Ö £ &p_G).DlSSERTATIO GRADUALIS

De

CAÜXS1SCONTEMTZEMORTIS

ApudVeteres Philofophos,

Quam»Confenju Amplijjl Senat. Philofi

in Reg. slcad. Upjal.PRi£SlDE

FIRO Amphff. atque Qeleherr.Dn. LAUREN TIO

ARRHENIÖ,Hiftor. Prof. Reg & Ordin.

Public& cenfura modefte fubjidiANDREAS

Andersson,R O SLsiÖÜS.

In Audit. Carol. Majori, die XV. Maj»Anno MDCCXXV

Horis ante meridiem folitis.*

— i —

iiPSAU&) Lueri§ Wernerianis*

2fole od> mutanted)crrc od) lagmanuti Upfant) ocb DiojTagen/ $

%m OHANGYLLENCREUTZ,

SHui ©unfitflc Jpem,ben ftore ©ubené i>cDer/ .

|^r||Utaf cg ej laggcé ncber/;^yq ftå IXiPen uti flor.

92 ir fom alla ratten muta/2) a fan man nieb gldbie |Iuta /

^dmja meö all farlcf qxöu& Aftrsa fi<5 bdr gldber,Themis oförfTrdcft framtrdber/

9^annaf)emi fdgna får/SHf be 9Mi fom tdtta unberOuffenS bdrba alla jUinbec-/

911 ti fronan blir för froår.?>e fom roacfcrt funna laga /

e; Jolcfet bar at fiaga /2(ra Äongaré (>ögra fjanb*$ble od) rPålbowe

Jpcn: Sagmané^Brfammetfieandrea$

äbfe oc{) $)rtlbomeJP)erre od) #årat>é!;)£>fotngc

f" uti ©öbermatrtanb /

Herr CARLST 1 ERNR OS,Sftm künftige Jperre,

©c fom böaa fafcr fftöfa/DvåDev Pitho at bemöta

©JeD all roörbnab t ftt ftanb«Uber bngb dr mig ett f)tnber.(Jbert (of mig banben btttber/

2lt berömma fom ftj} bör»L> Sngcti bar (Jr jobbet trutif;$?en bc mina mebra njutit $

'^bft mig til ftnneO för.himlen böre bmab jag beber /^mab fom ^elii faq önflar (Jber

50?inc Jperrar baba tmåi@bcr meb ftn näbe bdanc/?^eb all jorbtiTt nöje faejne

2it t Ncftors ålber nö.

2'iöle od) Wdlbome-£>ew JpätabstjöfMujen*

tfenfire

Plur. Rever. aique Clarrffmo Domino,Dn. JOANN1

S915©.@/Pastor i in SHdnuna & ©ottrSra/meritiflimo, ur 5c adjacenfis di-ftridus Pr^ép. adcuratifTimo.

Plur. Rever. (pr Clarißimo DominoMag. ANDRE/EPastor i in (Efeltt) 0C()

vigilantiffimo.Plur. Rever. Clariffimoque DominoDn. JOHANNI

T W F 1,Pastori in symjebafaWeft-Gofh.digniftimo , Praeceptori fidelifli-mo quavis obfervanria colendo.Reverendo Dodijpmoque Domino

Dn. JOHANNIAGRIVILLIO,

V. D. Comministro Enecopiaefideliffimo.

Leviflimas has lucubrationes in gtati animi ae ob-fervan.ise pigmis D, D. D.

A. & &. *

f

éååålééåååléåéé^®**tAt'J* t^e^t&eÅse^eA*eketaJs«Ws^X'.Aa«X

^^0000000000000000000000^^

&B. ^§. I.

A eft indoles hurttansgnaturse, ut maximacrucietur metu rrsof-tis, & omnes perlva-fum habeanr y tut

(poßeguv <Pc^e^JruTOfeile morfem , quae mortales nun raröad lacryfnas & ejulatus compellit. Un-de inquit Seneca : Nemo tam imperitustfi > ut nefciat fibi quandoque motiendumltarnen cum prope accefifertty tergivirfatur^tremity plotat a). Quid magis perfpi-cuum elt , quam fibi quenque velie-*■•menter Carum efie, & natUramjab in*teritu abhorrere* Adolefcentem, fe*nem, medium > aeque mortis timidurTiinvenimus, ut in moribundis conti-nuandi vitae appareat defiderium, åfait

A eß*) Sen, epißt 75\ - A

-» ) o ( H»-yft entpt, aut qvctus quisque , a it Cicero*cui mors cum avpropingvet : *Non refu-•gi/ft timido f/ingvis , atque exalbefcat me-tit b). JVtf'S ftne querela morttur, quisnon recujans} quis non gemens exit c).

§. ii.Sed hifce mortis terroribus vincula

Philofophiam inj'.cere crediderunt Ve-£eres: ut loquitur philofopborum pr»n-,ccds > & maeif^er Plato : Ävqp tcf ovnCV <p^0*0<pU äfetTgllJ/aS TOy £ioy, &ct'ßfifcvpgdS.iV ci7ro3'ccv£i$'at /-/V, qui per omnem■•Vitara incubuit pbilofoph'<e magna cum■dm ia imminentem exfpettat mortem d)%Ot oqQcos <piÅo(ro<^,Qvns "thn&vgirx.s.iV fxsAs-tebcri Kant rs&vdvat rjdtdJ dvTolg cciögoo--Trav {poßegov. Rette philofophantes mor¬tem com nentantur , atque ab ea minimepmnium perterrentur Rationem ad-hibet Cicero, dicendo : philofophiam ejfeOptimam rerum humanarum moderatri-cem f). Qua: fuos eultores adverfusomnes vel femporum vel fortunar>vel naturae inßdias munire poteft,& in

quocun-i) €ic. Iib. f. defin. c). Sen. de benef. l.f»

c. 17. d) in Phad.p. 48, e) pag- jt• dt/) C/V. Conft

) ° C ?quocunque corporis h'abitu pra?ftacfortem , in confpe&u mortis hilaremlaetumque, nec deficienrem, quarnvisdeficiat. Unde inquit Bernartius :Verus Vhilofopbus ftat erettut fub quocun~que pondere 7 nihil illi eorum■, qu<s ferendafunt , d/fplicet. Sive in morbo collocesyfive in fanit/ite, in divitiis, vel in pauper<•täte, amicum babedt, five amiferit, cor-ptu integrum five ntancum fit f Utatur,Contentus fua forte vivit , qualis*unqueta fit , uno tenore eequabills , nec ut trilance propendens aut dependens g^). So*crates itaque hilariter admodum cali-cem veneno impletum haufit , nihilomnino commotus , neque colorenequc vultu mutato > cum dolor adeoamicos fuperaret , ut lacrymse largi-ter iis profluerent. * De caufiis con-temtae mortis apud vet. Philofophosnonnihil diflerere cum animus fit, teL. B. enixe rogamus, ut non faltem fa-vorem concedas, ,fed innoxium cona-tum benigne interpreteris.

§. III.Inquifitione vocabulorummuae fröns

Ai difler-g) J. Berndrt. adlib.i. Boet. deConf. Phhlofi Comment. * dElian, V\ H. //£.*.Al 61

4 ; ö c S4M-diflertationis noftrar prae fe fert, fuper*fedemus fiquidem neminem fugiaf*qui ftüdiis operam dederit 5 ande hxe©rtum traxerint. Ob mefiorem ramerafequenthim inteiligentiam, bipartitammortis divifionem a philofophis ufita-tam confiderabimus. Quarum una na-turå accidit , dum ornnis calor vitalisperiit, åibri b fy) &uvc&to$ tfi ifyvfyc %gVTo$ h). Ac inftar luminis , inellychnio accenfo , prac defedu oleiconfumpti , extinovimr, & refte Pla-tone : if$t> &?Åo, tj åvotv irgetypiatcniÅvdS , Tys & o"upia,T(^> *1*«AAjjAsw i) Haec moriendi neceflitasomnibus eft (ubeunda. Cui fententiacSc pulchre Ovidius poeta accfnit,

Tendimus huc ömnes , metar» propera»mus ad anamy

Omnia fab leget mors vocat attAfuas k).

§- IV.Altera ex virtute proficrfeitur fy

quamÅ) Ariflot. Prob/, f B. XIV. i) Plat. Gorg»pag, 357. b. k) Ovid. ad Liv. ti. 3 J7*

♦ *|* vide Macrob, in Som». Scip. eap. 13=»Rhodig. Antig, Left, lib*ig. $8. PWijffbtjk

•»* ) 0 C *«• fquam veteres mortem philofophicamdixere j eamque eflfe , cum animusadhuc corpori jundlus illecebras vo-lupcatis defpicit , omnes exuit paffio-nes, infidiasque corporis efFugit 5 nelibidine vexetur, & ulli pareat cupi-diitati. Sed omnium vitiorum fra&oimpetu, cupiditatumque apicibus exammo penitus evulfis ad nobiliora afpi-rat, omnique ftudio ad fupera & natu-rac fuae congrua fublimis fertur, ut cumDeo tandem uniatur, a quo ortuseft.Audiamus Ciceronem : Tota, inquif»Philofopborum vita commentatio mortis eft,Nam quid aliud agimus, cum a voluptate,id eft , a corpore 9 cum a re familiariy qu<eeft miniftra & famula corporis, cum a re-publ, cum a negotio omni fevocamus ani->ntum ? Quid , inquam j tum agimus> ni/ianimum ad feipfum advocamus ? fecumeffe cogimus 9 maximeque a corpore abdu-eimm ? fecernere autem a corpore animum,nequidquam aliud, eft , quam emori di-ftere /). Cui opinioni & Plato affentit!Ket) doueiyg 7fx, tdie mlkdis dv9flu7rea* jffloev nav Tuv mxToay, ptajåe {tere^ei etvruv,ktx dfyov divca Ißv , d7id tyyvs r# relmv

A 5 rxi) Cic. Tu/c. Quaft. lik, i.

6 ) o (jT fzSvoLvai o [tffjev <p^evulct)V rolv fåwoo Vcli 24& &cräptar©* ii&i. Putant, inquit jpleiique eum hommem , cui nihil taiiumdulce flt 5 neque Ulis fruatur, revera vi-Vere exiflimandum non ejje , pene mor-/»««? , voluptatibuf corporis non flu-deat m). Aoy'ifjcTcu åeyé 7tX ron«TO!»' duTvjv TkTOüv pnjJw 'ZZrfytAVTry. Ra-tiocinatur tunc optime, cjuando horum ni¬hil eum perturbat n). Summam homi¬nis felicitatem in hac folutione ani-mae a corpore & eorum , quae reverafunt, contemplatione collocandam e(Teexiftimaverunt veteres. Et ingenti-bus quibusdam , admirandisque bonishorum philofophorum animos refer-tos effe praedicant, ac poft corporismortalis interitum divinis epulisvefci,veritatisque campum cum diis immor»talibus Una circumluftrare , idque exeo promereri, quod in omni vita de-fiderio fcientiae divinae flagraverint.Sed ut confulam difTertationis brevita-ti ea praetermitto , qua: praefentis nonfunt inftituti.

§. V.Citra omnem dubitationis alearru

ftatui*w) in Phafl.p^ffl. tb n) ejasd. pag. e.

-äs ) °(7ftatuimus, gentilium fapientes inve-itigare non potuille y unde murs fuam

e* ducac originem, nonnulb eam fove-bant fentcntiam > cafu ita fieri, quodintereant homines pecudum initar,quodque ita conditus (it homo , ucrurfus ei (it moriendum. Hinc Ma-nilius Poeta canit.

Nafcentei morimur, finisque ab ortgi-ne penäst o).

Quidam inruentes calamitatum multi»tudinem, & plurimos mortalium antetcmpus diem fuum obire , & tragiciscafibus perire > quae omnia non pos-funt plane eflfe fortuita , addudti funtin admirationem, &cceperunt in caus-fas lnquirere , qua ratione ifta omniaaccidant homini y cujus inter omniaanimantia dignitas eft & praeftantia_*fumma, ideoque conditio ejus ceterispalmam praeriper-e debet. Sed cauflasdtvinare non potuerunt» praeterquamquod ocuhs fubjicerent mukös ßbimortem arceßere

- - hos beüa,hos aquora pofcunt\Hb amor exitio , Juror hts & Java cu*

pido•A4

*0 M Mantl. dßronomic. lib. 4» Perfi J4-»*

g -m)o ( na-Ut fikam morbos hos ora rigatitta

bruw&)Jüos implacidi letalis Seirius igniHos manet imbrtfero fallens autumnus

hiatu p).Heu quot habet mors fava vias, artes-

que notendi q)*

§. vt.Kis prarmiffis ad cauflas inveftigan-

das progredimur. Quisque veterumphilofophorum infpiciens fcripta faci-le deprehendet , eos certo perfvafosfuifle mortem vita eflfe meliorem ? inqua nihil aliud invenerunt , quam-,meros labores , ingratitudinem vuh

, contemtum & omne genus af-flicdionum» Praeterea morbi illis hincäncidentes inveftigationem veritatisimpediebant, ut folidam fapientiamconfequi non poffent. Omnis anti-qua philofophia, inquit Plutarchusdemonftrataerumnofiflimam & mole-ftiarum pleniilimam effe hane vitams f& mwlti fapientes conditionem hurna-

nam

jf) Stat. l. Syfa. i. ti, ll%. q) Palitig. in*in Confol* ad Apoi«

4M ) o (^ ^ 9

fjam déploraverunt , qui fuppliciumducebant vitam e(Te ac principium^,quod natus homo (itc lade ra maxi-mam. JNafci vero non intelllgo y quibusexpeäiat, ait Cicero, nam in <erumnasymiferiasque ingredientes quid gratum >quid hilare afficimus y quare potius nonoffendimur ? quod primus iUe nafcentiumvagitus , & ejulatus fatis decUrat r),Unde Herodotus s)y & Cicero extol-lunt Thraciae gentem , quas nataleshominum obortis lacrymis profe-qvuntur, exequias cantu lufuque cele-brant. Qua fententia ufus eft Euri¬pides in Crefphont. ap. Clem. Ale-xand. lib. III. Strom, p. 51

É i yaq ypZs <rv?koyov TrcuspievxeT "V divnct, 3"fi)iv&w, eig ccf mystcli xaxce,t*. k fCL ' \ ' 'Tov de uvijctvcvTct xai mvuv 7ie7rct,vp%votXcu(*ovTctg iv(pij[Mbvjci$ CK,7rffi7r$iv Jo-

ptcov,JNam nos decebat convenire publice 5 &beflere natum f quod tot ingreditur

ptald'A j Aft

r) Cic. in Conföl. s) lib.y.circaprinc* vid.in Conf, Cic. Alex, ab Alex. lih. 1« f.if,FaLMax, Hb, %;6 a, 12. Xenocrat, démorte.

10 ) o Cslft mortuum, cuique jam quies data

eß*Efferre Letts gratulationibus.

§■ VII.Prolixum edet multorum referre

philofophorum fententias , qui in fuisfcriptis eos laude dignoselfe judicant,qir in ipfo apatis flore exflingvuntur.Of 01 Qeo) (piÅxe-t "Xczvßujrxet re(S^ t)»

Amphiaraunri a iuperis funmo quodamaffeidu dile&um , integro & corpore& ani.mo ereprum ede dicunt nec fe-ntum attigifTe. Itaque Alcidamus, rhe-tor lile antiquifFimus> fcripfit laudario-ncm mortis ex humanorum maloruritejaumeratione conftantem u), Et He*gefias Cyrenaicus philofophus fic malavitac repraefentabat , ut eorum mife-randa imagine audientium pe&oribusinferta, multis voluntariam mortis ap-petendae cupiditatem ingeneraret ip).Alir Graecorum fententiam optimame0e dicunt: non nafci ede bonum, fednatum quam citidime aboleri. Qui-

bust) Menand. P/ut, de conf. dpol. 119.ti) Cic. Qutfi. Tufc. hb < 1. Ve) Valer*M* lib, g. c, p%

•4$^ ) o" ( i Ibus vcrbis Silenus a Mida captus Ii-bertatem (ibi vindicavit. His adftipu-lari Dii Gentilium videntur, cum mor-tales ab iis hane pietatis remuneratio-nem affecuti fint. Referunt fcripto-res Cleobis &Bitonis juvenum Argi-vorum matrem , Junonis facerdotemfuiflfe , ac cum proficifcendi ad tem-plum tempus inftaret , remorantibusjumentis, hos, vefte pofita , & cor-poribus oleo perundbs , fubifte jugurncurrus, matrem ad delubrum vexifTe>cum a dea precata efiet > ut illis prae-nuum daret pro pietate, quod maxi¬mum mortalibus dari poffitadeo Jvla*ne inventi funt mortui : rtjg Qex rorQctvctrov ctvroig Tyg iveeßeictg dpLoißtjv(rctfMntjg. Dea pictatem lpforum mgi teut praemio compenfante x). Eademprecatione Trophonius & Agamedesy) ufi fuere , cum Apollini Delphisfanum exsdificaflfent, venerantes deum

peti-x) Plutarcb. tn conf. ad Apol. p. I<58. Cic.Quaft, Tufc. hb \t Xenocrat. detnort. He»rod. lib»\% cap. 31. Lucianui inCbaron-te t.i.p. 146«) Svidat inCrafo. y) Pla¬to in Axiocho pag. 1 5 04. E. Cic. 4, /.Plutarcb, d, lib. p, 10p, A<

is 4$-§ ) O (petiverünt mercedem , parvam qui»^dem operis & laboris fui> nihil certi,fed quod optimum homini. GuibusApol/o ad diem tertium eam fe per-foluturum oftendit > interea ut epula-rentur praecepit* Hi di&o audientes»feptima no&e fopiti mortem cum vitacommutaverunt» Judicavifie Deum->>inquit Cicero, & eum quidem deum,cui reliqui Dii conceffifTent, ut praeterceteros divinaret mortem vita eile me-liorem.

§. VIII.Neque parum fecit ad contemtum

mortis, quod crederent nihil efle inmorte mali.

^ Socrates inquit : KivJvn-vei yccg [mi 7a ^vfaßeßyxcg txto , etya-

yeyovévai k ai gcrs" onus qfustgöjj&us \s&n>acifu&a,vo, oaoi bia(iefaxcckoy iivcn to rsqvavooi. Appdret mibiquod contigit bonum e(fe. Nec ullo modojudicatur a nobis, quicuncjue mortem opi-namur ejfe malam z). Mors, tefte Se-»,neca a), omntum dolorum & folu*„tio eft & firtis : ultra quam mala no-»,ftra non exeunt, optimum natura:

inven-$) PUton. Apolog. p, jq, a) *V confol. adMarc, c. 2,0.

4« ) o ( M^inventum , multis remedium ? qui-»jbusdam votum. Haec e carcere edu-,»dt. Haec eft , quae effecit, ut nafd}3non fit fupplicium, Haec exfulibus in»patriam femper animum oculosquej>tendentibus,oftendit,nihil interefle in-»ter qvos quisqqaceat. Hinc canitPoéta:tOy S'UVettcV T l QoßsK&e Tiv fjCVXitji, , / ,

Toy 7mvovtti vocms t kool jrevb/f cdi, vctgiMortem quid timetis quietis gene»

tricem '

Scdantem morbos & paupertatis do*lores b).

J&uid mor te beattus' e/fe poteft ? inquitCicero 5 nec ad ostarna properari > niftmorte janitore ac duce qua mtgratioefi j ad ccelefles (uperasque jedes c). Pul-era, pia quis neget, & fenfus, finonoris Chrtftiani. Socrates itaque mor¬tem adaequabat profundifßmo fomnod)> & Cicero mortis imaginem appel«lat fomnum e). Idem de feneéiute zjam vero'videtis nihil ehe tam morftfimile,quam fomnum. Bene Ovidius i.cleg. 9. Stulteb) Agatha inAnthol. Grote. lib.\ ~t*ljj* ep.U

<c) Cic. conf d") Apol% Socrat, p.jo, e) Gif,

14 ) o ( Sr®-Stulte quid efi fomttus, gelid£ nifi mor~

tis imago ?Longa quiefcendi tempora fata da-

bunt.

Diogenes Cynicus cum exceüurus vi¬ta jam eflfet, excitante eum medico per-cun&anteque ecquam moleftiam fen-tiret: nuHami inquit, nam fräter fo-f-orem anticipat fomnus mortem /).v7T\ioy xcti SavdTOtt Jijy fictows. Sömn um& mortem gemellos vocat Homerus.W.7T v,682. Nec vet. Philofophi defpe-rabant de auxilio deorum & natura? be-nignitate , quin properantes e vita di--fcedere» foveren t. Cujus rei in mo-rientibus non raro figna haud dubiadeprehendebant.

$. ix.Inter przecipuas contemts mortis

cauflfas, ipfam immortalitatis fpem fuis-fe conftat. Multa itaque praeclara acfere divina* praducente naturs fcin-tillula, Plato, Ariitoteles, Plutarchus,.Cicero & Seneca de immortalitate ani-cnac &ftatu poft mortem feliciori fcri-pfere $ nec mirandum eft , dum verac

fidei-/) Plutarch, in cen[< addpol*

) ° C i ?fidei & veras Iucis fulcrum deeftec , fia re&o veritatis tramite aberrarcnt,

i* quantum potuerunt fe & alios confo-Üti funt , certo perfvafi ultimum vi¬tas halitum non extindhonem» fed com-mutationem loci afferre, & a diis im-mortalibus ita conftit-utum eflTe 1 ut ex-antlatis hifce laboribus terrenis , ncnin fcopulos Sc fyrtes mortis incidcrenr,fed velis panfis defideratiffin um im-mortalitatis attingerent porrum, So-trätes dicebat antmos hominum t][c ctivi-nos , usque ? cum e corpore cxce[ff[en*%aditum ad coelum patere g). Hane 'Ssöho -£et?iy faniores philofophi in Omni¬bus fubfternere voluerunt , eique fu-

- perftruxere quascunque tradunt autcommemorant. Cum Plotinus philo-fophus moriens jam jam fürer animamafturus, perrexit ad eum invjfendumEuftochius, fjcuti ab eodem relatumfibi Porphyrius fcribit ; habitabat i$Puteolts. Tunc Plotinus , te inquitcxfpecfto, atque equidem jam adnitor,quod in no bis divinum eft , ad divi¬num ipfum, quod viget in univerfo,redigere. Spintumque Iiis verbis emir. fitg) Cit* de amict cag. 4«

16 ) o (fit /&)♦ His accedunt Poetae;

O&tV M €KCLS^>V €1$ 73 CUp* ctQlkétiitnuvS' ÄjrJ/A^e j 7tv£vpa pfy?

oliS£&,,' To aapa, l ig yrjv.

Unde unaqu<eque ptirs hominis venit incorpus , eo rediit.

Spiritus quidern in acherem j corpus ve-ro in terram i),

Mortem aliquid ultra eft i vita , ficupis mört. *

Unico hoc Polatio non labores tantumvita: omnes aut pericula, cum quibusfoepe Tunt luétati Ped & jpfum mortismctum diluiffe conltat.

§- X.Ea quoque agitati Punt opmionuul

nebuia, fe poft mortem, Purnmam ho*minis felicitatem confecuturos fore,Ped vivendi illa conditio, qualis eflet*ea in re ratio eorum fibi reliéla vaga-bunda quafi erravit. Älii itaque pio*

runt

b) Coclius tilodig. Hb. Ii« dntiq. Lett. r.IOVi ) Eurtpid. in Supplec. fr. 5 3a. * Senec»in dgam. v.<y$6 t

-*§>■§ ) o ( *7' rnm månes in beatorum infulas > &

Elyfios campos miferunt» ubi praemia* bene a&a: vitae acciperent. Quicquid

deliciarum ac voluptatis excogitaripotuit, in has fedes intulerunt. Jguan-

j ta deleclatione , ait Cicero 9 afficerer%cum PaUmedcm, cum djacem , cum altos)udicio iniquorum circunrventos conveni•

I rem k), Si quis locus efi t cjui humanasanimas a corpore folutas recipiat , meamtion fubterraneus caliginofutf3 capiet, quodmiferorum effe domicilium perhibent ; neccampi quos Lethaos nominant , (cd fubli«tnis tf purus ather , in quo ajunt dinge~

( nitos fortunatam & beatam vitam degerel). Alii animas, Acheronte & Cocy-

!jj* to fluminibus Aiperatis , ad Minoem,Rhadamantum & Aiacum ducunt, iaearr. regionemi quae veritatis campusdicitur. Ubi fedent judices examinan-tes venientis cujusque vitam. Pii iribeatorum locum pertranfeunt m). ta-tuv ie ctvruv 01 QiXc&oQicl licetvcg Ket'Q c n \ > , / ♦

, xcci oixqeeis en tütcovB KctTktOli

Å) Cic. Hb. l.Ghtäß. Tufc• /) Dionyf, Ha»licarnaß. Hb* ti.c. f i. m) vid Platon,Gorg, p. 3^7. in Phad, 84. C/V.Tufc. lib. I»

iS o CX.CLfaUig cicpiKvoavrett, Inter hos (jul'curi jue jer philofophiam purgati fuvt)babitationesque bis etiam pulchrioresnancifcuntur *, Quarum amoenita-tem defcribit Xenocrates Iiis ver-„bis : Ubi ver aeternum omnigenis*,,exuberat fruftibus, fontesque niten-„ti'um aquarum fcaturiunt. Prata in-„fuper amcena variis depifta coloribus.„Nec defunt philofophantium ccetus„poétarumque theatra. Circulares ibi5,chori , muficae cantilena? , jucunda_.„convivia. Inviolabile gaudium dul-„cisque conviftus &c. o). Ur mini*ßrent viris puelLe formoßßima, tf" Ulis rur*■fus juvenes lefiiffirni p). Quorum ani-„mae , tefte Schevio, corporibus de-„ftituta: funt veluti fumus quidam,u„in fpeciem corporis humani effedus,„qui omnes humanas a&iones obire„poflunt. Rerento femper eodem aeta-tis vigore, Dicit igitur VirgiJius A'neam ter fruftra comprehendere An-chifen fuum conatum fuiHe :

Et* Plato in Phadone pag. 84. o) Xeno-erat, de mor t. p) Sch<cvii Mythol.deor. p i 14. vid. Virgil. Hb. 6. Ainetd.9.600. (A jequent. PUtoinPb(iedo.p^t\.

-4$?') ° CÄ- ipPar lev ibus ventis^ Polucrique jimiUima

fornno q)..Et Statius de y£nea :

Felix ille patrem vacuis circumdtditu/nis.

§. xi.Tn hane fpern addu&i funt veteres

Philofophi , non alibi puram fapien-tiam pro dignitate fe comparaturos,quamapud fuperos, eadem frudia, qui-bus in vita deledabantur fapientes>de-funftis etiamin deliciis eile» ita ut poe-tif cum poetis poetari poffint r). Id Ovi-

1 dius hoc carmine oftendit.Pars pedibus pLiudunt chorcAS , & car~

mina dicun t s).Dii boni quid lucri elt emori ? inquicCicero, ut colloqui cum Orphco, Mu-*faeo ,^ Ho'nero , Hefiodo liceat t)*Keti 7urs, ocg ioitcév, fjfMv e<?a,i k oRrBv-pkpcsv n Kcä tpa/jfyu tvpsai eivcti,ui<reag , tTrsi^tjv T6ÅevTr,<rct)pisvTunc ut apparet-) compoies evademus ejusyquod affettatnus , cujusve amatores pro-

B x fite'\q) hb. 6. JEneid, v. 7QO. r) Schavti My-thoL deor p. iiy. j1) Pirglib.ö.jEtt*v> Ö44, t) Cic, ^u<eßt Tufc, lib-l-.

10 49* ) o ( 59»-fitemur nos ejje, feil. /apientU , cum vi*delteet mortui fuerimus , dum autem vi-vemuSiJtequaquam u)s VoJuptates mor¬tall corpore mixtas nec perciperentam-plius, fed omni prorfustriftitia vacuas»ut naturam rerum, arcana philofophiae f& divina myfteriacontemplari poflent.Praeftantiam futurac vitac in perfedaveritatis cognitione pofitam efle judi-cabant, ut veritatis cognitionem aflfe-cuti , perfeda abfoluraque fcientia-,?>potirentur. Audiamus Ciceronerna*iprofedo beati erimus, cum corpori-3*bus relidis, & cupiditatum * & acmu-jjlationum erimus expertes. Quod- .*,que nunc facimus, cum laxati curis>,fumus: ut fpedare aliquid velimus,»& vifere ; id multo tum faciemus3,liberius : totosque nos in contem- jplandis rebus , perfpiciendisque po-

5,nemus. Propterea, quod & narura5>inefi: mentibus noftris infatiabilis3,quasdam cupiditas veri vifendi : &„orae ipfae locorum illorum quo per- 1)>venerimus, quo faciliorem nobisco->»gnitionem rerum cceleftium, eo ma«>>jorem cognofcendi cupiditatem da-bunl^*) Soerdt % mPhxd Platon, j o. K.

bunt *% ixetvov <roi rexpLtj^to» , &pt/,tüto dvfyog ov dv ?fyg dycvcbttj^VTA jzzA-Aovtm "dcm&ctviic&ett , ort uk d'f >jv Cf)fAc'<roQ@* , d?Aa rtg <piAo<r60[Aar@* åavtog & 7TÜ år®- Tuy%dvet cov xdi QiAo-

i x&i <pt\07i(jt>(&*. ijtoi tct ittpßStovtoüv , 7j ct/xCpore^c. Sufficiens conjetturdm>,inquit SüCrates,y? quem videris moleftemortem ferre, eum non effe philofopbum, fed(PiAcfdptctTOV quendam , id e(i corporisamntorem^ atque eundem ferme QiAo%(jri~fA&TOV & <piAoript,ov , id efl pecuniarumbonorumque cupidum t aut talem, ut al*ttrum horum affebiet , aut utrumque y),

\

§. XII.Ut ignavum leti terrorem > qui ex-

ercet plurimos, effugerenc, atque inejus locum pura animi tranquillitasfuccederet , de pura confcientia folli-citi fuere philofophi Hane dicebancoptimum efTe di&atorem f qui often-dit convienter natura: vivere, nec il-lam fequi malap confvetudinis corru-ptelam , quae divinitus datos igniculoscxftingvitj vitiaque gignit. Examen

B 5 confcien-* *) Cic. £)u<eft. Tufe. Hb. i. in confol. p% lOj,

y) Flat. in Phad. p. j i. * »

21 ) O ( |H§*-confdentiae Pythagoram & Senecam-jinter auhcos ftrepitus nec inttfrrtuflifleconftat. Quo tendit Poeta:

hic murus ahencus efto ,Nik confcire fibi } nulla palefcere t

culpa, z)

Fatetur Cicero > fe nullam commu-nium malorum confoiationem in-veni-re , praeter illam confcientiae re&aevoluntacis , quam affirmat maximamconfoiationem elfe rerum incommo-darum, nec efie ullum magnum ma-lum , praeterculpam a). Hinc pro- ,verb. Graecorum ; cruvufytris tyjvxjsvxtjv.* Hoc ipfum Poetae (enferunt,cum de diris , & furiis ultncibus fabu-lati Tunt»

§. XIII»

Ad contemtum mortis eos quoqucincitavit incredibile virtutis ftudium.Crediderunt enim fapientiilimi qui- <

que

z) Juvcnal. lib. /. ep. i.v 6*. a) Cic. 6 epiß,famil. ad torq. * Lipf, Civil. Doftritt»*^lib. i, c, f.

2jque, fe per virtutem ultra rogum viftu-ros> & nomina eorum farna ftilo im-

äy mortalitatis columnis infcnbi : Mor¬tem ommbus natura propofutt ? crudelita-tern mortis & dedecus virtus propulfare

f fölet. Omnia aha falfat incerta , caduiaymobilia' Una virtus altiffimts defxa ra-dicibus, nunquam ulla vi labefattariy nun-quam dimoveri loco poteft bf Id philo-fophorum a&a cum vircute vita pro¬bat, quomodo voluptates omnes con-.temnerent & vitam ipfam laudis ho-neftatisque gratia profunderent, fi ni¬hil quidquam ad fe, praeter haec mor-

, talia, pertinere cogitarent. Homo rescaduca , ait Lipfius , farna facit eum

:\v perpetuum e\ Et bene Poeta:Innumeros homines fublimis

fallaEtviriutis honos in tempora lonqa fre-

quentant d).Nec non Ennius in Epigram, de fe-ipfo

- - Volito vivus per orA virüm.B 4 S. XIV.

b) Cic. in Anton. Philip.4. c. 5"« m. c)Vtpfcent. 3. ad Belg, ^ d) Juvenc. inprol, v* 6«

n 4M ) o ( W*-$. XIV.

Mortem eo leviorem eflfe ducebantveteres, quodomnibuseffetcomunis.Mißa fenum ac juvenum denfantur fu¬

nera: nuUumSava caput Pro/erpina fugit e)t

ömnia mors aquat, *Praeclara funtSenecae verba: Maximum„folatium eft, cogitare, id fibi accide-„re , quod ante fe pafii funt omnes,„omnesque pafTuri .• & ideo mihi vi-„detur rerum natura quod gravifli-j,mum fecit, commune feciffe, utcru-„delitatem fati confolaretur acqualitas/). Metumvero mortis, omnibusper-nitiofum, & maximum efTe ma Ium te-ftatur in fuis fcriptis Cicero.j His Poé»ta confonat:

multts ipfumTtmuiffe, nocet: multi ad fatumVenere fuum, dum fata timent g).

„Inquietam nobis vitam facimus metu„mortis, ait Seneca h), & tanta ho-„minum dementia , ut quidam timo-„re mortis cogantur ad mortem. Fir-

mandit) Horat. I. od. 28* v. 19. * CUudian.lL

de rapt. Profcrpin* V. 3Ol. f) Sen*Conf.adPolyb. cap.zi. g) Sen. i» Qedip*

V% p. 99 r. b) Senec, ep. lp»

) o ( I fmandi fumus, ne nimis amemus viiCtam , & ne nimis oderimus mor-4*

'

tern. Ratio fvadet finire , non ti-<«mere. idem Iib.VI. natur. Quaeft.quan-tum potes, inquit, lpfe ta cohortarecontra metum mortis. Omnibus igi-tur omiftis hoc unum meditare, nemortis nomen reformides. Ciceroüb. II. Tufc. Qui ld , quodvitari nonpoteft, metuit, is vivere animo quietonullo modo poteft. Idem de fene&u-te : Mortem omnibus horis impenden-temtimens, quis poterit animo con-fiftere ? EtPoeta:Linque »tetum Leti , »am ftultum eft

tempore in omniDum mortem metuis, amittis gaudtA

vit<e i)%Chilon , infignis Lacedacmoniorumjphilofophus, he mortem contemnen-dam eile, ait, ut nihilo fecius curamhabeas incolumitatis. Non enim eftfortitudinis , fed amentiac femet te-mere in vitac difcrimen conjicere : Tedquoties aut inevitabilis neceftitas ur-get, aut gravis honeftaque caufta fva-det mortem contemnere , fortis ani-

B si) Catohb.Il, v, ij".

i6 ) o (tniefh In morbo non nietuenda mors,fed interim adbibenda curario medio-•cris. Unde Aufonius : $jy

Vive memor mortis , uti fis & memor

filutis k).-Plura qui de (Ide rat, adeat, fi placet (

philofophorum fcripta , tanta enim te-itimoniorum copia eft, ut nihil pofllte(Te cumulatius.

XV.Philofophi, te (le Cicerone ->in[uis le-

Bults plerumque moriuntur l). Inno-centibus tarnen, lnjufta morte caden-tibus , tam jucundum fuit mori quammiferis defendi. Theodorus non igno-bilis philofophus , cum audiret Ly(i- t vmachum mortem (ibi minitantern cru-

deliflimam : Hsc, inquit , aulicis tuispotius minitare. Ego enim parum cu-ro , humi ne , an fublime in cruce

putrefcam w). Socrates ab Athenien-iibus capitq-damnatus, conftanti vul-tu venenum e carnificis manu acce- i

ptum> admotoque labris poculo hau-(it

4t) Conrad.Lycoßen.Apopht p.616 l) lib.i»de fimb. m) &ru[on. lib.z. c*l. Val. Max. vhb% öi c. Xi

k

) o C ^ 17fit»). Et Anaxarchusphilofophuscaptusa Nicocreonte Cypri tyranno , cumin faxum concavum conjiceretur, mal-leisque ferreis tunderetur ? dirum-.mortis fupplicium contemnens : Tun-de tunde Anaxarchi vafcuium , ait :nam Anaxarchum nihil ter is *. Plu-rima huic argumento ejusmodi exem-pla attexere poflfem; verum non eft utverbofus fim.

§, XVI.Veteresphilofophos ad fatale perfbl-

vendum debiturn tendentes, admonuitfenedus mortem effe contemnendam.Hane , quae fenio paulatim ad finemdeducente naturaliter furgit , interomnia mortis genera levilÉmam efiedicebant , & cum voluptare poriusquam dolore contingere. ÅAV7rcg Wivb 'ev tm yvj^ot S~ava.T^>. ovdevog yct(*ßictix 7m&xg dvroiq <ry(*!2ciivovT(&p> jsÅev-*]Mcrtvi ctfisl dvaiS-yjT^ ryg am-Avcrig yivsrui 7ra>VT6ÅMg. il e. S'»e dolo-re eji in leneciute mors : nullA enim vio-

lentis

n) Laert. in vita Socrat, Xenophon. in Apol.pro Socrat, Brufen. Hb. cit. Valet. Max,lib.p, c. z. * Brufon, Iib, l% C» !•

»s -m ) o (. %&■lentta tpfitis pajfione contingente tnoriuntur*[ed infenftbilis anim<e abjolutio fit omnino. *Senilis anima, tefteSeneca*, in primislabris eft, nec magna vi diftrahitur acorpore. HincSenec. in Hippol.v. 78*.Animam feniletn, motiit exfohit fovor,

Solon Salaminius , cum videret Pi(i-ftratum velie Remp. occupare, produ-$is armis, & ante ardes pofitis, coe-pic inclamare cives. At ubi Pififtratusad illum mifit , qui percontarentur,qua re fretus hoc auderet? Seneftute,inquit. Et Gorgias orator jam fenexinrerrogatus , ecquid libens obirer.

r «/ 1 v> ~ vMccAi<ra, ei7rev , oo<t7re(i ycig ok <rd,7rgx kcupion®- btKiSix da-pltvoog cLttcOAutJoiacu.Maxime > inquit» nam ut ex putri ($ dif-fiuente domuncula, non invitus abeo. Bru*fon. lib. 4. c. 10. Stob. ferm. 117.

§ XVII.Haec loquendi formula, debere phi-

lofophum appetere mortem , cuivisvet. philofophorum fcripta volventioccurrit. Quas verba fignificant ex-petendam effe mortem philofophi-cam > de qua antea diximus, ut omnicontagione corporis fequeftrata, iti_»

fola* Arifiot* libro de rtjfitrAhc i 7. rSen, Sp.p,

) o ( 19fola profunditfimarum rerum contem-platione verfari poflit philofophus.Non vero difiblutionem ammas a cor«

pore, antequam prsfinitus a Deo vi¬tas terminus advenerit. Quod Platonefas e(Te dixit o). Seneca nihil fibiturpius videri quam mortem optare />).

Summum nec, metuas diem nec optes q).Si quis mortem fibi admovifTet, morisAthenienfibus fuit, manum, quas hocperegifiet, amputare, ac fejundtim acorpore humo contegere r). Inveniestarnen profeflos fapientiam qui uhro& nuila de caufia viplentas fibi intu«lerunt manus, Ariftoteles s), Car-neades t\, Ifocratescicutam hauferunr«Wenedemus u). Cleantiies p) ine-dia exftin&i. Empedoclem in Crate-ras ignis asthnas faltu fe conjecifTe fe-runt , ut divinitatis fuas famam con-firmaret *). Metrocles y), ZenoCit-ticus z), ie ipfos fufFocaverunt. Me-nippus laqueo vitam finivit 4) Dio¬

genesd) Pldt. in Phxd. p. 47. B. p) Sen. ep. 117.

q) Martial. hb. to. epigr. 47. r) CahRhod. antiq 10, f. f. s) t)iog. Laerr, L jvt) Hb* 4. u)l. i. *)/. 8> y)l>6»z) Uk* 7. 4) i, 6,

SO -<ft) o ( £$-genes b), Speufippus ^aliique volen-tes vitam cum morte commutaverunt.

Eos in ratione vita? peccafle ollenditPlato d) ad quem ledorem remitti-mus. Vetat Pythagoras injulTu impe-ratoris, id elt , Dei, de pradidio &ftationc vitae difcedere e).

§. XVIII.Variae a Xenocrate & Seneca per

modum dialogi traditae funt rationesconfolatoria: , quas brevitatis cauffa_.omitnmus. Licet veteres non intelli-gerent corpora mortuorum terris ob-ruta ad vitam redire poffe. Ut loqui-tur Poéta:

Haud facile quisquam ad vitam reva-car i potefl f).

Suorum tarnen obitum aequo animoferebant. Plato dicebat, inmorteami-corum quiefcendum effe , partim eöquod nondum liqueret , bonum eiletan malum quod accidiftet : partim-»quod acerba ferenti, nihil a ludu es-

fet

é) /ib. 6. c) lib.4. d) in Pb<ed. p. 47. B.. ej Cic, in Cat, maj, fj Senec. in H/ppol.v. 16}.

%

) O ( §&• ?Ifet commod: g) Anaxagoras, cum inexilio agenti nunciata eOet mors fi-liorum; fcicbam, inquir, me genuiflfemortalesÅ). Hare funt, quat pro tempo¬ris ratione proferre, & oculis nec nonjudicro.tuo L.B. fubjicere anjmus fuit.Sed vereor ne prolixitatem pejus quammortem oderis .* Itaque didertationifinem impono. Tu tarnen mortem,

ut nunquam timeas, fempercogita.

g) Diog.Laert. in vit. pkilof. Hb. }. fr)lian* III. Var. c. i.

S. D♦ G,

Sil

Plnlofophm Candidaten*3 *

ANDREAS $$<£SH©£2(£>.bar ett bebnifff fo'cf i tiiipa fancfar binif/

R&l 3 öpftra mötder jift/ ett ftålt od) bogt förad)tgör Atrops grpmma f)onb/ od) abeimobigt fiuurit£l;cn månffap fom/wärt alt tit intet fpneSbraeff.

<£n fafa för ben bog / fom Itf od) anba fflljer/SBal ftelf naturen tu uti oj? preglabt bar;

<£i) ån få åDel fint ei' od) få grpm od) rctlietSDvan någon funnit / fom för jfift et) bapen mar.

Sftcn uttbran roårbf/af t bocf bcn gamfa beben toadbett®å åbehnobigt tånft uppå jtn ftbfia bag ,•

Sitt l)cm få flört föracft bar nu'ft för hlffgré flårben/SDicD nöje bicrtltg glab påfallabt öbcß lag?..

$toab otfacf ber til år/ tbet toef ofj pmnigf larn£err E51£>/ bå ban fåtvadert talar ont/

•£>ur' bebna raårlbf.nö solcf bar iparit af tl>en låratr.<£tt eiptgf nöje gier en bpgbetvanbel from.

Sitt betpga fin fågnabtjfref betta i baff.

j. w.