· web viewdever zelo mak buka koñese normas legais no regulamentares, no mos...

70
REPÚBLICA DEMOCRÁTICA DE TIMOR -LESTE MINISTÉRIO DO INTERIOR DECRETO- LEI NO. 13/2004 16 DE JUNHO DE 2004 REGULAMENTO DICIPLINÁRIO BA’A POLÍCIA NACIONAL DE TIMOR-LESTE (PNTL) (Versaun Tetun husi Minstério do Interior) 1

Upload: hamien

Post on 07-Mar-2018

242 views

Category:

Documents


5 download

TRANSCRIPT

Page 1: · Web viewDever zelo mak buka koñese normas legais no regulamentares, no mos instrusaun servisu ne’ebé mai husi superiors hierárquicos, hanesan mos buka hetan no hadia koñesimentu

REPÚBLICA DEMOCRÁTICA DE TIMOR -LESTEMINISTÉRIO DO INTERIOR

DECRETO- LEI NO. 13/200416 DE JUNHO DE 2004

REGULAMENTO DICIPLINÁRIO BA’A POLÍCIA NACIONAL DE TIMOR-LESTE (PNTL)

(Versaun Tetun husi Minstério do Interior)

1

Page 2: · Web viewDever zelo mak buka koñese normas legais no regulamentares, no mos instrusaun servisu ne’ebé mai husi superiors hierárquicos, hanesan mos buka hetan no hadia koñesimentu

Decretu-lei No. 13/2004Loron 16 Fulan- Juñu

REGULAMENTU DISIPLINÁRIU BA’A POLÍSIA NASIONAL IHA TIMOR-LESTE.

Polísia Nasional Timor- Leste nudar orgaun principal ba’a forsa defesa no seguransa ho nia mandatu, tuir konstituisaun atu defende legalidade ba demokrasia no grantia seguransa ba rai-laran, no seguransa ba sidadaun tomak.

Wainhira defende legalidade demokrasi, presiza hametin formasaun ba membrus Polísia, iha aspetu humano no aspetu social, no mos presiza hametin koñesimentu no respeitu ba lei. Nune’e mos iha parte ida, Polísia presiza hatudu katak nudar instituisaun ida, iha disiplina maka’as, no iha koñesimentu kona-ba responsabilidade espesial ida ne’ebé Polísia deit mak iha, atu uza forsa lejítima tuir lei hato.

Iha kontekstu ne’e, importante atu hato’o ba PNTL normas jurídikas, hodi garante disiplina ba instuisaun, no hodi bele loke dalan atu hetan objectivus hirak ne’e.

Regulamentu disiplinári PNTL nian, sai nudar sistema ida ba regras ho prinsipius ne’ebé hari atu tau matan ba membrus nia hahalok, hari brio professional no hato kbit iha formasaun, hodi garante instituisaun nia profesionalismu ho prestígio.

Nune’e Governu hatun dekretu, tuir termus iha alinea (d) Artigu 1160 – Konstituisaun Repúlika nian atu vale nudar lei, tuir mai

TITULU IPrinsipiu fundamental

KAPITULU IDispozisoens jerais

Artigu 1Âmbito aplikasaun

Regulamentu ne’e, sei aplika ba pessoal iha kuadru Polísia Nasional de Timor- Leste- PNTL bainhira hala’o Polísia nia knaar.

2

Page 3: · Web viewDever zelo mak buka koñese normas legais no regulamentares, no mos instrusaun servisu ne’ebé mai husi superiors hierárquicos, hanesan mos buka hetan no hadia koñesimentu

Artigu 2Konseitu kona-ba disiplina

Disiplina katak tenke kumpri lolos lei jerais nasaun nian, no regras ho determinasaun ne’ebé aplika ba’a membrus PNTL.

Artigu 3Responsabilidade kona-ba disiplina

Elementu PNTL sei hatan ba’a superiores hierárquicos kona-ba infrasaun disiplinar ne’ebé sira halo.

Artigu 4Konseitu infrasaun disiplinar

1. Konsidera nudar infrasaun disiplinar hahalok ne’ebé membru PNTL sira halo, maski ho sala ka lae, ho pratika ne’ebé kontra nia dever balu, no dever jeral ka éspesifiku, wainhira hala’o sira nia knaar nudar elementu PNTL.

2. Sei konsidera hanesan rezultadu infrasaun, falta disiplinar ne’ebé bele halo parte asaun hodi hamosu rezultadu ne’e, ka wainhira membru ruma hases husi dever hodi buka hapara rezultadu ne’e, ou se karik lei nia intensaun ne’e seluk.

Artigu 5Baze ba’a disiplina

1. Wainhira hala’o sira nia knaar, elementu PNTL sei serbi deit públiku nia interese tuir kompetensia ne’ebé lei no orgauns kompetentes defini ona.

2. Elementu PNTL sira tenke kumpre juramentu ne’ebe sira halo, hodi atua ho maneira apartidáriu los deit, e wainhira hala’o knaar, orienta a’an tuir kritériu ba imparsialidade, insençao ( katak labele hetan vantajem ka benefisio pessoal ruma wainhira hala’o servisu), objectividade no respeito ba’a legalidade demokrátika.

3

Page 4: · Web viewDever zelo mak buka koñese normas legais no regulamentares, no mos instrusaun servisu ne’ebé mai husi superiors hierárquicos, hanesan mos buka hetan no hadia koñesimentu

Artigu 6Juramentu

1. Cadetes sira ne’ebé aprovadu ona iha kursu ba’a cadetes iha Academia Polísia, molok tama ba instituisaun PNTL tenki halo juramentu hanesan tuir mai ne’e:

“ HAU JURA atu kumpre hau nia deveres no knaar tomak ne’ebe hau simu atu hala’o nudar membru Polísia Nasional Timor-Leste nian, lá tauk, lá honoin a’at no lá iha odiu, sei hala’o buat hotu atu hametin dame no paz ba públiku, hodi hapara hahalok ne’ebe kontra orden demokrásia, no sei fó respeitu tomak ba’a lei.

“ HAU JURA atu hala’o hau nia knaar, lá hala’o diskriminasaun oinsá deit, husi kor, rasa, seksu, estadu sivil, orijen étnika, lian, posizaun social ka situasaun ekonomika, fiar polítika ka ideolojia, relijiaun, instrusaun ka kondisaun fizika ka mental , “

2. Wainhira kontra juramentu ne’e, sei monu ba infrasaun disiplinar.

KAPITULU IIDever geral no espesík

Artigu 7Prinsipiu fundamental

Hala’o parte prinsipiu fundamental ba’a elementu PNTL, wainhira hala’o Polísia nia knaar, atu hakruk no kumpre lolos determinasuan ne’ebé hato hodi hala’o serbisu.

Artigu 8Dever geral

1. Elementu PNTL nia dever geral mak atua atu haburas komunidade nia konfiansa ba’a asaun ne’ebe instituisaun dezenvolve, liu-liu kona-ba instituisaun nia karakter ne’ebe apartidariu no imparisal.

2. Konsidera mos nudar dever geral hahalok tuir mai ne’e” a) Dever korresaun ( atu korrije sala); b) Dever zelo (fó laran ba servisu) ; c) Dever isenção ( katak labele hetan vantajem ka benefisio pessoal ruma bainhira

hala’o servisu); d) Dever obediensia; e) Dever lealidade; f) Dever sigilo ( rai segredu serbisu nian) ; g) Dever assiduidade ( la’ falta servisu); h) Dever pontualidade ( servisu tuir oras ); i) Dever aprumo (hatudu hahalok no apresentasaun professional).

4

Page 5: · Web viewDever zelo mak buka koñese normas legais no regulamentares, no mos instrusaun servisu ne’ebé mai husi superiors hierárquicos, hanesan mos buka hetan no hadia koñesimentu

Artigu 9Dever kona-ba korresaun

1. Dever korresaun mak hanesan trata ho respeitu no konsiderasaun ba’a publiku em geral, no mos ba’a superiors hierárquicos, no elementus PNTL sira seluk.

2. Bainhira kumpre dever korresaun, elementu PNTL tenki;

a) Nunka atu abuza nia poder hanesan membru Polísia, wainhira uza poder ne’e labele mos liu nia limites, no uza deit bainhira hatudu katak labele uza meius seluk hodi hatan ba’a situasaun ne’e, ka wainhira labele uza meios seluk ne’ebé la’ hakotu sidadaun nia direitos.

b) Respeitu membru orgaun soberania no autoridade judisial, administrativo no militar sira, hodi fó atensaun no respeitu tomak;

c) Hatudu hahalok diak no komprensaun ba’a ema ne’ebé hasoru, hodi lahaluha, liuliu iha situasaun difisil, katak firmeza no desizaun labele hapara hahalok respeitu no profesionalismu;

d) Uza prosedimentu ne’ebé mak justu no tuir hahalok professional, uza liafuan ne’ebé los ho atitude firme no sereno;

e) Identifika an liu husi apresentasaun kartaun PNTL wainhira ema husu ka tuir obrigasaun servisu nian, atu nune bele hatudu nia kualidade professional, maski hatais hela farda;

f) Hatudu hahalok ne’ebe ho moderasaun no komprensaun ba’a membru subordinadu sira, iha serbisu laran ka iha liur, atu nune bele haburas respeitu no estima husi ema sira ne’e liu husi hahalok ne’ebé justu.

Artigu 10Dever kona-ba zelo

1. Dever zelo mak buka koñese normas legais no regulamentares, no mos instrusaun servisu ne’ebé mai husi superiors hierárquicos, hanesan mos buka hetan no hadia koñesimentu no métodu hodi hala’o servisu, atu nune’e bele hala’o knaar ho efisiensia no tuir dalan los.

2. Bainhira kumpre dever zelo, elementu PNTL sira tenki;

a) halo konta ba’a servisu ne’ebé deit mak iha nia kompeténsia laran, iha servisu laran ka liur, e se karik presiza, hato ho objectividade tomak, fó ajuda no tulun, bainhira presiza ka bainhira ema seluk husu tulun;

5

Page 6: · Web viewDever zelo mak buka koñese normas legais no regulamentares, no mos instrusaun servisu ne’ebé mai husi superiors hierárquicos, hanesan mos buka hetan no hadia koñesimentu

b) Prontu atu hato ho lia los ba’a superiors hierárquicos assuntos kona-ba servisu, justisa ho disiplina;

c) Labele fó tulun sá -deit ba’a ema kriminozu ka ema ne’ebé kontra lei (transgressor), hodi hasusar ka taka dalan atu hato responsabilidades, ka buka loke dalan hodi halo komunikasaun ho detidus, se karik tenki fó tulun labele halo fali prejuizo ba’a lei prosesu penal.

d) Responde ho lalais ba’a pedidos, reklamasaun ka kesar ruma ne’ebé ema apresenta, e se karik presiza, hato informasaun ho intensaun atu buka solusaun ne’ebé justo;

e) Kumpre ho profissionalismu orden servisu ne’ebé mai husi superiores hierárquicos;

f) Labele uza kilat arbiru deit, uza deit tuir regulamentu ne’ebé hari ona; g) Labele prende hela, ka labele prende liu tempu ne’ebé mak presiza, sasan ka

buat-folin ruma ne’ebé la pretense ba’a elementu rasik;

h) Labele estraga, halo rahun ka hases tiha husi dalan legal, sasan ne’ebé pertense ba’a servisu ka ba’a ema seluk;

i) Labele mete iha ajente ka autoridade sira seluk nia servisu, maibe tenki fó tulun wainhira sira husu.

j) Labele konsente ema seluk atu uza fali kilat no ekipamentu ne’ebé elementu PNTL sira simu, ka iha sira- nia kargu, no tenki fó fali kedas bainhira superior hierárquico determina ;

k) Mantein vijilante no ho hahalok professional iha fatin postu- servisu, atu nune’e bele fó paz no seguransa ba’a ema, sasaun no instituisaun públiku ka privadu.

Artigu 11Dever kona-ba insenção

1. Dever insenção katak labele hasai vantajem ruma, diretamente ka indiretamentem, maski kiik ka seluk, bainhira hala’o knaar, maibe tenki atua ho independensia bainhira ema ruma buka proteje nia interese pessoal ka halo presaun, tenki hanoin ba’a direitu igualidade sidadaun nian.

2. Bainhira hala’o dever insenção, elementu PNTL sira tenki:

a) Kaer metin nafatin ba’a neutralidade polítika bainhira hala’o knaar, iha situasaun ne’ebé deit, liu-liu hahalok iha públiku nia oin;

b) Labele uza autoridade, diviza ka postu-servisu, labele mos lori superiores nian naran, atu hetan vantajem ruma, halo presaun, ka hasai vingansa hasoru asaun ka prosedimentu ruma;

6

Page 7: · Web viewDever zelo mak buka koñese normas legais no regulamentares, no mos instrusaun servisu ne’ebé mai husi superiors hierárquicos, hanesan mos buka hetan no hadia koñesimentu

c) Uza neon diak ho justisa bainhira hala’o knaar no ordem ne’ebé mak simu, no labele obriga subordinadus sira atu halo asaun ne’ebé ilegal, ka asuan ne’ebé la’iha relasaun ho servisu;

d) Labele uza autoridade ne’ebé bo’ot liu fali nia graduasaun ka postu-servisu nian, labele mos halo liu kompetensia ne’ebé mak hato ba’a nia.

e) Labele simu no labele buka halo favor ruma ba’a sá-deit, ne’ebé buka-estraga apresiasaun liberdade no espiritu justisa nian;

f) Bainhira hala’o knaar, labele maski indiretamente, halo atividade ne’ebé sei hetan Polísia, no labele hala’o knaar maski hanesan voluntario, ne’ebé bele estraga nia naran rasik ou naran profisional, ka estraga instituisaun nia naran ( prestigio);

g) Labele husu favor ruma, labele husu ka simu osan ka sasan ( valores), ka benefisios seluk ne’ebé bele involve diretamente ka indiretamente, ho independensia, objectividade no imparsialidade hodi hala’o nia knaar;

h) Labele simu husi subordinadus sira, omenajens ne’ebé autoridade superiores la’ autoriza.

Artigu 12Dever kona-ba obedensia

1. Dever obedensia katak pronto atu hakruk no kumpre ba’a orden ne’ebé superior hierárquico hato hodi hala’o servisu no tuir lei.

2. Bainhira kumpre dever obedensia, elementus PNTL sira tenki:

a) Kumpre ba’a regulamentu no instrusaun servisu nian;

b) Prontu atu hala’o kedas orden sira ne’ebé sentinela, guarda, ronda, patrulla ka postu-servisu seluk hato;

c) Kumpre kastigu ne’ebé determina ona, e tuir kastigus ne’ebé baibain aplika;

d) Uza liafuan diak no mamar, labele refere ba’a superior hierárquico ho maneiras ne’ebé hatudu falta respeitu, no labele konsente katak nia subordinadu mos halo;

e) Simu fardamento tomak, ekipamentu no kilat ne’ebé sei fahe tuir regulamentu, no simu vensimentu, remunerasaun, persentajen no benefisio sira seluk tuir lei hato.

Artigu 13

7

Page 8: · Web viewDever zelo mak buka koñese normas legais no regulamentares, no mos instrusaun servisu ne’ebé mai husi superiors hierárquicos, hanesan mos buka hetan no hadia koñesimentu

Dever ba’a lealdade

1. Dever ba’a lealdade katak bainhira hala’o funsaun ka knaar tenki hakruk ba’a instituisaun nia objectivu kona-ba servisu, no hanoin atu buka proteje interese públiku.

2. Bainhira kumpre dever lealdade elementus PNTL tenki:

a) Hato kedas ba’a superior hierárquicos faktus ruma ne’ebé bele hamosu fali perigu ba’a orden públika, seguransa ba’a ema ho sira nia sasan, intituisaun demokrátika sira nia funsionamentu, ho mos intereses hirak ne’ebé lei proteje;

b) Hato kedas ba’a superiores hierárquicos e ho lia los, falta ruma kona-ba servisu ka asaun seluk ne’ebé subordinadus sira pratika kontra buat ne’ebé Regulamentu ne’e hato;

c) Sei la’iha prejuizo ba’a direitu atu halo petisaun, bainhira aprezenta intensaun ka reklamasaun ruma liu husi superior hierárquico, só ( salvo) bainhira lakoi simu ka tuir orden superiores sira hato.

Artigu 14Dever rai segredu servisu nian (sigilo)

1. Dever ba’a sigilo katak sei la’loke ka fó sai segredu profisional kona-ba faktus ne’ebé mosu wainhira hala’o knaar, no mos ba’a faktus ne’ebé mosu wainhira hala’o knaar, no mos ba’a faktus ne’ebé fó sai ba’a públiku.

2. Bainhira kumpre dever ba’a sigilo, elementu PNTL sira tenki:

a) Labele fó sai materia ka buat ne’ebé sai nudar segredu estadu ka justisa nian, nune’e mos tuir termos lejislasaun prosesu penal, labele fó sai atividade sá-deit mak hala’o ba’a prevensaun no investigasaun criminal, hanesan mos servisu ne’ebé hala’o kona-ba kazus ne’ebé kontra ordenasaun ka kontra prosesu disiplinar;

b) Labele fó sai matéria ka lia ne’ebé iha relasaun ho servisu ka atvidade operasional Polísia nian, ho mos ne’ebé klasifikadu nudar rezervadu ka superior, se karik la’ iha autorizasaun husi entidade hierárquia ho kompetensia;

c) Labele fó sai informasuan kona-ba forsa no servisu seguransa nian, no tenki rai metin segredu kona-ba informasaun ne’ebé iha rejistu ka database Polísia nian, no dokumentu sá-deit mak uza hodi hala’o knaar.

Artigu 15Dever kona-ba aprumo (profesionalismu)

8

Page 9: · Web viewDever zelo mak buka koñese normas legais no regulamentares, no mos instrusaun servisu ne’ebé mai husi superiors hierárquicos, hanesan mos buka hetan no hadia koñesimentu

1. Dever ba’a aprumo katak bainhira iha fatin servisu ka iha liur, tenki tuir prinsipiu, atitude no hahalok sira ne’ebé hametin dignidade ba’a Polísia no instituisaun nia prestígio.

2. Bainhira kumpre dever ba’a aprumo, elementu PNTL sira tenki:

a) Kuidadu didiak ba’a nia aprezentasuan rasik, no apresenta an ho farda no ekipamentu bainhira presiza.

b) Bainhira tama formatura, tenki iha atitude firme no ho los ( correcto)

c) Hamos no kuidadu didiak ba’a fardamento no ekipamentu, ka material sira seluk ne’ebé simu ka ne’ebé iha ida-idak nia konta ( cargo);

d) Bainhira hatais farda, labele atua ka asiste iha espectáculos públiku ruma ( pertunjukan umum) se karik la’iha autorizasuan husi superiores tamba bele iha impaktu ba’a dignidade pesoal ka dignidade funsional nudar membru PNTL;

e) Labele hamosu situasaun ne’ebé kontra liberdade, imparsialidade, insenção no objectividade hodi hala’o knaar, ka buka hamosu tusan ka simu komprimisiu ka hala’o promesas ne’ebé normalmente labele kumpre.

f) Labele pratika, iha servisu laran ka iha liur, hahalok ne’ebé kontra étika, kontra hahalok profisional, ka kontra mos instituisaun nia lalatak.

g) Ses an husi hahalok ne’ebé bele estraga abilidade fiziku ka intelektual, hanesan hemu tua demais, ho mos han ka hemu substansia seluk ne’ebé bele estraga saúde;

h) Hakiak no haburas konvivensia diak, solidaridade no kamaradjen iha funsionáriu no ajente sira-nia le’et iha instituisaun laran;

i) Bainhira hala’o servisu, labele hamu tua no labele tama iha uma-joga ka fatin sira ne’ebé ho naran ka imajen a’at;

j) Labele kahur ka ransu, akompaña no hari relasaun diak ho ema ne’ebe iha naran iah Polísia ka naran criminal, no ho sira ne’ebé iha hela Polísia nia vijilansia;

k) Labele halo alterasaun ba’a farda servisu nian, no labele uza distintivos ( lambang) ruma ne’ebé la pertense ba’a diviza, no labele uza mos insignio ka kondekorasaun bainhira la’ iha autorizasaun husi superiores;

l) Labele uza nia kondisaun nudar ajente Polísia nian atu hala’o publisidade ruma;

m) Bainhira hala’o servisu, labele pratika ka hala’o hahalok ne’ebé bele hamosu infrasaun.

9

Page 10: · Web viewDever zelo mak buka koñese normas legais no regulamentares, no mos instrusaun servisu ne’ebé mai husi superiors hierárquicos, hanesan mos buka hetan no hadia koñesimentu

Artigu 16Dever kona-ba assiduidade ( la’ falta servisu )

1. Dever ba’a assiduidade katak tama ba’a servisu tuir tempu ho horas, no kontinua apresenta an iha servisu fatin;

2. Dever ba’a assiduidade obriga elementu PNTL sira atu:

a) Labele falta servisu

b) Labele husik fatin servisu bainhira la’ iha autorizasaun husi postu-servisu ka husi fatin ne’ebé tenki halo servisu.

Artigu 17Dever kona-ba pontualidade (tama-sai servisu tuir loron ho horas)

1. Dever ba’a pontualidade katak tama no sai husi servisu tuir loron ho horas ne’ebé lei determina ona.

2. Bainhira kumpre dever ba’a pontualidade, elementus PNTL sira tenke:

a) Aprezenta an, iha loron no horas ne’ebé determina ona tuir regulamentu, iha postu-servisu ne’ebé ida-idak atau hala’o knaar;

b) Apresenta an iha ida-idak nia unidade, komandu ka servisu fatin, bainhira servisu obriga ka bainhira situasaun espesial ruma obriga, liu-liu bainhira iha mudansa boot ho orden públika, emerjensia ruma, ka desastre bo’ot ruma.

Artigu 18Dever espesial

Halo parte deveres espesifiku ba’a PNTL, leis kona-ba servisu ne’ebé hala’o mos parte ba’a instituisaun no ba’a lejislasaun kona-ba seguransa interna.

TITULU IIKompetensia disiplinar

KAPITULU I

10

Page 11: · Web viewDever zelo mak buka koñese normas legais no regulamentares, no mos instrusaun servisu ne’ebé mai husi superiors hierárquicos, hanesan mos buka hetan no hadia koñesimentu

Dispozisoes jerais

Artigu 19Autoridade kona-ba poder disiplinar

1. Kompetensia disiplinar atu hala’o julgamentu kona-ba infrasaun, hatun kastigu ka kompetensia atu fó konsesu ba’a rekompensa, pertense ba’a entidades ne’ebé tuir hierarquia laran iha kompetensia atu halo servisu ne’e, tuir mos quadros ne’ebé anexa ba’a Regulamentu ne’e.

2. Superiores hierárquicos nia kompetensia hatutan mos ho kompetensia ne’ebé sira nia subordinadus iha, tuir quadro hierárquico ne’ebé Ministro Interior mak autoridade ho kopetensia bo’ot liu.

Artigu 20Hala’o kompetensia

1. Bainhira Superior hierarquico ida konsidera katak elementu ida merese kastigu ka rekompensa ne’ebé liu ona nia kompetensia atu fó, tenki hato faktu ne’e ba’a nia superior hierárquico ne’ebé ho nivel a’as liu nia, e hatama prosesu ne’e hodi bele foti desizaun.

2. Bainhira superior hierárquico ida fó rekompensa ka kastigu ba’a membru PNTL ida husi Komandu seluk, tenki hato ba’a komandu ne’e kona-ba desizaun ne’ebé nia foti.

3. Entidade sira iha eskalaun I, II, no III iha quadro anexo B, iha kibit atu fó, liu husi despacho ida ho provas lolos, atu hamenus, aumenta ka muda kastigu ne’ebé nia ka nia subordiandu sira hatun, durante prazu hamonu kastigu to’o loron hahu hala’o kastigu ne’e, tuir termos iha artigu 52, maibe labele liu fali limite kona-ba nia kompetensia.

4. Entidade sira iha eskalaun I, II no III quadro anexo A, iha kibitz atu, se karik iha ilegaliade ka injustisa ruma, atu muda ka hapara rekompensas ne’ebé nia ka nia subordinadus fó, iha prazu loron 30 nia laran, sura husi loron publikasaun, maibe labele liu fali nia kompetensia.

Artigu 21Buka factos

1. Faktus ne’ebé bele hetan rekompensa tenki rejistu tiha, e se karik justifika duni, sei sai nudar factos ba’a averiguasaun ne’e.

2. Faktus ne’ebé bele hetan kastigu sempre tenki hetan mos averiguasaun tuir

prosesu disiplinar, e sei la’ iha prejuizo ba’a buat ne’ebé hato iha Artigu 52.

11

Page 12: · Web viewDever zelo mak buka koñese normas legais no regulamentares, no mos instrusaun servisu ne’ebé mai husi superiors hierárquicos, hanesan mos buka hetan no hadia koñesimentu

KAPITULU IIRekompensa no efeitu

Artigu 22Rekompensa

1. Atu haketak hahalok exemplar no zelo exceptional,e atu haketak hahalok social ho hahalok profisional, bele fó rekompensa tuir mai:

a) Elogio; b) Louvor; c) Promosaun tuir distinção;

2. Rekompensa ne’ebé hato iha númeru kotuk ba’a, sei publika iha orden servisu, no sei rejista iha prosesu ema ida-idak nian ne’ebé mak hetan rekompensa ne’e.

Artigu 23Elogio

Elogio sei hato nudar prémiu ba’a ema ne’ebé, tan nia hahalok exemplar, compostura no aprumo, sai nudar meresedores ba’a distinsaun husi nia superiores ka entidades seluk.

Artigu 24Louvor

1. Louvor sei fó hodi rekoñese actos sira ne’ebé importante no actos ne’ebé merese rekoñesimentu, e sei fó ba’a funsionarius ho ajentes ne’ebé hatudu zelo exceptional wainhira kumpre sira nia deveres.

2. Kompetensia atu fó louvor, mai husi entidades sira, e tuir termos ne’ebé hato iha quadro anexo A.

Artigu 25Promosaun tuir distinsaun

1. Promosaun tuir distinsaun fó nudar prémiu ba’a elementus sira ne’ebé kompetente no hatudu brio profisional ne’ebé as, e Ministru Interior mak sei fó, maibe tenki liu husi Commandante Geral nia proposta, ho mos desizaun fovoravel husi Conselho Superior da Policia, tuir termos ne’ebé regula.

2. Promosaun tuir distinsaun sei la’iha implikasuan ba’a ema ne’eb’e hetan mudansa husi komandu hanesan rekompensa ida, maski la’a iha vaga, execpto ( kecuali) se karik favorese ema ne’ebé simu promosaun ne’e.

12

Page 13: · Web viewDever zelo mak buka koñese normas legais no regulamentares, no mos instrusaun servisu ne’ebé mai husi superiors hierárquicos, hanesan mos buka hetan no hadia koñesimentu

KAPITULU IIIPenas disiplinares, sanções acessórias no sira- nia efeitu

Artigu 26Penas diciplinares

1. Kastigus prinsipais ne’ebé aplika ba’a elementus sira ho Polísia nia knaar, ne’ebé halo infrasaun disiplinar mak: a) Reprensaun ho verbal ; b) Reprensaun ho hakerek; c) Suspensaun husi loron 20 to’o 120 d) Suspensaun husi loron 121 to’o 240 e) Obriga tama reforma ( aposentação compulsive) f) Hasai husi instituisaun ( demissão)

2. Kastigu kona transferensia obrigatoriu, sei aplika hanesan kastigu hodi hatutan tan ba’a kastigu seluk ( acessóri )

Artigu 27Karakterizasaun ba’a penas

1. Kastigu ho reprensaun verbal ka ho eskrita, mak halo chamada atensaun ba’a sala ka irregularidade ne’ebé elementu halo.

2. Kastigu ho multa, katak kuantidade valor fixu e labele liu kuantidade valor base vencimento fulan ida nian ba’a infrator, hare husi data wainhira hato despacho notifikasaun atu selu multa ne’e.

3. Kastigu ba’a suspensaun mak tenki hases an husi servisu iha tempu ne’ebé kumpre kastigu ne’e sei lakon nia renumerasaun, antiguidade ( tempu servisu ) ho reforma, sura tuir loron hirak ne’ebé hetan suspensaun.

4. Kastigu reforma obrigatoria (aposentação) mak tama kedas ba’a reforma, e hapara kedas relasaun ho servisu.

5. Kastigu demissão mak hapara no hases an kedas husi servisu.

Artigu 28Sansaun asesória (Sanção acessória)

1. Bainhira iha kazu infrasaun ne’ebé hanesan ho infrasaun iha aliña (d) no (e), númiru 1 iha artigu 26, bele mos hatutan ho kastigu acessório hodi tranfere

13

Page 14: · Web viewDever zelo mak buka koñese normas legais no regulamentares, no mos instrusaun servisu ne’ebé mai husi superiors hierárquicos, hanesan mos buka hetan no hadia koñesimentu

infrator, maibe sei hare ba’a natureza gravidade infrasaun ne’e, e hare mos se infrator ne’e labele kontinua servisu iha fatin ne’e ho protigio tuir nia funsaun, ou se karik infrator hatudu katak la’ iha compatibilidade ho fatin servisu ne’e.

2. Transferensia katak hases elementu polísia ne’e, hodi koloka nia servisu-fatin seluk ba prazu minimu tinan (1) nia laran, no sei la’ iha prejuizu ba elementu seluk ka servisu seluk iha komandu ne’e ka ba’a komandu iha distritu seluk.

Artigu 29Efeitu seluk husi kastigu

1. Sei la’ iha prejuizu ba efeitus ne’ebé hato ona iha diploma ne’e, kona-ba classe komportamentu, pena multa, suspensaun no pena hodi hapara atividade, sei iha tan efeitus tuir mai:

a) Pena multa katak sei deskonta tempu antiguidade no tempu ne’ebé sei sura atu hetan reforma, sura tuir loron ne’ebé aplika multa ne’e;

b) Pena suspensaun katak labele hetan promosaun ka asesu ba promosaun, iha tinan ida (1) ka rua (2) nia laran, tuir tempu ne’ebé hato iha alinea (d), N.o 1 iha artigu 26o-, ka tuir tempu ne’ebé hato iha alinea (e), iha artigu 26o-.

2. Pene suspensaun no pena inactividade determina katak iha tinan (1) nia laran labele hetan ferias bainhira kumpre hotu ona pena ne’e, maibe sei iha direitu ba’a ferias ho loron 10 karik suspensaun ne’e la’ liu loron 120.

Artigu 30Efeitu ba pena demisaun

Kastigu demisaiun katak hatutan tan ba’a konsekuensias ne’ebé estabelese iha lei geral, sei labele mos hetan kargu husi PNTL, maski hetan transferensia husi servisu públiku seluk.

KAPITULU IV

Artigu 31Definisaun

Klase komportamentu halo parte nível disiplinar ba’a elemnetus ho funsaun nudar polísia ne’ebé iha quadros PNTL nian, tuir tempu servisu, kastigu no rekompensa ne’ebé simu.

Artigu 32

14

Page 15: · Web viewDever zelo mak buka koñese normas legais no regulamentares, no mos instrusaun servisu ne’ebé mai husi superiors hierárquicos, hanesan mos buka hetan no hadia koñesimentu

Klase komportamentu

Elementu sira ho funsaun polísia nian, sei klasifika tuir sira- nia komportamentu, iha klase ezemplar 1.a, 2.a, 3.a ka 4.a.

Artigu 33Klasifikasaun

1. Klasifikasaun komportamentu sei hato tuir resultadu efisiente bainhira aplika formula tuir mai:

C = P+2N – LA +A1

Signfika katak:

C -representa komportamnetu;P -represesnta total kastigu, ne’ebé sura nudar multa;

N -repersenta kastigu hira;L -representa númiru rekompensa ne’ebé atu simu, tuir referensia iha no 3;

A -representa tinan servisu hira, hodi sura to’o sentezimuA1 -representa tempu servisu nian, sura husi loron ikus liu ba kastigu ne’ebé simu

ikus, hodi sura tinan to’o sentezimu.2. Valor P sei hetan husi resultadu ba’a cálculu husi equiparação tuir mai:

Reprensaun verbal – 0;Reprensaun eskrita – 0,5;Multa (kada loron ida) – 1;Suspensaun (kada loron ida) – 2.

3. Valor L nian sei hetan husi relasaun ba’a tuir mai ne’e:

Elogio – 0,5;Louvor bainhira hala’o servisu iha unidade – 3;Louvor bainhira hala’o servisu ba’a Komando Geral – 6;Louvor ne’ebé publika iha Jornal da Republika RDTL nian – 12.

4. Kastigu sira ne’ebé hetan amnistia (perdaun) ka reabilitasaun, sei la’ sura iha klase komportamentu nian.

5. Quocientes sira ne’e, monu ba’a klase komportamentu tuir mai:

15

Page 16: · Web viewDever zelo mak buka koñese normas legais no regulamentares, no mos instrusaun servisu ne’ebé mai husi superiors hierárquicos, hanesan mos buka hetan no hadia koñesimentu

Ezemplar – la’ hetan kastigu, maibe se karik hetan kastigu ruma, bainhira quociente hetan 0 ka menus (inferior) e hatan amnistia (perdaun) ba’a kastigus tomak;1a- klase – quociente to’ 2, se la’ hetan atribuisaun iha klase komportamentu ezemplar; 2a- klase – quociente a’as liu 2, e to’ 6;3a- klase – quociente a’as liu 6 e to’ 10;4a- klase – quociente a’as liu 10.

6. Sei hala’o prosesu disiplinar ba’a elementu ne’ebé halo infrasaun ida e komportamentu monu ba’a 4a- klase, e bainhira prova sala ne’e, sei fó sai katak nia la’ iha konpetensia professional, la’ adapta ba’a nia funsaun, ka la’ iha moral atu hala’o knaar nudar polísia, e sei simu kastigus ne’ebé aplika iha artigu 45.

TITULU III

Responsabilidade ba disiplina

KAPITULU I

Disposisaun Jearl

Artigu 34Sé-deit mak sujeito ba’a poder disiplinar

1. Elementus polísia sei sujeito ba poder disiplinar hahu sura husi loron simu pose ka se karik labele, hahu sura husi loron ne’ebé hahu knaar.

2. Ezonerasaun ka mudansa situasaun sei la taka dalan atu simu kastigu tamba halo infrasaun disiplinar wainhira hala’o knaar.

Artigu 35Infrasaun ida (unidade) no akumulasaun infrasaun

Sei la’ iha prejuizu ba’a artigu 28.o, ba infrasaun ida ka infrasaun barak ne’ebé foti ihaprosesu ida deit, sei labele aplika liu pena ida para o mesmo elementu.

Artigu 36 Independensia iha prosedimentu disiplinar

1. Prosedimentu disiplinar katak independenti husi prosedimentu criminal.

16

Page 17: · Web viewDever zelo mak buka koñese normas legais no regulamentares, no mos instrusaun servisu ne’ebé mai husi superiors hierárquicos, hanesan mos buka hetan no hadia koñesimentu

2. Atu hamos sala, ka halo kondenasaun iha prosesu krime, sei la taka dalan ba desizaun ne’ebé ho sentidu hanesan iha prosesu disiplinar, e sei la’ iha mos prejuizu ba efeitus ne’ebé lejislasaun penal no prosesual hato ba sentensa penal.

3. Bainhira hare katak konviniente, autoridade ne’ebé iha kompetensia disiplinar atu fó kastigu, bele determina atu hapara prosedimentu disiplinar ne’e, to’ wainhira ramata prosesu kriminal ne’ebé mak sei hala’o hela.

Artigu 37Efeitus husi konsiderasaun iha prosesu penal

1. Se karik elementu PNTL ruma hetan kondenasaun iha prosesu-krime, ho sentensa ba kastigu ho demisaun, tribunak nia sekrétaria tenke hato sertidaun ofisial kona-ba sentensa ne’e ba’a Komandu Gerald a Polísia Nasional de Timor-Leste, no hato mos koñesimentu ba Ministério Públiku.

2. Kona-ba kazus ne’ebé hato iha leten (númeru 1) tenke arkiva prosesu disiplinar ne’ebé hala’o hela, e kumpre tribunal nia desizaun.

3. Iha kazu sira seluk, entidade kompetente tenki fó orden atu ezekuta kedas desizaun penal ne’ebé hatau hela ou hato efeitus disiplinares, maibe la’ iha prejuizu ba’a possibilidade, liu husi prosesu disiplinar atu aplika kastigu ne’e.

Artigu 38Krime ho natureza públiku

1. Obrigatoriu atu aprezenta kesar hasoru elementu PNTL ho factus kona-ba krime ne’ebé kualifika nudar krime públiku.

2. Kesar hasoru suspeitu ida sei hato ba’a majistradu iha Ministériu Públiku ne’ebé mak tuir lezislasaun penal iha kompetensia.

Artigu 39Aplikasaun suplementar ba’a Código Penal

Sei aplika lei Código Penal ba kastigu hirak ne’ebé kona suspensaunka demisaun lui husi desizaun judisial, e la tama iha Regulamentu ne’e.

Artigu 40La’ kona responsibilidade disiplinar

17

Page 18: · Web viewDever zelo mak buka koñese normas legais no regulamentares, no mos instrusaun servisu ne’ebé mai husi superiors hierárquicos, hanesan mos buka hetan no hadia koñesimentu

1. Sei la’ kona responsabilidade disiplinar, asaun husi elementu PNTL ne’ebé atua hodi kumpre orden ka instrusaun husi superior hierárquico wainhira hala’o servisu.

2. Sei lakon dever atu obedese, bainhira kumpre orden ka instrusaun rum abele hamosu fali prátika ba’a krime ruma.

KAPITULU IIAplikasaun ho graduasaun ba’a penas

Artugu 41Prinsípiu jeral

Bainhira aplika kastigu, sei hare ba’a kritérius iha artigus tuir mai, kona-ba natureza no gravidade iha infrasaun ne’e, kategoria elementu nian, sala ne’e kiik ka bo’ot, personalidade oin-sá, hare mos ba’a nivel cultural, tempu servisu ho mos sircunstâncias seluk tan ne’ebé bele sai kontra ka favor arguido nian.

SEKSAUN I Kastigus ne’ebé sei la’ hakotu relasaun no funsasun

Artigu 42Reprensaun

Kastigus ba reprensaun verbal ka represensasun ho eskritu, sei aplika ba’a sala sira ne’ebé la’ iha prejuizu ba’a servisu ka prejuizu ba’a públiku.

Artugu 43Multa

Kastigu kona-ba multa sei aplika ba’a kazu neglijênsia bainhira elementu la’ halo tuir, ka la’ komprende lolos sira nia deveres hodi hala’o knaar, e ne’ebé estraga fali sira nia ou ba’a públiku nia servisu ka disiplina.

Artigu 44Suspensaun

1. Kastigu kona-ba suspensaun sei aplika ba kazu neglijênsia ne’ebé grave, ka tamba la’ interese atu kumpre nia dever profisional, liu-liu bainhira falta iha postu servisu durante tempu servisu, liu loron 5 tuir malu iha periodu ida, ka iha loron ketak-ketak ho total loron 10 iha fulan ida nia laran.

18

Page 19: · Web viewDever zelo mak buka koñese normas legais no regulamentares, no mos instrusaun servisu ne’ebé mai husi superiors hierárquicos, hanesan mos buka hetan no hadia koñesimentu

2. Kastigu suspensaun sei aplika mos bainhira pratika faktus ne’ebé kona ho gravidade dignidade ho prestígio pessoal elementu nian, ka ba’a nia funsaun nudar membru PNTL.

SEKSAUN IIKastigu ne’ebé hakotu relasaun no funsaun

Artigu 45Obrigatoriu tama-reforma ho demisaun

1. Kastigu ne’ebé obriga atu tama-reforma ho dimensaun sei aplika, iha jeral, ba’a infrasaun disiplinar ne’ebé tenke hakotu relasaun ho funsaun;

2. Kastigus sira ne’ebé hatete sai iha aliña 1 sei aplika ba elementu ne’ebé mak:a) Uza poderes autoridade ne’ebé lei la’ fó, ka abuza poderes ke hato ba’a nia

funsaun, ou ne’ebé liu tiha husi nia limite, ou bainhira ses husi meios hodi konvense ema, ka meios seluk ne’ebé bele kontra sidadaun nia direitu;

b) Pratika ka tenta atu pratika asaun ne’ebé lei penal define nudar krime hasoru Estadu;

c) Baku, halo kanek ka la’ iha kedas respeitu superior hierárquico kolega subordinado,ka ema seluk, iha servisu fatin ka iha públiku.

d) Fó protesaun ba’a kriminosos ka fó ajuda ruma ke bele hasusar ka taka dalan ba’a asaun justisa;

e) Tamba halo deklarasaun falsu, halo susar ba ema seluk, ka loke dalan atu lori ses armamentu;

f) Pratika ka buka pratika asaun ne’ebé hamosu perigu ba’a nia an rasik iha instituisaun laran, ka pratika ou provoka hahalok desobediensia ka insubordinasaun colectiva;

g) Buka atu pratika ka hanoin atu pratika krime, foti subar sasan ruma, nauk, ka assaltu hodi nauk, abuza konfiansa, halo fraude ho hetan benefisiu ruma, obriga ka hakas ema hodi hetan buat ruma, ka lori forsa ka kroat ruma ameasa hodi buka hetan benefisiu ruma (coacção ou extor-são);

h) Halo parte ka iha interese, directamente ka liu husi ema seluk, kona-ba kualker kontratu, ka liu husi kualker servisu Estado nian;

i) Fó sai segredu profisional ka loke sai informasaun hodi halo prejuízu ba’a Estado ka ba’e ema seluk;

j) Husik tiha fatin servisu, la’ iha autorizasaun atu falta servisu ba’a periudu loron 10 tuir malu, ka ba’a loron 20 ketak-ketak (interpolados) iha fulan ida(1) nia laran;

k) Lori nia pozisaun iha servisu fatin hodi simu, directamente ka indirectamente, benefisiu ruma, gratifikasaun ka hetan lukru ruma;

l) Hemu demais tua, han/hemu ka fa’an aimoruk droga, ka aimoruk psicotrópicas(aimoruk ne’ebé kria visiu no estraga ema nia mental ou saúde;

m) Halo parte iha tentative ka asaun ba’a kualker krime ne’ebé hato iha aliñas anteriores (artigos kotuk ba’a)

19

Page 20: · Web viewDever zelo mak buka koñese normas legais no regulamentares, no mos instrusaun servisu ne’ebé mai husi superiors hierárquicos, hanesan mos buka hetan no hadia koñesimentu

Artigu 46Obrigadu atu tama reforma

Kastigu hodi obriga tama reforma ( aposentação compulsiva), sei aplika liu-liu ba’a kazusira ne’ebé hatudu katak la’ iha kompetensia profissional, ka falta moral hodi hala’o niaknaar.

Artigu 47Hasai husi servisu (Demissão)

1. Kastigu demissão sei aplika liu-liu ba elementu PNTL sira ne’ebé:

a) Halo kualker krime ne’ebé hetan kastigu hodi tama kumarka liu tinan 3;

b) Halo infrasaun ne’ebé hato iha aliña (a) Númeru 2 iha artigu kotuk ba’a (46);

c) Prátika ka buka pratika asaun ne’ebé hato iha aliña (b), (f), ho (g) Númeru 2 iha artigu 48;

2. Bainhira la’ hetan kastigu demissão iha sentensa kondenatoria, sei buka husi tribunal kompetente, razaun ba’a desizaun ne’e, hodi hare nafatin ba’a legizlasaun husi prosesu penal kona-ba kazu ne’ebé julga ona iha tribunal.

KAPITULU III

Sirkunstánsias ne’ebé bele hamos, amenus no hatodan pena ( kastigu )

Artigu 48Sirkunstánsias ne’ebé bele hamos

Sirkunstánsias ne’ebé bele hamos tiha responsabilidade disiplinar mak:

20

Page 21: · Web viewDever zelo mak buka koñese normas legais no regulamentares, no mos instrusaun servisu ne’ebé mai husi superiors hierárquicos, hanesan mos buka hetan no hadia koñesimentu

a) Lori forsa fisiku obriga

b) Tamba asaun ne’e halo ho acidente ka involuntario wainhira hala’o servisu, e iha tempu ne’e mosu pratika asaun illegal ne’e.

c) Legitimamente defende nia an rasik ka ema seluk;

d) Bainhira halo servisu ne’ebé mak la’ iha ejijensia atu tuir regra;

e) Hala’o direitu ruma ka kumpre dever ruma.

Artigu 49Sirkunstánsias ne’ebé bele hamenus responsabilidade disiplinar

1. Sircunstánsias ne’ebé bele hamenus responsabilidaee disiplinar mak:

a) Halo servisu diak ruma ba’a sosiedade;

b) Komportamentu diak iha tempu kotuk ba’a;

c) Servisu ho tempu badak;

d) Halo sala tamba infrator hodi hasoru vingansa ruma ka atu defende membro ruma husi nia familia, ka defende elementu ida iha instituisaun, ou bainhira rona kona-ba vingansa ne’e;

e) Konfesa sai kedas kona-ba sala ne’e, no hadia kedas sala ne’e;

f) Provokasaun husi elementu superior ruma, ka elementu ida ho graduasaun, kategoria e diviza hanesan;

g) Tamba hetan louvor ka rekompensa seluk ruma;

h) Informasaun diak husi nia superior ne’ebé tau matan ba’a nia.

2. Sei konsidera katak iha komportamentu diak iha tempu kotuk ba’a, wainhira funsionariu ka ajente tama klase komportamentu ezemplar, ou iha 1a- klase, e la’ hetan kastigu iha tinan tolu (3) ka resin nia laran.

3. Sei konsidera hanesan tempu badak iha servisu, wainhira ema ida servisu foin tinan 2, hahu sura husi loron simu pose, ka husi loron ne’ebé hahu hala’o nia knar.

Artigu 50

21

Page 22: · Web viewDever zelo mak buka koñese normas legais no regulamentares, no mos instrusaun servisu ne’ebé mai husi superiors hierárquicos, hanesan mos buka hetan no hadia koñesimentu

Sircunstánsias ne’ebé bele hatodan responsabilidade

1. Sirkunstánsias ne’ebé bele hatodan responsabilidade disiplinar mak tuir mai ne’e:

a) Bainhira halo infrasaun, mosu mudansa bo’ot ba’a orden públika, ka halo atentadu kontra rejime demokrátiku;

b) Hanoin no planu atu halo duni infrasaun ne’e (premeditação);

c) Komportamentu a’at iha tempu kotuk ba’a.

d) Katak halo infrasaun ne’e wainhira hala’o servisu, ou tamba servisu, iha ema seluk nia oin, liu-liu iha infrator nia subordinadu nia oin, ka iha públiku nia oin, ka iha fatin ne’ebé loke ba’a públiku;

e) Katak hamutuk ho ema seluk halo infrasaun ne’e;

f) Katak infrasaun ne’e estraga honra, brio, hahalok profisional, ka estraga orden ou servisu;

g) Katak hakarak pratika nafatin infrasaun ne’e, liu-liu wainhira nia superior hierárquico la’ hatan, no bainhira infrator simu chamada atensaun atu obedese no hadia nia hahalok, ka bainhira simu chamada atensaun kona-ba konsekuensias husi nia komportamentu;

h) Halo fali infrasaun (reincidênsia);

i) Acumula ka halo infrasaun barak.

2. Premeditacão katak hanoin hela liu 24 horas nia laran atu pratika infrasaun ne’e.

3. Sei konsidera nudar komportamentu a’at, bainhira elementu ida nia komportamentu iha 3a ka 4a klase.

4. Acumulação katak wainhira halo infrasaun dala rua ka liu ne’e, iha tempu ida deit, ka wainhira halo sala foun antes simu kastigu ba’a ikus.

5. Reincidência katak bainhira halo fail infrasaun foun antes kompleta fulan ne’en (6), hahu sura husi loron ne’ebé ramata kumpre kastigu ba’a infrasaun ikus.

KAPITULU IVHalakon responsabilidade disiplinar

22

Page 23: · Web viewDever zelo mak buka koñese normas legais no regulamentares, no mos instrusaun servisu ne’ebé mai husi superiors hierárquicos, hanesan mos buka hetan no hadia koñesimentu

Artigu 51Razaun hodi halakon

Responsabilidade disiplinar sei halakon wainhira: a) Hala’o ona prosedimentu disiplinar; b) Hala’o ona kastigu;c) Kumpre ona kastigu;d) Infrator mate tiha; e) Hetan perdaun (amnistia).

Artigu 52Atu hato prosedimentu disiplinar

1. Sei lakon direitu atu hato prosedimentu disiplinar, bainhira infrasaun ne’e liu ona tinan tolu (3), hahu sura husi loron ne’eb’e halo infrasaun ne’e.

2. Sei la’ sura infrasaun disiplinar ne’ebé iha lei penal laran, ka ne’eb’e bele hato deit tuir termos no prazu ne’ebé iha lei penal nia laran, e se karik prazu ba’a prosedimentu criminal sei liu tinan tolu (3).

3. Sei halakon responsabilidade atu hala’o prosedimentu disiplinar, se karik iha falta ruma husi entidade ho kompetensia disiplinar, e se karik prosesu disiplinar la’ hala’o iha fulan 3 nia laran.

4. Sei hapara prosesu atu halakon todan, bainhira simu instrusaun katak iha pratika asaun infrasaun ne’ebé kona fali marcha prosesu ne’e, hodi hato notifikasaun ba’a arguido kona-ba akuzasaun hasoru nia.

5. Sei suspende prazu atu halakon todan ne’e, bainhira halo fali prosesu investigasaun ka averiguasaun, no mos prosesu inkéritu ka disiplinar, maski prosesu ne’e la’ kontra funsionariu ka ajente ne’e, e ikus fali hetan infrasaun ke elementu ne’e halo.

Artigu 53Orden hodi hala’o kastigu

1. Kastigus disiplinar iha número 1, artigu 26.o, tenki hala’o iha prazu tuir mai, hahu sura husi loron ne’ebé labele halo ona rekursu ba’a desizaun ba’a kastigu ne’ebé hamonu ona:

a) Fulan ne’en (6), ba’a kastigus ne’ebé hato iha aliña (a) no (b);

23

Page 24: · Web viewDever zelo mak buka koñese normas legais no regulamentares, no mos instrusaun servisu ne’ebé mai husi superiors hierárquicos, hanesan mos buka hetan no hadia koñesimentu

b) Tinan rua (2), ba’a kastigus ne’ebé hato iha aliña (c) to’ aliña (e);

c) Tinan lima (5), ba’a kastigus ne’eb’e hato iha aliña (f) no (g).

2. Se karik bele halo rekursu, sei suspende tempu atu hala’o kastigu ne’e, to’ wainhira hato desizaun final kona-ba rekursu ne’e.

Artigu 54Kumpre kastigu

1. Desizaun ne’ebé aplika kastigu disiplinar, tenki fó hatene pesoalmente ba’a funsionáriu ka ajente ne’ebé mak simu kastigu ne’e, e bainhira tuir prazu legal la’ iha rekursu ba’a kastigu ne’e, sei publika iha orden servisu no tenki hahu kastigu iha loron ne’ebé fó sai publikasaun ne’e.

2. Se karik tamba razaun ruma, labele hato pesoalmente ba’a elementu PNTL ne’ebé hetan kastigu, sei publika desizaun ne’e liu husi serie II Jornal da Repúblika, hodi hahu kastigu ne’e iha loron 15 nia laran sura husi loron ne’ebé fó sai publikasaun ne’e.

3. Karik tan razaun servisu labele hala’o kastigu disiplinar tomak, sei konsidera hanesan kumpre ona kastigu ne’e.

4. Kumprimentu ba’a kastigu suspensaun, sei la’ sura ho tempu internamento elementu PNTL iha fatin saúde nian.

5. Vagas husi fatin ka kargu ne’ebé mosu tamba aplika kastigu aposentação compulsive (obriga tama reforma) ka tamba hasai husi servisu (demissão) sei publika iha serie II iha Jornal da República.

Artigu 55Infrator mate

Bainhira infrator mate, sei hakotu nia responsabilidade disiplinar, e sei la’iha prejuizu ba’a efeitu ne’ebé hetan ona, no mos efeitu sira ne’ebé sei hetan kona-ba pensaun sobrevivensia, tuir termos ne’ebé lei Geral hato.

Artigu 56

24

Page 25: · Web viewDever zelo mak buka koñese normas legais no regulamentares, no mos instrusaun servisu ne’ebé mai husi superiors hierárquicos, hanesan mos buka hetan no hadia koñesimentu

Amnistia (perdaun)

1. Amnistia (perdaun) sei hapara ezekusaun ba’a kastigu, se karik sei hala’o hela, maibe la’ hapara efeitu sira ne’ebé hetan tamba aplika kastigu ne’e, hodi rejistu nafatin e sei uza deit ba’a efeitu iha Regulamentu ne’e.

2. Bainhira la’ iha lei kontráriu, amnistia sei la’ aplika ba’a elementus ne’ebé repete hahalok infrasaun.

TITULU IVKona-ba prosesu disiplinar

KAPITULU IDispozisoens jerais

Artigu 57Konseitu

Prosesu disiplinar katak hala’o investigasaun tomak, ho objetivu atu descobre faktus hirak ne’ebé iha, maibe sei la’ simu hahalok ho asaun mak la’ tuir prosedimentu ne’ebé hari ona.

Artigu 58Sei Obrigatoriu

1. Kastigu ne’ebé hato iha aliña (c) to’ (g) iha artigu 26, bele deit aplika bainhira prova ona faktus iha prosesu disiplinar ne’ebé mak halo ho eskritu.

2. Kastigu ho reprensaun verbal ka reprensaun ho eskritu, bainhira aplika la’ depende ba’a prosesu eskritu, maibe liu husi audênsia ho arguido.

3. Bainhira ema ne’ebé hetan reprensaun husu, mak sei rejista tiha, se karik kazu ne’e aplika kastigu ho reprensaun por eskrita, sei halo auto ida kona-ba buat ne’ebé dehan ona iha número 2 iha artigo ne’e (58) no iha arguido nia oin, e se karik arguido husu, iha mos testemuha nain rua nia oin.

4. Karik arguido deklara katak nia iha intensaun atu hato nia defeza liu husi eskrita, sei fó 48 horas ba’a efeitu ne’e.

Artigu 59Rai segredu kona-ba prosesu ne’e

1. Prosesu disiplinar ne’e sei rai hanesan segredu hela, to’ bainhira hato notifikasaun kona-ba akuzasaun ne’e.

25

Page 26: · Web viewDever zelo mak buka koñese normas legais no regulamentares, no mos instrusaun servisu ne’ebé mai husi superiors hierárquicos, hanesan mos buka hetan no hadia koñesimentu

2. Sertidaun atu uza hodi defende interesses legitimos só bele fó sai bainhira iha pedido ida hodi hato lolos atu uza ba’a sá deit, e bele mos bandu nia publikasaun.

3. Sertidaun ne’eb’e refere iha aliña 2, só bele hetan autorizasaun husi entidade ne’ebé dirije investigasaun ne’e to’ bainhira investigasaun ne’e ramata.

4. Arguido ne’ebé fó sai material confidencial, tuir termo iha artigu ne’e, sei simu prosesu disiplinar foun.

Artigu 60Unidade iha prosesu. Acumulação ba’a infrasaun

1. Bainhira iha objectivu ba’a akuzasaun ida atu fó kastigu tamba falta, tuir termos iha aliña (c) e tuir termos iha número 1, ka iha número 2 iha artigu 26, sei organiza prosesu ketak ida ba’a arguido ida-idak.

2. Se karik iha liu prosesu disiplinar ida ba’a arguido ida, bele hatutan tan ba’a prosesu disiplinar ne’ebé halo hela ona, maibe sei la’ aplika se karik la’ diak bainhira buka halo justisa.

Artigu 61Forma ba’a actos

1. Actos ne’ebe la’ regula iha lei nia laran, sei ajusta tuir prosesu hodi hetan nia finalidade, e sei uza leis ne’ebé iha hodi hetan finalidade ne’e.

2. Instructor ne’ebe kaer kazu, bele fó orden ofisialmente ba’a servisu ho asaun ne’ebé presiza halo hodi descobre lia los

Artigu 62Lei subsidiáriu

Prosesu displinar sei hala’o tuir normas ne’ebé hato iha regulamentu actual e, se karik falta ka la’ iha, sei aplika lei ne’ebe iha estatuto disiplinar actual ba’a funsionáriu ho agents iha administrasaun públika, no aplika mos legislasaun prosesu penal nian

26

Page 27: · Web viewDever zelo mak buka koñese normas legais no regulamentares, no mos instrusaun servisu ne’ebé mai husi superiors hierárquicos, hanesan mos buka hetan no hadia koñesimentu

CAPITULO IIFormas ba’a prosesu. Dipozisoens comuns

Artigu 63Prosesu comum ho espesial

1. Prosesu bele comum ou bele espesial.

2. Prosesu especial sei applika ba’ a kazus ne’ebé mak la’ dun akontese, e prosesu comum mak sei aplika ba’ a kazus ne’ebé mak bainbain akontese.

Artigu 64Prosesu espesial

1. Prosesu especial mak prosesu kona-ba averiguasaun, inkéritu, sindicância, no husik hela servisu fatin.

2. Prosesu especial sei regula ho lei no artigus tuir mai, e bainhira presiza, bele uza mos leis ne’ebé aplika ba’ a prosesu comum.

Artigu 65Kompetênsia atu hala’o prosesu

1. Prosesu sei hahu bainhira simu ona relatóriu, kesar, notifikasaun, pedido ho despacho.

2. Superiors hierárquicos ho funsaun commando, direcção ka chefe nian mak iha kompetênsia atu fó orden hodi hala’o prosesu disiplinar hasoru sira nia subordinados.

3. Bainhira faktus sira ne’ebé hetan mak corresponde fali ba’ a kastigu ka pena ne’ebé a’as liu kompetênsia husi entidade ne’ebé hala’o prosesu ne’e, superior hierárquico husi eskalasaun tuir fali mak tenki hala’o prosesu ne’e.

Artigu 66Indeferimento liminar (rejeita pedido)

Despacho ne’ebé hasai hodi husu atu hala’o prosesu ne’ebé sei la’ halo investigasaun ba’ a faktus tenki justifika didiak, e hato ho eskritu ba kesar nain, partisipante ka ema ne’ebe husu atu halo prosesu ne’e (requerente)

Artigu 67Recurso

27

Page 28: · Web viewDever zelo mak buka koñese normas legais no regulamentares, no mos instrusaun servisu ne’ebé mai husi superiors hierárquicos, hanesan mos buka hetan no hadia koñesimentu

1. Kesar nain, partisipante ka requerente bele iha loron lima (5) nia laran husu ba’a superior hierárquico ne’ebé hato despacho ba’ a indeferimento liminar, atu hapara prosesu ne’e.

2. Rekursu ba’a deferimento liminar tenki apresenta ba’a entidade responsavel e tenki hato mos faktus hodi justifika tan-sá mak la simu despacho ba’a indeferimento ne’e.

Artigu 68Nomeasaun husi instructor no eskrivaun

1. Despacho hodi hala’o prosedimentu tenki hatudu instructor ne’ebé mak sei hala’o prosesu ne’e, e hatudu mos katak instructor ne’e tenki iha categoria ne’ebé a’as liu tan ke arguido nia categoria, maibe labele kiik liu categoria sub-inspector.

2. Instructor ne’e mak sei hili eskrivaun ida.

3. Kna’ar instructor ho eskrivaun nian tenki lao uluk liu fali obrigasaun profisional sira seluk

Artigu 69Medidas ne’ebé uza atu fo avisu kuidado

1. Bainhira hala’o servisu, se karik inconveniente ba’a servisu ka inconveniente atu buka apuramento ba’a lia los, bele aplika medidas cautelares tuir mai ba’a funsionárius ho ajentes policiais:

a) hasai tiha kilat (dezarmamentu)b) prende dokumentu ka objetu ne’ebe uza, ka sei bele uza nafatin hodi halo

fali infrasaun;c) hato’suspensaun ba’a tempu balu (preventiva)

2. Medidas cautelares sei aplika ho inisiativa husi entidade ne’ebé fó orden atu hala’o prosesu, ka bainhira hala’o investigasaun, instructor mak sei hato medidas ne’e.

3. Dezarmamentu katak hasai tiha kilat ka armas ne’ebé simu tamba servisu, ka iha nia cargo, ou armamentu ne’ebé deit mak nia bele uza, ho armamentu ne’ebé simu husi kualker superior hierárquico ho funsaun commando ka chefia.

4. Aprensaun dokumentu katak prende dokumentu ka objetu ne’ebé funsionáriu ka ajente uza hela, ou bele uza hodi halo infrasaun ka sala seluk, e exame husi dokumentu ka objetu ne’e sei uza hodi hala’o prosesu disiplinar.

28

Page 29: · Web viewDever zelo mak buka koñese normas legais no regulamentares, no mos instrusaun servisu ne’ebé mai husi superiors hierárquicos, hanesan mos buka hetan no hadia koñesimentu

5. Aprensaun ne’ebé hato iha aliña kotuk ba’a, karik kona-ba dokumentu ka objetu ne’ebé pertense ba’a ema seluk, sei bele kaer deit ba’a tempu ne’ebé presiza hodi halo exames ne’ebé presiza atu hala’o prosesu ne’e.

6. Suspensaun preventive katak, hases an husi servisu, sei koa mos sexto ida (1/6) husi base saláriu, to’ bainhira simu desizaun final husi prosesu ne’e, ho tempu ne’ebé labele liu loron 90 nia laran, no sei bele prolonga ba’a periodu ida ka hanesan, maibe labele iha prejuízo ba’a buat ne’ebé hato iha artigu 88.

7. Só deit Ministro Interior ou Comandante Geral mak bele fó suspensaun preventive kona-ba falta servisu grave ne’ebé sei simu kastigu iha aliña (e) ho kastigu iha No.1 artigu 26.

8. Sei fó fali ka sei hare fali iha desizaun final ba’a prosesu ne’e, bainhira atu koa 1/6 husi base saláriu ne’ebé refere iha No.6, se karik arguido hetan absolvisaun ou hetan kastigu ne’ebé la’ halakon vensimentu.

9. Bainhira sei hala’o prosesu, funsionáriu ka ajente ne’ebé hetan graduasaun ba’a promosaun ka hetan asesu ba’a promosaun, tenki hapara hela to’ bainhira hasai ona desizaun final husi prosesu ne’e.

10. Bainhira prosesu lao ona, ka bainhira aplika kastigu ne’ebé lá prejudika promosaun ou asesu ba’a promosaun funsionáriu ou ajente sei okupa nia fatin tuir lista antiquidade nian.

11. Sei hare resultadu husi prosesu criminal mak sei aplika buat ne’ebé hato iha No.9 ho No.10, ho mos adaptasaun ne’ebé presiza halo ba’a lei ne’e.

KAPITULU IIIProsesu comum

SEKSAUN IInstrusaun

Artigu 70Diligências

29

Page 30: · Web viewDever zelo mak buka koñese normas legais no regulamentares, no mos instrusaun servisu ne’ebé mai husi superiors hierárquicos, hanesan mos buka hetan no hadia koñesimentu

1. Instrutor ne’ebé hala’o prosesu ne’e, tenki foti auto, liu husi partisipasaun, kessar, rekerimentu, informasaun ka ofisiu ne’ebé koalia no hala’o investigasaun ba auto ne’e, tenke rona husi partisipante, declarantes no testemuñas ne’ebé indika iha auto ne’e, no mos sira seluk ne’ebé presiza hodi hala’o prosesu ne’e, e hala’o exames ho servisu seluk hodi buka lia los, e tenke hatun mos dokumentus ne’ebé pertense ba’a auto ne’e.

2. Instrutor tenke rona arguidu, bainhira deit nia hanoin katak presiza duni, to’ bainhira knaar-instrutor nian remata, tenke simu mos testemuñas ka deklarantes husi arguidu.

3. Bainhira hala’o hela faze instrusaun, arguido bele hato ba instructor buat ne’ebé mak sei presiza hodi buka prova lia los.

4. Bainhira instructor hare katak iha prova sufisiente ona, bele hatun despacho ho faktus, hodi la’ simu rekerimentu ne’ebé iha númeru anterior, se karik buat ne’ebé arguido hato hodi buka lia los la’ iha ligasaun ka labele uza iha auto ne’e.

5. Servisu ka diligências ne’ebé tenke hala’o iha liur husi lokalidade ne’ebé hala’o hela prosesu ne’e, bele husu ba’a entidade polísial responsavel liu husi ofisiu ida, fax ka meio electronico seluk.

6. Bainhira arguido hetan akuzasaun katak nia la’ iha kompetênsia profisional, instructor bele konvida nia atu halo servisu tuir programa ne’ebé peritu nain rua mak sei trasa, e ikus mai peritu sira ne’e mak fó sira nia avaliasaun kona-ba prova ho kompetênsia ne’ebé arguidu iha.

7. Peritu nain rua ne’eb’e temi ona iha leten, bainhira arguido la’ uza nia direitu atu indika peritu ida, entidade ne’ebé haruka hala’o prosesu ne’e mak sei hili, e arguido tenke hatudu katak servisu ne’ebé nia halo hanesan mos servisu ne’ebé mak funsionárius ho agentes seluk ho kategoria hanesan mos halo.

Artigu 71Testemuñas

1. Iha faze instrusaun ba prosesu, sei iha la’ iha limite ba’a númeru testemuña.

2. Sei aplika investigasaun ba’a testemuñas tuir buat ne’ebé hato, iha No. 4 artigu kotuk ba’a (70).

Artigu 72

30

Page 31: · Web viewDever zelo mak buka koñese normas legais no regulamentares, no mos instrusaun servisu ne’ebé mai husi superiors hierárquicos, hanesan mos buka hetan no hadia koñesimentu

Infrasaun directamente ho provas

1. Superior hierárquico ne’ebé hare ho matan ka verifika katak infrasaun disiplinar ne’ebé pratika iha servisu nia dirije, komanda ka chefia, sei haruka foti auto notisia hodi hato faktus ne’ebé halo infrasaun disiplinar, ho loron, horas no local, e hato mos oin-sá e tan-sá hetan infrasaun ne’e, naran ho dadus seluk tan kona-ba funsionáriu ka ajente nia identifikasaun ho testemuña ka testemuñas ne’ebé bele prova faktus hirak ne’e, e hatutan mos ho dokumentus ka kopia dokumentus autenticados, no mos husu tan provas seluk ne’ebé sei presiza.

2. Auto ne’ebe temi iha leten, entidade ne’ebé foti ka haruka foti auto ne’e mak sei hasina, ou assinatura bele mai husi tesmuñas ou husi elementu PNTL ne’ebé hetan akuzasaun.

3. Bele halo auto ida deit ba’a infrasaun oin-oin ne’ebé akontese dala ida deit, ka infrasaun ne’ebé iha relasaun ba malu, maski iha autores oin-oin.

4. Auto ne’ebé hala’o tuir termus iha artigu ne’e, tenke hato kedas ba’a entidade ne’ebé kompetente hodi halo prosesu ne’e.

Artigu 73 Hala’o prosesu ho baze ba’a auto notícia

Bainhira prosesu disiplinar hetan baze ba’a auto notísia ne’ebé elabora tuir artigu liu ba’a (72) e la’ presiza orden ka rekerimentu ba’a asaun ruma, instructor sei amenus akuzasaun ne’e iha 48 horas nia laran, hahu sura husi tempu ne’ebé hahu prosesu ne’e, e sei baseia ba’a artigus tuir mai ne’e.

Artigu 74Termo ba’a instrusaun

1. Bainhira investigasaun ramata ona, karik instructor hare katak faktus ne’ebé iha auto la’ hatudu katak iha infrasaun disiplinar, katak laos arguido mak halo infrasaun ne’e, ou katak la kona responsabilidade disiplinar, tenki halo kedas relatóriu ida iha loron 5 nia laran e hato ba’a autoridade ne’ebé fó orden hodi hala’o prosesu ne’e, e husu atu arquiva.

2. Se karik kontráriu, tenki hamenus akuzasaun ne’e iha prazu loron10 nia laran.SEKSAUN IIAkuzasaun

Artigu 75Akuzasaun

Tenki hare didiak ba akuzasaun ne’ebé fó sai, no tenki hato mos faktus, ho buat hirak ne’ebé prova katak halo duni sala disiplinar ne’ebé akontese, e klarifika mos tempu no

31

Page 32: · Web viewDever zelo mak buka koñese normas legais no regulamentares, no mos instrusaun servisu ne’ebé mai husi superiors hierárquicos, hanesan mos buka hetan no hadia koñesimentu

fatin akontesimentu, no buat hirak ne’ebé bele hapara, hatodan ka amenus infrasaun ne’e, tuir leis e kastigu ne’ebé aplika.

Artigu 76Fó hatene akuzasaun

1. Kopia kona-ba akuzasaun tenki fó sai iha horas 48 nia laran, no hato ba arguido liu husi notifikasaun pesoal, hodi marka prazu ho loron 15 nia laran ba arguidu atu aprezenta nia defeza.

2. Se karik labele fó hatene tuir termus iha leten, tamba arguidu nia hela fatin deskoñesidu, mak sei publika avizu ida iha Jornal da Repúblika, serie II, hodi husu ba arguidu atu aprezenta nia defeza iha loron 45 nia laran, hahu sura husi loron ne’ebé hasai publikasaun ne’e.

3. Avizu ne’ebé hato iha leten, temki hato deit iha prosesu disiplinar hasoru arguidu e ho prazu fixu atu nune’e nia bele aprezenta nia defeza .

SEKSAUN IIDefeza

Artigu 77Defeza

1. Ba arguidu nia defeza, tenki hari husi nia resposta ho provas kompletu, se mak sai nedar testemuñas, no mos faktus ne’ebé mak testemuñas sei hato.

2. Testamuñas labele liu 20, e ba’a kada faktu labele iha liu testamuñas nain tolu (3).

3. Atu hari nia defeza arguidu bele, nia rasik ka liu husi nia representante, konsulta kona-ba prosesu iha fatin ne’ebé mak organiza prosesu ne’e, tuir horas servisu nian.

Artigu 78Servisu kona-ba prova

1. Karik instrutor lakohi simu provas, tenke fó sai liu husi despacho ne’ebé hatudu nia razaun, hatutan tan ho actividades ne’ebé hatudu provas, ou se karik hatudu katak iha prova sufisiente ba’a faktus ne’ebé arguidu hato hodi hatan ba’a akuzasaun ne’e.

32

Page 33: · Web viewDever zelo mak buka koñese normas legais no regulamentares, no mos instrusaun servisu ne’ebé mai husi superiors hierárquicos, hanesan mos buka hetan no hadia koñesimentu

2. Husi despacho ne’ebé identifika katak arguidu presiza duni hala’o actividades hodi deskobre lia los, tenki hato ba’a nia superior hierárquico iha eskalaun tuir-kedas, e hatama kedas iha prazu loron 5 nia laran

3. Rekursu ne’ebé hato iha leten mak sei sai desizaun final, sei la’ sura desizaun ne’ebé halo bainhira sei hala’o hela rekursu ne’e

Artigu 79Halibur evidencia ne’ebé arguidu hato

1. Instrutor tenki investiga testamuñas sira e halibur provas ne’ebé arguidu hato iha prazu loron 20 nia laran, e bele prolonga deit to’ loron 40 nia laran liu husi despacho ida ne’ebé mak hatudu razaun diak hodi prolonga.

2. Bainhira halibur hotu tiha evidensia husi arguidu, sei bele haruka liu husi despacho ida ho razaun diak, actividades seluk ne’ebé hatudu katak sei presiza duni halo hodi esklarese didiak lia los ne’e.

Artigu 80Buat be la-vale

1. Prosesu disiplinar sei la’ vale bainhira la’ fó tempu ba’a arguidu atu hato nia lian-fuan kona-ba materia prosesu ne’e, ka bainhira akuzasaun ne’e la’ identifika infrasaun ho leis ne’ebé mak viola, e bainhira la’ hala’o actividades ne’ebé presiza duni hodi hetan lia los.

2. Falhas ne’ebé hetan bainhira hala’o prosesu sei konsidera katak la’ vale, se karik la’ iha reklamasaun husi arguidu to’ bainhira instrutor prosesu nian halo relatóriu final.

SEKSAUN IVDesizaun disiplinar

Artigu 81Instrutor nia relatóriu final

1. Bainhira instrusaun prosesu nian ramata ona, instrutor sei halo nia relatóriu iha prazu loron 5 nia klaran, hodi temi lolos sala hirak ne’ebé mak konsidera no

33

Page 34: · Web viewDever zelo mak buka koñese normas legais no regulamentares, no mos instrusaun servisu ne’ebé mai husi superiors hierárquicos, hanesan mos buka hetan no hadia koñesimentu

hetan, nia kualifikasaun no gravidade, ou se karik tenki selu fali buat ruma e ba’a se deit, no mos kastigu ne’ebé justu atu aplika, ou hato proposta atu arquiva auto ne’e tanba laiha substansia ba akuzasaun ne’e.

2. Entidade ne’ebé sei halo desizaun, bainhira presiza bele aumenta tan prazu ne’ebé hato iha leten, ho limite ba total loron 20.

3. Prosesu ne’e, bainhira relata ona, tenki hatama iha prazu horas 24 nia laran, ba’a entidade ne’ebé haruka loke prosesu ne’e, e se karik nia la’iha kompetênsia atu deside, nia sei haruka iha loron 2 nia laran ba ema ne’ebé iha kibit atu halo desizaun.

Artigu 82Desizaun

1. Entedidade ne’ebé kompetente sei ezamina prosesu ne’e no sei tetu konkluzaun ne’ebé hato iha relatóriu ne’e, e nia bele haruka hala’o fali investigasaun foun, e tenki hala’o iha prazu ne’ebé nia determina ba’a efeitu ne’e.

2. Entidade ne’ebé halo desizaun kona-ba prosesu ne’e, sei hatudu razaun karik nia la simu buat ne’ebé hato iha instructor nia relatoiru.

Artigu 83Hato Desizaun

Bainhira halo ona desizaun, sei fo hatene liu husi eskritu ba’a arguidu tuir termos iha artigu 54 no 76.

KAPITULU IVRekurso

SEKSAUN IRekursu baibain

Artigu 84Rekursu

34

Page 35: · Web viewDever zelo mak buka koñese normas legais no regulamentares, no mos instrusaun servisu ne’ebé mai husi superiors hierárquicos, hanesan mos buka hetan no hadia koñesimentu

1. Elementu PNTL nian ne’ebé la’ ho desizaun husi prosesu disiplinar, tanba konsidera katak kastigu ne’e la’ justu ka ilegal, bele hatama nia rekursu hasoru desizaun ne’e.

2. Atu hatama rekursu ne’e, bele liu husi rekerimentu ida, maski resumu deit, ho fundamentus hasoru desizaun ne’e.

3. Bainhira hatama rekurso, sei la’ hapara ezekusaun kona-ba sentensa ne’e.

Artigu 85Orden husi prosedimentu

1. Rekurso sei hato ba’a superior hirárquico ho escalão tuir kedas, iha prazu loron 10 nia laran wainhira hato ona notofikasaun hafoin entrega ba entidade ne’ebé mak sei simu rekursu ne’e.

2. Entidade ne’ebé simu rekursu ne’e, sei hato ba nia superior iha prazu loron 5 nia laran e se fó mos informasaun ne’ebé justifika konfirsaun, revogasaun, ka laterasaun ba kastigu ne’e.

3. Karik entidade ne’ebé kaer rekursu ne’e sente katak nia iha kompetensia atu aprecia, bele haruka se karik presiza, hala’o averiguasaun foun hodi buka lia los.

4. Averiguasaun ne’ebé hato iha leten, tenki liu husi prosesu ho eskritu ho mos audisaun ho ema ne’ebé halo rekursu ne’e (recorente).

5. Karik entidade ne’ebé kaer rekursu ne’e senti katak nia la’ iha kompetensia atu halo apreciasaun, bele hato ba entidade ne’eé kompetente kona-ba lei.

Artigu 86Desizaun husi rekursu hierárquico

1. Desizaun husi rekursu hierárquico, tenki hakotu iha prazu loron 30 nia laran, hahu sura husi loron ne’ebé entidade kompetente hato desizaun ba prosesu ne’e.

2. Rekursu hierárquico bele halo dala ida deit.

Artigu 87Rekursu hasoru Comandante-Geral nia desizaun

1. Bainhira halo rekursu hasoru Comandante-Geral nia desizaun, tenki hato rekursu ba’a ministro do interior iha prazu loron 10 nia laran, hahu sura husi loron notifisaun ba’a desizaun ne’e.

35

Page 36: · Web viewDever zelo mak buka koñese normas legais no regulamentares, no mos instrusaun servisu ne’ebé mai husi superiors hierárquicos, hanesan mos buka hetan no hadia koñesimentu

2. Iha prosesu rekursu hierárquico, Ministro do Interior nia desizaun mak ikus liu ona (defenitiva).

Artigu 88Rekurso nia efeitu

Bainhira halo rekursu sei iha efeitu suspensivo, maibe se karik hetan ona suspensaun, sei hato medidas cautelares to’ bainhira iha desizaun husi rekursu.

SEKSAUN IIRekursu extraordináriu

Artigu 89Bele Admite

1. Rekursu atu halo revisaun ba’a kazu katak estraordinariu e tenki simu rekursu ne’e bainhira hatudu katak circunstancias ka meios ne’ebé bele prova katak iha faktus atu determina kondenasaun ne’e e katak arguido labele uza faktus hirak ne’e durante hala’o prosesu disiplinar.

2. Revizaun ne’e, bele hetan fail konfirmasaun ka revogasaun tomak ou baluk, husi desizaun uluk ba’a, maibe labele hatodan tan fali kastigu ne’ebé hato uluk ona.

3. Bainhira halo rekursu hierárquico ka rekursu hasoru desizaun ruma, sei la’ taka dalan atu halo pedido revizaun ba’a kazu ne’e.

4. Prosesu ba revizaun sei lahapra kumprimentu ba’a kastigu ne’e.

Artigu 90Rekezitu

1. Ema ne’ebé iha interese atu husu revizaun ba prosesu disiplinar, bele diretamente ka liu husi nia representante ida, apresenta pedido ba’a entidade ne’ebé hamonu desizaun hodi hamosu fali rekursu ne’e.

2. Rekerimentu ne’e tenki temi situasaun tomak ho provas ne’ebé uluk la tama iha prosesu, e dadaun sinti katak provas hirak ne’e justifika duni revizaun ne’e, tenki halo fali revizaun foun ida ho provas foun ne’ebé foin hato.

3. Bainhira halo deit alegasaun simples ida katak iha ilegalidade ruma ka katak prosesu ou desizaun ne’e la’ diak, sei la fó razaun atu halo revizaun ba kazu ne’e.

Artigu 91Desizaun kona-ba rekerimentu

36

Page 37: · Web viewDever zelo mak buka koñese normas legais no regulamentares, no mos instrusaun servisu ne’ebé mai husi superiors hierárquicos, hanesan mos buka hetan no hadia koñesimentu

1. Binhira simu ona pedido, entidade ne’ebé apresia prosesu ne’e, sei deside iha prazu loron 15 nia laran, katak hatan ka la hatan atu halo revizaun ne’e.

2. Karik simu despacho ne’ebé la’ hatan atu halo revizaun, bele halo rekursu ba’a Comandante-Geral, se karik despacho ne’e la’ mai husi Comandante-Geral.

3. Husi Comandante-Geral nia desizaun, tenki hali rekursu ba’a Ministro do Interior.

Artigu 92Orden husi prosedimentu

Se karik hatan atu halo revizaun, sei halo parte ba prosesu disiplinar ne’e, despacho ho mos provas ne’ebé iha, no sei nomeia mos insturtor foun ida, hodi halo servisu ne’ebé presiza iha prosesu ne’e, tuir termus iha Artigu 76 ho 86, ba’a parte ne’ebé mak bele aplika.

Artigu 93Efeitu husi revizaun ne’ebé atu hala’o

1. Bainhira hatan atu hala’o revizaun, sei revoga fali desizaun uluk nian total ou balun deit.

2. Revogasaun sei hamosu efitus tuir mai ne’e:a) Kansela iha rejistu kastigu husi prosesu indidual ba’a funsionáriu ka

ajente;b) Anula / halakon tiha efeitu kastigu nian.

3. Se karik kona revogasaun, total ka balun deit, kona-ba kastigu obriga tama reforma (aposentção compulsive) ka demissão, arguido iha direitu atu tama fali ba fatin ne’ebé uluk nia okupa, e se karik labele, nia sei okupa fatin mamuk ne’ebé ho categoria hanesan uluk, hodi hala’o dadauk nia knar e hein atu tama fali iha nia quadro funsaun ne’ebé uluk nia kaer, hodi labele prejudika ema seluk.

KAPITULU VProsesu averiguasaun

Artigu 94Konseitu

37

Page 38: · Web viewDever zelo mak buka koñese normas legais no regulamentares, no mos instrusaun servisu ne’ebé mai husi superiors hierárquicos, hanesan mos buka hetan no hadia koñesimentu

1. Prosesu averiguasaun katak halo investigasaun kiik ida, e organiza ho lais, hodi buka halibur faktus atu determina se karik tenki halo fali investigasaun, inkeritu ka prosesu disiplinar.

2. Ema ne’ebé mak iha poder atu determina katak tenki hala’o prosesu averiguasaun, mak sira ho poder disiplinar ne’ebé hato iha artigu 19.

Artigu 95Orden husi prosedimentu

1. Prosesu averiguasaun sei hahu iha prazu ho horas 24 nia laran, hahu sura husi bainhira entrega despacho ba instructor, tuir termus iha artigu 68, ho despacho ne’ebé haruka halo averiguasaun ne’e.

2. Averiguasaun ne’ebé presiza halo hodi hetan objetivu ne’ebé hato iha artigu 102 tenki ramata iha prazu ho loron 15 nia laran, hahu sura husi loron ne’ebé hahu averiguasaun ne’e, e tuir mai prosesu ne’e sei apresenta be entidade ne’ebé haruka hala’o, hamutuk ho relatóriu husi instrutor ne’ebé sei halo iha loron 3 nia laran, no sei hato servisu ne’ebé hala’o ona, ho mos kompozisaun faktus ne’ebé mak los, no hatutan ho proposta kona-ba autos nia destino.

Artigu 96Desizaun

1. Entidade ne’ebé haruka hahu prosesu, bainhira nia simu tiha provas no simu tiha relatório husi instrutor, nai sei deside, atu haruka ka bele rekomenda deit, tuir nia grau kompetensia hanesan tuir mai:

a) Bainhira arkiva prosesu ida, ne’e tanba hare katak la’ iha dalan atu halo proesdimentu disiplinar, e katak la’ iha prejuizu ba’a buat ne’ebé hato iha no. 3 iha artigu 8;

b) Atu halo prosesu inkéritu, tuir termos iha Artigu 97, verifika ona katak iha duni infrasaun maibe seidauk determina sé deit mak halo infrasaun ne’e.

c) Atu halo prosesu disiplinar ne’e tanba hatene mos ona katak iha duni sala no sé deit mak infrator.

2. Bainhira justifika ona katak faktus ne’e los duni, e sukat ona katak sala ne,e bo’ot ka kiik, atu halo averiguasaun geral ida kona-ba funsionamentu komando ida nian ka servisu nian, tenki halo propsosta ba’ Ministro do Interior e bele ami husi ka liu husi Comandante Geral hodi husu atu halo prosesu investigasaun (sindicância).

3. Deklarasaun ka prosesu eskritu ne’ebé halo tuir formalidade legal bainhira hala’o prosesu averiguasaun, sei la’ presiza repete fali iha kazus hanesan sira ne’ebé hato iha kotuk ba’a (númirus anteriores).

38

Page 39: · Web viewDever zelo mak buka koñese normas legais no regulamentares, no mos instrusaun servisu ne’ebé mai husi superiors hierárquicos, hanesan mos buka hetan no hadia koñesimentu

KAPITULU VIProsesu Inkeritu Sindikansia nian

Artigu 97Inkeritu

1. Inkéritu halo hodi buka faktus ne’ebé mak determina ou hato sala, iha funsionamentu ka iha komandu nia servisu, ou karik iha hahalok husi funsionáriu ka agente ne’ebé bele involve responsabilidade disiplinar.

2. Sei la’ prejuizu ba’a Ministro do Interior poderes rasik, kompetensia atu haruka halu inkéritus mak Comandante Geral ho Adjunto Comandante Geral nian, tuir sira nian areas kompetensia, tuir mos sira nia iniciativa rasik ou liu husi propsota komandus subordinadus nian, e bele mos liu husi iniciativa husi diretores servisu nian.

Artigu 98Averiguasaun ( Sindicância)

1. Sindicância katak halo averiguasaun geral ida hodi buka hatene sala ruma iha funsionamentu komandu ou iha servisu.

2. Ministro Interior ho Comandante Geral mak iha kompetensia atu haruka halo sindicância.

Artigu 99Regra espesial

Prosesu inkéritu no sindicância sdei halo hala’o tuir termos iha artigus tuir mai, iha parte ne’ebé bele aplika, tuir termos jerais ne’ebé refere ba’a oin-sá hala’o prosesu disiplinar.

Artigu 100Fo sai kona-ba sindicância

1. Iha prosesu sindicância, ema ne’ebé atu hala’o (sindicante) molok hahu investigasaun, tenki hato faktus liu husi Jornal da República no mos liu husi jornal loron mai ne’ebé iha, e liu husi reklames ne’ebé sei tau iha lokal ne’ebé mak sei hala’o sindiância ne’e.

2. Iha anúncios no editais, sei deklara katak sé-deit mak karik iha razaun ruma atu hato kessar hasoru komandu nia funsionamentu ka servisu investigasaun ne’ebé halo ho sala, bele mai rasik aprezenta ou liu husi eskrita ba’a sindicância, tuir tempu ho fatin ne’ebé marka ona.

39

Page 40: · Web viewDever zelo mak buka koñese normas legais no regulamentares, no mos instrusaun servisu ne’ebé mai husi superiors hierárquicos, hanesan mos buka hetan no hadia koñesimentu

3. Kessar ne’ebé hato ho escrita, tenki iha dadus-indentifikasaun kessar-nain nian, nia asinatura tenki iha rekoñesimentu notarial, maibe sei la’ presiza se karik queixoso iha momentu ne’ebé entrega kessar ne’e, hatudu kedas nia bilhete-identidade.

4. Obrigatório atu fó sai sindicância liu husi puplikasaun anúncios iha jornal sindicante mak sei dokumenta kustu ba’a anúncios hirak ne’e, maibe se karik akuzadu hetan absolvição PNTL mak sei selu, ou arguido mak sei selu se karik nia hetan kondenasaun.

5. Karik rekuza atu halo publikasaun, sei sai nudar krime kona-ba desobediêcia, e sei hetan kastigu tuir lei penal.

Artigu 101Prazu

1. Prazu atu hala’o prosesu inkéritu ka sindicância mak prazu ne’ebé hato despacho husi ema ne’ebé ordena sindicância ne’e, maibe bele mos aumenta tan prazu bainhira situasaun ejije.

2. Ema ne’ebé hala’o inkeritu ka sindicância, bainhira hare katak prazu ne’ebé mak marka uluk hodi hala’o servisu la’ to’, tenki hato kedas ba’a entidade ne’eb’e haruka halo prosesu ne’e.

Artigu 102Relatóriu

Bainhira remata ona servisu ne’ebé mak presiza halo, instructor sei hari iha prazu ho loron 10 nia laran no bele aumenta to’ maximu loron 30, relatóriu ida ho dadus kompletu, e tenki tau mos sumáriu ida ho indikasaun kona-ba servisu ne’eb’e halo ona, sintese ba’a faktus ne’ebé los, ho proposta kona-ba medidas ne’ebé mak atu hola.

Artigu 103Desizaun

1. Iha prazu horas 48 nia laran, prosesu ne’e hato fali ba’a entidade ne’ebé kompetente bainhira hili ona provas no bainhira iha ona relatóriu husi instructor, mak sei decide kona-ba prosedimentus ne’ebé mak sei uza.

40

Page 41: · Web viewDever zelo mak buka koñese normas legais no regulamentares, no mos instrusaun servisu ne’ebé mai husi superiors hierárquicos, hanesan mos buka hetan no hadia koñesimentu

2. Bainhira inkéritu ka sindicância sei lao hela, se karik atu hala’o prosesu disiplinar ne’e bele tama fali ba prosesu sindicância nia fatin, maibe tenki halo kedas bainhira hato akuzasaun ne’e, tuir iha Artigu 75 ho Artigus tuir fali.

KAPITULU VIIProsesu tan laiha assiduidade

Artigu 104La iha assiduidade

1. Bainhira deit funsionáriu ka agente ka mosu ba’a servisu iha loron 5 tuir malu ka iha loron 10 kotu malu e la’ iha justifikasaun, superior hierárquico ho kompetensia sei foti auto kona-ba ba’a falta assiduidade, tuir termos iha Artigu 72.

2. Buat ne’ebé hato iha númeru kotuk ba’a, sei la taka dalan ba’a Comandante Geral atu konsidera, husi pontu-de-vista disiplinar nian, bainhira iha justifikasasun ba’a falta ne’e, e bainhira funsionáriu ka ajente ne’e hatudu katak nia hadia nia an no hatudu razaun atu bele simu fali nia.

Artigu 105Prosesu

1. Auto kona-ba falta assiduidade sei uza nudar base ida bainhira hala’o prosesu disiplinar, tuir termos iha artigu 73, ne’ebé sei hala’o tuir orden prosedimentu iha Regulamentu ida ne’e, ho mos espesialidades ne’ebé estabelese iha artigu ida ne’e.

2. Bainhira la’ hatene arguidu nia paradeiru, tuir termos prazu notifikasaun liu husi avizu ne’ebé publika iha serie II Jornal da República, ho harmonia ba Artigu 76, prosesu ne’e sei hatama kedas ba’a entidade ne’ebé kompetente atu deside.

3. Sei aplika pena demissão, bainhira hetan ne’ebé hatudu katak la’ assiduidade, e sala ne’e sei sai nudar infrasaun disiplinar.

4. Desizaun ne’e sei fó sai liu husi orden servisu nian, no sei hato ba arguidu liu husi avizu ne’ebé publika iha serie II Jornal da República, karik kontinua la’ hatene nafatin arguidu nia paradeiru, durante prazu ho loron 60 hahu sura husi loron fó sai publikasaun ne’e, arguidu bele reklama hasoru prosesu ne’e ou bele husu atu loke fali prosesu ne’e.

41

Page 42: · Web viewDever zelo mak buka koñese normas legais no regulamentares, no mos instrusaun servisu ne’ebé mai husi superiors hierárquicos, hanesan mos buka hetan no hadia koñesimentu

5. Bainhira hatene ona arguidu nia paradeiru, sei hato desizaun ba nia rasik ka liu husi karta registada ho konfirmasaun katak nia simu tiha ona, hodi fó hanoin katak nia prazu ida ho loron 30 nia laran hodi foti reklamasaun hasoru prosesu ne’e ou husu atu loke fila fali prosesu ne’e.

TITULU VReabilitasaun

Artigu 106Noção

1. Elementu PNTL ne’ebé hetan kondenasaun ba’a kastigu ne’ebé la’os expulsaun, sei bele tuir reabilitasasun ne’ebé la’ halo parte revizaun ba’a prosesu ne’e.

2. Reabilitasaun sei fó deit ba’a sira ne’ebé hatudu katak merese duni tanba nia hahalok diak, liu husi rekerimentu ida husi interessadu hodi hatudu mos prova ne’ebé mak nia sei fó sai.

Artigu 107Rejime ne’ebé aplika

1. Interessadu bele diretamente ka liu husi nia reprezentante, husu atu halo reabilitasaun bainhira liu tiha prazu tuir mai atu aplika ka kumpre hela kastigu:

a) Tinan ida, iha kazu reprensaun ho eskrita;b) Tinan tolu, iha kazu multa;c) Tinan lima, iha kazu suspensaun;

2. Entidade sira ho eskalaun I no II mak iha kompetensia atu aplika kastigu no iha poder atu fó reabilitasaun, tuir termos iha quadro anexo B iha Regulamentu ne’e.

Artigu 108Efeitus

Reabilitasaun sei hapara tiha inkapacidades ho efeitus ba kastigu ne’ebé aplika e seidauk kumpre hotu, hodi rejista tiha iha prosesu individual funsionáriu ka ajente nian.

T

ITULU VIKensellu Superior Polísia nian

Artigu 109 Definisaun

42

Page 43: · Web viewDever zelo mak buka koñese normas legais no regulamentares, no mos instrusaun servisu ne’ebé mai husi superiors hierárquicos, hanesan mos buka hetan no hadia koñesimentu

Cconselho Superior Polísia nian mak orgaun ida ne’ebé obrigatóriu ba’a Comandante Geral atu konsulta, kona-ba atividades ne’ebé importante liu ba instituisaun, liu-liu iha área disiplinar.

Artigu 110Kompetensia

1. Conselho Superior Polísia nia kompetensia mak atu hare fali, tuir termos iha Lei Orgânica kona-ba:

a) Hala’o atividade polísia nian ho nia artikulasaun ho komunidade; b) Kondisasun hodi hala’o servisu no definisaun estatutu professional ho

mos sistema saláriu ba PNTL nia pessoal.c) Objetivus husi planus no programas ba’a formasasun ne’ebé atu hala’o

iha Academia Polísia nian;d) Leis no regulamentu ne’ebé relasiona ho PNTL nia atividades; e) Assuntos relevantes seluk ne’ebé Ministro Interior husu.

2. Kompete liu-liu ba’a Conselho Superior Polísia iha área disiplinar atu hare ba’a:a) Efeitus disiplinares ba’a sentensas ne’ebé kondena husi tribunal judicial

hasoru PNTL nia funsionáriu ka ajente; b) Prosesu atu halo promosaun, hodi hili ka hodi hare ba’a sé los mak halo

servisu diak liu;c) Proposta atu fó kondekorasaun; d) Proposta atu aplika kastigu tama reforma ho obrigatóriu ho mos demissão; e) Assuntos sira seluk ne’ebé mak importante iha área disiplinar.

Artigu 111Konstituisaun

1. Concelho Superior Polísia nian hari ho elementus tuir mai:a) Comandante Geral;b) Comandante Geral nia Adjuntus sira;c) PNTL nia ofisiais superiores nain rua, ne’ebé Ministru Interior nomeia; d) Comandante Geral nia konsultor jurídiku; e) Comandantes nasionais husi unidades espesiais;f) Comandante Academia Polísia;g) Comandante distritais;

2. Comandante Geral mak sei konvoka no preside iha Conselho Superior Polísia nian.

3. Liu husi desizaun Conselho Superior Polísia, PNTL nia elementus sira seluk, bele mos partisipa iha sesoens Conselho Superior nian, ho titulo permanente ka transitóriu, bainhira presiza atu foti nia parecer, tanba natureza ho sira nia knar, ka tamba sira iha kualifikasoens espesiais.

43

Page 44: · Web viewDever zelo mak buka koñese normas legais no regulamentares, no mos instrusaun servisu ne’ebé mai husi superiors hierárquicos, hanesan mos buka hetan no hadia koñesimentu

Artigu 112Funsionamentu

1. Conselho Superior da Polísia halo reuniaun baibain iha kada fulan neen, no reuniaun extra-ordináriu tuir Comandante Geral nia inisiativa, ka bainhira terço ida (1/3) husi membrus sira husu atu diskuti kestoens kona-ba disiplina instituisaun nian, ou questoens kona-ba estatutu profisional membrus PNTL nian.

2. Pareceres, rezolusaun ho desizaun husi Conselho Superior da Polísia sei halo ho eskritu e hato mos nia razaun hodi rejista hela iha livru rasik ida.

3. Conselho Superior Polísia nia sesaun sei hala’o ho lia Tetun no Português e nia

dokumentu tomak sei hakerek ho lia ofisiais.

4. Prosesus ka propostas sira ne’ebé mak kompetensia husi Ministro Interior atu hato desizaun, tenki hatutan ho certidão husi pareceres, rezolusaun no desizaun husi Conselho Superior da Polísia wainhira deit mak tenki rona orgaun ne’e, tuir termos iha artigus 109 no 110.

5. Conselho Superior Polísia nia funsionamentu sei tuir nia rejimentu internu e sei prova liu husi diploma husi Ministro Interior, ne’ebé publika iha Jornal da República.

TITULU VIIDispozisoens finais no transitóriu

Artigu 113Komparênsia obrigatória

1. Bainhira la iha justifikasaun ba’a falta ruma iha prosesu disiplinar, kona-ba averiguasaun, inkéritu ka sindicância, sei hato kastigu tuir lei penal.

2. Sei sai nudar infrasaun disiplinar todan, bainhira arguido la’ iha justifikasaun hodi falta iha prosesu disiplinar ka la’ mosu durante hala’o prosesu inkéritu.

Artigu 114 Rejime disiplinar eskolar

Academia Polísia iha rejime disiplinar ida rasik, ne’ebé regula tuir normas ne’ebé mak aprova liu husi despaco husi Ministro Interior liu husi proposta ne’ebé mai husi

44

Page 45: · Web viewDever zelo mak buka koñese normas legais no regulamentares, no mos instrusaun servisu ne’ebé mai husi superiors hierárquicos, hanesan mos buka hetan no hadia koñesimentu

Comandante ne’ebé mak dirije iha Academia.

Artigu 115 Destinu ba’a multas

Multas sira ne’ebé aplika tuir termos iha diploma ne’e, sei halo parte ba’a osan Estado nian, hodi fó fila 30% ba’a Fundos da Polísia ne’ebé mak sei hari liu husi Govemu nia diploma.

Artigu 116 La’ hetan pagamentu

1. Karik arguidu ne’ebé mak hetan los ona kastigu liu husi multa ka liu husi osan ne’ebé mak tenki fó fali, la’ selu osan ne’e iha prazu ida ho loron 30 nia laran, hahu sura husi loron simu notifikasaun atu selu multa ne’e, e sei diskonta husi nia vensimentu, renumerasaun, percentajem, abonos ka pensaun ne’ebé nia sei simu.

2. Deskontu ka ko’a osan ne’ebé temi iha nümeru anterior, sei halo ho prestasoens mensais, maibe labele liu quinto ida(1/5) husi osan ne’ebé mak arguidu atu simu, tuir desizaun husi entidade ne’ebé ak apresia prosesu disiplinar ne’e no marka kuantidade osan ba’a kada prestasaun.

Artigu 117 Ezekusaun

1. Buat ne’ebé tama iha artigu anterior, sei la’ prezudika ezekusaun, sekarik hatudu katak presiza, e sei hala’o tuir termos prosesu ba’a ezekusaun fiscal.

2. Certidão kona-ba desizaun hodi fó kondenasaun mak sei sai nudar base ba’a ezekusaun.

Artugu 118 Kastigu no rekompensas anteriores

45

Page 46: · Web viewDever zelo mak buka koñese normas legais no regulamentares, no mos instrusaun servisu ne’ebé mai husi superiors hierárquicos, hanesan mos buka hetan no hadia koñesimentu

Kastigu no rekompensas ne’ebé aplika antes Regulamento dadaun ne ‘e tama iha vigor, sei sura tuir klasse komportamentu iha artigu 35, ho valores tuir mai:

a. Transferénsia ba’a komandu ka servisu seluk-30;

b. Transferénsia ba’a iha deit komandu ka servisu fatin nia laran-15

c. Kumarka loron ida-4

d. Detensaun loron ida-2

e. La hala’o ka suspende hela atividade ba’a loron ida-2

f. Guarda ka pikete ida-i

g. Patrulha ida ka ronde ida-0,5

Artigu 119 Tama iha vigor

46

Page 47: · Web viewDever zelo mak buka koñese normas legais no regulamentares, no mos instrusaun servisu ne’ebé mai husi superiors hierárquicos, hanesan mos buka hetan no hadia koñesimentu

Diploma legal ne’e tama iha vigor liu loron 30, hahu sura husi loron publikasaun.

Aprovasaun Conseiho de Ministros, iha loron 30 fulan Abril de 2004

Primeiru - Ministru

________________________(Man Bim Amude Alkatiri )

Ministro Interior

____________________________(Rogerio Tiago de Fatima Lobato )

Promulga iha loron 8 fulan Junho 2004

Publique-se,

O Presidente da República

________________________(Kay Rala Xanana Gusmão )

Anexo I Quadro Anexo A Escalões de competência disciplinar

47

Page 48: · Web viewDever zelo mak buka koñese normas legais no regulamentares, no mos instrusaun servisu ne’ebé mai husi superiors hierárquicos, hanesan mos buka hetan no hadia koñesimentu

Anexo I Quadro Anexo A

Eskalaoens ba’ a kompeténsia

Rekompensas

Entidades

Ministro Interior

(I)

Comandante Geral

(II)

Comandantes Gerais – Adjuntos

Sira

(III)

Diretor Academia da Polísia, Comandantes Distritais, Comandantes Unidades Espesiais, Comandantes Korpu Siguransa Pessoal, Comandante Unidade Investigasaun Kriminal, Comandante Transito, Comandante Imigrasaun nian

(III)

Comandante Eskuadra

Elojiu……..Louvor……..Promosaun Tan Distinsaun ….

(a)(a)

(a)

(a)(a)

Propoen

(a)(a)

Propoen

(a)(a)

(a)Propoen

(a) Kompetênsia atu fó rekompensa ka atu propoen ba’a eskalaun superior.

48

Page 49: · Web viewDever zelo mak buka koñese normas legais no regulamentares, no mos instrusaun servisu ne’ebé mai husi superiors hierárquicos, hanesan mos buka hetan no hadia koñesimentu

Anexo I Quadro Anexo B

Eskalaoens ba’a kompeténsia disiplinar

Kastigus

Entidades

Ministro Interior

(I)

Comandante Geral

(II)

Comandante Gerais – Adjuntos

(III)

Diretor Academia da Polísia, Comandantes Distritais, Comandantes Unidades Espesiais, Comandantes Korpu Siguransa Pessoal, Comandante Unidade Investigasaun Kriminal, Comandante Transito, Comandante Imigrasaun nian.

(III)

Comandante Lokal

Repriensaun ho Verbal ka eskrita…….

Multa……..

Suspensaun….. Obrigadu tama…

Reforma ……..

Hasai husiPNTL/denissão..

Transferensia ihaKomandu ka Servisu fatin nia laran(b) …………….

Transferênsia

(a)

(a)

(a)

(a)

(a)

(a)

(a)

(a)

(a)

(a)

Propoen

Propoen

(a)

(a)

(a)

To’o loron 20

To’o loron 90

Propoen

Propoen CSP

(a)

(a)

(a)

To’o loron 15

To’o loron 60

CSP

(a)

-

(a)

To’o loron 10

To’o loron 30

49

Page 50: · Web viewDever zelo mak buka koñese normas legais no regulamentares, no mos instrusaun servisu ne’ebé mai husi superiors hierárquicos, hanesan mos buka hetan no hadia koñesimentu

ba’aKomandu seluk(c) …………….

(a) Kompetênsia tomak (b) Kastigu asesória

CSP Conselho Superior da Polícia

50