manduca sexta

Upload: oziasfabriciosoares

Post on 06-Jul-2018

230 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

  • 8/17/2019 Manduca sexta

    1/12

    Manduca sexta

    La snge del tabacco (Manduca sexta (Linnaeus,1763))[1] è un lepidottero appartenente alla famigliaSphingidae, diffuso in America Settentrionale, Centralee Meridionale.

    1 Descrizione

    Femmina

    1.1 Adulto

    L'ala anteriore, che mostra un colore di fondo brunastro,presenta superiormente una linea bianca zigzagante,in posizione submarginale, solitamente abbastanzaevidente.[2][3]La pagina superiore dell'ala posteriore, anch'essa bru-nastra, evidenzia invece delle bande scure, variabili inlarghezza e posizione, intervallate da spazi bianchi chetalvolta possono essere ombreggiati di bruno, come nelcaso della sottospecie jamaicensis .[2][3] Il termen risultalievemente dentellato, specialmente nell'ala posteriore.[2]Le pagine inferiori delle due ali si mostrano marroncine,di una tonalità più tenue rispetto alle superiori, e nelmaschio mostrano disegni leggermente più marcati.[3]Nell'apparato boccale il secondo segmento del palpolabiale ha una lunghezza pari alla propria larghezza, erisulta arrotondato ventralmente.[3]Nelle zampe anteriori, la tibia risulta corta e tozza,appena più lunga del primo tarsomero, il quale appareesternamente provvisto di quattro spine più lunghe, e

    di altre più ridotte; al contrario, le tibie del secondo eterzo paio di zampe hanno la stessa lunghezza del primotarsomero. Il tarso delle zampe anteriori è più lungo nelle

    femmine, ed ha numero maggiore di piccole spine.[3]Il torace e l'addome sono marroncini, il secondo più scu-ro e allungato nel maschio; la parte ventrale dell'addome,più chiara, rivela sterniti provvisti di spine ridotte, men-tre sui anchi si scorgono bande giallastre intervallate daaltre più strette e scure.[2][3]Le antenne sono liformi e lievemente uncinate all'apice,più spesse e con uncino più corto nel maschio.[3]

    Nel genitale maschile, l'uncus è alquanto dilatato nellaparte subapicale, e dorsalmente molto convesso. Pure lognathos appare ricurvo dorsalmente e con margini dila-tati prima dell'apice, con le porzioni ipertroche poste inposizione angolata l'una rispetto all'altra. L'edeago rivelaun breve dente acuminato in posizione terminale, comein Manduca diffissa petuniae .[3]L'apertura alare va da 95 a 120 mm nel maschio e da 59a 65 mm nella femmina.[4]

    1.2 Uovo

    Le uova sono sferoidali e verdi traslucide. Vengono depo-ste, singolarmenteo a gruppi di 2-4, di normasullapaginainferiore delle foglie della pianta ospite.[4]

    1.3 Larva

    Pupa

    Il bruco, molto vorace, nelle prime fasi di sviluppo si mo-stra biancastro, con un capo ed un cornetto caudale moltosviluppati. Quest'ultimo tende a ridursi nel passaggio al-

    le successive fasi larvali, mentre la colorazione tende alverde non appena la larva inizia ad alimentarsi. Il brucomaturo è verde brillante, con un cornetto caudale ridotto

    1

    https://it.wikipedia.org/wiki/Capo_degli_insettihttps://it.wikipedia.org/wiki/Brucohttps://it.wikipedia.org/wiki/Pupahttps://it.wikipedia.org/wiki/Fogliahttps://it.wikipedia.org/wiki/Apertura_alarehttps://it.wikipedia.org/wiki/Manduca_diffissahttps://it.wikipedia.org/wiki/Edeagohttps://it.wikipedia.org/wiki/Glossario_entomologico#gnathoshttps://it.wikipedia.org/wiki/Glossario_entomologico#uncushttps://it.wikipedia.org/wiki/Apparato_riproduttore_degli_insettihttps://it.wikipedia.org/wiki/Antenna_degli_insettihttps://it.wikipedia.org/wiki/Glossario_entomologico#sternitehttps://it.wikipedia.org/wiki/Addome_degli_insettihttps://it.wikipedia.org/wiki/Torace_degli_insettihttps://it.wikipedia.org/wiki/Glossario_entomologico#tarsohttps://it.wikipedia.org/wiki/Glossario_entomologico#tibiahttps://it.wikipedia.org/wiki/Zampa_degli_insettihttps://it.wikipedia.org/wiki/Apparato_boccale_degli_insettihttps://it.wikipedia.org/wiki/Glossario_entomologico#termenhttps://it.wikipedia.org/wiki/Sottospeciehttps://it.wikipedia.org/wiki/Ala_degli_insettihttps://it.wikipedia.org/wiki/America_Meridionalehttps://it.wikipedia.org/wiki/America_Centralehttps://it.wikipedia.org/wiki/America_Settentrionalehttps://it.wikipedia.org/wiki/Sphingidaehttps://it.wikipedia.org/wiki/Famiglia_(tassonomia)https://it.wikipedia.org/wiki/Lepidopterahttps://it.wikipedia.org/wiki/1763https://it.wikipedia.org/wiki/Linneo

  • 8/17/2019 Manduca sexta

    2/12

    2 2 DISTRIBUZIONE E HABITAT

    e rossiccio, e sette bande bianche trasversali sui anchi,che dipartono dalla linea spiracolare.[4]

    1.4 Pupa

    La crisalide è anoica, lucida e marrone, con ombreggia-ture arancioni, ed un cremaster poco sviluppato. Si puòrinvenire entro una camera scavata dalla larva matura nelsottosuolo, dalla quale inizia a riemergere poco primadello sfarfallamento.[4]

    Localizzazione geograca dell'isola della Giamaica , uno dei dueloci typici della specie , e locus typicus della sottospecie M. s.jamaicensis

    2 Distribuzione e habitat

    Il medico e naturalista svedese Carl von Linné (1707 -1778 ), che per primo descrisse la specie nel 1763 [1]

    L'areale di questa specie si estende a cavallo tra l'ecozonaneartica e quella neotropicale, comprendendo il Canada(Ontario), gli Stati Uniti d'America (Arizona, California,

    Ipomoea alba

    Lonicera japonica

    Bruco vittima di parassitoidismo ad opera di larve di Braconidae

    https://it.wikipedia.org/wiki/Braconidaehttps://it.wikipedia.org/wiki/Larvahttps://it.wikipedia.org/wiki/Parassitoidehttps://it.wikipedia.org/wiki/Brucohttps://it.wikipedia.org/wiki/Lonicera_japonicahttps://it.wikipedia.org/wiki/Ipomoea_albahttps://it.wikipedia.org/wiki/Californiahttps://it.wikipedia.org/wiki/Arizonahttps://it.wikipedia.org/wiki/Stati_Uniti_d%2527Americahttps://it.wikipedia.org/wiki/Ontariohttps://it.wikipedia.org/wiki/Canadahttps://it.wikipedia.org/wiki/Ecozona_neotropicalehttps://it.wikipedia.org/wiki/Ecozona_nearticahttps://it.wikipedia.org/wiki/Ecozona_nearticahttps://it.wikipedia.org/wiki/Speciehttps://it.wikipedia.org/wiki/Arealehttps://it.wikipedia.org/wiki/1763https://it.wikipedia.org/wiki/Specie_(tassonomia)https://it.wikipedia.org/wiki/1778https://it.wikipedia.org/wiki/1707https://it.wikipedia.org/wiki/Carl_von_Linn%C3%A9https://it.wikipedia.org/wiki/Sveziahttps://it.wikipedia.org/wiki/Scienze_Naturalihttps://it.wikipedia.org/wiki/Medicinahttps://it.wikipedia.org/wiki/Sottospeciehttps://it.wikipedia.org/wiki/Speciehttps://it.wikipedia.org/wiki/Giamaicahttps://it.wikipedia.org/wiki/Glossario_entomologico#sfarfallamentohttps://it.wikipedia.org/wiki/Cremasterhttps://it.wikipedia.org/wiki/Glossario_entomologico#anoicahttps://it.wikipedia.org/wiki/Pupahttps://it.wikipedia.org/wiki/Glossario_entomologico#spiracolo

  • 8/17/2019 Manduca sexta

    3/12

    3

    Petunia hybrida

    Saponaria officinalis (Saponaria)

    Carolina del Nord e del Sud, loci typici di M. s. sex-ta , Colorado, Florida, Maine, Massachusetts, Michigan,Minnesota, Nuovo Messico, Texas), il Messico, il Belize(Cayo, Corozal, Orange Walk, Stann Creek), l'Honduras(Francisco Morazán), il Nicaragua (Chontales, Estelí,Granada, León, Managua, Masaya, Matagalpa, Rio SanJuan), Haiti, la Repubblica Dominicana, Porto Rico, laGiamaica(locus typicus diM. s. jamaicensis ),leBahamas,la Dominica, la Martinica, la Guadalupa, Santa Lu-cia, la Colombia, il Venezuela, il Suriname (locus ty- picus di M. s. paphus ), la Guyana, la Guyana france-se, l'Ecuador, le Galápagos (locus typicus di M. s. leu-coptera ), il Perù, il Brasile (Paraná), la Bolivia (SantaCruz), il Cile (locus typicus di M. s. caestri ), l'Argentina(Córdoba, Entre Ríos, Misiones, Salta, Tucumán) el'Uruguay.[1][2][3][4][5][6][7][8][9][10][11][12][13][14][15][16]

    L'habitat è rappresentato da zone boschive, piantagioni egiardini coltivati.[4]

    3 Biologia

    Durante l'accoppiamento, le femmine richiamano i ma-schi grazie ad un feromone rilasciato da una ghiandola,

    Capsicum annuum (Peperoncino)

    Nicotiana tabacum (Pianta del tabacco)

    posta all'estremità dell'addome.[4]

    https://it.wikipedia.org/wiki/Addome_degli_insettihttps://it.wikipedia.org/wiki/Nicotiana_tabacumhttps://it.wikipedia.org/wiki/Capsicum_annuumhttps://it.wikipedia.org/wiki/Ghiandolahttps://it.wikipedia.org/wiki/Feromonehttps://it.wikipedia.org/wiki/Accoppiamento_(zoologia)https://it.wikipedia.org/wiki/Habitathttps://it.wikipedia.org/wiki/Uruguayhttps://it.wikipedia.org/wiki/Provincia_di_Tucum%C3%A1nhttps://it.wikipedia.org/wiki/Provincia_di_Saltahttps://it.wikipedia.org/wiki/Provincia_di_Misioneshttps://it.wikipedia.org/wiki/Provincia_di_Entre_R%C3%ADoshttps://it.wikipedia.org/wiki/Provincia_di_C%C3%B3rdoba_(Argentina)https://it.wikipedia.org/wiki/Argentinahttps://it.wikipedia.org/wiki/Cilehttps://it.wikipedia.org/wiki/Dipartimento_di_Santa_Cruzhttps://it.wikipedia.org/wiki/Dipartimento_di_Santa_Cruzhttps://it.wikipedia.org/wiki/Boliviahttps://it.wikipedia.org/wiki/Paran%C3%A1_(stato)https://it.wikipedia.org/wiki/Brasilehttps://it.wikipedia.org/wiki/Per%C3%B9https://it.wikipedia.org/wiki/Isole_Gal%C3%A1pagoshttps://it.wikipedia.org/wiki/Ecuadorhttps://it.wikipedia.org/wiki/Guyana_francesehttps://it.wikipedia.org/wiki/Guyana_francesehttps://it.wikipedia.org/wiki/Guyanahttps://it.wikipedia.org/wiki/Surinamehttps://it.wikipedia.org/wiki/Venezuelahttps://it.wikipedia.org/wiki/Colombiahttps://it.wikipedia.org/wiki/Santa_Lucia_(stato)https://it.wikipedia.org/wiki/Santa_Lucia_(stato)https://it.wikipedia.org/wiki/Guadalupahttps://it.wikipedia.org/wiki/Martinicahttps://it.wikipedia.org/wiki/Dominicahttps://it.wikipedia.org/wiki/Bahamashttps://it.wikipedia.org/wiki/Giamaicahttps://it.wikipedia.org/wiki/Porto_Ricohttps://it.wikipedia.org/wiki/Repubblica_Dominicanahttps://it.wikipedia.org/wiki/Haitihttps://it.wikipedia.org/wiki/Dipartimento_di_R%C3%ADo_San_Juanhttps://it.wikipedia.org/wiki/Dipartimento_di_R%C3%ADo_San_Juanhttps://it.wikipedia.org/wiki/Dipartimento_di_Matagalpahttps://it.wikipedia.org/wiki/Dipartimento_di_Masayahttps://it.wikipedia.org/wiki/Dipartimento_di_Managuahttps://it.wikipedia.org/wiki/Dipartimento_di_Le%C3%B3nhttps://it.wikipedia.org/wiki/Dipartimento_di_Granadahttps://it.wikipedia.org/wiki/Dipartimento_di_Estel%C3%ADhttps://it.wikipedia.org/wiki/Dipartimento_di_Chontaleshttps://it.wikipedia.org/wiki/Nicaraguahttps://it.wikipedia.org/wiki/Dipartimento_di_Francisco_Moraz%C3%A1nhttps://it.wikipedia.org/wiki/Hondurashttps://it.wikipedia.org/wiki/Distretto_di_Stann_Creekhttps://it.wikipedia.org/wiki/Distretto_di_Orange_Walkhttps://it.wikipedia.org/wiki/Distretto_di_Corozalhttps://it.wikipedia.org/wiki/Distretto_di_Cayohttps://it.wikipedia.org/wiki/Belizehttps://it.wikipedia.org/wiki/Messicohttps://it.wikipedia.org/wiki/Texashttps://it.wikipedia.org/wiki/Nuovo_Messicohttps://it.wikipedia.org/wiki/Minnesotahttps://it.wikipedia.org/wiki/Michiganhttps://it.wikipedia.org/wiki/Massachusettshttps://it.wikipedia.org/wiki/Mainehttps://it.wikipedia.org/wiki/Floridahttps://it.wikipedia.org/wiki/Coloradohttps://it.wikipedia.org/wiki/Carolina_del_Sudhttps://it.wikipedia.org/wiki/Carolina_del_Nordhttps://it.wikipedia.org/wiki/Saponaria_officinalishttps://it.wikipedia.org/wiki/Petunia_hybrida

  • 8/17/2019 Manduca sexta

    4/12

    4 4 TASSONOMIA

    Physalis pubescens

    Solanum lycopersicum (Pomodoro)

    Solanum tuberosum (Patata)

    3.1 Periodo di volo

    Gli adulti sono rinvenibili tutto l'anno nella fasciatropicale dell'areale, mentre nel sud degli Stati Uniti è bi-o trivoltina, con voli tra aprile-maggio e ottobre.[4]

    3.2 Alimentazione

    Gli adulti si nutrono, a partire dal tramonto, del nettare divarie specie tra cui:[4]

    • Ipomoea alba L. (Convolvulaceae)

    • Lonicera japonica Thunb. (Caprifoliaceae)

    • Petunia hybrida Hort. (Solanaceae)

    • Saponaria officinalis L. (Saponaria,Caryophyllaceae)

    I bruchi sono in grado di arrecare notevoli danni eco-nomici alle coltivazioni ed ai giardini; possono attaccaresoprattutto membri delle Solanaceae, tra cui:[2][4][5][7][9]

    • Acnistus ellipticus Hook.f. (la sottospecie M. s.leucoptera )

    • Capsicum annuum L. (Peperoncino)

    • Nicotiana tabacum L. (Pianta del tabacco)

    • Physalis pubescens L. (la sottospecie M. s. leucopte-ra )

    • Solanum lycopersicum L. (Pomodoro)

    • Solanum tuberosum L. (Patata)

    3.3 Parassitoidismo

    In taluni casi la larva può essere oggetto diparassitoidismo da parte di insetti ditteri oppureimenotteri braconidi.[4]

    4 Tassonomia

    4.1 Sottospecie

    Attualmente vengono riconosciute seisottospecie:[2][3][4][5][6][7][8][9][10][11][12][13][14][15][16]

    • Manduca sexta sexta (Linnaeus, 1763) - Cent. Ins.Rar. in Amoenitates Acad. , 6: 27 - Locus typicus :Carolina, Giamaica[1]

    • Manduca sexta caestri (Blanchard, 1854) - Zool.Agr. in Gay, 1854, Hist. s. pol. Chile (Zoologia) 7:52 - Locus typicus : Cile[17]

    • = Sphinx eurylochus Philippi, 1860 (sinonimo

    eterotipico)• = Sphinx sexta caestri Blanchard, 1854 (sino-

    nimo omotipico e basionimo)

    https://it.wikipedia.org/wiki/Cilehttps://it.wikipedia.org/wiki/Giamaicahttps://it.wikipedia.org/wiki/Carolina_del_Nordhttps://it.wikipedia.org/wiki/Locus_typicus_(biologia)https://it.wikipedia.org/wiki/Sottospeciehttps://it.wikipedia.org/wiki/Braconidaehttps://it.wikipedia.org/wiki/Hymenopterahttps://it.wikipedia.org/wiki/Dipterahttps://it.wikipedia.org/wiki/Insectahttps://it.wikipedia.org/wiki/Parassitoidehttps://it.wikipedia.org/wiki/Larvahttps://it.wikipedia.org/wiki/Solanum_tuberosumhttps://it.wikipedia.org/wiki/Solanum_lycopersicumhttps://it.wikipedia.org/wiki/Physalis_pubescenshttps://it.wikipedia.org/wiki/Nicotiana_tabacumhttps://it.wikipedia.org/wiki/Capsicum_annuumhttps://it.wikipedia.org/wiki/Sottospeciehttps://it.wikipedia.org/wiki/Acnistus_ellipticushttps://it.wikipedia.org/wiki/Solanaceaehttps://it.wikipedia.org/wiki/Brucohttps://it.wikipedia.org/wiki/Caryophyllaceaehttps://it.wikipedia.org/wiki/Saponaria_officinalishttps://it.wikipedia.org/wiki/Solanaceaehttps://it.wikipedia.org/wiki/Petunia_hybridahttps://it.wikipedia.org/wiki/Caprifoliaceaehttps://it.wikipedia.org/wiki/Lonicera_japonicahttps://it.wikipedia.org/wiki/Convolvulaceaehttps://it.wikipedia.org/wiki/Ipomoea_albahttps://it.wikipedia.org/wiki/Specie_(tassonomia)https://it.wikipedia.org/wiki/Nettare_(botanica)https://it.wikipedia.org/wiki/Voltinismohttps://it.wikipedia.org/wiki/Stati_Uniti_d%2527Americahttps://it.wikipedia.org/wiki/Arealehttps://it.wikipedia.org/wiki/Tropicihttps://it.wikipedia.org/wiki/Solanum_tuberosumhttps://it.wikipedia.org/wiki/Solanum_lycopersicumhttps://it.wikipedia.org/wiki/Physalis_pubescens

  • 8/17/2019 Manduca sexta

    5/12

    4.2 Sinonimi 5

    Taglia più ridotta, ali anteriori bru-nastre e omogenee, con una mac-chia chiara a livello della cellula di-scale; linea submarginale assente ovestigiale; marcati punti chiari suldorsale dell'addome; genitale ma-schile simile a M. s. paphus , con illobo dentato dell'arpa ristretto.

    • Manduca sexta jamaicensis (Butler, 1875) - Trans.Zool. Soc. Lond. 9: 608 - Locus typicus : Giamaica,ma presente anche in Repubblica Dominicana eSanta Lucia[18]

    • = Protoparce sexta jamaicensis Butler, 1875(sinonimo omotipico e basionimo)

    • = Protoparce sexta luciae Gehlen, 1928 (sino-nimo eterotipico)

    Rispetto a M. s. sexta si mostra piùscura, con le ali anteriori più rossa-stre e quelle posteriori marroncine,pur se con una certa variabilità; ilgenitale maschile è simile a quellodi M. s. sexta.

    • Manduca sexta leucoptera (Rothschild & Jordan,1903) -Novit. zool. 9 (suppl.): 64, 79-Locus typicus :Galápagos[19]

    • = Protoparce sexta leucoptera Rothschild &Jordan, 1903 (sinonimo omotipico e basioni-mo)

    Antenne più sottili e leggermenteingrossate all'apice;toracepiùchia-ro dell'addome; addome con mac-chie dorsolaterali bianche indistin-te; ali anteriori tra il bianco spor-co e il grigio chiaro, con l'area sub-marginale in parte marrone, mac-chia discale bianca e una linea on-

    dulata marrone in posizione posdi-scale; linea apicale obliqua e nera,con mezzelune brune poco diffe-renziate in posizione submarginale;apertura alare di 45 mm.

    • Manduca sexta paphus (Cramer, 1779) - Uitl. Ka- pellen 3 (17-21): pl. 216, f. B - Locus typicus :Suriname[20]

    • = Protoparce griseata (Butler, 1875) - Trans.Zool. Soc. Lond. 9: 608 - Locus typicus :

    Venezuela (sinonimo eterotipico)• = Protoparce sexta fuliginosa Closs, 1917 -

    Locus typicus : Brasile (sinonimo eterotipico)

    • = Protoparce sexta peruviana Bryk, 1953 -Locus typicus : Perù (sinonimo eterotipico)

    • = Sphinx nicotianae Boisduval, 1875 - Hi-st. nat. Ins., Spec. gén. Lépid. Hétérocères 1:1− 568, pl. 1-11 - Locus typicus : Colombia

    (sinonimo eterotipico)[21]

    • = Sphinx sexta paphus Cramer, 1779 - Ui-tl. Kapellen 3 (17-21): pl. 216, f. B - Lo-cus typicus : Suriname (sinonimo omotipico ebasionimo)[20]

    • = Sphinx tabaci Boisduval, 1875 - Hist. nat.Ins., Spec. gén. Lépid. Hétérocères 1: 1− 568,pl. 1-11 (sinonimo eterotipico)[21]

    Si distingue da M. s. sexta per ilfatto che, sull'ala anteriore, la ban-da bianca submarginale appare me-no pronunciata e le fasce bianchesull'ala posteriore sono più chiare;la colorazione di fondo dell'ala an-teriore risulta variabile, ma spessopallida come in M. s. caestri ; an-che il genitale maschile è simile aquest'ultima sottospecie.

    • Manduca sexta saliensis (Kernbach, 1964) - Mitt. dt.ent. Ges. 23:89-Locus typicus :Argentina, Tucumán

    • = Protoparce sexta saliensis Kernbach, 1964- Mitt. dt. ent. Ges. 23: 89 - Locus typicus :Argentina, Tucumán (sinonimo omotipico ebasionimo)

    Segnatamente più scura rispetto aM. s. sexta, sia nell'ala anteriore,sia in quella posteriore, con geome-trie più marcate rispetto al colore difondo.

    4.2 Sinonimi

    Relativamente alla specie, sono stati riportati tresinonimi:[2][3][4][5][6][7][8][9][10][11][12][13][14][15][16]

    • Sphinx carolina Linnaeus, 1764 - Mus. Lud. Ulr. :346 - Locus typicus : Carolina, Giamaica (sinonimoeterotipico)[22]

    • Sphinx lycopersici Boisduval, 1875 - Hist. nat. Ins.,Spec. gén. Lépid. Hétérocères , 1 : 71 - Locus typicus :California (sinonimo eterotipico)[21]

    • Sphinx sexta Linnaeus, 1763 - Cent. Ins. Rar. inAmoenitates Acad. , 6: 27 - Locus typicus : Carolina,Giamaica (sinonimo omotipico e basionimo)[1]

    https://it.wikipedia.org/wiki/Californiahttp://www.archive.org/stream/histoirenaturell00boisd#page/71/mode/1uphttps://it.wikipedia.org/wiki/Giamaicahttps://it.wikipedia.org/wiki/Carolina_del_Nordhttps://it.wikipedia.org/wiki/Sinonimo_(tassonomia)https://it.wikipedia.org/wiki/Speciehttps://it.wikipedia.org/wiki/Provincia_di_Tucum%C3%A1nhttps://it.wikipedia.org/wiki/Argentinahttps://it.wikipedia.org/wiki/Sottospeciehttp://www.archive.org/stream/histoirenaturell00boisd#page/1/mode/1uphttps://it.wikipedia.org/wiki/Surinamehttps://it.wikipedia.org/wiki/Colombiahttp://www.archive.org/stream/histoirenaturell00boisd#page/1/mode/1uphttps://it.wikipedia.org/wiki/Per%C3%B9https://it.wikipedia.org/wiki/Brasilehttps://it.wikipedia.org/wiki/Venezuelahttps://it.wikipedia.org/wiki/Surinamehttps://it.wikipedia.org/wiki/Addome_degli_insettihttps://it.wikipedia.org/wiki/Torace_degli_insettihttps://it.wikipedia.org/wiki/Antenna_degli_insettihttps://it.wikipedia.org/wiki/Gal%C3%A1pagoshttps://it.wikipedia.org/wiki/Santa_Lucia_(stato)https://it.wikipedia.org/wiki/Repubblica_Dominicanahttps://it.wikipedia.org/wiki/Giamaicahttps://it.wikipedia.org/wiki/Apparato_riproduttore_degli_insettihttps://it.wikipedia.org/wiki/Addome_degli_insettihttps://it.wikipedia.org/wiki/Glossario_entomologico#cellula_discalehttps://it.wikipedia.org/wiki/Glossario_entomologico#cellula_discalehttps://it.wikipedia.org/wiki/Ala_degli_insetti

  • 8/17/2019 Manduca sexta

    6/12

    6 7 BIBLIOGRAFIA

    5 Galleria d'immagini

    • Larva

    • Dettaglio della larva

    • Larva con escrementi• Adulto

    • Collezione entomologica

    6 Note

    [1] Carl von Linné, Centuria Insectorum Rariorum, 27,Uppsala, 1763.

    [2] Bernard D'Abrera, Sphingidae Mundi. Hawk Moths ofthe World. Based on a Checklist by Alan Hayes and the

    collection he curated in the British Museum (Natural Hi-story), 1ª, Faringdon, Oxon., SN7 7DR United Kingdom,E.W. Classey Ltd., 1986, pp. 24-25, ISBN 086096022 6.

    [3] CATE Creating a Taxonomic e-science - Manduca sextasexta, cate-sphingidae.org. URL consultato il 5 dicembre2011.

    [4] Silkmoths - Manduca sexta sexta , silkmoths.bizland.com.URL consultato il 5 dicembre 2011.

    [5] Funet, ftp.ipv6.funet.. URL consultato il 5 dicembre2011.

    [6] Silkmoths - Manduca sexta jamaicensis , silkmo-ths.bizland.com. URL consultato il 5 dicembre2011.

    [7] Silkmoths-Manduca sextaluciae , silkmoths.bizland.com.URL consultato il 5 dicembre 2011.

    [8] Silkmoths - Manduca sexta paphus , silkmo-ths.bizland.com. URL consultato il 5 dicembre2011.

    [9] Silkmoths - Manduca sexta leucoptera , silkmo-ths.bizland.com. URL consultato il 5 dicembre2011.

    [10] Silkmoths - Manduca sexta caestri , silkmo-ths.bizland.com. URL consultato il 5 dicembre2011.

    [11] Silkmoths - Manduca sexta saliensis , silkmo-ths.bizland.com. URL consultato il 5 dicembre2011.

    [12] CATE Creating a Taxonomic e-science - Manduca sextacaestri , cate-sphingidae.org.URLconsultato il 5 dicembre2011.

    [13] CATE Creating a Taxonomic e-science - Manduca sex-ta jamaicensis , cate-sphingidae.org. URL consultato il 5dicembre 2011.

    [14] CATE Creating a Taxonomic e-science - Manduca sex-ta leucoptera , cate-sphingidae.org. URL consultato il 5dicembre 2011.

    [15] CATE Creating a Taxonomic e-science - Manduca sex-ta paphus , cate-sphingidae.org. URL consultato il 5dicembre 2011.

    [16] CATE Creating a Taxonomic e-science - Manduca sex-ta saliensis , cate-sphingidae.org. URL consultato il 5dicembre 2011.

    [17] Charles Émile Blanchard, Zoologie Agricole. In Gay C.,Historia sica y politica de Chile segun documentos ad-quiridos en esta republica durante doce aos de residen-cia en ella y publiciada bajo los auspicios del supremogobierno. Zoologia, Parigi, 1854.

    [18] Arthur Gardiner Butler, Transactions of the ZoologicalSociety of London 9: 608, Londra, 1875.

    [19] Lionel Walter Rothschild & Heinrich Ernst Karl Jor-dan, A revision of the Lepidopterous family Sphingidae.Novitates Zoologicae 9 (Suppl.): 64, 79, 1903.

    [20] Pieter Cramer, Uitlandsche Kapellen (Papillons exoti-ques) 3:39, 1779.

    [21] Jean Baptiste Alphonse Dechauffour de Boisduval,Histoire Naturelle des Insectes. Species Général desLépidoptéres Hétérocéres. Tome Premier. Sphingides,Sésiides, Castnides 1: 1-568, pl. 1-11, 1875.

    [22] Carl von Linné, Museum S'ae R'ae M'tis Ludovicae Ulri-cae Reginae Svecorum, Gothorum, Vandalorumque: vi +720 + [2], 1764.

    7 Bibliograa

    • Alvarez, 1996 - Nuevo Sphingidae para Venezue-la, Manduca brunalba (Clark 1929). Bol. Entomol.Venez. N.S. 11(1): 55-57

    • Boisduval, 1870 - Considerations sur des Lépi-doptères envoyés du Guatemala à M. de l'Orza:100pp

    • Butler, 1877 - Revision of the heterocerous Lepi-doptera of the family Sphingidae. Transactions of the Zoological Society of London 9 (19): 511-644,pl. 90-94

    • (EN) Capinera, J. L. (Ed.), Encyclopedia of Ento-mology, 4 voll., 2ndEd., Dordrecht, Springer Scien-ce+Business Media B.V., 2008, pp. lxiii + 4346,ISBN 978-1-4020-6242-1, LCCN 2008930112,OCLC 837039413.

    • Cary, 1963 - Reports on the Margaret M. Cary andCarnegie Museum Expedition to Baja California,Mexico, 1961. 2. The Family Sphingidae. Annals of the Carnegie Museum 36: 193-204

    • Clark, 1929 - Sundry notes on Sphingidae, descrip-

    tions of sixteen new forms and of one new genus.Proceedings of the New England Zoological Club 11:7-24

    https://www.worldcat.org/oclc/837039413https://it.wikipedia.org/wiki/Online_Computer_Library_Centerhttp://lccn.loc.gov/2008930112https://it.wikipedia.org/wiki/Library_of_Congress_Control_Numberhttps://it.wikipedia.org/wiki/Speciale:BookSources/978-1-4020-6242-1https://it.wikipedia.org/wiki/ISBNhttp://www.cate-sphingidae.org/taxonomy/Manduca/sexta/saliensis.htmlhttp://www.cate-sphingidae.org/taxonomy/Manduca/sexta/saliensis.htmlhttp://www.cate-sphingidae.org/taxonomy/Manduca/sexta/paphus.htmlhttp://www.cate-sphingidae.org/taxonomy/Manduca/sexta/paphus.htmlhttp://www.cate-sphingidae.org/taxonomy/Manduca/sexta/leucoptera.htmlhttp://www.cate-sphingidae.org/taxonomy/Manduca/sexta/leucoptera.htmlhttp://www.cate-sphingidae.org/taxonomy/Manduca/sexta/jamaicensis.htmlhttp://www.cate-sphingidae.org/taxonomy/Manduca/sexta/jamaicensis.htmlhttp://www.cate-sphingidae.org/taxonomy/Manduca/sexta/caestri.htmlhttp://www.cate-sphingidae.org/taxonomy/Manduca/sexta/caestri.htmlhttp://www.silkmoths.bizland.com/msextsal.htmhttp://www.silkmoths.bizland.com/msextcae.htmhttp://www.silkmoths.bizland.com/msextleu.htmhttp://www.silkmoths.bizland.com/msextpap.htmhttp://www.silkmoths.bizland.com/msextluc.htmhttp://www.silkmoths.bizland.com/msextjam.htmhttp://ftp.ipv6.funet.fi/pub/sci/bio/life/insecta/lepidoptera/ditrysia/bombycoidea/sphingidae/sphinginae/manduca/index.html#sextahttp://www.silkmoths.bizland.com/msextsex.htmhttp://www.cate-sphingidae.org/taxonomy/Manduca/sexta.htmlhttp://www.cate-sphingidae.org/taxonomy/Manduca/sexta.htmlhttps://it.wikipedia.org/wiki/Speciale:BookSources/086096022_6https://it.wikipedia.org/wiki/ISBNhttp://huntbot.andrew.cmu.edu/HIBD-PDF/LinnaeanDiss/Liden-129.pdf

  • 8/17/2019 Manduca sexta

    7/12

    7

    • Clemens, 1859 - Synopsis of the North Ameri-can Sphingides. Journal of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia 4 (2): 97-190

    • Closs in Strand, 1916 - Abbildungen und Beschrei-bungen neuer und wenig bekannter Lepidoptera ausder Sammlung W. Niepelt. Lepidoptera Niepeltiana(2): 1-26, pl. 13-17

    • Cramer, [1779] - Uitlandsche Kapellen (Papillonsexotiques) 3 (17-21): 1-104, pl. 193-252 (1779),(22): 105-128, pl. 253-264 ([1780]), (23-24):129-176, pl. 265-288 (1780)

    • Cramer, [1780] - Uitlandsche Kapellen (Papillonsexotiques) 4 (25-26a): 1-28, pl. 289-304 (1780)

    • Cutler, D. E., Bennett, R. R.; Stevenson, R. D. andWhite, R. H.,Feeding behavior in thenocturnalmo-th Manduca sexta is mediated mainly by blue re-ceptors, but where are they located in the retina?,in Journal of Experimental Biology, vol. 198, 1995,pp. 1909-1917, ISSN 1477-9145.

    • Daly, K.C.; Durtschi, M.L.; Smith, B.H. (2001) -Olfactory-based discrimination learning in the mo-th Manduca sexta . Journal of Insect Physiology 47:375–384.

    • (EN) Desai, S. and Raguso, R. A., Flower morpho-logy, learning ability and nectar discovery time byManduca sexta (abstract), in American Zoologist,vol. 41, nº 6, 2001, p. 1426.

    • (EN) Dickerson, B. H., Aldworth, Z. N. and Daniel,T. L., Control of moth ight posture is mediated bywing mechanosensory feedback (abstract), in Jour-nal of Experimental Biology, vol. 217, nº 13, luglio2014, pp. 2301-2308, DOI:10.1242/jeb.103770,ISSN 1477-9145.

    • Druce in Godman & Salvin, 1881; Godman & Sal-vin, 1881 - Biologia Centrali-Americana, or Con-tributions to the Knowledge of the Fauna of Me-

    xico and Central America. Zoology. Lepidoptera.Heterocera 1: 1-490, 3: pl. 1-101

    • Drury, 1773 - Illustrations of natural history,wherein are exhibited ... 2: 1-90, pl. 1-50

    • Fabricius, 1775 - Systema Entomologiae, sistens In-sectorum Classes, Ordines, Genera, Species, Adiec-tis Synonymis, Locis, Descriptionibus, Observatio-nibus: 832pp

    • (EN) Gage, Stephanie L., Daly, Kevin C.; Nighorn,Alan, Nitric oxide affects short-term olfactory me-

    mory in theantennal lobe of Manduca sexta, in Jour-nal of Experimental Biology, vol. 216, 2013, pp.3294-3300, DOI:10.1242/jeb.086694.

    • Goyret, J.; Markwell, P.M.; Raguso, R.A. (2007) -The effect of decoupling olfactory and visual stimulion the foraging behavior of Manduca sexta . Journal of Experimental Biology 210: 1398–1405.

    • Goyret, J.; Pfaff, M.; Raguso, R. A.; Kelber, A.

    (2008) - Why do Manduca sexta feed from whiteowers? Innate and learnt colour preferences in ahawkmoth. Die Naturwissenschaften 95: 569–576.

    • Goyret, J., Raguso, R. A. (2006) - The role of me-chanosensory input in ower handling efficiency andlearning by Manduca sexta . Journal of Experimental Biology 209: 1585–1593.

    • Grote, 1865 - Notes on Cuban Sphingidae. Procee-dings of the Entomological Society of Philadelphia 5:33-84

    • Grote & Robinson, 1865 - A synonymical catalogueof North American Sphingidae, with notes and de-scriptions. Proceedings of the Entomological Societyof Philadelphia 5: 149-193, pl. 1-3

    • Guérin-Méneville, [1832]; Guérin-Méneville,[1844] - Iconographie du Règne Animal deG. Cuvier. Insectes. Icon. Règne anim. Cuvier3 (Insectes): pl. 3-12 (1829): pl. 13-14,21-24(1830): pl. 25-30,42-46,52-55,60,62,76,24-25,25bis,28bis (1831): pl. 77-92,99,84bis (1832):pl. 31,36-39,47-49,59,101,39bis (1833): pl. 32-35,50,61,64-66,49bis (1834): pl. 15-20,40,51,56-

    58,67-75,93-98 (1835): pl. 100,102-104 (1836):pl. 1-2,41,63 (1837): 1-576 (1844)

    • Haworth, 1803 - Lepidoptera Britannica, sistensdigestimen novam lepidopterorum quae in MagnaBritannica reperiunter ... adjunguntur dissertatio-nes variae ad historiam naturalam spectantes (1):1-136 (1803), (2): 137-376 ([1809]), (3): 377-512([1811]), (4): 513-609 (1828)

    • Heinrich, B., Temperature regulation of the sphinxmoth, Manduca sexta . I. Flight energetics and bo-dy temperature during free and tethered ight, in

    Journal of Experimental Biology, vol. 54, 1971, pp.141-152.

    • Hübner, [1807] - Sammlung exotischer Schmetter-linge, Vol. 1 (1806 - [1819]) 1: [1-4] (1807): [5-12] (1807-1809): [13-36] (1823-1824): pl. [1-2],[5-8], [12], [15], [29], [47] (1806): pl. [9], [11],[17], [21], [25-27], [32], [35], [43-44], [56], [60],[79], [102], [104], [116], [141], [148], [150-151],[155], [159], [200] (1807): pl. [19], [39], [57],[73], [82], [114], [157], [167], [170], [173], [187](1807): pl. [3], [31], [37], [46], [54], [58], [62],[76], [84], [92], [95], [105], [112-113], [117], [137-

    138], [146], [154], [158], [180], [209] (1808): pl.[16], [28], [65], [89], [142], [160], [162], [166],[182], [188], [193] (1809): pl. [4], [22], [42], [53],

    http://jeb.biologists.org/content/54/1/141.full.pdf+htmlhttp://jeb.biologists.org/content/54/1/141.full.pdf+htmlhttp://jeb.biologists.org/content/54/1/141.full.pdf+htmlhttp://dx.doi.org/10.1242%252Fjeb.086694https://it.wikipedia.org/wiki/Digital_object_identifierhttp://acnp.unibo.it/cgi-bin/OpenURL?rft.issn=1477-9145https://it.wikipedia.org/wiki/ISSNhttp://dx.doi.org/10.1242%252Fjeb.103770https://it.wikipedia.org/wiki/Digital_object_identifierhttp://jeb.biologists.org/content/217/13/2301.abstract?etochttp://eurekamag.com/research/034/941/flower-morphology-learning-ability-nectar-discovery-time-naive-manduca-sexta.phphttp://acnp.unibo.it/cgi-bin/OpenURL?rft.issn=1477-9145https://it.wikipedia.org/wiki/ISSNhttp://jeb.biologists.org/content/198/9/1909.full.pdf+htmlhttp://jeb.biologists.org/content/198/9/1909.full.pdf+htmlhttp://jeb.biologists.org/content/198/9/1909.full.pdf+html

  • 8/17/2019 Manduca sexta

    8/12

    8 7 BIBLIOGRAFIA

    [61], [88], [90], [97], [100], [107], [110], [118],[120], [140], [143], [149], [161], [171], [178],[184], [196], [202] (1809): pl. [10], [18], [30], [41],[51], [80], [144], [172], [189] (1810): pl. [36], [70],[87], [91], [101], [124], [129], [177], [183], [207],[210] (1811): pl. [20], [38], [45], [55], [85], [98],[103], [108], [136], [139], [152-153], [156], [163],[179], [186], [190], [205-206] (1812): pl. [13-14],[40], [48], [50], [67], [74], [86], [119], [121], [130],[135], [175-176], [197-199], [204], [212] (1813):pl. [72], [75], [77-78], [83], [93], [109], [111],[115], [128], [131], [165], [174], [194] (1813): pl.[24], [49], [52], [63-64], [66], [68-69], [71], [81],[123], [145], [181], [192] (1814): pl. [126], [132-134], [168] (1815): pl. [23], [96], [122], [125],[169], [195] (1816): pl. [33], [99], [127], [187],[185], [213] (1817): pl. [59], [106], [147], [164],[208], [211] (1818): pl. [34], [94], [191], [201]

    (1819): (Index Systematicus) [1-4] (1819 - April1823)

    • Hübner, [1821] - Sammlung exotischer Schmetter-linge, Vol. 2 ([1819] - [1827]) 2: pl. [90], [180],[223] (1819): pl. [2], [12], [16], [78], [141], [182](1820): pl. [11], [13], [24], [77], [83], [97], [102-103], [108-109], [116-117], [122], [147], [150],[164], [183], [195], [197], [212-214] (1821): pl.[14], [18-19], [26], [38-39], [43], [68], [70-71],[74], [84], [86], [92], [94-95], [106], [114], [121],[161], [169], [174], [177-178], [184], [194], [200],[204-205], [207-208], [210] (1821): pl. [33], [72],[76], [115], [131], [138-139], [153], [198], [211],[218], [220] (1822): pl. [32], [75], [81], [93], [105],[129] (1822): pl. [1], [6], [22-23], [25], [27], [29-31], [34-37], [40-42], [48], [50-53], [56], [58-59], [64-66], [69], [73], [87], [89], [91], [96],[98-101], [110], [124], [128], [130], [132-137],[142], [155-158], [160], [162-163], [165-167],[170-173], [175-176], [187-188], [196], [199],[201-202], [206], [215-216], [219], [222], [224](1823): pl. [54], [118], [143], [149], [159] [179],[181], [185], [203], [217] (1824): pl. [3-5], [8-10],[15], [20], [45], [49], [55], [60], [62-63], [67], [79-

    80], [88], [104], [111-113], [120], [125], [127],[140], [144-146], [148], [151-152], [154], [168],[189-193], [221], [225] (1825): pl. [7], [17], [21],[28], [44], [46-47], [57], [61], [82], [123], [126](1826): pl. [85], [119], [186], [209] (1827): (IndexSystematicus) [1-4] (1827-1832)

    • Hübner, [1819] - Verzeichniss bekannter Schmet-tlinge, 1816-[1826] (1): [1-3], 4-16 (1816), (2): 17-32 (1819), (3): 33-48 (1819), (4): 49-64 (1819),(5): 65-80 (1819), (6): 81-96 (1819), (7): 97-112(1819), (8): 113-128 (1819), (9): 129-144 (1819),(10): 145-160 (1819), (11): 161-176 (1819), (12):

    177-192 (1820), (13): 193-208 (1820), (14): 209-224 (1821), (15): 225-240 (1821), (16): 241-256 (1821), (17): 257-272 (1823), (18): 273-

    288 (1823), (19): 289-304 (1823), (20): 305-320 (1825), (21): 321-336 (1825), (22): 337-352(1825), (23-27): 353-431 ([1825])

    • Jordan, 1911 - Some new Sphingidae. Novitates zoologicae 18 (1): 135-136

    • Klug, 1836 - Neue Schmetterlinge der Insenkten-Sammlung des Königl. Zoologischen Musei derUniversität zu Berlin (1): 1-8, pl. 1-5

    • (EN) Kükenthal, W. (Ed.), Handbuch der Zoolo-gie / Handbook of Zoology, Band 4: Arthropo-da - 2. Hälfte: Insecta - Lepidoptera, moths andbutteries, in Kristensen, N. P. (a cura di), Hand-buch der Zoologie, Fischer, M. (Scientic Editor),Teilband/Part 35: Volume 1: Evolution, systema-tics, and biogeography, Berlino, New York, Wal-ter de Gruyter, 1999 [1998], pp. x + 491, ISBN978-3-11-015704-8, OCLC 174380917.

    • Matoušková P, Pichová I, Svatoš A: Functionalcharacterization of a desaturase from the tobaccohornworm moth (Manduca sexta ) with bifunctionalZ11 and 10,12-desaturase activity. Insect BiochemMolec Biol 2007, 37:601-610.

    • Ménétriés, 1857 - Enumeratio corporum animaliumMusei Imperialis Academiae Scientiarum Petropi-litanae. Classis Insectorum, Ordo LepidopterorumCat. lep. Petersb. 1: 1-66, pl. 1-6, (supplement) 67-112 (1855), 2: 67-97,99-144, pl. 7-14 (1857), 3:145-161, pl. 15-18 (1863)

    • Raguso, R. A. and Willis, M. A. (2005). Synergybetween visual and olfactory cues in nectar feedingby wild hawkmoths Manduca sexta. Anim. Behav.69, 407-418.

    • Raguso, R. A., LeClere, A. R. and Schlumpberger,B. O. (2005) - Sensory exibility in hawkmoth fo-raging behavior: lessons from Manduca sexta andother species. Chem. Senses 30, i295-i296.

    • (EN) Riffell, J. A.; Shlizerman, E.; Sanders, E.;Abrell, L.; Medina, B.; Hinterwirth, A. J. and Kutz,

    J. N., Flower discrimination by pollinators in a dy-namic chemical environment (abstract), in Science,vol. 344, nº 6191, 27 giugno 2014, pp. 1515-1518,DOI:10.1126/science.1251041, ISSN 1095-9203.

    • Rothschild, 1894 - Notes on Sphingidae, with de-scriptions of new species.Novitates Zoologicae 1(1):65-98, pl. 5-7

    • Rothschild in Rothschild & Jordan, 1896 - No-tes on Heterocera, with descriptions of new generaand species. Novitates Zoologicae 3 (1): 21-62, (2):185-208, (4): pl. 14-15

    • Rothschild & Jordan, 1903 - A revision of the Lepi-dopterousfamily Sphingidae.Novitates Zoologicae 9(Suppl.): 1-813: 815-972, pl. 1-67

    http://acnp.unibo.it/cgi-bin/OpenURL?rft.issn=1095-9203https://it.wikipedia.org/wiki/ISSNhttp://dx.doi.org/10.1126%252Fscience.1251041https://it.wikipedia.org/wiki/Digital_object_identifierhttp://www.sciencemag.org/content/344/6191/1515.abstracthttps://www.worldcat.org/oclc/174380917https://it.wikipedia.org/wiki/Online_Computer_Library_Centerhttps://it.wikipedia.org/wiki/Speciale:BookSources/978-3-11-015704-8https://it.wikipedia.org/wiki/ISBN

  • 8/17/2019 Manduca sexta

    9/12

    9

    • Schaus, 1927 - New Species of Heterocera (Lepi-doptera) from Central and South America. Procee-dings of the Entomological Society of Washington 29(5): 101-111, (8): 185-186

    • Schaus, 1932 - New species of Sphingidae and Sa-

    turniidae in the United States National Museum.Journal of the Washington Academy of Sciences 22:137-148

    • (EN) Schendzielorz, T.; Schirmer, K.; Stolte, P.& Stengl, M., Octopamine Regulates AntennalSensory Neurons via Daytime-Dependent Chan-ges in cAMP and IP3 Levels in the Hawk-moth Manduca sexta (PDF), in PLoS ONE,vol. 10, nº 3, 18 marzo 2015, p. e0121230,DOI:10.1371/journal.pone.0121230.

    • (EN) Scoble, M. J., The Lepidoptera: Form, Func-

    tion and Diversity, seconda edizione, London, Ox-ford University Press & Natural History Museum,2011 [1992], pp. xi, 404, ISBN 978-0-19-854952-9, LCCN 92004297, OCLC 25282932.

    • (EN) Stehr, F. W. (Ed.), Immature Insects,2 volumi, seconda edizione, Dubuque, Iowa,Kendall/Hunt Pub. Co., 1991 [1987], pp. ix,754, ISBN 978-0-8403-3702-3, LCCN 85081922,OCLC 13784377.

    • Stoll, [1782] - Uitlandsche Kapellen (Papillons exo-tiques) in Cramer, 4 (26b-28): 29-90, pl. 305-336 (1780), (29-31): 91-164, pl. 337-372 (1781),(32-32): 165-252, 1-29, pl. 373-400 (1782)

    • Walker, 1856 - List of the Specimens of Lepidopte-rous Insects in the Collection of the British Museum8: 1-271 (1856)

    • Ziegler, R. and Schultz, M. (1986). Regulation oflipid metabolism during ight in Manduca sexta. J.Insect Physiol. 32, 903-908.

    8 Voci correlate

    • Cocytius antaeus

    • Panogena lingens

    • Xanthopan morgani

    9 Altri progetti

    • Wikimedia Commons contiene immagini oaltri le su Manduca sexta

    • Wikispecies contiene informazioni suManduca sexta

    10 Collegamenti esterni

    • (EN) Butteries and Moths of North America URLconsultato il5 dicembre2011, butteriesandmoths.org.

    • (EN) CATE Creating a Taxonomic eScience - Man-duca sexta sexta URL consultato il 5 dicembre 2011,cate-sphingidae.org.

    • (EN) CATE Creating a Taxonomic eScience - Man-duca sexta caestri URL consultato il 5 dicembre 2011,cate-sphingidae.org.

    • (EN) CATE Creating a Taxonomic eScience - Man-duca sexta jamaicensis URL consultato il 5 dicembre2011, cate-sphingidae.org.

    • (EN) CATE Creating a Taxonomic eScience - Man-duca sexta leucoptera URL consultato il 5 dicembre

    2011, cate-sphingidae.org.• (EN) CATE Creating a Taxonomic eScience - Man-

    duca sexta paphus URL consultato il 5 dicembre 2011,cate-sphingidae.org.

    • (EN) CATE Creating a Taxonomic eScience - Man-duca sexta saliensis URL consultato il 5 dicembre 2011,cate-sphingidae.org.

    • (EN) Funet. URL consultato il 5 dicembre 2011,ftp.ipv6.funet..

    • (EN) INRA - Lepidotteri di Guadalupa e MartinicaURL consultato il 5 dicembre 2011, inra.fr.

    • (EN) ITIS Catalogue of Life 2011 URL consultato il5 dicembre 2011, catalogueoife.org.

    • (EN) Lepidoptera Barcode of Life URL consultato il5 dicembre 2011, lepbarcoding.org.

    • (EN) Moths of Jamaica URL consultato il 5 dicembre2011, mbarnes.force9.co.uk.

    • (EN) National History Museum URL consultato 1l 5dicembre 2011, nhm.ac.uk.

    • (EN) NCBI URL consultato 1l 5 dicembre 2011,ncbi.nlm.nih.gov.

    • (EN) SCIELO (Checklist delle Sphingidae dellaBolivia) URL consultato il 5 dicembre 2011, scielo.cl.

    • (EN) Silkmoths - Manduca sexta sexta URLconsultato il 5 dicembre 2011, silkmoths.bizland.com.

    • (EN) Silkmoths - Manduca sexta caestri URLconsultato il 5 dicembre 2011, silkmoths.bizland.com.

    • (EN) Silkmoths - Manduca sexta jamaicensis URLconsultato il 5 dicembre 2011, silkmoths.bizland.com.

    • (EN) Silkmoths - Manduca sexta leucoptera URLconsultato il 5 dicembre 2011, silkmoths.bizland.com.

    http://www.silkmoths.bizland.com/msextleu.htmhttp://www.silkmoths.bizland.com/msextleu.htmhttp://www.silkmoths.bizland.com/msextjam.htmhttp://www.silkmoths.bizland.com/msextjam.htmhttp://www.silkmoths.bizland.com/msextcae.htmhttp://www.silkmoths.bizland.com/msextcae.htmhttp://www.silkmoths.bizland.com/msextsex.htmhttp://www.silkmoths.bizland.com/msextsex.htmhttp://www.scielo.cl/scielo.php?pid=S0717-65382001000200001&script=sci_arttexthttp://www.scielo.cl/scielo.php?pid=S0717-65382001000200001&script=sci_arttexthttp://www.ncbi.nlm.nih.gov/Taxonomy/Browser/wwwtax.cgihttp://www.nhm.ac.uk/research-curation/research/projects/lepindex/search/detail.dsml?TaxonNo=53481.0http://www.nhm.ac.uk/research-curation/research/projects/lepindex/search/detail.dsml?TaxonNo=53481.0http://www.mbarnes.force9.co.uk/jamaicamoths/images3/mansex.htmhttp://www.mbarnes.force9.co.uk/jamaicamoths/images3/mansex.htmhttp://www.lepbarcoding.org/sphingidae/species.php?region=1&id=40392http://www.lepbarcoding.org/sphingidae/species.php?region=1&id=40392http://www.catalogueoflife.org/details/species/id/1138469/source/treehttp://www.catalogueoflife.org/details/species/id/1138469/source/treehttp://www.inra.fr/papillon/sphingid/texteng/m_sexta.htmhttp://www.inra.fr/papillon/sphingid/texteng/m_sexta.htmhttp://ftp.ipv6.funet.fi/pub/sci/bio/life/insecta/lepidoptera/ditrysia/bombycoidea/sphingidae/sphinginae/manduca/index.html#sextahttp://www.cate-sphingidae.org/taxonomy/Manduca/sexta/saliensis.htmlhttp://www.cate-sphingidae.org/taxonomy/Manduca/sexta/saliensis.htmlhttp://www.cate-sphingidae.org/taxonomy/Manduca/sexta/paphus.htmlhttp://www.cate-sphingidae.org/taxonomy/Manduca/sexta/paphus.htmlhttp://www.cate-sphingidae.org/taxonomy/Manduca/sexta/leucoptera.htmlhttp://www.cate-sphingidae.org/taxonomy/Manduca/sexta/leucoptera.htmlhttp://www.cate-sphingidae.org/taxonomy/Manduca/sexta/leucoptera.htmlhttp://www.cate-sphingidae.org/taxonomy/Manduca/sexta/jamaicensis.htmlhttp://www.cate-sphingidae.org/taxonomy/Manduca/sexta/jamaicensis.htmlhttp://www.cate-sphingidae.org/taxonomy/Manduca/sexta/jamaicensis.htmlhttp://www.cate-sphingidae.org/taxonomy/Manduca/sexta/caestri.htmlhttp://www.cate-sphingidae.org/taxonomy/Manduca/sexta/caestri.htmlhttp://www.cate-sphingidae.org/taxonomy/Manduca/sexta.htmlhttp://www.cate-sphingidae.org/taxonomy/Manduca/sexta.htmlhttp://www.butterfliesandmoths.org/species/Manduca-sextahttp://www.butterfliesandmoths.org/species/Manduca-sextahttps://species.wikimedia.org/wiki/Manduca_sexta?uselang=ithttps://species.wikimedia.org/wiki/?uselang=ithttps://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Manduca_sexta?uselang=ithttps://commons.wikimedia.org/wiki/?uselang=ithttps://it.wikipedia.org/wiki/Xanthopan_morganihttps://it.wikipedia.org/wiki/Panogena_lingenshttps://it.wikipedia.org/wiki/Cocytius_antaeushttps://www.worldcat.org/oclc/13784377https://it.wikipedia.org/wiki/Online_Computer_Library_Centerhttp://lccn.loc.gov/85081922https://it.wikipedia.org/wiki/Library_of_Congress_Control_Numberhttps://it.wikipedia.org/wiki/Speciale:BookSources/978-0-8403-3702-3https://it.wikipedia.org/wiki/ISBNhttps://www.worldcat.org/oclc/25282932https://it.wikipedia.org/wiki/Online_Computer_Library_Centerhttp://lccn.loc.gov/92004297https://it.wikipedia.org/wiki/Library_of_Congress_Control_Numberhttps://it.wikipedia.org/wiki/Speciale:BookSources/978-0-19-854952-9https://it.wikipedia.org/wiki/Speciale:BookSources/978-0-19-854952-9https://it.wikipedia.org/wiki/ISBNhttp://dx.doi.org/10.1371%252Fjournal.pone.0121230https://it.wikipedia.org/wiki/Digital_object_identifierhttps://it.wikipedia.org/wiki/Portable_Document_Formathttp://www.plosone.org/article/fetchObject.action?uri=info:doi/10.1371/journal.pone.0121230&representation=PDFhttp://www.plosone.org/article/fetchObject.action?uri=info:doi/10.1371/journal.pone.0121230&representation=PDFhttp://www.plosone.org/article/fetchObject.action?uri=info:doi/10.1371/journal.pone.0121230&representation=PDFhttp://www.plosone.org/article/fetchObject.action?uri=info:doi/10.1371/journal.pone.0121230&representation=PDF

  • 8/17/2019 Manduca sexta

    10/12

  • 8/17/2019 Manduca sexta

    11/12

    11

    11 Fonti per testo e immagini; autori; licenze

    11.1 Testo• Manduca sexta Fonte: https://it.wikipedia.org/wiki/Manduca_sexta?oldid=79587642 Contributori: Esculapio, Eumolpo, Tatobot, Bot-

    tuzzu, Xqbot, RedBot, EmausBot, ZéroBot, ZimbuBot, WikitanvirBot, Massimiliano Panu, Atarubot, Botcrux, ValterVBot e Anonimo:1

    11.2 Immagini• File:Carl_von_Linné.jpg Fonte: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/68/Carl_von_Linn%C3%A9.jpg Licenza: Public

    domain Contributori: Nationalmuseum press photo, cropped with colors slightly adjusted Artista originale: Alexander Roslin• File:Commons-logo.svg Fonte: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4a/Commons-logo.svg Licenza: Public domain Con-

    tributori: This version created by Pumbaa, using a proper partial circle and SVG geometry features. (Former versions used to be slightlywarped.) Artista originale: SVG version was created by User:Grunt and cleaned up by 3247, based on the earlier PNG version, created byReidab.

    • File:Crab-icon.png Fonte: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/5/50/Crab-icon.png Licenza: Public domain Contributori: ?Artista originale: ?

    • File:DNA.png Fonte: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/47/DNA.png Licenza: Public domain Contributori: ? Artistaoriginale: ?

    • File:Gooseberry_flower.jpg Fonte: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/ae/Gooseberry_flower.jpg Licenza: GFDL 1.2Contributori: Opera propria Artista originale: r0002 | agstaffotos.com.au

    • File:Honeysuckle_2.jpg Fonte: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/b/b9/Honeysuckle_2.jpg Licenza: Attribution Contri-butori: Transferred from en.wikipedia Artista originale: William Rafti of the William Rafti Institute, aka Rafti Institute at en.wikipedia.Original watermark removed by Ms. havisham at en.wikipedia.

    • File:Ipomoea_alba.JPG Fonte: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/5/50/Ipomoea_alba.JPG Licenza: CC BY-SA 3.0Contributori: Opera propria (Testo originale: I created this work entirely by myself. ) Artista originale: Ed! (Photography)

    • File:LocationJamaica.svg Fonte: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/e4/LocationJamaica.svg Licenza: CC-BY-SA-3.0Contributori: Original by User:Vardion, Image:A large blank world map with oceans marked in blue.svg Artista originale: Rei-artur

    • File:Manduca_Pupae.jpg Fonte: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/2/25/Manduca_Pupae.jpg Licenza: CC BY-SA 3.0Contributori: Opera propria Artista originale: 7and

    • File:Manduca_sexta_female_sjh.JPG Fonte: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ee/Manduca_sexta_female_sjh.JPGLicenza: CC BY-SA2.5-2.0-1.0Contributori: Nessuna fonte leggibile automaticamente.Presunta opera propria (secondoquanto affermano idiritti d'autore).Artista originale: Nessunautore leggibileautomaticamente.Kugamazog~commonswikipresunto(secondoquanto affermanoi diritti d'autore).

    • File:Manduca_sexta_male_sjh.JPG Fonte: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/49/Manduca_sexta_male_sjh.JPG Li-cenza: CC BY-SA 2.5-2.0-1.0 Contributori: Nessuna fonte leggibile automaticamente. Presunta opera propria (secondo quanto afferma-no i diritti d'autore). Artista originale: Nessun autore leggibile automaticamente. Kugamazog~commonswiki presunto (secondo quantoaffermano i diritti d'autore).

    • File:Nicotiana_tabacum_0841.jpg Fonte: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/3/3e/Nicotiana_tabacum_0841.jpg Licen- za: CC-BY-SA-3.0 Contributori: ? Artista originale: ?

    • File:Paprikapflanze.jpg Fonte: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/9/91/Paprikapflanze.jpg Licenza: CC BY-SA 2.5Contributori: ? Artista originale: ?

    • File:Petunia1.jpg Fonte: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/5/5c/Petunia1.jpg Licenza: CC-BY-SA-3.0 Contributori: ?Artista originale: ?

    • File:Potato_plants.jpg Fonte: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/a7/Potato_plants.jpgLicenza: GFDL 1.2Contributori: Opera propria Artista originale: r0002 | agstaffotos.com.au

    • File:Saponaria-officinalis-flower.jpg Fonte: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/9/9a/Saponaria-officinalis-flower.jpgLicenza: CC-BY-SA-3.0 Contributori: ? Artista originale: ?

    • File:Status_none_NE.svg Fonte: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/f/ff/Status_none_NE.svg Licenza: CC BY 2.5Contributori: ? Artista originale: ?

    • File:Tobacco_Hornworm_1.jpg Fonte: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/a8/Tobacco_Hornworm_1.jpg Licenza: CCBY-SA 4.0 Contributori: Opera propria Artista originale: Daniel Schwen

    • File:Tomaten_tomatoes_pomodori.jpg Fonte: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/1b/Tomaten_tomatoes_pomodori.jpg Licenza: CC BY-SA 3.0 Contributori: Opera propria Artista originale: Gab997

    • File:Tomato_Hornworm_Parasitized_by_Braconid_Wasp.jpg Fonte: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/3/30/Tomato_Hornworm_Parasitized_by_Braconid_Wasp.jpg Licenza: CC BY-SA 3.0 Contributori: Opera propria Artista originale: Stsmith

    • File:WikiSpecies_notext.svg Fonte: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/2/2e/WikiSpecies_notext.svg Licenza: CC BY-SA 3.0 Contributori: ? Artista originale: ?

    https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/2/2e/WikiSpecies_notext.svghttp://localhost/var/www/apps/conversion/tmp/scratch_1//commons.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Stsmith&action=edit&redlink=1https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/3/30/Tomato_Hornworm_Parasitized_by_Braconid_Wasp.jpghttps://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/3/30/Tomato_Hornworm_Parasitized_by_Braconid_Wasp.jpghttp://localhost/var/www/apps/conversion/tmp/scratch_1//commons.wikimedia.org/wiki/User:Gab997https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/1b/Tomaten_tomatoes_pomodori.jpghttps://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/1b/Tomaten_tomatoes_pomodori.jpghttp://localhost/var/www/apps/conversion/tmp/scratch_1//commons.wikimedia.org/wiki/User:Dschwenhttps://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/a8/Tobacco_Hornworm_1.jpghttps://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/f/ff/Status_none_NE.svghttps://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/9/9a/Saponaria-officinalis-flower.jpghttp://www.flagstaffotos.com.au/http://localhost/var/www/apps/conversion/tmp/scratch_1//en.wikipedia.org/wiki/User:Fir0002https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/a7/Potato_plants.jpghttps://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/5/5c/Petunia1.jpghttps://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/9/91/Paprikapflanze.jpghttps://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/3/3e/Nicotiana_tabacum_0841.jpghttp://localhost/var/www/apps/conversion/tmp/scratch_1//commons.wikimedia.org/wiki/User:Kugamazog~commonswikihttps://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/49/Manduca_sexta_male_sjh.JPGhttp://localhost/var/www/apps/conversion/tmp/scratch_1//commons.wikimedia.org/wiki/User:Kugamazog~commonswikihttps://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ee/Manduca_sexta_female_sjh.JPGhttp://localhost/var/www/apps/conversion/tmp/scratch_1//commons.wikimedia.org/wiki/User:7andhttps://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/2/25/Manduca_Pupae.jpghttp://localhost/var/www/apps/conversion/tmp/scratch_1//commons.wikimedia.org/wiki/User:Rei-arturhttp://localhost/var/www/apps/conversion/tmp/scratch_1//commons.wikimedia.org/wiki/File:A_large_blank_world_map_with_oceans_marked_in_blue.svghttp://localhost/var/www/apps/conversion/tmp/scratch_1//commons.wikimedia.org/wiki/User:Vardionhttps://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/e4/LocationJamaica.svghttp://localhost/var/www/apps/conversion/tmp/scratch_1//en.wikipedia.org/wiki/User:Ed!/Photographyhttp://localhost/var/www/apps/conversion/tmp/scratch_1//en.wikipedia.org/wiki/User:Ed!https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/5/50/Ipomoea_alba.JPGhttp://en.wikipedia.org/http://localhost/var/www/apps/conversion/tmp/scratch_1//en.wikipedia.org/wiki/User:Ms._havishamhttp://en.wikipedia.org/http://localhost/var/www/apps/conversion/tmp/scratch_1//en.wikipedia.org/wiki/User:Rafti_Institutehttp://en.wikipedia.org/https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/b/b9/Honeysuckle_2.jpghttp://www.flagstaffotos.com.au/http://localhost/var/www/apps/conversion/tmp/scratch_1//en.wikipedia.org/wiki/User:Fir0002https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/ae/Gooseberry_flower.jpghttps://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/47/DNA.pnghttps://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/5/50/Crab-icon.pnghttp://localhost/var/www/apps/conversion/tmp/scratch_1//meta.wikimedia.org/wiki/User:Reidabhttp://localhost/var/www/apps/conversion/tmp/scratch_1//commons.wikimedia.org/wiki/User:3247http://localhost/var/www/apps/conversion/tmp/scratch_1//commons.wikimedia.org/wiki/User:Grunthttps://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4a/Commons-logo.svghttp://en.wikipedia.org/wiki/Alexander_Roslin.pdfhttp://www.nationalmuseum.se/sv/om-nationalmuseum/For-press-och-media1/Pressbilder1/Gripsholms-slott/Alexander-Roslin-Carl-von-Linne/https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/68/Carl_von_Linn%25C3%25A9.jpghttps://it.wikipedia.org/wiki/Manduca_sexta?oldid=79587642

  • 8/17/2019 Manduca sexta

    12/12

    12 11 FONTI PER TESTO E IMMAGINI; AUTORI; LICENZE

    11.3 Licenza dell'opera• Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0

    https://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/