doc_pdl - to rural[1]
TRANSCRIPT
Desentralizasaun iha Timor-Leste
Programa Desenvolvimentu Lokal
(PDL)
Asuntus Apresentasaun:
1. Processo Desentralizasaun ate presente data;
2. Programa Desenvolvimento Local (PDL)
Husi Politica ba Lesgilasaun esaida mak sei tuir mai:
2002 2007 2008 2009 20102003 2004 2006
Konstituisaun
Studo Opsaun Governo Local e estabelecimento
GTTIM
PDL (13 distritos)
Lisaun Pratica
Politica Governo Anterior
• Aprova QED-1
•GTTM Sectores estabelecido
• Konsultasaun Nacional
• Politica IV Governo
Constituisional
•Relatorio GTTM
• 2“White papers”
•3 Proposta Leis proposals
• QED-2
• Konsultasaun Nasional
-Apresentasaun Proposta Leis 3
ba PN
-Aprovasaun Lei Divijaun
Administrativo do Territorio
-Kontinuasaun
Diskusaun proposta Leis
Governo Local e
Eleisaun Municipal
Programa Desenvolvimento Local (PDL):
Informasaun Jeral:1. Programa komesa iha
TF 2004/5
2. Halao iha Distritos 8 (Bobonaro – 2004/05 , Lautem – 2005/06, Aileu & Manatutu – 2006/07, Baucau, Covalima, Ainaro e Manufahi – 2008, Agora iha 13 Distritos
Objectivo Prinsipal:1. Halo piloto ba
desentralizasaun hodi REDUZ POBREZA atraves husi INFRASTRUTURA NIVEL LOCAL nomos PRESTACAO DE SERVICOS; e
2. Fornese LISAUN POLITICA pratica husi piloto ne, hanesan input ba Diskusaun Nasional sobre Desentralizasaun iha Timor-Leste.
2. PDL (Cont...) – Areas Piloto
1. Instituisaun governu sub-nacional (Assembleias locais);
2. Planeamentu iha nivel local;
3. Jestaun finansas iha nivel local;
4. Aprovisionamentu iha nivel local;
5. Hasa`e kapasidade iha nivel local atu prepara funsionariu local hodi simu responsabilidade iha futuru Municipios;
6. Kanal ba relasaun entre governu local ho struktura comunitaria.
2. PDL (Cont...) – Quadro institucional e procedimentos
Diploma Ministerial MAEOT No. 8/2005 – Konaba Assembleias Local (Revisado)
Regulamento Ministerial MAEOT No. 1/2010 – Regulamento ba Despeza regular no Orsamento apoiu
tekniku (Revisado)
Regulamentu Ministerial MAEOT No. 2/2010 – Alokasaun Fundo Desenvolvimento Local (Revisado)
Regulamento Ministerial MAEOT no. 3/2010 – Orientasaun Planeamentu ba Assembleias Distritais
(revisado)
Regulamentu Ministerial MAE no. 6/2010 – Orientasaun de Implementasaun Assembleias Distritais
(Revisado);
Regulamentu Ministerial MAE no. 4/2010 – Regulamento Aprovisionamento Local (Revisado)
Regulamentu Ministerial MAE no. 7/2005 – Prosedimento Finansas ba Assebleias Locais (iha prosesu
revijaun nian laran);
Regulamento Ministerial no 9/2010;
Regulamento Ministerial no 10/2010
Regulamento Ministerial No. 11/2008 – Prosedimentos Kontratu Komunitaria
2. PDL (Cont...)–Aranjamento InstitusionalComissao Desenvolvimento Sub Distrito (CDSD)
Membros husi CdS
Membros executivo
CDSD
Rep. Suco
Rep. Suco
Rep Suco
Rep Suco
Exemplo FunsionariMinisterio (MAEOT)
Exemplo FunsionariMinisterio (Saude)
Exemplo Funsionari Ministerio
(Educasaun)
2. PDL (Cont...)–Aranjamento Institusional
Assembleia Distrito
Membros Votante/
eleito
Membros executivo
não-votante
DA
Rep CDSD
Rep CDSD
Rep. SDSD
Rep. CDSD
Funs. Ministerio (MAEOT)
Funs. Ministerio (Saude)
Funs. Ministerio
(Educasaun)
Funs. Ministerio
(etc.)
2. PDL (Cont...)Fundo Desenvolvimento LocalPDL mos hanesan piloto ida ba jestaun finansas ba
despezas publiku iha nivel locais;Tan ne’e, Fundu Desenvolvimento Local (FDL)
hanesan komponenti chave iha piloto ida ne’e;Alokasaun FDL baseia ba numero populasaun iha
kada Distrito;Assembleias sira hotu tenki halo tuir Kondisaun
Minimu (KM) atu bele hetan asesu ba FDL.Kondisaun Minimu fo insentivu ida ba Assembleias
sira, nune’e sira bele desenvolve sira nia dezempenhu.
2. PDL (Cont...):Fundu Desenvolvimento Local (FDL)Distrito Bobonaro 2004/05 (Alokasaun 2.44/capita)
Atribuição do Sub-Distrito
Unit Territórial Atribuição do
Distrito Por igual Atribuição com
base na populaçao
Atribuição total no unit
Distrito Bobonaro 60,352 - - 60,352
Sub-Distrito Atabae - 2,000 14,938 16,938
Sub-Distrito Balibo - 2,000 21,269 23,269
Sub-Distrito Bobonaro - 2,000 34,434 36,434
Sub-Distrito Cailaco - 2,000 13,141 15,141
Sub-Distrito Lolotoe - 2,000 10,979 12,979
Sub-Distrito Maliana - 2,000 34,061 36,061
Total 60,352 12,000 128,822 201,174
2. PDL (Cont...)FDL Distrito 8 iha AF 2008: (Alokasaun US$ 4/kapita):
Distrito Alocation ($4/ capita)
Bobonaro 330,000
Lautem 230,000
Aileu 148,000
Manatutu 154,000
Ainaro 213,000
Baucau 418,000
Covalima 224,000
Manufahi 177,000
Total 1,894,000
2. PDL (Cont...)FDL Distrito 11 iha AF 2010:
Distrito Per kapita (US$) Total Alocation (US$) Obs
Bobonaro 3.5 293,000
Lautem 3.5 202,000
Aileu 3.5 133,000
Manatutu 3.5 135,000
Ainaro 3.5 187,000
Baucau 1.8 181,346.40 Sansaun disiplinar/KM
Covalima 3.5 196,000
Manufahi 3.5 158,002
Viqueque 2.4 157,077.60
Oecusse 2.4 138,278,40
Ermera 2.4 247,972.80
Total 2,028,677.20
2. PDL (Cont...)Prosesu Planeamento Local: PDL halo ligasaun entre orsamentu no planu; “Hard budget ceilings” ba planeamentu iha nivel local; Prosesu planeamentu hahu halao kedas ba tinan ida nian
wainhira halo anunsiamento konaba alokasaun Fundu Desenvolvimento Local (FDL) nian ba tinan fiscal tuir mai;
Bele hato’o prioridade nebe mak sei hanesan “lista esperansa” nian.
PDL utiliza prosesu planeamentu hosi kraik ba leten “a bottom up planning process”, nebe suco mak sei hato’o proposta ba prioridade investimento nian;
Proposta hotu sei halo ta’es inisiu iha nivel Sub-Distritu antes halao prosesu selesaun tan, tanto iha nivel Sub-Distrito no Distrito.
2. PDL (Cont...):Processo Planeamento PDL:
Alokasaun perkapita US$ 3,5
2. PDL (Cont...)Kalendario Planeamento PDL:
PASSOSF U L A N
Jan Feb Marsu Abril Maio Junho Julho Agost Set. Out. Nov Dez
1. Anunsio Alokasaun Alokasaun Annual FDL Distrito nian
2. Konsultasaun Aldeia no Suku sobre Prioridades Desenvolvimento
3a. CdS prioritiza proposta e submete ba CDSDSuco
3b. Prioritizasaun propostas setores nivel Sub Distrito nian4a. CDSD realiza taes inisial e aprova rekomendasaun e submete ba AD
4b. Setores Distritos sira mos taes e aprova rekomendasaun prioridades haruka ba AD5. Equipa Veifikasaun e Avaliasaun (VAT) realiza taes inisial, verifika nomos avalia propostas prioridades sira
6. Prioritiza propostas sira no formula esbosu plano investimento Anual
7. Submete Esbosu Plano Investimento Annual ba Sorumutuk Integrado Distrital (SID)
8. Finaliza Plano Investimento Anual/Orsamento Capital
9. Submisaun plano investimento approvadu e orsamento ba MAEOT
10. Preparasaun para implementasaun
Parlamento Nasional diskute e aprova orsamento annual ba PDL nian
Promulgasaun husi Presidente da Republica
2. PDL (Cont...)Investimento por Sector ba AF 2008:
Inves tment pes S ec tor in US $ F Y 2008
Health, 8.0%
Un-A llocated F und, 1.6%Others , 5.2%
Inviroment, 0.5%
Markets , 5.6%
R oads and Trans portation, 26.4%
E ducation, 29.5%
Water & S anitation, 16.2%
Agriculture, 7.0%
2. PDL (Cont...):Investimento por Sector ba AF 2009:
% Investment per sector in US$ FY 2009
Agriculture7%
Markets4%
Health9%
Un-Allocated Fund2%
Others3%
Education34%
Roads and transp.21%
Water & S anitation
20%
2. PDL (Cont...):Imvestimento por Sector para tinan 2010 (Distrito 8):
NO SECTORSNo Projectos tuir Sectores
% husi projectos tuir sectores
Total Custo% US$ PER SECTOR
1 Agricultura 18 14% $ 224,587.22 18.38%
2 Be & Saneamento 38 29% $ 276,130.75 22.60%
3 Educacao 15 11% $ 178,867.57 14.64%
4 Estradas e Transportes 37 28% $ 313,749.68 25.68%
5 Marcados 3 2% $ 64,000.00 5.24%
6 Saude 9 7% $ 24,460.00 2.00%
7 Eletricidade 2 2% $ 12,000.00 0.98%
8 Outros 10 8% $ 83,145.10 6.80%
Un-Allocated Fund TOTAL 132 100% $ 1,176,940.32 96%
2. PDL (Cont...)FDL-Regulamento Finansas e Aprovisionamento Local
FDL nia jestaun halo iha nivel lokal, e Regulamento Finansas Spesial ida hasai ona husi MAEOT hodi fasilita serbisu ida ne;
Tesouro Administrasaun Distrito (TAD) estabelese ona hodi funsiona hanesan Departamento Tesouro ba FDL;
Regulamento Aprovisionamento spesial ida mos aprova ona atu fasilita aprovisionamento iha nivel local ba FDL;
Komisaun Konkurso Local estabelese iha kada Distrito atu halao konkurso to’o $ 15,000 iha nivel local;
Ida ne’e atu asegura jestaun kontrato no supervizaun ba implementasaun iha nivel local
REGULAMENTO FINANCAS PDL:
MoPF -Treasury
GoTL bank account BPA
MSA - DNDLOT
3) DNDLOT raises CPV for LA expenditures
District Administration Treasury (DAT):-DA Authorizing Officer-DDA Authorizing Officer-DFO Finance & Adm. Officer
4) Transfers from Treasury based on CPV to DAT Local Bank account
District Assembly:-DDO Authorizing Officer-HR Certifying Officer-ESO Finance & Adm. Officer
5) Assemblies request for fund release based on Annual budget and AAP
6) Direct payments or Advances for recurrent expenditures
8) Monthly reporting
9) Monthly Expenditure Reports
7) Monthly reporting
DAT Bank Account BNU
FUND FLOW AND DISBURSEMENT FRAMEWORKDistrict Administration Treasury vis-à-vis Local Assemblies
Payment of Recurrent Expenditures
Local Assemblies
1) Annual Investment Plans and Budget
2) Commitments & Obligations
3) Purchase Requisitions (PR)
4) Authorization for Payment (AP) DAT
Payment of Investment
projects
Advances to LA for recurrent expenditures
Regulamento Aprovisionamento:Annual Investment Plan & Budget
Annual Action Plan
Commitment = PURCHASE REQUISITION
PIC prepare TENDER DOCUMENTS
ADVERSTISEMENT
Establish LOCAL TENDER BOARD
LTB evaluation and decision
Signing of ContractObligation =
FINANCE PROCEDURES PROCUREMENT PROCEDURES
FOLLOW FINANCE PROCEDURES
Konkluzaun:
Mesmo que Studo Opsaun Governu Lokal ne fornese base para diskusaun, maibe nia sei la konsege resolve skepticism sira nebe mak iha;
Desijaun hodi estabelese PDL hanesan cave importante ida iha tomada de desijaun;
PDL to agora lao ho sucesso – laos tamba imvestimento capital deit – maibe tamba PDL prova ona katak Nivel Local sira: Laos necessariamente Currupto; iha kapasidade bele desenvolve; Bele foti deseijaun nebe mak diak; Bele plano e implementa sira nian desijaun; Eficiente liu husi buat sira nebe mak ita hanoin;