TEMPO E CLIMA

Tempo e climaTempo e clima1. A atmosfera

2. A temperatura

3. A humidade do aire e as precipitacións

4. A presión atmosférica e o vento

05

Introdución Introdución (páx. 64)(páx. 64)

Os Os fenómenos atmosféricos fenómenos atmosféricos (temperatura, precipitación, presión (temperatura, precipitación, presión atmosférica, humidade e vento), danse na atmosférica, humidade e vento), danse na parte baixa da atmosfera chamada parte baixa da atmosfera chamada troposferatroposfera..

O O tempotempo é a situación da atmosfera nun é a situación da atmosfera nun lugar e momento determinado.lugar e momento determinado.

O O clima clima é a secuencia de tempos é a secuencia de tempos atmosféricos que se repiten nun área nun atmosféricos que se repiten nun área nun tempo cronolóxico moi longo (30 a 40 tempo cronolóxico moi longo (30 a 40 anos).anos).

Actividades introdución Actividades introdución (páx. 64)(páx. 64)

1.1. ¿Viches algún mapa como o anterior? ¿Onde? ¿Viches algún mapa como o anterior? ¿Onde? ¿Que se está a representar nel?¿Que se está a representar nel?

2.2. ¿Sabes que significan as letras A e B? ¿Como se ¿Sabes que significan as letras A e B? ¿Como se indican as frontes de aire?indican as frontes de aire?

3.3. ¿Que outros símbolos aparecen representados na ¿Que outros símbolos aparecen representados na lenda?lenda?

4.4. ¿Que tempo hai en España? ¿E nas illas Canarias?¿Que tempo hai en España? ¿E nas illas Canarias?5.5. ¿Que situación hai no Atlántico?¿Que situación hai no Atlántico?6.6. Vendo este mapa, ¿cal pode ser o prognóstico do Vendo este mapa, ¿cal pode ser o prognóstico do

tempo que o servizo meteorolóxico fará para a tempo que o servizo meteorolóxico fará para a nosa Comunidade Autónoma durante os vindeiros nosa Comunidade Autónoma durante os vindeiros días?días?

1.1. A atmosfera 1.1. A atmosfera (páx. 66)(páx. 66)

A A atmosferaatmosfera é a capa gasosa de máis de é a capa gasosa de máis de 1000 quilómetros que envolve a Terra. 1000 quilómetros que envolve a Terra. Segundo nos afastamos do solo os gases Segundo nos afastamos do solo os gases rarean e falta o osíxeno.rarean e falta o osíxeno.

A atmosfera evita que os raios solares A atmosfera evita que os raios solares cheguen directamente á superficie cheguen directamente á superficie terrestre. Así de día non se quenta terrestre. Así de día non se quenta demasiado, nin de noite se arrefría moito.demasiado, nin de noite se arrefría moito.

A atmosfera tamén actúa de escudo A atmosfera tamén actúa de escudo protector contra a caída de meteoritos.protector contra a caída de meteoritos.

ESTRUTURA DA ATMOSFERA

ESTRUTURA DA ATMOSFERA

COMPOSICIÓN GASOSA DA ATMOSFERA

NITRÓXENO 78%

OSÍXENO 21%

ARGÓN 0,93%

VAPOR DE AUGA E OUTROS GASES 0,04%

DIÓXIDO DE CARBONO 0,03%

TOTAL 100%

1.1. A atmosferaA atmosfera1.2. Un filtro de radiacións solares1.2. Un filtro de radiacións solares (páx. 66)(páx. 66)

Nas capas altas da atmosfera as radiacións ultravioletas Nas capas altas da atmosfera as radiacións ultravioletas do Sol entran en contacto co osíxeno e dan lugar a un do Sol entran en contacto co osíxeno e dan lugar a un novo gas o novo gas o ozonoozono..

O ozono atópase na O ozono atópase na estratosferaestratosfera, entre os 30 e os 50 km , entre os 30 e os 50 km de altura, formandode altura, formando unha capa que impide que as unha capa que impide que as radiacións ultravioletas, nocivas para os seres vivos, radiacións ultravioletas, nocivas para os seres vivos, cheguen á superficie terrestre.cheguen á superficie terrestre.

A capa de ozono, cando entra en contacto con outros A capa de ozono, cando entra en contacto con outros gases (aerosois), reducen esta capa ata o punto de gases (aerosois), reducen esta capa ata o punto de formar buracos. Por estes buracos penetran os raios formar buracos. Por estes buracos penetran os raios ultravioletas.ultravioletas.

A capa de ozono é un filtro. Sen este filtro aumentarían A capa de ozono é un filtro. Sen este filtro aumentarían certas enfermidades: cancro de pel, problemas oculares. certas enfermidades: cancro de pel, problemas oculares. Tamén están afectadas as especies animais e vexetais.Tamén están afectadas as especies animais e vexetais.

Saber máisSaber máis

BURACO NEGRONA CAPA DE OZONO

Saber máisSaber máis

1.1. A atmosferaA atmosfera1.3. O efecto invernadoiro1.3. O efecto invernadoiro (páx. 66)(páx. 66)

As radiacións solares que chegan á superficie terrestre As radiacións solares que chegan á superficie terrestre reflicten nela, reflicten nela, rebotanrebotan e quentan a atmosfera. Este e quentan a atmosfera. Este fenómeno é esencial para a vida xa que, se non se dese, fenómeno é esencial para a vida xa que, se non se dese, a temperatura media da Terra sería entre 30 e 40ºC a temperatura media da Terra sería entre 30 e 40ºC máis baixa.máis baixa.

Nas últimas décadas, o aumento de emisión de gases Nas últimas décadas, o aumento de emisión de gases (vehículos, fábricas...) fixo aumentar os niveis de (vehículos, fábricas...) fixo aumentar os niveis de absorción das radiacións solares na atmosfera: é o que absorción das radiacións solares na atmosfera: é o que se chama: se chama: efecto invernadoiroefecto invernadoiro. As súas consecuencias . As súas consecuencias son moi graves xa que provocan un aumento das son moi graves xa que provocan un aumento das temperaturas, de xeito que os glaciares comezaron a temperaturas, de xeito que os glaciares comezaron a desfacerse e as chuvias mudaron os seus ritmos desfacerse e as chuvias mudaron os seus ritmos estacionais.estacionais.

34% pérdese no espazo

47% chega a

Superficie terrestre

19% é absorbida

pola atmosfera

http://www.youtube.com/watch?v=QD-18YqEPVM

Actividades apartado 1 Actividades apartado 1 (páx. 67)(páx. 67)

1.1. ¿Que altura acada a capa inferior da atmosfera?¿Que altura acada a capa inferior da atmosfera?2.2. ¿En que capa teñen lugar os fenómenos ¿En que capa teñen lugar os fenómenos

meteorolóxicos?meteorolóxicos?3.3. ¿En que parte da atmosfera se encontra a capa ¿En que parte da atmosfera se encontra a capa

de ozono?de ozono?4.4. ¿Que capa é a mais importante para existencia de ¿Que capa é a mais importante para existencia de

seres vivos?seres vivos?5.5. ¿Que é a atmosfera? ¿En que capas se dividide? ¿Que é a atmosfera? ¿En que capas se dividide?

Define cada unha delas.Define cada unha delas.6.6. ¿Que función ten a atmosfera para a vida sobre a ¿Que función ten a atmosfera para a vida sobre a

Terra?Terra?

2. A temperatura 2. A temperatura (páx. 68)(páx. 68)2.1. A temperatura atmosférica2.1. A temperatura atmosférica

AA temperatura atmosftemperatura atmosféricaérica é o grao deé o grao de quecemento do aire debido á radiación solar.quecemento do aire debido á radiación solar.

A atmA atmosfera quéntase deosfera quéntase dennde abaixo. Os raios de abaixo. Os raios solares tocan a codia terrestre que non retén solares tocan a codia terrestre que non retén calor senón que lla transmite ao aire que a rodeacalor senón que lla transmite ao aire que a rodea..

Para medir utilizamos os graos centígrados Para medir utilizamos os graos centígrados considerando os 0º como o punto de conxelación considerando os 0º como o punto de conxelación da auga pura (paso da auga líquida a sólida) e da auga pura (paso da auga líquida a sólida) e 100º o punto de ebullición ou (paso da auga 100º o punto de ebullición ou (paso da auga líquida a gasosa).líquida a gasosa).

2. A temperatura 2. A temperatura (páx. 68)(páx. 68)2.2. Factores que modifican a temperatura2.2. Factores que modifican a temperatura

Son a Son a latitudelatitude,, a a altitude altitude e a e a distancia respecto ao distancia respecto ao marmar..

A A latitude: latitude: recorda que a distancia dun punto con respecto recorda que a distancia dun punto con respecto ao Ecuador (0º a 90º N ou S). O factor que máis inflúe na ao Ecuador (0º a 90º N ou S). O factor que máis inflúe na temperatura é a temperatura é a insolacióninsolación ou exposición de calor ou ou exposición de calor ou cantidade de raios recibidos polo Sol. A insolación depende cantidade de raios recibidos polo Sol. A insolación depende en gran medida da latitude.en gran medida da latitude.

No No EcuadorEcuador os raios solares caen perpendicularmente e os raios solares caen perpendicularmente e concentran a intensidade de insolación nunha pequena concentran a intensidade de insolación nunha pequena superficie.superficie.

Nas Nas zonas polareszonas polares os raios solares inciden sobre unha os raios solares inciden sobre unha superficie máis curva e a insolación espállase nunha zona superficie máis curva e a insolación espállase nunha zona maior.maior.

2. A temperatura 2. A temperatura (páx. 69)(páx. 69)2.2. Factores que modifican a temperatura:2.2. Factores que modifican a temperatura: latitude latitude..

O mapa anterior é un mapa de O mapa anterior é un mapa de isotermas isotermas (liñas que unen (liñas que unen puntos de igual temperatura).puntos de igual temperatura).

Se observamos o mapa, vemos que hai áreas con Se observamos o mapa, vemos que hai áreas con temperaturas medias moi altas (superiores a 20º C) esta temperaturas medias moi altas (superiores a 20º C) esta área está situada entre o trópico de Cancro e Capricornio. área está situada entre o trópico de Cancro e Capricornio. (tonalidade (tonalidade laranxalaranxa no mapa). no mapa).

A zona fría sítúase nas zonas polares (entre os círculos A zona fría sítúase nas zonas polares (entre os círculos polares e os polos). Temperaturas inferiores aos 0º C. polares e os polos). Temperaturas inferiores aos 0º C. (tonalidade (tonalidade azulazul).).

A zona temperada (entre círculos polares e trópicos) con, A zona temperada (entre círculos polares e trópicos) con, valores intermedios de 0º C a 20º C (tonalidade valores intermedios de 0º C a 20º C (tonalidade amarelaamarela).).

2. A temperatura 2. A temperatura (páx. 68)(páx. 68)2.2. Factores que modifican a temperatura2.2. Factores que modifican a temperatura

A A altitude: altitude: conforme ascendemos por unha montaña descende a conforme ascendemos por unha montaña descende a temperatura, dado que a densidade do aire é menos denso en temperatura, dado que a densidade do aire é menos denso en altitudes elevadas).altitudes elevadas).

A A Distancia ao mar: Distancia ao mar: o mar suaviza a temperatura. Todos os o mar suaviza a temperatura. Todos os elementos líquidos transmiten a calor e reparten en profundidade. elementos líquidos transmiten a calor e reparten en profundidade. Por iso o mar tarda en se quentar pero tamén en arrefriar. A Por iso o mar tarda en se quentar pero tamén en arrefriar. A terra, como todos os sólidos, non transmite a calor senón que a terra, como todos os sólidos, non transmite a calor senón que a acumula na superficie, de maneira que se quenta e arrefría acumula na superficie, de maneira que se quenta e arrefría rapidamente.rapidamente.

Por esta razón, no verán a terra quéntase máis rapidamente, Por esta razón, no verán a terra quéntase máis rapidamente, mentres que o mar o fai máis amodo; nesta situación, o aire que mentres que o mar o fai máis amodo; nesta situación, o aire que sopra do mar refresca a terra. No inverno, a terra arrefría sopra do mar refresca a terra. No inverno, a terra arrefría rapidamente, mentres que a auga mantén a calor acumulada no rapidamente, mentres que a auga mantén a calor acumulada no verán e vai arrefriando aos poucos; o aire mariño quenta daquela verán e vai arrefriando aos poucos; o aire mariño quenta daquela as terras situadas preto das costas. as terras situadas preto das costas.

2. A temperatura 2. A temperatura (páx. 68)(páx. 68)2.2. Factores que modifican a temperatura2.2. Factores que modifican a temperatura

A A temperatura: temperatura: mídese en graos centígrados (ºC) cun mídese en graos centígrados (ºC) cun termómetro. Cando falamos de temperatura, referímonos a termómetro. Cando falamos de temperatura, referímonos a temperatura media (dun día, dun mes, dun ano)temperatura media (dun día, dun mes, dun ano)

Temperatura media diariaTemperatura media diaria: suma da observación das medidas : suma da observación das medidas das 24 horas e divididas entre 24.das 24 horas e divididas entre 24.

Temperatura media mensualTemperatura media mensual: suma da observación das medias : suma da observación das medias diarias, dividido polo número de días do mes.diarias, dividido polo número de días do mes.

Temperatura media anualTemperatura media anual: suma da observación das medias : suma da observación das medias mensuais, dividido polos 12 meses que ten o ano.mensuais, dividido polos 12 meses que ten o ano.

2. A temperatura 2. A temperatura (páx. 69)(páx. 69)2.2. A brisa mariña2.2. A brisa mariña

Actividades apartado 2 Actividades apartado 2 (páx. 69)(páx. 69)

1.1. ¿Que é a temperatura atmosférica?¿Que é a temperatura atmosférica?2.2. ¿Que factores explican a variación ¿Que factores explican a variación

de temperatura dun lugar?de temperatura dun lugar?3.3. ¿Que sucede coas temperaturas no ¿Que sucede coas temperaturas no

verán por mor da influencia do verán por mor da influencia do mar?mar?

4.4. ¿Cal é a influencia do mar durante ¿Cal é a influencia do mar durante o inverno?o inverno?

3. A HUMIDADE DO AIRE E AS PRECIPITACIÓNS3. A HUMIDADE DO AIRE E AS PRECIPITACIÓNS 3.1. Humidade do aire (páx. 70)3.1. Humidade do aire (páx. 70)

A A humidadehumidade é aé a cantidadecantidade de vapor de auga que de vapor de auga que se atopa no airese atopa no aire..

A cantidade de vapor de auga que pode absorber A cantidade de vapor de auga que pode absorber o aire depende da súa temperatura, a maioro aire depende da súa temperatura, a maior temperatura máis vapor de auga.temperatura máis vapor de auga.

O grao de humidade do aire mídese co O grao de humidade do aire mídese co higrhigrómetroómetro.. Cando o higrómetro marca o 100% Cando o higrómetro marca o 100% dise que o aire está saturado, isto é, contén o dise que o aire está saturado, isto é, contén o máximo de humidade e é incapaz de admitir máis máximo de humidade e é incapaz de admitir máis vapor de auga.vapor de auga.

3. A HUMIDADE DO AIRE E AS PRECIPITACIÓNS3. A HUMIDADE DO AIRE E AS PRECIPITACIÓNS 3.2. As nubes e as precipitacións (páx. 70)3.2. As nubes e as precipitacións (páx. 70)

Cando o aire hCando o aire húmido se úmido se quenta ascende; segundo ascende, quenta ascende; segundo ascende, comeza a arrefriar o que provoca a súa condensacicomeza a arrefriar o que provoca a súa condensación en ón en diminutas gotas, que se unen entre si formando as diminutas gotas, que se unen entre si formando as nubesnubes..

Se o aire segue elevSe o aire segue elevándose ou arrefriando, as gotas vanse ándose ou arrefriando, as gotas vanse adherindo, o seu tamaño aumenta ata que o seu peso as adherindo, o seu tamaño aumenta ata que o seu peso as precipita en forma de precipita en forma de chuviachuvia..

Cando a temperatura do aire é moi baixa, os cristais de xeo Cando a temperatura do aire é moi baixa, os cristais de xeo non se funden ao caer, senón que se unen entre si non se funden ao caer, senón que se unen entre si formando formando folerpasfolerpas..

A A sarabiasarabia fórmase cando os cristais de xeo das nubes son fórmase cando os cristais de xeo das nubes son arrastrados cara arriba por unha corrente de aire arrastrados cara arriba por unha corrente de aire ascendente.ascendente.

3. A HUMIDADE DO AIRE E AS PRECIPITACIÓNS3. A HUMIDADE DO AIRE E AS PRECIPITACIÓNS Higrómetro e pluviómetro (páx. 70)Higrómetro e pluviómetro (páx. 70)

HigrómetroHigrómetro é un é un instrumento que serve instrumento que serve para medir o grao de para medir o grao de humidade do aire. humidade do aire. Exprésase en %.Exprésase en %.

PluviómetroPluviómetro é o é o instrumento que serve instrumento que serve para medir a para medir a cantidade de auga cantidade de auga caída, que se expresa caída, que se expresa en (mm) ou (l/men (mm) ou (l/m22))

3. A HUMIDADE DO AIRE E AS PRECIPITACIÓNS3. A HUMIDADE DO AIRE E AS PRECIPITACIÓNS Pluviosidade media anual (páx. 71)Pluviosidade media anual (páx. 71)

Para representar as precipitacións nun mapa, dPara representar as precipitacións nun mapa, debúxanse ebúxanse liñas imaxinarias, chamadas liñas imaxinarias, chamadas isoietasisoietas, que unen puntos da , que unen puntos da superficie terrestre coa mesma cantidade de precipitación.superficie terrestre coa mesma cantidade de precipitación.

As precipitacións soen ser abundantes nas zonas As precipitacións soen ser abundantes nas zonas ecuatoriais e tropicais húmidas, nas zonas temperadas e ecuatoriais e tropicais húmidas, nas zonas temperadas e próximas ao mar, con predominio de ventos do Oeste próximas ao mar, con predominio de ventos do Oeste cargados de humidade, ou nas costas próximas a unha cargados de humidade, ou nas costas próximas a unha corrente cálida.corrente cálida.

As precipitación son escasas nas terras interiores illadas do As precipitación son escasas nas terras interiores illadas do mar por cordilleiras, nas zonas frías da Terra, onde a auga mar por cordilleiras, nas zonas frías da Terra, onde a auga xea e nos lugares situados xunto ás correntes mariñas xea e nos lugares situados xunto ás correntes mariñas frías.frías.

Actividades apartado 3 Actividades apartado 3 (páx. 71)(páx. 71)

1.1. ¿Que é a humidade do aire? ¿Como ¿Que é a humidade do aire? ¿Como se mide?se mide?

2.2. ¿Como se forman as nubes?¿Como se forman as nubes?3.3. ¿Que instrumento se utiliza para ¿Que instrumento se utiliza para

medir as precipitacións? ¿En que medir as precipitacións? ¿En que unidades se expresan?unidades se expresan?

4.4. ¿De que formas pode precipitar a ¿De que formas pode precipitar a auga da atmosfera?auga da atmosfera?

4. A PRESIÓN ATMOSFÉRICA E O VENTO4. A PRESIÓN ATMOSFÉRICA E O VENTO4.1. A presión atmosférica (páx. 72)4.1. A presión atmosférica (páx. 72)

O peso ou forza que exerce o aire sobre a superficie O peso ou forza que exerce o aire sobre a superficie terrestre denomínase terrestre denomínase presipresión atmosféricaón atmosférica..

A presión depende da A presión depende da altitudealtitude (a maior altitude, (a maior altitude, menor presión), da menor presión), da temperatura do airetemperatura do aire e de e de impoñentes impoñentes correntes de airecorrentes de aire que circulan ao redor da que circulan ao redor da Terra a uns 15 km de altitude, coñecidas como Terra a uns 15 km de altitude, coñecidas como correntes jetcorrentes jet..

O O aire cálido aire cálido é un aire pouco denso e que pesa pouco. é un aire pouco denso e que pesa pouco. Por este motivo tende a ascender e dá lugar a unha Por este motivo tende a ascender e dá lugar a unha área de área de baixas presións (BP)baixas presións (BP), que se denomina , que se denomina depresión depresión ou ou borrascaborrasca. O aire quente, ao subir, . O aire quente, ao subir, arrastra vapor de auga que, ao remontar, arrefría, se arrastra vapor de auga que, ao remontar, arrefría, se condensa e forma nubes, polo que as borrascas condensa e forma nubes, polo que as borrascas adoitan ocasionar precipitácións.adoitan ocasionar precipitácións.

4. A PRESIÓN ATMOSFÉRICA E O VENTO4. A PRESIÓN ATMOSFÉRICA E O VENTO4.1. A presión atmosférica (páx. 72)4.1. A presión atmosférica (páx. 72)

O O aire frío aire frío é máis denso e pesado que o cálido, polo é máis denso e pesado que o cálido, polo que tende a descender. O aire frío orixina áreas de que tende a descender. O aire frío orixina áreas de altas presiónsaltas presións (AP)(AP), que se denominan , que se denominan anticiclónsanticiclóns..

O aire descendente é máis seco, polo que os O aire descendente é máis seco, polo que os anticiclóns adoitan ocasionar ceos despexados e anticiclóns adoitan ocasionar ceos despexados e tempo seco.tempo seco.

As correntes jet provocan masas de aire descendente As correntes jet provocan masas de aire descendente que orixinan as altas presións que se rexistran nas que orixinan as altas presións que se rexistran nas zonas próximas aos trópicos e que explican a zonas próximas aos trópicos e que explican a existencia de extensos desertos. Tamén inflúen en existencia de extensos desertos. Tamén inflúen en menor medida nas altas presións que se rexistran menor medida nas altas presións que se rexistran preto dos círculos polares.preto dos círculos polares.

4. A PRESIÓN ATMOSFÉRICA E O VENTO4. A PRESIÓN ATMOSFÉRICA E O VENTOO barómetro, catavento e anemómetro (páx. 72)O barómetro, catavento e anemómetro (páx. 72)

O O barómetrobarómetro é o é o instrumento para medir a instrumento para medir a presión atmosférica. presión atmosférica. Exprésase en hectopascais Exprésase en hectopascais (hPa). 1 hPa é 1 mb. A (hPa). 1 hPa é 1 mb. A isóbaraisóbara é a liña que une é a liña que une puntos de igual presión puntos de igual presión atmosférica. atmosférica.

A presión normal ao nivel do A presión normal ao nivel do mar é de 1015 hPa ou mb .mar é de 1015 hPa ou mb .

Catavento Catavento sinala a dirección sinala a dirección do vento. Os ventos toman o do vento. Os ventos toman o nome do lugar de orixe.nome do lugar de orixe.

Anemómetro Anemómetro mide a mide a velocidade do vento.velocidade do vento.

4. A PRESIÓN ATMOSFÉRICA E O VENTO4. A PRESIÓN ATMOSFÉRICA E O VENTO4.2. O vento (páx. 73)4.2. O vento (páx. 73)

O O vento vento é unha masa de aire en movemento e é unha masa de aire en movemento e orixínase cando dous lugares rexistran presións orixínase cando dous lugares rexistran presións atmosféricas diferentes.atmosféricas diferentes.

O aire sopra dende as altas presións, cara á zona de O aire sopra dende as altas presións, cara á zona de baixas presións.baixas presións.

Tipos de ventoTipos de vento:: constantes constantes: : alisiosalisios, que sempre o fan , que sempre o fan dos trópicos ao Ecuador.dos trópicos ao Ecuador.

EstacionaisEstacionais: : monzón monzón en Asia.en Asia.

LocaisLocais: : cierzo cierzo en Aragón, en Aragón, nordés nordés en Galicia.en Galicia.

http://www.youtube.com/watch?v=_3Skefj4eUY&feature=related

Presións altas

Presións baixas

Traxectoria do vento

A B

CIRCULACIÓN DO AIRECIRCULACIÓN DO AIRE

CIRCULACIÓN XERALATMOSFÉRICA

VENTOS CONSTANTES

CORRENTE EN CHORRO

CORRENTE EN CHORRO

VENTO ESTACIONALMONZÓN

Actividades apartado 4 Actividades apartado 4 (páx. 73)(páx. 73)

1.1. ¿A que chamamos ¿A que chamamos presión atmosférica?presión atmosférica?

2.2. ¿Que son zonas de ¿Que son zonas de baixas e altas baixas e altas presións?presións?