3 bncc caderno de estudos anos finais

69
7/23/2019 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais http://slidepdf.com/reader/full/3-bncc-caderno-de-estudos-anos-finais 1/69 1  STADO DO MARANHÃO PR F ITURA MUNICIPAL D BURITI S CR TARIA MUNICIPAL D DUCAÇÃO – S M D CADERNO DE FORMAÇÃO ANOS FINAIS DO ENSINO FUNDAMENTAL  

Upload: gustavo-paz

Post on 18-Feb-2018

223 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

7/23/2019 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

http://slidepdf.com/reader/full/3-bncc-caderno-de-estudos-anos-finais 1/69

1

  STADO DO MARANHÃO

PR F ITURA MUNICIPAL D BURITI

S CR TARIA MUNICIPAL D DUCAÇÃO – S M D

CADERNO DE FORMAÇÃO

ANOS FINAIS DO ENSINO

FUNDAMENTAL

 

Page 2: 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

7/23/2019 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

http://slidepdf.com/reader/full/3-bncc-caderno-de-estudos-anos-finais 2/69

2

RAFAEL MESQUITA BRASIL

Prefeito Municipal

JOSÉ ROMILDO DE QUEIROZ ATAÍDE JUNIOR 

Secretário Municipal de Educação

EQUIPE DE ORGANIZAÇÃO 

Damiao da Silva Soares

Edinete Gonçalves Rodrigues

Jaelsa Ferreira dos Santos Sousa

Marcia Regina Marques da osta

EQUIPE TÉCNICA DE INFORMÁTICA

Jorge de Moraes osta

Jos! Magno "opes da Silva #liveira

"auriel de Freitas Freire

Sirle$ ardoso de França

Page 3: 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

7/23/2019 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

http://slidepdf.com/reader/full/3-bncc-caderno-de-estudos-anos-finais 3/69

3

OBJETIVOS GERAIS DO COMPONENTE CURRICULAR LÍNGUA PORTUGUESA

NA EDUCAÇÃO BÁSICA

6º ANO/EFPRÁTICAS DA VIDA COTIDIANA

LILP6FOA163 Relata !al"e#te ! $!#te%&! &e #!t'$'a( )e'$*la&a( e" +!#a'(,

e)'(ta(, tele)'(-!, a&'!, I#te#et, e.e$'ta#&! a $a/a$'&a&e &e (ele$'!#a e e(*"'0

LILP6FOA16 C!"/ee#&e e /!&*2' te.t!( /*l'$'t4'!( &')e(!(, $!#('&ea#&!! 5#e! 7a#*#$'!, $la(('8'$a&! et$09 e ! (*/!te 7 +!#al, e)'(ta, TV, /a#8let!,

!*t&!!, 8!l&e et$090

PRÁTICAS ARTÍSTICO:LITERÁRIAS

LILP6FOA16; Relata !al"e#te ! e#e&! &e !a( l'te4'a( "e#!( e.te#(a(, $!"!

$!#t!(, le#&a(, 8a*la(, "'t!(, e$!#(t't*'#&! $!ee#te"e#te a (e<*e#$'a #aat')a0

LILP6FOA166 I&e#t'8'$a !( ele"e#t!( <*e $!"/=e" a( #aat')a( l'te4'a(, ta'(

$!"! te"/!, e(/a>!, $!#(t*>-! &!( /e(!#a5e#(, 8!$! #aat')!, #a le't*a &e

te.t!( &a l'teat*a +*)e#'l, a8'$a#a e '#&?5e#a(0

LILP6FOA166 P!&*2' te.t!( #aat')!( $!e(!( e $!ee#te(, !(e)a#&! a

(e<*e#$'a &a( a>=e(, a $!#(t*>-! &e /e(!#a5e#( e *t'l'2a#&! e$*(!( )ea'(

e@!* "*lt'"!&a'(0

LILP6FOA16 C'a e e$'ta /!e"a( &e 8!"a( $!"/!('$'!#a'( )a'a&a(,

/e$ee#&! e8e't!( &e (e#t'&! /!&*2'&!( /! e$*(!( (e"#t'$!( e (!#!!(0

LILP6FOA16 C!"/ee#&e, le#&! ('le#$'!(a"e#te e &e "!&! "!al'2a&!, /!e"a(

&e 8!"a( $!"/!('$'!#a'( )a'a&a(, a/ee#&e#&! e8e't!( &e (e#t'&! /!&*2'&!( /! 

e$*(!( (e"#t'$!(, (!#!!( e )'(*a'(0

LILP6FOA16 I&e#t'8'$a e a#al'(a &'4l!5!( <*e !( te.t!( l'te4'!( #aat')!( e

/!t'$!( e(taele$e" $!" !*t!( te.t!(, (!et*&! #! #?)el te"4t'$!0

LILP6FOA1 P!&*2' /!e"a( &e 5#e!( )a'a&!(, $!"! a'$a'(, (!#et!(,

<*a&a(, $!&el, e./l!a#&! a (!#!'&a&e e !( e8e't!( &e (e#t'&! 5ea&!(0

Page 4: 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

7/23/2019 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

http://slidepdf.com/reader/full/3-bncc-caderno-de-estudos-anos-finais 4/69

4

PRÁTICAS POLÍTICO:CIDADÃS

LILP6FOA11 I&e#t'8'$a a( '#8!"a>=e( <*e $!#(t't*e" ! l'&e #a le't*a &e #!t'$'a(

e e/!ta5e#( '"/e((a(, tele)'(')a(, &'5'ta'( 7! <*e, <*e", !#&e, <*a#&!, $!"!, /! 

<*e90

LILP6FOA1H Pla#e+a a 8ala, e" '#tea>=e( <*e e.'5e" &e8e(a &e /!#t!( &e )'(ta,

"!'l'2a#&! a $a/a$'&a&e &e $!#(t*' a5*"e#t!( e" ('t*a>=e( <*e &e"a#&a"

at't*&e e(/!#(')a0

LILP6FOA13 I&e#t'8'$a a( '&e'a( &e8e#&'&a( !* e8*ta&a( /! '#tel!$*t!e( e"

5#e!( &')e(!( !a'( e e($'t!( $!"! $ata &e le't!, /!(ta5e#( e $!"e#t4'!( <*e

$'$*la" e" e&e( (!$'a'( et$0

LILP6FOA1 Re(/!#&e, /! e($'t!, a /e5*#ta( !* e#<*ete( <*e e.'+a" *"/!('$'!#a"e#t! $'t'$!, "!'l'2a#&! a5*"e#t!( $!#('(te#te( e *t'l'2a#&! *"a

)a'e&a&e l'#5*?(t'$a a&e<*a&a a ('t*a>-! &e $!"*#'$a>-!0

LILP6FOA1; C!"/ee#&e te.t!( <*e e5*la" &'e't!( e &e)ee(, $!"! !

e5'"e#t! &a e($!la e $!"'#a&!( &e (ala &e a*la, a)al'a#&! a (*a /et'##$'a e

8*#$'!#al'&a&e0

PRÁTICAS INVESTIGATIVAS

LILP6FOA16 Pla#e+a e a/e(e#ta e./!('>=e( !a'( (!e te"4t'$a( &')e(a(, a

/at' &e 8!#te( &e e(t*&!( 8!#e$'&a( /el! /!8e((!, a&e<*a#&! a l'#5*a5e"

7e($!la( le.'$a'( e e(t*t*a'(9 a ('t*a>-! &e /!&*>-! e($!la0

LILP6FOA1 Sele$'!#a '#8!"a>=e( e" te.t!( &')e(!( #a( at')'&a&e( &e

/e(<*'(a, '&e#t'8'$a#&! te"a( e '&e'a( /'#$'/a'( e a/e(e#ta#&! e((a $!"/ee#(-!

(! a 8!"a &e a/!#ta"e#t!(0LILP6FOA1 A#al'(a e ela!a l'(ta( e taela(, /aa $!"/ee#&e e !5a#'2a 

'#8!"a>=e( &e te.t!( e./!('t')!( e" at')'&a&e( &e e(t*&! e &e /e(<*'(a0

LILP6FOA1 Ela!a e#<*ete( (!e te"a( elat')!( a( &')e(a( 4ea( &!

$!#e$'"e#t! e &')*l5a !( e(*lta&!( (! a 8!"a &e l'(ta( e taela(0

PRÁTICAS CULTURAIS DAS TECNOLOGIAS DE INFORMAÇÃO E

COMUNICAÇÃO

Page 5: 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

7/23/2019 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

http://slidepdf.com/reader/full/3-bncc-caderno-de-estudos-anos-finais 5/69

5

LILP6FOA1 M!'l'2a e$*(!( "*lt'"!&a'( #a e$e/>-! e #a /!&*>-! &e te.t!(

e" &'8ee#te( "?&'a( 7 +!#al 8ala&!, /!5a"a a&'!8#'$!, l!5 et$090

%& '(#)EF

PRÁTICAS DA VIDA COTIDIANA

LILPFOA11 Deate ! te"a &! $!#(*"! a /at' &e a#al'(e &e te.t!( /*l'$'t4'!(,

$!#('&ea#&! (e*( e$*(!( /e(*a(')!(0

LILPFOA1H C!"/ee#&e e /!&*2' te.t!( /*l'$'t4'!(, $!" 8!$! #! *(! &a

'"a5e" e (*a at'$*la>-! $!" te.t! )eal, !(e)a#&! $'t'$a"e#te !( !+et')!( &a

$!"*#'$a>-!0

PRÁTICAS ARTÍSTICO:LITERÁRIAS

LILPFOA13 Relata !al"e#te ! e#e&! &e !a( l'te4'a( "a'( e.te#(a(, $!"!

#!)ela( e !"a#$e(, e$!#(t't*'#&! $!ee#te"e#te a (e<*#$'a #aat')a0

LILPFOA1 C!"/ee#&e ! /!$e((! &e($'t')! e" #aat')a( &e 5#e!(

&')e(!( &a l'teat*a +*)e#'l, $!#('&ea#&! a( e($!la( le.'$a'( 7(*(ta#t')!(,a&+et')!(, l!$*>=e( a&+et')a( et$09 e#)!l)'&a( #a $!#(t*>-! &e $e#a( e

/e(!#a5e#(0

LILPFOA1; P!&*2' te.t!( #aat')!(, &!"'#a#&! /!$e((!( &e e8ee#$'a-!

e(/!#(4)e'( /ela !5a#'2a>-! &! te.t!, /aa (e e8e' a! <*e +4 8!' &'t! e a!

ele"e#t! #!)! <*e (e '#t!&*20

LILPFOA16 C'a e e$'ta /!&*>=e( /!t'$a( //'a( &a $*lt*a !al K /!/*la e

 +*)e#'l K $aa$te'2a&a( /! $a&e#$'a, 't"!( e '"a(, $!"! ! $!&el e ! a/0LILPFOA1 I&e#t'8'$a, #a le't*a &e /!e"a( e" 5#e!( )a'a&!( 7a'$a'(,

(!#et!(, <*a&a(, $!&el et$09, e$*(!( e./e((')!( /!/'$'a&!( /ela( '"a(,

al'tea>=e(, a((!##$'a(0

LILPFOA1 I&e#t'8'$a e a#al'(a, e" te.t!( l'te4'!( #aat')!( e /!t'$!(, a

!$!#$'a &a '#tete.t*al'&a&e "ate'al'2a&a e" e8ee#$'a(, al*(=e( e !*t!( t'/!(

&e et!"a&a(0

LILPFOA1 C'a /!e"a( &e 5#e!( )a'a&!( $!"! a'$a'(, (!#et!(, <*a&a(,

$!&el et$0, e./e'"e#ta#&! e$*(!( e./e((')!( <*e /!&*2a" e8e't!( (!#!!(,

(e"#t'$!( e )'(*a'(0

Page 6: 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

7/23/2019 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

http://slidepdf.com/reader/full/3-bncc-caderno-de-estudos-anos-finais 6/69

6

PRÁTICAS POLÍTICO:CIDADÃS

LILPFOA1 A#al'(a e $!"/aa a( e($!la( l'#5*?(t'$!:&'($*(')a(, $!"! a

$!#(t*>-! &e t?t*l!( e (*t?t*l!(, #a le't*a &e &'8ee#te( "at'a( +!#al?(t'$a(0

LILPFOA11 Pla#e+a '#te)e#>=e( !a'( &e $*#! a5*"e#tat')! e" ('t*a>=e(

&el'eat')a(, $!"! e($!la &e e/e(e#ta#te &e t*"a, ele'>-! &e ea/e(e#ta>-!

e" 5"'! e(t*&a#t'l, &e8'#'>-! &e e5a( &e (ala &e a*la, et$0, e.e$'ta#&! !

e(/e't! /el!( t*#!( &e 8ala0

LILPFOA1H Re$!#e$e !( /!#t!( &e )'(ta e !( a5*"e#t!( <*e !( (*(te#ta"

e" 5#e!( $!"! e#te)'(ta, &eate, at'5! &e !/'#'-!, &'($*(!( /!l?t'$!(, (e"-!el'5'!(!, $a5e et$0

LILPFOA13 P!&*2' 5#e!( te.t*a'( !/'#at')!(, $!"! e(e#a(, $!"e#t4'!( e

/!(ta5e#( /aa a( e&e( (!$'a'(, e)'&e#$'a#&!, /! "e'! &e !/ea&!e(

a5*"e#tat')!( e "!&al'2a&!e(, a !/'#'-! <*e (e <*e al$a#>a0

LILPFOA1 C!"/ee#&e te.t!( &a( e(8ea( /!l't'$a, +*?&'$a e e')'#&'$at'a,

$!"! aa'.!:a(('#a&!(, ! E(tat*t! &a C'a#>a e &! A&!le($e#te, a#al'(a#&! a

!5a#'2a>-! &! te.t! 7at'5!(, '#$'(!(, $a/?t*l!( et$09, !( e$*(!( "!8!(('#t4t'$!( ea (ele>-! &! )!$a*l4'!0

PRÁTICAS INVESTIGATIVAS

LILPFOA1; Pla#e+a e a/e(e#ta e./!('>=e( !a'( (!e te"4t'$a( &')e(a(,

a&e<*a#&! a l'#5*a5e" a ('t*a>-! e($!la0

LILPFOA16 I&e#t'8'$a !( e$*(!( l'#5*?(t'$!:&'($*(')!( //'!( &a( (e<*e#$'a(&e($'t')a( e e./!('t')a(, e" 5e#e!(a &'&4t'$!:e./!('t')!(, $!"! )eete( &e

&'$'!#4'!(, te.t!( &e &')*l5a>-! $'e#t'8'$a, '#8!548'$! et$00

LILPFOA1 A#al'(a e ela!a taela( e 548'$!( /aa $!"/ee#&e e !5a#'2a 

'#8!"a>=e( &e te.t!( e./!('t')!( e" at')'&a&e( &e e(t*&! e &e /e(<*'(a0

LILPFOA1 Ela!a !te'!( /aa e#te)'(ta( e e#<*ete( (!e te"a( e" e(t*&!,

'#$l*(')e &e !*ta( 4ea( &! $!#e$'"e#t!, e &')*l5a !( e(*lta&!( (! a 8!"a &e

548'$!( !* elat'!(0

Page 7: 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

7/23/2019 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

http://slidepdf.com/reader/full/3-bncc-caderno-de-estudos-anos-finais 7/69

7

PRÁTICAS CULTURAIS DAS TECNOLOGIAS DE INFORMAÇÃO E

COMUNICAÇÃO

LILPFOA1 M!'l'2a e$*(!( "*lt'"!&a'( #a e$e/>-! e /!&*>-! &e te.t!(

/aa /lata8!"a( "*lt'"?&'a(, *t'l'2a#&! 8ea"e#ta( &e a$e((! a I#te#et0

*& '(#)EF

PRÁTICAS DA VIDA COTIDIANA

LILPFOAH Relata !al"e#te ! $!#te%&! &e e/!ta5e#( )e'$*la&a( /! "e'!(

&e $!"*#'$a>-! &')e(!( $!"! +!#al, e)'(ta, tele)'(-!, a&'! e I#te#et,&'8ee#$'a#&! '#8!"a>=e( /'#$'/a'( &e (e$*#&a'a(0

LILPFOAH1 C!"/ee#&e e /!&*2' te.t!( /*l'$'t4'!( "*lt'"!&a'(,

$!#('&ea#&! a( e(tat5'a( &e /e(*a(-! e a/el! a! $!#(*"! <*e e((e( te.t!(

"!'l'2a"0

PRÁTICAS ARTÍSTICO:LITERÁRIAS

LILPFOAHH Relata !al"e#te ! e#e&! &e te.t!( &a &a"at*5'a, e$!#(t't*'#&!

)eal"e#te a (e<*e#$'a #aat')a0

LILPFOAH3 A#al'(a te.t!( #aat')!( &a l'teat*a, $!"! e /e$a( teata'(,

$!"/ee#&e#&! a(/e$t!( ela$'!#a&!( a e($!la &e e$*(!( &e e(t'l! e

"*lt'"!&a'(0

LILPFOAH P!&*2' te.t!( #aat')!( $!e(!( e $!ee#te(, e"/e5a#&!

a&e<*a&a"e#te "a$a&!e( &e te"/!, te"/!( )ea'( e ele"e#t!( //'!( &a&e($'>-!0

LILPFOAH; C'a e e$'ta /!e"a( a*t!a'( $!#(t*?&!( a /at' &e te"4t'$a( &e

'#tee((e &!( +!)e#(, $!"! a"!, a"'2a&e, a)e#t*a(, &e(a8'!(, "*#&! )'t*al,

$!#8l't!( et$00

LILPFOAH6 Re$!#e$e, #! $!#+*#t! &a /!&*>-! /!t'$a &a l'teat*a

e#&ee>a&a a +!)e#( e ta"" &a l'teat*a a('le'a, /!e"a( <*e a/!#te" a

&'"e#(-! '"a5t'$a, #! *(! &e $!"/aa>=e(, "et48!a( e "et!#?"'a(, e /!&*2' 

/!e"a( e./l!a#&! a $!#(t*>-! &e '"a5e#( /ela /ala)a0

Page 8: 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

7/23/2019 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

http://slidepdf.com/reader/full/3-bncc-caderno-de-estudos-anos-finais 8/69

8

LILPFOAH I&e#t'8'$a e a#al'(a, e" te.t!( l'te4'!( #aat')!( e /!t'$!(,

a(/e$t!( &a e(t*t*a $!"/!('$'!#al e &! e(t'l!0

LILPFOAH C'a /!e"a( &e 5e#e!(a )a'a&!(, e./l!a#&! a(/e$t!( ta'( $!"!

'#tete.t*al'&a&e, e$*(!( l'#5*?(t'$!(, &e#te !*ta( /!((''l'&a&e(0

PRÁTICAS POLÍTICO:CIDADÃS

LILPFOAH I&e#t'8'$a a( &'8ee#te( )!2e( e" #!t'$'a( e e/!ta5e#(,

a/ee#&e#&! ! "!&! &e '#t!&*2':la( 7&'($*(! &'et!, '#&'et!90

  LILPFOAH1 M!'l'2a &'8ee#te( t'/!( &e a5*"e#t!(, $!"! e./l'$a>-!,

e.e"/l'8'$a>-!, )!2 &e a*t!'&a&e, $!"/!)a>-! $'e#t'8'$a et$0, #a /at'$'/a>-! e"

&eate( (!e /!le"a( <*e &e"a#&a" *"a (!l*>-!0LILPFOAH11 A#al'(a e$*(!( /e(*a(')!(, $!"! a a"'5*'&a&e e a /!l'((e"'a,

e" a#%#$'!( /*l'$'t4'!(, a)al'a#&! $'t'$a"e#te a( e($!la( l'#5*?(t'$!:&'($*(')a(

e" 8*#>-! &a( $!#&'>=e( &e /!&*>-!0

LILPFOAH1H P!&*2' 5e#e!(a te.t*a'( a5*"e#tat')!(, $!"! at'5! &e !/'#'-!,

$ata &! le't!, $ata aeta, e&'t!'al, e"/e5a#&! &e 8!"a a&e<*a&a !/ea>=e( &e

e8ee#$'a-! te.t*al 7a#a8'$a e $ata8'$a9 e $!#e$t')!( #a at'$*la>-! e#te a(

/ate( &! te.t!0LILPFOAH13 C!"/ee#&e te.t!( &a( e(8ea( /!l't'$a, +*?&'$a e e')'#&'$at'a,

$!"! ! C&'5! &e &e8e(a &! $!#(*"'&!, a#al'(a#&! a (ele>-! &e )e!(, "!&!(

)ea'(, l!$*>=e( )ea'(, "!&al'2a&!e(, a&)'!( et$00

PRÁTICAS INVESTIGATIVAS

LILPFOAH1 Pla#e+a e a/e(e#ta e./!('>=e( !a'( (!e te"4t'$a( ela$'!#a&a(a <*e(t=e( (!$'a'(, /!/!#&! e#$a"'#a"e#t! /aa e((a( <*e(t=e(0

LILPFOAH1; Re$!#e$e a 'ea<*'2a>-! &e t/'$!( e" te.t!(

&'&at'$!e./!('t')!(, '&e#t'8'$a#&! a ela>-! e#te a( /ate(, e (*"a'2a a(

'#8!"a>=e( #a ela!a>-! &e e(*"!( e 8'$a"e#t!(0

LILPFOAH16 Ela!a taela( e 548'$!(, !5a#'2a#&! '#8!"a>=e( e" at')'&a&e(

&e e(t*&! e &e /e(<*'(a0

LILPFOAH1 Ela!a e(*"!( e 8'$a"e#t!( &e te.t!( &'&4t'$! : e./!('t')!( e"

e(t*&! #a( )a'a( 4ea( &! $!#e$'"e#t!, '&e#t'8'$a#&! '#8!"a>=e( /'#$'/a'( e

(e$*#&a'a( #a (?#te(e0

Page 9: 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

7/23/2019 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

http://slidepdf.com/reader/full/3-bncc-caderno-de-estudos-anos-finais 9/69

9

PRÁTICAS CULTURAIS DAS TECNOLOGIAS DA INFORMAÇÃO E

COMUNICAÇÃO

LILPFOAH1 C!"/ee#&e e /!&*2' te.t!( "*lt'"!&a'(, $!"! )?&e!( &e

a#'"a>-!, /!5a"a( a&'!8#'$!( !* tele)'(')!(, at'$*la#&! &'8ee#te( "!&al'&a&e(

&e l'#5*a5e" #! *(! &a( te$#!l!5'a( &a '#8!"a>-!0

+& '(#)EF

PRÁTICAS DA VIDA COTIDIANA

LILPFOAH1 Deate te"4t'$a( elat')a( a! $!#(*"!, a /at' &a a#al'(e &e te.t!(

/*l'$'t4'!( e#&ee>a&!( a!( +!)e#(0

LILPFOAHH C!"/ee#&e e /!&*2' te.t!( /*l'$'t4'!( "*lt'"!&a'( $!" #8a(e

#!( e$*(!( l'#5*?(t'$!:&'($*(')!( <*e !/ea" #a $!#(t*>-! &e (e#t'&!( &e((e(te.t!(0

PRÁTICAS ARTÍSTICO:LITERÁRIAS

LILPFOAHH1 Relata !al"e#te ! e#e&! &e /!&*>=e( $'#e"at!548'$a( e teata'(,

e$!#(t't*'#&! !( &')e(!( /la#!( e l'#5*a5e#( <*e $!#(t't*e" a (e<*#$'a

#aat')a0

LILPFOAHHH A#al'(a a( &'8ee#te( )!2e(, ! /!#t! &e )'(ta a /at' &! <*al *"a

'(t!'a e #aa&a e !( e8e't!( &e '!#'a e" 5#e!( l'te4'!( #aat')!(, $!"!$!#t!(, $#'$a(, #!)ela(, !"a#$e( et$00

LILPFOAHH3 P!&*2' te.t!( #aat')!( $!e(!( e $!ee#te(, *t'l'2a#&! 8!$!(

#aat')!( &')e(!(, $!#8!"e ! e8e't! <*e (e <*e /!&*2' a! $!#ta *"a '(t'a,

e($e)e *"a $#'$a et$0

LILPFOAHH Re$'a e e$'ta !* teatal'2a /!e"a( e($!l'&!(, &e te"4t'$a( e

e(t'l!( &')e('8'$a&!(, e" (aa*(, (e((=e( &e /!e('a(, 8e'a( $*lt*a'(, &e#te !*t!(0

LILPFOAHH; A#al'(a /!e"a( l'&!( e e($'t!(, $!#+*5a#&! !( $!#e$'"e#t!( (!ea( &'"e#(=e( (!#!a, '"a5t'$a e (e"#t'$a, e" $!"! (!e a /!/!(ta e(tt'$a

&!( 5#e!( /!t'$!(0

LILPFOAHH6 A#al'(a a /e(e#>a &! e$*(! a '#tete.t*al'&a&e, e" te.t!(

l'te4'!( #aat')!( e /!t'$!( /a!&'a(, /a48a(e( e !*t!( t'/!( &e &'al!5! e#te

te.t!(0

LILPFOAHH C'a /!e"a(, a /at' &e !*t!( 5#e!(, te.t*al'2a#&! $!#t!(,

#!t?$'a(, /!/a5a#&a(, !a>=e(, /!)'!( et$00

PRÁTICAS POLÍTICO:CIDADÃS

Page 10: 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

7/23/2019 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

http://slidepdf.com/reader/full/3-bncc-caderno-de-estudos-anos-finais 10/69

10

LILPFOAHH C!#(t*' a5*"e#t!( e $!#ta:a5*"e#t!( a! a((*"' *"

/!('$'!#a"e#t! e a! (e $!#ta/! a !/'#'=e(, #a /at'$'/a>-! e" &eate( e5a&!(0

LILPFOAHH A#al'(a a a5*"e#ta>-! e" 5#e!( $!"! e&'t!'al, at'5! &e !/'#'-!

et$0, !(e)a#&! t'/!( &e a5*"e#t!( K $!"! e./l'$a>-!, e.e"/l'8'$a>-!, )!2 &e

a*t!'&a&e, $!"/!)a>-! $'e#t'8'$a e#te !*t!( K e$*(!( &e $!e(-! e e$*(!( &e

"!&al'2a>-!0

LILPFOAH3 P!&*2' 5#e!( te.t*a'( a5*"e#tat')!(, $!"! at'5! &e !/'#'-!,

$ata &! le't!, $ata aeta, e&'t!'al, *t'l'2a#&! &'8ee#te( t'/!( &e a5*"e#t!(0

PRÁTICAS INVESTIGATIVAS

LILPFOAH31 Pla#e+a e a/e(e#ta (e"'#4'!( (!e te"4t'$a( ela$'!#a&a( a

<*e(t=e( (!$'a'(, /!/!#&! e#$a"'#a"e#t! /aa e((a( <*e(t=e(0LILPFOAH3H A#al'(a e ela!a '#8!548'$!( /aa $!"/ee#&e e !5a#'2a 

'#8!"a>=e( e" at')'&a&e( &e e(t*&! e &e /e(<*'(a0

PRÁTICAS CULTURAIS DAS TECNOLOGIAS DE INFORMAÇÃO E

COMUNICAÇÃO

LILPFOAH33 C!"/ee#&e e /!&*2' te.t!( "*lt'"!&a'(, $!"! &!$*"e#t4'!( ee/!ta5e#( a*&'!)'(*a'(, (!e te"4t'$a( &e '#tee((e &a( $*lt*a( +*)e#'(,

at'$*la#&! &'8ee#te( "!&al'&a&e( &e l'#5*a5e"0

OBJETIVOS DE APRENDIAGEM DO COMPONENTE LÍNGUA ESTRANGEIRA

MODERNA NO ENSINO FUNDAMENTAL

,& '(#)EF

PRÁTICAS DA VIDA COTIDIANA

*e" (!* e $!" <*e" e* $!#)')! C!" <*e '&e'a( e* "e '&e#t'8'$! C!"! e !

"*#&! e" <*e e* )')!

LILE6FOA1 Pat'$'/a &e '#tea>=e( !a'( e" l?#5*a e(ta#5e'a (!e at')'&a&e(

&! &'a:a:&'a e" a*la, ta'( $!"! (a*&a>=e(, $*"/'"e#t!(, &e(/e&'&a(, !t'#a(,

(!l'$'ta>-! &e e($lae$'"e#t!, /e&'&!(, &e#te !*ta(0

Page 11: 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

7/23/2019 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

http://slidepdf.com/reader/full/3-bncc-caderno-de-estudos-anos-finais 11/69

11

LILE6FOAH Pat'$'/a &e '#tea>=e( !a'( e" l?#5*a e(ta#5e'a (!e <*e(t=e(

&e '&e#t'&a&e, a/!/'a#&!:(e &e e$*(!( l'#5*?(t'$!:&'($*(')!( /aa &e($e)e a ('

e a!( !*t!(, (*a( ela>=e( 8a"'l'ae( e &e a"'5!(0

LILE6FOA3 Pat'$'/a &e '#tea>=e( !a'( e" l?#5*a e(ta#5e'a (!e

$!#)')#$'a #a 8a"?l'a e #a $!"*#'&a&e, 5*/!( &e /ete#$'"e#t! e '&e'a( $!" <*e

(e '&e#t'8'$a, a/!/'a#&!:(e &e e$*(!( l'#5*?(t'$!:&'($*(')!( /aa e./e((a 

5!(t!(, /e8ee#$'a(, at')'&a&e( $!t'&'a#a( e a>=e( #! /e(e#te0

LILE6FOA Pat'$'/a &e '#tea>=e( !a'( e" l?#5*a e(ta#5e'a (!e ! l*5a 

!#&e (e )')e, a/!/'a#&!:(e &e e$*(!( l'#5*?(t'$!:&'($*(')!( /aa (e e8e':(e a

e(/a>!( !#&e (e $'$*la, &e($e)e#&!:!(0

LILE6FOA; Le e e($e)e e" l?#5*a e(ta#5e'a #!ta( 7a*t!9 '!548'$a( e /e8'(,'&e#t'8'$a#&! e e./e((a#&! '#8!"a>=e( /e((!a'( e ela$'!#a#&! a( &e($'>=e(

$!" "!&!( &e $!#(t't*' a( '&e#t'&a&e(0

LILE6FOA6 Le e e($e)e e" l?#5*a e(ta#5e'a te.t!( <*e !5a#'2a" !

$!t'&'a#! 7a5e#&a(, $ale#&4'!(, $!#)'te(, e$e'ta(, e5a( &e '#$a&e'a( !* +!5!(9,

a/!/'a#&!:(e &e e$*(!( l'#5*?(t'$!:&'($*(')!( /aa e./e((a $!#)'te( e

'#(t*>=e( &''5'&!( a &'8ee#te( '#tel!$*t!e(0

LILE6FOA Le e e($e)e e" l?#5*a e(ta#5e'a te.t!( <*e a/e(e#ta" a(/e$t!(5e!548'$!(, '(t'$!( e $*lt*a'( 7/a#8let!( t*?(t'$!(, "a/a(, &e#te !*t!(9,

a/!/'a#&!:(e &e e$*(!( l'#5*?(t'$!:&'($*(')!( /aa &e($e)e &'8ee#te(

l!$al'&a&e( e e)e#t!( #! /e(e#te e #! /a((a&!0

PRÁTICAS INVESTIGATIVAS

*e l?#5*a( #!( 8ala"!( *e l?#5*a( $'$*la" #! l*5a !#&e e* )')! O <*e e*

$!#e>! &e((a( l?#5*a(LILE6FOA Ve'8'$a e e$!#e$e a /e(e#>a &e "a$a( &e &'8ee#te( l?#5*a( #a

$!"*#'&a&e e" <*e (e )')e, '&e#t'8'$a#&! e e5'(ta#&! /ala)a( e e./e((=e( &e

!*ta( l?#5*a( #a( '#tea>=e( !a'( e e" te.t!( e($'t!( 7#!"e( e (!e#!"e(,

/la$a( &e *a(, /a>a(, e(taele$'"e#t!( $!"e$'a'(, 't"!( "*('$a'(, $*l'#4'a,

"!&a, e(/!te(, /*l'$'&a&e et$090

LILE6FOA Re$!#e$e a e.'(t#$'a &e )a'a( l?#5*a( #! "*#&!, '&e#t'8'$a#&!:a(

a /at' &a e($*ta e &a le't*a &e te.t!( )a'a&!( 7$a#>=e(, &e/!'"e#t!(, "e"e(,

8'l"e( et$090

Page 12: 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

7/23/2019 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

http://slidepdf.com/reader/full/3-bncc-caderno-de-estudos-anos-finais 12/69

12

LILE6FOA1 Re$!#e$e a !$!#$'a &e &'8ee#te( (!ta<*e( &! /!t*5*( e &e

!*ta( l?#5*a( #a 8ala &e /e((!a( &a $!"*#'&a&e &e &'8ee#te( !'5e#(, '&a&e( et$0,

$!#($'e#t'2a#&!:(e &a( ela>=e( e#te )a'e&a&e( l'#5*?(t'$a(, '&e#t'&a&e( e

/ete#$'"e#t!0

LILE6FOA11 Pat'$'/a &e '#tea>=e(, /! "e'! &e /e5*#ta( e e(/!(ta( e" l?#5*a

e(ta#5e'a, <*e /e"'ta" '&e#t'8'$a *(!( e (e#t'&!( &a( /ala)a( e e./e((=e(

e5'(ta&a(0

LILE6FOA1H O5a#'2a 7e" l'(ta(, <*a&!(, taela(, /(tee(, le5e#&a( e" 8'5*a(

e 8!t!(9 /ala)a( e e./e((!( e" !*ta( l?#5*a( *(a&a( e" te.t!( !a'( e e($'t!(,

ela$'!#a#&!:a( a!( (e*( ('5#'8'$a&!( e a!( $a"/!( &e at*a>-! e" <*e !$!e"0

PRÁTICAS MEDIADAS PELAS TECNOLOGIAS DE INFORMAÇÃO E

COMUNICAÇÃO

*e e$*(!( te$#!l5'$!( e* $!#e>! *a'( e* *(! e e" <*e l?#5*a( E* /!((!

a/e#&e l?#5*a( /ela I#te#et

LILE6FOA13 A/!/'a:(e &e ele"e#t!( &a( l'#5*a5e#( &a( te$#!l!5'a( &e

'#8!"a>-! e $!"*#'$a>-! e" l?#5*a e(ta#5e'a /aa 8a2e *(! &e 8ea"e#ta(

$!"! &'$'!#4'!(, ta&*t!e(, GPS, "a/a( )'t*a'(, t*t!'a'(, +!5!( e ('te(,'&e#t'8'$a#&! #!)a( /!((''l'&a&e( &e a/e#&'2a5e" e *(a#&!:a( /aa a /4t'$a &e

)!$a*l4'!, /!#*#$'a et$0

LILE6FOA1 E./e((a:(e !al"e#te !* /! e($'t! #a l?#5*a e(ta#5e'a /aa

a$e((a e *(a !( &'8ee#te( e$*(!( &a( te$#!l!5'a( &e '#8!"a>-! e

$!"*#'$a>-!, ta'( $!"! 8ala !* e($e)e *"a /ala)a /aa (e ta&*2'&a, e($e)e 

*" e#&ee>! /aa l!$al'2a:l! #! "a/a et$0

%& '(#)EF

PRÁTICAS INTERCULTURAIS

*e" e ! !*t!, e ! <*e #!( *#e C!"! $!"/ee#&! ! "e* e(/a>! e !( e(/a>!(

&e !*t!( O <*e a 5e#te $!"/at'la

LILEFOA1; E($*ta e &'2e te.t!( &a ta&'>-! !al #a l?#5*a e(ta#5e'a 7$a#>=e(,

/!e"a(, ta)a:l?#5*a(, a&')'#a(, /ale#&a(, &e#te !*t!(9, a/e$'a#&! )al!e(

e(tt'$!(, $!"/ee#&e#&! '&e'a( $e#ta'( e a/!/'a#&!:(e &e ele"e#t!( &e

/!#*#$'a, e#t!#a>-! e 't"!0

Page 13: 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

7/23/2019 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

http://slidepdf.com/reader/full/3-bncc-caderno-de-estudos-anos-finais 13/69

13

LILEFOA16 Le te.t!( l'te4'!( e" l?#5*a e(ta#5e'a 7le#&a(, "'t!(, '(t!'a( e"

<*a&'#!, &e#te !*t!(9, a/e$'a#&! )al!e( e(tt'$!( e '&e#t'8'$a#&! ele"e#t!(

$*lt*a'( <*e (e a/!.'"a" e <*e (e &'(t'#5*e"0

LILEFOA1 E($e)e e &'2e te.t!( e" l?#5*a e(ta#5e'a 7a&')'#a(, /ale#&a(,

/!e"a(, $a#>=e(9, a/!/'a#&!:(e &e e$*(!( l'#5*?(t'$!:&'($*(')!( a/!/'a&!(

a! te.t! /!&*2'&!0

PRÁTICAS POLÍTICO:CIDADÃS

*a'( (-! a( e5a( &e $!#)')#$'a e" $a(a, #a e($!la e #a $!"*#'&a&e *e" e

<*e &e$'&e A( e5a( /!&e'a" (e &'8ee#te(

LILEFOA1 Pat'$'/a &e '#tea>=e( !a'( e" l?#5*a e(ta#5e'a ela$'!#a&a( a

e5a( e a $&'5!( &e t'$a &! $!t'&'a#! 7e(/e't! a! !*t!, "!&!( &e a5', &e (e)e(t', &e 8ala et$09 e a e(!l*>-! &e ('t*a>=e(:/!le"a, a/!/'a#&!:(e &e

e$*(!( l'#5*?(t'$!:&'($*(')!( /aa a/!#ta /!le"a( e 8!"*la e5a( e

(*5e(t=e(0

LILEFOA1 Le e /!&*2' te.t!( e($'t!( e" l?#5*a e(ta#5e'a elat')!( a e5a(

e $&'5!( &e $!#&*ta &! $!t'&'a#! #!( &'8ee#te( e(/a>!( e" <*e at*a 7$!#tat!(

/e&a55'$!(, e5*la"e#t!( e($!lae(, !'e#ta>=e( /aa *"a )'&a (a*&4)el,

'#(t*>=e( /aa *"a )'&a (*(te#t4)el, &e#te !*t!(9, *(a#&! e$*(!( l'#5*?(t'$!:&'($*(')!( /aa e./e((a '#(t*>=e( e e5a( &e /at'$'/a>-!0

PRÁTICAS DO TRABALO

*a'( (-! "'#a( e(/!#(a'l'&a&e( 7e" $a(a, #a e($!la, #a $!"*#'&a&e9

LILEFOAH Pat'$'/a &e '#tea>=e( !a'( e" l?#5*a e(ta#5e'a 7e)e( elat!(,

&e/!'"e#t!(, e#te)'(ta(9 (!e (*a( e(/!#(a'l'&a&e( #!( &'8ee#te( e(/a>!( e"

<*e at*a e (*a( $!#t'*'>=e( /aa ! taal! $!let')!, a/!/'a#&!:(e &e e$*(!(l'#5*?(t'$!:&'($*(')!( /aa e./e((a ! <*e (e 8a2, (ae 8a2e e &e(e+a 8a2e0

LILEFOAH1 Le te.t!( e" l?#5*a e(ta#5e'a 7/e8'( &e /!8'(('!#a'( &e &'8ee#te(

$!#te.t!(9, '&e#t'8'$a#&! 8*#>=e( e $!#t'*'>=e( &a( &'8ee#te( at')'&a&e(0

LILEFOAHH P!&*2' te.t!( e($'t!( e" l?#5*a e(ta#5e'a 7/e8'( e le5e#&a( /aa

8!t!(9, &e($e)e#&! 8*#>=e( e $!#t'*'>=e( &e /!8'(('!#a'(, $!#('&ea#&! ! (e*

e#t!#!, e *(a#&! e$*(!( l'#5*?(t'$!:&'($*(')!( /aa a/e(e#ta e &e($e)e 

/!8'((=e(0

*& '(#)EF

Page 14: 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

7/23/2019 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

http://slidepdf.com/reader/full/3-bncc-caderno-de-estudos-anos-finais 14/69

14

PRÁTICAS DA VIDA COTIDIANA

C!"! e* ea e $!"! (!* a5!a O <*e e* <*e! /aa ! 8*t*!

LILEFOAH3 Pat'$'/a &e '#tea>=e( !a'( e" l?#5*a e(ta#5e'a (!e <*e(t=e(

ela$'!#a&a( a "*&a#>a( #a (*a )'&a e #a )'&a &e !*ta( /e((!a(, a/!/'a#&!:(e

&e e$*(!( l'#5*?(t'$!:&'($*(')!( /aa e./e((a e $!"/aa ! <*e 8e2 !* 8a2'a

<*a#&! $'a#>a $!" "!&!( &e (e e &e a5' a5!a0

LILEFOAH Le te.t!( e" l?#5*a e(ta#5e'a 7e#te)'(ta(, elat'!( &e /e(<*'(a(

&e !/'#'-! e e#<*ete(, "e"!'a(, &e#te !*t!(9 <*e elate" "*&a#>a( &e

$!"/!ta"e#t!( 5ea$'!#a'(, &e e)e#t!( a$!#te$'&!( #! /a((a&! e &e

$!"/aa>=e( $!" $!"/!ta"e#t!( !* $!(t*"e( at*a'(, '&e#t'8'$a#&! a>=e( e$!"/aa>=e(0

LILEFOAH; P!&*2' te.t!( e($'t!( e" l?#5*a e(ta#5e'a 7&e/!'"e#t!(, #!ta(

'!548'$a( e a*t!'!548'$a(, le5e#&a( /aa 8!t!(9 <*e elate" !* $!"/ae"

$aa$te?(t'$a( /e((!a'(, e)e#t!( !* $!(t*"e( #! /a((a&! e #! /e(e#te0

LILEFOAH60 Pat'$'/a &e '#tea>=e( !a'(, le e e($e)e te.t!( e" l?#5*a

e(ta#5e'a ela$'!#a&!( a (!#!(, &e(e+!( e /la#!(, *(a#&! e$*(!( l'#5*?(t'$!(

&'($*(')!( /aa e./e((a ! <*e a#te) e /la#e+a /aa (*a )'&a #! 8*t*!0

PRÁTICAS INVESTIGATIVAS

C!"! e* a/e#&! !*ta( l?#5*a( C!"! e* !5a#'2! ! $!#e$'"e#t! (!e a(

l?#5*a(

LILEFOAH C!"/ee#&e "!&!( e e(tat5'a( &e a/e#&'2a5e" &e l?#5*a( /! 

"e'! &a e($*ta, &a )'(*al'2a>-! e &a le't*a &e te.t!( e" l?#5*a e(ta#5e'a

7&e/!'"e#t!(, e#te)'(ta(, &!$*"e#t4'!(, 8'l"e( &e 8'$>-!, &e#te !*t!(9 <*etate" &e e./e'#$'a( &e a/e#&'2a5e" &e l?#5*a(0

LILEFOAH Re$!#e$e &'8ee#te( )a'e&a&e( &a l?#5*a e(ta#5e'a /! "e'! &e

te.t!( !a'( )a'a&!( 7$a#>=e(, 8'l"e(, (e'a&!(, et$09, a"/l'a#&! ! $!#e$'"e#t!

(!e a( ela>=e( e#te )a'e&a&e( l'#5*?(t'$a(, '&e#t'&a&e( e /ete#$'"e#t!(0

LILEFOAH Re5'(ta e $!"/aa 7e" l'(ta(, <*a&!(, taela(, /(tee(,

5a)a>=e( e" 4*&'! !* )?&e!9 "!&!( e e(tat5'a( &e a/e#&'2a5e" &e l?#5*a(0

PRÁTICAS MEDIADAS PELAS TECNOLOGIAS DE INFORMAÇÃO E

COMUNICAÇÃO

Page 15: 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

7/23/2019 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

http://slidepdf.com/reader/full/3-bncc-caderno-de-estudos-anos-finais 15/69

15

C!"! (e 8a2 /aa /e(<*'(a #a I#te#et C!"! (e 8a2 /aa *(a !( &a&!( &! "*#&!

)'t*al C!"! (e (ae (e *"a 8!#te e $!#8'4)el E.'(te (e5*a#>a e /')a$'&a&e #a

I#te#et

LILEFOA3 Fa2e *($a( #a I#te#et e" l?#5*a e(ta#5e'a, '&e#t'8'$a#&!

e$*(!( &e /e(<*'(a0

LILEFOA31 Le t*t!'a'(, te"!( &e (e5*a#>a e /')a$'&a&e, a/e(e#ta>=e( &e

('te( e /!ta'( et$0, e" l?#5*a e(ta#5e'a, '&e#t'8'$a#&! <*e(t=e( &e *(! e(/!#(4)el

&a( te$#!l!5'a( &e '#8!"a>-! e $!"*#'$a>-!0

LILEFOA3H B*($a e e./l!a ('te( e e&e( (!$'a'( &e 5*/!( &e '#tee((e #a

l?#5*a e(ta#5e'a, $!"/ee#&e#&! "!&!( &e #a)e5a>-! e /at'$'/a>-!,

a/!/'a#&!:(e &a te"'#!l!5'a *t'l'2a&a0LILEFOA33 P!&*2' te.t!( !a'( !* e($'t!( e" l?#5*a e(ta#5e'a 7le5e#&a( /aa

8!t!(, )eete(, 5a)a>=e( e" 4*&'! !* )?&e!9 e" /lata8!"a( aeta( !* e&e(

(!$'a'(, *(a#&! e$*(!( l'#5*?(t'$!:&'($*(')!( a/!/'a&!( a! te.t! /!&*2'&!0

+& '(#)EF

PRÁTICAS INTERCULTURAIS

O <*e $'$*la /! a<*' e /! l4 *e "*#&!( (-! e((e(LILEFOA3 E($*ta, le !* a(('(t' a te.t!( e" l?#5*a e(ta#5e'a 7$!#t!(,

$#'$a(, &!$*"e#t4'!(, e(<*ete( e /e$a( teata'(, 8'l"e( &e 8'$>-!, (e'a&!(,

$a#>=e(, &e#te !*t!(9 <*e a!&e" <*e(t=e( $*lt*a'( /a((a&a( e /e(e#te( &e

&'8ee#te( $!"*#'&a&e(, a/e$'a#&! )al!e( e(tt'$!(, $!"/ee#&e#&! '&e'a(

$e#ta'( e '&e#t'8'$a#&! (e"ela#>a( e &'8ee#>a( e" ela>-! a //'a $*lt*a0

LILEFOA3; Pat'$'/a &e '#tea>=e( !a'( e" l?#5*a e(ta#5e'a (!e "!&!( &e

)')e e /e$ee ! "*#&!, *(a#&! e$*(!( l'#5*?(t'$!:&'($*(')!( /aa &e($e)e e!/'#a (!e $!"/!ta"e#t!(, )al!e( et$0

LILEFOA36 P!&*2' te.t!( e($'t!( !* !a'( e" l?#5*a e(ta#5e'a 7$#'$a(,

$!#t!(, )'&e!$l'/e(, $*ta "eta5e#(, &e#te !*t!(9 <*e a/e(e#te" !*

e(taele>a" ela>=e( e#te a(/e$t!( &a (*a $*lt*a e &e !*ta(, *(a#&! e$*(!(

l'#5*?(t'$!:&'($*(')!( /aa &e($e)e !* #aa ('t*a>=e( e $!"/!ta"e#t!( &!

"*#&! e" <*e (e )')e0

PRÁTICAS POLÍTICO:CIDADÃS

Page 16: 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

7/23/2019 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

http://slidepdf.com/reader/full/3-bncc-caderno-de-estudos-anos-finais 16/69

16

C!"! e* "e /!('$'!#! &'a#te &e *"a (!$'e&a&e &e $!#(*"! C!"! e* "e

/!('$'!#! &'a#te &! &e(e#)!l)'"e#t! (!$'al, e$!#"'$! e $*lt*al

LILEFOA3 E($*ta, le !* a(('(t' a te.t!( e" l?#5*a e(ta#5e'a 7e/!ta5e#(,

#!t'$'a(, &!$*"e#t4'!(, /e$a( /*l'$'ta'a(, &e#te !*t!(9 ela$'!#a&!( a (!$'e&a&e

&e $!#(*"! e a! &e(e#)!l)'"e#t!, $!"/ee#&e#&! e(tat5'a( a5*"e#tat')a( e

e$*(!( /e(*a(')!(0

LILEFOA3 Le te.t!( e" l?#5*a e(ta#5e'a 7$a"/a#a( /*l'$'ta'a(, le'( e

$&'5!( &! $!#(*"'&!, &'e't!( a*t!a'(, &e#te !*t!(9 <*e tate" &e /a&=e( &e

$!#(*"!, t'$a #a /*l'$'&a&e e &e(e#)!l)'"e#t! (!$'al e" &'8ee#te( $*lt*a(,

$!"/ee#&e#&! a( '&e'a( $e#ta'( e ela$'!#a#&!:a( a )al!e( e "!&!( &e )'&a0

LILEFOA3 Pat'$'/a &e '#tea>=e( !a'( e" l?#5*a e(ta#5e'a /aa e./e((a !/'#'-! (!e &e(e#)!l)'"e#t! e(/!#(4)el, a/!/'a#&!:(e &e e$*(!( l'#5*?(t'$!

&'($*(')!( /aa e./! !/'#'-!, a5*"e#ta e $!#ta/! a5*"e#t!(0

LILEFOA P!&*2' e e#$e#a te.t!( !a'( e" l?#5*a e(ta#5e'a 7/e$a(

/*l'$'ta'a(, &eate( &e#te !*t!(9, /la#e+a#&! e *(a#&! e$*(!( l'#5*?(t'$!

&'($*(')!( &e /e(*a(-! e a/!/'a#&!:(e &e ele"e#t!( &e /!#*#$'a, e#t!#a>-! e

't"!0

LILEFOA1 Le e /!&*2' te.t!( e" l?#5*a e(ta#5e'a 7/e$a( &e $a"/a#a(/*l'$'ta'a(, /a#8let!(, le5e#&a( &e '"a5e#(, &e#te !*t!(9, *(a#&! e$*(!(

l'#5*?(t'$!:&'($*(')!( &e /e(*a(-!0

PRÁTICAS DO TRABALO

P!8'((-! e(t*&a#te Taal! e"*#ea&! !* )!l*#ta'!

LILEFOAH Pat'$'/a &e '#tea>=e( !a'( e" l?#5*a e(ta#5e'a 7elat!(,

&e/!'"e#t!(, e#te)'(ta(, &e#te !*ta(9 (!e a( e(/!#(a'l'&a&e( &! e(t*&a#te e&e &'8ee#te( /!8'((=e(, *(a#&! e$*(!( l'#5*?(t'$!:&'($*(')!( /aa &e($e)e 

at'*'>=e(0

LILEFOA3 E($*ta, le !* a(('(t' a te.t!( e" l?#5*a e(ta#5e'a 7elat!(,

&e/!'"e#t!(, e#te)'(ta(, &!$*"e#t4'!(, /e$a( &e $a"/a#a, 8'l"e( &e 8'$>-!,

&e#te !*t!(9 (!e at')'&a&e( /!8'(('!#a'(, )!l*#ta'a( e e($!lae( e" &'8ee#te(

(!$'e&a&e( e /!$a(, '&e#t'8'$a#&! &'8ee#>a( e (e"ela#>a( e ela$'!#a#&!:a( a

)al!e( e "!&!( &e )'&a0

LILEFOA P!&*2' te.t!( !a'( e e($'t!( e" l?#5*a e(ta#5e'a 7/e$a( &e

$a"/a#a, &!$*"e#t4'!(, e(<*ete(, e#te)'(ta(, &e#te !*t!(9 ela$'!#a&!( a

Page 17: 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

7/23/2019 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

http://slidepdf.com/reader/full/3-bncc-caderno-de-estudos-anos-finais 17/69

17

&'8ee#te( 8!"a( &e taal!, *(a#&! e$*(!( l'#5*?(t'$!:&'($*(')!( /aa

&e($e)e, !/'#a, /e(*a&' 7&e a$!&! $!" ! te.t! a (e /!&*2'&!90

OBJETIVOS DE APRENDIAGEM DO COMPONENTE CURRICULAR ARTE NO

ENSINO

FUNDAMENTALT

 A

'(#S F-('-S)EF . ,& '# +& '(#)EF

 ARTES VISUAIS

LIARHCOAH; A/!8*#&a ! )!$a*l4'! e ! $!#e$'"e#t! &!( ele"e#t!(

$!#(t't*t')!( e(/e$?8'$!( &a( ate( )'(*a'(0LIARHCOAH6 E./l!a &'8ee#te( "ate'a'(, '#(t*"e#t!( e e$*(!( )'(*a'( e

/l4(t'$!(, $!" '#te#$'!#al'&a&e at?(t'$a $e($e#te0

LIARHCOAH O5a#'2a ! a"'e#te /aa ! taal!, $!"/ee#&e#&! a *t'l'2a>-!

&!( "ate'a'( $!" e(/!#(a'l'&a&e e (*(te#ta'l'&a&e0

LIARHCOAH C!#e$e e a/e$'a !a( e /!&*>=e( )'(*a'( e /l4(t'$a( &e at'(ta(

l!$a'(, e5'!#a'(, #a$'!#a'( e e(ta#5e'!(0

LIARHCOAH Pla#e+a e $'a taal!( e" ate( )'(*a'(, a#al'(a#&!:!( e&'al!5a#&! (!e a (*a $'a>-!0

LIARHCOA30 P!&*2' (e#t'&!( $!" e a /at' &a( &'8ee#te( '"a5e#( e !+et!(

at?(t'$!( e $!#e$e (e*( $!#te.t!(, ela>=e( e te#(=e(0

LIARHCOA31 M!'l'2a $!#e$'"e#t!( a&<*''&!( #! /!$e((! &e e($!la'2a>-!,

&e a$!&! $!" ! 5a* &e $!"/le.'&a&e /!((?)el a!( e(t*&a#te(, #a $'a>-!, #a

8*'>-! e #a a5*"e#ta>-! (!e ate0

LIARHCOA3H E(t*&a a( &')e(a( $ate5!'2a>=e( &a ate 7ate, ate(a#at!, 8!l$l!e,&e('5# et$09, '#)e(t'5a#&!, /!le"at'2a#&! e &e($!#(t*'#&! a( 'ea<*'a( <*e

8!a" '(t!'$a"e#te e(taele$'&a( e#te ela(0

LIARHCOA33 E(t*&a a(/e$t!( '(t'$!( &a /!&*>-! at?(t'$a &a *"a#'&a&e,

/!le"at'2a#&! a( #aat')a( e*!$#t'$a( e $!#('&ea#&! ! $!#te.t! &e &'8ee#te(

(!$'e&a&e(0

LIARHCOA3 Pla#e+a taal!( /l4(t'$!( e )'(*a'(, a /at' &! //'! e/et!'!

'"a5'#4'!, &e /'#$?/'!( $!#$e't*a'( e &e /!/!('>=e( te"4t'$a(0

DANÇA

Page 18: 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

7/23/2019 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

http://slidepdf.com/reader/full/3-bncc-caderno-de-estudos-anos-finais 18/69

18

LIARHCOA3; C!#e$e e $!"/ee#&e ele"e#t!( $!#(t't*t')!( &! "!)'"e#t!

$!t'&'a#! e &! "!)'"e#t! &a#>a&! e" (e*( &'8ee#te( a(/e$t!( e(t*t*a'(,

&'#"'$!( e e./e((')!(, $!#('&ea#&! a e(t*t*a $!/!al0

LIARHCOA36 E./l!a !( &'8ee#te( ele"e#t!( $!#(t't*t')!( &a &a#>a $!"! /at'$a

at?(t'$a /el! e.e$?$'! &a l*&'$'&a&e e &a '"a5'#a>-!, a/!/'a#&!:(e &e((e(

ele"e#t!( /aa a $!#(t*>-! &e )!$a*l4'!( e e/et'!( //'!(0

LIARHCOA3 Re$!#e$e e e./e'"e#ta $!/!al"e#te !( 8at!e( &e "!)'"e#t!

te"/!, /e(!, 8l*#$'a e e(/a>! $!"! ele"e#t!( <*e, $!"'#a&!(, 5ea" a( a>=e(

$!/!a'(0

LIARHCOA3 Ut'l'2a '#$a&e'a(, +!5!( e &a#>a( $!let')a( &e &'8ee#te( "at'2e(

e(tt'$a( e $*lt*a'(, $!"! te't'! &e '#)e(t'5a>-! /aa a $'a>-! e $!"/!('>-! &e&a#>a( a*t!a'( '#&')'&*al"e#te e e" 5*/!0

LIARHCOA3 C!#e$e a( &'8ee#te( t$#'$a( e e(t'l!( &e &a#>a e (*a( &'8ee#te(

$!/!e'&a&e( at'$*la#&!:!( a (*a e./e'#$'a e $!#te.t!0

LIARHCOA F*' &'8ee#te( "a#'8e(ta>=e( &e &a#>a &a (*a e5'-!,

$!#te.t*al'2a#&!:a( e" (*a( &')e(a( "at'2e( e(tt'$a( e $*lt*a'(0

LIARHCOA1 Rela$'!#a !( &'8ee#te( (e#t'&!( e ('5#'8'$a&!( &a &a#>a $!"!

/at'$a at?(t'$a a! (e* $!#te.t! (!$'!$*lt*al0LIARHCOAH E./e'"e#ta !( &'8ee#te( ele"e#t!( 78'5*'#!, 'l*"'#a>-!, $e#4'!,

t'la (!#!a, et$09 /aa $!"/!('>-! $#'$a e" &a#>a0

TEATRO

LIARHCOA3 E.e$'ta at')'&a&e( teata'( e $!"/ee#&e ! taal! $!let')! #!(

(e*( l'"'te( e &e(a8'!( /! '#te"&'! &e &'8ee#te( "!&al'&a&e( &e '"/!)'(a>-!0

LIARHCOA C!#e$e a( &'8ee#>a( e#te ! +!5! /!+eta&!, ! +!5! &a"4t'$! e !

 +!5! teatal0LIARHCOA; C!#e$e !( "!&!( &e /!&*>-! e !( "!&!( &e !5a#'2a>-! &a

at*a>-! /!8'(('!#al e" teat!0

LIARHCOA6 E./e'"e#ta a( (!#!'&a&e(, a( 5e(t*al'&a&e( $!/!a'( e a(

)!$al'&a&e( &e "a#e'a '"a5'#at')a0 P

LIARHCOA C!"/! (e<*e#$'a $#'$a( e $aa$te'2a &'8ee#te( /e(!#a5e#(,

t'/!(, 8'5*a(, a /at' &e te.t!( &a"4t'$!(, &e "*('$a(, &e '"a5e#(, &e #aat')a(

!* &e !*t!( ele"e#t!( &a&!( !* '#)e#ta&!(0

LIARHCOA C!"*#'$a:(e /! "e'! &e 5e(t*al'&a&e( $!t'&'a#a( teatal'2a&a(0

LIARHCOA Te /a2e e" e#$e#a e(t'l!( $#'$!( &'8ee#te(0

Page 19: 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

7/23/2019 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

http://slidepdf.com/reader/full/3-bncc-caderno-de-estudos-anos-finais 19/69

19

LIARHCOA; E#$e#a (e<*e#$'a $#'$a(, '#te5a&a( a "a#'8e(ta>=e( at?(t'$!

$*lt*a'( &')e(a(0

LIARHCOA;1 E./e'"e#ta a $!"/!('>-! &e &'8ee#te( &a"at*5'a( e *t'l'2a 

&'8ee#te( e(/a>!( 7/al$! a 'tal'a#a, ae#a, (e"':ae#a, *a, /lata8!"a( et$09 /aa !

a$!#te$'"e#t! $#'$!0

LIARHCOA;H Pe(<*'(a, $!#e$e e a/e$'a ! taal! &e 5*/!( &e teat!, &e

&a"at*5!(, &e at!e( e &e &'et!e( l!$a'(, #a$'!#a'(, e(ta#5e'!(, &! /e(e#te e

&! /a((a&!0

LIARHCOA;3 C'a a$!#te$'"e#t!( $#'$!(, ela$'!#a#&! ele"e#t!( $!"!

8'5*'#!(, a&ee>!(, $e#4'!, 'l*"'#a>-!, +!5! $#'$!, ela>-! $!" ! e(/e$ta&!,

(!#!/la(t'a, te$#!l!5'a( &a $!"*#'$a>-! e '#8!"a>-! et$00MQSICA

LIARHCOA; C!#e$e a(/e$t!( t$#'$!(, e(t'l?(t'$!(, '(t'$!( e '#te/etat')!(

#a /at'$a '#(t*"e#tal 7$!#)e#$'!#al e alte#at')a9 e )!$al e" /!/!(ta( &e $'a>-!,

'#te/eta>-! e a/e$'a>-! "*('$al, '#&')'&*a'( e $!let')a(0

LIARHCOA;; C!"/ee#&e e a/!/'a:(e &e e/et'!(, $&'5!( e $!#)e#>=e(

<*e $!#(t't*e" a( e(/e$'8'$'&a&e( &a "*('$a, '&e#t'8'$a#&!:!( e" /!/!(ta( &e

$'a>-!, '#te/eta>-! e a/e$'a>-! "*('$al0LIARHCOA;6 E./e'"e#ta (!#!'&a&e(, "ate'a'( e t$#'$a( &')e(a( /aa a

$!#(t*>-! &e '#(t*"e#t!( "*('$a'(, a/e8e'>!a#&!:!( e" #?)el &e $!"/le.'&a&e

$e($e#te0

LIARHCOA; Re$!#e$e e *t'l'2a 8!#te( (!#!a( &')e('8'$a&a( e" /!/!(ta( &e

$'a>-!, '#te/eta>-! e a/e$'a>-! "*('$al0

LIARHCOA; Re$!#e$e e *t'l'2a &'8ee#te( 8!"a( &e 5a8'a "*('$al

7$!#)e#$'!#a'( e alte#at')a(9 e" /!/!(ta( &e $'a>-!, '#te/eta>-! e a/e$'a>-!0≫ LIARHCOA; E.e$'ta a a#al'(e e a $'t'$a "*('$al &e e/et!'! $!t'&'a#!, &e

!*t!( e/et'!( &a $*lt*a "*('$al a('le'a e e(ta#5e'a, e &e /!&*>=e(

//'a(, *($a#&! a '&e#t'8'$a>-! &e t$#'$a(, 8!"a(, e(t'l!( e ele"e#t!( "*('$a'(

e(/e$?8'$!(0LI

OBJETIVOS DE APRENDIAGEM DO COMPONENTE CURRICULAR EDUCAÇÃO

FÍSICA NO ENSINO FUNDAMENTALCA CONSULTA PQBLICA

/& -"# . ,& E %& '(#S)EF

Page 20: 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

7/23/2019 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

http://slidepdf.com/reader/full/3-bncc-caderno-de-estudos-anos-finais 20/69

20

ESPORTES

LIEF3COA Pat'$a, $!" a*t!#!"'a, !7(9 e(/!te7(9 e($!l'&!7(9 /aa eal'2a,

*(a#&! a'l'&a&e( t$#'$!:t4t'$a( 4('$a( &e 8!"a ele"e#ta0

LIEF3COA1 E./e'"e#ta e e$'a e(/!te( t$#'$!:$!"'#at'!(, &e "a$a e &e

$a"/! e ta$!0

LIEF3COAH F*'@&e(8*ta e a/e$'a ta#t! !7(9 e(/!te7(9 e($!l'&!7(9 /aa

/at'$a &e 8!"a a*t#!"a, $!"! a( &e"a'( "!&al'&a&e( e./e'"e#ta&a(,

/e2a#&! ! taal! $!let')! e ! /!ta5!#'("!0

LIEF3COA3 I&e#t'8'$a, &eate e *t'l'2a e(tat5'a( '#&')'&*a'( #a (!l*>-! &e

('t*a>=e( /!le"4t'$a(, ta#t! #!7(9 e(/!te7(9 e($!l'&!7(9 /aa /at'$a:l!7(9 &e

8!"a a*t#!"a, $!"! #a( "!&al'&a&e( e./e'"e#ta&a(0LIEF3COA Pat'$'/a &! e#8e#ta"e#t! &e ('t*a>=e( &e '#+*(t'>a e /e$!#$e't!

5ea&a( e@!* /e(e#te( #! $!#te.t! &a /at'$a e(/!t')a e #a /!&*>-! &e

alte#at')a( &e"!$4t'$a( /aa (*a (*/ea>-!0

LIEF3COA; I&e#t'8'$a !( ele"e#t!( t$#'$!( !* t$#'$!:t4t'$!( '#&')'&*a'( e a(

/'#$'/a'( e5a( &a( "!&al'&a&e( /at'$a&a(0

LIEF3COA6 D'(t'#5*' !( &')e(!( t'/!( &e e(/!te( e e$'a (*a( /!((''l'&a&e(

&e /4t'$a0COLIEF3COA D'8ee#$'a e(/!te &e !*ta( "a#'8e(ta>=e( &a $*lt*a $!/!al &e

"!)'"e#t!0

LIEF3COA C!"/ee#&e $'t'$a"e#te a e"e5#$'a e a( ta#(8!"a>=e(

'(t'$a( &!( (e#t'&!(, ('5#'8'$a&!( e '#tee((e( $!#(t't*t')!( &!( e(/!te(

/at'$a&!(, e" $!"! a( /!((''l'&a&e( &e e$'a:l!(0

LIEF3COA I&e#t'8'$a !( e(/!te( /at'$a&!( e !( #-! /at'$a&!( #a $!"*#'&a&e

e e8let' (!e a( $aa$te?(t'$a( &e (e*( /at'$a#te(0LIEF3COA P!/! e /!&*2' alte#at')a( /aa e./e'"e#ta e(/!te( #-!

&'(/!#?)e'( e@!* a$e((?)e'( /aa t!&!( #a $!"*#'&a&e0

EERCÍCIOS FÍSICOS

LIEF3COA1 E./e'"e#ta e /!&*2' e.e$?$'!( 8?('$!( <*e (!l'$'te" &'8ee#te(

$a/a$'&a&e( 8?('$a(0

LIEF3COAH F*'@&e(8*ta &!( e.e$?$'!( 8?('$!( e./e'"e#ta&!(0

LIEF3COA3 Pe$ee e '#te/eta a( (e#(a>=e( $!/!a'( /!)!$a&a( /ela

/at'$a &e e.e$?$'!( 8?('$!(0

Page 21: 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

7/23/2019 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

http://slidepdf.com/reader/full/3-bncc-caderno-de-estudos-anos-finais 21/69

21

LIEF3COA C!#(t*' $!let')a"e#te /!$e&'"e#t!( e #!"a( &e $!#)?)'! <*e

)'a'l'2e" a /at'$'/a>-! &e t!&!( #a /at'$a &e e.e$?$'!( 8?('$!(0

LIEF3COA; D'8ee#$'a e.e$?$'! 8?('$! &e at')'&a&e( 8?('$a( e &e !*ta(

"a#'8e(ta>=e( &a $*lt*a $!/!al &e "!)'"e#t!0

LIEF3COA6 C!"/ee#&e $'t'$a"e#te a( ta#(8!"a>=e( '(t'$a( &a(

&e"a#&a( &e at')'&a&e( 8?('$a( *t'l't4'a( e (e*( )?#$*l!( $!" a( /at'$a( $!/!a'(0

LUTAS

LIEF3COA E./e'"e#ta &'8ee#te( t'/!( &e l*ta( &a $*lt*a a('le'a 7Ca/!e'a,

U5a:U5a, L*ta Maa+!aa, &e#te !*ta(9 e eal'2a, &e 8!"a a*t#!"a, *"a &ela(0

LIEF3COA F*'@&e(8*ta &'8ee#te( t'/!( &e l*ta( &a $*lt*a a('le'a0

LIEF3COA F!"*la e(tat5'a( /aa e(!l)e &e(a8'!( e" &'8ee#te( t'/!( &el*ta( &a $*lt*a a('le'a0

LIEF3COA A#al'(a, e8let' e e(taele$e a$!&!( e" 8a)! &e ('t*a>=e( &e

 +*(t'>a, e<*'&a&e e (!l'&a'e&a&e e#te !( /at'$'/a#te( &*a#te a /at'$a &a( l*ta(

&a $*lt*a a('le'a0

LIEF3COA1 Re$!#e$e e e(/e'ta ! $!le5a $!"! !/!#e#te #! $!#te.t! &a

/at'$a &e l*ta(0

LIEF3COAH Re$!#e$e a( $aa$te?(t'$a( 7$&'5!(, 't*a'(, ele"e#t!(te$#'$!t4t'$!(, '#&*"e#t4'a, "ate'a'(, '#(tala>=e(, '#(t't*'>=e(9 &!( &'8ee#te( t'/!(

&e l*ta( &! Ba('l0

LIEF3COA3 C!"/ee#&e $'t'$a"e#te a e"e5#$'a e a( ta#(8!"a>=e(

'(t'$a( &!( (e#t'&!(, ('5#'8'$a&!( e '#tee((e( $!#(t't*t')!( &a( l*ta( &a $*lt*a

a('le'a, e" $!"! a( /!((''l'&a&e( &e e$'a:la(0

LIEF3COA I&e#t'8'$a l!$a'( &e /at'$a e )e'8'$a a( /!((''l'&a&e( &e eal'2a>-!

&a( l*ta( a/e#&'&a( #a e($!la0LIEF3COA; P!/! alte#at')a( /aa /e(e)a e )al!'2a a( l*ta( &a $*lt*a

a('le'a0

GINÁSTICA

LIEF3COA6 E./e'"e#ta e /!&*2' $!e!5a8'a( 5'#a(t'$a( '#&')'&*a'( e 5*/a'(

a /at' &e &'8ee#te( te"a( e "ate'a'(0

LIEF3COA F*'@&e(8*ta e a/e$'a a/e(e#ta>=e( 5'#a(t'$a( '#&')'&*a'( e

5*/a'(0

LIEF3COA S!l*$'!#a /!le"a( e#8e#ta&!( &*a#te a $!"/!('>-! te"4t'$a &e

$!e!5a8'a( 5'#a(t'$a(0

Page 22: 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

7/23/2019 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

http://slidepdf.com/reader/full/3-bncc-caderno-de-estudos-anos-finais 22/69

22

LIEF3COA P!&*2' a/e(e#ta>=e( 5'#a(t'$a( $!let')a( $!" a(e #!

e$!#e$'"e#t! &a( ('#5*la'&a&e( /e(e#te( #! 5*/!0

LIEF3COA1 Re$!#e$e e e8let' !( /!$e&'"e#t!( #e$e((4'!( /aa a

ela!a>-! &e a/e(e#ta>=e( &e 5'#a(t'$a 5eal a /at' &e te"a(0

LIEF3COA11 C!"/ee#&e $'t'$a"e#te a $!#e.-! e#te a 5e(t*al'&a&e e a

te"4t'$a a#*#$'a&a #a( a/e(e#ta>=e( 5'#a(t'$a(0

LIEF3COA1H P!&*2' a/e(e#ta>=e( 5'#a(t'$a( <*e /!((''l'te" e8le.-! a$e$a

&e te"a( ele)a#te( &! $!t'&'a#!0

PRÁTICAS CORPORAIS DE AVENTURA

LIEF3COA13 E./e'"e#ta &'8ee#te( /4t'$a( $!/!a'( &e a)e#t*a *a#a(0LIEF3COA1 F*'@&e(8*ta &e /4t'$a( $!/!a'( &e a)e#t*a *a#a(0

LIEF3COA1; F!"*la e(tat5'a( /aa '&e#t'8'$a !( &e(a8'!( e !( '($!( e"

eal'2a a( /at'$a( $!/!a'( &e a)e#t*a *a#a(0

LIEF3COA16 I&e#t'8'$a a( ('t*a>=e( &e '($! /e(e#te( #a( /at'$a( $!/!a'( &e

a)e#t*a *a#a( e !(e)a #!"a( &e (e5*a#>a0

LIEF3COA1 Real'2a /4t'$a( $!/!a'( &e a)e#t*a *a#a( e(/e'ta#&! !

/at'"#'! /*l'$! e "'#'"'2a#&! !( '"/a$t!( &a &e5a&a>-! a"'e#tal0LIEF3COA1 Re$!#e$e e e8let' (!e a( $aa$te?(t'$a( 7'($!(, '#(t*"e#t!(,

e<*'/a"e#t!( &e (e5*a#>a, '#&*"e#t4'a, !5a#'2a>-!9 e t'/!( &e /at'$a(

$!/!a'( *a#a(0

LIEF3COA1 C!"/ee#&e $'t'$a"e#te a( "a$a( (!$'a'(, e"e5#$'a e a(

ta#(8!"a>=e( '(t'$a( &!( (e#t'&!(, ('5#'8'$a&!( e '#tee((e( $!#(t't*t')!( &a(

/at'$a( $!/!a'( &e a)e#t*a *a#a(, e" $!"! a( /!((''l'&a&e( &e e$'a:la(0

LIEF3COA11 I&e#t'8'$a, e./l!a e a)al'a !( l!$a'( &'(/!#?)e'( #a $!"*#'&a&e/aa a eal'2a>-! &e &'8ee#te( /at'$a $!/!a'( &e a)e#t*a *a#a(0

PRÁTICAS CORPORAIS RÍTMICAS

LIEF3COA111 E./e'"e#ta e e$'a &'8ee#te( &a#>a( 8!l$l'$a( a('le'a(0

LIEF3COA11H F*'@&e(8*ta e a/e$'a &'8ee#te( &a#>a( 8!l$l'$a( a('le'a(0

LIEF3COA113 F!"*la e(tat5'a( /aa '&e#t'8'$a e eal'2a !( 't"!(, !( 5e(t!( e

a( $!e!5a8'a( &a( &a#>a( 8!l$l'$a( &! Ba('l0

Page 23: 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

7/23/2019 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

http://slidepdf.com/reader/full/3-bncc-caderno-de-estudos-anos-finais 23/69

23

LIEF3COA11 P!le"at'2a e e(taele$e a$!&!( #! *#')e(! &a( &a#>a(

8!l$l'$a( a('le'a(, !+et')a#&! a $!#(t*>-! &e '#tea>=e( e8ee#$'a&a( #a

(!l'&a'e&a&e, #a +*(t'>a, #a e<*'&a&e, e #! e(/e't! ( &'8ee#>a(0

LIEF3COA11; Re$!#e$e e e8let' (!e a( $aa$te?(t'$a( &!( &'8ee#te( 't"!(,

5e(t!(, $!e!5a8'a( e "*('$a( &a( &a#>a( &! Ba('l0

LIEF3COA116 C!"/ee#&e $'t'$a"e#te a e"e5#$'a e a( ta#(8!"a>=e(

'(t'$a( &!( (e#t'&!(, ('5#'8'$a&!( e '#tee((e( $!#(t't*t')!( &a( &a#>a( 8!l$l'$a(

a('le'a(, e" $!"! a( /!((''l'&a&e( &e e$'a:la(0

LIEF3COA11 I&e#t'8'$a e /la#e+a at')'&a&e( /aa /!"!)e a /at'$a &e &a#>a(

8!l$l'$a( a('le'a( #a $!"*#'&a&e e($!la0

0& -"# . *& E +& '(#S)EF

ESPORTES

LIEFCOA11 Pat'$a, $!" a*t!#!"'a, !7(9 e(/!te7(9 e($!l'&!7(9 /aa eal'2a 

$!" a*t!#!"'a *(a#&! a'l'&a&e( te$#'$!:tat'$a( 4('$a( &e 8!"a /!8'$'e#te, e

$!"'#a>=e( t4t'$a( e ('(te"a( &e +!5! &e 8!"a ele"e#ta0

LIEFCOA11 E./e'"e#ta e $'a@a&a/ta e(/!te( &e /e$'(-!, e&e !* /ae&e &e

e!te e &e '#)a(-!0LIEFCOA1H F*'@&e(8*ta e a/e$'a ta#t! !7(9 e(/!te7(9 e($!l'&!7(9 /aa

/at'$a &e 8!"a a*t#!"a, $!"! a( &e"a'( "!&al'&a&e( e./e'"e#ta&a(,

/e2a#&! ! taal! $!let')! e ! /!ta5!#'("!0

LIEFCOA1H1 I&e#t'8'$a, &eate e *t'l'2a e(tat5'a( '#&')'&*a'( e $!let')a( #a

(!l*>-! &e ('t*a>=e( /!le"4t'$a( e #a a"/l'a>-! &a( /!((''l'&a&e( &e

a/e#&'2a5e", ta#t! #!7(9 e(/!te7(9 e($!l'&!7(9 /aa /at'$a &e 8!"a a*t#!"a,

$!"! #a( "!&al'&a&e( e./e'"e#ta&a(0LIEFCOA1HH E#8e#ta &e 8!"a a*t#!"a ('t*a>=e( &e '#+*(t'>a e /e$!#$e't!

5ea&a( e@!* /e(e#te( #! $!#te.t! &a /at'$a e(/!t')a e #a /!&*>-! &e

alte#at')a( &e"!$4t'$a( /aa (*a (*/ea>-!0

LIEFCOA1H3 I&e#t'8'$a !( ele"e#t!( t$#'$!( !* t$#'$!:t4t'$!( '#&')'&*a'( e a(

$!"'#a>=e( &a( "!&al'&a&e( e(/!t')a( /at'$a&a(0

LIEFCOA1H D'8ee#$'a e e$!#e$e a( "!&al'&a&e( e(/!t')a( $!" a(e #!(

$'t'!( &a l!5'$a '#te#a e e$'a (*a( /!((''l'&a&e( &e /at'$a0

LIEFCOA1H; Re$!#e$e e &e(e"/e#a &'8ee#te( /a/'( e8ee#te( a! "*#&!

e(/!t')! '#(t't*$'!#al'2a&!0

Page 24: 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

7/23/2019 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

http://slidepdf.com/reader/full/3-bncc-caderno-de-estudos-anos-finais 24/69

24

LIEFCOA1H6 C!"/ee#&e $'t'$a"e#te a e"e5#$'a e a( ta#(8!"a>=e(

'(t'$a( &!( (e#t'&!(, ('5#'8'$a&!( e '#tee((e( $!#(t't*t')!( &! 8e#"e#!

e(/!t')!, e" $!"! a( /!((''l'&a&e( &e e$'a:l!(0

LIEFCOA1H I&e#t'8'$a, a)al'a e e./l!a l!$a'( &'(/!#?)e'( #a $!"*#'&a&e /aa a

/4t'$a &e e(/!te(0

LIEFCOA1H P!/! e /!&*2' alte#at')a( /aa &e(e#)!l)e /4t'$a( e(/!t')a(

#! te"/! l')e <*e a"/l'e" a /!((''l'&a&e &e /at'$'/a>-! &a $!"*#'&a&e0

EERCÍCIOS FÍSICOS

LIEFCOA1H E./e'"e#ta &'8ee#te( /!5a"a( &e e.e$?$'!( 8?('$!(0

LIEFCOA13 F*'@&e(8*ta &!( e.e$?$'!( 8?('$!( e" &'8ee#te( /!5a"a(0LIEFCOA131 Pe$ee !( &'8ee#te( "!&!( &e ela>-! $!" ! $!/! /!)!$a&! /! 

&')e(!( /!5a"a( &e e.e$?$'!( 8?('$!(0

LIEFCOA13H A&a/ta e.e$?$'!( 8?('$!( a( $!#&'>=e( &'(/!#?)e'( #! $!t'&'a#!0

LIEFCOA133 Re$!#e$e <*e !( e.e$?$'!( 8?('$!( &e)e" (e a&e<*a a(

('#5*la'&a&e( &! (*+e't!, (e" e(taele$e 'ea<*'a( e#te !( /at'$a#te(0

LIEFCOA13 Re$!#e$e e e8let' (!e a( $aa$te?(t'$a( &!( /!5a"a( &e

e.e$?$'!( 8?('$!( 7/la#e+a"e#t!, !5a#'2a>-!, "t!&!, l!$a'(, e<*'/a"e#t!( et$09,e(taele$e#&! ela>=e( $!" !( (e*( e8e't!(0

LIEFCOA13; C!"/ee#&e $'t'$a"e#te !( &'8ee#te( (e#t'&!( e '#tee((e(

at'*?&!( a!( e.e$?$'!( 8?('$!( $!#('&ea#&! a 8!"a $!"! (-! e#*#$'a&!( e"

&'8ee#te( "e'!( 7$'e#t'8'$!, "'&'4t'$!, e(/!t')! et$090

LIEFCOA136 I&e#t'8'$a, a)al'a e e./l!a l!$a'( &'(/!#?)e'( #a $!"*#'&a&e /aa a

/4t'$a &e e.e$?$'!(0

LUTASLIEFCOA13 E./e'"e#ta l*ta( &e $*ta, "&'a e l!#5a &'(ta#$'a0

LIEFCOA13 F*'@&e(8*ta e a/e$'a &'8ee#te( t'/!( &e l*ta(0

LIEFCOA13 F!"*la e(tat5'a( /aa e(!l)e &e(a8'!( e8ee#te( a!( &')e(!(

t'/!( &e l*ta(0

LIEFCOA1 A#al'(a, e8let' e e(taele$e a$!&!( e" 8a)! &e ('t*a>=e( &e

 +*(t'>a, e<*'&a&e e (!l'&a'e&a&e e#te !( /at'$'/a#te( &*a#te a /4t'$a &a( l*ta(0

LIEFCOA11 Re$!#e$e a( $aa$te?(t'$a( te$#'$!:tat'$a( &e l*ta( &e $*ta,

"&'a "e l!#5a &'(ta#$'a0

LIEFCOA1H A#al'(a a 8!"a $!"! a( "?&'a( a/e(e#ta" e '#8l*e#$'a" a( l*ta(0

Page 25: 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

7/23/2019 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

http://slidepdf.com/reader/full/3-bncc-caderno-de-estudos-anos-finais 25/69

25

LIEFCOA13 C!"/ee#&e $'t'$a"e#te a( "a$a( (!$'a'(, a e"e5#$'a e a(

ta#(8!"a>=e( '(t'$a( &!( (e#t'&!(, ('5#'8'$a&!( e '#tee((e( $!#(t't*t')!( &a(

l*ta( e ! (e* /!$e((! &e e(/!t')'2a$a!, e" $!"! a( /!((''l'&a&e( &e e$'a:la(0

LIEFCOA1 Pat'$'/a, e5'(ta e !5a#'2a at')'&a&e( &e l*ta( &e 8!"a $!let')a,

(e#&! $a/a2 &e $!#(t*' #!)a( e5a( e (*5e' !*ta( 8!"a( &e eal'2a>-! &a(

"e("a(0

LIEFCOA1;0 I&e#t'8'$a l!$a'( &e /at'$a e )e'8'$a a( /!((''l'&a&e( &e eal'2a>-!

&a( l*ta( a/e#&'&a( #a e($!la0

PRÁTICAS CORPORAIS DE AVENTURA

LIEFCOA16 E./e'"e#ta &'8ee#te( /at'$a $!/!a'( &e a)e#t*a #a #at*e2a0LIEFCOA1 F*'@&e(8*ta &e /4t'$a( $!/!a'( &e a)e#t*a #a #at*e2a0

LIEFCOA1 F!"*la e(tat5'a( /aa '&e#t'8'$a !( &e(a8'!( e !( '($!( e"

eal'2a a( /4t'$a( $!/!a'( &e a)e#t*a #a #at*e2a0

LIEFCOA1 I&e#t'8'$a a( ('t*a>=e( &e '($! /e(e#te( #a( /at'$a( $!/!a'( &e

a)e#t*a #a #at*e2a e !(e)a #!"a( &e (e5*a#>a0

LIEFCOA1; Real'2a /4t'$a( $!/!a'( &e a)e#t*a #a #at*e2a e(/e'ta#&! !

/at'"#'! #at*al e "'#'"'2a#&! !( '"/a$t!( &a &e5a&a>-! a"'e#tal0LIEFCOA1;1 Re$!#e$e e e8let' (!e a( $aa$te?(t'$a( 7'($!(, '#(t*"e#t!(,

e<*'/a"e#t!( &e (e5*a#>a '#&*"e#t4'a, !5a#'2a>-!9 e t'/!( &e /at'$a(

$!/!a'( #a #at*e2a0

LIEFCOA1;H C!"/ee#&e $'t'$a"e#te a( "a$a( (!$'a'(, e"e5#$'a e a(

ta#(8!"a>=e( '(t'$a( &!( (e#t'&!(, ('5#'8'$a&!( e '#tee((e( $!#(t't*t')!( &a(

/at'$a( $!/!a'( &e a)e#t*a #a #at*e2a, e" $!"! a( /!((''l'&a&e( &e e$'a:

la(0LIEFCOA1;3 I&e#t'8'$a, e./l!a e a)al'a !( l!$a'( &'(/!#?)e'( #a $!"*#'&a&e

/aa a eal'2a>-! &e &'8ee#te( /4t'$a( $!/!a'( &e a)e#t*a #a #at*e2a0

PRÁTICAS CORPORAIS RÍTMICAS

LIEFCOA1; E./e'"e#ta e e$'a &a#>a( t#'$a(, &e (al-! e &e *a0

LIEFCOA1;; F*'@&e(8*ta e a/e$'a &a#>a( t#'$a(, &e (al-! e &e *a0

LIEFCOA1;6 F!"*la e(tat5'a( /aa '&e#t'8'$a, a#al'(a e eal'2a !( 't"!(, !(

5e(t!( e a( $!e!5a8'a( &e &a#>a( t#'$a(, &e (al-! e &e *a0

Page 26: 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

7/23/2019 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

http://slidepdf.com/reader/full/3-bncc-caderno-de-estudos-anos-finais 26/69

26

LIEFCOA1; A#al'(a, $!"/ee#&e e e$'a $!let')a"e#te !( )al!e( /e(e#te(

#a( &a#>a( t#'$a(, &e (al-! e &e *a a /at' &e &'8ee#te( $!"/ee#(=e( &e +*(t'>a

e '5*al&a&e0

LIEFCOA1; Re$!#e$e e e8let' (!e a( $aa$te?(t'$a( &e &'8ee#te( 't"!(,

5e(t!(, $!e!5a8'a( e "*('$a( &e &a#>a( t#'$a(, &e (al-! e &e *a0

LIEFCOA1; C!"/ee#&e $'t'$a"e#te a e"e5#$'a e a( ta#(8!"a>=e(

'(t'$a( &!( (e#t'&!(, ('5#'8'$a&!( e '#tee((e( $!#(t't*t')!( &a( &a#>a( t#'$a(,

&e (al-! e &e *a, e" $!"! a( /!((''l'&a&e( &e e$'a:la(0

LIEFCOA16 I&e#t'8'$a, e./l!a e a)al'a !( l!$a'( &'(/!#?)e'( #a $!"*#'&a&e0

/aa a /at'$a &e &a#>a( t#'$a(, &e (al-! e &e *a0

OBJETIVOS DE APRENDIZAGEM DO COMPONENTE CURRICULAR

MATEMÁTICA NO ENSINO FUNDAMENTALULTA PÚBLICA

,& '(#)EF

GEOMETRIA

MTMT6FOA A((!$'a /ae( !&e#a&!( a /!#t!( &! /la#! $ate('a#!,

$!#('&ea#&! a/e#a( ! /'"e'! <*a&a#te0MTMT6FOA1 D'8ee#$'a /!l?5!#!( &e #-! /!l?5!#!(, $la(('8'$a#&!:!( $!"!

e5*lae( e #-! e5*lae(0

MTMT6FOA11 Re$!#e$e $aa$te?(t'$a( &!( <*a&'l4te!(, $la(('8'$a#&!:!( e"

ela>-! a la&!( e a #5*l!(0

MTMT6FOA1H C!#(t*' 8'5*a( /la#a( (e"ela#te( e" ('t*a>=e( &e a"/l'a>-! e

e&*>-!, e$!#e$e#&! a $!#(e)a>-! &!( #5*l!( e a /!/!$'!#al'&a&e e#te !(

la&!(, *(a#&! "ala( !* te$#!l!5'a( &'5'ta'(0

MTMT6FOA13 De(e#a eta( /aalela( e /e/e#&'$*lae(, *(a#&! '#(t*"e#t!(

&e &e(e#!0

GR'(DE1'S E MED-D'S

MTMT6FOA1 Re(!l)e e ela!a /!le"a(, (e" ! *(! &e 8!"*la(, e#)!l)e#&!

#!>=e( &e "e&'&a &e $!"/'"e#t!, 4ea 7t'#5*l!( e et#5*l!(9, "a((a,

$a/a$'&a&e, )!l*"e 7l!$!( eta#5*lae(9 e te"/eat*a, a/l'$a#&! a( ela>=e(

e#te a( *#'&a&e( &e "e&'&a "a'( *(*a'(0

Page 27: 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

7/23/2019 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

http://slidepdf.com/reader/full/3-bncc-caderno-de-estudos-anos-finais 27/69

27

MTMT6FOA1; Dete"'#a "e&'&a &e #5*l!(, $!" *(! &e ta#(8e'&! !*

te$#!l!5'a( &'5'ta'(0

MTMT6FOA16 Re$!#e$e <*e /e?"et! e 4ea (-! '#&e/e#&e#te( e &e($e)e !

<*e !$!e $!" a( "e&'&a( &! /e?"et! e &a 4ea &e *" <*a&a&! !* &e *"

et#5*l!, <*a#&! (e altea a "e&'&a &e (e*( la&!( 7e.e"/l! &!a, t'/l'$a90

ES2'23S2-' E PR#4'4-"-D'DE

MTMT6FOA1 I#&'$a a /!a'l'&a&e &e *" e)e#t! /! *" #%"e! a$'!#al 7#a

8!"a 8a$'!#a'a, &e$'"al e /e$e#t*al9 e $!"/ee#&e <*e, (e *" e./e'"e#t!

aleat'! 8! eal'2a&! $!" *" 5a#&e #*"e! &e te#tat')a(, !( e(*lta&!( !t'&!(

te#&e" a /!a'l'&a&e $al$*la&a0MTMT6FOA1 Re$!#e$e !( ele"e#t!( &e *" 548'$! &e $!l*#a(, aa( e l'#a

7e'.!(, t?t*l!, 8!#te e le5e#&a90

MTMT6FOA1 C!"/aa e '#te/eta &a&!( &e *"a /e(<*'(a <*e e#)!l)e &*a(

$ate5!'a( &e )a'4)e'(, a/e(e#ta&a( /! "e'! &e $!l*#a( a5*/a&a(0

NQMEROS E OPERAÇES

MTMT6FOA11 Cla(('8'$a #%"e!( &e &'8ee#te( "a5#'t*&e( e" /ae( e '"/ae(,

/'"!( e $!"/!(t!( e $!"/ee#&e ela>=e( e#te #%"e!( 7e./e((a( /el!(te"!( e "%lt'/l! &eWX e &')'(! &eWX e 8at! &eW9 e $'t'!( &e &')'(''l'&a&e /! H, 3,

, ;, 6, , e 10

MTMT6FOA111 I&e#t'8'$a e e5'(ta #%"e!( a$'!#a'( /!('t')!( e" (*a( &'8ee#te(

e/e(e#ta>=e(, '&e#t'8'$a#&! e<*')al#$'a( e /a((a#&! &e *"a e/e(e#ta>-! /aa

!*ta0

MTMT6FOA11H C!"/aa e !&e#a #%"e!( #at*a'( e a$'!#a'( /!('t')!(

e/e(e#ta>-! 8a$'!#a'a e &e$'"al9, ela$'!#a#&!:!( a /!#t!( #a eta #*"'$a0MTMT6FOA113 Re(!l)e e ela!a /!le"a( e#)!l)e#&! a( '&e'a( &e "%lt'/l!(,

&')'(!e(, "?#'"! "%lt'/l! $!"*", "4.'"! &')'(! $!"*"0

MTMT6FOA11 Re(!l)e e ela!a /!le"a(, e#)!l)e#&! a( <*at! !/ea>=e(

8*#&a"e#ta'(, $!" (e*( &'8ee#te( ('5#'8'$a&!(, $!" #%"e!( #at*a'(, '#$l*(')e

$!" ! *(! &e $al$*l! "e#tal, &e e(t'"at')a( e &a $al$*la&!a0

MTMT6FOA11; C!"/ee#&e a( '&e'a( &e /!te#$'a>-! e &e a'2 <*a&a&a e (*a(

e/e(e#ta>=e(0

MTMT6FOA116 E(t'"a <*a#t'&a&e( e ae&!#&a #%"e!( /aa a /!te#$'a &e 1

"a'( /.'"a0

Page 28: 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

7/23/2019 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

http://slidepdf.com/reader/full/3-bncc-caderno-de-estudos-anos-finais 28/69

28

MTMT6FOA11 Re(!l)e e ela!a /!le"a( $!" #%"e!( a$'!#a'( /!('t')!( e"

(*a( &'8ee#te( e/e(e#ta>=e( 78a$'!#a'a(, &e$'"a'(, /e$e#t*a'(9, e#)!l)e#&! a(

!/ea>=e( &e a&'>-! e (*ta>-!, &e "*lt'/l'$a>-! e &')'(-! $!" "*lt'/l'$a&! e

&')'(! #at*a'(, '#$l*(')e $!" ! *(! &e $al$*l! "e#tal, &e e(t'"at')a( e &a

$al$*la&!a0

5"GE4R' E F6(78ES

MTMT6FOA11 De($e)e ! <*e !$!e $!" *"a '5*al&a&e, a! (e a&'$'!#a,

(*ta', "*lt'/l'$a !* &')'&' (e*( "e"!( /! *" "e("! #*"e!0

MTMT6FOA11 Re(!l)e e ela!a /!le"a(, e#)!l)e#&! e<*a>=e( &! 1! 5a* &!

t'/! a.Y Z $, #! $!#+*#t! &!( #%"e!( #at*a'(, /! "e'! &e te#tat')a !* /el!/'#$'/'! &a '5*al&a&e0

MTMT6FOA1H Re(!l)e /!le"a( <*e e#)!l)a" )a'a>-! &e /!/!$'!#al'&a&e

&'eta e#te &*a( 5a#&e2a(, '#$l*'#&! e($ala( e" /la#ta( e "a/a(0

MTMT6FOA1H1 Re(!l)e /!le"a(, e#)!l)e#&! a /at'la &e *"a <*a#t'&a&e e"

/ate( &e('5*a'( 7e.e"/l! J!a!, S'l)'a e A#a te" +*#t!( 36 8'5*'#a(0 Se J!a! te"

! &!! &e 8'5*'#a( &e S'l)'a e A#a te" ! t'/l! &e 8'5*'#a( &e S'l)'a, <*a#ta(

8'5*'#a( te" $a&a *"90

7º ANO/EFEF

GEOMETRIA

MTMTFOA1HH A((!$'a /ae( !&e#a&!( a /!#t!( &! /la#! $ate('a#! e

e/e(e#ta t'#5*l!( e <*a&'l4te!(, $!#e$e#&!:(e a( $!!&e#a&a( &e (e*(

)t'$e(0

MTMTFOA1H3 C!#(t*' $'$*#8e#$'a(, *t'l'2a#&! $!"/a((!, e$!#e$e#&!:a($!"! l*5a 5e!"t'$!0

MTMTFOA1H Re$!#e$e e $!#(t*' 8'5*a( !t'&a( /! ('"et'a &e ta#(la>-!,

!ta>-! e e8le.-!, *(a#&! '#(t*"e#t!( &e &e(e#! !* te$#!l!5'a( &'5'ta'(0

MTMTFOA1H; C!#(t*' t'#5*l!(, *(a#&! 5*a e $!"/a((!, e$!#e$e#&! <*e

a (!"a &a( "e&'&a( &!( #5*l!( '#te#!( &e *" t'a#5*l! e 1[ e a $!#&'>-! &e

e.'(t#$'a &! t'a#5*l! <*a#t! a "e&'&a &!( la&!(0

MTMTFOA1H6 C!"/ee#&e ela>=e( e#te #5*l!( 7$!"/le"e#tae(,

(*/le"e#tae( e !/!(t!( /el! )t'$e9 e e#te #5*l!( '#te#!( e e.te#!( &e

/!l?5!#!(0

Page 29: 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

7/23/2019 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

http://slidepdf.com/reader/full/3-bncc-caderno-de-estudos-anos-finais 29/69

29

GR'(DE1'S E MED-D'S

MTMTFOA1H Re(!l)e e ela!a /!le"a(, e#)!l)e#&! "e&'&a &e 5a#&e2a(,

'#$l*(')e !( <*e e.'5e" a *t'l'2a>-! &e '#(t*"e#t!( &e "e&'>-! 7e.e"/l! 5*a,

e($al?"et!, te#a, ta#(8e'&!, $!#!"et!, ala#>a, te""et!, $!/! &e "e&'&a9,

e$!#e$e#&! <*e t!&a "e&'&a e a/!.'"a&a0

MTMTFOA1H A((!$'a ! l't! a! &e$?"et! $*'$!, e$!#e$e#&! <*e 1 l't!(

$!e(/!#&e" a! "et! $*'$!0

MTMTFOA1H C!"/ee#&e a #!>-! &e e<*')al#$'a e#te 4ea( &e 8'5*a(

/la#a(, $!"/aa#&!:a( /! "e'! &a $!"/!('>-! e &e$!"/!('>-! &e 8'5*a(0

MTMTFOA13 Re(!l)e e ela!a /!le"a(, e#)!l)e#&! ! $!"/'"e#t! &a$'$*#8e#$'a0

ES2'23S2-' E PR#4'4-"-D'DE

MTMTFOA131 C!"/ee#&e ! ('5#'8'$a&! &e te"!( $!"! aleat!'e&a&e, e(/a>!

a"!(tal, e(*lta&!( 8a)!4)e'(, /!a'l'&a&e, te#tat')a(, e./e'"e#t!(

e<*'/!)4)e'(, &e#te !*t!(0

MTMTFOA13H Pla#e+a e./e'"e#t!( aleat'!( !* ('"*la>=e(, e(t'"a /!a'l'&a&e( e $!"/ee#&e /!a'l'&a&e( !t'&a( /! "e'! &e 8e<*#$'a0

MTMTFOA133 C!"/ee#&e ! ('5#'8'$a&! &e "e&'a $!"! *" '#&'$a&! &a

te#&#$'a &e *"a /e(<*'(a, $al$*la#&! (e* )al! e ela$'!#a#&!, '#t*'t')a"e#te,

$!" )a'a'l'&a&e &!( &a&!( 7&!'( $!#+*#t!( &e &a&!( /!&e" te a "e("a "e&'a e

(ee" &'(t'*?&!( $!" a"/l't*&e( &'8ee#te(90

MTMTFOA13 Re$!#e$e !( ele"e#t!( &e *" 548'$! &e $!l*#a(, aa( e l'#a

7e'.!(, e($ala(, t't*l!, 8!#te e le5e#&a90MTMTFOA13; C!"/aa e '#te/eta &a&!( a/e(e#ta&!( e" 548'$! &e (et!e(,

e$!#e$e#&! a a&e<*a>-! &e (e* *(!, e $!#(t*':l!( a /at' &e &a&!( $!leta&!(0

(9MER#S E #PER'78ES

MTMTFOA136 Re$!#e$e ! ('(te"a &e #*"ea>-! &e$'"al $!"! ! <*e

/e)ale$e* #! "*#&! !$'&e#tal, &e(ta$a (e"ela#>a( e &'8ee#>a( $!" !*t!(

('(te"a( e '&e#t'8'$a (*a( /'#$'/a'( $aa$te?(t'$a( 7a(e, *#'&a&e &e $!#ta5e",

)al! /!('$'!#al e 8*#>-! &! 2e!9, *t'l'2a#&! a $!"/!('>-! e &e$!"/!('>-! &e

Page 30: 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

7/23/2019 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

http://slidepdf.com/reader/full/3-bncc-caderno-de-estudos-anos-finais 30/69

30

#%"e!( #at*a'( #a 8!"a /!l'#!"'al 7e.e"/l! 3; Z . 13 Y 3 . 1H Y ; . 11

Y . 190

MTMTFOA13 C!"/ee#&e e *t'l'2a a /!te#$'a>-! e a a&'$'a>-!, a ela>-!

e#te ela( e (*a( /!/'e&a&e( !/eat'a(0

MTMTFOA13 C!"/ee#&e 8a>-! a((!$'a&a a( '&e'a( &e /ate( &e '#te'!(,

<*!$'e#te, a2-! e !/ea&!, '&e#t'8'$a#&! e5'(t!( '5*a'( !* e<*')ale#te( /aa

('5#'8'$a&!( &'8ee#te(0

MTMTFOA13 C!"/ee#&e e *t'l'2a #%"e!( #e5at')!( 7'#te'!( e a$'!#a'(90

MTMTFOA1 C!"/aa e !&e#a #%"e!( '#te'!( e a$'!#a'( /!('t')!( e

#e5at')!( 7e/e(e#ta>-! 8a$'!#a'a, &e$'"al, e" 8!"a &e /!te#$'a( $!" e./!e#te

'#te'!9, ela$'!#a#&! a /!#t!( #a eta #*"'$a0MTMTFOA11 Re(!l)e e ela!a /!le"a(, e#)!l)e#&! a&'>-! e (*ta>-! &e

8a>=e( $!" &e#!"'#a&!e( &'8ee#te(, /! "e'! &a e<*')al#$'a &e 8a>=e(0

MTMTFOA1H Re(!l)e e ela!a /!le"a( $!" #%"e!( #at*a'(, e#)!l)e#&!

a( '&e'a( &e "%lt'/l!(, &')'(!e( e &')'(''l'&a&e0

5"GE4R' E F6(78ES

MTMTFOA13 Re(!l)e e ela!a /!le"a( <*e e#)!l)a" )a'a>-! &e/!/!$'!#al'&a&e &'eta !* '#)e(a e#te 5a#&e2a(0

MTMTFOA1 Re(!l)e e<*a>=e( &! t'/! A7.9 Z B7.9, (e#&! A7.9 e B7.9

e./e((=e( /!l'#!"'a'( e&*t?)e'( a e./e((=e( &! t'/! a.Y 0

MTMTFOA1; Re(!l)e e ela!a /!le"a( <*e /!((a" (e $!#)et'&!( /aa a

l'#5*a5e" al5'$a #a 8!"a &e e<*a>=e( &! 1! 5a*0

136

*& '(#)EFGEOMETRIA

MTMTFOA16 Re$!#e$e "e&'at'2 &e *" (e5"e#t! e '((et'2 &e *" #5*l!

$!"! l*5ae( 5e!"t'$!(0

MTMTFOA1 Re$!#e$e $!#&'>=e( #e$e((4'a( e (*8'$'e#te( /aa !te 

t'#5*l!( $!#5*e#te(0

MTMTFOA1 C!#(t*', *t'l'2a#&! '#(t*"e#t!( &e &e(e#! !* te$#!l!5'a(

&'5'ta'(, "e&'at'2 &e *" (e5"e#t!, '((et'2 &e *" a#5*l!, eta( /aalela(, eta(

/e/e#&'$*lae(, #5*l!( #!t4)e'( 7[, 6[, ;[, 3[9 e /!l?5!#!( e5*lae(0

Page 31: 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

7/23/2019 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

http://slidepdf.com/reader/full/3-bncc-caderno-de-estudos-anos-finais 31/69

31

MTMTFOA1 C!#(t*' a 8'5*a <*e e(*lta &e *"a $!"/!('>-! &e

ta#(8!"a>=e( 7ta#(la>-!, e8le.-! e !ta>-!9 &e *"a 8'5*a #! /la#!0

MTMTFOA1; C!#(t*' a"/l'a>=e( !* e&*>=e( &e 8'5*a( /la#a(, *t'l'2a#&! a(

/!/'e&a&e( &a (e"ela#>a0

MTMTFOA1;1 Re$!#e$e e &e(e#a /e(/e$t')a( &e 8'5*a( e(/a$'a'(, a /at' 

&e (*a( )'(ta( !t!5!#a'(0

GR'(DE1'S E MED-D'S

MTMTFOA1;H Re(!l)e e ela!a /!le"a(, e#)!l)e#&! a 4ea &! $'$*l!0

MTMTFOA1;3 Re(!l)e e ela!a /!le"a(, e#)!l)e#&! $al$*l! &a "e&'&a &e

4ea &e 8'5*a( /!l'5!#a'(0MTMTFOA1; Re$!#e$e a $a/a$'&a&e &e a"a2e#a"e#t! &e &a&!( $!"! *"a

5a#&e2a e '&e#t'8'$a al5*"a( *#'&a&e( &e "e&'&a 7e.e"/l! \te(, <*'l!\te(,

"e5a\te( e 5'5a\te(90

ES2'23S2-' E PR#4'4-"-D'DE

MTMTFOA1;; C!#(t*' ! e(/a>! a"!(tal &e e./e'"e#t!(, *t'l'2a#&! ! /'#$?/'!

"*lt'/l'$at')! e '#&'$a a /!a'l'&a&e &e *" e)e#t! /! "e'! &e *"a a2-!,)e'8'$a#&! <*e a (!"a &a( /!a'l'&a&e( &e t!&!( !( e(*lta&!( '#&')'&*a'( e '5*al

a 10

MTMTFOA1;6 Le e '#te/eta &a&!( e./e((!( e" 548'$!( 7$!l*#a(, (et!e(,

'(t!5a"a( e /!l?5!#!( &e 8e<*#$'a90

MTMTFOA1; Ote "&'a, "!&a e "e&'a#a &!( &a&!( &e *"a /e(<*'(a,

$!"/ee#&e#&! (e*( ('5#'8'$a&!(0

(9MER#S E #PER'78ES

MTMTFOA1; Re(!l)e e ela!a /!le"a(, e#)!l)e#&! #%"e!( e" #!ta>-!

$'e#t'8'$a0

MTMTFOA1; C!"/ee#&e a ela>-! e#te /!te#$'a>-! e a&'$'a>-! e e8et*a 

$4l$*l!( $!" /!te#$'a( &e e./!e#te( '#te'!( #e5at')!( !* 8a$'!#4'!(0

MTMTFOA16 Re(!l)e e ela!a /!le"a(, e#)!l)e#&! !/ea>=e( $!" 8a>=e(0

MTMTFOA161 C!"/aa e !&e#a #%"e!( a$'!#a'(, ela$'!#a#&!:!( a /!#t!(

#a eta #*"'$a0

Page 32: 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

7/23/2019 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

http://slidepdf.com/reader/full/3-bncc-caderno-de-estudos-anos-finais 32/69

32

MTMTFOA16H Re(!l)e e ela!a /!le"a( &e $!#ta5e" <*e e#)!l)a" !

/'#$?/'! "*lt'/l'$at')!, /! "e'! &e &'a5a"a &e a)!e, taela( e e(<*e"a(0

MTMTFOA163 Re(!l)e e ela!a /!le"a(, e#)!l)e#&! /!$e#ta5e", '#$l*'#&!

a '&e'a &e +*!( ('"/le( e &ete"'#a>-! &e ta.a /e$e#t*al, $!" !* (e" te$#!l!5'a(

&'5'ta'(0

5"GE4R' E F6(78ES

MTMTFOA16 Re(!l)e e ela!a /!le"a( $*+a( $!#)e(=e( /aa a l'#5*a5e"

al5'$a e(*lte" e" ('(te"a( &e e<*a>=e( l'#eae( &! 1! 5a* $!" &*a(

)a'4)e'(0

MTMTFOA16; De(e#)!l)e /!&*t!( &e '#"'!( &! t'/! 7. ] \9H e 7. Y \907. K \9,  

&e($e)e#&! *" /!$e((! /at'$! /aa !te#>-! &! e(*lta&!0

MTMTFOA166 Re(!l)e e ela!a /!le"a( <*e e#)!l)a" e<*a>=e( &! H! 5a*

&! t'/! a.H Z $ e 7. ] 9H Z $0  

MTMTFOA16 Re(!l)e /!le"a( $*+a $!#)e(-! (e+a *"a '#e<*a>-! &! 1! 5a*

&! t'/! a. Y ^ $ !* a. Y _ $, e/e(e#ta#&! ! $!#+*#t! (!l*>-! #a eta #*"'$a0

+& '(#)EFGEOMETRIA

MTMTFOA16 Re$!#e$e a$!(, #5*l! $e#tal e a#5*l! '#($'t! #a

$'$*#8e#$'a, e(taele$e#&! a ela>-! e#te ele(0

MTMTFOA16 Re$!#e$e a( $!#&'>=e( #e$e((4'a( e (*8'$'e#te( /aa !te 

t'#5*l!( (e"ela#te( e *t'l'2a a (e"ela#>a &e t'#5*l!( /aa e(taele$e a(

ela>=e( "t'$a( #! t'a#5*l! et#5*l! e a( a2!e( t'5!#!"t'$a(0

MTMTFOA1 I&e#t'8'$a $!#&'>=e( &e '#($'>-! e $'$*#($'>-! &e /!l?5!#!( e"*"a $'$*#8e#$'a, '#$l*(')e /! "e'! &e te$#!l!5'a( &'5'ta'(0

MTMTFOA11 C!"/ee#&e a( ela>=e( e#te !( #5*l!( 8!"a&!( /! eta(

/aalela( $!ta&a( /! *"a ta#()e(al0

MTMTFOA1H Dete"'#a a &'(ta#$'a e#te &!'( /!#t!( <*a'(<*e e ! /!#t! "&'!

&e *" (e5"e#t! &e eta l!$al'2a&! #! /la#! $ate('a#!, (e" ! *(! &e 8!"*la(0

GR'(DE1'S E MED-D'S

Page 33: 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

7/23/2019 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

http://slidepdf.com/reader/full/3-bncc-caderno-de-estudos-anos-finais 33/69

33

MTMTFOA13 C!"/ee#&e a a2-! &e (e"ela#>a #a e(!l*>-! &e /!le"a(,

e#)!l)e#&! ! $4l$*l! &a "e&'&a &e 4ea e &e /e?"et! &e 8'5*a( /la#a(

(e"ela#te(0

MTMTFOA1 Re$!#e$e 5a#&e2a( $!"/!(ta(, &ete"'#a&a( /ela a2-! !*

/el! /!&*t! &e &*a( !*ta( )el!$'&a&e 7"@(X `"@9, a$elea>-! 7"@(H9, &e#('&a&e

75@$"3X /e((!a(@`"H9 e /!te#$'a 7b90

MTMTFOA1; C!"/ee#&e !( ('(te"a( &e "e&'&a, &'8ee#te( #!ta>=e(

7/!te#$'a( &e$'"a'( e #-! &e$'"a'(9, '#$l*'#&! *#'&a&e( &e "e&'&a( "*'t!

/e<*e#a( 7e.e"/l! #a#!, "'$!9 e "*'t! 5a#&e( 7e.e"/l! a#!( l*290

MTMTFOA16 Re$!#e$e a $a/a$'&a&e &e a"a2e#a"e#t! &e &a&!( $!"! *"a

5a#&e2a e '&e#t'8'$a *#'&a&e( &e "e&'&a 7e.e"/l! \te(, <*'l!\te(, "e5a\te(,5'5a\te( e tea\te(90

ES2'23S2-' E PR#4'4-"-D'DE

MTMTFOA1 E($!le e $!#(t*' ! 548'$! "a'( a&e<*a&! 7$!l*#a(, (et!e(,

l'#a(, '(t!5a"a( e /!l?5!#!( &e 8e<*#$'a9 /aa a/e(e#ta *" &ete"'#a&!

$!#+*#t! &e &a&!(, &e(ta$a#&! a(/e$t!( $!"! a( "e&'&a( &e te#&#$'a $e#tal,

$!" !* (e" ! *(! &e te$#!l!5'a( &'5'ta'(0MTMTFOA1 C!"/ee#&e e *(a te"!( $!"! 8e<*#$'a a(!l*ta e elat')a,

a"!(ta &e *"a /!/*la>-!, /aa '#te/eta '#8!"a>=e( !* $!leta &a&!(0

MTMTFOA1 C!"/ee#&e a $!#)e#'#$'a &! a5*/a"e#t! &e &a&!( e ela!a 

*"a taela &e 8e<*#$'a(, *t'l'2a#&! '#te)al!( &e $la((e(0

(9MER#S E #PER'78ES

MTMTFOA1 Re$!#e$e, $!"/aa e !&e#a #%"e!( ea'(, $!" a/!'! #aela>-! $!" /!#t!( #a eta #*"'$a0

MTMTFOA1H C!"/ee#&e e e8et*a $4l$*l!( $!" #%"e!( ea'(, '#$l*(')e

/!te#$'a( $!" e./!e#te( #e5at')!( e 8a$'!#4'!(0

MTMTFOA13 Re(!l)e e ela!a /!le"a( $!" #%"e!( ea'(, '#$l*(')e e"

#!ta>-! $'e#t'8'$a, e#)!l)e#&! &'8ee#te( !/ea>=e(0

MTMTFOA1 Re(!l)e e ela!a /!le"a(, e#)!l)e#&! $al$*l! &e

/!$e#ta5e", /!$e#ta5e" &e /!$e#ta5e", +*!(, &e($!#t!( e a$($'"!(,

ela$'!#a#&! e/e(e#ta>-! /e$e#t*al e &e$'"al, $!" e (e" ! *(! &e te$#!l!5'a(

&'5'ta'(0

Page 34: 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

7/23/2019 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

http://slidepdf.com/reader/full/3-bncc-caderno-de-estudos-anos-finais 34/69

34

5"GE4R' E F6(78ES

MTMTFOA1; A((!$'a *"a e<*a>-! l'#ea &e 1! 5a* $!" &*a( )a'4)e'( a *"a

eta #! /la#! $ate('a#! e ela$'!#a a (!l*>-! &e ('(te"a( &e &*a( e<*a>=e( &! 1c

5a* $!" &*a( )a'4)e'( a (*a e/e(e#ta>-! 5e!"t'$a0

MTMTFOA16 Re(!l)e /!le"a( <*e e#)!l)a" ('(te"a( &e &*a( e<*a>=e(

l'#eae( &! 1! 5a* $!" &*a( )a'4)e'(0

MTMTFOA1 Re(!l)e /!le"a( <*e e#)!l)a" ela>=e( e#te 5a#&e2a(,

'#$l*(')e &e /!/!$'!#al'&a&e &'eta e '#)e(a0

MTMTFOA1 C!"/ee#&e 8*#>-! $!"! *" t'/! &e ela>-! &e &e/e#&#$'a

e#te &*a( )a'4)e'(, <*e /!&e (e e/e(e#ta&a 5a8'$a"e#te0MTMTFOA1 De(e#)!l)e /!&*t!( &e '#"'!( &! t'/! 7. ] \9H, 7. Y \907. K \9 e  

7. Y a907. Y 9, &e($e)e#&! *" /!$e((! /aa !te#>-! &! e(*lta&!0

MTMTFOA10 Fat!a e./e((=e( &! H! 5a*, e$!e#&! a!( /!&*t!( &e

'#"'!(0

MTMTFOA11 Re(!l)e e ela!a /!le"a(, e#)!l)e#&! e<*a>=e( &! H! 5a*

<*e /!((a" (e e&*2'&a( /! 8at!a>-! a a.H Z $X 7a. Y 9H Z e 7. Y a907. Y 9 Z

0UNIDADES DE CONHECIMENTO E OBJETIVOS DE APRENDIA!EM DO

COMPONENTE CURRICULAR CI"NCIAS NO ENSINO #UNDAMENTAL

,&'(#)EF

UCH d AMBIENTES, RECURSOS E RESPONSABILIDADES CONECIMENTO

CONCEITUAL

CNCN6FOA1 Re$!#e$e &'8ee#te( e$!(('(te"a( a<*4t'$!( e tee(te(,

E.e"/l! De($'>-! &e '!"a( tee(te $!"! a $aat'#5a e ! $ea&!, a "ata

atl#t'$aX &e($'>-! &e '!"a( a<*4t'$!( $!"! "a#5*e2a'( e e(t'#5a(0

CNCN6FOAH Rela$'!#a !( $!"/!ta"e#t!( e a( e(t*t*a( &e a&a/ta>-! &a(

e(/$'e( $!" !( a"'e#te( e" <*e )')e" e (e &e(e#)!l)e"0

E.e"/l! De($'>-! &e e(t*t*a( &e a&a/ta>-! $!"! !( e(/'#!( e" l'"!e'!(0

CNCN6FOA3 Re$!#e$e a '"/!t#$'a &a a5*a /aa !( (ee( )')!( e (*a(

P!/'e&a&e( e(/e$?8'$a(0

E.e"/l! Re$!#e$'"e#t! &a a>-! &a 45*a $!"! e5*la&! &e te"/eat*a,

$!#t'*'#&! /aa )a'a>-! &a te"/eat*a a"'e#te e#te ! &'a e #!'te0

Page 35: 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

7/23/2019 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

http://slidepdf.com/reader/full/3-bncc-caderno-de-estudos-anos-finais 35/69

35

CNCN6FOA C!"/ee#&e a $!"/!('>-! &! (!l! e (*a $!#(e)a>-!0

E.e"/l! E./l'$a>-! &e t$#'$a( &e $!#(e)a>-! &!( (!l!(, $!"! /la#ta>-! e"

$*)a &e #?)el, !ta>-! &e $*lt*a e &e /a(ta5e", $!e>-! &! (!l!, a&*a>-! )e&e0

#(2E:26'"-1'7;# <-S2=R-'> S#-'" E 6"26R'"

CNCN6FOA; C!#e$e a e($ala 5e!l5'$a &! te"/!, a '(t'a e)!l*t')a &a(

e(/$'e( e (*a( $aa$te?(t'$a( a"'e#ta'(0

E.e"/l! I&e#t'8'$a>-! #a e($ala 5e!l5'$a &e te"/! &! (*5'"e#t! &e /e'.e( e &e

a#'"a'( "a"?8e!(0

CNCN6FOA I&e#t'8'$a altea>=e( /!)!$a&a( #! $a"/!, a /at' &a $e5a&a &e

#!)a( te$#!l!5'a( e e$!#e$e a &'8ee#>a e#te "!&!( &e /!&*>-!0E.e"/l! Re$!#e$'"e#t! &a( altea>=e( #! "*#&! &! taal! e #!( /!$e((!( &e

/!&*>-! &! $a"/!, &e($e)e#&! !( "!&!( &e /!&*>-! &a a5'$*lt*a 8a"'l'a e !

a5!#e5$'! ela$'!#a#&! $!" 8at!e( e$!#"'$!, $*lt*al e (!$'al0

PR#ESS#S E PR52-'S DE -(?ES2-G'7;#

CNCN6FOA Caa$te'2a *" a"'e#te #at*al e" <*e !*)e a>-! *"a#a e

'&e#t'8'$a a( $aa$te?(t'$a( &e *" a"'e#te (*(te#t4)el e #-! (*(te#t4)el0E.e"/l! De($'>-! &e *" a"'e#te /.'"! 7a'!, $'&a&e, e(ta&!9, !#&e (e

!(e)!* *"a "*&a#>a /!)!$a&a /! a>-! &! !"e", <*a'( a( $a*(a( e

$!#(e<*#$'a( &a a>-!, e#)!l)e#&! 8at!e( (!$'al, $*lt*al e e$!#"'$!, "!(ta#&!

!( a(/e$t!( <*e $aa$te'2a" *" a"'e#te (*(te#t4)el, $!"! ! "a#e+! &e

/la#ta>=e(0

"-(G6'GE(SCNCN6FOA Re/e(e#ta 8at!( e '&e'a(, 8a2e#&! a((!$'a>=e( (!e a(

"*&a#>a( &! "e'! a"'e#te ela$'!#a&a( a a>-! &! !"e" e !( a(/e$t!( (!$'al,

$*lt*al e e$!#"'$!0

E.e"/l! 1 Ta*la>-! &e &a&!( $!leta&!( &e /e(<*'(a 'l'!548'$a e &e $a"/!,

e5'(t! e /!&*>-! &e elat'!( <*e e./!#a" !( e(*lta&!( &a( ('t*a>=e(

/!le"a(0 E.e"/l! H Re/e(e#ta>-!, /! "e'! &e 548'$!( !* /a'#'(, &e &a&!(

<*e $aa$te'2a" *" a"'e#te (*(te#t4)el !* #-! (*(te#t4)el0

60 @ 2ERR'A #(S2-26-7;# E M#?-ME(2#

Page 36: 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

7/23/2019 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

http://slidepdf.com/reader/full/3-bncc-caderno-de-estudos-anos-finais 36/69

36

CONECIMENTO CONCEITUAL

CNCN6FOA C!"/ee#&e a Tea $!"! $!/! $("'$!, (*a 8!"a ae&!#&a&a

e ata>-! 5a)'ta$'!#al0

E.e"/l! A/e(e#ta>-!, #! 5l!! tee(te, &! /a/el &a ata>-! 5a)'ta$'!#al e &a

/!('>-! elat')a &e (ee( e !+et!( #a (*/e8?$'e tee(te0

CNCN6FOA1 C!"/ee#&e !( "!)'"e#t!( &e !ta>-! e ta#(la>-! e (*a(

$!#(e<*#$'a(0

E.e"/l! De"!#(ta>-! &!( "!)'"e#t!( &a Tea e (*a( $!#(e<*#$'a( /aa ! &'a

e #!'te, e(ta>=e( &! a#! e '#$'&#$'a &e a&'a>-! (!la (!e a (*/e8?$'e tee(te0

#(2E:26'"-1'7;# <-S2=R-'> S#-'" E 6"26R'"CNCN6FOA11 C!"/ee#&e <*e &'8ee#te( $*lt*a( 8!"*la" $!("!)'(=e(

&'(t'#ta(0

E.e"/l! Re$!#e$'"e#t! &e &'8ee#te( le't*a( &! $* e a '"/!t#$'a &a(

$!#(tela>=e( e" &'8ee#te( $*lt*a(0

PR#ESS#S E PR52-'S DE -(?ES2-G'7;#

CNCN6FOA1H I#)e(t'5a !( "!)'"e#t!( elat')!( e#te S!l, Tea e L*a0E.e"/l! De"!#(ta>-!, /! "!&el!( !* ('"*la>=e( &'&4t'$a(, &a !ta>-! e

ta#(la>-! &a Tea, &e(ta$a#&! ! e'.! '#$l'#a&! &a Tea, e" $!"! &a( 8a(e( &a

L*a e &!( e$l'/(e( 7(!la e l*#a90

CNCN6FOA13 I#)e(t'5a a( /!('>=e( elat')a( e#te a( $!#(tela>=e(, Tea e L*a e

(*a( a/l'$a>=e( /el! !"e"0

E.e"/l! Re$!#e$'"e#t! <*e al5*"a( $!#(tela>=e( 7C*2e'! &! S*l, E($!/'-! e

'!#9 (-! *t'l'2a&a( $!"! 5*'a &e #a)e5a>-!0

"-(G6'GE(S

CNCN6FOA1 P!&*2' e(<*e"a( <*e &e"!#(te" a ta#(la>-! &a Tea e a(

e(ta$!e( &! a#! $!" &e(ta<*e /aa ! /a/el &! e'.! '#$l'#a&! &a Tea0

E.e"/l! P!&*>-! &e &e(e#!( &e"!#(tat')!( &a '"/!t#$'a &a '#$'&#$'a

/aalela &!( a'!( (!lae( #a Tea $!" (*a 8!"a e(8'$a e e'.! '#$l'#a&!0

6B @ ?-D'A #(S2-26-7;# E REPR#D67;#

CONECIMENTO CONCEITUAL

Page 37: 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

7/23/2019 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

http://slidepdf.com/reader/full/3-bncc-caderno-de-estudos-anos-finais 37/69

37

≫ CNCN6FOA1; E#te#&e a $l*la $!"! a *#'&a&e &a )'&a0

E.e"/l! C!#e$'"e#t! &a( e(t*t*a( <*e eal'2a" ta#(8!"a>=e( &e "ate'a'(

/aa !te#>-! &e al'"e#t!(

e e#e5'a, e$!#e$e#&! a &'8ee#>a 4('$a e#te a( e(t*t*a( $el*lae( &e *"

a#'"al e *" )e5etal0

CNCN6FOA16 C!"/ee#&e ! /!$e((! &a 8!t!((?#te(e, ata)( &e e/e(e#ta>-!

('"/l'8'$a&a e $la(('8'$a !( (ee( e" ela>-! a! t'/! &e al'"e#t! 7a*tt!8! !*

etet!8!90

E.e"/l! Re$!#e$'"e#t! &e <*e a( /la#ta( /!&*2e" "ate'a'( /aa (e* //'!

&e(e#)!l)'"e#t! a /at' &a a&'a>-! (!la, &e 45*a e &! 54( $a#'$!0

I&e#t'8'$a>-! &e (ee( )')!( <*e /!&*2e" (e* al'"e#t! 7/la#ta( <*e eal'2a"8!t!((?#te(e9 e !( <*e (e al'"e#ta" &e !*t!( (ee( 7a#'"a'(90

CNCN6FOA1 Re$!#e$e !( /'#$'/a'( /!$e((!( "etal'$!( e a ela>-!

al'"e#t!@e(/'a>-!0

E.e"/l! Caa$te'2a>-! &!( /!$e((!( &e e(/'a>-! $el*la ae'$a e 8a2e#&! a

ela>-! $!" a e#e5'a /!&*2'&a #a 8!t!((?#te(e e $!#(*"'&a #a e(/'a>-!,

"!(ta#&! <*e ! /!$e((! &e '#(/'a>-! e e./'a>-! &e/e#&e &e &'8ee#>a( &e

/e((-! e#te ! a"'e#te e ! '#te'! &!( /*l"=e(0CNCN6FOA1 C!#e$e a( /'#$'/a'( $aa$te?(t'$a( &!( (ee( )')!(,

$!"/ee#&e#&! (*a e/!&*>-! e &e(e#)!l)'"e#t!, (*a( &'8ee#te( 8!"a( &e

l!$!"!>-!, (*(te#ta>-!, e(/'a>-!, $'$*la>-!, e.$e>-!, &'5e(t-!0

#(2E:26'"-1'7;# <-S2=R-'> S#-'" E 6"26R'"

CNCN6FOA1 C!"/ee#&e a '"/!t#$'a &a "'$!($!/'a /aa ! e(t*&! &e

"'$!5a#'("!0E.e"/l! E#te#&'"e#t! &! *(! &a "'$!($!/'a e &a( )a#ta5e#( #! a)a#>!

$'e#t?8'$!, ata)( &e te.t!( $'e#t?8'$!(X $aa$te'2a>-! &! "'$!($/'! e )'(*al'2a>-!

&e /!t!2!4'!( #! "'$!($/'!0

PR#ESS#S E PR52-'S DE -(?ES2-G'7;#

CNCN6FOAH I&e#t'8'$a a( e(t*t*a( a#at"'$a( &!( (ee( )')!(0

E.e"/l! O(e)a>-! &e "a/a( a#at"'$!(, '&e#t'8'$a#&! (*a( /'#$'/a'(

&'8ee#>a( e 8*#>-! #! !5a#'("!0

Page 38: 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

7/23/2019 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

http://slidepdf.com/reader/full/3-bncc-caderno-de-estudos-anos-finais 38/69

38

"-(G6'GE(S

CNCN6FOAH1 Re/e(e#ta e a((!$'a '&e'a( e 8at!( ata)( &e te.t!( $'e#t?8'$!(

(!e "'$!($!/'a e (*a '"/!t#$'a0

E.e"/l! Le't*a e /!&*>-! &e (?#te(e &e te.t!( $'e#t?8'$!( ela$'!#a&!(

&e($!eta &a $l*la e a! e(t*&! &e "'$!5a#'("!0

%& '(#)EF

UC1K MATERIAIS, SUBSTfNCIAS E PROCESSOS CONECIMENTO

CONCEITUAL

CNCNFOA1 E(taele$e &'8ee#>a( e#te (*(ta#$'a e "'(t*a &e (*(ta#$'a(,

'&e#t'8'$a#&! "ate'a'( 8!"a&!( /! *"a !* /! "a'( (*(ta#$'a( e e$!#e$e#&! a'"/!t#$'a (!$'al &e((e( "ate'a'(0

E.e"/l! Ela!a>-! &e '/te(e( a e(/e't! &a $!"/!('>-! &e "ate'a'( <*e

8a2e" /ate &! $!t'&'a#! (e (-! $!#(t't*?&!( /! *"a !* "a'( &e *"a (*(t#$'a0

C!"/aa>-! &a( '/te(e( ela!a&a( $!" '#8!"a>=e( $!#t'&a( #!( t*l!( &a(

e"ala5e#( &e al5*#( "ate'a'(0 Re$!#e$'"e#t! &e <*e a "a'!'a &!( "ate'a'(

/!&*2'&!( $!"/!(ta /! )4'a( (*(t#$'a( e &a *t'l'2a>-! &e (*(t#$'a( e

"'(t*a( e" $et!( /!$e((!( '#&*(t'a'(0CNCNFOAH I&e#t'8'$a ta#(8!"a>=e( <*e !$!e" $!" "ate'a'( '"/!ta#te(

#! &'a:a:&'a &a( /e((!a(0

E.e"/l! I&e#t'8'$a>-! &a $!"*(t-! $!"! 8!#te &e e#e5'a *t'l'2a&a /aa )a'a&!(

8'#(0 C!"/ee#(-! &e /!$e((!( '#&*(t'a'( <*e e#)!l)a" "'#'!(, "eta'( e

(*(t#$'a(, $!" *(! &e 8!#te( t"'$a( a(ea&a( e" $!"*(t-!X e &e /!$e((!(

$a(e'!( &e /!&*>-! &e (a-!, $!"/aa&!( $!" '#&*(t'a'(0

#(2E:26'"-1'7;# <-S2=R-'> S#-'" E 6"26R'"

CNCNFOA3 B*($a '#8!"a>=e( (!e /!$e((!( e t$#'$a( "etal%5'$a( a!

l!#5! &a '(t!'a &a *"a#'&a&e0

E.e"/l! C!"/aa>-! &e 8!#te(, /!&*>-! e *(!( &! $!e a! l!#5! &a '(t'a0

PR#ESS#S E PR52-'S DE -(?ES2-G'7;#

CNCNFOA I#)e(t'5a, eal'2a#&! e./e'"e#t!(, "t!&!( 8?('$!( &e (e/aa>-!

e"/e5a&!( #! $!t'&'a#! e #! ('(te"a /!&*t')!0

Page 39: 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

7/23/2019 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

http://slidepdf.com/reader/full/3-bncc-caderno-de-estudos-anos-finais 39/69

39

E.e"/l! Le)a#ta"e#t! &e '#8!"a>=e( (!e /!$e((!( &e (e/aa>-! &e

'"/!t#$'a '#&*(t'al, (!$'al, e((alta#&! /!((?)e'( /!le"a( a"'e#ta'( e &e

'!((e5*a#>a a((!$'a&!(0 B*($a &e '#8!"a>-! (!e a !te#>-! &e (al &e

$!2'#a #a( (al'#a(, eal'2a#&! e./e'"e#tal"e#te a e)a/!a>-! &e *"a a"!(ta

&e 45*a &! "a e a e$'(tal'2a>-! &!( (a'( !t'&!(0 B*($a &e '#8!"a>-! (!e

/!$e((! &e 8'lta>-! *t'l'2a&!( #! tata"e#t! &e 45*a 78'lt!( &!"(t'$!(, 8'lt!( e"

*"a ETA9, $!#(t*>-! &e 8'lt!( e eal'2a e./e'"e#tal"e#te a 8'lta>-! &e 45*a( &e

'!( !* la5!(0

"-(G6'GE(S

CNCNFOA; Re/e(e#ta, /! "e'! &e e(<*e"a( e &e(e#!(, /!$e((!( &e(e/aa>-!, e ela!a C!"*#'$a>-! &e e(*lta&!( &e '#)e(t'5a>=e( e e./e'"e#t!(0

E.e"/l! Ela!a>-! &e te.t! $!#te#&! *"a &e($'>-! !* *" e(<*e"a &! /!$e((!

&e !te#>-! &e (al a /at' &a( (al'#a( e &! /!$e((! &e /*'8'$a>-! /! 

e$'(tal'2a>-!0 Ela!a>-! &e taela $!" &a&!( &! e./e'"e#t! &e e)a/!a>-! &e

*"a a"!(ta &e 45*a &! "a0

6/ @ 4EMCES2'R E S'9DECONECIMENTO CONCEITUAL

CNCNFOA1H C!"/ee#&e ! ('5#'8'$a&! &e al'"e#ta>-! (a*&4)el, ela$'!#a#&!

!( al'"e#t!( #e$e((4'!( a!( a(/e$t!( &! !" 8*#$'!#a"e#t! e &e(e#)!l)'"e#t!

$!/!al0

E.e"/l! A!&a5e" &e a(/e$t!( ela$'!#a&!( /'"'&e al'"e#ta, ela$'!#a#&!

$!" a "4 al'"e#ta>-! e !( /!le"a( &e (a%&e $a*(a&!( $!"! a#!e.'a, *l'"'a,

!e('&a&e e &'aete(0CNCNFOA13 C!"/ee#&e a '"/!t#$'a &a "a#'/*la>-! (e5*a &e al'"e#t!(0

E.e"/l! De($'>-! &!( '($!( 8?('$!(, <*?"'$!( e '!l5'$!( 7le(=e(, $!#ta"'#a>-!

/! 8*#5!(, a$t'a(, /aa('t!( e /!&*t!( <*?"'$!(90

#(2E:26'"-1'7;# <-S2=R-'> S#-'" E 6"26R'"

CNCNFOA1 E#te#&e <*e 4't!( al'"e#tae( "*&a" a! l!#5! &a '(t!'a0

E.e"/l! Pe5*#ta( a /e((!a( "a'( )ela(, a $!2'#e'a( !* 8a'$a#te( &e

al'"e#t!(, (!e ! $!"! ea 8e't! ! /e/a! &e al'"e#t!( 7*(! &e a#a &e /!$!,

Page 40: 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

7/23/2019 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

http://slidepdf.com/reader/full/3-bncc-caderno-de-estudos-anos-finais 40/69

40

l'#5*'>a 8e'ta e" $a(a, #-! e.'(t#$'a &e $et!( al'"e#t!(9, &e $!"! ea"

$!#(e)a&!( !( al'"e#t!( 7(al5a, '"e(-! e" a#a a#'"al90

PR#ESS#S E PR52-'S DE -(?ES2-G'7;#

CNCNFOA1; Rela$'!#a al5*"a( &!e#>a( $!" a &e8'$'#$'a &e $eta( )'ta"'#a(,

(a'( "'#ea'( e #*t'e#te(0

E.e"/l! B*($a &e '#8!"a>=e( (!e al5*"a( )'ta"'#a( '"/!ta#te( /aa !

!5a#'("! *"a#!, $!"! a( )'ta"'#a( A, D, E, B, C, (*a( 8*#>=e(, al'"e#t!( <*e

a( $!#t", e &!e#>a( a((!$'a&a( 8alta &e((a( )'ta"'#a( #! !5a#'("!0

"-(G6'GE(SCNCNFOA16 C!leta &a&!( e $!#(t*' taela( &e"!#(ta#&! $aa$te?(t'$a(

8*#$'!#a'( e #*t'$'!#a'( &e al'"e#t!(0

E.e"/l! Ela!a>-! &e taela &e"!#(ta#&! )al!e( 8*#$'!#a'( e #*t'$'!#a'( &!(

al'"e#t!( e#$!#ta&!( e" 8e'a( l')e(0

6, . SE(2-D#SA PEREP7;# E -(2ER'78ES

CONECIMENTO CONCEITUALCNCNFOA6 C!"/ee#&e a( '#tea>=e( <*e !$!e" e#te a( $!"*#'&a&e( e

a( /!/*la>=e( e" &'8ee#te( e(/$'e(0

E.e"/l! C!"/ee#(-! &a( ela>=e( 7'#tea>=e( e a((!$'a>=e(9 e#te '#&')?&*!( &a

"e("a e(/$'e e &e e(/$'e( &'8ee#te(, &e(ta$a#&! ela>=e( &e )'&a e"

(!$'e&a&e, "'"et'("! e $a"*8la5e"0

CNCNFOA Re$!#e$e '#(t*"e#t!( t'$!( <*e a"/l'a" a )'(-!, '&e#t'8'$a#&!

(e*( /'#$'/a'( $!"/!#e#te(0Ut'l'2a>-! &e e(<*e"a( e '"a5e#( <*e e/e(e#te" '#(t*"e#t!( t'$!( $!"! l*/a,

l*#eta, /e'($/'!, tele($/'!, "'$!($/'!, e (e*( $!"/!#e#te( /'#$'/a'(0

CNCNFOA C!"/ee#&e 8e#"e#! &e e8le.-!, &e e8a>-! e &e a(!>-! &a

l*2 e (*a ela>-! $!" a )'(-!, $!#('&ea#&! ta"" (*a '#tea>-! $!" a( $a"a&a(

'#te#a( &! !l! *"a#! e &e !*t!( "a"?8e!(0

E.e"/l! O(e)a e./e'"e#tal"e#te a '#$'&#$'a &a l*2 e" *" e(/el! e #a

(*/e8?$'e &a 45*a e e" !*t!( "ate'a'(0 Rela>-! e#te a a(!>-! e e8le.-! &a l*2

/! *" !+et! e a )'(-! <*e (e te" &e((e !+et!0

Page 41: 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

7/23/2019 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

http://slidepdf.com/reader/full/3-bncc-caderno-de-estudos-anos-finais 41/69

41

#(2E:26'"-1'7;# <-S2=R-'> S#-'" E 6"26R'"

CNCNFOA Re$!#e$e a e.'(t#$'a &e &'8ee#te( t'/!( &e a#!"al'a( &a )'(-!

e $!"/ee#&e !( /'#$?/'!( t'$!( e#)!l)'&!( #!( /!$e&'"e#t!( *t'l'2a&!( e" (*a(

$!e>=e(0

E.e"/l! E./l'$a>-! &a e(t*t*a '#te#a &! !l!, #a /e(/e$t')a &a $!"/ee#(-!

&e &'8ee#te( t'/!( &e a#!"al'a( &a )'(-! e &!( e(/e$t')!( /!$e&'"e#t!( &e

$!e>-!0

PR#ESS#S E PR52-'S DE -(?ES2-G'7;#

CNCNFOA1 Pla#e+a e $!#(t*' '#(t*"e#t!( t'$!(, $!"! /e'($/'! e $"aa

e($*a0E.e"/l! C!"/ee#(-! &!( 8e#"e#!( e /'#$?/'!( t'$!( e#)!l)'&!( #!(

e<*'/a"e#t!(0 C!#(*lta /45'#a( #a '#te#et <*e "!(ta" $!#(t*>-! &e

/e'($/'!( $a(e'!(0 C!"/ee#&e !( 8e#"e#!( t'$!( e#)!l)'&!( #!

e<*'/a"e#t!0

"-(G6'GE(S

CNCNFOA11 Ela!a e(<*e"a( <*e e/e(e#te" e(/el!(, le#te( e a'!( &el*20

E.e"/l! Re/e(e#ta>-! &a ta+et'a &a l*2 e" 8e#"e#!( &e e8le.-! e e8a>-!,

&'8ee#$'a#&! le#te( &')e5e#te( e $!#)e5e#te(0

*& '(#)EF

UC1 d MATERIAIS, SUBSTfNCIAS E PROCESSOS CONECIMENTO

CONCEITUALCNCNFOA1 Caa$te'2a *"a (*(ta#$'a /! "e'! &a( /!/'e&a&e( 8?('$a(

&e#('&a&e, /!#t! &e e*l'>-!, /!#t! &e 8*(-! e (!l*'l'&a&e0

E.e"/l! I&e#t'8'$a>-! &e &'8ee#te( "eta'( /ela "e&'&a &e &e#('&a&e 7/! 

&e(l!$a"e#t! &e )!l*"e &e 45*a9, $!"/aa#&! $!" )al!e( $!#e$'&!(X

!5a#'2a>-! &e *"a taela $!" te"/eat*a( &e 8*(-! e &e e*l'>-! e &e#('&a&e

&e (*(t#$'a( $!"! 45*a, eta#!l, a$et!#a, e.a#!, !.'5#'!, 54( $a#'$!,

#'t!5#'!, $l!et! &e (&'!, (a$a!(e, $!e, al*"?#'!, 5a8'te, et$0 7(*(t#$'a( #!

e(ta&! (l'&!, l?<*'&! e 5a(!(!9, e$!#e$'"e#t! &e &'8ee#>a( e#te !( )al!e(0

Page 42: 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

7/23/2019 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

http://slidepdf.com/reader/full/3-bncc-caderno-de-estudos-anos-finais 42/69

42

CNCNFOAH C!"/ee#&e /!$e((!( e#)!l)'&!( #a /!&*>-! &e al5*#(

$!"*(t?)e'(, e((alta#&! /!((?)e'( /!le"a( a"'e#ta'( e &e '!((e5*a#>a

a((!$'a&!(0

E.e"/l! C!"/ee#(-! &a &e(t'la>-! 8a$'!#a&a &! /etle!0 C!"/aa>-! &a

#at*e2a e &a /!&*>-! &e 5a(!l'#a $!" ! /!$e((! &e 8e"e#ta>-! &e a>%$a /aa

!te#>-! &e eta#!l e $!" ! /!$e((! &e !te#>-! &e '!54( a /at' &e e(?&*!(

'$!( e" "ate'a'( '!&e5a&4)e'( 7&e l'.=e(, &e e(5!t!(, &e e.$e"e#t!( &e

a#'"a'(90

#(2E:26'"-1'7;# <-S2=R-'> S#-'" E 6"26R'"

  CNCNFOA3 B*($a '#8!"a>=e( (!e *#'&a&e( /!&*t!a( &e $!"*(t?)e'(,'&e#t'8'$a#&! "at'a(:/'"a(, /!&*t!( e '"/a$t!( a"'e#ta'(0

E.e"/l! Real'2a>-! &e )'('ta( /e(e#$'a'( !* )'t*a'( a *#'&a&e( /!&*t!a( &e

$!"*(t?)e'(, '#&*(t'a'( !* &!"(t'$a(, )e'8'$a#&! a !'5e" &a( "at'a( /'"a(, !

/!$e((!, a"a2e#a"e#t!, $!#&'>=e( &e (e5*a#>a e '"/a$t!( a"'e#ta'( &a

/!&*>-!0

PR#ESS#S E PR52-'S DE -(?ES2-G'7;#

CNCNFOA Real'2a e./e'"e#t!( <*e &ete"'#e" &e#('&a&e, (!l*'l'&a&e,/!#t!( &e 8*(-! e &e e*l'>-!, )'(a#&! '&e#t'8'$a "ate'a'( e $aa$te'2a 

(*(ta#$'a(0

E.e"/l! P!/!('>-! &e *" e./e'"e#t! /aa '&e#t'8'$a t'/!( &e /l4(t'$! *t'l'2a#&!

a &e#('&a&e 78l*t*a>-! !* a8*#&a"e#t! &e a"!(ta( &e /l4(t'$!( e" 45*a e e"

(!l*>-! a<*!(a &e (al &e $!2'#a9X '#)e(t'5a>-! &a te"/eat*a &e e*l'>-! &a

45*a e &e *"a "'(t*a &e 45*a e $!#te#&! a>%$a0

"-(G6'GE(S

CNCNFOA; Re5'(ta, /! "e'! &e 548'$!( e taela(, &a&!( e '#8!"a>=e(

!t'&!( e" e./e'"e#t!( <*e &ete"'#e" &e#('&a&e, (!l*'l'&a&e, /!#t!( &e 8*(-!

e &e e*l'>-!, )'(a#&! '&e#t'8'$a "ate'a'( e $aa$te'2a (*(ta#$'a(0

E.e"/l! Ela!a>-! &e elat'!( (!e e./e'"e#t!( eal'2a&!(, $!#te#&!

548'$!(, taela(, e(<*e"a( e &e(e#!( e./l'$at')!(0

6/ . 4EMCES2'R E S'9DE

CONECIMENTO CONCEITUAL

Page 43: 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

7/23/2019 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

http://slidepdf.com/reader/full/3-bncc-caderno-de-estudos-anos-finais 43/69

43

CNCNFOA11 I&e#t'8'$a <*e a !$*/a>-! 'e5*la &! (!l! /!)!$a &e(a(te(

#at*a'(0

E.e"/l! I&e#t'8'$a>-! &a '"/!t#$'a &! /la#e+a"e#t! *a#!, e((alta#&! !(

/!le"a( &a( $'&a&e( $!"! a '"/e"ea'l'2a>-! &! (!l! e ! a$%"*l! &e l'.!0

CNCNFOA1H Re$!#e$e !( /'#$'/a'( /aa('ta( &! $!/!, !( )et!e( e !(

!(/e&e'!( &e "'$!5a#'("!( $a*(a&!e( &e &!e#>a(0

E.e"/l! Caa$te'2a>-! &!( /aa('ta( $!"! ! E(<*'(t!((!"!(e e a"ael-!

7)e"'#!(e( /e'5!(a(9X $!"! !$!e a '#8e(ta>-! /! $!#ta"'#a>-! &!( (!l!( e &a(

la5!a(X !( $*'&a&!( &e '5'e#e e al'"e#ta>-! <*e e)'ta" a )e"'#!(eX !( "!(<*'t!(

$a*(a&!e( &e &!e#>a(X $!#&'>=e( &e /!l'8ea>-! &!( "!(<*'t!( 7"al4'a e

&e#5*e9X ta#("'((-!, e)!l*>-! e "a#'8e(ta>-! &! Mal &e Ca5a(0CNCNFOA13 E#te#&e a( $!#&'>=e( #e$e((4'a( /aa a /!l'8ea>-! &e

"'$!5a#'("!( $a*(a&!e( &e /at!l!5'a(0

E.e"/l! E#te#&'"e#t! &e ('t*a>=e( <*e e)'&e#$'e" a /!l'8ea>-! &e &!e#>a(

$a*(a&a( /! 8*#5!(, a$t'a( e )?*(, $!"! AIDS, )'!(e( *"a#a(, "'$!(e(0

#(2E:26'"-1'7;# <-S2=R-'> S#-'" E 6"26R'"

CNCNFOA1 Re$!#e$e !( /e'5!( $a*(a&!( a (!$'e&a&e /el! *(! &e'#(et'$'&a(0

E.e"/l! C!"/ee#(-! &e <*e al'"e#t!( '# #at*a $!#(*"'&! #a( $'&a&e( )" &!

$a"/! <*e *t'l'2a a5!t.'$!( /aa (e l')a &e /a5a( #a( /la#ta>=e(0

PR#ESS#S E PR52-'S DE -(?ES2-G'7;#

CNCNFOA1; Re$!#e$e #a e5'-! !#&e (e "!a '($!( &e $!#ta"'#a>-!

*"a#a0E.e"/l! I#)e(t'5a>-!, $!" /e(<*'(a &e $a"/!, &!( /!le"a( #a( $'&a&e( <*e

/!((a" $a*(a al5*" t'/! &e $!#ta"'#a>-! /! a$t'a(, /aa('t!(, 8*#5!(,

/!t!2!4'!(0

"-(G6'GE(S

CNCNFOA16 Re5'(ta &a&!( e '#8!"a>=e( (!e /!le"a( a"'e#ta'( e@!*

ela$'!#a&!( $!" a /!&*>-! &e al'"e#t!(, tata#&! !( &a&!( $!leta&!( /! "e'! &e

548'$!( e taela(0

Page 44: 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

7/23/2019 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

http://slidepdf.com/reader/full/3-bncc-caderno-de-estudos-anos-finais 44/69

44

E.e"/l! Ela!a>-! &e 548'$!( /aa e./e((a !( /!le"a( "a/ea&!( e"

&ete"'#a&a( e5'=e( &a $'&a&e0

6, . SE(2-D#SA PEREP7;# E -(2ER'78ES

CONECIMENTO CONCEITUAL

CNCNFOA6 C!"/ee#&e ! ('5#'8'$a&! &e ('"et'a 'lateal e e$!#e$e e((a

$aa$te?(t'$a #a "a'!'a &!( a#'"a'( e e" "a<*'#a( <*e )!a" !* (e l!$!"!)e",

e((alta#&!:(e a ela>-! $!" ! e<*'l?'!0

E.e"/l! I&e#t'8'$a>-! &e e'.! &e ('"et'a e" (ee( *"a#!(, $a$!!, 5at!,

!!leta, /4((a! et$0, e e" !+et!( $!"! a)'-!, $a! et$0

CNCNFOA I&e#t'8'$a e<*'l?'!( e(t4)el, '#(t4)el e '#&'8ee#te /ela a#al'(e &a/!('>-! &! $e#t! &e 5a)'&a&e, e" $!"! $aa$te'2a a &'8ee#>a e#te e<*'l?'!

e(t4t'$! e &'#"'$!0

E.e"/l! Ve'8'$a>-! &! 8*#$'!#a"e#t! &a ala#>a &e a>!( '5*a'(, &a 5a#5!a,

et$0

#(2E:26'"-1'7;# <-S2=R-'> S#-'" E 6"26R'"

CNCNFOA I#)e(t'5a (!e a e.'(t#$'a &e t'/!( &e ('"et'a #a #at*e2a0E.e"/l! O(e)a>-! &e !a( &e ate, $!"! /'#t*a( e '&e#t'8'$a>-! &e ele"e#t!(

&e ('"et'aX $!#(t*>-! &e *" $ale'&!($/'! e $!"/aa>-! &e '"a5e#( 8!"a&a(

<*a#t! a a(/e$t!( &e ('"et'a0

PR#ESS#S E PR52-'S DE -(?ES2-G'7;#

CNCNFOA Pla#e+a a $!#(t*>-! &e !+et!( <*e e.e"/l'8'<*e" &'8ee#te( t'/!(

&e e<*'l?'!0E.e"/l! Le)a#ta"e#t! &e e.e"/l!( &e &'8ee#te( e<*'l?'!( /e(e#te( #! &'a:a:

&'a0

"-(G6'GE(S

CNCNFOA1 Ela!a e(<*e"a(, &e(e#!( e '"a5e#( <*e e/e(e#te"

&'8ee#te( e<*'l?'!(0

E.e"/l! Ela!a>-! &e "ate'a'( &e &')*l5a>-! <*e e./l'<*e" !( &'8ee#te(

e<*'l?'!( /e(e#te( #! &'a a &'a0

Page 45: 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

7/23/2019 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

http://slidepdf.com/reader/full/3-bncc-caderno-de-estudos-anos-finais 45/69

45

+& '(#)EF

UCH d AMBIENTE, RECURSOS E RESPONSABILIDADE CONECIMENTO

CONCEITUAL

CNCNFOA16 C!"/ee#&e a !$!#$'a &e $'$l!( #at*a'( e a (*a '"/!t#$'a

/aa a )'&a #a Tea0

E.e"/l! De($'>-! &a( eta/a( <*e e#)!l)e" !( /'#$'/a'( $'$l!( '!5e!<*?"'$!(

#! /la#eta ! $'$l! &a 45*a, &! #'t!5#'!, &! !.'5#'! e &! $a!#!0

CNCNFOA1 I&e#t'8'$a ('t*a>=e( &e *t'l'2a>-! a&e<*a&a e &e &e(/e&?$'! &e

a5*a, '#$e#t')a#&! /at'$a( &e $!#(*"! $!#($'e#te #a (!$'e&a&e0

E.e"/l! Rea/!)e'ta"e#t! &e 45*a &a $*)a /aa !*ta( at')'&a&e(0

#(2E:26'"-1'7;# <-S2=R-'> S#-'" E 6"26R'"

CNCNFOA1 C!"/ee#&e '"/l'$a>=e( &! *(! &e /!&*t!( /el!( (ee( *"a#!(

<*e '#te8ee" #a at"!(8ea e #a )'&a tee(te0

E.e"/l! C!"/ee#(-! &a ela>-! &!( 5a(e( &! e8e't! e(t*8a $!" a( "*&a#>a(

$l'"4t'$a(, &e te"/eat*aX &a altea>-! &a '#$'&#$'a &e a&'a>-! *lta)'!leta (!e

a (*/e8?$'e tee(te e" 8*#>-! &!( 5a(e( <*e ea5e" $!" ! !2#'! #a at"!(8ea0

PR#ESS#S E PR52-'S DE -(?ES2-G'7;#CNCNFOA1 I#)e(t'5a a( /'#$'/a'( 8!#te( &e a5*a *t'l'2a&a( #a $!"*#'&a&e e

(*a( 8!"a( &e tata"e#t!0

E.e"/l! I#)e(t'5a>-! &a( 45*a( &e '!(, "a, '5aa/(, la5!(, /!>!( ate('a#!(,

e" $!"! 8!"a( &e tata"e#t! e &e &'(/!#''l'&a&e &a 45*a #a $!"*#'&a&e 45*a

e#$a#a&a, /!>!(, e(ta>-! &e tata"e#t!0

CNCNFOAH I#)e(t'5a a( /'#$'/a'( '"/l'$a>=e( $a*(a&a( /el! *(! &e /!&*t!(

te$#!l5'$!( <*a#t! a( altea>=e( $l'"4t'$a(, &e te"/eat*a e &e a&'a>-! <*eat'#5e" a (*/e8?$'e tee(te0

E.e"/l! B*($a &e '#8!"a>=e( (!e (*(t#$'a( <*e $a*(a" ! e8e't! e(t*8a,

$!"/aa>-! &a $!#t'*'>-! elat')a &e $a&a *"a &e((a( (*(t#$'a( #! a*"e#t!

&! e8e't! e(t*8a, /!/!('>-! &e (!l*>=e( /aa a "'#'"'2a>-! &! /!le"a0

"-(G6'GE(S

CNCNFOAH1 I#te/eta $!"*#'$a>=e( /e(e#te( e" &')e(a( "?&'a( (!e

/!le"a( a"'e#ta'(0

Page 46: 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

7/23/2019 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

http://slidepdf.com/reader/full/3-bncc-caderno-de-estudos-anos-finais 46/69

46

E.e"/l! I#te/eta>-! &e '#8!548'$!( <*e a/e(e#ta" '#8!"a>=e( (!e

a<*e$'"e#t! 5l!al, e &e 548'$!( (!e ! a*"e#t! &a $!#$e#ta>-! &e 54(

$a#'$! #a at"!(8ea a! l!#5! &! te"/!0 Le't*a &e te.t!( &e &')*l5a>-! (!e

/!le"a( a"'e#ta'(0

60 . 2ERR'A #(S2-26-7;# E M#?-ME(2# CONECIMENTO CONCEITUAL

CNCNFOA1 C!"/ee#&e a 8!"a>-! &! S'(te"a S!la a /at' &e *"a

#e*l!(a e !( /!$e((!( &e e.$e>-! <*e !'5'#aa" !( /la#eta( !$!(!( e

5a(!(!( $!" (e*( (atl'te( e ! $'#t*-! &e a(te!'&e(0

E.e"/l! De($'>-! &a e)!l*>-! &a 8!"a>-! &! (!l e &!( /la#eta( /! "e'! &a

te!'a &a #e*l!(a /'"'t')a0CNCNFOAH Re$!#e$e a Tea $!"! *" /la#eta &e e(8ea( a/!.'"a&a"e#te

$!#$#t'$a( &! (e* '#te'! ate a at"!(8ea, $!" /!/'e&a&e( 8?('$!:<*?"'$a(

&'8ee#te(0

E.e"/l! C!"/ee#(-! &!( /!$e((!( 8?('$!( e <*?"'$!( &e 8!"a>-! &a Tea,

$aa$te'2a#&! !( "ate'a'( $!#(t't*'#te(, a( te"/eat*a e /e((-! &e $a&a e(8ea0

Ut'l'2a>-! &e '"a5e#( !* ('"*la>=e( e.'(te#te( #a I#te#et (!e a $!#(t't*'>-! &!

'#te'! &a Tea 7$!(ta, "a#t!, #%$le! e.te#! e #%$le! '#te#!9 /aa $!"/ee#&e !ta"a#! a/!.'"a&! &a( $a"a&a( '#te#a( e e.te#a(0

CNCNFOA3 C!"/ee#&e ! "!&el! &a( /la$a( te$t#'$a( 7!* l't!(8ea(9 /aa

e./l'$a 8e#"e#! #at*a'( $!"! )*l$=e(, tee"!t!( e t(*#a"'(, e#te#&e#&! a aa

!$!#$'a &e((e( 8e#"e#! #! Ba('l0

E.e"/l! Ut'l'2a>-! &e '"a5e#( !* ('"*la>=e( <*e "!(ta" a( /la$a( te$t#'$a(

e" *" /la#'(8'! /aa e./l'$a $!"! !$!e" !( tee"!t!(, !( )*l$=e( e !(

t(*#a"'(0CNCNFOA C!"/ee#&e a '#te&e/e#&#$'a &! $'$l! &a( !$a( $!" a

te$t#'$a &e /la$a(0

E.e"/l! C!"/ee#(-! <*e a Tea *"a e#!"e "4<*'#a t"'$a 5ea#&! !(

"!)'"e#t!( te$t#'$!( e ! $'$l! &a( !$a( $!" (e*( &'8ee#te( t'/!( &e !$a(0

#(2E:26'"-1'7;# <-S2=R-'> S#-'" E 6"26R'"

CNCNFOA; C!"/ee#&e e /e)e#' !( '($!( #at*a'( &e 8e#"e#!

&e)a(ta&!e( $!"! tee"!t!(, t(*#a"'(, )*l$a#'("!, e($!e5a"e#t!( e

'#*#&a>=e(0

Page 47: 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

7/23/2019 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

http://slidepdf.com/reader/full/3-bncc-caderno-de-estudos-anos-finais 47/69

47

E.e"/l! C!#(t*>-! &e "a/a:"%#&' $!" !( e)e#t!( &! $'#t*-! &e 8!5! e a

&'($*((-! &e "e&'&a( /e)e#t')a( e" '#8ae(t*t*a e at't*&e( e 4't!(0

C!"/ee#(-! <*e, #! Ba('l, /e&!"'#a" !( e)e#t!( $ata(t8'$!( ela$'!#a&!( a!(

8e#"e#!( $l'"4t'$!(0

CNCNFOA6 E#te#&e e a/e$'a &'8ee#te( /a'(a5e#( e ele)!(,

$!"/ee#&e#&! <*e (-! $!#&'$'!#a&a( /ela te$t#'$a &e /la$a(, 5a)'&a&e, 8l*.!

t"'$! e $l'"a0

E.e"/l! O(e)a>-! &e &'8ee#te( /a'(a5e#( e (e* ele)!, $aa$te'2a#&! a

'#te&e/e#&#$'a &e((a( "*&a#>a( $!" a te$t#'$a, $l'"a, 5a)'&a&e e 8l*.!

t"'$!0

PR#ESS#S E PR52-'S DE -(?ES2-G'7;#

CNCNFOA Pe(<*'(a e a#al'(a e($ala( &e "e&'&a( &e 8e#"e#! #at*a'( <*e

/!&e" (e &e)a(ta&!e(, $!"! !( tee"!t!(0

E.e"/l! C!#(t*>-! &e taela &e )al!e( 7/e<*e#!, "!&ea&!, 8!te9, a

'#te#('&a&e 7E($ala R'$te9 e !( e8e't!( $!e(/!#&e#te( &!( tee"!t!(0

"-(G6'GE(S

CNCNFOA Fa2e le't*a &e '"a5e"@)?&e!( (!e ! C!("!, ate#ta#&! /aa8e#"e#! <*e !$!e" #! "e("!, e" $!"! eal'2a ('"*la>=e(0

E.e"/l! E./l!a )?&e!(, $!"! &a C!le>-! C!("!(W, &e Cal Sa5a#, e" $!"!

('"*la>=e( (!e ! ta"a#! elat')! &!( /la#eta( e &! S!l, e &'(t#$'a( elat')a(

e#te ele(, '#$l*'#&! (*a l!$al'2a>-! #a 5al4.'a e a e/e(e#ta>-! &a e(tela "a'(

/.'"a 7P.'"a Ce#ta*'90

6B . ?-D'A #(S2-26-7;# E REPR#D67;#CONECIMENTO CONCEITUAL

CNCNFOA M!(ta !( $!"/!#e#te( e ! 8*#$'!#a"e#t! &! a/ael! 5e#'tal

"a($*l'#! e 8e"'#'#!0

E.e"/l! C!"/ee#(-! &e $!"! a )'&a /e/et*a&aX &!( !"#'!(

5!#a&!t8'$!(X &a 8et'l'&a&eX &a e(te'l'&a&e e &a 8e$*#&a>-!0

CNCNFOA1 E#te#&e $!"! !( !"#'!( e5*la" e /!"!)e" ! e<*'l?'! &!

8*#$'!#a"e#t! &! $!/!0

Page 48: 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

7/23/2019 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

http://slidepdf.com/reader/full/3-bncc-caderno-de-estudos-anos-finais 48/69

48

E.e"/l! Caa$te'2a>-! &a( ela>=e( e#te e(8!>! 8?('$!, 8e<*#$'a e(/'at'a e

at'"e#t!( $a&?a$!(X ! /a/el &a( 5l#&*la( a&e#a'( e &! /#$ea( #a /!&*>-! &e

e#e5'aX a 8*#>-! &a( 5l#&*la( e#&$'#a( e !"#'!(0

CNCNFOA11 E#te#&e a ta#("'((-! &!( '"/*l(!( elt'$!( /el! $!/!, ata)(

&a( ('#a/(e(0

E.e"/l! C!"/ee#(-! &! <*e *" e8le.! )!l*#t4'! e '#)!l*#t4'!X a $!#(t't*'>-!

e ! 8*#$'!#a"e#t! &! ('(te"a #e)!(! $e#tal0

CNCNFOA1H E#te#&e a ela>-! &!( /!$e((!( $!"! e(/'a>-!, $'$*la>-! e

&'5e(t-! *"a#a0

E.e"/l! Caa$te'2a>-! &! a/ael! $'$*lat'!X a( $aa$te?(t'$a( e a 8*#>-! &!

(a#5*e ela$'!#a#&! $!" a e(/'a>-! *"a#a0 Caa$te'2a ! a/ael! &'5e(t')!Xe#2'"a( e 8*#>=e(X 8*#>-! e /!$e((! &a &'5e(t-!0

#(2E:26'"-1'7;# <-S2=R-'> S#-'" E 6"26R'"

CNCNFOA13 C!"/ee#&e a( "*&a#>a( 8?('$a(, 8'('!l5'$a( e $!"/!ta"e#ta'(

!$!'&a( #! /!$e((! &e /*e&a&e0

E.e"/l! Re$!#e$e "*&a#>a( #! !5a#'("! <*e !$!e" $!" a a&!le($#$'aX

e$!#e$e e(/!#(a'l'&a&e( &e$!e#te( &e ta'( "*&a#>a(, ela$'!#a&a( a$!"/!ta"e#t!( (!$'a'( e (e.*al'&a&e0

PR#ESS#S E PR52-'S DE -(?ES2-G'7;#

CNCNFOA1 I#)e(t'5a a '#8l*e#$'a &a al'"e#ta>-! $!" a /!&*>-! &e

!"#'!( e a e5*la>-! e ! e<*'l?'! &! !5a#'("!0

E.e"/l! Ut'l'2a>-! &e &a&!( 'l'!548'$!( /aa 8a2e le)a#ta"e#t! &e $!"!

#*t'e#te( e" e.$e((! !* (*a 8alta $a*(a" &e(e<*'l?'! #! !5a#'("!X $!"! a&e8'$'#$'a &e '!&! /!&e $a*(a /!le"a( #a 5l#&*la t'e!'&e e #-! /!&*2' "a'(

!"#'!(X $!"! ! e.$e((! &e a>%$a '#'e a /!&*>-! &e '#(*l'#a #! !5a#'("!0

"-(G6'GE(S

CNCNFOA1; Ela!a $!"*#'$a>=e( (!e "*&a#>a( <*e a$!#te$e" #a

a&!le($#$'a0

E.e"/l! Ela!a>-! &e $ata2e( e 8!let!( &e &')*l5a>-! (!e &!e#>a(

(e.*al"e#te ta#("'((?)e'(, (!e ta#(8!"a>=e( 8?('$a( e e"!$'!#a'(0

Page 49: 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

7/23/2019 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

http://slidepdf.com/reader/full/3-bncc-caderno-de-estudos-anos-finais 49/69

49

,& '(#)EF

REPRESE(2'78ES> SE(2-D#S E S-G(-F-'D#S D# 2EMP#

ISTRICO

PROCEDIMENTOS DE PESUISA

CI6FOA6H Ut'l'2a te$#!l!5'a( /aa a$e((! a( 8!#te( '(t'$a( 7&a&!(,

e5'(t!(, &!$*"e#t!( e #aat')a(9 e" /e(<*'(a( (!e a$!#te$'"e#t!( /a((a&!(0

CI6FOA63 I&e#t'8'$a 8!#te( '(t'$a(, ta'( $!"! &!$*"e#t!( /e((!a'(,

8!t!5a8'a(, #aat')a( !a'(, e($'ta( e '$!#!548'$a( e "ate'a'( a*&'!)'(*a'(,

e$!#e$e#&!:a( $!"! 8ea"e#ta( /aa a /!&*>-! &e e)'&e#$'a( e /!(te'! 

8!"*la>-! &e #aat')a( (!e ! /a((a&!, a"/l'a#&! ! )!$a*l4'! '(t!'!548'$! e

a $!"/ee#(-! (!e ! /a((a&! &! l!$al !* &a e5'-! e" <*e )')e, &! Ba('l e &!"*#&!0

CI6FOA6 O5a#'2a e (ele$'!#a '#8!"a>=e( $!leta&a( e" &'8ee#te(

(*/!te(, ta'( $!"! l'(ta(, &'4'!(, '!5a8'a(, <*e e./e((e" ! /!ta5!#'("! &e

&'8ee#te( (*+e't!( e /!((''l'te" a $!#(t*>-! &e #aat')a( '(t'$a(, *t'l'2a#&!:a(

/aa a"/l'a ! )!$a*l4'! '(t!'!548'$! e a /e$e/>-! (!e "*&a#>a( e

/e"a##$'a( #a( '(t!'a( l!$a'(, &a e5'-! e" <*e )')e, &! Ba('l e &! "*#&!0

CI6FOA6; C!"*#'$a $'at')a"e#te, /! "e'! &e "%lt'/la( l'#5*a5e#(,e(*lta&!( &e e(t*&!( e /e(<*'(a( a$e$a &!( /!$e((!( &e $!l!#'2a>-! !$!'&!(

#a( A"'$a(, $!" #8a(e #a $!l!#'2a>-! /!t*5*e(a0

REPRESENTAÇES DO TEMPO

CI6FOA66 C!#e$e e e$!#e$e &')e(a( "a#e'a( &e $!#ta5e" e &e e5'(t!

&! te"/! K $ale#&4'!( e !*ta( 8!"a( $!#(a5a&a( K, &!( a(te$a(, &!( "a'a(, &!(

e5?/$'!(, &!( &'8ee#te( /!)!( '#&?5e#a( a('le'!( e#te !*t!(, &'($*t'#&! *(!( ea&e<*a>=e(0

CI6FOA6 C!"/ee#&e a( &'8ee#te( "e&'&a( &e te"/! $!"*"e#te *t'l'2a&a(

 K &$a&a, ($*l!, "'l#'!, ea K e a( 8!"a( &e eal'2a a( "e&'>=e( e" !*ta(

$*lt*a(0

CI6FOA6 D'"e#('!#a a &*a>-! &e /e?!&!( '(t'$!(, te#&! $!"!

e8ee#$'a "ate'a'( <*e /!((''l'te" $!#$et'2a a( ela>=e( &e 5a#&e2a e#te

a#!(, &$a&a(, ($*l!(, "'l#'!( e ea(0

'2EG#R-'S> (#78ES E #(E-2#S

Page 50: 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

7/23/2019 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

http://slidepdf.com/reader/full/3-bncc-caderno-de-estudos-anos-finais 50/69

50

CI6FOA6 Re$!#e$e a e.'(t#$'a &e *"a '(t!'a &a *"a#'&a&e <*e

a#te$e&e ! a&)e#t! &a e($'ta e a( e./e'#$'a( &e (!$'e&a&e( a5a8a( a /at' &e

"%lt'/l!( e5'(t!(0

CI6FOA C!#e$e e /!le"at'2a a( &'8ee#te( )e(=e( (!e a( /!)4)e'(

!ta( &! (e *"a#! /aa a A"'$a, ta'( $!"! )'a E(te't! &e Be'#5, )'a &!

 Atl#t'$! !* )'a &! Pa$'8'$!0

CI6FOA1 C!#e$e e /!le"at'2a a( &'8ee#te( 8!"a( &e /e'!&'2a>-! &!(

/!$e((!( '(t'$!( ta'( $!"! ! "!&el! <*a&'/at'te 8a#$( 7I&a&e A#t'5a, I&a&e

Me&'a, I&a&e M!&e#a e I&a&e C!#te"/!#ea9, '&e#t'8'$a#&! $!"! ! Ba('l (e

'#(ee #e(ta /e'!&'2a>-!0

CI6FOAH I&e#t'8'$a e &'($*t' $aa$te?(t'$a(, /e((!a(, '#(t't*'>=e(, '&e'a( ea$!#te$'"e#t!( elat')!( a $a&a *" &e((e( /e?!&! '(t'$!( I&a&e A#t'5a, I&a&e

Me&'a, I&a&e M!&e#a e I&a&e C!#te"/!#ea0

CI6FOA3 I&e#t'8'$a e /!le"at'2a a( &'8ee#te( 8!"a( &e e/e(e#ta>-! &a

&')'(-! &a '(t!'a a('le'a 7Ba('l P:$!l!#'al, Ba('l C!l#'a, Ba('l Re'#!, Ba('l

I"/'! e Ba('l Re/*l'$a9, e(t*&a#&! ta+et'a( &e (*+e't!(, '#(t't*'>=e( e '&e'a(,

al" &e a$!#te$'"e#t!( elat')!( a( e./e'#$'a( /!l't'$a, e$!#"'$a, (!$'al e

$*lt*al a('le'a(0CI6FOA C!#e$e e /!le"at'2a a( &'8ee#te( 8!"a( &e !5a#'2a>-!

/!l't'$a &! Ba('l, &e(&e ! /e?!&! &a $!l!#'2a>-! /!t*5*e(a ate a

$!#te"/!a#e'&a&e 7C!l#'a, E(ta&!( &! Ba('l e &! G-!:Pa4 e &! Maa#-!,

Re'#! U#'&! a P!t*5al e Al5a)e(, I"/'! &! Ba('l e Re/*l'$a Fe&eat')a90

D-ME(S;# P#"32-#C-D'D;

CI6FOA; Re$!#e$e &'e't!( $')'(, /!l?t'$!( e (!$'a'( e(taele$'&!( /elaC!#(t't*'>-! Fe&eal &e 1, $!#('&ea#&! ! $!#te.t! '(t'$! #! <*al ela 8!'

ela!a&a e /!"*l5a&a, e8let'#&! (!e &'8ee#>a( e (e"ela#>a( e" ela>-! (

&e"a'( $!#(t't*'>=e( a('le'a(0

CI6FOA6 I&e#t'8'$a e /!le"at'2a (e"ela#>a( e &'8ee#>a(, a)a#>!( e

e$*!(, #a $!#(t*>-! &!( &'e't!( $')'(, '#te#al'2a#&!:!( $!"! )al!e(0

CI6FOA Re$!#e$e:(e $!"! $'&a&-! a('le'! e $!#e$e a( &'8ee#te(

&e8'#'>=e( &e $'&a&a#'a e" !*t!( te"/!( e l*5ae(0

%& '(#)EF

Page 51: 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

7/23/2019 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

http://slidepdf.com/reader/full/3-bncc-caderno-de-estudos-anos-finais 51/69

51

PR#ESS#S E S6JE-2#S

PROCEDIMENTOS DE PESUISA

CIFOA Ut'l'2a te$#!l!5'a( /aa a$e((! a( 8!#te( '(t'$a( 7&a&!(,

e5'(t!(, &!$*"e#t!( e #aat')a(9 e" /e(<*'(a( (!e a$!#te$'"e#t!( /a((a&!(,

(ele$'!#a#&! '#8!"a>=e( $!#('&ea#&! ! $!#te.t! &e (*a /!&*>-!0

CIFOA I&e#t'8'$a (*+e't!( e /!$e((!( '(t'$!( ela$'!#a&!( a 8!"a>-!

&! /!)! a('le'! e" &'8ee#te( 8!#te(, ta'( $!"! &!$*"e#t!( !8'$'a'( 7l'(ta( &e

'"'5a#te(, &!$*"e#t!( $e#('t4'!(, e5'(t!( /a!<*'a'( e#te !*t!(9, &!$*"e#t!(

/e((!a'(, 8!t!5a8'a(, #aat')a( !a'(, e($'ta( e '$!#!548'$a( e "ate'a'(

a*&'!)'(*a'(0

CIFOA C!"*#'$a, /! "e'! &e "%lt'/la( l'#5*a5e#( 7"*('$al, &a"at%5'$ae tele"4t'$a e#te !*ta(9 e(*lta&!( &e /e(<*'(a( a$e$a &e (*+e't!( e /!$e((!(

'(t'$!( ela$'!#a&!( a 8!"a>-! &! /!)! a('le'! ('t*a&!( e#te !( ($*l!( VI

e I0

REPRESENTAÇES DO TEMPO

CIFOA1 Re$!#e$e ! /!ta5!#'("! &e (*+e't!( e &e 5*/!( '(t'$!( #!

/!$e((! &e 8!"a>-! &! /!)! a('le'!, e" e)e#t!( $!"! a C!#<*'(ta 7VI9, !(&e(l!$a"e#t!( 8!$a&!( &e a8'$a#!( 7VII:I9, a "'5a>-! &e e*!/e*( e a('4t'$!(

7I : 9 e "'5a>=e( '#te#a( 7I : I90

CATEGORIAS, NOÇES E CONCEITOS

CIFOAH I#8e', a /at' &e 8!#te( &')e(a(, a( "!t')a>=e( e a( $!#(e<*#$'a(

&e $!#8l't!( e#te /!&ee( l!$a'( e /!&e $e#tal #! Ba('l e./e((!( e" "!)'"e#t!(

ta'( $!"! a Re)!lta &e Be$`"a# 7169, a I#$!#8'&#$'a M'#e'a 719, a

I#$!#8'&#$'a Ba'a#a !* Re)!lta &!( Al8a'ate( 7190CIFOA3 I#8e', a /at' &e 8!#te( &')e(a(, ! /!ta5!#'("! &e (*+e't!( e"

/!$e((!( '(t'$!( #! Ba('l e./e((!( e" "!)'"e#t!( ta'( $!"! a C!#8e&ea>-!

&!( Ta"!'!( 71;;6:1;69, a Caa#a5e" 713;:19 e a Bala'a&a 713:1190

CIFOA Re$!#e$e !( &'8ee#te( /!$e((!( &e e($a)'&-! !$!'&!( #!

Ba('l K E($a)'&-! &e a8'$a#!( e E($a)'&-! &e '#&?5e#a( K ela$'!#a#&!:!( a

8!"a>-! /!l't'$a, e$!#"'$a, $*lt*al e (!$'al &a( &'8ee#te( e5'=e( &! Ba('l0

CIFOA; C!#e$e e $!"/ee#&e &'8ee#te( 8!"a( &e e./l!a>-!

e$!#"'$a e &e ela>=e( /!l't'$a( #! Ba('l, /! "e'! &! e(t*&! &!( $'$l!( &a $a#a

Page 52: 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

7/23/2019 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

http://slidepdf.com/reader/full/3-bncc-caderno-de-estudos-anos-finais 52/69

52

&e a>%$a, e#te !( ($*l!( VI e VIII, #! N!&e(te, &! !*! e &a "'#ea>-! #!(

($*l!( VII e VIII e &! $a8, #! ($*l! I, #! S*&e(te0

CIFOA6 C!#e$e ! /a/el &a E($a)'&-! &e a8'$a#!( e '#&?5e#a( #! E(ta&!

&! G-!:Pa4 e Maa#-!, ela$'!#a#&!:! a( 8!"a( &e e./l!a>-! e$!#"'$a e a(

ela>=e( /!l't'$a( $!#(t*?&a(, /! "e'! &! e(t*&! &a e$!#!"'a e.tat')a, e#te !(

($*l!( VII e VIIIX

CIFOA C!#e$e e $!"/ee#&e !( (e#t'&!(, !( ('5#'8'$a&!( e a(

e/e(e#ta>=e( &a e($a)'&-! #! Ba('l 7($*l!( VI:I9, #! e(/a>! *a#!,

ela$'!#a#&!:a a( &'8ee#te( at')'&a&e( e$!#"'$a( e a( &')e(a( ela>=e( &e /!&e,

/! "e'! &! e(t*&! &a( 8!"a( &e taal! e &e (!$'a'l'&a&e( /e(e#te( #a(

$'&a&e( a('le'a(0CIFOA C!#e$e !( /!$e((!( &e e('(t#$'a a E($a)'&-! /!ta5!#'2a&!(

/! '#&?5e#a(, a8'$a#!( e #e5!( e($a)'2a&!(, ta'( $!"! ! *'l!"! &!( Pal"ae(

7($*l!( VI e VII9 e a Re)!lta &!( Ma"-! 7($*l! VIII90

CIFOA C!#e$e e $!"/ee#&e !( (e#t'&!(, !( ('5#'8'$a&!( e a(

e/e(e#ta>=e( &! "!)'"e#t! a!l'$'!#'(ta #! Ba('l 7($*l! I9, )e'8'$a#&!:(e

"!t')a>=e( e $!#(e<*#$'a( &! 13 &e "a'! /aa a /!/*la>-! #e5a e a 8!"a>-!

&! "!)'"e#t! #e5!0CIFOA C!#e$e e $!"/ee#&e !( (e#t'&!(, !( ('5#'8'$a&!( e a(

e/e(e#ta>=e( &!( "!)'"e#t!( '#&?5e#a( #! Ba('l 7(e$0 90

CIFOA1 C!#e$e e &'($*t', $!#('&ea#&! a( $ate5!'a( et#!$e#t'("! e

alte'&a&e, !a( l'te4'a(, '/ete.t!( e '$!#!548'$a(, /!&*2'&a( e#te !( ($*l!(

VI e I, (!e a 8!"a>-! &! /!)! a('le'!, e"ete#&! a!( (e*( $!#te.t!( &e

(*a /!&*>-!0

D-ME(S;# P#"32-#C-D'D;

CIFOAH Re$!#e$e e &'($*t' /'#$?/'!( &!( &'e't!( *"a#!( e $')'( &!(

a('le'!(, /!('$'!#a#&!:(e (!e "!&!( &e tata"e#t!, e(teet'/!(, /e$!#$e't!(

e at't*&e( &'($'"'#at'a( e" &'8ee#te( te"/!al'&a&e(0

CIFOA3 Re$!#e$e &'8ee#te( $!#$e/>=e( e $!#&'>=e( &e )'&a &e /!)!(

'#&?5e#a(, $!l!#'2a&!e( e "'5a#te( e*!/e*(, /!)!( a8'$a#!( e a8!:a('le'!(,

ela$'!#a#&!:a( a( &')e(a( 8!"a( &e !5a#'2a>-! &a )'&a e &! taal!, &!(

)al!e( e #e$e(('&a&e( &e $a&a 5*/!, &e(#at*al'2a#&! /e$!#$e't!( e

e(teet'/!(0

Page 53: 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

7/23/2019 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

http://slidepdf.com/reader/full/3-bncc-caderno-de-estudos-anos-finais 53/69

53

CIFOA I&e#t'8'$a, /!le"at'2a e e"'t' !/'#'=e( (!e a( $a*(a( &a

e.$l*(-! (!$'al &e "'5a#te( &e &'8ee#te( /!$e&#$'a(, /!)!( '#&?5e#a( e a8!:

a('le'!(, #! te"/! /e(e#te0

*& '(#)EF

 ANÁLISE DE PROCESSOS ISTRICOS

PROCEDIMENTOS DE PESUISA

CIFOA; Ut'l'2a te$#!l!5'a( /aa a$e((! a( 8!#te( '(t'$a( 7&a&!(,

e5'(t!(, &!$*"e#t!( e #aat')a(9 e" /e(<*'(a( (!e a$!#te$'"e#t!( /a((a&!(,

(ele$'!#a#&! '#8!"a>=e( $!#('&ea#&! ! $!#te.t! &e (*a /!&*>-!0

CIFOA6 I&e#t'8'$a 8!#te( 'l'!548'$a( e &!$*"e#ta'( <*e e./e((e")?#$*l!( e#te /!$e((!( '(t'$!( )')'&!( #! Ba('l e /!$e((!( '(t'$!( !$!'&!(

e" !*t!( e(/a>!( e /e?!&!(, e$!#e$e#&! $!#t'#*'&a&e(, /e"a##$'a( e

"*&a#>a(, /! "e'! &! e(t*&! &!( /!$e((!( &e C!#<*'(ta &a A"'$a /el!(

/!t*5*e(e( e &e I#&e/e#&#$'a &! Ba('l0

CIFOA Re$!#e$e a( $!#(t*>=e( te.t*a'( $!"! 8!"*la>=e(

'#tee((a&a(,

ela$'!#a&a( a( &'(/*ta( e $!#8l't!( )')'&!( /ela (!$'e&a&e <*e a( /!&*20CIFOA C!"*#'$a, /! "e'! &e "%lt'/la( l'#5*a5e#(, e(*lta&!( &e e(t*&!(

e /e(<*'(a( a$e$a &!( #e.!( <*e )'#$*la" /!$e((!( '(t'$!( )')'&!( #! Ba('l a

!*t!( e(/a>!( e /e?!&!(0

REPRESE(2'78ES D# 2EMP#

CIFOA C!#e$e e $!"/ee#&e ! $!#te.t! e$!#"'$! &e P!t*5al, a(

)(/ea( &a C!#<*'(ta, /! "e'! &! e(t*&! &a( '#)e(t'&a( /!t*5*e(a( /el! Atl#t'$! e (*a '#$*(-! /ela $!(ta &a Á8'$a0

CIFOA1 C!#e$e e $!"/ee#&e ! $!#te.t! /!l't'$! &a Á8'$a (*(aa'a#a,

a( )(/ea( &a C!#<*'(ta, /! "e'! &! e(t*&! &a &')e('&a&e &e /!)!(, &a

8!"a>-! &e e(ta&!(, $!"! ! Re'#! &e Mal', e &! l*5a &a E($a)'&-! e#te a(

(!$'e&a&e( a8'$a#a(0

CIFOA11 C!#e$e e $!"/ee#&e ! $!#te.t! /!l't'$! &!( /!)!( '#&?5e#a(

a'ta#te( &! te't'! a('le'!, a! te"/! &a C!#<*'(ta, /! "e'! &! e(t*&! &a

&')e('&a&e &e /!)!( e &a '"/!t#$'a &a 5*ea #a( ela>=e( I#te t#'$a(0

Page 54: 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

7/23/2019 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

http://slidepdf.com/reader/full/3-bncc-caderno-de-estudos-anos-finais 54/69

54

CIFOA1H C!#e$e e $!"/ee#&e a $!l!#'2a>-! /!t*5*e(a #a A"'$a

$!"! *" /!$e((! &e &'(/*ta(, te#(=e(, $!#8l't!( e #e5!$'a>=e(, /! "e'! &!

e(t*&! &a( ela>=e( e#te a "et/!le e a( $!l#'a(, &a( ela>=e( "a#t'&a( /el!(

$!l!#!( $!" !( /!)!( a8'$a#!( e /!)!( '#&?5e#a( e &a( ela>=e( e#te a( &')e(a(

$!l#'a( #! te't'! a"e'$a#!, ta'( $!"! a( $!l#'a( &e S-! V'$e#te, Sal)a&!,

M'#a( Gea'(, R'! &e Ja#e'!, Pe#a"*$! e Maa#-!0

CIFOA13 C!#e$e e $!"/ee#&e a I#&e/e#&#$'a &! Ba('l $!"! *"

/!$e((! <*e (e e(te#&e &! '#'$'! a "ea&!( &! ($*l! I, /e"ea&! /! $!#8l't!(,

&'(/*ta( e #e5!$'a>=e(0

CIFOA1 C!#e$e e $!"/ee#&e ! /!$e((! &e '#&e/e#&#$'a $!"! *"

"!"e#t! &e 8!"*la>-! &e e(t*t*a( &e /!&e <*e )'#$*la" !( &'8ee#te( a5e#te(<*e $!#8!"a" a (!$'e&a&e a('le'a0

CIFOA1; C!#e$e e $!"/ee#&e !( (e#t'&!(, !( ('5#'8'$a&!( e a(

e/e(e#ta>=e( (!e a 8!"a>-! &! Ba('l 8!"*la&a( #! ($*l! I, ela$'!#a#&!:

a( a!( '#tee((e( &e /ate &a( el'te( a('le'a(, /! "e'! &! e(t*&! &a(

8!"*la>=e( &! I#(t't*t! '(t'$! e Ge!548'$! Ba('le'!0

'2EG#R-'S (#78ES E #(E-2#SCIFOA16 Re$!#e$e a C!#<*'(ta &a A"'$a $!"! /ate &! /!$e((! &e

e./a#(-! *lta"a'#a e*!/e'a, /! "e'! &! e(t*&! &a( ela>=e( e$!#"'$a( #a(

<*a'( !( /!t*5*e(e( e(ta)a" '#(e'&!( e#te !( ($*l!( IV e V0

≫  CIFOA1 Re$!#e$e a e./a#(-! *lta"a'#a $!"! /ate &a

e8!"*la>-! &a( '&e'a( /!/!$'!#a&a /el! Re#a($'"e#t! e*!/e*, /! "e'! &!

e(t*&! &a( '#8le.=e( !$!'&a( #! $a"/! &a( Ate( e &a C'#$'a0

CIFOA1 C!"/ee#&e a( ela>=e( e#te e*!/e*( e /!)!( '#&?5e#a( #!Ba('l $!"! $!#(t*>=e( &! te"/!, /e"ea&a( /! $!#8l't!(, &'(/*ta( e

#e5!$'a>=e(, /! "e'! &! e(t*&! &a Pa$'8'$a>-! &! R'! &e Ja#e'!0

CIFOA1 C!"/ee#&e ! $!"e$'a &e e($a)!( a8'$a#!( $!"! $!#(t*>-! &!

te"/!, ela$'!#a#&!:! a!( '#tee((e( &a( el'te( a8'$a#a(, a"e'$a#a( e

/!t*5*e(a(0

CIFOA11 I&e#t'8'$a e &'($*t' a 8!"a $!"! (e &e* a $!l!#'2a>-! &a( &')e(a(

/ate( &! te't'! a"e'$a#! /el!( /!t*5*e(e(, /e$ee#&! a &')e('&a&e &a(

$!#8!"a>=e( $!l!#'a'(, /! "e'! &e e(t*&!( &e $a(!, $!"! a $!l!#'2a>-! &e S-!

Pa*l! e a $!l!#'2a>-! &! N!&e(te0

Page 55: 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

7/23/2019 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

http://slidepdf.com/reader/full/3-bncc-caderno-de-estudos-anos-finais 55/69

55

CIFOA111 Re$!#e$e !( #e.!( e#te ! /!$e((! &e I#&e/e#&#$'a e a(

ta#(8!"a>=e( !$!'&a( #a E*!/a, /! "e'! &! e(t*&! &a Re)!l*>-! Fa#$e(a e

(e*( &e(&!a"e#t!( #! $a"/! /!l't'$!0

CIFOA11H Re$!#e$e !( #e.!( e#te ! /!$e((! &e I#&e/e#&#$'a e a(

&e"a'( '#&e/e#&#$'a( !$!'&a( #a A"'$a, e" e(/e$'al a( &a A"'$a

E(/a#!la, &e(ta$a#&! ('"'l't*&e( e &'8ee#>a(0

CIFOA113 C!"/ee#&e a I#&e/e#&#$'a $!"! *" "!"e#t! &e

e!&e#a"e#t! &a( ela>=e( &e /!&e #! '#te'! &! Ba('l, /! "e'! &! e(t*&! &!(

$!#8l't!( <*e &e"a$aa" !( /'"e'!( "!"e#t!( &! /a'(, ta'( $!"! a A&'$a>-! e

a Caa#a5e"0

CIFOA11 Re$!#e$e a( '#$!/!a>=e( &! /e#(a"e#t! l'eal #! Ba('l, /! "e'! &! e(t*&! &! /e#(a"e#t! l'eal e./e((! #a Re)!l*>-! Gl!'!(a e #a

Re)!l*>-! Fa#$e(a0

CIFOA11; Re$!#e$e a e(/e$'8'$'&a&e &! /e#(a"e#t! l'eal #! Ba('l, /! 

"e'! &! e(t*&! &a( $!#ta&'>=e( <*e &e"a$aa" (*a ta+et'a #! Ba('l

I#&e/e#&e#te, ta'( $!"! a "a#*te#>-! &a e($a)'&-! e a e(t'>-! &!( &'e't!( $')'(

a *"a /ate &a /!/*la>-!0

CIFOA116 Re$!#e$e #e.!( e#te ! /!$e((! &e e!&e#a"e#t! &a "-! &e!a #! I"/'! e a( ta#(8!"a>=e( !$!'&a( #a e$!#!"'a '#te#a$'!#al, /! "e'!

&! e(t*&! &! 8'" &! $!"e$'! atl#t'$! &e e($a)!(0

CIFOA11 Re$!#e$e !( #e.!( e#te ! /!$e((! &e e!&e#a"e#t! &a "-! &e

!a, a )'#&a &e '"'5a#te( e*!/e*( e !( '#tee((e( /!l?t'$!( &a( el'te( a('le'a(,

/! "e'! &! e(t*&! &a( te!'a( /(e*&!$'e#t?8'$a(, &e $*#! a$'(ta0

D-ME(S;# P#"32-#C-D'D;CIFOA11 Re$!#e$e "*&a#>a( e /e"a##$'a( #a $!#8!"a>-! &!( &'e't!(

$')'(, $!#('&ea#&! a #!>-! &e $'&a&a#'a )')'&a #! Ba('l &! ($*l! I e e" !*t!(

e(/a>!( e a /e(e#te #a (!$'e&a&e a('le'a $!#te"/!#ea0

CIFOA11 Re$!#e$e "*&a#>a( e /e"a##$'a( #! l*5a !$*/a&! /ela(

"*lee( #a (!$'e&a&e a('le'a, a /at' &a $!#('&ea>-! &a $!#&'>-! 8e"'#'#a #!

Ba('l &! ($*l! I e e" !*t!( e(/a>!( e a (*a $!#&'>-! #a $!#te"/!a#e'&a&e0

CIFOA1H Re$!#e$e "*&a#>a( e /e"a##$'a( #a( ela>=e( &e taal! #a

(!$'e&a&e a('le'a, a /at' &a $!#('&ea>-! &! l*5a &! taal! #! Ba('l &!

($*l! I e &! Ba('l $!#te"/!#e!0

Page 56: 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

7/23/2019 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

http://slidepdf.com/reader/full/3-bncc-caderno-de-estudos-anos-finais 56/69

56

CIFOA1H1 Re$!#e$e "*&a#>a( e /e"a##$'a( #! l*5a !$*/a&! /! 

/!/*la>=e( #e5a( e '#&?5e#a( #a (!$'e&a&e a('le'a, $!#('&ea#&! (*a $!#&'>-!

#!( /a((a&!( $!l!#'al e '"/e'al a('le'! e #a (!$'e&a&e a('le'a $!#te"/!#ea0

+& '(#)EF

 ANALISANDO PROCESSOS ISTRICOS

PROCEDIMENTOS DE PESUISA

CIFOA1H3 I&e#t'8'$a 8!#te( 'l'!548'$a( e &!$*"e#ta'( <*e e./e((e"

)?#$*l!( <*e ela$'!#a" /!$e((!( '(t'$!( )')'&!( #! Ba('l, elat')!( a E$!#!"'a

e a P!l't'$a #! ($*l! , a /!$e((!( '(t'$!( !$!'&!( e" !*t!( e(/a>!( e

/e?!&!(, /! "e'! &! e(taele$'"e#t! &e #e.!( <*e &e#!te" $!#t'#*'&a&e(,/e"a##$'a( e "*&a#>a(0

CIFOA1H Re$!#e$e $!#8l't!( e te#(=e( (!$'a'( $!"! &'"e#(=e( '#ee#te(

&a )'&a (!$'al, e(*lta&! &a &')e('&a&e &e '#tee((e( e &e )'(=e( &e "*#&!0

CIFOA1H; I&e#t'8'$a e &'($*t' a( '#te#>=e( e )'(=e( &e "*#&! &e (*+e't!( e

5*/!( (!$'a'(, a /at' &a $!#('&ea>-! &a( a>=e( (!$'a'(, /! "e'! &! e(t*&! &a(

ela>=e( e$!#"'$a( e /!l't'$a( #! Ba('l &! ($*l! 0

CIFOA1H6 C!"*#'$a, /! "e'! &e "%lt'/la( l'#5*a5e#(, e(*lta&!( &e e(t*&!(e /e(<*'(a( a$e$a &!( $!#8l't!( e te#(=e( (!$'a'( e &!( #e.!( <*e )'#$*la"

/!$e((!( '(t'$!( )')'&!( #! Ba('l a !*t!( e(/a>!( e /e?!&!(0

REPRESE(2'78ES D# 2EMP#

CIFOA1H Re$!#e$e ! ($*l! $!"! *" "!"e#t! &e a$elea>-! &e

ta#(8!"a>=e( e$!#"'$a(, /!l't'$a(, (!$'a'( e $*lt*a'(0

CIFOA1H Re$!#e$e ! ($*l! $!"! *" "!"e#t! &e '#te#('8'$a>-! &eela>=e( e" #?)el /la#et4'! e &e "a'! '#te&e/e#&#$'a e#te a( e$!#!"'a( &!(

&')e(!( /a?(e( e $!#t'#e#te(0

CIFOA1H Re$!#e$e ! ($*l! $!"! *" "!"e#t! &e e!&e#a>-! &!(

&'e't!( $')'( e" /a?(e( &e t!&!( !( $!#t'#e#te(0

CIFOA13 C!"/ee#&e ! ($*l! $!"! *" "!"e#t! &e e!&e#a>-! e

e8!"*la>-! &a( ela>=e( &e taal!, e" 8*#>-! &a( ta#(8!"a>=e( #a e$!#!"'a

"*#&'al0

'2EG#R-'S> (#78ES E #(E-2#S

Page 57: 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

7/23/2019 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

http://slidepdf.com/reader/full/3-bncc-caderno-de-estudos-anos-finais 57/69

57

CIFOA131 C!#e$e e $!"/ee#&e a $'(e &a E$!#!"'a G!"'8ea, #! '#'$'! &!

($*l! , /! "e'! &! e(t*&! &a( 8!"a( &e e./l!a>-! &! taal! #!( (e'#5a'( e

&a e./a#(-! &! $!l!#'al'("! e*!/e* /el! le(te &a Á('a0

CIFOA13H C!#e$e e $!"/ee#&e a $'(e &a E$!#!"'a Ca8ee'a, #! ($*l!

, /! "e'! &! e(t*&! &a /a*ta &e e./!ta>=e( a('le'a( #a /'"e'a "eta&e

&a<*ele ($*l! e &! l*5a &! Ba('l #! $!"e$'! "*#&'al0

CIFOA133 C!#e$e e $!"/ee#&e a e"e5#$'a &a at')'&a&e '#&*(t'al e

a5!/e$*4'a #! Ba('l $!#te"/!#e!, ela$'!#a#&!:a( a( ela>=e( "a#t'&a( $!"

!*ta( e$!#!"'a(, e(/e$'al"e#te #! /e?!&! e#te a( &*a( 5a#&e( 5*ea(, #!

"!"e#t! (*(e<*e#te a Se5*#&a G*ea M*#&'al e #! *lt'"! <*atel &! ($*l! ,

/! "e'! &! e(t*&! &a '#(e>-! &! Ba('l #! $!"e$'! "*#&'al &!( /e?!&!((*/a$'ta&!(0

CIFOA13 C!#e$e e $!"/ee#&e a( ta#(8!"a>=e( !$!'&a( #a( ela>=e(

&e taal! #! Ba('l $!#te"/!#e!, /! "e'! &! e(t*&! &a e)!l*>-! &!( &'e't!( e

&e)ee( taal'(ta( e &!( "!)'"e#t!( (!$'a'( &e taala&!e( *a'( e *a#!(0

CIFOA13; C!#e$e e $!"/ee#&e ! G!l/e &e E(ta&! &e 13, ela$'!#a#&!:

! a e"e5#$'a &e #!)a( el'te( e a! $!#te.t! /!l't'$! &a Re/*l'$a Vela, /! "e'!

&! e(t*&! &a $a"a&a /!l't'$a &!( 5!)e#a&!e( e &a Re)!l*>-! C!#(t't*$'!#al'(ta&e 13H0

CIFOA136 C!#e$e e $!"/ee#&e a $!#8!"a>-! &e *"a #!>-! &e Ba('l e

&e a('le'!(, e"e5'&a &a at*a>-! /!l't'$a &e (et!e( "&'!( *a#!( e &a(

/!l't'$a( $*lt*a'( &! E(ta&! N!)!, /! "e'! &! e(t*&! &! M!&e#'("! 7Se"a#a &e

 Ate M!&e#a9, Teat! E./e'"e#tal &! Ne5! e &a /!l't'$a &e e(ta&! /aa a $*lt*a0

CIFOA13 C!#e$e e $!"/ee#&e ! G!l/e M'l'ta &e 16 $!"! e(*lta&!

&a( te#(=e( (!$'a'( 5e(ta&a( &e(&e ! /!$e((! &e Re&e"!$at'2a>-!, /! "e'! &!e(t*&! &a( $!#&'>=e( (!$'a'( #! $a"/!, &a( /!/!(ta( &e e8!"*la>-! &a

e&*$a>-! e &!( "!)'"e#t!( $*lt*a'( *a#!(0

CIFOA13 C!#e$e e $!"/ee#&e ! /!$e((! &e Aet*a /!l't'$a $!"!

e(*lta&! &e &e"a#&a( &a (!$'e&a&e $')'l !5a#'2a&a, /! "e'! &! e(t*&! &a

et!"a&a &! "!)'"e#t! ('#&'$al e &a l*ta /!l't'$a /ela ele'>-! &'eta /aa

/e('&e#te0

CIFOA13 C!#e$e e $!"/ee#&e a C!#(t't*'#te &e 1 $!"! e(*lta&! &e

&e"a#&a( &a (!$'e&a&e $')'l !5a#'2a&a, /! "e'! &! e(t*&! &! M!)'"e#t! Ne5!,

Page 58: 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

7/23/2019 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

http://slidepdf.com/reader/full/3-bncc-caderno-de-estudos-anos-finais 58/69

58

&!( M!)'"e#t!( I#&?5e#a(, &e "!)'"e#t!( &e "*lee( e &e "!)'"e#t!( &e

a"/l'a>-! &!( &'e't!( &e $'a#>a( e a&!le($e#te(0

D-ME(S;# P#"32-#C-D'D;

CIFOA1 C!#$e't*a '(t!'$a"e#te a( ela>=e( &e taal! #! Ba('l

$!#te"/!#e!, e(taele$e#&! #e.!( $!" a( l*ta( e $!#<*'(ta( &!( "!)'"e#t!(

taal'(ta( a! l!#5! &! ($*l! 0

CIFOA11 C!#$e't*a '(t!'$a"e#te a /at'$'/a>-! /!l't'$a #! Ba('l

$!#te"/!#e!, e(taele$e#&! #e.!( $!" a( l*ta( /ela /at'$'/a>-! /!l't'$a e /ela

a"/l'a>-! &!( &'e't!( /!l?t'$!( e (!$'a'( a! l!#5! &! ($*l! 0

CIFOA1H C!#$e't*a '(t!'$a"e#te $'&a&a#'a #! Ba('l $!#te"/!#e!,e(taele$e#&! #e.!( $!" a( l*ta( /ela a"/l'a>-! e $!#(!l'&a>-! &e &'e't!( e

&e)ee( a! l!#5! &! ($*l! 0

CIFOA13 C!#$e't*a '(t!'$a"e#te a e$!#!"'a a('le'a $!#te"/!#ea,

e(taele$e#&! #e.!( $!" a e$!#!"'a "*#&'al a! l!#5! &! ($*l! 0

CIFOA1 C!#$e't*a '(t!'$a"e#te !( /!$e((!( &e a"/l'a>-! &a "!>-! &e

$'&a&a#'a, #! Ba('l $!#te"/!#e!, ela$'!#a#&!:!( a( ta#(8!"a>=e( (!$'a'( e

e$!#"'$a( !$!'&a( #! ($*l! 0OBJETIVOS DE APRENDIA!EM DO COMPONENTE CURRICULAR HIST$RIA

NO ENSINO #UNDAMENTAL

6% ANO&E#

REPRESENTA'(ES) SENTIDOS E SI!NI#ICADOS DO TEMPO HIST$RICO

PROCEDIMENTOS DE PESUISACI6FOA6H Ut'l'2a te$#!l!5'a( /aa a$e((! a( 8!#te( '(t'$a( 7&a&!(,

e5'(t!(, &!$*"e#t!( e #aat')a(9 e" /e(<*'(a( (!e a$!#te$'"e#t!( /a((a&!(0

≫  CI6FOA63 I&e#t'8'$a 8!#te( '(t'$a(, ta'( $!"! &!$*"e#t!( /e((!a'(,

8!t!5a8'a(, #aat')a( !a'(, e($'ta( e '$!#!548'$a( e "ate'a'( a*&'!)'(*a'(,

e$!#e$e#&!:a( $!"! 8ea"e#ta( /aa a /!&*>-! &e e)'&e#$'a( e /!(te'! 

8!"*la>-! &e #aat')a( (!e ! /a((a&!, a"/l'a#&! ! )!$a*l4'! '(t!'!548'$! e

a $!"/ee#(-! (!e ! /a((a&! &! l!$al !* &a e5'-! e" <*e )')e, &! Ba('l e &!

"*#&!0

Page 59: 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

7/23/2019 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

http://slidepdf.com/reader/full/3-bncc-caderno-de-estudos-anos-finais 59/69

59

CI6FOA6 O5a#'2a e (ele$'!#a '#8!"a>=e( $!leta&a( e" &'8ee#te(

(*/!te(, ta'( $!"! l'(ta(, &'4'!(, '!5a8'a(, <*e e./e((e" ! /!ta5!#'("! &e

&'8ee#te( (*+e't!( e /!((''l'te" a $!#(t*>-! &e #aat')a( '(t'$a(, *t'l'2a#&!:a(

/aa a"/l'a ! )!$a*l4'! '(t!'!548'$! e a /e$e/>-! (!e "*&a#>a( e

/e"a##$'a( #a( '(t!'a( l!$a'(, &a e5'-! e" <*e )')e, &! Ba('l e &! "*#&!0

CI6FOA6; C!"*#'$a $'at')a"e#te, /! "e'! &e "%lt'/la( l'#5*a5e#(,

e(*lta&!( &e e(t*&!( e /e(<*'(a( a$e$a &!( /!$e((!( &e $!l!#'2a>-! !$!'&!(

#a( A"'$a(, $!" #8a(e #a $!l!#'2a>-! /!t*5*e(a0

6c ANO@EF

REPRESENTAÇES, SENTIDOS E SIGNIFICADOS DO TEMPO ISTRICOPROCEDIMENTOS DE PESUISA

CI6FOA6H Ut'l'2a te$#!l!5'a( /aa a$e((! a( 8!#te( '(t'$a( 7&a&!(,

e5'(t!(, &!$*"e#t!( e #aat')a(9 e" /e(<*'(a( (!e a$!#te$'"e#t!( /a((a&!(0

CI6FOA63 I&e#t'8'$a 8!#te( '(t'$a(, ta'( $!"! &!$*"e#t!( /e((!a'(,

8!t!5a8'a(, #aat')a( !a'(, e($'ta( e '$!#!548'$a( e "ate'a'( a*&'!)'(*a'(,

e$!#e$e#&!:a( $!"! 8ea"e#ta( /aa a /!&*>-! &e e)'&e#$'a( e /!(te'! 8!"*la>-! &e #aat')a( (!e ! /a((a&!, a"/l'a#&! ! )!$a*l4'! '(t!'!548'$! e

a $!"/ee#(-! (!e ! /a((a&! &! l!$al !* &a e5'-! e" <*e )')e, &! Ba('l e &!

"*#&!0

CI6FOA6 O5a#'2a e (ele$'!#a '#8!"a>=e( $!leta&a( e" &'8ee#te(

(*/!te(, ta'( $!"! l'(ta(, &'4'!(, '!5a8'a(, <*e e./e((e" ! /!ta5!#'("! &e

&'8ee#te( (*+e't!( e /!((''l'te" a $!#(t*>-! &e #aat')a( '(t'$a(, *t'l'2a#&!:a(

/aa a"/l'a ! )!$a*l4'! '(t!'!548'$! e a /e$e/>-! (!e "*&a#>a( e/e"a##$'a( #a( '(t!'a( l!$a'(, &a e5'-! e" <*e )')e, &! Ba('l e &! "*#&!0

CI6FOA6; C!"*#'$a $'at')a"e#te, /! "e'! &e "%lt'/la( l'#5*a5e#(,

e(*lta&!( &e e(t*&!( e /e(<*'(a( a$e$a &!( /!$e((!( &e $!l!#'2a>-! !$!'&!(

#a( A"'$a(, $!" #8a(e #a $!l!#'2a>-! /!t*5*e(a0

OBJETIVOS DE APRENDIA!EM DO COMPONENTE CURRICULAR !EO!RA#IA

NO ENSINO #UNDAMENTAL

,& '(#)EF

Page 60: 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

7/23/2019 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

http://slidepdf.com/reader/full/3-bncc-caderno-de-estudos-anos-finais 60/69

60

# S6JE-2# E # M6(D#

CGE6FOA63 C!#e$e a &')e('&a&e te't!'al a('le'a a /at' &!( /!)!(

8!"a&!e( 7?#&'!(, #e5!( e e*!/e*(9 e e$!#e$e:l!( #!( (e*( 5*/!( &e

)')e#$'a(0

CGE6FOA6 Caa$te'2a a &')e('&a&e te't!'al a('le'a, ela$'!#a#&!:a a!

(e* l*5a &e )')e#$'aX

CGE6FOA6; I&e#t'8'$a /!$e((!( #at*a'(, '(t'$!(, (!$'!e$!#"'$!(,

(!$'!a"'e#ta'( e (!$'!$*lt*a'( <*e $aa$te'2a" a( /a'(a5e#(, e" (e*( 't"!( &e

ta#(8!"a>-!0

# "6G'R E # M6(D#

CGE6FOA66 Pe(<*'(a /!$e((!(, &'#"'$a(, 't"!( e $'$l!( &a #at*e2a,

ela$'!#a#&!:!( a( *#'&a&e( #at*a'( 7&!"?#'!( "!8!$l'"at'$!(, '!"a( et$09 e a

/a'(a5e#( &! te't'! a('le'!0

CGE6FOA6 C!"/ee#&e a a$a ! &a( te$#!l!5'a( #a '#te#('8'$a>-! &e

$!#e.=e( e#te l*5ae(, /! "e'! &e 8l*.!( &e '#8!"a>=e(, /e((!a(, "e$a&!'a(,

'&e'a( e )al!e(0CGE6FOA6 E#te#&e a( ela>=e( e#te (!$'e&a&e e #at*e2a, a /at' &a

a#al'(e &a( ta#(8!"a>=e( &a( /a'(a5e#( #at*a'( /ela( at')'&a&e( (!$'a'(,

$*lt*a'(, e$!#"'$a( e /!l't'$a(, #! /!$e((! &e /!&*>-! e a/!/'a>-! &! e(/a>!

5e!548'$!0

"-(G6'GE(S E # M6(D#

CGE6FOA6 C!leta '#8!"a>=e( &e 8!#te( )a'a&a( (!e ! Ba('l, !5a#'2a:la(,a#al'(a:la( e a/e(e#ta:la( /! "e'! &e "%lt'/la( l'#5*a5e#(0

CGE6FOA Le e '#te/eta "a/a( e !*t!( e$*(!( /aa a#al'(a 8e#"e#!(,

8at!( e /!$e((!( 5e!548'$!(0

CGE6FOA1 C!"/ee#&e $!"! a)a#>!( $'e#t?8'$!( e te$#!l5'$!( /!"!)e"

"!&'8'$a>=e( #!( "!&!( &e )e, &e e./l'$a e &e a/e(e#ta 8e#"e#!(, 8at!( e

/!$e((!( 5e!548'$!(0

RESP#(S'4-"-D'DES E # M6(D#

Page 61: 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

7/23/2019 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

http://slidepdf.com/reader/full/3-bncc-caderno-de-estudos-anos-finais 61/69

61

CGE6FOAH C!"/ee#&e ! (ae 5e!548'$! $!"! $!#(t*>-! '(t'$a,

ela!a&! e a$*"*la&! $*lt*al"e#te /ela *"a#'&a&e0

CGE6FOA3 Re$!#e$e ele"e#t!( &a( "at'2e( '#&?5e#a( e a8'$a#a(, (*a

'"/!t#$'a #a 8!"a>-! &a (!$'e&a&e a('le'a e (e*( &'e't!( te't!'a'(0

CGE6FOA I&e#t'8'$a /!le"a( a"'e#ta'( e (e*( '"/a$t!(, a/!#ta#&!

/!((''l'&a&e( &e '#te)e#>-!0

%& '(#)EF

# S6JE-2# E # M6(D#

CGEFOA; S't*a (e*( l*5ae( &e )')e#$'a( e" ela>-! a!( )4'!( e$!te(e5'!#a'(, e$!#e$e#&! a( "a$a( &e((e( e$!te( #a )'&a $!t'&'a#a0

CGEFOA6 A#al'(a, #a )'&a $!t'&'a#a, ele"e#t!( $*lt*a'(, (!$'a'( e /!l?t'$!(

<*e '#8l*e#$'a" &'#"'$a( e5'!#a'( e" (*a( "%lt'/la( e($ala(0

# "6G'R E # M6(D#

CGEFOA I&e#t'8'$a e $aa$te'2a 4ea( &e !$!#$'a e &e &'(t'*'>-! &e

*#'&a&e( #at*a'(, ela$'!#a#&!:a( $!" (e*( a/!)e'ta"e#t!( e$!#"'$!(, (!$'a'(e $*lt*a'(0

CGEFOA Rela$'!#a a( /'#$'/a'( e&e( &e $'$*la>-! &e /e((!a( e &e

'#8!"a>=e( a!( "!)'"e#t!( "'5at'!( e a( '"/l'$a>=e( #!( a)a#>!(

te$#'$!$'e#t'8'$!:'#8!"a$'!#a'(0

CGEFOA A#al'(a 8l*.!( e$!#"'$!(, /!/*la$'!#a'( e $*lt*a'( /el! te't'!

a('le'!, e" $!"! /!l't'$a( #a$'!#a'( e '#te#a$'!#a'( <*e !( /!&*2'a" e

/!&*2e"0CGEFOA Re$!#e$e e $!#te.t*al'2a !( /!$e((!( &e !$*/a>-!,

/!)!a"e#t! e *a#'2a>-! &a( e5'=e( a('le'a(0

CGEFOA1 Caa$te'2a 4ea( *a'( e *a#a( a('le'a(, a#al'(a#&! ! *(! e

a !$*/a>-! &a tea, a <*e(t-! 8*#&'4'a, (e*( $!#8l't!( e a>=e( &!( "!)'"e#t!(

(!$'a'(0

"-(G6'GE(S E # M6(D#

Page 62: 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

7/23/2019 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

http://slidepdf.com/reader/full/3-bncc-caderno-de-estudos-anos-finais 62/69

62

CGEFOAH C!leta '#8!"a>=e( &e 8!#te( )a'a&a(, !5a#'2a:la(, a#al'(a:la( e

a/e(e#ta:la( /! "e'! &e "%lt'/la( l'#5*a5e#(, /aa ! e(t*&! &! Ba('l e &e (*a(

e5'=e(0

CGEFOA3 De($e)e e "a/ea a at*al &')'(-! te't!'al &! Ba('l e !*ta(

/!((''l'&a&e( &e e5'!#al'2a>-!, $!#('&ea#&! $'t'!( e 8'#al'&a&e( *t'l'2a&!( /aa

'((!0

CGEFOA Ut'l'2a te$#!l!5'a( &a '#8!"a>-! e $!"*#'$a>-! /aa (e l!$al'2a,

eal'2a /e(<*'(a( e a/ee#&e@a#al'(a 8at!(, 8e#"e#!( e /!$e((!( 5e!548'$!(0

CGEFOA; C!leta e ('(te"at'2a '#8!"a>=e( a /at' &e /la#ta(, "a/a(,

$!<*'(, "a<*ete(, taela(, 548'$!(, /aa a/e(e#ta>-!, a)al'a>-!, a#al'(e e

$!"/aa>-! &e 8e#"e#!(, 8at!( e /!$e((!( 5e!548'$!(0

RESP#(S'4-"-D'DES E # M6(D#

CGEFOA6 A#al'(a a(/e$t!( &a 5e(t-! e &! &'e't! a *t'l'2a>-! &! /at'"#'!

$*lt*al, '(t'$!, #at*al e a '!&')e('&a&e a('le'a0

CGEFOA Pe(<*'(a a !'5e" &e /!le"a( (!$'a'(, a"'e#ta'(, $*lt*a'( e

/!l?t'$!( <*e a8eta" ! te't'! a('le'!, &e(e#)!l)e#&! (e#(! $'t'$! e

/!('$'!#a"e#t! e" ela>-! a ele(0

*& '(#)EF

# S6JE-2# E # M6(D#

CGEFOA I&e#t'8'$a a &')e('&a&e e a te't!'al'&a&e &!( /!)!( 8!"a&!e(

&a( A"e'$a7(9 e A8'$a7(90

CGEFOA I&e#t'8'$a *(!( e '"/a$t!( &a( te$#!l!5'a( #!( /!$e((!(

/!&*t')!( &a( (!$'e&a&e( a"e'$a#a( e a8'$a#a( e (*a( '#te8e#$'a( #a )'&a$!t'&'a#a0

CGEFOA C!"/ee#&e $!#te.t!( '(t'$!( &a e"e5#$'a &a( '&e'a( &e

a8'$a#'2a&!, lat'#!:a"e'$a#'&a&e, #!te:a"e'$a#'&a&e e (*a( '"/l'$a>=e( #!

"*#&! $!#te"/!#e! e #! (e* $!t'&'a#!0

# "6G'R E # M6(D#

CGEFOA1 Rela$'!#a &'#"'$a( e#te #at*e2a e (!$'e&a&e <*e $aa$te'2a"

a( /a'(a5e#( a"e'$a#a( e a8'$a#a( e" (e*( 't"!( e /!$e((!( &e ta#(8!"a>-!0

CGEFOAH C!"/ee#&e e e./l'$a /!$e((!( &e &e(l!$a"e#t!( &!( 5*/!(

Page 63: 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

7/23/2019 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

http://slidepdf.com/reader/full/3-bncc-caderno-de-estudos-anos-finais 63/69

63

*"a#!( /el! "*#&! e a( $!#&'>=e( (!$'!a"'e#ta'( e#)!l)'&a( #a !$*/a>-!

te't!'al0

CGEFOA3 C!ela$'!#a a l!$al'2a>-! &a7(9 Á8'$a7(9 e &a( A"'$a7(9 a(

$!#&'>=e( &e a/!/'a>-! &e (e*( te't'!( /! /!)!( &e !*t!( l*5ae(, e"

&'8ee#te( $!#te.t!( '(t'$!(, e a( "a$a( &e((e /!$e((! #a( /a'(a5e#(, #a

/!&*>-! &! e(/a>! e #!( "!&!( &e )'&a l!$a'(0

CGEFOA C!#e$e a 8!"a>-! '(t'$a, $*lt*al e e$!#"'$a &a7(9

 A"'$a7(9 e &a( Á8'$a7(9 e" ela>-! a!( /!$e((!( '(t'$!( "*#&'a'(0

"-(G6'GE(S E # M6(D#

CGEFOA; C!leta '#8!"a>=e( &e 8!#te( )a'a&a(, !5a#'2a:la(, a#al'(a:la( ea/e(e#ta:la( /! "e'! &e "%lt'/la( l'#5*a5e#(, /aa ! e(t*&! &a7(9 A"'$a7(9 e

&a( Á8'$a7(90

CGEFOA6 U(a te$#!l!5'a( &a '#8!"a>-! e &a $!"*#'$a>-!, /aa eal'2a

/e(<*'(a( e a/ee#&e@a#al'(a 8at!(, 8e#"e#!( e /!$e((!( 5e!548'$!(0

CGEFOA S'(te"at'2a e e5'(ta '#8!"a>=e(, a /at' &e "a/a(, /la#ta(,

$!<*'(, "a<*ete(, taela(, 548'$!( /aa a/e(e#ta>-!, a)al'a>-!, a#al'(e,

$!"/aa>-! e !(e)a>=e( &e 8e#"e#!(, 8at!( e /!$e((!( 5e!548'$!(0

RESP#(S'4-"-D'DES E # M6(D#

CGEFOA Re$!#e$e a le5't'"'&a&e e ! &'e't! &e e.'(t#$'a &!( &')e(!(

"!&!( &e )'&a &!( '#&')?&*!( e &!( 5*/!( (!$'a'(0

CGEFOA A#al'(a a '"/!t#$'a &a( "at'2e( '#&?5e#a( &a7(9 A"'$a7(9 e

&a( Á8'$a7(9 e (*a( $!#t'*'>=e( #a 8!"a>-! (!$! e(/a$'al &! $!#t'#e#te

a"e'$a#!0CGEFOA1 Ma/ea e a#al'(a te#(=e( e $!#8l't!( e.'(te#te( #!( te't'!(

a"e'$a#!( e a8'$a#!(0

CGEFOA11 C!"/ee#&e ! al$a#$e "*#&'al &a e./l!a>-! &e e$*(!(

#at*a'( l!$a'(, e" ela>-! a a$*"*la>-! &e '<*e2a e a!( '"/a$t!(

(!$'!a"'e#ta'(0

+& '(#)EF

# S6JE-2# E # M6(D#

Page 64: 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

7/23/2019 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

http://slidepdf.com/reader/full/3-bncc-caderno-de-estudos-anos-finais 64/69

64

CGEFOA1H C!#e$e a !5a#'2a>-! &! e(/a>! 5e!548'$! "*#&'al e a(

ela>=e( e$!#"'$a( e /!l't'$a( e#te a( #a>=e( &! /la#eta e e#te e((a( e (e*(

l*5ae( &e )')e#$'a(0

CGEFOA13 Caa$te'2a &'#"'$a( &a #at*e2a #!( a(/e$t!( 5e!l5'$!( e

5e!"!8!l5'$!(, ela$'!#a#&! a( "a$a( &e((e( /!$e((!( e $!#e.=e( a"'e#ta'(

a!( (e*( l*5ae( &e )')e#$'a(0

CGEFOA1 I&e#t'8'$a a /e(e#>a &e taal!, '&e'a(, )al!e( $*lt*a'(,

te$#!l!5'a( !'*#&!( &e &'8ee#te( $!#te.t!(, ela$'!#a#&! e((a /e(e#>a a

<*e(t=e( e$!#"'$a(, /!l't'$a( e $*lt*a'( <*e a8eta" a &'#"'$a (!$! e(/a$'al e"

(e* $!#te.t! /.'"!0

CGEFOA1; I&e#t'8'$a aa#+!( e a$!&!( '#te#a$'!#a'( e$!#"'$!(, /!l?t'$!( ea"'e#ta'(, a#al'(a#&! (e*( &e(&!a"e#t!( #!( l*5ae( &e )')e#$'a( e #! Ba('l0

# "6G'R E # M6(D#

CGEFOA16 C!"/ee#&e, a /at' &e &'8ee#te( le't*a( &e "*#&!, 8at!(,

/!$e((!(, 8e#"e#!( 5e!548'$!(, (*a( e&e( e $!#e.=e( $!" "%lt'/la( e($ala(0

CGEFOA1 Pe(<*'(a e" /!$e((!( '(t'$!( "*#&'a'( a 8!"a>-! (!$!

e(/a$'al &a E*!/a, Á('a, O$ea#'a e A#t4t'&a0CGEFOA1 E#te#&e a !'5e" e a( '"/l'$a>=e( &!( $!#8l't!( t#'$!(,

e$!#"'$!(, /!l?t'$!( e $*lt*a'( #a $!#8'5*a>-! &e 8!#te'a( #a

$!#te"/!a#e'&a&e0

"-(G6'GE(S E # M6(D#

CGEFOA1 C!#e$e e *(a /'#$?/'!( e ele"e#t!( &a( "%lt'/la( l'#5*a5e#(

/aa /e(<*'(a, a/ee#&e e a#al'(a 8at!(, 8e#"e#!( e /!$e((!( 5e!548'$!( &!($!#t'#e#te(0

CGEFOA11 A#al'(a ! /a/el &a( te$#!l!5'a( &a $!"*#'$a>-! e &a( e&e(

'#8!"a$'!#a'( #a $!#te"/!a#e'&a&e e (*a( '"/l'$a>=e( #!( "!&!( &e )'&a, &e

/!&*>-!, &e taal! e &e $!#(*"!0

CGEFOA111 O(e)a, $!leta '#8!"a>=e( &e 8!#te( )a'a&a(, !5a#'2a:la(,

a#al'(a:la( e a/e(e#ta:la( /! "e'! &e "%lt'/la( l'#5*a5e#( /aa ! e(t*&! &!(

$!#t'#e#te(0

RESP#(S'4-"-D'DES E # M6(D#

Page 65: 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

7/23/2019 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

http://slidepdf.com/reader/full/3-bncc-caderno-de-estudos-anos-finais 65/69

65

CGEFOA11H A#al'(a a !'5e" &e /!le"a( (!$'a'(, a"'e#ta'(, $*lt*a'( e

/!l?t'$!( <*e a8eta" E*!/a, Á('a, O$ea#'a e A#t4t'&a, "a#'8e(ta#&!

/!('$'!#a"e#t! $'t'$! e" ela>-! a ele(0

CGEFOA113 I&e#t'8'$a e $!#e$e a( '#(ta#$'a (*/a#a$'!#a'( <*e 8!"*la"

/!l't'$a( e$!#"'$a(, a"'e#ta'(, (!$'a'( e (*a( '"/l'$a>=e( #! l*5a e #a )'&a &a(

/e((!a( /aa a /at'$'/a>-! (!$'al '#&')'&*al e $!let')a0

CGEFOA11 A#al'(a a( l*ta( &e 5*/!( (!$'a'( /! te't'!( a*t#!"!( #!

$!#te.t! at*al &a E*!/a, &a Á('a e &a O$ea#'a0

CONSULTA PÚBLICA CONSULTAOBJETIVOS DE APRENDIA!EM DO COMPONENTE CURRICULAR ENSINO

RELI!IOSO NO ENSINO #UNDAMENTAL

,& '(#)EF

SER UMANO

CER6FOA3 Pe$ee <*e a el'5'-! /!((''l'ta (e#t'&!( e ('5#'8'$a&!( /aa a

e.'(t#$'a &a( /e((!a( <*e a /at'$a", e#<*a#t! !*ta( (e a/!'a" e" &'(t'#ta(

$!#$e/>=e( $'e#t'8'$a( !* 8'l!(8'$a(0

CER6FOA3; Re$!#e$e, #a &')e('&a&e $*lt*al, *" $!#+*#t! &e )al!e( e8*#&a"e#t!( t'$!( <*e $!#t'*e" /aa a ea&'$a>-! &e &'($*(!( e /at'$a( &e

)'!l#$'a &e $*#! el'5'!(!, (al)a5*a&a#&! ! &'e't! a &'8ee#>a #a $!#(t*>-! &e

$*lt*a( &e /a20

CONECIMENTOS RELIGIOSOS

CER6FOA36 7Re9$!#e$e e(/a>!( e te't'!( (a5a&!( &e &'8ee#te( ta&'>=e(

e "!)'"e#t!( el'5'!(!(, e" (*a( /at'$a(, (?"!l!(, e./e((=e(, /'#$?/'!( e)al!e(0

CER6FOA3 Pe$ee !( l'"'te(, a( /!((''l'&a&e( e !( '"/a$t!( (!$'a'( e

el'5'!(!( #a *t'l'2a>-! &a( te$#!l!5'a( &e '#8!"a>-! e $!"*#'$a>-! ela$'!#a&a(

a( ('t*a>=e( &a )'&a $!t'&'a#a e a! &e(a8'! &a( ela>=e( '#te:el'5'!(a( e

'#te$*lt*a'( #a $!#te"/!a#e'&a&e0

CER6FOA3 C!"/ee#&e a( &'8ee#te( )')e#$'a(, /e$e/>=e( e ela!a>=e(

ela$'!#a&a( a! el'5'!(! e a! #-! el'5'!(!, <*e '#te5a" e e(taele$e" '#te8a$e($!" ! (*(tat! $*lt*al &a *"a#'&a&e0

Page 66: 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

7/23/2019 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

http://slidepdf.com/reader/full/3-bncc-caderno-de-estudos-anos-finais 66/69

66

PRÁTICAS RELIGIOSAS E NÃO RELIGIOSAS

CER6FOA3 C!#e$e /4t'$a( &e e(/''t*al'&a&e &e &'8ee#te( ta&'>=e( e

"!)'"e#t!( el'5'!(!(, '#$l*'#&! $e#>a( e &e)!>=e( /!/*lae(0

CER6FOA I&e#t'8'$a, #a( /at'$a( el'5'!(a( )al!e( *"a#!( #e$e((4'!( a!

e":)')e e a $!#)')#$'a $!let')a, /e(e#te( e" &'(t'#ta( $*lt*a(, 8'l!(!8'a( &e

)'&a, ta&'>=e( e "!)'"e#t!( el'5'!(!(, e" $!"! (e*( l'"'te( t'$!(0

%& '(#)EF

SER UMANO

CERFOA1 C!"/ee#&e !( /!$e((!( &e $!#(t*>-! &e $e#>a( e '&e!l!5'a(

el'5'!(a( e (*a 8*#>-! /!l't'$a, $*lt*al e (!$'!e$!#"'$a e" &'8ee#te(te"/!al'&a&e( e e(/a$'al'&a&e(0

CERFOAH Pe$ee <*e $e#>a( e '&e!l!5'a( el'5'!(a( /!&e" &ete"'#a !*

!'e#ta )al!e(, at't*&e( e $!"/!ta"e#t!(, $!#t'*'#&! $!" a (*/ea>-! &!(

/!$e((!( &e e.$l*(-! e &e('5*al&a&e( e, /! )e2e(, $!" a (*a e/!&*>-!0

CERFOA3 E(taele$e ela>-! e#te $e#>a( e '&e!l!5'a( el'5'!(a( $!"

"'t!(, 't!( e (?"!l!( (a5a&!( &e &'8ee#te( ta&'>=e( e "!)'"e#t!( el'5'!(!(0

CERFOA C!#e$e a 8*#>-! e ('5#'8'$a&!( &e 't!( /aa a( ta&'>=e( e"!)'"e#t!( el'5'!(!(, /! "e'! &a a/ee#(-! &e $aa$te?(t'$a( &e 't!( &e

'#'$'a>-!, /a((a5e", "!t*4'!(, e#te !*t!(0

CONECIMENTOS RELIGIOSOS

CERFOA; E(taele$e ela>-! e#te ! ('5#'8'$a&! &!( (?"!l!( &e &'8ee#te(

ta&'>=e( el'5'!(a( e 8'l!(!8'a( &e )'&a, (*a( $e#>a(, '&e!l!5'a( e /!('$'!#a"e#t!(

t'$!(0CERFOA6 Re$!#e$e <*e &!*t'#a( el'5'!(a( e"a(a" a "a#*te#>-! &e

$!("!)'(=e( el'5'!(a( e a ta#("'((-! &e (e*( $!#te%&!(0

CERFOA C!#e$e a(/e$t!( '(t'$!( ela$'!#a&!( a !'5e" e a 8!"a>-!

&e te.t!( (a5a&!(, (*a ela>-! $!" /e$e't!( e $!#e$'"e#t!( el'5'!(!( e $!"

'&e'a( e e/e(e#ta>=e( &e &')'#&a&e( !* a#$e(ta'(0

PRÁTICAS RELIGIOSAS E NÃO RELIGIOSAS

Page 67: 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

7/23/2019 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

http://slidepdf.com/reader/full/3-bncc-caderno-de-estudos-anos-finais 67/69

67

CERFOA C!#(t*' e8ee#$'a'( /aa a#al'(a a( &')e(a( 8!"a( &e a(

el'5'=e( at*ae" #a (!$'e&a&e, #a /!l't'$a, #a (a%&e, #a e&*$a>-!, #!( /!+et!(

(!$'a'(, #!( "!)'"e#t!( (!$'a'(, e#te !*ta( e(8ea(0

*& '(#)EF

SER UMANO

CERFOA I&e#t'8'$a 8*#&a"e#t!(, !'e#ta>=e( e /'#$?/'!( t'$!( &e ta&'>=e(

el'5'!(a( <*e $!#t'*e" $!" ! $*'&a&! e a /e(e)a>-! &a )'&a, #a( (*a(

"%lt'/la( 8!"a( e e./e((=e(, #a &e8e(a e #a /!"!>-! &!( &'e't!( *"a#!( e &a

Tea0

CERFOA; C!#(t*' $!#e$'"e#t!( a$e$a &! /a/el &e l'&ee( !* 5*/!(el'5'!(!( e &e !*ta( l'&ea#>a( #a &e8e(a e /!"!>-! &!( &'e't!( *"a#!( e

a"'e#ta'(0

CERFOA;1 P!le"at'2a a *t'l'2a>-! &e /e$e't!( el'5'!(!( /aa 8'#(

/at'$*lae( !* /aa /at'$a( <*e ate#te" $!#ta a &'5#'&a&e *"a#a0

CONECIMENTOS RELIGIOSOS

CERFOA;H C!"/ee#&e ! /!('$'!#a"e#t! t'$! &a( ta&'>=e( el'5'!(a( e"&'(t'#t!( $!#te.t!( (!$'!$*lt*a'(0

CERFOA;3 I&e#t'8'$a !( 8*#&a"e#t!( &!( l'"'te( t'$!( /e(e#te( #a( el'5'=e(

e #a( 8'l!(!8'a( &e )'&a, e$!#e$e#&! !( &'4l!5!( '#te:el'5'!(!( e '#te$*lt*a'(

$!"! $a"'#!( /aa *"a $!#)')#$'a t'$a e e(/e't!(a0

CERFOA; P!le"at'2a a( &ete"'#a>=e( &e ta&'>=e( el'5'!(a( <*e

'"/e&e" ! e$!#e$'"e#t! &a( &')e('&a&e( #a (!$'e&a&e0

PRÁTICAS RELIGIOSAS E NÃO RELIGIOSAS

CERFOA;; C!#e$e 8!"a( &e a$!l'"e#t! e &e '#(e>-! &a( $'a#>a(,

 +!)e#(, !"e#(, "*lee( e '&!(!( e" ta&'>=e( el'5'!(a(, e" $!"! #!"a( e

!'e#ta>=e( &e /at'$'/a>-! e" $e'"!#'a( e 't!( (a5a&!(0

CERFOA;6 Pe$ee a '#8l*e#$'a &e &ete"'#a>=e( e /!('$'!#a"e#t! t'$! &e

ta&'>=e( el'5'!(a( !* 8'l!(!8'a( &e )'&a #a e(t*t*a>-! &! $!t'&'a#! /e((!al e &a(

/at'$a( (!$'!$*lt*a'(0

Page 68: 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

7/23/2019 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

http://slidepdf.com/reader/full/3-bncc-caderno-de-estudos-anos-finais 68/69

68

CERFOA; Pe$ee !( l'"'te( e /!((''l'&a&e( &a at*a>-! &e 5*/!( el'5'!(!(

e" *" E(ta&! la'$! e e" *"a (!$'e&a&e $!#(t*?&a #a &')e('&a&e $*lt*al

el'5'!(a0

CERFOA; I&e#t'8'$a '#'$'at')a( e /at'$a( <*e e$!#e$e" a &')e('&a&e

$*lt*al el'5'!(a #a /e(/e$t')a &!( &'e't!( *"a#!(, #! $!#(ta#te e.e$?$'! &a

$'&a&a#'a, &a e(/!#(a'l'&a&e t'$a e #a ea&'$a>-! &e &'($*(!( e &e /at'$a( &e

)'!l#$'a &e $*#! el'5'!(!0

+& '(#)EF

SER UMANO

CERFOA; C!#e$e $!#$e/>=e( &e $!/!, /e((!a e /e((!al'&a&e( e"ta&'>=e( el'5'!(a( e 8'l!(!8'a( &e )'&a0

CERFOA6 Re$!#e$e ! )al! &a )'&a e &! $!/!, /!le"at'2a#&! a

"e$a#t'l'2a>-! &a( $!/!e'&a&e( e a a#al'2a>-! &a &'5#'&a&e *"a#a0

CERFOA61 Re$!#e$e a 8'#'t*&e *"a#a e a ta#($e#&#$'a $!"!

/!((''l'&a&e &e (*a (*/ea>-! /! "e'! &e /at'$a( e )')e#$'a( e(/''t*a'(0

CERFOA6H O5a#'2a e /!+eta a //'a )'&a #a $!let')'&a&e, $!#('&ea#&!

/'#$?/'!( t'$!(, e(tt'$!(, e$!#"'$!(, /!l?t'$!( e (!$'!$*lt*a'(0

CONECIMENTOS RELIGIOSOS

CERFOA63 C!"/ee#&e a "!te $!"! 5ea&!a &e (e#t'&! /aa a )'&a e

/!&*t!a &e $*lt*a(0

CERFOA6 C!#e$e a( $!#$e/>=e( &e "!te e" $*lt*a( e ta&'>=e(

el'5'!(a(, e" $!"! (e*( e(/e$t')!( 't!( "!t*4'!( !* 8%#ee(0

CERFOA6; C!#e$e a( &'8ee#te( '&e'a( &e '"!tal'&a&e ela!a&a( /! ta&'>=e( el'5'!(a(, ta'( $!"! a a#$e(tal'&a&e, a ee#$a#a>-!, a ta#("'5a>-! e

a e((*e'>-!0

CERFOA66 C!"/ee#&e !( (e#t'&!( e ('5#'8'$a&!( &a )'&a e &a "!te /aa !

 Ate?("!, N''l'("!, Cet'$'("! e A5#!(t'$'("!0

CERFOA6 Pe$ee a ela>-! e.'(te#te e#te '&e'a( &e '"!tal'&a&e e "'t!(

(a5a&!(0

PRÁTICAS RELIGIOSAS E NÃO RELIGIOSAS

Page 69: 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

7/23/2019 3 Bncc Caderno de Estudos Anos Finais

http://slidepdf.com/reader/full/3-bncc-caderno-de-estudos-anos-finais 69/69

69

CERFOA6 P!le"at'2a ('t*a>=e( &e a#al'2a>-! &a )'&a e &a "!te,

e8let'#&! (!e !( (e#t'&!( &! )')e e &! "!e0

CERFOA6 Re$!#e$e a '"/!t#$'a &e $e#>a(, &!*t'#a( el'5'!(a( e

8'l!(!8'a( &e )'&a #a $!#(t*>-! e #a ta#("'((-! &!( (e#t'&!( &a )'&a e &a "!te0

CERFOA Ela!a <*e(t'!#a"e#t!( e8ee#te( a e.'(t#$'a *"a#a e a(

('t*a>=e( l'"'te( <*e '#te5a" a )'&a, at'$*la&!( a( <*e(t=e( (!$'!a"'e#ta'(,

5e!/!l?t'$a(, $*lt*a'(, el'5'!(a( e a( !/>=e( &e (e e &e (e a/e(e#ta $!"!

/e((!a &'5#a &e e(/e't! #a &')e('&a&e0

REFERE(-' 4-4"-#GR5F-'

tt/@@a(e#a$'!#al$!"*"0"e$05!)0@g@('te@'#'$'!hA$e((! e" H@11@H1;