andomble br

39
CANDOMBLÉ NO BRASIL Um pouco da historia do Canbomble no Brasil, suas casas e tradições Esta é uma lista de Terreiros e Sacerdotes do Candomblé que tiveram relevância dentro da religião em todo o Brasil, em países vizinhos e em outros continentes. O objetivo é reunir a História do Candomblé em uma única lista. Sendo que, só terão artigos próprios os terreiros e sacerdotes que fizeram a história da religião. T.=Tombamento e ano. Bahia Candomblé da Barroquinha •Iyá ADetá, Iyá Kalá, Iyá Nassô e Babá Assiká (fundadores) Casa Branca do Engenho Velho T.1986 Nome - período que exerceu o cargo •Iyá Nassô •Marcelina da Silva - Oba Tossi - -1849 •Maria Julia Figueiredo - Omonikê - 1849 - •Ursulina de Figueiredo - Mãe Sussu •Maximiana Maria da Conceição - Tia Massi ? - 1962 •Maria Deolinda dos Santos - Mãe Oké - •Marieta Vitória Cardoso - Oxum Niké - •Altamira Cecília dos Santos - Mãe Tata - Linhagem de Pai Rufino •Francisco Rufino das Virgens - Unjibemin •Hilário Remídio das Virgens - Ojuobá •Mário Barcelos - Rio de Janeiro •Miriã (mãe Locy) de oxum apará - Ilê Omi Laxé situado na Travessa Aratú Paripe Cocisa Salvador •Genesio Filho (lemboasambe) filho de oxalá - salvador •Mãe Vanju - de Oxum Opará - Salvador •Banda Silê - Rio de Janeiro - (Candomblé e Umbanda) •Léa do Obaluaie - tomou obrigação com mãe Antonieta - Mesquita - Rio de Janeiro •William de Exu - Elegbarajò - filho de Odeoluazan, foi

Upload: alcymar-martins

Post on 06-Aug-2015

193 views

Category:

Documents


1 download

DESCRIPTION

descriçao sobre o candoble no brasl

TRANSCRIPT

Page 1: andomble br

CANDOMBLÉ NO BRASIL

Um pouco da historia do Canbomble no Brasil, suas casas e tradições

Esta é uma lista de Terreiros e Sacerdotes do Candomblé que tiveram relevância dentro da religião em todo o Brasil, em países vizinhos e em outros continentes. O objetivo é reunir a História do Candomblé em uma única lista. Sendo que, só terão artigos próprios os terreiros e sacerdotes que fizeram a história da religião.

T.=Tombamento e ano.

Bahia

Candomblé da Barroquinha•Iyá ADetá, Iyá Kalá, Iyá Nassô e Babá Assiká (fundadores)Casa Branca do Engenho Velho T.1986Nome - período que exerceu o cargo

•Iyá Nassô•Marcelina da Silva - Oba Tossi - -1849•Maria Julia Figueiredo - Omonikê - 1849 -•Ursulina de Figueiredo - Mãe Sussu•Maximiana Maria da Conceição - Tia Massi ? - 1962•Maria Deolinda dos Santos - Mãe Oké -•Marieta Vitória Cardoso - Oxum Niké -•Altamira Cecília dos Santos - Mãe Tata -Linhagem de Pai Rufino•Francisco Rufino das Virgens - Unjibemin•Hilário Remídio das Virgens - Ojuobá•Mário Barcelos - Rio de Janeiro•Miriã (mãe Locy) de oxum apará - Ilê Omi Laxé situado na Travessa Aratú Paripe Cocisa Salvador•Genesio Filho (lemboasambe) filho de oxalá - salvador•Mãe Vanju - de Oxum Opará - Salvador•Banda Silê - Rio de Janeiro - (Candomblé e Umbanda)•Léa do Obaluaie - tomou obrigação com mãe Antonieta - Mesquita - Rio de Janeiro•William de Exu - Elegbarajò - filho de Odeoluazan, foi iniciado em 1983 - sua roça situa-se em Mesquita - Rio de Janeiro•Lídio Jorge Mascarenha - Ile Axe Omin Guian - Pai Bui de Oxala. Itaparica BA.•Ya Matamba - Roça Ocim Matam Ayrá & D'Ogum Sorokê - Rio de Janeiro - RJ.•Rosália de Ogun - Taitanguê Roça em Bangu RJ•Rosinha de Oxum - Oxumguemin Roça em Realengo•Pai Mirinho de Oxum•Yá Nilza de Oxum (Oxum Delê) - Roça em Praia de Mauá - Magé RJ - Ilê Axé Tomindidun•Babalorixa Jorge Criolo de Nãnã iniciado por Pai Mirinho de Oxum , seu axé situa-se em jacarepagua RJ•Mario Cesar Barcelos Kitalamyn•Axé Xangô de Ouros Seus descendentes de Pai Rufino - Unjibemin até hoje. Tia

Page 2: andomble br

Catarina Anjuirá ,Marlene Felippe Eróminté Matriarca da família com casa aberta em CG Rio de Janeirro ,Janaina Felippe Keàwlademín , Marcelo Poubel Togunan , Daniel Felippe Ygibioran, Josmar Felippe Issabi , Ricardo Roxi Da Lê,Carina Oyá Oruminan, Sonia Ya Omilê , Cleyton Odé Kewàmin entre outros.•Valdomiro Bispo de Paris- o ajagunáLinhagem de Bangboshê Obitikô•Rodolfo Martins de Andrade - Bangboshê Obitikô•Maria Julia Andrade Sowzer - Sàngó Biyí•Felisberto Sowzer - Oguntósi - Benzinho•Ilê Axé Lajuomim fundado em 1941•Caetana Sowzer - Lajuomin•Tertuliana Sowzer - Tìbusé•Haydée dos Santos de Xangô Iyálorixá do Lajuomim. Salvador - Bahia.•Terreiro Pilão de Prata T.2004•Air José de Sousa - Bísilôlá•Edvaldo Alves- Pai Didi de Omolú- São Cristóvão•Vera de Balé- Axé Oyá Minilê-Itapuã•Hilária Batista de Almeida - Tia Ciata•Damásia Sowzer•Taurino Sowzer•Crispim Sowzer•Regina Topázio Sowzer- Yá omi lolá•Irenea Sowzer•Tiaozinho de Irajá•Babalorixá Junior d'Omolú•Wanderley do Carmo-•Anderson Soares Conceição- Anderson de IbarúTerreiro do Gantois T.2002•Maria Júlia da Conceição Nazaré -1849-1910•Pulchéria Maria da Conceição - -•Maria da Glória Nazareth - 1918-1920•Jacinto da Conceição•Mãe Menininha do Gantois - 1922-1986◦Arcanja de Xangô - -◦Roque da Porreta - Rio de Janeiro◦Rita Montenegro - Mãe Rita TY Ogun - Ilê Asé Ondô Nire◦Paulo Cesar Cadena da Silva - Paulo d' Ogun Tanà (Ilè Axé Ogun Tanà) Campo Grande/Rio de Janeiro◦Marcos Antonio da Rocha Santos - Marcos d' Oxum Karè (Ilè Axé Atáwajá) Eden/Rio de Janeiro◦Valdemiro da Costa Pinto - Pai Baiano d' Sango / Caxias/ RJ■Luiz Roberto Drumond Tinoco - Luiz d' Airá (Ilè Axé Casa Grande) 2ºDistrito Cabo Frio/Rio de janeiro■Alan Roberto Lopes◦Mãe Juju D’Oxum - Ile Maroketu Axe Oxun - São Paulo◦Edelzuita de Oxoguian - Ilé Obá N´ilá - RJ•Mãe Cleusa Millet - 1998•Mãe Carmem - 2002 Atual Iyalorixa

Page 3: andomble br

•Iyalorisa Gizele d'Osun - Ase Ileke Osun - Km34 (Antiga Rio-São Paulo) Nova Iguaçú - RJ•Ilê Axé Ibá Ogum T.2007 Vale da Muriçoca - Salvador•Pai Luís da Muriçoca•Babá Theo D'oxum (1942-2003) (Fundador Mosela-Petrópolis-RJ)•Babá Lúcio D'ogum (Atual Zelador Mosela-Petrópolis-RJ)•Mogba Klaudio de Osala - Axe Opo Ajagunna - Santos - São Paulo•Pai Luizinho d'Osun -Axé Omim Loyó - Suzano - São PauloTerreiro Opo Afonjá - T.1999•Eugênia Anna Santos, Mãe Aninha - Oba Biyi - 1910-1938 - Fundadora do Axé Opo Afonjá de São Gonçalo - BA e Coelho da Rocha - RJ.•Mãe Bada de Oxalá - 1939-1941 - Segunda Iyalorixá do Axé Opo Afonjá de São Gonçalo - BA.•Maria Bibiana do Espírito Santo, Osun Muiwá - Mãe Senhora - 1942-1967 - Terceira Iyalorixá do Axé Opo Afonjá de São Gonçalo - BA. Iniciada pelas mãos de Oba Biyi - Mãe Aninha.•Mãe Ondina de Oxalá - Iwin Tonan - 1969-1975 - Quarta Iyalorixá e primeira Iyakekere do Axé Opo Afonjá de São Gonçalo - BA. Iniciada pelas mãos de Oba Biyi - Mãe Aninha.•Mãe Stella de Oxóssi, Odé Kayodé - 1976. Quinta Iyalorixá do Axé Opo Afonjá de São Gonçalo - BA. Iniciada no candomblé por Senhora de Oxum.•Mãe Agripina de Aganju, Primeira Iyalorixá do Axé Opo Afonjá de Coelho da Rocha - Rio de Janeiro. Filha de Mãe Aninha.•Cantulina Garcia Pacheco, Segunda Iyalorixá do Axé Opo Afonja de Coelho da Rocha - Rio de Janeiro. Filha de Mãe Aninha.•Agenor Miranda, Rio de Janeiro.•Moacir de Ogum Oguntósi , Ilê Axé Ogum Alakaye - Tubarão - Paripe - Salvador - BA. Filho de Mãe Senhora.•Balbino de Xangô, Ilê Axé Opô Aganjú,Babalorixá. Filho de Mãe Senhora.•Mãe Fátima de Ogum•Áurea Calmon de Azeredo (Mãe Aurinha - Oxum Niké, YáTabexé do Opô Afonjá- Sa/Ba•Babalorisa Marivaldo de Osum, Ilê Axé Opô Ya Nifã, Raiz do Axé Opo Afonjá•Iya Palmira de Oya, Ilé Omo Oya Legi - Mesquita - RJ.•Geraldo de Yemoja, Ilé Iya Ogun Opo Aira - Pedra de Guaratiba - RJ.•Ialorixá Iji Daré, Ilé Axe Baba Funjo - Ialorixá Ogbeni.•Babalorixá Iji Jimi - Joaquim Motta Mesquita, Ilé Axe Fí Oro Sakpata - Mesquita - RJ.•Iyalorixá Iya Consuelo, Ile Axe osum ige oju omim - Pavuna - RJ. Filha de Flaviano - Salvador - BAPai de Santo Aritana de Oxóssi

Ojalarê - Joao Bautista Ferreira - Sao Paulo filho de Pai Gerson d' Oxum Salvador Bahia,

•EVANILTO D'OSALA,ILE AXE BABA FUNJO- Vila Emil - Mesquita - RJ

Jeje na BahiaTerreiro do Bogum

Page 4: andomble br

Salvador

•Mário Pacheco do Nascimento (fundador)•Gaiaku Ludovina Pessoa (fundadora)•Doné Romana de Possú - -1925•Gayakú Emiliana Pidade dos Reis -•Doné Runhó - Valentina Maria dos Anjos Costa - 1925-1975•Doné Nicinha, Gamo Lokossi - Evangelista dos Anjos Costa - 1978-1994•Gayakú Margarida de Iyemojá (São Mateus/SJM/Rio de Janeiro )•Yatemi Socorro de Iyemojá (Inoã/Niterói/Rio de Janeiro )•Nadojí Índia - Zaildes Iracema de MelloKwé Seja Hundé

Cachoeira de São Felix

•Manoel Ventura d'Possú Fundador•Gaiaku Ludovina Pessoa•Gaiaku Ogorinsi Misimi•Gaiaku Abali•Gaiaku Pararasi•Gaiaku Aguesi (Elisa Gonçalves, dona da terra)•Gaiaku Gamo LokosiTerreiro Corcundas de Ayá "Axé Kpó Egí"Cachoeira de São Felix

•Gaiaku Satu•Mãe Tança de Nanã (Jaôssi)•Cassiano Manuel Lima - Caixa d'Água•Hilda Jitolu Ilê Axé Jitolu, Curuzu, Liberdade.•Maria de Lourdes Buana•[[Edna de Oxumare]- osasco/ SP•Pai Antonio de Oxumare -•Mãe Cotinha de Yewá - - -1947◦Pai Bobó de Yansã - São Paulo◦Mãe Theodora de Yemoja - Rio de Janeiro◦Pai João de Yansã - Rio de Janeiro◦Pai Paulo de Yansã - Rio de Janeiro◦Pai Miltão De Oxossi - Rio de Janeiro◦Pai Kil de Oxossi - Rio de Janeiro◦Pai Oya Quendala - Rio de Janeiro•Mãe Francelina de Ogun - 1947-1954•Mãe Simplícia de Ogun - 1954-1967◦Mãe Ana de Ogum - São Paulo◦Pai Pérsio de Xangô - São Paulo•Mãe Nilzete de Iemanjá - 1974-1990◦Pai Kabila - São Paulo◦Mãe Lurdinha D'Oxum - Osasco/SP◦Pai Luiz carlos de logunede Cotia - São Paulo•Pai Pece de Oxumare - 1990◦Pai Kaobakessy - São Paulo

Page 5: andomble br

◦Pai Cássio d' Logun Edé e Oyá - Curitiba / PR◦Pai Dario D'Logun'Edé - Praia Grande/SP◦Pai Jorge ti Logun Èdé - Vitória da Conquista/Ba◦Pai João D' Logun edé - Praia Grande / SP◦Mâe Denise de D'Oyá - Fragoso-Magé/RJ•Pai João ti Osãe - Rio de Janeiro•Pai Onorinho ti Ayra - São Bernardo do Campo•Mãe Senza - Curitiba•Mãe Matamborocy - São Paulo•Pai Paulinho ti Ayra - Curitiba•Mãe Carol ti Osun - Peruibe / SP•Pai Ricardo de laalu-São Paulo/sp•Pai Alex de Òsányín-Cabo Frio-RJKwé Jidan Vodun Jo

Ilhéus

•Mejito Dan - Maria de Fatima S. Oliveira (fundadora) 2000Nação Alaketu - Bahia e São Paulo•Manoel Rodrigues Soares Filho, Neive Branca - Terreiro Neive Branca.•Olegário de Oxum.•Miguel Arcanjo Piva, Deuandá.•Pascoal Gonçalves de Oliveira,Tata Mudiasis. Primeiro Ogam de faca comfirmado por Deuanda, Pero Vaz - Salvador Bahia]].•Mãe Alaide Pereira dos santos Elukeran. Terreiro Ile Axe Ominajexa,Itapoã.•Mãe Beata da Boca do Rio Shaluga.Ile Ase Alakey Logunde koisan.•Pai Antonio de Obaluaye Lokanfu.(Toluaye), (Osalete Yfakule) Ile Ase Ijino Ilu Orossi. Cidade Nova (Salvador).•Mãe Alda de Yemanja Ile Ase Yatojo. Itapoã.•Pai Dary de Obaluaye Jinberewa. Ile Ase Torunde. Paripe.•Pai Olavo de Ogun Obirie. Terreiro Ogunja, Kasange, Rotula do Aeroporto Mapeamento dos Terreiros de Candomblé de Salvador•Ebami Elza de Oxum- Ferraz de Vasconcelos - São Paulo.•Pai Marcos de Osaguian- Engenheiro Goulart - São Paulo.•Pai Carlinhos de Ogum Megesy - Vila Prudente - São Paulo.•Pai del de oxum opará - orumalé - Ilê igbá axé possum aziri - filho de deuandá - fortaleza-ce•Asepo Eran Ope Oluwa-Terreiro Viva Deus.Axé Zé do Vapor. Terra Vermelha◦Manoel Rodrigues Soares Filho, Neive Branca - Terreiro Neive Branca - Salvador.■Juvêncio de Iemanjá - Salvador / Rio de Janeiro•Pai Fábio de oya - Yle Ase Oya Onira. Itain Paulista - São Paulo - Brasil.•Pai Cláudio de Oxaguian - Yle Ase Omo Alá Osé - Pirituba - São Paulo - Brasil.•TIMBAÚBA-PERNAMBUCO* ylê axé alaketu Ossoguiãn babá: Irakitan Correia Lima TIMBAÚBA-PE (axé Ilha AmarelaAxé Ibece Alaketu Ogum Medjédjé•Pai Nézinho de Muritiba•Mãe Rosinha de Xangô•Mãe Bida de Iemanjá•Mãe Cacho•Mãe Juju D’Oxum

Page 6: andomble br

•Mãe Neinha de Nanã•Pai Braz de LogunEde•Mãe Sonia de Oxum•Mãe Nilzete de Iemanjá•Tata Pérsio de Xangô•Pai Vicente Moreira Odèsylé•Pai Robinho de OsagiyanTerreiro do Alaketu,T.2005•Otampê Ojá Arô e Babá Alaji•Odé Akobi•Babá Aboré•Dionísia Francisca Régis•Olga de Alaketu - - 2005•Mãe Beata de Iemanjá Rio de Janeiro•Babá Marcio de Ogum - - 2005•Bira da Oxum - - 1987•Babá Marcelo de Oxossi - Ilê Asè Ibossu Alaketu Odè Tobi Obé - São Bernardo do Campo - SP•Pai Luiz Do Omolu - Axé Sãpônnã/ Axé Cosmos - Zona Oeste do Rio de Janeiro;ASÉ COSMOS ALAKETU•CIL DE ORUNMILÁ•YALORIXÁ MARIA D`ODÉ, conhecida pelos iniciados do Axé Sãpónnã como a Yagbé Mãe Cota de Odé;•YALORIXÁ MARCIA DE D`OYÁ•BABAKEKERE RODRIGO D´LOGUM•AXOGUN OJUBARÁ

Efon na Bahia

Terreiro do Oloroke•Tio Firmo (Osun Tadê)•Maria Bernarda da Paixão- Mãe Maria Violão (Adebolui)•Matilde de Jagun (Baba Oluwa) -1977•Maria Ingrácia dos Prazeres - Iya Cota ti Lunfan. (Ojufarigbi)•Diego ti Osun•Cristóvão do Pantanal (Ogun Anauegi)•Alvinho de Omolu•ELIETE TÍ ÌEMOJÁ- www.elietedeiemanja.com.br/portal•Celina de Iemonjá (esposa de Cristóvão)•Maria de Xangô (Axé Pantanal)•Pai Francisco de Yemonja•Pai Alexandre de Oxumare (axé em São João de Meriti)•Crispina de Ogun•Mãe Milu•Paulo de Xangô (filho de Mãe Milu)•Mãe Marina de Xangô, filha de Jovino e neta de Alvinho•Mãe Ilza de Oxála•Mãe Maria de Fátima de Oxaguiã•Pai Diniz de Oxum•Angela Praxedes

Page 7: andomble br

•Ilê Ogunjá•Procópio d'Ogum•Nilza de Osóssi, Itaboraí- Rj, Filha de Francisco de Yemonjá•Luiz Alberto de Souza - Luizinho D´Oxum, Taguatinga Sul DF ,filho de Cristóvão do pantanalTerreiros de Nação Angola/Congo•Terreiro Estrela do Oriente - Guaíba, Rio Grande do Sul•Terreiro Tumbensi - Salvador•Roberto Barros Reis e Maria Nenem•Angolão Paketan•Mariquinha Lembá•Terreiro Tumba Junçara•Manoel Ciriáco de Jesus e Manoel Rodrigues do Nascimento•Dona Maçu - Marcelina Plácida filha de santo de Maria Nenem•Unzó Kuna Nkici Tumbensi Malawla de Tata Passinho - Bairro das Águas Claras, Salvador (Ba)•Unzó Matamba Tombenci Neto - Ilhéus•terreiro tumbansi filho,monte mor sp. tata kiamuloji•katuvanjesi•lembamxi•Mãe XaguiTerreiro Bate Folha - T.2003•Manoel Bernardino da Paixão•Samba Diamongo•Maria Calabetão•Severiano Manoel de Abreu - Jubiabá•Terreiro da Goméia•Joãozinho da Goméia•Kilondirá•Mãe Ode Ceci•Ermelice dos Santos•TATA OROMIN DEUÁ Brasilia df•Tata Agisandê(GLEISON D´OBALUAYÊ, CEILÂNDIA- DF•Tateto Filaroumin de Dandalunda - Casa de Mameto Roxibanu de inkoseTerreiro de Jauá - T.2006•Tata Laércio de LembaTerreiro Estrela do Oriente•Nengua Samba Diá Maza (Arlete Rios de Oliveira) de Kukueto•Tata Kamukengue Mesu Diá Nganga (André Luis Oliveira da Silva) de LembaTerreiro do Portão - T.2004•Mãe Mirinha do Portão•Mãe Valdete dos Santos•Maria Lúcia Santana NevesTerreiro Mokambo - T.2006•Onzo Nguzo za Nkisi Dandalunda ye Tempo•Anselmo Santos - Tata Anselmo (MINATOJY)•Miguel Arcanjo de Souza•Pai Manuel Rufino do Beiru - Rufino do Beiru•Raiz Manadeuí - Nanã de Aracaju•Erudina Nobre Santos

Page 8: andomble br

•Nzo Kavunguoxi•Tata Carlos Kavungu•Giselle Cossard Omindarewa Ile Axé Atara Magba•Mãe Dango de Hongolo•Mametu Oya Corajacy - Mãe Corajacy - CampinasTerreiros da Nação Ijexá•Eduardo de Ijexá•Severiano Santana PortoCandomblé de Paripe•Terreiro de XANGÔ AYRÁ- Ilê Asé Obá Kosú Ifá* Iyá Nalva ou Obá Kosú

Ceará

•Ilê Igbá Axé Possum Aziri•Pai shell ti abaluaye, sucessor de pai Del (ile igba)•Ilê Asé Osanyin Yansan•Ilê Asé Fioro Sakapata, Rj•Ilê Axé Ogboju Fire Imo Ogun Oia•Ilê Axé Fioro Sakapata•Ile Orisa Omode Alafu -Ajideiy osogian•Pai Ogun Jobi•Pai Eusebio "Osanyinide"•Pai joaquim de Omolu "Ijijimin"•Pai Roberto de Osayn•Ilê Asé Ojú Oya•Ile Asé Bàbà Funjó, Rj

Espírito Santo

•Mutaloiá - Sérgio Silveira - Tatetú N'Inkisi Lambanranguange. Serra - Espírito SantoGoiás•Ile Iba Ibomin•João Abuck de oxossi (2007) (in memorian)- Goiânia•Babalorisa Marcos T´Ògún, Goiania-Brasil.•Ile Ase Onilewá•Yalorisa Teresa T'Omolu - Goiânia•Ile Ase Eromin•Babalorisa Enio T'Osun - Aparecida de Goiania•Babálorisá Marcos de Oxum Ilè Asé Iyá Omim Lèmím asé Alaketú, Santo antônio Descoberto GO, Filho de Yara de Osun (Ilè Ifé Ymoé d'osun), neto de Bábá Edvaldo de xangô e bisneto de Mãe Baiana do asé Osumarè salvador Ba

Brasília

pedrinho de oxossi-filho de fomotinho de oyá

•PAI JORGE DE OXOSSI (SEJY MYFÁOJY, CORTE DA PLANTA MYLLEJY, 1°

Page 9: andomble br

CASA DE TRADIÇÃO JEJE MAHIM DO ASÉ SEJHA HUNDE, FILHO DE ZÉZINHO DA BOA VIAGEM NAITE NAITOBOSY, NETO DE ANTONIUO PINTO TATA FUMUTINHO, BISNETO DE GAYAKU LUDUVINA PESSOA E ANGORRENSSY KISIMBY MYSSYMBE FUNDADORES DO JEJE NO BRASIL.•Pai Jorge d'Òsun Àpará Ile Axee Oxalufan Brasília - DF, na Nação Ketu, de origem Yorubá.•Pai Antônio de'Oxossi (Ilê Axé Ofa De prata) Brasília -DF, Filho de Pai Air José-Pilão de Prata.•Babalorixá Valterlino de Lógun Ède(Ilê Axé Ti Lógun Ède Olóxum )Brasília DF ,filho de Luizinho d`Oxum ,neto de Cristóvão do pantanal,Ikiti-Efon.•BABÁ MILTON ti OIYÁ - Ile Alaketu Egbé Omoin Asé Oiyá - Asé Oiyá Funiniká (ASSOIYA) - Asé Alaketu - Samambaia/Rural - DF. Filho de Renato ti Logunedé (Uberaba) Asé Alaketu - Iniciado em 87 por Mario ti Besen (Djeji Nago Vodunci).•Babálorisá Elber de Obaluaiyè ( Ilè Asé Òrisá Ijenàn)Brasília - DF, Nação Alakètú, Yorubá

Maceio

Pai Tony da Oyá Balé é bastante conhecido por todos nós,devido aos seus serviços prestados à sociedade alagoana com as suas CARTAS DO TARô.Profundo conhecedor da Religião-Afro,carrega o título de SACERDOTE de YFÁ,pelo vasto conhecimento no JOGO de BÚZIOS,seus ODÚNS e todos os outros fundamentos que lhe foi entregue ao longo dos anos.Não tem sua ROÇA aberta,mas atende à todos que o procuram para um devido aconselhamento espiritual.Dotado de grande vidência e responsabilidade naquilo que diz e faz.Raspado por Alfredo BERIOMAN,traz em seu axé a linhagem de MANADEWI ( Mãe NANÃ de ARACAJU ).Por muitos,considerado o segundo JOÃOZINHO DA GOLMÉIA.Nosso respeito à este jovem.Que tão desde cedo,já carrega uma vasta responsabilidade.Na religião, trás a Djinna seguinte: Oyábaléniifá.

•Pai Tony de Oyá•Ilê axé Legionirê•Pai Manuel de Xoroquê•Ilê Asé Nirelegi e Yajanarê - Maceió, LevadaPai Beto e Mãe Ariane, Asé Legionirê

•Ilê Axé Iyá Ogun-té ou Casa de Iemanja.•Pai Célio de Iemanjá•Centro Afro Oxum Minaguaci - Maceió, Levada•Mãe Vanda•Ilê Asé Yagaru- Maceió,TrapicheMaranhão•Casa das Minas T.2002 - São Luís, Maranhão•Mãe Andresa - 1914 -1954•Casa de Nagô - São Luís, Maranhão•Casa Fanti Ashanti - São Luís, Maranhão•Pai Euclides Menezes Ferreira•Ilê Axé Ketu Orixá Oxumarê - São José de Ribamar (Maranhão) São José de Ribamar,

Maranhão

Page 10: andomble br

•Babalorixá Abraham de BessemMinas Gerais•Àsè Kyeowjì - Aldeia Estrela Maior - Abassa Caboclo Indaiassu - Córrego do Bom Jesus◦Pai Waldo de Oxossi - Ase Maroketu

Pará

•Ilè Asè Nagò Igboalama e Osun•Pai Welbe - Rua Paulo Maranhão - Ananindeua - Pará - Brasil•Doté Zaca-oxossi - Gege filho de Djalma de Lalu e Mirteia d'ogum-Rio.•Pai Paulinho de Ogum de Mina-Nagô Terreiro São Jorge (Casa aberta a mais de 33 anos).avenida Arthur Bernardes, Passagem Mioramar 483.

•Tóia Jarina•Constantino Chapéu de Couro.Paraná•Ilê Asè Osun Yaboto Mileuwá - Pai Diniz de Oxum - Babalorixá - Asè Ogunjá - KETU•Ilê Àsé Igba Onin Odé Akuera] - Pai Francisco - Odé Otaioci - Casa Jeje/Nagô Raimunda de Ogun(Pé de pincel),•Ilê Maroketu Asé Logun Edé - Marcos de Logun Edé - Fazenda rio grande•Terreiro Ile Fanjo Onibon Ase Onibon Oron•Pai Israel - Vila maria Antonieta - Pinhais - Paraná- Brasil•Ilê asé odé Inlê - Curitiba•Yalaorisá Izolina de Oxóssi - Yalaorisá do Ilê Asé Odé Inlê.•Babalorisá Jordão de Ogum - Babalasé do Ilê Asé Odé Inlê.•Yalasé Agda de Oyá --Yalasé do Ilê Asé Odé Inlê.•Yle alaketu ase opo aira - Associação - Curitiba/Paraná/Brasil -•Pai Wagner Veber "Jagunkemi".•Mãe Omin Yle Axé Opo Omim Londrina Paraná•Mãe Ayrá - Ilè Asé Obá Ayrá Alaketú - Londrina•Ilê Asè Igbà Afauma- Dotè Kafú Milodé - Boqueirão/Curitiba/Paraná•Pejigan Robson T'Odè.•Mãe Rose de Yemonjá - Ile Ashé Igba Onim Yemonjá Yá Ogunté - Filha de•Marli Vieira Joinville "In Memmorian" e José Francisco Pereira -•Odé Otaioci " In Memmorian" São José dos PInhais- Paraná. Iniciada em 28 de novembro de 1983.

Rio Grande do Sul

Candomblé de Angola•Nengua Samba Diá Maza (Arlete Rios de Oliveira) - Terreiro Estrela do Oriente - Guaíba

Page 11: andomble br

Candomblé Ketu•Babalorixá Paulinho do Ogum Xoroquê - Asè OGUNJÁ AGADÁ - Porto Alegre-RsPernambuco•Sitio de Pai Adão T.1985 - Nagô-Egbá - Recife◦Inês Joaquina da Costa (Ifá Tinuké) (1875-1905)◦Pai Adão◦Manuel Papai e Maria do Bonfim◦[roça oxum opará e oxossi iboalamo[raminho de oxossi]jeje/egbá◦ilê axé obá omim sesú jeje/egbá comandado pela sacerdotisa lau de iemonjá e ceça de obá(obajanacilê)ambas filhas de raminho de oxossi e luzia de xangô aganjú.olinda

•Terreiro Portão do Gelo - Xambá - Olinda◦Artur Rosendo◦Maria Oyá■José Francelino do Paraíso◦Mãe Biu◦Mãe Tila◦Ivo do Xambá•Ilê Axé Oyá Egunitá - Nagô - Olinda Pernambuco◦Joana Maria Vieira da Silva (Mãe jane de Egunitá)◦Ilê Axé Oxalá Talabi - Nagô - Paulista Pernambuco◦Maria da Solidade de Souza França (Mãe Dada TalabiDeiyn)•Ilê Alasè Kêtu Kiambá Ojú Oyá - Nação Kêtu - Caruaru◦Babá Kiambá de Logun-edé - (fundado em 2004)◦Babá Ojú Oyá - (Júnior de Oyá)◦Folha do Ilê Axé Oxumarê - Salvador◦Ilè Àse Òsàlùfón - Nação Ketu - Prazeres - Jaboatão dos Guararapes - Pernambuco´Bàbá Jorge Viegas d'Òsun Àpará, filho de Mãe Helenitha d'Òsun (Cota d'Òsun), com casa aberta em Nova Iguaçu - Rio de Janeiro. Neto de Pai Walter de Oyá, bisneto de Pai Rufino de Beiru. pai fabio de logunedé yle asé yta ofalomin

•ylê axé alaketu Ossoguiãn babá Irakitan Correia Lima de Ossoguiãn -TIMBAÚBA-PE (Axé Ilha Amarela)Piauí•Ile Ase Oloomi WuraFundado em 2005, pelo Sacerdote Luandesy ti Osun, filho de Udemim Ti Osun, Ase Ominide Brasilia - DF, neto de Rui D'Osaguian. Tendo como tronco inicial o Ase Kpodaba, fundado em 1851, sendo a primeira casa de Jeje do Rio de janeiro.

Rio de Janeiro

Ketu no Rio

descendentes do Axé Iya Naso (casa Branca)

Juliana da Silva Barauna - Iya Tété de Yansan Filha de santo de Maximiniana da Conceição Tia Massi

Page 12: andomble br

Marcos Antonio Penna - Marcos Penna D'Obaluaiye filho de santo de Mãe Tété.

Areonites da Conceição Chagas - Iya Nitinha da Oxum Filha de Santo de Maximiniana da Conceição Tia Massi

Iya Lourdes de Oya, conhecida nacionalmente como "Lurdinha de Inhansan", filha de Iya Teté de Yansan.

•Axé Sãpônnã/ Axé Cosmos; Pai Luiz do Omolu;Babalorixá, Bacharel em Direito, membro da frente parlamentar da igualdade racial da camar federal e fundador, foi iniciado em 1967 pelo então babolorixá Orlando de Nanã ( In memoria desde Agosto de 1974) em Rocha Miranda, tendo como sua Jibonã a Yalorixá Mãe Neir de Airá (In memória desde 1970)com sua roça em Santa Cruz, zona oeste do Rio de Janeiro, tendo pego sua cuía em Junho de 1974. Em Setembro de 1979 por motivos de sáude fundou seu axé com ajuda da então irmã Dalva de Oxum (monalesi) do Parque Anchieta e mais tarde tendo sido orientado por Oliveira de Ogum Xoroquê ( Filho do então saudoso Carimbé); Pagou sua obrigação de 25 anos com a ajuda da Yakékéré Matilde de Oxum e o Ogã Jorge de Ogumjá (Jarinã) no ano de1989.Rio de Janeiro;Opo Afonja Salvador BA

•Mãe Agripina de Aganju, Oba Deyi (filha de Oba Biyi)- Iyalorixá do Opo Afonjá de Coelho da Rocha, fundado por Eugênia Anna dos Santos (Oba Biyi). Iniciada em 1910 no Ile Axé Opo Afonjá de Salvador por Eugênia Anna dos Santos. Foi a primeira Iyawo da roça de São Gonçalo.•Yalorixá Aurennice T'Oyá (Oyassylegan) Duque de Caxias.•Cantulina Garcia Pacheco Ayra Tola (filha de Oba Biyi)- Sucessora de Mãe Agripina no Axé Opo Afonjá de Coelho da Rocha. Mãe Cantu foi iniciada no candomblé por Iya Oba Biyi, em Salvador - Bahia. Tinha o cargo de Iya Egbé na roça de São Gonçalo, vindo, posteriormente, a assumir o cargo de Iyalorixá do Axé Opo Afonjá de Coelho da Rocha, em substituição à sua irmã Agripina de Souza.•Ondina Valeria Pimentel Wintonan a quarta yalorixa do Opo Afonjá de Salvador, com terreiro no Bairro de Edem - Rio de Janeiro ( filha de Oba biyi)•Yá Leila de Logun Ede (iniciada por Mãe Ondina Iwin Tonan de Salvador) Iya Dagan do Ile Ase Oju Oba Ogodo -Bira de Sango.Descendentes do Ilê Axé Opô Afonjá no RJ•Regina Lúcia Fortes filha de Cantulina Garcia Pacheco e sua sucessora no trono do Axé Opo Afonjá de Coelho da Rocha RJDesde 1989 até os dias atuais.

*Ilê Asé Opô Afonjá ItaúnaSão Gonçalo,RJ- Reinaldo de Carvalho (Airá Deiuè - filho de Oba Deyi, primeiro Ayra iniciado no Asé Opo Afonja do Rio de Janeiro).Deixou um grande legado para preservação e multiplicação da cultura afro e firmamento do nome do Asé Opo Afonja.

*Ilê Asé Sango DeyiPai Nilson - Ossãe Deyí

Page 13: andomble br

*Ile Omo Oya Legi - Mesquita RJIya Palmira de Oya (Oyáijikuta - Filha de Airá Deiuè) Grande Iyalorisá! Extremamente empenhada em manter, aprimorar e consolidar as tradições e direitos de nossa cultura e religiosidade.

*Ilê Asé Iji Toju EfunSão Gonçalo - RJ O Ilê Asè Iji Toju Efun é uma ramificação do Asé Opo Afonja,fundado em 1974 por Pai Luiz (Iji Atojuare), tendo como padrinho o Oluwo, Pai Agenor Miranda.

•Pai Luiz de Omolú (Luiz Carlos Covas - IjiAtojuare) (Filho de Ayra Deiue)- 1973-2004•Mãe Vera de Omolú (Vera Lúcia Torres Cóvas - Iji Dewí) (Iyalorisá - iniciada por Pai Nilson, Ossãe Deyi e recebeu Odu Eje das mãos de Mãe Palmira, Oyá Ijikutá•Mãe Flávia de Osun (Flávia Torres Cóvas - Osun Ojulare) - Herdeira do Ilê Asé Iji Toju Efun,assumiu seu posto em 17/12/2005, após falecimento de Pai Luiz de Omolú.É filha de Oyá Ijikuta.*Ile Iya Ogun Opo AiraPedra de Guaratiba RJ - Baba Geraldo de Yemoja (Filho de Oya Ijikuta)

Ile Asé Aganju IsoláItaipu - Niterói - RJ - Babalorisá Maurício Obá Guerê - Filho de Joaquim Motta Ijí Jimí - ==Ase Fí Oro Sakpata== Neto de Agripina de Souza Obá Deyí*Ase Fiorô Sakpatà - Localização Presidente Juscelino - Fundador: Joaquim Mota de Omolu (Ijijimin)- filho de Mãe Agripina - Oba Deyi e neto de Mãe Aninha (Oba Biyi). Terminou suas obrigações com Mãezinha, Iwin Tonan.

*Ase Ogboju firé Imó Ogun oyáOgunjobi - Filho de Joaquim Mota (Ijijimim). Descendente do Axé Fiorô Sakpatà e, consecutivamente, do Axé Opô Afonjá de Coelho da Rocha.

•Ile asé Omótybyodé - Babalorixá Paulo Ramiro T'Oxoguian (Duque de Caxias)•Ilê ase Odé Oba Omim - Jorge Caribé (Jáwanilé)•Bablorixá Ogunjobí, Iniciado por Joaquim Motta d'Omolú.◦Ile ase baba funjo- Evanilto d'osaala - filho de Ogun Jobi - neto de Joaquim mota(ijijimin)raiz opo afonja.•Ilê Ase Osanyin Yansan - Osanyinide (Filho de Ogunjobi) - Ceará.•Casa-Grande de Mesquita - Baixada Fluminense◦Yalorixá Ubiraci Clemente - Iyá Obá de Baru, foi iniciada por Sansu Ranzu, por motivos particulares, foi a Salvador tomar suas obrigações com o Babalorixá Obarain, e começou a seguir a raiz do asé Opô Aganjú.•Iyalorixá Beth de Oya, Ile Axe Oya Ife - Monjolos - São Gonçalo - RJ. Filha de Jurema d'Omolu (raiz Axe Opo Afonja) - Vila da Penha - RJ•Ilê Asè Íyà Atará Magbá - Santa Cruz da SerraÍyà Omindarewa de Yemanjá (Omindarewá foi iniciada por Joãozinho da Goméia, e após a morte dele, tirou a mão com Balbino de Xangô, e hoje segue a raiz do Opô

Page 14: andomble br

Aganjú.)

'Terreiro Afro Brasileiro Ilú Axé Eleegbara Tolá' - em São Gonçalo/ Engenho do Roçado - RJ Bàbá Ògóbengá, iniciado para Exú, filho de santo de Omindarewá e Neto de Balbino de Xangô Iniciado em Ifá. Hoje é neto de Ifá de Lazaro de Cuba.

•Edelzuita de Oxoguian•Ilê Omolu Oxum◦Iyá Davina◦Meninazinha d'Oxum•Terreiro Ogum Níger - Milton de Ogum (in memorian), Duque de Caxias◦Ilê Ifé Asé N´Fondu Omo Osun - João Carlos de Òsún (Lewacy) Arujá-SP•Ile Obá Ganjú•Iyá Obá Ganjú (Egbami Antonia de Aganju) Iniciada por Sabina d'Omolu - Axé Engenho Velho*Ase Guriri

•Babalorisa Felipe t`Ayrá - Filho de Iyá Odete t`Oyá (Grajaú - RJ), neto de Iyá Obá Aganjú (Ase Engenho Velho)•Babalorisa Marcelo t`Ayrá (Baba Kekere) - Filho de Felipe t`Ayrá, neto de Iyá Odete t`Oyá (Asé Engenho Velho)•Egbome Milene t'Jagun (Iya kekere)- Filho de Felipe t`Ayrá, neto de Iyá Odete t`Oyá (Asé Engenho Velho)•Egbome Lourdes t'osun - Filho de Felipe t`Ayrá, neto de Iyá Odete t`Oyá (Asé Engenho Velho)•Yalorisa Rosana t'osun - Filho de Felipe t`Ayrá, neto de Iyá Odete t`Oyá (Asé Engenho Velho)•Egbome Wagner t'osoguian - Filho de Felipe t`Ayrá, neto de Iyá Odete t`Oyá (Asé Engenho Velho)•Ogan:Paulo t'osoguian,Eduardo t'Odé,Mario t'Omolu,Claudir t'omolu,Alysson t'Odé,Ricardo t'osolufan,Adriano t'ogun Filhos de Felipe t`Ayrá, neto de Iyá Odete t`Oyá (Asé Engenho Velho)•Ekedji:Tatiana t'Yemonja,Claudia T'Osun Filho de Felipe t`Ayrá, neto de Iyá Odete t`Oyá (Asé Engenho Velho)•Integrantes do Asé -Filhos e netos Felipe t`Ayrá(Asé Engenho Velho):-Cilene t'osolufan,Ricardo t'ogun,Sandro t'omolu,Diogo t'osum,Luma t'oba,Gisele t'ewa,Evandro t'osain,Renilda t'osolufan,Karina t'yemonja,Octavio T'sango,Julio t'osolufan,Leonardo t'sango,Iago t'osumare, Lorrayne t'nanan,Beatriz t'oya,Marcelo t'ogun,Oswaldo t'ogun,Marcones t'jagun,Fausto t'yemonja,Yone t'osun,Matheus t'ogun,Leila t'omolu,Fernando t´osun,Lucas t' Ode,Joao Gabriel t'odé,Marilene t'yemonja,

•Ile Ase Afàiya Ìsúra Ti Òsún◦Iyalorisá Aidê de Oxum ( Iyá Bilikan ) - filha da Iyalorisá Obá Ganjú - axé Ile Iyá Nassô Oká.•Ilê Ifá Tussin - R. Batista das neves, Nilópolis - Axé Gantois•Babalorixá Jorge Buda (Jorge Teixeira da Silva) [filho de Nezinho d'Ogun {Ogun T'obé}]•Ilê Axé Àáfín Àbàmì D'Oxum (Ketu)◦Yialorixá Sheila d'Oxum

Page 15: andomble br

•Ile Axe Tomin Bocum - Axé Beiru•Ilê Axé Erinlê Ati Oxum Apará - Axé Gantois - Petrópolis1.Théo Carnaval - Théo D'Oxum - até 20032.Lucio Piedade - Lucinho D'Ogum - a partir de agosto de 2005•Ilê Axé do Caboclo Serra Negra - Originalmente Angola, passando nos anos 1990 à Kêtu do Axé Opo Afonjá.1.1) Elmano Henrique das Neves - Elmano D'Oxalá, fundou o Ilê de Pedro do Rio, em Petrópolis-RJ na década e 1960, filho de santo de Oyá Lagam, filha essa de Dila D'Omulu, sendo essa uma filha dileta de Cipriano Abedé.Nos dizeres de um dos maiores conhecedores do Candomblé Brasileiro, o falecido mas festejado Professor Agenor Miranda da Rocha, no seu livro - As nações de Kêtu, fls 25: "... Inicialmente na rua do Propósito, e depois, na rua João Catetano, Cipriano Abedé, de Ogum, abriu sua casa. Ele era além de babalorixá e babaluwô, também, olossain. Foi pai de santo de Dila e Maroca, ambas de Omolu, e de Oyá Bumi, entre outros. [...] Era de sua casa e sua parenta a famosa africana tia Antonia, Exú Biyi...". [1]

•◦Rio de Janeiro

•Reino ty Osoosi - Omo Alaketu Ile Ase Logunede - Àsè Kyeowjì - Pai Waldo de Oxossi - (Região dos Lagos) São Pedro da Aldeia RJAse Kyeowji - Ile Orixa Osotokansoso - Pai Ronaldo de Logunede Kekere-Awo

•◦Egbe Esin Axe Orisa Ase Kyeowji Iyalorixa Alice de Yemonja Cidade Saquarema/RJ◦Omo Alaketu Ile Axe Omiorun Ase KyeowjiIyalorixa Silvia da Osun Cidade São Paulo/SP•◦UNIAFRO União Nacional Federativa da Cultura Afro-Brasileira - Cidade São Pedro da AldeiaAdmistrada Pelo Babalorisa: Waldo ty Osoosi.

•Ilê Ifé Asé Sangô Airá Omo Osun Yepondá Palácio dos Orishás – [Gramacho] – [Duque de Caxias] - [Rio de Janeiro] - [Brasil]•Babalorixá Karlos Torodê de Shangô Airá - de 1975 a 1993 - filho de Aída de Yemojá Ogunté•Iyalorixá Aída de Yemojá Ogunté (in memorian) - 1955 a 1974.•Ile asé parque são jorge Alecrin 12 - Cabo Frio -RJ-Pai Alex de Osayin- filho de Sr Carlos de Oya, neto de Mãe Menininha-Axé Gantois.•Ilé Asé Ibadan - Centro - São João de Meriti - RJ•Iyalorixá Angela D'Oxum - Iniciada por Edméa D'Oxum em 1993•Babakekere Claudinei de Aganjú - Iniciado por Edméa D'Oxum em 1995Ilê Abaçá Ogum Ungi - Centro - São João de Meriti - RJ

•Babalórixá Cosme do Ogum(Cosme do Diabo)•Sussessor Sergio do Ogum•Babaquequerê Jorge Henrique do Ogum•Ile Asé Osun Ige Oju Omin Iya Consuelo d'OSUN Pavuna - RJEfon no Rio

Page 16: andomble br

•Cristóvão do Pantanal◦Eliete ti Iemojá - São Gonçalo - RJ www.elietedeiemanja.com.br/portal◦Alexandre de Oxumare, São João de Meriti◦Maria de Xangô◦Alvinho de Omolu◦Ada de Omolu, Ialorixá (Adamaris Sá Oliveira) - Abaçá Oluayê Omode Okunrin Fon - candomblé queto-efã•Ilê Axé Barú Lepé•Waldomiro de Xangô•Pai Francisco de Yemonja - Campo Grande•Iya Nara d´Osun - atual Iyalorisa herdeira e sucessora de Francisco de Yemonja•Pai Kajaidê - descendente de Pai Waldomiro de Xangô (Santos / São Paulo)•Pai Nilo do Omolú (Bàbágibô) - descendente de Pai Kajaidê (Guarujá - Bairro de Santa Rosa / São Paulo)•Bàbá Rodolfo de Xangô "Obá Awodí Bí Olá tí Imolé Jakutá" (Santos - Morro da Penha / Bairro do Saboó - São Paulo)-•Mãe Marina de Xangô, Filha de Jovino de Holaria, neta de Alvinho, ambos D´Omolu.•Ya Danielle de Imonjá, filha de Antonio Carlos ti Oxossi.•Mãe Kita de Oyá•Mãe Margareth d´Osun•Diego ti Osun, Iniciado em 16 de Maio de 1979, Filho de Maria Ingrácia dos Prazeres (Ojufarigbi) Neto de Matilde ti Jagun (Baba Oluwa), Bisneto de Maria Violão(Adebolui) e Tataraneto de Tio Firmo(Osun Tadê), tem seu Ile Iyagba Efon situado em Magé - RJ•Pai Geninho de Oyá Jacarepaguá RJ•Pai Carlos d'Odé - Ashé Lagoinha/N.Iguaçu filho do finado Iran d'Yansã e neto de Francisco d'Yemonjá•Pai robinho de Osagyian-Jardim Redentor•Adriana Matias Pinto - Órìsà Ìyewá -ILE ASÉ PARQUE SÃO JORGE- Cabo FrioIgbá Asé Akinjole•Pai Robinho de Osagiyan•Gabrielle de Ewá-Kariny de odéJeje no Rio de Janeiro•Manoel Ventura d'Possú•Tixaereme•Zé do Brechó•Gaiaku Ludovina Pessoa•Maria Angorensi mais conhecia como Ahum sime sime•Djejê Maxi Axé Seja•Adelaide S. M. do Espírito Santo (Mejitó), Zinvode.•Gayaku Rosena. natural de Alladá.•Ifabimi.•Tata Fomotinho.•Jorge de Yemonjá - Kwe Ceja Tessi•Doté Luís de Iansã - Anchieta - RJ•Doté Luiz d'Jagun•Doté Antônio d'Amaralina•Jorge de Yemonjá•Jacinéia de Otolú.•Luiza D'Oxum,(Kwe Sejà Sìnín)

Page 17: andomble br

•Paulo D'Ogum.•Luíz Carlos de Yemonjá.•Roberto de Otolú.•Amauri de Odé.•Roberto de Lissá.•Neide de Azansú.•Pai Olegario de Logún Odé,•Pai Zezinho da Boa Viagem•Tia Belinha. (Colina de Oxosse)•Temi Marcelo de Avimadje, (Doté Marcelo T'jagun).•Marcia T'Sakpata•Amaro de Xangô.•Djalma Sousa Santos - Djalma de Lalu•Jamil de Omolu•Ewe Bíyola - Cabo Frio - RJ•Mãe Ivete de Iansã.•Doné valderez de oya . RJ•Doté Zaca de Oxossi - RJ•Doté Marclei de logun'ede . RJ•Marcelo de Logun-Edé - Cabo Frio - RJ•Doté Carlos de Togbô - Olinda - RJ•Doné Mirteia de Togun - RJ•Doné Maria de Vodun Jó - Campinho - RJ•Doné Aurea de oya - realengo -RJ•Doté Paulo de otolú´-realengo- RJ•Doté Mario assad de bessem -paciencia -RJ•Doté sergio palmeira de logun'ede RJ•Doté adilson de otolú -paciencia-RJ•Doné elisabete sales de oya-manquariba•Doté leonardo nunes de osala -campo grande -RJ•Pai Ricardo Cigano - Engenho Novo - RJDoté André d'Oxóssi - Manilha/Itaboraí - RJ

Angola/Congo no Rio

•Descendentes do Ilê Axé Talabi no RJ•Otávio da Ilha Amarela Bahia•Mundinho de Formigas RJ Filho de Sr. Otávio da Ilha Amarela Bahia•Jorge de Oxála Mairiporã /Rio Filho Mundinho de Formigas RJ•Rita de OBaluaye Mairiporã SP Filha de Jorge de Oxála ( Ilê Axé Talabi )•Kupapa Unsaba (Bate-Folha)•Lesenge (João Correia de Melo)•Mametu Mabeji (Floripes Correia da Silva Gomes, Mametu Mabeji) - 1972-•Nzo Kavunguoxi - Fluminense-Granja-B.Roxo-RJ•Tata Carlos Kavungu•Tenda Afro Brasileira Caxi-De-Í - Nação Angola - Parque São Vicente - [Município de Belford Roxo] - RJ•Tata Caxaman.•Ile Alagba Orisa Ode do Ase, Ilha AmarelaPai Alcir de Osossi, (Odelajo) - naçao keto -

Page 18: andomble br

vila marina freg do O•Tata MAganza Angelo ia Katende -Inzo Takula Nsaba Nzambiri ia Katende-Duque de Caxias- RJ.•Tata poko gitunarê ia Katende- Duque de caxias -RJNagô-Egbá no Rio•Raiz Bàmgbálà•Adioê Bàmgbálà (Liberata Martins Rubião), sacerdotiza nigeriana e discidente do Ilê Obá Ogunté, fundadora do Ilê Asé Olóòssi Iyágbá Onilé, matriz do Candomblé Nagô-Egbá no Rio de Janeiro, mais conhecido como Asé Bàmgbálà. Conhecida como Tia Bambala.•Maria Adélia (Iwitojá) - descendente de Tia Bambala, fundadora do Terreiro Bandeira Branca.•Adenilza Campos (Sanan Dessy) - sucessora de Tia Bambala frente do Ilê Asé Olóòssi Iyágbá Onilé.•Carola d'Ogun (Talaminarê) - Sucessora de Sanan Dessy, levando o Candomblé para a Zona Oeste do Rio de Janeiro.•Almir dos Santos (Tambalassyn), mais conhecido como Pai Ném d'Ogun - Sucessor de Talaminarê.•Beto de Bara (Baralejinan) - sucessor de Tambalassyn, é o atual dirigente do Asé Bàmgbálà, que sob sua direção está sendo transferido para o bairro da Pavuna, Zona Norte do Rio de Janeiro; fundando por ordem de Yemonjá Sogbá (matriarca da Raiz Bàmgbálà) o Ilê Igbòrisá y Asé Bàmgbálà (Casa de Culto aos Òrisás e Força dos Bàmgbálà); onde está sendo construída uma nova Casa para manter viva a tradição Nagô-Egbá.

Nagô Ìgbó/Igbominas - Rio de Janeiro

* 'Àse Oba Ìgbó ' (Templo do Senhor do Alvorecer - Igreja da Religião Africana)

•Marcolina ti Òsun - Òsunwoyin. Antiga Cidade de Palha - Hoje Cidade Nova, Salvador/Bahia (oriunda da cidade de Abéòkúta).•Laudelino dos Santos - Losémònjú.•Antonio dos Santos Penna - ABORÈ-NLÁ OBA ALÁÀIYÉ ÀDÌFÁ ÀLÙFÁ FÀMÃKINDÉ.•Fábio Rodrigo Penna - Bàbáláàse ati Awofákàn Obanífúnmil'ayò.

*CABO FRIO-RJ*

'** ILE ASÉ PARQUE SÃO JORGE **'

•Bàbálorisá Alex Guaraná - Òrìsà Òsányìn - filho de santo do sr luciano ósossi , neto do sr Paulo da Pavuna - ASÉ PAVUNA.•Ìyalasé Adriana -´Òrìsà Ìyewá - filha de santo do sr Waldemiro Costa Pinto ,neta da sr Maria Escolástica da Conceição Nazareth.•Bàbá egbé Julio Cesar Rodrigues - Òrìsà Òsógiã.•Bàbá Otun Gustavo Guaraná - Òrìsà Òsógiã.•Bàbá osi André luis Matias - Òrìsà Òsógiã.

Page 19: andomble br

•Ogã Òkon Ewe José Ramalho - Òrìsà Sango.•Ekéjí Ìyá jemí Fernanda Magnani - Òrìsà Lógun Èdé.•Ogã Sidnei Leme - Òrìsà Òsógiã.•Ekéjí Edilaine Mitsunagá - Òrìsà Òsùmàrè.•Ekéjí Ìyá Mere Ana Márcia Pereira - Òrìsà Ìyemanjá.•Ogã Alagada Sergio Matos Nunes - Òrìsà Ògún.•Ogã Alagbe Everton Matias - Òrìsà Òsóssí.•Ogã Asógun Luis Cláudio de Pizzo - Òrìsà Ògún.•Ìyarobá Isabela Tavares - Òrìsá Òsùn.•Ogã José Gomes - Òrìsà Òbáluwaye.•Oloye Olosede Osvaldo Pedrosa - Òrìsà Ayrá.•Oloye Jágun Ilé Ueldo Cardoso dos Santos - Òrìsà Òsógiã.Rio Grande do Norte•Ilé Axé Oya Wugan Balé◦Mãe Dua de Tempo Cleonice Clemente Nobre•Casa de Bessem [Gregori de Bessem]•Ilé Axé Yemanjá Sessu [Felipe Da Yemanjá]Santa Catarina•Ilé Asé Obá Òlorún Fúnmì (Bàbà-otubela - Guaraci Edson Fagundes)

São Paulo

•Pai Bobó de Inhansã - Vicente de Carvalho - Guarujá◦Mãe Lindaura - Ominfaloyó◦Pai Cido de Oxum Eyn - Vila Industrial■Pai Everaldo de oxaguian "Ilê Dará Asé Ósógìyán" SP zona leste.■Pai Marcello Tí Àyrá■Pai João de Logun'Edé - Praia Grande/SP•Pai Vavá de Bessém◦Pai João da Oxum - Vila Margarida - São Vicente◦Pai Hélio Festa Vila Maria e Guarulhos (Jd. cabuçu)■Pai Reinaldo d'Odé Vila Maria■Pai Dofonitinho de Òdé Esewe (São José do Rio Preto -sp)■Dofonitinho de Òdé Esewe (Antonio Souza Dias, neto de Vavá Negrinha de Besen, filho de Santo de Helio Festa de Logunede, raspou o Santo dia 17 de fevereiro de l.974 no Ilê Asé Opô Logunedé - Vila Maria São Paulo◦Pai Vagner de Oxóssi Imirim◦Pai Eduardo de Logun Cambuci◦Pai Oya Otologi Vila Guarani / São Judas•Mãe Juju D'Oxum - Ile Maroketu Axe Oxun - São Paulo◦Pai Waldo de Oxossi - Jardim Brasil - zona norte - SP◦Pai Ronaldo Logunede - Ase Kyeowji•Pai alessandro ile ase yaomi aira•Mãe Tolokê - Itanhaém•Waldomiro de Xangô•Mogba Klaudio de osala - Santos - São Paulo•Pai Antonio d´Osoosí - Ibiuna - São Paulo•Pai Silvio T´Logun - Piracicaba - São Paulo•Mãe Wanda de Yemojá - São Paulo - São Paulo

Page 20: andomble br

•Babá Luiz de Osumarè - Itapevi - São Paulo•Pai Kajaidê São Paulo)•Mãe Cidinha Ile Axe Oia Iso - Guarulhos - São Paulo•Pai Nilo do Omolú Bàbágibô•Pai Rodolfo de Xangô Obá Awodí Bí Olá tí Imolé Jakutá•Pai Celso de Oxalá, Santo Amaro e São Roque•Pai Pérsio de Xangô - Vila Batistini - São Bernardo do Campo◦Pai João de Ossaim◦Pai Tonhão de Ogum - Santo André◦Pai Jorge de Osaguian-Angra dos Reis-RJ•Mãe Ana de Ogum - Parque Jacarandá – Taboão da Serra•Pai Kabila - Jardim San Diego - Barueri◦Pai Luiz Carlos de Logunede - Cotia e São Paulo•Pai José Mauro de Oxóssi•Pai Zézinho de Logun Edé•PaiFrancisco de Yemonja-Efon-RJ•Mãe Sandra Epega•Pai Girceu de Yemonja-São Paulo-SP•Axe Ile Oba - Vila Fachini – Jabaquara•Pai Caio de Xangô•Mãe Sylvia de Oxalá•Mameto Akolossydan•Oya Manaundê•Oya Ice•Pai Toninho de Xangô•Aulo Barretti Filho — Pirituba•Pai Talabi de Oxoguian•Jamil de Omolu•Luís de Yansã (Oyá Falemin)•pai Toninho D'Oxum-Itapevi - SP•Pai Minervina de Ogum SP.•Pai Gilberto de Obaluayê (Kafungerenan)•Mãe Iyasomeji - Iyemonja Ogunté - São Paulo•Pai Carlinhos de Ogum Megesy - Vila Prudente - São Paulo•Pai sandro de aira - SP - penha•Mãe Margarida de Yansã - YLÊ AXÉ OYÁ DAGBE - Parque Ypê - São Paulo•Ase Egbe◦Ase Egbe Ode Ofa Omi - Babalorisá Marco ti Odé◦Ase Egbe Oya Ji L'Oye - Iyalorisá Alice ti Oyá◦Asa Egbe Oya Koyasi - Iyalorisá Rita ti Oyá◦Ase Egbe Ode Ofá Ewe - Iyalorisá Cida ti Odé◦Ase Egbe Ode Bilori - Babalorisá Michel ti Odé•João Carlos de Òsún (Lewacy) - Ilê Ifé Asé N´fondu Omo Osun Arujá-SP•Dote Reginaldo de Aganju - sao paulo•Abassá de Xangô Agodo e Obafunle - Iyalorisá Dida de Xangô e Babalorisá Alexandre de Odé - Guarulhos-SP - Nação Nagô-Egbá - raizSítio de Pai Adão•Mãe Sandra D'Oxosse◦Pai Miguel de Xangô•Pai Otto D'Òssósi Tatá Kewá'logi " Otto Yanke Nogueira da SilvA " Casa de Nação Ketu em Guarujá-SP dedicada a Òdé e Caboclo Caçador.

Page 21: andomble br

•Babalorixá Ala Dugbé - Ilê Asé Ala Dugbé - São Paulo•Babalorixá Lotegisun D' Logun-Edé - São Paulo

GOIÂNIA/ GO.

EGBE MÒGÀJÍ IFÁ (COMUNIDADE HERDEIROS DE IFÁ/GO)

Sacerdote de Ifá: Awofa Ifakemi Miguel R. 1105, QUADRA 204, LOTE 29- SETOR PEDRO LUDOVICO - GOIÂNIA

•Babalorixá Leandro de Xango Axé Ilha Amarela -São Paulo 1996•Yalorixá Ana Cristina d'Oxum Axé Ilha Amarela -São Paulo•Iyalorisa Lúcia de Osun - Ile Alaketu Ase Kare- São Paulo/Cachoeirinha -Raiz BatistineCampinas /SP

Ileisin Ogun Lakaiye Osinmole - Babalorisa Toloji - 1980

Ileisin Oba Olufon - Casa de culto do Rei Olufon - Babalorisa Oludare - 1991

Ribeirão Preto /SP

Egbe Omo Ogyian Olojo - Babalorisa Olutoye - 1990

Franca / SP

•Pai Luciano de Oxagian - Jardim Portinari - Franca•Pai Leandro de Oxagian - Jardim Aeroporto I - Franca•Pai Otto D'Òssósi Kewá'logi Asé Olooketin - Guarujá

Argentina

•Babalorixá Fernando de Oxalá - Ilé Ayé Babanlá Yèyé Oré - Trelew Chubut Argentina - Ketu.Raiz

Europa

Espanha

Em Sevilla capital, seriedad y responsabilidad a servicio de la fe.

•Babalorisa Marcos T'Ogun

Portugal

Page 22: andomble br

•Ilé Asè Omim Ogun Terreiro de Candomblé Ketu, (Alaketu) - Sobreda, Portugal•Babalorisa Jomar - Coordenador Internacional da FENACAB - Portugal•Pai Paulo de Iyemanjá - Vice coordenador da fenacab em Portugal - Sobreda, Portugal•Ilê Axé Oxumarê - Aveiro - Terreiro de Candomblé Efon- Aveiro, Portugal

Suiça

•Yalorixá Habiba de Oxum Abalô - Ilê Axé Oxum Abalô, Terreiro terra sagrada - Suiça

Referências

1.↑ ROCHA, Agenor Miranda da. As Nações de Ketu: origens, mitos e crenças. Os candomblés antigos do Rio de Janeiro. Mauad, 2000. Rio de Janeiro. ISBN 85-7478-018-9. Alexandre A A Vieira

OS PRIMEIROS TERREIROS DE CANDOMBLÉ

Por: Nelson Souza

A instituição de confrarias religiosas, sob a égide da Igreja Católica, separava as etnias africanas. Os pretos de Angola formavam a Venerável Ordem Terceira do Rosário de Nossa Senhora das Portas do Carmo, fundada na Igreja de Nossa Senhora do Rosário do Pelourinho. Os daomeanos (gêges) reuniam-se sob a devoção de Nosso Senhor Bom Jesus das Necessidades e Redenção dos Homens Pretos, na Capela do Corpo Santo, na Cidade Baixa. Os nagôs, cuja maioria pertencia à nação Kêto, formavam duas irmandades: uma de mulheres, a de Nossa Senhora da Boa Morte; outra reservada aos homens, a de Nosso Senhor dos Martírios.Essa separação por etnias completava o que já havia esboçado a instituição dos batuques do século precedente e permitia aos escravos, libertos ou não, assim reagrupados, praticar juntos novamente, em locais situados fora das igrejas, o culto de seus deuses africanos.Várias mulheres enérgicas e voluntariosas, originárias de Kêto, antigas escravas libertas, pertencentes à Irmandade de Nossa Senhora da Boa Morte da Igreja da Barroquinha, teriam tomado a iniciativa de criar um terreiro de candomblé chamado Iyá Omi Àse Aira Intilè, numa casa situada na Ladeira do Berquo, hoje Rua Visconde de Itaparica, próxima à Igreja da Barroquinha.As versões sobre o assunto são numerosas e variam bastante quando relatam as diversas peripécias que acompanharam essa realização. Os nomes dessas mulheres são eles mesmos controversos. Duas delas chamadas Iyalussô Danadana e Iyanassô Akalá, segundo uns, e Iyanassô Oká, segundo outros, auxiliadas por um certo Babá Assiká, saudado como Essá Assiká no padê do qual falaremos mais tarde, teriam sido as fundadoras do terreiro de Ase Aira Intilè. Iyalussô Danadana, segundo consta, regressou

Page 23: andomble br

à África e lá morreu. Iyanassô teria, pelo seu lado viajado a Kêto, acompanhada por Marcelina da Silva. Não se sabe exatamente se esta era sua filha de sangue, ou filha espiritual, isto é, iniciada por ela no culto dos orixás, ou ainda, se se tratava de uma prima sua. As opiniões sobre o assunto são controversas e tornam se objeto de eruditas discussões, estando porém todos de acordo em declarar que seu nome de iniciada era Obatossí.Marcelina-Obatossí fez-se acompanhar nessa viagem por sua filha Madalena. Após sete anos de permanência em Kêto, o pequeno grupo voltou acrescido de duas crianças que Madalena tivera na África, e grávida de uma terceira, Claudiana, que será por sua vez mãe de Maria Bibiana do Espírito Santo, Mãe Senhora, Oxum Miua, da qual tive a insigne honra de tornar-me filho espiritual.Ianassô e Obatossí trouxeram de Kêto, além dessas filhas e netas, um africano chamado Bangboxé, que recebeu na Bahia o nome de Rodolfo Martins de Andrade, e, no padê ao qual me referi acima, é saudado como Essá Obitikô.O terreiro situado, quando de sua fundação, por trás da Barroquinha mudou-se por diversas vezes e, após haver passado pelo Calabar na Baixa de São Lourenço, instalou-se sob o nome de Ilê Iyanassô na Avenida Vasco da Gama, onde ainda hoje se encontra, sendo familiarmente chamado de Casa Branca do Engenho Velho, e no qual Marcelina-Obatossí tornou-se a mãe-de-santo após a morte de Iyanassô.Verifica-se ligeira divergência na versão dada por Dona Menininha relativa às origens dos terreiros provenientes da Barroquinha. O nome de Iyalussô Danadana não é mencionado. A primeira mãe-de-santo teria sido Iyá Akalá (distinta de Iyanassô), que, tendo regressado à África, aí mesmo veio a falecer. A segunda mãe-de-santo teria sido Iyanassô Oká (e não Akalá).Não se sabe com precisão a data de todos esses acontecimentos, pois, no início do século XIX, a religião católica era ainda a única autorizada. As reuniões de protestantes eram toleradas só para os estrangeiros; o islamismo, que provocara uma série de revoltas de escravos entre 1808 e 1835, era formalmente proibido e perseguido com extremo rigor; os cultos aos deuses africanos eram ignorados e passavam por práticas supersticiosas. Tais cultos tinham um caráter clandestino e as pessoas que neles tomavam parte eram perseguidas pelas autoridades.Por volta de 1826, a polícia da Bahia havia, no decorrer de buscas efetuadas com o objetivo de prevenir possíveis levantes de africanos, escravos ou livres, na cidade ou nas redondezas, recolhido atabaques, espanta-moscas e outros objetos que pareciam mais adequados ao candomblé do que a uma sangrenta revolução. Nina Rodrigues refere-se a certo quilombo, existente nas matas do Urubu, em Pirajá, “o qual se mantinha com o auxílio de uma casa de fetiche da vizinhança, chamada a Casa de Candomblé”.Um artigo do Jornal da Bahia, de 3 de maio de 1855, faz alusão a uma reunião na casa Ilê Iyanassô: “Foram presos e colocados à disposição da polícia Cristovão Francisco Tavares, africano emancipado, Maria salomé, Joana Francisca, Leopoldina Maria da Conceição, Escolástica Maria da Conceição, crioulos livres; os escravos Rodolfo Araújo Sá Barreto, mulato; Melônio, crioulo, e as africanas Maria Tereza, Benedita, Silvana… que estavam no local chamado Engenho Velho, numa reunião que chamavam de candomblé”. É curioso encontrar nesse documento o nome, pouco comum, de Escolástica maria da Conceição, o mesmo com o qual seia batizada, trinta e cinco anos mais tarde, Dona Menininha, a famosa mãe-de-santo do Gantois, cujos pais, a essa época, sem dúvida, frequentavam ou faziam parte do terreiro de Ilê Iyanassô, onde houve essa ação policial.Com a morte de Marcelina-Obatossí, foi Maria Júlia Figueiredo, Omonike, Iyálódé, também chamada Erelu na sociedade dos geledé, que se tornou a nova mãe-de-santo.

Page 24: andomble br

Isso provocou serias discussões entre os membros mais antigos do terreiro de Ilê Iyanassô, tendo como consequência a criação de dois novos terreiros, originários do primeiro; Júlia Maria da Conceição Nazaré, cujo orixá era Dàda Báayànì Àjàkú, fundou um terreiro chamado Iyá Omi Àse Ìyámase, no Alto do Gantois, cuja mãe-de-santo atual, e quarta a ocupar este lugar, é Dona Escolástica Maria da Conceição nazaré, “Menininha”, a última das famosas mães-de-santo da antiga geração. Segundo Menininha, Júlia da Conceição Nazaré, fundadora do Terreiro do Gantois, teria sido a irmã-de-santo, e não filha-de-santo, de Marcelina-Obatossí. Uma personagem importante nos meios do candomblé, chamada Babá Adetá Okanledê, consagrada a Oxóssi e originária de Kêto, teria tido um papel importante quando foi criado o Terreiro do Gantois, Iyá Omi Àse Ìyámase.Eugênia Ana Santos, Aninha Obabiyi, cujo orixá era Xangô, auxiliada por Joaquim Vieira da Silva, Obasanya, um africano vindo do Recife e saudado Essá Oburô, no Padê ao qual já fizemos alusão, fundaram outro terreiro saído do Illé Iavanassô e chamado “Centro Cruz Santa do Axê de Opô Afonjá”, que foi instalado, em 1910, em São Gonçalo do Retiro, depois do Axê ter funcionado provisoriamente no lugar denominado Camarão, no bairro do Rio Vermelho.Sob o impulso desta grande Mãe de Santo, o novo terreiro rapidamente igualou – e talvez, mesmo, tenha ultrapassado – em reputação os outros candomblés Kétu.Maria da Purificação Lopz, Tia Bada Olufandeí, sucedeu, em 1938, a Aninha e deixou, em 1941, o encargo do terreiro a Maria Bibiana do Espírito Santo, Mãe Senhora Oxunmiwá, filha espiritual de Aninha Obabiyi.Pelo jogo complicado das filiações, Senhora era bisneta de Obatossí por laços de sangue e sua neta somente por laços espirituais da iniciação. Em outros termos, Iyanassô Akalá (ou Oká) foi, na geração anterior, ao mesmo tempo, a bisavó e a trisavó de Senhora. As coisas tornaram-se mais complicadas ainda quando Senhora recebeu, em 1952, o título honorífico de Iyanassô, dado pelo Alafin Oyó da Nigéria, por intermédio de uma carta de que tive a honra de ser o portador. Senhora, abolindo o tempo passado, graças a esta distinção, tornou-se espiritualmente a fundadora desta família de terreiros de candomblé da nação de Kétu, na Bahia, confirmando tão elevada posição em 1962, quando foi presidir, seguida de seus Ogans (onde figuravam os colaboradores desta obra, Carybé, Jorge Amado, Waldeloir Rêgo e eu mesmo), o Axexê ou cerimônia mortuária da saudosa, e mais que centenária, Mãe de Santo do Ilê Iyanassô da Casa Branca do Engenho Velho, Maximiana Maria da Conceição, Tia Massi Oinfunké.Esta dignidade recebida da África por Senhora provocou, diga-se de passagem, comentários e rumores, os “fuxicos”que agitam e apaixonam as pessoas que pertencem a este pequeno mundo, cheio de tradição, onde as questões de etiqueta, de direitos fundamentados sobre o valor dos nascimentos espirituais, de primazias, de gradação nas formas elaboradas de saudações, de prosternações, de ajoelhamentos são observadas, discutidas e criticadas apaixonadamente; neste mundo onde o beija-mão, as curvaturas, as respeitosas inclinações de cabeça, as mãos ligeiramente balançadas em gestos abençoadores representam um papel tão minucioso e docilmente praticado como na Corte do Rei Sol. Os terreiros de candomblé são os últimos lugares onde as regras do bom tom reinam ainda soberanamente.Após o desaparecimento da saudosa Mãe Senhora, em 1967, duas novas Mães de Santo lhe sucederam à frente do Axê Opô Afonjá. A atual Maria Estella de Azevedo Santos, Odé Kayodê, retornando a tradição de Iyanassô e de Obatossí, foi fazer uma viagem às fontes, na Nigéria e no ex-Daomé.Após a morte de Senhora, outros terreiros foram criados, originários todos do Axê Opô Afonjá formando uma terceira geração desta família de candomblés que nasceu na

Page 25: andomble br

Barroquinha. Citemos o Axê Opô Aganju, de Balbino Daniel de Paula, Obaraim, que viajou para África e aí participou das festas para Xangô, com perfeita naturalidade, como se sua família não houvesse deixado aquele país há várias gerações.Existem numerosos outros terreiros que seguem o ritual Kétu, como o do Illé Mariolajê no Matatu, mais conhecido sob o nome de Alaketu, cuja Mãe de santo atual, Olga de Alaketu, já foi várias vezes à África. Citemos, ainda, o terreiro de Ilé Ogunjá, também no Matatu, do falecido Pai de Santo Procópio Xavier de Souza, Ogunjobí.Ao lado dos terreiros Nagô-Kétu, há na Bahia os da nação Igexa. O mais digno dentre eles é o de Eduardo Igexa, ou Eduardo Antônio Mangabeira, meio-irmão de Otávio Mangabeira, que foi governador do Estado da Bahia. Durante a década de 50 ele enviou cartas redigidas em perfeito Yorubá a seu distante parente, o Rei de Igexá, que as recebeu de minhas mãos bastante emocionado. Os terreiros Gegê, onde se praticava o culto dos Voduns do Daomé, eram mais raros. O mais conhecido era o do Bogum, da falecida Emiliana Piedade dos Reis, à qual sucedeu a falecida Valentina Maria dos Anjos, Mãe Runhó.Os cultos Gegê e Nagô se fundiam em terreiros como o de Oxumaré, na Rua Vasco da Gama, dos falecidos Antônio de Oxumaré, Cotinha e Simpliciana.O ritual dos cultos de origem Bantu era inicialmente diferente das cerimônias Nagôs e Gegês. Misturaram-se, depois, tornando-se bastante próprios. A originalidade destes cultos Bantus é difícil de definir. Não se sabe se os rituais Gegê e Nagô foram ou não influenciados por escravos do Congo e de Angola, já presentes no Brasil em grande quantidade, no final do século XVII. Relações mais constantes estabeleceram-se nos séculos posteriores, entre Bahia e Pernambuco e a Costa dita dos Escravos; a maioria dos cativos desembarcados nestas duas províncias era constituída, então, pelos Gegês e Nagôs (Daomeanos e Yorubás).Expusemos, em outras obras, as razões comerciais criadas pela presença do fumo na Bahia e em Pernambuco, razões que determinaram a afluência dos Gegês e dos Nagôs a estas duas regiões, a partir do século XVIII, e não às outras partes do Brasil, onde os Congos e Angolas continuaram a ser importados em grande proporção.A palavra candomblé, que serve para designar, na Bahia, as religiões africanas em geral, parece ser de origem Bantu. É possível que as influências das religiões vindas destas regiões não se restringissem, apenas, ao nome dado às cerimônias, mas tivessem dado aos cultos Gegê e Nagô na Bahia uma forma diferente, em certos detalhes, destas mesmas manifestações na África.Um estudo em separado do ritual Bantu é tarefa bastante difícil, pois seria necessário fazê-lo em diversos pontos do Brasil, em lugares onde esta influência Gegê-Nagô não se tivesse feito sentir. Na Bahia, temos que nos contentar com a presença de alguns cantos e rítmos de tambores. Seria necessário, também, localizar os termos Bantus ainda conhecidos, termos estes que os participantes de terreiros Bantus têm tendência a exprimir no seu equivalente Nagô, seja por espírito de discriminação, seja para falar numa língua compreensível aos seus interlocutores.Existem na Bahia o terreiro Congo do falecido Manoel Bernardino da Paixão, o Bate Folha, no bairro de Beiru; o terreiro Angola da falecida Maria Neném do Tumbeuci, também no Beiru, e o de seu Filho de Santo, o falecido Manoel Ciríaco de Jesus, o Tumba Juçara, no Alto do Corrupio, hoje sob a direção da Mãe de Santo Dere.Destaquemos, finalmente, o caso do falecido Pai de Santo João Alves de Torres, mais conhecido como Joãozinho da Goméa, que deve seu renome ao Caboclo Pedra Preta, e cujo culto, realizado à maneira africana, era dedicado aos ancestrais indígenas, Senhores desta Terra do Brasil. Iniciado no ritual Angola por Jubiabá, Joãozinho for herdeiro de uma Yansã e se orientou, cada vez mais, em direção ao ritual Nagô. Este caso nos

Page 26: andomble br

parece típico da ascendência exercida pelo ritual Nagô sobre as religiões de etnias diferentes.Na própria África, as religiões Bantus parecem centradas sobre uma série de devoções aos ancestrais de um grupo familiar reduzido e não sobre o culto de deuses ligados às forças da natureza. É possível que existissem estes tipos de cultos, mas, na Bahia, eles tomaram uma forma bem próxima da concepção Yorubá.

Texto adpatadoPierre Fatumbi Verger.

Fonte:O Mundo dos Orisás

Oríkì Yemojá

Yemojá mo pè o !!!

Pèlé o Olosa òrìsà!!!!

Yèyé àwon ejá mo pè...

Eniti n so àgàn di olómo mo pè..

Eniti n so táláká di olówó mo pè...

Inú rè ni Olókun ti jade

Inú rè ni Ògún ti jade

Inú rè ni Òsóósì ti jade

Inú rè ni Olosa ti jade

Ko wá gbo igbe èdè mi

Tradução

Yemoja eu te chamoTe saúdo òrìsà senhora das águas

Mãe dos peixes, eu te chamo

Page 27: andomble br

Quem tornou aquela pessoa fértil, senhora dos filhos, eu te chamo;

Dentro de ti nasceu OlókunDentro de ti nasceu ÒgúnDentro de ti nasceu ÒsóósìDentro de ti nasceu Olosa

Ouça o meu clamor .....

Odù - Igbá

– Igbá – Odù

Assim com já descrito, todo iniciado deve passar pelo ide-odù ,para que ele possa iniciar outras pessoas e ter condições de olhar seu Igba’dù sem ficar cego ou perder seu equilíbrio .O babaláwo irá a uma feira para adquirir os matériais necessários ao preparo de uma mistura na qual ele irá passar em sua orí em defesa de toda energia qual será evocada.Todos os elementos serão moídos e separados, juntos formam uma mistura que somente os iniciados podem vê-la, ou seja, pessoas que já possuam seu Igbá’dù.Igbá-Odù significa aquele que possui todos os Ifá, esta divindade esta representada por uma ou várias cabaças, contendo objetos sagrados e de alto custo, seu nome é raramente pronunciado; por se tratar  de espíritos dos babaláwo.Seus Orùnkó são inúmeros, assim como exemplo abaixo:Odùlogboje: aquele que é feito de chumbo e não madeira.Ajerereabojuojo: aquele que seus olhos estão voltados em todas as direções.Adakinikinikara: juíza suprema distingue o bem e o mau.Alaburaja: que ama o sangue e dele se alimenta.Okalekotogowo: aquela que tira o que quer de acordo com sua vontade, ou seja, a ìyàgbá, Igbá – Iwa a cabaça da existência.Representada por uma grande cabaça que contem quatro menores contendo vários objetos sagrados e de alto custo.Representa o misterioso oculto, aquilo que jamais pode ser revelado.Odù w ala n pe l’odù!!!!!!

Page 28: andomble br

Odù que não conhecemos salva-nos, símbolo do céu e da terra em união fecunda, detentora suprema de todo conhecimento.Igba nlá a grande cabaça, simboliza a união do céu e a terra, não sendo permitido em pretexto algum a remoção de sua tampa.O igbá nlá diferenciada das outras é confeccionada de 1 cabaça grande e 15 menores, onde cada uma receberá um nome específico.A primeira cabaça menor é chamada de Adesi, de ordem feminina é aquela que vai e volta ( opa ra).A segunda é Alesesi, de origem masculina;A terceira é Alaola, origem feminina;A quarta é Akalè, origem feminina guardião da casa.A quinta é Bàbá aja, Osó retentor de todo o mau.A sexta denomina-se Paya, de origem masculina é quem puni as mulheres adulteras;A sétima é Ìyà agbá, de origem feminina mãe de todos filhos do clã;A oitava é Akama, de origem feminina é a guardiã das crianças;A nona é Agaganigogodo, de origem masculina domina o mundo animal;A décima é Folè, de origem masculina é quem destrói os culpados;A décima primeira é Olorimerin, de origem feminina é guardiã dos pontos cardeais;A décima segunda é Elesemafa, de ordem feminina é quem da o destino as crianças;A décima terceira Adabidalè, de origem masculina retentor do bem e do mau é o guardião dos arredores da casa;Décimo quarto é Olo, de origem desconhecida o qual nada se sabe;Décimo quinto é Ofun, de origem masculina comanda o desconhecido para que o sagrado não seja violado.Igbá – Odù, aquela que é grande e mora nos fundos da casa, onde ninguém transita e cabe exclusivamente aos Bàbálawo cuidar de seus cultos e conservação.Igbá –nlá, a grande cabaça representa o mundo e tudo que nele habita, sua composição consiste em ;Granizo que representa o ar, efún que representa a terra e folhas de fogo e tutu para representar a água.Quem manipula essa energia tem de possuir um profundo conhecimento de cada propriedade, suas finalidades, saber quais representam cada um dos Irùnmolè, os feitos de uma sobre as outras para que essa manipulação não se torne destrutiva e nociva aos seres humanos.Nosso objetivo é de incentivar aos leitores e amantes do culto aos òrìsà, um motivo para que não se cansem de buscarem e obterem o conhecimento.Pois assim se sabe que, é só através de conhecimento , respeito e humildade que se faz presente no espírito de ÒRÚNMÌLÀ.......

Ifá a gbe wa o!!!!

Page 29: andomble br