedanascessemencenaesmuitodiferentes,muitodistintas.Econfessoquegostodisso,quandovejoquenascealgodenovo.Nocomo[Samuel]Beckettquegostadedarindicaesprecisasequegostadeverexactamenteamesmacoisaemcemencenaesdiferentes:omesmoolharcomamesmafrase,deprefernciaexactamentenomesmolugar.Euprefirodescobrircoisasnovas.
EmanueldeSousaIssointeressanteporque,defacto,otextoescritonotempraticamentenenhumasdidasclias.otextopelotextoeapartirdadmuitaliberdade.Asindicaesdotempooudolocalondeacenaseprocessaacabamporsermnimas.AHelenatraduziuotexto8etambmreconheceuquesetratadeumaformamuitosintticadelocalizarascenas.oqueoessencialparadeterminadacenaganharumcertosentido.
MariaHSerdio umbocadinhocomoHeinerMller.EmanueldeSousaExacto.MrioMoutinho EntopassavaagoraapalavraDra.HelenaTopa.Emboraseja
dinmicoirinterrompendounsaosoutrosefazendocomentriosoquetornatudomuitomaisinteressante.EficaentoparaofinaloEmanuelparafalardeumacoisaquepessoalmentemeentusiasmasaberqueaformacomochegaramaestetextoequaisforamosgrandesdesafiosqueencontraramquandoofizeram?Masissoficaparadepois.
8EmanueldeSousarefereseaotextoDieEroberungdesSdpols/AconquistadoPloSuldeManfredKarge.
-
PONTOTEATROPNTEATROAssociaoCulturalPortoPortugalNPC509792596 [email protected]
7
HelenaTopa Muitobomdiaatodos.ObrigadoaoFITEI.ObrigadaaoEmanuel
aquiarepresentaraPontoTeatrooconviteeaconfianaquedepositaramemmimaoatriburemmeestatarefadifcilmasquemedeugrandeprazerquefoitraduzirDieEroberungdesSdpols/AConquistadoPloSuldeManfredKarge.Euterminojporquetendoestadoontemumbocadinhonesselugartambmdeterquetraduzirperceboqueaspausastmdeserfeitas.9J,emconversacomoautor,percebiqueumapreocupaodelesaber:Masquemquetraduziuestetexto?Quemteveaousadia?Porque,defacto,noumtextomuitofcildetraduzir.FoiumtextoqueeutraduzitambmcomaajudadatraduoInglesaquejexistiaeque,defacto,foiumaajudapreciosa.Senoteriaquebaterportadoautoroudaeditoraensnemsempretemosmuitasortecomestespedidosdeajuda.Nestecaso,nosentiquefosseassimtofundamental.Defacto,umtextoquetem,dopontodevistapuramentetextual,diversosregistos,diversosnveisdelngua.Estamosafalardeumnveldelngua,podemosdizer,maisliterrio,orelatode[Roald]AmundsendaidaaoPloSul,porexemplo;e,depois,umregistomuitodoquotidiano,depessoasdesempregadasquetmumjargomuitoprprioequetemumalinguagemmuitoviolentaemuitocruaemuitodifcildetransportardeumalnguaparaoutra,assimsemmais;paraalmdealgunspormenoresdodialecto,porexemplo,renano,queaparecemeque,comalgumasorte,conseguidescortinaredescodificarparaPortugusoutentaradaptarparaPortugus.Portanto,istoumpoucoacercadotrabalhoquefoiatraduo.
ManfredKarge Jtivemos[ManfredKargeeHelenaTopa]umaconversasobreissoe
citeiapropsitoumabonitafrasedeumapeadeThomasBernhard,DerWeltverbesserer[OReformadordoMundo],ondeumapersonagemdiz:Nosepodeajudarumtradutor.[risos]Oquequerodizercomestafraseacimadetudoqueotradutor,talcomooescritor,estmuitosozinhocomoseutrabalho,comassuaspreocupaes.EmrelaotraduoInglesa,poracasoeuconheoatraduomasclaroque,normalmente,noconheoastraduestodasnempartedelas,nempossoverificarsetudoestcorrectoeexistesempreesseperigonaturaldeumtradutorseagarrarsajudasqueexistem,porquedefactomuitodifcil.Porexemplo,quandoaHelenadizquepegounatraduoinglesa,elapodecontererrosoufalhasquedepoissepodemreplicar.Essequeoperigo.Porissodesperteiparaesseproblemadatraduodeteatroporque
9 HelenaTopareferiasenecessidadedefazerpausasnodiscursoparaseassegurarumacorrectaeeficientetraduoconsecutiva,tendoemlinhadecontaasuaexperincianatraduoconsecutivadamasterclassVenenoFurtivo:AAscensodoFascismoemBertoltBrechteHeinerMllerorientadaporManfredKargeedirigidaaestudanteseprofissionaisdoteatro,promovidapelaPontoTeatronoTeatroNacionalSoJoo,aquandodaestreiadaproduoSUL.
-
PONTOTEATROPNTEATROAssociaoCulturalPortoPortugalNPC509792596 [email protected]
8
consideroserumenormeproblema,sobretudonoquedizrespeitotraduodotextodramtico.Creioquemuitomaisfciltraduzirromancesouprosa,porquealinguagemtemvriascamadas,existemmuitomaisexplicaes.Enquantoalinguagemdoteatrodramticomuitomaisparca,maisdirecta,muitasvezesatvivedesinaisepordetrsdotextoqueest,muitasvezes,overdadeiroteatro.aquiaqueeu,enquantoautorehomemdoteatro,chamoVorgnge[subtextos],portanto,tudoaquiloquesepassapordetrsdotexto.Quandootextonopreciso,oproblemaaumenta,ecreioqueumproblemaespecficonatraduodetextosdramticos.Amim,parecemequenaprosaascoisasestomaissimplificadas;naprosa,otradutorpodedarmaiserros,porassimdizer.Quandoherrosnatraduodotextodramtico,estestmumefeitomuitomaior,somuitomaisnotriosdoquenaprosa.Seriaumassuntorealmenteadebaterever,comexemplosdetraduesdotextodramtico,oquesignificatraduzirestetipodetexto.
EmanueldeSousaEsteprocessofoideverasactivo.Defacto,atraduoInglesapermitiuabriralgumasportasmas,paraodialectomaisespecficoqueoManfredimpsnotexto,nomeadamenteodazonadeRuhr,tivemosquevoltarsempregnesedodialectoedalnguagermnicaparaconseguirtraduzir,umavezquehavia,defacto,diversasfalhasnatraduoInglesaquenorepresentavamounoassinalavamvoltandonoodosinalaquiloquepensamosqueoManfredpretendiacomdeterminadacena,ou,pelomenos,aquiloquensactivamosnessacena.Defacto,notamsealgumasdistoresparaconseguiraproximarotextoouacenaaumarealidadeInglesa,adaptaesparapermitirmelhorlocalizarotextonumaInglaterradosanosnoventaquandoestefoilevadocenanoTraverseTheatre10.Variaesdooriginalqueaquitentamosrecuperaromaispossvel.
ManfredKarge Ontemfalmos[ManfredKargeeHelenaTopa]sobreisso,sobreatraduo.EumbomexemploadificuldadedetraduzirumaexpressoAlem,JackewieHose,queumttuloperfeitoparaestapeaporqueJackewieHoseumaexpressoidiomticaquesignificaemprincpiotantofazvamosporestecaminho,vamosporaquelecaminho,eseoscaminhossoiguais,entodigoJackewieHoseliteralmente,casacocomocalas.Todasaslnguastmestetipodeexpresses,dealgummodo.Porexemplo,emFrancs,humequivalente:blondbonnet,bonnetblond[brancochapu,chapubranco].Ontemestivemosaversehaveriaumacoisaparecidaemportugus,noencontrmos,masdecertezaqueexistealgodesemelhante.EnoAlemoaexpressoserveperfeitamente
10OTraverseTheatre,emEdimburgo,produziuotextoJackewieHose/MantoManem1987comTildaSwitonnopapeldeElla/MaxeDieEroberungdesSdpols/TheConquestoftheSouthPoleem1988comAlanCummingnopapeldeSlupianekamboscomtraduodeTinchMintereAnthonyVivisecomencenaodeStephenUnwin,tendosidotransferidasposteriormenteparaoRoyalCourtTheatreemLondres.
-
PONTOTEATROPNTEATROAssociaoCulturalPortoPortugalNPC509792596 [email protected]
9
paraestapeaporcausadascalas,porqueapersonagemvivecomomulheroucomohomem,conformevesteounoascalas.Istopodesertraduzido,oupelomenososentidopodesertraduzido,masdepoisperdeseoladoprtico.Porexemplo,noinglsexisteaexpressosixishalfadozen[seismeiadzia](querdizer,amesmacoisa,tantofaz).Paraatraduodottulodapeafoiinventado,emIngls,MantoMan,pelaTildaSwiton,emambasasversesparateatroecinema,tendosidotambmassimtraduzido/adaptadoparaPortugus,DeHomemparaHomem.Portanto,ottulovemdoIngls,nofoiencontradaumasoluocorrespondente(aoAlemo)emPortugus.
HelenaTopa Jagora,semepermitem,eugostavadefalarumbocadinhosobreestasquestesqueManfredKargetambmaluiuemrelaotraduo.Emrelaoaessettulo,aprimeiratraduodapeaparaPortugusfoifeitapelomeucolegaAiresGraaeaproduotinhacomottuloElla/Max,NemUmaCoisaNemOutra.Ella/Maxonomedapersonagemquefemininamasquefazopapelmasculino,domaridoquemorreu,eacertaalturamudaparaaroupadohomem,assumindoessafigura.Portanto,lest,parecequaseimpossvelemPortugusrecuperarabelezaeaeconomiaqueestaexpressotemnoAlemo.E,portanto,foifeitaassimumaespciedettulomaislongo:Ella/Max,NemUmaCoisaNemOutra.Embora,secalhar,consegussemosencontrarumaexpressoidiomticamaissimptica,mas,defacto,exactamenteJackewieHoseeudiriaqueno;mas,daquelascoisasquevoficarcnoarquivoequalquerdiatalvezsurjaumaluz.Diriaquedifcil.QueriasentrarumbocadinhonestaquestodatraduoeesperonomealongardemasiadoseeumealongarmuitodigamporquedefactoestaquestoqueManfredKargeabordou,adatraduodotextodramtico,parecemeserumaquestoextremamentepertinenteeimportanteporque,defacto,umtradutor,amenosquesepossadaraoluxodeseespecializaremalgumtipodetraduopoesia,teatro,prosa,ensaioououtracoisaqualqueracabaporserumgeneralistaeeu,defacto,tenhotraduzidoataquimaisprosadoquepropriamenteteatro.TiveasortedetraduzirtambmumautorquevemdamesmacasaqueManfredKarge,BertoltBrecht,e,portanto,houveaquitambmsemelhanas.Ontem,namasterclass11voltamosaBrechte,defacto,podemosperceberoquantoapalavraimportantenesteteatroeoquantovoufazerumjogodepalavrascomonomedoprprioautorestakargheit,estaeconomiadepalavraseesteascetismodaspalavras,oquantoistoimportante;e,fundamentalqueotradutorestejamuitssimoatento,aomesmo
11AmasterclassVenenoFurtivo:AAscensodoFascismoemBertoltBrechteHeinerMllerorientadaporManfredKargeedirigidaaestudanteseprofissionaisdoteatro,foipromovidapelaPontoTeatronoTeatroNacionalSoJoo,aquandodaestreiadaproduoSUL.
-
PONTOTEATROPNTEATROAssociaoCulturalPortoPortugalNPC509792596 [email protected]
10
tempoque,sabequevoltadecadapalavrahaverumaespciedeilha,umconjuntodesubtextoslestdeVorgnge,comodizManfredKarge.Oqueestnosubtextofoialgomuitotrabalhadonamasterclass;oquequeestrealmenteportrsdaquelapalavra,umanicapalavra,umsim,palavrastocurtase,aparentemente,tobanais.E,portanto,nestaquestodatraduoparecememuitopertinentefazerse,porexemplo,masterclasses,workshops,reuniesdetradutoresquealgoquesemprequehumaconvocatriadeumautoresemprequepossovou.GunterGrass,umautorqueeutraduzi,fazissoporhbito.Elereneosseustradutoresparasolucionarquestesdetraduo,paradecertaformatambmcontrolarumpoucoaqualidadedetraduo.Embora,istosejaumprocessoqueapartirdecertaalturanosecontrolamais.ClaroquepodertertidoocontactocomManfredKargeantesdetraduzirouenquantoestavaatraduzirseriasempreoideal.Dequalquerformaqueriaaquisalientarofactodetertidonestetrabalhoespecificamentefoiaprimeiravezqueaconteceueesperoqueaconteamaisvezesporquefoiumtrabalhoqueeugosteiimensodefazerfoiodetraduzirparaestaencenao,numcurtoespaodetempo,etraduzirdecertaformaemcolaboraocomogrupoecomoEmanuel.E,portanto,forammecolocandodvidas,foramfazendosugestes,efomosutilizando,defacto,otextoemInglsnocomobasemascomoauxiliar:vamosverondequeeleserve,ondequeeletambmtemerros.E,defacto,temerros,naminhamodestaopinionosendotradutoradeInglsmastem,defacto,problemas,oquenoquerdizerqueaminhatraduotambmnotenhaerros.Esperoquenotenhamuitosoquenosignificaqueelesnoestejaml.
ManfredKarge SecalharnaAlemanhaestamosmalhabituados,porqueexisteumatradiodiferentenoquedizrespeitotraduo:osgrandesescritores,porexemplo,[JohannWolfgangvon]Goethe,[Friedrich]Schiller,ouosmaismodernos,[KarlGeorg]Bchner,HeinerMller,todoselestraduziamobrasdeoutrospoetasedeoutrosescritoresenuncafoiumtrabalhosecundriomasumtrabalhomuitoimportanteeestalongatradioconfereaestaprofissoumpesomuitodiferente.NoseicomoasituaoaquiemPortugal,masseiqueemInglaterraouemFranaatraduovistacomoumtrabalhomenor,ograndeescritornoseocupadetalcoisa.Comodisse,naAlemanhaatradiomuitodiferenteeimaginoquenoutrospasessejadifcilalgumdizer:Ouam,estetrabalhoextremamenteimportante,noumacoisasecundria,umtrabalhodecriaoquenodevesersubvalorizado.
EmanueldeSousaSim,pormaisquesetentetraduziripsisverbisumtextoAlemooumesmoIngls,otextoaosertraduzidoeaHelenasabedissomelhordoqueeuganhaumacertaautonomiaemrelaoaotextooriginalquetemumacertaespecificidadeequeimpossvelde
-
PONTOTEATROPNTEATROAssociaoCulturalPortoPortugalNPC509792596 [email protected]
11
passarparaumtextoemPortugus.Mudaalngua,mudaaformaeomodocomoorquestrarmosessalngua,nestecasoespecfico,nacomposiolevadaacabopelaHelena.
SabineMerzenich EdaessafrasequeoSr.ManfredKargeutilizaqueaumtradutor
nosepodeajudar,porqueumtrabalhodecriaotambm,praticamentecomoumautor.
HelenaTopa Sim,umafrasemuitosemelhantedeGunterGrassquedizia:
Dichtet,bersetzer,dichtet![Tradutores,faamliteratura!]querdizer,umpedidoquaseexcessivoparaumtradutorquenoseentendepropriamentecomoumescritor,emborareescrevaeaideiasejatambmdereescreverliterariamenteotexto.
ManfredKarge Pois,nosetratadedizerqueotextojlest,ebastaqueo
tradutoropasseparaaoutralngua.No!Tratasedereescrever,umtrabalhocriativodedireitoprprio.Maisumavez,adificuldadedalinguagemdramticaresidenesteseucarcterdesinal.Umacoisaquandonumtextoemprosatemos:Sim.Diziaeleduvidando.Oualgoassim.EnquantonotextodramticoesteSimpodesignificaratNo,dependendodamaneiracomodito.HmilmaneirasdiferentesdedizerSim,comsentidosmuitodiferentes.
EmanueldeSousaDefacto,osinalestlnotextodramticomasestsemdescrio
alguma.OtrabalhodesenvolvidoemconjuntocomaHelenafoientoodedescobriressesubtextolatentequenoestavaaparentenaspalavrasmasque,partida,comotrabalhodosactoresecomaHelenadentrodasaladeensaios,poderiaserdescortinado.
MrioMoutinho Euiasublinharofactodehaverumtrabalhodetraduoconjunto
comaequipacriativaoquemepareceextremamenteinteressante.Poroutrolado,achoqueestaquestodatraduoumaquestoquevemdesdehmuitotempoeseiquehestudosetrabalhospermanentesnasuniversidadesenos.EdepoisnoscomparartraduesdeInglscomAlemooucomPortugus,bastacompararduastraduesPortuguesasdepocasdiferentesouasediesdosclssicosparanofalardeoutrasparaperceberoquodiferentesoessastradues.Portanto,achoqueumadiscussoextremamenteinteressanteetemmerecidopensovalerapenareferiristoatenodasuniversidadesedostradutoresPortugueses.
MariaHSerdio Euqueria,secalhar,fazerumaperguntaaambosequeoseguinte:
relativamenteaoespectculo[SUL]enspertencemosaquelegrupoqueinvadiuasala10minutosdepoisdeoespectculotercomeado[risos]masaindabemquefoipossvelfazloeugostava
-
PONTOTEATROPNTEATROAssociaoCulturalPortoPortugalNPC509792596 [email protected]
12
decolocaraambosestaquesto.Noseisepertinenteounomas,sentiquedealgummodo,oespectculodizendootextodeManfredKargeeutilizandoalgunsdosdispositivosmuitobrechtianoscomalgumapaginaoeletteringmuitointeressante,etc.expandiaalgumaspossibilidades.AperguntaquefariaaamboseradequemodoesteespectculoapontalinhasdeligaocomPortugaleaculturaPortuguesa?Seissofoiumapreocupao?Seissopodeser,hojeemdia,umaconstatao?ComoqueviveramestetextonasuarelaocomarealidadePortuguesatambm?
EmanueldeSousaPossodizerqueotrabalhocomeoucomadescobertaquea
temticaeramuitopertinentenoPortugaldehoje:estamosafalardeumtextode1985e,hojeemdia,estamosaatravessarumasituaomuitoparecidacomaqueestvamosaatravessarnaquelaalturamasnumestadomuitomaisagravado,eparecianosqueestatransposiodeumtextode1985sobreumaAlemanhaemrecessonaquelareadeRuhrseenquadrariamuitobemnaactualidadePortuguesa.DepoiscomearamacolocarsealgumasquestessobreadaptarounoarealidadeAlemqueoManfredtinhapropostocomoabasedetrabalhoparaestetexto.EaotrabalharcomaHelenaresolvemosquenoeraumaquestodetornloPortuenseouPortugusmastornloalgoquefossequasedomundo,quepudesseestarlocalizadoemHerne,afalardePortugale,deumaformamuitomaislata,deumaEuropaouumaUnioEuropeia,digamosassim.Porqueapesardeestaraquimaisagudizadaaquestododesemprego,amesmasentidaumpoucoportodoolado.H,defacto,naencenaoalgumascrticasindirectasoulatentesaesteestadoactualqueficamquasecomosinaissinaissemserexploradoscomopresena.Aindaontem,oManfredquestionavamesobreumacenaemqueutilizamosabandeiradaUnioEuropeiaporqueotextonodiziapropriamenteisso.Otextoreferesimduasbandeiras,aNorueguesadeAmudsencomadescobertadoPloSulatransformarsenaInglesa[deRobertF.Scott],aquandodacenaemqueoBscherserevelacontraoSlupianekafirmandoqueafinaldeviamseguiroplanodosIngleses.Estatransformaodabandeira,aviragemdecentoeoitentagrausdeumsonhovinculadoaumanaoeaumafiguraespecficaparaoutra,pareceunos,naaltura,desnecessrioedecidimosnoteressatransformaomasolharmosparansjcomoumauniosemestaquestodanacionalidade.Noquerendocomisso,portanto,tornarotextoPortuguseachoqueissofoiumacoisaquetrabalhamosmuito.Noterregionalismos,notentarterumacoisaPortuense,porexemplo,nomudarHernepara
HelenaTopa FreixodeEspadaCinta [risos]
-
PONTOTEATROPNTEATROAssociaoCulturalPortoPortugalNPC509792596 [email protected]
13
EmanueldeSousa Nofariasentido,defacto,nosculoXXIestaralocalizarum
trabalhodestesporquefacilmenteaspessoasreconhecemHernecomoasuaprprialocalidadebastandoqueparaissopassassemporesteprocessodealienaodaprpriarealidadeemqueelasestoinseridasparareviverahistriadadescobertadoPloSul.
MariaHSerdio Todavia,euidentifiqueinoseisevoluntrioounoum
smbolomuitoconcretodajuventudeactualemcenaqueaDeolindaporqueaquelamulher[aBraukmann],amaneiracomosevestiaetudoorestoosDeolinda12.
EmanueldeSousaNarealidadeprocuramosumasriedeesteretiposequisemos
garantiressadiversidade.Porexemplo,apesardatentativaderelocalizarapeanosanosoitentacomdiversosapontamentosvisuaisoscobertores,porexemplo,sotpicosdosanosoitentaportuguesescomaquelasfigurasestampadasdelees,tigres,etc.,quisemosapontarcadaumadaspersonagensparadiversostemposemPortugalenomundo.Porexemplo,oSlupianektemumapresenaquasegermnica,comocasacodecouropretocomprido,oBscherumafiguramuitomaisinternacionaleactualquepodamosencontrarporaafazerskateemqualquerstioe,noentanto,estassoimagenstpicasdosanosoitenta.Porissoquenospareceutoactualestetexto.Milnovecentoseoitentaecincooanopassadoenoparece,parecequejfoihimensotempo.DepoisfomosbuscarrefernciastelevisivasdosanosoitentaecriamosumasriedesobreposiescomointuitodenoespecificaristoemHerneouemmilnovecentoseoitentaecincoounaAlemanha,maslocalizaroespectculonummundoqueagoravivemuitodestasreferncias.
MariaHSerdio MasnohouvemesmovontadedefazerosDeolindaemcena? [risos]EmanueldeSousaNoMariaHSerdio Maspassouessamensagemclaramente.
[risos]
EmanueldeSousabom,pensoeu! 12OsDeolindasoumgrupodemsicapopularportuguesa,inspiradopelofadoepelassuasorigenstradicionaisquesurgiuem2006,comosirmosPedrodaSilvaMartinseLusJosMartins,JosPedroLeitoeavocalistaAnaBacalhau.Ogrupoganhounotoriedadenopanoramaartsticonacional,pelocarcterinterventivodassuasletras,sendoconsideradosverdadeiroshinosnacionaispelajuventudeactual.MariaHelenaSerdioreferesevocalistaAnaBacalhaueasuaformadeseapresentarempalcocomfigurinosclaramenteinspiradosnatradioportuguesa.
-
PONTOTEATROPNTEATROAssociaoCulturalPortoPortugalNPC509792596 [email protected]
14
MrioMoutinho Gostaramosagoraqueaspessoasqueestoaquiconnoscopudessemintervirecolocaralgumaquestospessoasqueestonamesae,principalmente,aoselementosdacompanhiaeaoautor.Temos,agora,algunsminutos.Portanto,faamfavor.
HugoSousa13 TiveoportunidadedeentrarnoespectculoedefazeroSlupianek.
Gosteimuitodefazereaindavougostarhojenoite[risos]evoucontinuaragostar.QuandonsabordamosaprimeiravezatraduodaHelenadotexto,noconhecendoaversoInglesa,levantaramsevriasquestes,nosatraduodaspalavrasmastambmdoseumomentochaveparans.EstaquestodeelesiremaoPloSulparans,secalhar,seriaumacoisalonge,bastantelonge.Portuguesesdesempregadosnoselembrariam:VamosaoPloSul![risos]...comosefosseumacoisaidealparans.TinhafaladocomoEmanuelque,secalhar,adescobertadocaminhomartimoparaandiaseriaideologicamentemaisforteparansepenseiquepossivelmenteopblicoseafastasseumbocadinhodisso.Eentofixeimeumbocadinhonesseproblemamasdepois,medidaquefomostrabalhando,comomuitomaisforteapresenahumanaeasligaeshumanascomosequebram,porexemplo,asdinmicasqueexistemnessasligaesentreaspersonagens,essaquestodoPloSulpassoucompletamenteparasegundoplano.umafixaodeles,noentanto,muitomaisaquelegrupoeadinmicadaquelegrupoatravsdapeaqueserevelamuitomaisforte.Eissotemmuitoavercomaformacomofoiescritoenstivemosoportunidadedeverissotambmontemnamasterclasscomomuitomaisimportanteoserhumanoalinomeioeasligaesdoserhumanoecomotudovolta
EmanueldeSousapretexto.
HugoSousa Exactamente.ManfredKarge OsdesempregadosAlemestambmnovoaoPloSul.
[risos]FuimuitasvezesquestionadoacercadoporqudoPloSuL,porquenooutrodestinoqualquer,quepodiaserocaminhomartimoparaandiaouoAmazonas,ouqualqueroutrafantasia,eeuprpriojnomelembravamuitobemoporqudoPloSul.PenseisobreissoelembreimedequepoderiateravercomHernequeficanovaledoRuhr,umazonaindustrialcomminasdecarvoearazoporqueaBraukmanntemdeestenderaroupanostodeveseaofactodel,edurantemuitasdcadas,nosepoderiaprnuncaaroupabrancalforaporqueficarianegralogocomop/cinzadocarvonoar.Eento,qualocontrastemaisfortecomestepretodocarvo?obranco.ObrancodoPloSul.Aneve.Outrarazoqueeuconhecia
13HugoSousainterpretouapersonagemSlupianek,naproduoSUL.
-
PONTOTEATROPNTEATROAssociaoCulturalPortoPortugalNPC509792596 [email protected]
15
muitobemahistriadadescobertadoPloSulporquetinhaolivrodeAmundsenguardadocomestesrelatrios.[risos]
EmanueldeSousaUmaestudantedeencenaoqueparticipounoProgramaVisitorship14doSULentendiaestebrancoeesterefgioaoirparaoPloSulquasecomosefosseodeixarparatrsdetodasestasabstracessociaisquesorealmenteabstraces:daformacomonsreagimosaodesempregoeaoemprego,formacomonsconstrumosasociedade.Trabalhamosediscutimosmuitoestaquestodoqueessencial,dovoltaraoprimordial,dadescobertadeumobjectivoepercebercomoreagimoscomoserhumanoaesseobjectivoecomosealteramasdinmicasentreaspessoas,comoquesequebram,comoque,derepente,setornammaisfortesoudestroemseaoultrapassarosobstculos.EparansoPloSulacabaporsermaisumaabstracosqueumaabstracosemestasconstruestodasquenstemosnasnossasvidasurbanas,digamosassim.
HelenaTopa PossosacrescentarumacoisaapropsitodobrancoemuitointeressanteouviraexplicaodeManfredKargedoporquobranco,no?Apesardetodasestasinterpretaeseabstraceseovoltarinocncia,secalhar,ouaobrancoeapagartudo,muitoengraadovercomo,numaterraondetudofuligem,preto,pdocarvoeouvijvriosrelatosnosnaAlemanhadepessoasquerealmentenopodiampraroupaasecarporque,enfim,eraumcaos,ficavatudonegroestaexplicaotosimples,aofimeaocabo,ecomoosonhospodiaserbranco.Eistoumsonhoqueseperpetuaquaseporheranagentica.HumapassagemnotextoqueeugostoespecialmentequasepassadespercebidaquequandoaBraukmannestaestenderaroupabrancaelembrasedaalturaemqueeracrianaedameestarsemprealavar.Portanto,elaherdou,quasegeneticamente,alavagem,oestarsemprealavararoupadopai,etc.,sempretudoaficarbranco.Elembrasequeametinhaumpequenopostaleestapassagemqueeugostoespecialmentependuradooucoladoaoespelhoquetinhaumasmontanhasbrancasquepoderiamser,seilbem,osAlpesououtracoisaqualquerquenoeraoPloSul,comcerteza,masemqueelaviatudobrancoeaquiloeraosonhoparaela.Aquelaeraajanela,umespelhomasumajanelaparaaliberdade:Istoqueseriaqualquercoisa!Eissotransmitidoquaseporheranademepara
14OProgramaVisitorshipdaPontoTeatro,destinadoaestudanteseinvestigadoresnareadasartesperformativasedascinciasdasinstituiesdeensinoprofissionalesuperiordaregiodoGrandePorto,pretendeintroduzirnoprocessocriativoelogsticodasproduesteatraisdaPontoTeatro,comoobjectivodeproporcionarajovensemformaoocontactocomarealidadedocontextodetrabalhoeumaparticipaoactivanomesmo.NaproduoSUL,aPontoTeatroacolheuMafaldaStretchMonteiro,FinalistadaLicenciaturadeEncenaoeInterpretaopelaEscolaSuperiorArtsticadoPorto.
-
PONTOTEATROPNTEATROAssociaoCulturalPortoPortugalNPC509792596 [email protected]
16
filha,noentanto,afilhajcaiunoprincpiodarealidade.PorqueafilhaestsempreatentardestruireaboicotaresteprojectodosquatroamigosouaaventuradeirataoPloSul:Vocstmqueestarcomospsnaterraenoandaravoar!Masgostoespecialmentedestepostalqueachoquemuitoimportante.
ManfredKarge Pois,elaquerdizerqueelesnolhedevemirroupa.[querdizer,istotemdoissentidos,querdizer:nolhedevemtirararoupaenodevemircontraosplanosdela][risos]
HelenaTopa Devemtirarasmozinhasdaroupamasaomesmotemponosemetermuitocomosobjectivosdela.[risos]
ManuelSSanz15 EstetextoestpublicadoemPortugus?HelenaTopa OsdireitosdatraduoestoaindacomoGoetheInstitutPortugal16
porquepatrocinouousubvencionouestatraduo.E,portanto,creioquesenoestadisponvelnabasedigitaldetextos,embreveestar.
ManuelSSanz Eojogodametateatralidadedoteatro,issoestescritonotextoou
foivossacriao?EmanueldeSousaOtextonotempoucasdidasclias.Ametateatralidadequens
criamosalgoqueadvmdoprocessoquensdesenvolvemosedaprpriaencenao.Otextoriconasuaformaescritaetrabalhadiversosregistosliterrios,digamosassim,quevaidesdeaprosapoesia,aotextodramticopuroeduro,repletodesinais.
ManuelSSanz Deduzo,portanto,quehaveiscriadoosespaosporqueumtexto
somenteliterrio?EmanueldeSousaNasuagnese,umtextodramticoqueespecificaoslugaresem
algumascenas.Osto,porexemplo,importanteeclaramenteidentificadonotexto,masparaalmdisso,acriaodesseespaoteatralfrutodaencenao.Esperoestararesponderquesto.
ManuelSSanz Sim.Oquesepassaquenschegamostardeporumproblemade
circulaonacidadeenovimosoincio.Mas,referiameaosespaosquecriaramsovossos?
EmanueldeSousaSim.Humaquestomuitoespecialnotexto.OManfredcomeapor
dizerqueaprimeiracenasepassanumpalcocomopalco.Eissoacabouporsermuitoimportanteporqueacriaodetodooespao
15ManuelSesmaSanz,crticodeteatro,correspondentePrimerActo,CuadernosdeInvestigacinTeatral,Espanha.16Maisinformaesemwww.goethe.de/ins/pt/lis/
-
PONTOTEATROPNTEATROAssociaoCulturalPortoPortugalNPC509792596 [email protected]
17
cnicopartiudisso:aconstruodeumtapetebrancoemquearealidadesemontaedesmontadentrodesseespaofsico.Esteespaoteatralacabaporrecriartodososlugaresqueestodefinidosnotexto,massempreapartirdeumabasedoprprioteatro.
ManfredKarge Edepoistornasetudocadavezmaisconcreto.ManuelSSanz Eissoestnotexto?EmanueldeSousaSim.Passamosaestarentredoislugares,ostoeoquartode
Slupianek,intercaladosporumasriedeoutrascenasemqueolugarnoespecificadomastambmoutroslugarescomoafrentedacasadoBraukmann
MariaHSerodio Aloja.HelenaTopa OuoPombal.EmanueldeSousaNsabstramonosumpoucodissorecorrendoaartifciosvisuaise
sonorosquepudessemreproduziraexperinciadesseslugaresmaspartindosempredopalcoemsi.
MrioMoutinho Noseisehmaisquestesouperguntas.Portanto,restanos
agradecermuitoapresenadoManfredKargenesteencontroenoFITEItambm.QueriaagradecerSabinepelatraduoquepossibilitouestedilogoeobviamenteDra.MariaHelenaSerdioeDra.HelenaTopapelocontributoquederam.EtambmaproveitarparafelicitaroselementosdoPontoTeatroporestedesafioquefizeramaoFITEI,pelacoragemquetiveramdepegarnotextodeManfredKargeetrabalhlodaformacomotrabalharam;e,dizerquefoiumprazermuitograndeestaraquiconvosco.Tambmagradeceraopblicopresente.Muitoobrigado.
ManfredKarge QueriaagradeceroconvitedoFITEIedoGoetheInstituteagradecer
aoEmanueleatodooensemble.
APontoTeatroagradeceaparticipaodosoradoresconvidadoseoapoioporpartedoGoetheInstitutPortugal,doFestivalInternacionaldeTeatrodeExpressoIbricaedoTeatroNacionalSoJoo,nomeadamente,AstridGrabow,ElisabethVlpel,SabineMerzenich,PatrciaSousa,MrioMoutinho,JulietaGuimares,SrgioJulioeSalvadorSantospeloentusiasmocomqueacolheramainiciativaepelacolaboraoactivanaorganizaodamesma.AgradeceaindaatodaaequipadoTeatroNacionalSoJoopeloapoiologsticoehumanonamontagemenoregistoudiodoevento.ApresentetranscriofoiredigidapelaPontoTeatrocomacolaboraodeHelenaTopa.PNTeatro2011
-
PONTOTEATROPNTEATROAssociaoCulturalPortoPortugalNPC509792596 [email protected]
19
O PONTOTEATROPNTEATROAssociaoCulturalPortoPortugalNPC509792596 [email protected]