a estabilidade nas relações de emprego

Upload: carlos

Post on 01-Mar-2016

3 views

Category:

Documents


0 download

DESCRIPTION

legislacao trabalhista

TRANSCRIPT

  • 5/25/2015 Aestabilidadenasrelaesdeemprego

    http://www.egov.ufsc.br/portal/print/conteudo/estabilidadenasrela%C3%A7%C3%B5esdeemprego 1/15

    PublicadoemeGovUFSC(http://www.egov.ufsc.br/portal)

    Incio>Aestabilidadenasrelaesdeemprego

    AestabilidadenasrelaesdeempregoPorJeison[1]Postadoem01abril2013

    Autores:CASSEPP,AlexandreAzambuja.

    1NOESGERAIS

    Arelaodeempregoinformadapeloprincpiodacontinuidade.Partesedapremissadanecessidadeeconveninciarecprocasdasuamanuteno:doempregado,porquefontedesubsistncia,consubstanciadanosalrio,pagoperiodicamenteemcontraprestaodaforadetrabalhoentreguedoempregador,porquedelaemergeatranqilidadedepodercontarcomaenergiadotrabalhador,canalizada,atravsdesuacapacitaoprofissional,aosfinsdaempresa.Esta,porsuavez,tendeaperenidade,transcendegeraes.Excepcionalmentetemcartertransitrio.

    Odireitodotrabalhoconsagrouoinstitutodaestabilidadenoemprego,numprimeiromomentoelevadaagraudedireitoabsoluto.Contudo,atendnciamodernaderelativizla,dandoaotrabalhador,emlugardagarantiadefinitivadoemprego,aproteocontraadespedidaabusiva.

    2APRECARIEDADEDOEMPREGONOBRASIL

    NohproteodeempregonoBrasil.

    ACartaPolticade1998compatibilizouoregimedoFGTScomaproteocontraadespedidaarbitrriaousemjustacausa.

    Frutodeumavisoeconomicistadovalordotrabalho,apolticadeempregonoBrasil,jdesdeosanossetentadosculopassado,temsidodesastrosa,comnotriatendnciadeconsiderarotrabalhohumanomerofatordeproduo,deofertaabundanteescassaprocura.

    Aforadetrabalhoentreguepelohomemmedidaemnmeros,estatsticas,colunasdeperdaseganhos,delucrosecustos.

  • 5/25/2015 Aestabilidadenasrelaesdeemprego

    http://www.egov.ufsc.br/portal/print/conteudo/estabilidadenasrela%C3%A7%C3%B5esdeemprego 2/15

    MelhorteriasidoumaConstituioomissasequaisquerregrasdeproteocontraodespedimentoimotivado.Issoporque,aoremeteraregulamentaodaproteoenganosamenteasseguradanoincisoIdoseuart.7aumaleicomplementar,paracujaaprovaonecessriaamaioriaabsolutadoCongressoNacional(art.69,CF),aprpriaAssembliaConstituinteainviabilizou.HouvesseosilnciodaConstituio,agarantiadeempregopoderiaserobviadaatravsdeleiordinria,assimcomooforaanteriormenteaoutubrode1988.AprpriaCLT,umdecretolei,consagroudurantemaisdequatrodcadas,aestabilidadedecenalcomoumdosinstitutosmaismarcantes.Tambmgarantiu,eaindagarante,dodirigentesindicale,desde1977,resguardouoempregadoeleitotitulardaCIPAcontraodespedimentoarbitrrio.

    AJustiadoTrabalhotransformousenumajustiadedesempregadosressentidos,quetentamirforranareclamaotrabalhista,ondepostulamtudooquepodemeoquenopodem.Osempregadores,nomenosressentidos,queixamsedaindstriadasreclamatriasqueelesprpriosincentivam,aomandaremseusempregadosprocurarseusdireitos,apostandoqueaexaustodoJudicirioparaabsorverademandadeaespostergueasentenaporanosafio.

    Oprincpiodaboaf,tantoenquantoinformadordarelaodeemprego,comodasrelaesnombitodoprocessojudicial,nopodefrutificaremsolotorido.

    3ESTABILIDADEIMPRPRIA

    Estabilidadeimprpriaaquelanaqualmalgradoodespedimentovlidoeeficaz,hnusdenaturezaeconmicaque,apardedesestimularodespedimento,decertaformacompensaoempregadopelaperdadoemprego.

    Devetersidoesseoescopodolegisladorconstituinte,quandocogitoudeumaindenizaocompensatriadedespedida.

    Anovaordemconstitucionalinstauradaem1988,atravsdaqualagarantiadeempregopassouaconviverharmoniosamentecomofundodegarantiadotempodeservioeadisposiotransitriacontidanoart.10,incisoI,instituiuaindenizaocompensatriaequivalentea40%dosdepsitosdoFGTS.

    4VEDAOAODIREITODEDESPEDIRESTABILIDADENOEMPREGO

    Oconceitodeestabilidadecomportaduasacepes,conformeAmaurirefere:

    1)sobopontodevistaeconmico,correspondeapolticaoficialdegarantiadeplenoemprego,atendendoaovalorsocialdotrabalho,umdosfundamentosdaRepblicaFederativadoBrasil2)nosentidojurdico,consubstanciaodireitodoempregadoemmantersenoemprego,salvosituaesexaustivamenteprevistasnalei,retirandodoempregadorodireitoderesilirocontratodeformaaleatria.Naprimeirahiptese,temosaestabilidadedoempregonasegunda,aestabilidadenoemprego.(Nascimento,2011,p.396).

    Tomadanasuaaceporestrita,estabilidadesignificaavedaoabsolutaaodireitodedennciadocontratopeloempregador,impossibilidadejurdicadodespedimento,mesmodiantedefaltagravedoempregado.

    Sebemverdadequealgumasfaltastpicassogravespelasuaprprianatureza(umaagressofsica,com

  • 5/25/2015 Aestabilidadenasrelaesdeemprego

    http://www.egov.ufsc.br/portal/print/conteudo/estabilidadenasrela%C3%A7%C3%B5esdeemprego 3/15

    lesescorporais,aosuperiorhierrquico,ofurtodenumerriodaempresa,arevelaodesegredodaempresaemtrocadepropinaetc.)outraspermitemavaliaocommaioroumenorseveridade:umatoisoladodeindisciplina,algunsatrasosoufaltasinjustificadasdoempregado,umnicoregistrodecomportamentoinadequadonolocaldetrabalhojamaisconstituirofaltascapazesdefundamentarumaaojudicialfundadaemjustacausa,emsetratandodeempregadoestvel.

    5VEDAOAODIREITODEDESPEDIRALEATORIAMENTEESTABILIDADERELATIVANOEMPREGO

    Adespedidasersempremotivadaecasonodemonstradososmotivosrelevantesensejadoresdodespedimento,emeventualquestionamentodestepeloempregado,peranteoPoderJudicirio,reatasearelaodeemprego,atravsdareintegraodoempregado.

    NoBrasil,aestabilidaderelativadireitoconstitucionalasseguradaaoempregado,provisoriamenteregulamentadonoart.10,incisoI,dasdisposiestransitriasdaConstituioFedera.Diramosminimizadoporquereduzidosairrisrios40%dosdepsitosdofundodegarantiadotempodeservio.

    OincisoIdoart.7daCF/88protegearelaodeempregocontraadennciaaleatria,entendendosecomotalaquenosefundaremrazesdisciplinares,intrnsecasarelaocontratual(asjustascausas),ouemrazesextrnsecasjustificadorasdorompimentodocontrato,emgeraldecorrentesdemotivostcnicos,econmicosefinanceiros.

    Asempresas,diantedaconcorrnciademercadocadavezmaisacirrada,socompelidasamodernizarsuametodologiadeatuao,informatizarpartedesuasatividades,adquirirnovasecomplexasmquinasouintroduzirnovosinsumos,matriasprimascadavezmaisdelicadasnoseumanuseio.Taldemandadeadaptaodoquadrodepessoal,qualificaoprofissionalquenemsemprepossvelexigirdosatuaisempregados,muitosdelesresistentesanovosmtodosdetrabalho.Adispensadeempregadosemtalcontextoinevitvel,sobpenadeperdadecompetitividadeouatdeinviabilizaraatividadeeconmica.Teramos,aqui,vriosexemplos,demotivotcnico.

    Noaspectoeconmicofinanceiro,aCLTforneceseguroparmetroanalgico,emseuart.501,quandotratadaforamaior.Aliestditoqueaimprevidnciadoempregadornoaqualifica(1).Diremos,tambm,queasdificuldadeseconmicofinanceirasdeumaempresamalgerida,quandotodasasdemaissimilaresestoagozardeplenasolvnciaepujana,nopodemserinvocadascomofundamentododespedimento.Eassimsustentaremos,comfundamentoemoutralei,aden4.923/65,quando,aotratardereduodesalrios,refereseconjunturaeconmica,devidamentecomprovada(art.2).

    6BREVEESTUDODACONVENON158DAORGANIZAOINTERNACIONALDOTRABALHO

    Em26dejunhode1963,aConfernciaGeraldaOrganizaoInternacionaldoTrabalhoOITaprovouaRecomendao119,segundoaqual,entreoutrasprovidncias,asdespedidassomentedeveriamocorrerquandofundadasporrazesvinculadassnecessidadesouaofuncionamentodaempresaoudeordemdisciplinar,relativascondutadotrabalhador.

    AtravsdoDecreton.1.855,de10.04.1996,aConvenon.158foipromulgada,ensejandointensodebatedoutrinrioejurisprudencialemtornodasuaeficciavinculativa,diantedaexignciadeleicomplementarregulamentadoradoinstitutodaproteocontraodespedimentoabusivo.

    AConvenon158paradigmauniversalparaaslegislaesprotetivasdarelaodeempregoeaConstituiode1988adotouseuspostuladosnoincisoIdoart.7.

  • 5/25/2015 Aestabilidadenasrelaesdeemprego

    http://www.egov.ufsc.br/portal/print/conteudo/estabilidadenasrela%C3%A7%C3%B5esdeemprego 4/15

    Vejamossuasdisposiesmaisrelevantes:

    Oart.4preconizaquenohajadespedimentodotrabalhadoramenosqueexistaparaissoumacausajustificadarelacionadacomasuacapacidadeouseucomportamentooubaseadanasnecessidadesdefuncionamentodaempresa,estabelecimentoouservio.

    Diantedejustacausaoudedesempenhoinsatisfatrio,haversedegarantiraoempregadoapossibilidadedesedefenderdasacusaesfeitascontraele(art.7)

    Acasodespedido,otrabalhadorpoderquestionaralegitimidadedodespedimentoperanteumorganismoneutro,como,porexemplo,umtribunal,umtribunaldotrabalho,umajuntadearbitragemouumrbitro(art.8).

    Noart.10,contemplaseumaespciedeindenizaoemfavordoempregado,mesmoquandoadespedidasejadespidadealeatoriedade.

    Nosart.13e14daConvenon158tambmsedispesobreasprovidnciasquedeveroantecederodespedimentopormotivoseconmicos,tecnolgicos,estruturaisouanlogos.

    Comovisto,nohmnimadificuldadeemregulamentaragarantiaconstitucionalinsculpidanoart.7,incisoI,daConstituio.Bastasegirmosasrecomendaesdodireitointernacional.

    7DESPEDIMENTOABUSIVO

    SevoltarmosaConvenon158,encontraremosalidestacadasascircunstanciasquenopoderoserinvocadascomomotivaoparaodespedimento,aexemplodoquejconstavanaRecomendao119,entreelas,amilitnciadoempregado,oajuizamentodedemandadenaturezatrabalhista,qualquerespciedediscriminao(racial,decor,sexual,religiosa,poltica,diantedoestadodegravidezetc.art.5)eaausnciaaotrabalhomotivadapordoena(art.6).

    ALein9.029,de13deabrilde1995,probeaadoodequalquerprticadiscriminatriaelimitativaparaoefeitodeacessorelaodeemprego,ousuamanuteno,pormotivodesexo,raa,cor,estadocivil,situaofamiliarouidade,ressalvadasashiptesesdeproteoaomenorprevistanoincisoXXXIIIdoart.7daConstituioFederal.

    Avedaodespedidaabusivaconstituiproteodapessoahumanadotrabalhador,independentementedasuaprviacondiodeestvelounoestvelnoemprego.doatodiscriminatrioquedecorreodireitoreintegraoouaindenizao,nodacondioprviadeestveldoempregado.

    Ajurisprudnciatemsidofrtilnaconstruodeumeficazmeiodeproteocontraadespedidaabusiva.Amaissignificativaresidenapacficaintelignciaampliativadoart.1,cujaleiturapermiteconcluirtrataremse,ashiptesesalielencadasdeenumeraomeramenteexemplificativa,noexaustiva.

    8ESTABILIDADEPROVISRIA

  • 5/25/2015 Aestabilidadenasrelaesdeemprego

    http://www.egov.ufsc.br/portal/print/conteudo/estabilidadenasrela%C3%A7%C3%B5esdeemprego 5/15

    8.1Aspectosgerais

    Alegislaobrasileiracontemplaescassasespciesdeestabilidadesditasprovisrias,decorrentesdestatuspeculiardoempregadoemdeterminadolapsodetempo.

    Taisestabilidadespoderoserdenaturezaabsoluta(impossibilidadededespedimentopeloempregador)ourelativa(impossibilidadededespedimentoaleatriopeloempregador)etmemcomoofatodeseremconcedidastemporariamenteaoempregado,enquantoperduraremascondiesestabelecidasparaasuafruio.Portanto,poderamostambmchamlasdeestabilidadessobcondio,temporrias.

    Devemos,ainda,terpresentequeodireitocontempladoaoempregadoestvelodireitoaoemprego,noaossalriosdoperododaestabilidade.

    Osalriocontraprestaodotrabalho,portanto,oempregadosomenteaelefarjussedesincumbirdasuaobrigaodetrabalhar.Ainterrupodocontratosomenteficarrestritaaoperodointermediriododespedimentoedareintegrao.

    Apretensoasalriosemtrabalho,salvonosperodosemquealeicontemplahiptesesdeinterrupodocontrato(repousosemanaisremunerado,feriados,primeirosquinzediasdedoenaincapacitanteparaotrabalho,friasetc.)carecedeamparolegal.

    8.2Espciescontempladasnodireitobrasileiro

    Nodireitobrasileiro,tmestabilidadeprovisrialegalnoemprego:

    odirigentesindical

    otrabalhadoracidentadonotrabalho,apartirdoretornodobenefcioprevidencirio

    aempregadagestante

    otrabalhadoreleitoparaocargodetitularousuplentejuntoCIPA

    otrabalhadorindicadoparaintegrar,nacondioderepresentantedostrabalhadores,oConselhoCuradordoFGTS

    odirigentedecooperativasdetrabalhadores

    orepresentantedosempregadosmembrodecomissodeconciliaoprvia.

  • 5/25/2015 Aestabilidadenasrelaesdeemprego

    http://www.egov.ufsc.br/portal/print/conteudo/estabilidadenasrela%C3%A7%C3%B5esdeemprego 6/15

    8.2.1DirigenteSindical

    AConstituioFederalemseuart.8,incisoVIII,vedaadispensadoempregadosindicalizadoapartirdoregistrodacandidaduraacargodedireoourepresentaosindicale,seeleito,aindaquesuplente,atumanoapsofinaldomandato,salvosecometerfaltagravenostermosdalei.AConsolidaodasLeisdoTrabalhosomenteadmiteaapuraodefaltagraveeminquritojudicial,diantedeempregadoestvelnoemprego.Assim,aestabilidadeplenadodirigentesindicalestcontempladanaCLT,queampliaagarantiaminimamenteestabelecidanaConstituio.amesmaaorientaojurisprudencialexpressanoPrecedenteSDII/TSTn114.

    8.2.2Acidentenotrabalho

    ALein8.213/91quetratadosplanosebenefciosdaprevidnciasocial,emseuart.118,garanteaotrabalhadoracidentadoquetenhaseafastadodotrabalhoemgozodeauxliodoenaacidentrio,peloprazode12mesesapsacessaodobenefcio,amanutenodoseucontratodetrabalhonaempresa(...)independentementedapercepodeauxlioacidente.Esseart.118contemplaespciedeestabilidadeplenanoemprego,impossibilidadejurdicadedespedimento.Anicahiptesederompimentodocontratodarsenaviajudicial,diantedefaltagravecometidapeloempregado.

    OPoderExecutivo,atravsdaMedidaProvisrian.1.729de02.12.1998,alterouodispositivodoart.118daLein.8.213/91.

    Oart.118passouateraseguinteredao:Art.118.Oseguradoquesofreuacidentedotrabalho,temgarantida,peloprazomnimodedozemeses,manutenodeseucontratodetrabalhonaempresa,apsacessaodoauxliodoenaacidentrio,desdeque,apsaconsolidaodasleses,resulteseqelaqueimpliquereduodacapacidadeparaotrabalhoqueexerciahabitualmente.

    Contudo,aMP1.729tevevidaefmera.Jem11.12.1998,foisancionadaaLei9.732que,entreasalteraeslegislativascontempladas,noincluiuoart.118n.8.213/91.Implicitamente,restourevigoradaaantigaredao,diantedocontidono3doart.62daConstituio,restabelecendoseagarantiadamanutenodoempregoatodotrabalhadoracidentadonotrabalhoquandodoretornodoauxliodoenaacidentrio,independentementedapercepodoauxlioacidente.

    8.2.3MembrointegrantedaComissoInternadePrevenodeAcidentesCIPA

    Ochamadocipeiro,eleitoporseuscolegasdetrabalhoparacomporaComissoInternadePrevenodeAcidentesCIPA,quandonacondiodetitular,jdetinhagarantiacontraodespedimentoaleatrioluzdoart.165daCLTeseunicopargrafo.Asdisposiestransitriasconstitucionais,emtextodbio,contemplaramamesmagarantiaaoempregadoeleitoparacargodedireo.

    luzdaPortarian.3.214/78,NR6,aCIPAcompese,exclusivamente,deempregados.Estespoderosereleitosporseuscolegasdeempresapararepresentlos,oudesignadospeloempregador,tambmcompoderesderepresentao.

    importantedestacarqueapenasosempregadoseleitosporseuscolegasestoprotegidoscontraodespedimentoabusivo.Aquelesindicadospeloempregadornodetmtalgarantia.

    Aestabilidade,naespcie,relativaporqueoempregadorpodedespedir,desdequefundadoemmotivo

  • 5/25/2015 Aestabilidadenasrelaesdeemprego

    http://www.egov.ufsc.br/portal/print/conteudo/estabilidadenasrela%C3%A7%C3%B5esdeemprego 7/15

    disciplinar,tcnicooueconmicofinanceiroetransitriaperduraatumanoapsotrminodomandato.

    8.2.4RepresentantedostrabalhadoresnoConselhoCuradordoFundodeGarantiadoTempodeServio

    OsmembrosdoConselhoCurador,enquantorepresentantesdostrabalhadores,indicadospelascentraissindicais,sejamefetivosousuplentes,luzdoart.3,9,daLei9.036/90,tmasseguradaaestabilidadenoemprego,desdeanomeaoatumanoapsotrminodomandato,podendo,adispensasomenteocorrerdiantedefaltagrave,devidamentecomprovada,atravsdeprocessosindical.

    Hevidenteimpropriedadenaexpressoprocessosindical.

    Numavisosistemtica,aestabilidadecontempladaaorepresentantedostrabalhadoresjuntoaoConselhoCuradordoFGTStemamesmanaturezadeestabilidadesindical,postotratardecargoderepresentaodosinteressesdostrabalhadores.Portanto,estamosdiantedeestabilidadeplena,aindaquetemporria.

    8.2.5Gestante

    Aempregadagestantepossuiproteocontraodespedimentoaleatrio,desdeomomentodaconfirmaodagravidezatcincomesesapsoparto(art.10,incisoII,alneabADCTCF/88).Tratasedeoutroexemplodeestabilidaderelativa,eisqueoempregadorconservaodireitodedespedir,emcasodejustacausa.

    Aexegesedanormatransitria,aosereferirconfirmaodagravidez,controvertida.Hosquesustentamcomomarcoinicialdoprazodeestabilidade,omomentoemquecomprovadaagravidez.Outros,omomentoemquecomprovadaagravidezperanteoempregador.Outros,ainda,entreosquaisnosinclumos,omomentodaconcepo,aindaquecomprovadaposteriormente.Essaaintelignciadanormaconstitucionaltransitrialuzdoindbioprooperrio.Ofatogeradordaproteocontraodespedimentoarbitrrioobjetivo,agravidez,independentementedomomentoemqueconstatadooestadogravdicodamulher.Portanto,desdequedemonstradaagravidezpocadodespedimento,hdireitoreintegraonoemprego.

    Devesereiterarquedireitoreintegraonoemprego.

    Consequentementedeveserexercidoaindaenquantopossvelinvoclo,enquantovigenteaestabilidade.

    8.2.6Dirigentedecooperativa

    Oart.55daLein.5.764/71,quedefineapolticanacionaldocooperativismo,estabelecequeosempregadosdeempresas,eleitosdiretoresdesociedadescooperativasgozarodasgarantasasseguradasaosdirigentessindicaispeloart.543daCLT.Temosespciedeestabilidadeplena,eisqueestaaatribudaaodirigentesindical.

    8.2.7Representantedosempregadosnascomissesdeconciliaoprvia

    ALei9.958/00introduziunoordenamentolegalvigenteascomissesdeconciliaoprvia,comaatribuiodetentarconciliarosconflitosindividuaisdetrabalho.luzdeummelhorestudoenumavisosistemticadoorganismo

  • 5/25/2015 Aestabilidadenasrelaesdeemprego

    http://www.egov.ufsc.br/portal/print/conteudo/estabilidadenasrela%C3%A7%C3%B5esdeemprego 8/15

    consolidado,estamosdiantedeestabilidadeplena,queparalisaodireitodedennciadoempregador,cujopoderdisciplinarficaradstritosuspenso.

    9CONSEQNCIASDAOCORRNCIADEFATOGERADORASDEESTABILIDADENOEMPREGONOCURSODOAVISOPRVIOCONCEDIDOPELOEMPREGADOR

    Sabemosque,nocursodoavisoprvio,hexecuoresidualdocontratodetrabalho,compossibilidadedeaquisiodedireitosporambosossujeitoscontratantes.

    Aconseqncianombitodocontratodetrabalhonenhuma,namesmalinhadaorientaojurisprudencialconsagradanoPrecedenteSDI/TSTn.41.

    Adennciadocontratoconcretizasenomomentoemqueosujeitodenunciantecomunicaaosujeitodenunciadoasuaintenoderomplo,iniciandose,incontinenti,oprazodeavisoprvio,aocabodoqualsobrevmaextinodarelaocontratual.

    Portanto,seumaempregada,comseucontratodetrabalhojdenunciadopeloempregador,engravidanocursodoavisoprvio,essefatoposteriordenncianoserevestederetroeficcia.Ocontratomarchainexoravelmenteparaasuaextinoporqueadennciaocorreuantesdofatogeradordaestabilidade.

    Asituaodiferenciada,contudo,emrelaoaoempregadoacidentadonotrabalhonocursodoavisoprvio.Oart.118daLei8.213/91novedadispensa.Apenasdeterminaamanutenodoemprego,valedizer,nocasodeavisoprviojconcedido,apostergaodaeficciadesteprazodaestabilidade.

    Ocontrato,validamentedenunciado,mantmsepeloprazodaestabilidade.Fludooprazodedozemeses,ocontratoextinguesedeplenodireito.

    10FUNDODEGARANTIADOTEMPODESERVIO

    10.1BreveHistrico

    Criouseumailusriaconvivnciadedoisregimeslegaisdarelaodeemprego:otradicional,daestabilidadeplenaaosdezanos,regulamentadonaCLT,defatonomaisexistente,eumsegundoregime,semqualquerespciedeproteocontraadespedida,consubstanciadanofundodegarantiadotempodeservio,institudopelaLein.5.107,desetembrode1966,comvignciaapartirde1dejaneirode1967.

    Paraaquelesempregadosjestveis,abriuseapossibilidadedetransaodotempodeservioanterior,razode60%dovalordarespectivaindenizao,oquelevoumuitostrabalhadoresaabrirmododireitoadquirido,querpelapossibilidadedereceberumvalorconsidervelemdinheiro,querdiantedapressodoprprioempregador.

    AestabilidadefoibanidapaulatinamentedasrelaesdetrabalhonoBrasil,submetidaaalentaagoniaapsogolpemortaldesferidopelaLein.5.107/66.

  • 5/25/2015 Aestabilidadenasrelaesdeemprego

    http://www.egov.ufsc.br/portal/print/conteudo/estabilidadenasrela%C3%A7%C3%B5esdeemprego 9/15

    AConstituiode1967consagrouaestabilidade,comindenizaoaotrabalhadordespedido,oufundodegarantiaportempodeservio(art.158,incisoXIII).AEmendaConstitucionaln.1,de1969,repetiuomesmotexto,massuprimiuavrgulaapsovocbulodespedido(estabilidade,comindenizaoaotrabalhadordespedidooufundodegarantiaportempodeservioart.165,incisoXIII),ensejandoclebreetormentosadiscussodoutrinriaejurisprudencialemtornodapossibilidadededoisregimes:estabilidadecomindenizaoaotrabalhadordespedido,ouestabilidadecomfundodegarantiaportempodeservio.

    OengododagarantiadeempregonoBrasil,persistenosdiasdehoje,comoutracolorao.Tm,ostrabalhadores,relaodeemprego,constitucionalmenteprotegidacontraadespedidaabusiva,massemefetividade.AenganosamanobraconcebidanaAssembliaNacionalConstituinte,mercdaqualaregulamentaodoinstitutoficousujeitaaleicomplementarportanto,aaprovaopormaioriaabsolutadeusforasconservadorasacertezadaimprobabilidadedasuaefetivao.

    Noaspectorestritodefundodegarantiadotempodeservio,contudo,aConstituiopromulgadaem1988avanou.

    AConstituiovigente,aoerigiroFGTSadireitouniversal,emfavordequalquertrabalhador,urbano,ruralouavulso(art.7,incisoIIIeXXXIV).Baniuseafalciadaopo.

    Comoainclusodoempregadodomsticofaculdadedoempregador,defatoessacategoriadetrabalhadorescontinuamargemdoFundodeGarantiadoTempodeServio.

    10.2NaturezaJurdica

    Temsidotormentosa,desdeomomentodonascimentodoinstituto,emsetembrode1966,aconstruodoutrinriaemtornodanaturezajurdicadoFGTS.

    umpatrimniodestinadoafinsespecficos,foicriadoporleietempersonalidadejurdicadedireitopblico.Temautonomia,aindaquenoplena,dedisciplinarassuasaes,atravsdeseuConselhoCurador.Contudo,notemadministraoprpria,cometidaaoagenteoperador,aCaixaEconmicaFederal.

    ParaEduardoGabrielSaad,ainstituio

    umapessoajurdicapblicasecundria,imperfeitaautarquiaporquetemdestaalgunstraoscaracterizadores,maslhefaltamoutros.(Saad,1995,p.72)

    AteoriamaisconsistenteinclinasepeladefiniodetaiscontribuiescomoumaespciedetributoparaleloaoarrecadadodiretamentepeloEstado,comfinalidadesocialetendocomofatogeradoropagamentodossalrios.Temrespaldolegalnoart.217doCdigoTributrio,comaredaodoDecretoLein27/86.

    Ostribunais,contudo,inclinamseemfavordacorrentesegundoaqualascontribuiesjuntoaoFGTSseriamumaespciedecontribuioprevidenciria,proteocontraosefeitosdodesempregooudainatividadepormotivodeidadeoutempodeservio.?(Ibidem,1995,p.203211)Olegisladortambmparecetersesensibilizadocomessasegunda

  • 5/25/2015 Aestabilidadenasrelaesdeemprego

    http://www.egov.ufsc.br/portal/print/conteudo/estabilidadenasrela%C3%A7%C3%B5esdeemprego 10/15

    posio,aoatribuirPrevidnciaSocialafiscalizaodoefetivorecolhimentodosdepsitos,noart.23daLein8.036/90.

    OTribunalSuperiordoTrabalho,desdeavignciadaLein5.107/66,proclamavaanaturezasocialdascontribuiesdoFGTS,aexemplodascontribuiesprevidencirias.

    AsdecisesdoSupremoTribunalFederaltambmseinclinampelanaturezadecontribuiodecontribuiosocialdosdepsitosdoFGTS,namesmalinhaadotadapeloTST.

    Outrascorrentes,demenorconsistncia,tmsidoenumeradasesosinteticamenteresumidasporAmauriMascaroNascimento:

    *Teoriadaindenizao,luzdaLein.5.107/66.

    *Teoriadanaturezajurdicadupla,aoatribuiraosrecolhimentosmensaisocarterdedepsitosbancrioseaoacrscimodevidonoatodadespedidasemjustacausa(arazode40%),carterindenizatrio

    *Teoriadosalriodiferido,osdepsitosmensaisnadamaissodoquesalrioscomdisponibilidadefuturaparaoempregado

    *Teoriadaobrigaodualista,emquesustentadaumaespciededesdobramentodosdepsitos,mercdoqualascontribuiesfeitaspeloempregadorteriamnaturezafiscal,masadquiririamnaturezasalarial(salriosocial)nomomentoemqueobjetodosaquepeloempregado(Nascimento,2011,p.475476).

    10.3Aspectosgerais

    10.3.1Estrutura

    ALein.8.036/90dispe,exaustivamente,sobreaestruturadofundodegarantiadotempodeservio.

    AsnormasediretrizesparaoseufuncionamentosoditadaspeloConselhoCurador,compostodetrsrepresentantesdacategoriadostrabalhadoresedetrsrepresentantesdacategoriadosempregadores,almdeumrepresentantedecadaumdosministriosouentidadesenumeradosnoart.3.ApardeintegrantedoConselhoCurador,aCaixaEconmicaFederaldetmaatribuiodeAgenteOperadordeFGTS(art.4daLei8.036/90).

    Arepresentaoparitriadeempregadoseempregadoresatendedisposiodoart.10daConstituioFederal,ondeasseguradaaparticipaodeambasasclassesnoscolegiadosdosrgospblicosemqueseusinteressessejamobjetosdediscussoedeliberao.

    AgestodoFGTSficouacargodoMinistriodaAoSocial(arts.4e6),aquemcompete,tambm,juntamentecomoconselhocuradorecomaCaixaEconmicaFederal,AgenteOperador,velarpelocumprimentodalei(art.8).

  • 5/25/2015 Aestabilidadenasrelaesdeemprego

    http://www.egov.ufsc.br/portal/print/conteudo/estabilidadenasrela%C3%A7%C3%B5esdeemprego 11/15

    AfiscalizaodaregularidadedosdepsitosdoFGTS,aapuraodosdbitosedasinfraespraticadaspelosempregadores,bemcomoasnotificaesvisandoaocumprimentodasobrigaesrelativasaosdepsitos,doencargodaPrevidnciaSocial,atravsdoInstitutoNacionaldePrevidnciaSocialINSS(arts.23daLeie54doRegulamentorespectivo).

    AscompetnciasdosdiversosrgosdofundoestoprevistasnaLein.8.036/90enoseuRegulamento(ConselhoCurador,respectivamente,arts.5e64Gestor,arts.6e66AgenteOperador,arts.7e67Fiscalizador,arts.23e54).Oprocessodefiscalizao,acargodoINSS,estdisciplinadonoRegulamentodaLei(arts.54/58).

    10.3.2Recursos

    OlegisladordispssobreasdiversasfontesdosrecursosdoFGTS.

    Aprincipaldelasosaldodosdepsitosfeitos,mensalmente,pelosempregadoresnascontasvinculadasdeseusempregados,razode8%dasrespectivasremuneraes,pagasnomsanterior(arts.15daLeie27doRegulamento).Aleiabreapossibilidadedeasempresasequipararemseusdiretoresnoempregados,assimconsideradosaquelesexercentesdecargodeadministrao,aosdemaistrabalhadores.Nessahiptese,osrecolhimentosjuntoaoFGTSserocalculadossobreasretiradasdetaisdiretores,obviamenteaquelasrelativasremuneraodotrabalhoprestadonaempresa(arts.15,4,e16daLei).

    Ainadimplnciadaempresaemrelaoaosrecolhimentosdosdepsitosensejaimposiodejurosdemoraemultade20%sobreomontanteatualizadododbito(art.22).AmultareverteemfavordoFundodeGarantia(art.2,1,alnead),nodoempregadolesado.

    Entendaseporcontavinculadaacontapessoaldecadaempregadooudosdiretoresnoempregados,abertapelaempresanaCaixaEconmicaFederal,junto(vinculada)aoFGTS.Taiscontassoprotegidaspelaimpenhorabilidadeabsoluta(art.2,2,daLei).

    Ostrabalhadoresavulsostambmsobeneficiadoscomosdepsitos,feitosporquemestiverdefinido,nalegislaoespecial,comogestordamodeobra(art.15,1).Nessamesmasituao,encontramseostrabalhadorestemporrios,regidospelaLein.6.019/74.

    Almdomontantedascontasvinculadas,oFGTStambmincorporaaosseusrecursosasdotaesoramentriasespecficas,osresultadosobtidosdaaplicaodosrecursosdofundo,asmultas(includas,aqui,aquelaantesreferida,nostermosdoart.22),osjurosmoratrioseasdemaisreceitaspatrimoniaisefinanceiras(art.2,1,alneae,daLei).HnotriaimpropriedadenaLei,quandocogitadacorreomonetriacomorecursocarreadoaoFGTS.Acorreomonetriameraatualizaodovalordamoeda,noconstituirendimento,tampoucoacrscimopatrimonial.

    TaisrecursossogeridospeloPoderExecutivo,atravsdoMinistriodaAoSocial(art.6daLei).

    10.3.3Destinaodosdepsitosehiptesedesaquepeloempregado

    Aocontrriodoquepodeparecer,oFundodeGarantiadoTempodeServionofoiinstitudoexclusivamenteparabeneficiarotrabalhador,enquantosujeitodeumcontratodetrabalho.

  • 5/25/2015 Aestabilidadenasrelaesdeemprego

    http://www.egov.ufsc.br/portal/print/conteudo/estabilidadenasrela%C3%A7%C3%B5esdeemprego 12/15

    OsrecursoscarreadosaoFGTSsoaplicadosemhabitao,saneamentobsicoeinfraestruturaurbana.Hressalvalegalemfavordeummnimode60%detaisrecursosparafinanciamentodahabitaopopularedavinculaodosprojetosdesaneamentoeinfraestruturaurbanaaprogramashabitacionais(art.9,2a4).

    JustamenteemvistadadestinaodoFGTS,otrabalhadorempregadonotemimediatadisponibilidadedosdepsitosfeitosemsuacontavinculada.

    ALeienumera,exaustivamente,noart.20,ashiptesesemqueosaquepermitido:

    *dennciavaziadocontratodetrabalhopeloempregador

    *resoluojudicialdocontratoporjustacausadoempregador

    *casosdecaducidadedocontratodetrabalho,inclusiveemrazodaaposentadoriaconcedidapelaPrevidnciaSocialaoempregado

    *quitaodepartedasprestaesemcontratosdefinanciamentodacasaprpriadoempregado,liquidaoouamortizaoextraordinriadorespectivosaldodevedor,desdequeimplementadasdeterminadascondies

    *ausnciademovimentaodacontavinculada,emfacedeterpermanecido,oempregado,foradoregimedoFGTS,pormaisdetrsanosininterruptos

    *resoluodecontratodetrabalhoaprazodeterminado

    *suspensodotrabalhoavulsoporperodosuperioratrsmeses.

    Podero,tambm,sacaroFGTS:

    *ostrabalhadoresportadoresdasndromedaimunodeficinciaadquiridaSIDA(AIDS),luzdeleianteriorConstituiode1988(Lein.7.670,de08.09.1988),masemplenavignciaporquecomelaperfeitamentecompatvel

    *ostrabalhadoresacometidosdeneoplasiamalignaouquetiverdependenteacometidodamesmadoena(Lein8.922/94,Lei8.036/90,art.20,incisoXI)

    *previsodeaplicaode50%domontantedofundonacontadoempregadoemfundosdeprivatizao(Lei9.491/97,art.20,incisoXII)

    *casosdepessoadafamliadoempregadoserportadoradovrusHIV,dedoenagraveemestgioterminaldoempregadoouseusdependentesequandootrabalhadortiveridadeigualousuperiora70anos(MedidaProvisria

  • 5/25/2015 Aestabilidadenasrelaesdeemprego

    http://www.egov.ufsc.br/portal/print/conteudo/estabilidadenasrela%C3%A7%C3%B5esdeemprego 13/15

    n2.16441/01,acrescentouosincisosXIII,XIVeXV).

    10.3.4Acrscimode40%sobreosdepsitosdoFGTS

    Aosempregadosdespedidossemjustacausa,ainda,devido,peloempregador,opagamentodequantiaequivalentea40%dosdepsitosdoFGTS,consoantedispostonoart.18,1,daLein8.036/90.

    Evitemosoequvococonsagradodenosreferirmosmultade40%doFGTS.

    Aocontemplarostrabalhadoresbrasileiroscomaproteocontraadespedidaarbitrriaousemjustacausa,aConstituiode1988remeteuleicomplementararegulamentaodoinstituto(art.7,incisoI),comprevisodafixaodeumaindenizaocompensatria.

    Enquantoaguardamaimprovveliniciativadolegisladorelajtardahquinzeanosostrabalhadoresbrasileirosamargamainusitadasoluoadotadanasdisposiestransitriasconstitucionais:olegisladorconstituinteentendeudelimitartalgarantiaa40%doFGTS.

    Aexpressolimitada,embutidanotextodadisposiotransitria,nopodeserentendidanasualiteralidade.Noseconcebeviesse,amesmaAssembliaConstituintequeconsagraraaproteocontraadespedidaarbitrria,reduzilaasimpleseirrisriaexpressopecuniria.

    Acompreensorazovelpermiteconcluiremfavordeumaespcieemergencialdeindenizao,resultantedaconversoprovisriadagarantiadeemprego,atqueoCongressoNacional,atravsdaleicomplementar,venhaadisciplinlo.

    Aindenizaode40%sobreosdepsitosdoFGTSerapagadiretamenteaoempregado,noatodaquitaodocontrato.AalteraointroduzidapelaLein9.491/97,aodaraatualredaoao1doart.18,teve,apenas,oescopodeevitarfraudesaoFGTS,diantedoexpressivonmerodequitaessimuladasdoscontratosdetrabalho,comonicofitodeensejarosaquedosdepsitospeloempregado.

    ALein.8.036/90adequouadisposioconstitucionaltransitria,baixadaaindaaluzdaLein.5.107/66,aofixarem40%sobreosdepsitosdoFGTSaindenizaodevidapeloempregadoraosempregadosdespedidossemjustacausaou,pormetade,noscasosderesoluodocontratodetrabalhoporculparecprocadeambosossujeitos(2doart.18),numareminiscnciadeindenizaodeantigidadedevidapormetade,contempladanoart.484daCLT.

    10.3.5Aspectosimportantesemcasodeaesjudiciais

    Emoportunaprovidncia,aexemplodoquejfizeranaLein5.107/88,olegisladorexplicitoucompetirJustiadoTrabalhoasoluodeconflitosjudiciaisentreempregadoseempregadores,tendoporobjetoosdepsitosdoFGTS(art.25).Afastese,assim,qualquerpossibilidadedediscussoquantoaoforocompetente,emvistadeinclinaodoutrinriaemtornodanaturezatributriaousocial(enotrabalhista)dosdepsitosaosquaisobrigadooempregador.

    Oart.25daLein.8.036/90garanteaotrabalhador,seusdependentesesucessores,ou,ainda,aosindicatodesuacategoriaprofissional,aojuntoJustiadoTrabalhocontraoempregadorinadimplenteemrelaoaosdepsitosdo

  • 5/25/2015 Aestabilidadenasrelaesdeemprego

    http://www.egov.ufsc.br/portal/print/conteudo/estabilidadenasrela%C3%A7%C3%B5esdeemprego 14/15

    FGTS.OpargrafonicodeterminasejamintimadasdaproposituradaaoaCaixaEconmicaFederaleaPrevidnciaSocial(nocaso,oINSS).

    Trsparticularidadesdevemserdestacadasnodispositivolegal:

    AcompetnciadaJustiadoTrabalhoresumesequelesdissdiosindividuaiscujoobjetosejaainadimplnciadoempregadoremrelaoaosdepsitosdoFGTS.

    Eventuaisequvocosouomissesnaaplicaodejurosecorreomonetria,dificuldadesdesaquejuntoCaixaEconmicaFederal,ououtroslitgioscujacausanopossaseratribuvelinadimplnciadoempregador,nosodacompetnciadaJustiadoTrabalho.

    OsdependentesousucessoresdoempregadotitulardecontavinculadajuntoaoFGTSsoaqueleshabilitadoscomotaisperanteaPrevidnciaSocial(Lein.6.858/80).

    Osindicatoprofissionaltemlegitimidadeativa,nacondiodesubstitutoprocessualdoempregadolesado,paraajuizaraaocontraoempregadorinadimplentequantoaosdepsitosjuntoaoFGTS.Implementase,naleiinfraconstitucional,ocomandoexpressodoart.8,incisoIII,daConstituioFederal.

    10.3.6Prescrio

    AprescriodoFGTStemsuscitadoprofcuadiscussonosplanosdoutrinrioejurisprudencial.

    Noart.23,5,daLein.8.036/90estdispostoqueoprocessodefiscalizao,deautuaoedeimposiodemultaregersepelasnormaspertinentescontidasnaCLT,respeitadooprivilgiodoFGTSprescriotrintenria.

    Contudo,devemosterpresenteadisposiocontidanoart.7,incisoXXIX,aolimitarocursodoprazoprescricionalatdoisanosapsaextinodocontratodetrabalhoparaaoquantoaoscrditosresultantesdarelaodetrabalho.AlarguezadotextoconstitucionalpermiteenquadrarnoelencodetaiscrditostambmaquelesdecorrentesdoFGTS,eisque,emboranotenhamnaturezatrabalhista,resultamdarelaodetrabalho.DaaorientaojurisprudencialexpressanoEnunciadoSJ/TSTn.362,segundoaqual,trintenriaaprescriododireitodereclamarcontraonopagamentodacontribuioparaoFGTS,observadooprazode2(dois)anosapsotrminodocontratodetrabalho.

    10.3.7Sucessocausamortis

    EmcasodefalecimentodotrabalhadortitulardecontavinculadajuntoaoFGTS,soseussucessoresnaturaisperanteoempregadoreventualmenteinadimplente(art.25deLein8.036/90)eperanteoprprioFGTS(art.20,IV),osquedeledependerameconomicamenteemvida,habilitadoscomotaisperanteaPrevidnciaSocial.Somentesecundariamentepodemsehabilitarossucessoressegundoaleicivil.

    Implementase,naleidoFGTS,aregrageralemrelaosucessodecrditostrabalhistas,consagradanaLein.6.858/90.

  • 5/25/2015 Aestabilidadenasrelaesdeemprego

    http://www.egov.ufsc.br/portal/print/conteudo/estabilidadenasrela%C3%A7%C3%B5esdeemprego 15/15

    NasaesjudiciaisdecobranadosdepsitosdoFGTS,aexemplodequalqueraotrabalhista,bastanteparaahabilitaodossucessoresaprovadesuacondiodedependentesperanteaPrevidnciaSocial,geralmenteodocumentorelativopercepodepensoalimentcia,passveldeserobtidojuntoaoINSSsemamnimadificuldade.

    Nocasodesehabilitaremosherdeirosdotrabalhadorfalecido,quandoestenodeixadependentesperanteaPrevidnciaSocial,sonecessriasprovidnciastaiscomo:provadeaberturadearrolamentooudeinventrio,dehabilitaodoinventariante,etc.

    Quandosehabilitamossucessoresluzdaleicivil,semacondiodedependentesperanteaPrevidnciaSocial,curialdelesexigirque,apardaprovadasuacondiodeherdeiros,tambmexibamcertidonegativadedependentesdodecujusexpedidapelaPrevidnciaSocial.Issoporqueeventuaisdependentes,aindaquenovinculadosarelaesdeparentescooumaisdistantesnaordemdesucesso,detmprefernciaemrelaoaoscrditosoriundosdocontratodetrabalhodotrabalhadorfalecido.

    REFERNCIAS

    1BRASIL.ConsolidaodasLeisdoTrabalho.Organizaodostextos,notasremissivasendicesporNelsonMannrich.12.ed.SoPaulo:RevistadosTribunais,2011.

    2BRASIL.Constituio(1988).ConstituiodaRepblicaFederativadoBrasil.Braslia,DF:SenadoFederal,1988.

    3CAMINO,Carmen.Direitoindividualdotrabalho.4.ed.PortoAlegre:Sntese,2004.

    4NASCIMENTO,AmauriMascaro.Cursodedireitodotrabalho.26.ed.SoPaulo:Saraiva,2011.

    5SAAD,EduardoGabriel.Comentriosleidofundodegarantiaportempodeservio.3.ed.SoPaulo:LTr,1995.

    Disponivelem:

    Tags Trabalhista[3] Artigo[4]

    URLdeorigem(recuperadasem25/05/201512:28):http://www.egov.ufsc.br/portal/conteudo/estabilidadenasrela%C3%A7%C3%B5esdeemprego

    Links:[1]http://www.egov.ufsc.br/portal/usuarios/jeison[2]http://www.conteudojuridico.com.br/?artigos&ampver=2.42666&ampseo=1[3]http://www.egov.ufsc.br/portal/categoria/tem%C3%A1tica/trabalhista[4]http://www.egov.ufsc.br/portal/categoria/tipo/artigo