tratado de ifa introducao

291
Tratado De Ifá Uso exclusivo de Babalawos INTRODUÇÃO Este exemplar da coleção TRATADO DE IFA. Nos mostra em suas páginas quase todas as cerimônias de Ifa que um Babalawo deve saber. As quais estão concentrados e numa forma de fácil compreensão.As cerimônias de Ifa constituem um valioso documento que vão suprir as necessidades prioritárias do sacerdote de Ifa no processo de aprendizagem no primeiro ano e aumentarão o conhecimento nos que são estudiosos do ifismo e seguidores de Orunmila. com este livro não pretendo estabelecer regras nem parâmetros de Ifa, nem estabelecer linhas de conduta, mas, pretendo estabelecer um guia de estudos, o qual nunca haja exis- tido e que seja de ajuda aos novos sacerdotes de Ifa, aos quais Orumila dá sete anos em 1

Upload: awo-akinyode-antonio

Post on 09-Aug-2015

594 views

Category:

Documents


18 download

TRANSCRIPT

Page 1: Tratado de Ifa Introducao

Tratado De Ifá

Uso exclusivo de Babalawos

INTRODUÇÃOEste exemplar da coleção TRATADO DE IFA. Nos mostraem suas páginas quase todas as cerimônias de Ifa que um Babalawo deve saber. As quais estão concentrados e numa forma de fácil compreensão.As cerimônias de Ifa constituem um valioso documento que vão suprir as necessidades prioritárias do sacerdote de Ifa no processo de aprendizagem no primeiro ano e aumentarão o conhecimento nos que são estudiosos do ifismo e seguidores de Orunmila.com este livro não pretendo estabelecer regras nem parâmetros de Ifa, nem estabelecerlinhas de conduta, mas, pretendo estabelecer um guia de estudos, o qual nunca haja exis-tido e que seja de ajuda aos novos sacerdotes de Ifa, aos quais Orumila dá sete anos em seu aprendizado inicial(Iwore ogbe). Como também tratar de buscar a organização de nossa religião quanto as suas cerimônias, já que se outras religiões são organizadas e têm seus guias de estudo , devemos pensar em não ser uma religião desorganizada( Ejiogbe).Por outro lado, considero que este exemplar é uma importante contribuição ao conhecimento de nossas raízes africanas, que foram transmitindo-se de geração em geração por um sistema oral, e agora estamos colocando num grande livro.Esperamos seja esta expressão literária um grande aporte de organização e sabedoria a todos aqueles irmãos que necessitem desse instrumento para melhor tratar os problemas que assolam a humanidade, e sejamos capazes de reduzi-los e de dar uma vida mais próspera para o mundo.O autor.Só a desgraça da fatalidadePode ser reparada por elePois ele é o Rei das grandes possibilidadesSua sabedoria é infinitaAssim como seu poder contra o malAjusta a força do mundo

1

Page 2: Tratado de Ifa Introducao

Quem é? Orunmila-

REZA INICIALORUNMILA ELERI IPINIBIKEJI OLODUMARE,AJE JU OOGUNOBIRITI, A PI JO IKU DAO LUWA MI, A TO IBA JAYEORO ABIKU JIGBOOLUWA MI, AJIKI;OGEGE AGBAYEGUNODUDU TINDU ORIEMEREA TUN ORI TI KO SUNWON SHEA-MO-IKUOLOWA AIYEREAGIRI ILE LLOGBONOLUWA MI; AMOIMOTANA KO MO O TAN KOSHEA BA MO TAN IBA SHE KE.

TRADUÇÃO:

ORUNMILA, testemunha do destino,Segundo de Deus,És mas eficaz que a medicinaTu és a órbita imensaQue afasta o dia da morteMeu senhor todo poderoso, salva-me.Espírito misterioso que luta com a morteO primeiro dever é saudar-te pela manhãO equilíbrio que ajusta a força do mundoTu arte, cujo esforço é reconstruir a Criatura de sua má sorte.Reparador da desgraça e da fatalidade.Aquele que conhece a imortalidadeSenhor, Rei das grandes possibilidadesPerfeito na casa da sabedoriaMeu Senhor infinito em conhecimentoPor não conhecer-te bem somos inúteisOh, se pudéssemos e conhecêssemos bem a TiTudo seria melhor para nós.

CAPITULO I1. MO-JUBA (Eu rendo homenagem)Antes de apresentar este capítulo gostaria de dar algumas explicações sobre o significado

2

Page 3: Tratado de Ifa Introducao

da utilização, no sistema de divinação de Orisha-Ifa em Cuba, do significado da palavra mojuba.

1.

O significado deste vocábulo Yoruba em nosso idioma é o seguinte: Render homenagem.Render = entregar-seHomenagem = celebração de algum ato em honra de uma ou várias pessoas.Reafirmando estas palavras extraídas de nosso dicionário de língua espanhola, Mojuba não é mais que: entregarmos ou rendermos honras às deidades Superiores, como a nossos ancestrais tanto de sangue como religiosos e invoca-los para que nos acompanhem em algum ritual que vamos realizar, buscando firmeza neles.Em nossa prática diária de todo ato religioso ou ritual, é utilizado MOJUBA.Como podemos ver, é o principal ritual e o de maior prática dentro do sistema de divinação de Ifa.Este mesmo MOJUBA pode ter variantes segundo a casa religiosa, mas, em essência é muito parecido.O mojuba que a seguir daremos é um exemplo, o qual está amparado por sua tradução em nosso idioma, pois nos dará a conhecer o que estamos invocando, já que em alguns casos o oficiante não sabe ao que está se referindo, pois aprendeu de memória através da repetição.

MO-JUBA AGBA OLOFINMO-JUBA AGBA LODEMO-JUBA AGBA IRAWOMO-JUBA OSHUPAMO-JUBA AGERE MO-JUBA (REZA INICIAL)MO-JUBA IRUNMOLE OJU KOTUNMO-JUBA IGRAMOLE OJU KOSIMO-JUBA OLORUN, AKOKO I RFREOLORUN TI MRE LOKE, FRU WA AIYEKT OLOFIN, ERU WA AIYE MO FOJUGBA OLORUNOMI TUTO, ONA TUTO, ILE TUTO, OWO TUTOOMO TUTO, TUTO ARIKU BARAWAOMI FUN EGUN, OMI FUN ILE, OMI FUN OLORUNAGRE JI OLORDUMARE GBOGRO ARA ONUIGBA E. LONI (Nome ou apelido familiares de sangue Ex: avós, pais, etc.)IGBA F. LONI (Nome, apelidos e Odu da Ifá de Babalawos mortos de seu ramo oufamilias e outras importantes.)IGBA E. LONI (Iyalorishas, Babalorishas, nome e apelidos e nomes de Santo)ASHE, GROGBO AWO OTOKU, IYALOSH OTOKU, BARAI OSHAOTOKU, OMOKEKERE OTOKU, GROGRO EGUN ILEGROGRO EGUN ARA, GROGRO EGUN TI MRF LAIYETI MRE LESE OLORDUMAREOTUN OWO, ORA OSI NI LOWO SHEASHE BABA, ASHE YEYE, ASHE OLOFIN, ASHE OLORDUMAREASHE OLORUN, ASHE OLUO SIGUAJU (Nome, Apelido e Odu)ASHE OTUBONA (Nome, apelido e Odu) ASHE APETEBI (Nome , apelido e

3

Page 4: Tratado de Ifa Introducao

Odu, ASHE LORI MI, ASHE LOWO MI.

ASHE GBOGBO AWO, IYALOSHA, BABALOSHA, IWORO KOVA ILE

ASHE ASHEDA TI NKO ODU IFA GBOGBO AIYEASHE ADORDA TI NKO GBOGBO AGBA NI MORANASHE EBO, ASHE TO, ASHE AIKU BABAWAIGBA (SANTO) EMI OMO ODU (X) AWO ORUNMILA.Tradução:Eu rendo homenagem ao Grande OlofinEu rendo homenagem ao Grande EspaçoEu rendo homenagem às estrelasEu rendo homenagem à LuaEu rendo homenagem a terraEu rendo homenagem às 400 deidades que vêm a minha direitaEu rendo homenagem às 200 deidades que vêm a minha esquerdaEu rendo homenagem ao sol e rogo ao sol por bom tempo, ao sol quando está na montanha.Os escravos vêm ao mundo saudar Olofin eu contemplo e recebo o sol.Água fresca, caminho fresco, mãos frescas, inteligencia fresca, fresca a saude de nossopai (maior).Água para o morto, água para o solo, água para o Sol, nós acompahamos elevantamos a Deus e todos os defuntos familiares.Te saúdo hoje (familiares de sangue)Te saúdo hoje (Babalawos mortos)Te saúdo hoje (Santeras e Santeros mortos)Sabedoria de todos os adivinhos mortos,santeras mortas,santeros mortos, crianças mortas, todos os mortos da casa, todos os mortos familiares, todos os mortos da terra que vivem ao lado de Deus.A mão direita é quem agarra a esquerda, é a que trabalha.A bênção de meu Pai, de minha Mãe, de Olofin, do Criador,A bênção do Sol, do maior dos adivinhos (nome, apelido e Odu), dequem com seus olhos cuida do caminho.A bênção de quem invoca a semente de Ifá.A bênção da minha cabeça, de minhas mãos, de todos os adivinhos, dassanteras, santeros e da gente que vem à minha casa.A bênção de Asheda, que mostra as figuras de ifa para todo o mundo.A bênção de Akoda, que ensinou a todos los maiores o conhecimento.A bênção para sacrificar, para dirigir, para a saúde do nosso Pai.Saúdo (Santo) Eu, filho do Signo, adivinho de Orunmila.

1.2. OSHE BILE ( jogo com obi) OSHE BILE ODU IRE OBI AWOADIATOTO ADIFAFUN ALAKETAOSHE VILE ODU IRE OBI AWOADIATOTO ADIFAFUN ALADESISIOSHE BILE ODU IRE OBI AWO

4

Page 5: Tratado de Ifa Introducao

ADIATOTO ADIFAFUN ALAKETU

2.OBI ATANU KO MA JE ALADETAOBI ATANU KO MA JE ALADESISIOBI ATANU DO MA JE ALAKESISIOWO MI ALA EBE OBI IFA OWOILE MO OKU O, A PE YEFigura bendita ,segredo do obi de Adiatoto,o que foi profetizado por Ifá para:ALAKETA, ALAKESISI, ALAKETUAo obi derramamos para que dele constantemente coma Alaketa, Aladesisi, Alaketu.Minhas mãos vêm rogar ao obi de Ifa com as mãos.Terra, eu te saudo, nós convocamos para perguntar.1.3. APRESENTAÇÃOPara apresentar as pessoas, se tocará as seguintes partes do corpo:Cabeça AGO ORInuca AGO IPAKOgarganta AGO OFUNombro direito LAPA OTUNombro esquerdo LAPA OSIventre OLU YUNjoelho direito ITAN BORUKUjoelho esquerdo ITAN BORUKU LODEPé direito ELESE KANPé esquerdo ELESE MEJIMão direita OWO OTUNMão esquerda OWO OSIARIKU BABWA (Se apresentará a parte de cima das mãos)1.4. SAUDAÇÕESRetirar-se da casa: -ONARE OTradução:A bênção do caminhoCanção geral : OSHE MI NI HETradução:Meu trabalho está bom.- MO FORIBALE IFA- MO FORIBALE OLUWO SIGUAJU- MOFORIBLE OYUBONATradução:Eu ponho minha cabeça e toco o solo de Ifá.Eu ponho minha cabeça e toco o solo do divinador maiorEu ponho minha cabeça e toco o solo de quem com seus olhos cuida do caminho.Responde o Oluwo maior ao levantar-se o afilhado:BOBO TU ASHETradução:Te cubro com todas as bênçãos.Saudação a Orunmila:ORUNMILA IBORU

5

Page 6: Tratado de Ifa Introducao

ORUNMILA IBOYEORUNMILA IBOSHESHE

Tradução:Os sacrifícios são oferecidos.Os sacrifícios são satisfatórios.Os sacrifícios estão realizados.

1.5. SAUDAÇÃO COMEMORANDO TEMPO DE FEITURA:

O mesmo MO-JUBA, eliminando a saudação aos mortos.IGBA (Ao santo correspondente) EMI OMO ODU (fulano de tal) MBO TO LO SI ILEIYALOSHA O BABALOSHA.IYO LONI EJUN (Anos correspondentes) IBUJOKO OSA SARA IWOR. IKU UMLO,ARUN UNLO, OFO UNLO (todos os osobos) NI IRE AIKU, IRE OMA (todos os ire)MOFORIBALE (Santos).Eu, filho do Odu de Ifa ral, venho a casa da Santera/o (nome e/ou apelidos), que nodía de hoje tantos anos de assentar Santo celebra con as pessoas, para que a morte, aenfermidade, a perda, etc.., se vá e venha a asúde, a inteligencia, etc.1.6. OS QUATRO PONTOS DO TABULEIROORORI OPON ................................................... CABEÇA DO TABULEIROELESE OPON ................................................... PÉS DO TABULEIROOTUN OPON ................................................... DEREITA DO TABULEIROOSI OPON .................................................... ESQUERDA DO TABULEIROATENA BAYE ................................................... a escritura toca ligeiramente o centro1.7. APRESENTAÇÃO DOS PONTOS CARDEAIS AO OBIATI KU OJO Eu saúdo o díaATI WO ORUN Eu saúdo o Sol.IRE LODE Bendito o Espaço.AGBO ORUN TI Nós escutamos a voz.O MI YI Daquele que fala girando.1.8. REZA PARA ACENDER A VELA

OWORI IROSUNREZO: AWO IKU KUAWO ITANAMAFUN ASHETradução:Adivinho da obscuridadeAdivinho da claridadeConstantemente dão bênçãos.CANTOS:ORISHA AWO IKU KUORISHA AWO IKU KU(Santo) ITANALOBI MI KA ORI INAORISHA AWO IKU KUTradução:O santo adivinho da obscuridade

6

Page 7: Tratado de Ifa Introducao

(santo) com a velano alto eu ao redor da cabeça ilumino

3.

1.9. PARA CONTAR DE UM ATÉ VINTE.OKAN UMMEJI DOISMETA TRESMETNO QUATROMARO CINCOMEFA SEISMEJE SETEMEJO OITOMESAN NOVEMEWUA DEZMOKANLA ONZEMEJYILA DOZEMETANLA TREZEMERINLA QUATORZEMARUNLA QUINZEMERIN DILOGUN DEZESSEISMEJELA DEZESSETEMEJOLA DEZOITOMESANLA DEZENOVEOOGUN VINTE1.10. NOME DOS MESES DO ANOOSHU EPELE JANEIROOSHU SERE FEVEREIROOSHU ERENA MARÇOOSHU YGBE ABRILOSHU ERIBI MAIOOSHU OKUDO JUNHOOSHU OGEMO JULHOOSHU OWEWE AGOSTOOSHU OGUN SETEMBROOSHU OWARA OUTUBROOSHU BELU NOVEMBROOSHU OKPE DEZEMBRO10.11. DIAS DA SEMANASEGUNDA: OYO-AYE dia do éxito financeiro.TERÇA: OYE-Y SEGÚN dia da vitoria.QUARTA: OYE-RIRU-EYORU Dia da confissão.QUINTA: OYE-ASEE DAIYE dia da nova criação.SEXTA: OYE-ETI dia da contrariedade.Sábado: OYO-ABAMETA dia de três resoluções.Domingo: OYO-AIKU dia da imortalidade.

CAPITULO II2. GENERALIDADES DA MATANÇA2.1. ORDEM DA MATANÇA1er. ESHU (ELEGBARA), OGUN, OSHOSI, OSUN2do. OBATALA3ro. OJA4to. AGANJU

7

Page 8: Tratado de Ifa Introducao

5to. OSHUN6to. SHANGO E YEMANJA

4.NOTA: o anjo da guarda sempre comerá por último.( Orixá Olorí )Quando for dar comida a Oya, retire-a do quarto de Santo, para que possam comerYEMANJA E SHANGO. Estes três não comem juntos. 2.2 ANIMAIS QUE CADA SANTO PODE COMER.os Guerreiros podem comer:Cabrito, frango, galo, pombo (excepto ELEGBA), angola (excepto ELEGBA),codorna.OBATALA:Cabra, galinha branca, pombo, codorna, angola.OJA:Cabra, galinha, angola, pombo, codorna.OSHUN:Cabrito capado, galinha amarela, pavão real, pombo, codorna, angolas.AGAJU:Cabrito, frango, angola macho, codorna NOTA: para este santo se coloca vinho seco e não água.SHANGO:Carneiro, tartaruga, galo, angola, codorna.YEMAYA:Carneiro, pato, galo, ganso, codorna, pombo, angola.

2.3 ORDEM DE HIERARQUIA DOS ANIMAISCarneiro ABOOvelha AGUTANCabrito OUNKOCabra EURETartaruga AJAPAGanso AGBEPavão realPato PEPEIYE (KUEKUEYE)Galo AKUKOFrango OSIADIEGalinha ADIEPombo EYELEAngola ETUCodorna APARO2.4 PARTES DOS ANIMAISALA Parte que cobre o estomagoELESEKAN ELESE MEJI Patas.IGATA IGAYA Costelas.GEGE AIYA dorsoGEGE IRU RaboODOKI, OKOFA, OKAN fígado, rins, coração.IDA OTUN, IDA OSI ABOYUN as laterais e centro da barriga.AJABALA IKU ARUN Centro da barriga.EPON MEJI testículos.

8

Page 9: Tratado de Ifa Introducao

KUN MUNIKUN ASHE pescoço.ABO IRE O Couro.

5.2.5 CANTIGAS PARA MATANÇA:OBA: YANKIYAN YANKIYAN IKU OLORUNCORO: BARA YANKIYAN YANKIYAN OLORUNBARA YANKIYANOBA: YA WESE IKU OLORUNCORO: BARA YA WESE YA WESE OLORUNBARA YA WESEOBA: OGUN SHORO SHOROCORO: EYE BALE KAROOBA: (nome do orixá) DEKUNCORO: ERAN EKUN NJEOBA: EJE SI MOYURECORO: EBI AMA EJE SI MOYURE EBI AMA.OBA: EJE LORO EJE LOROCORO: EJE EJE LORO EJEOBA: IRUNMOLE EJE IRUNMOLE EJECORO: EJE IRUNMOLE EJE EJE2.6 COLOCAR AGUAOBA: IRO KO ISO OWOCORO: IRO ERO KO ISO EROOBA: ERO KO ISO EROKO MACORO: IRO ERO KO ISO ERO2.7 COLOCAR MEL DE ABELHAS OBA: BARA I LA WE OYIN OBARA I LA WE OYIN OODU MAMA LA WE OYIN OBARA I LA WE OYIN OCORO: BARA I LA WE OYIN OBARA I LA WE OYIN OOKU MAM LA WE OYIN OBARA I LA WE OYIN OOGBE ROSUN NTELE ATIDE KUN ATIDE 2.8 RETIRAR PENAS OBA JA ORUNMILA HURUN HURUN MOLE PIN (KUIN)CORO: HURUN MOLE KUIN HURUN2.9.ENFEITAR OBA BOBO BO MI CORO: E RA BOBO BO MI EJE

TRADUÇÃO DAS CANTIGAS DE MATANÇA:Com passo firme o morto vai ao céuTocar o corpo e com passo firme vai ao céuEstá satisfeito de lavar os pés

9

Page 10: Tratado de Ifa Introducao

O morto vai ao céu.OGUN está agitadoO sangue , cai e se derrama(orishá) rasga e comeo tigre come o animalvai beber o sangue com voracidadecontinua com fome e vai tomar o sangue com voracidadeo sangue vai cairsangue para as 400 deidadesdeixa no cair como gotas com as mãosdeixa no cair como gotas frequentementetocamos o corpo e estamos lavando o corpoestamos lavando com mel a imagemestamos constantemente lavando con melOGBE IROSUN caminha sobre a TerraE chega a cortar em pedaçosE chega rasgandoORUNMILA com as penas limpa o piso para terminarCom as penas limpo o piso para terminarCobrindo-o e cobrindo-meA carne cobrimos e eu cubro o sangue.2.10. CANTIGA PARA CORTAR A CABEÇA, (animais de 4 patas)OBA: O GEGE NIRE OCORO: LERI AGO GEO GEGE NI RE OLERI AGO GEOBA: O MA OBE LERI OCORO: A KURA KUTANOMA OBE LERI OA KURA KUTANTradução:O cortar para bemdizerA cabeça com permissão cortamosEle continua com a faca na cabeçaAquele que mata o corpo é com a mortee continua com a faca na cabeçaQuem mata o corpo com a cabeça termina2.11.LEVANTAR O ANIMAL DO SOLO (Retirada)KU MI NIIKU MI ERANTradução:O morto eu carregoDo morto carrego a carne2.12. A CABEÇA DANÇAA TORI A TOBEA TOWA OA FAI MA LERIO

10

Page 11: Tratado de Ifa Introducao

A FARI MA LERIO

6.A DEDE RE MO NIA DEDE RE MO NI A DEDE REERELI (Animal) FUMI (ORISHÁ)A DEDE RE MONI A DEDE RECANTIGA:TETE LERI O BA TOWA OTETE LERI O WA FUMITradução:Nós colocamos a cabeça Nós a colocamos, nósEstamos colocando OHNós exibimos a cabeçaConstantemente a cabeça OHAquilo que constantemente cortamosE eu permaneço complacenteCortamos a cabeça dele (animal)(Orisha) rapidamente pega e saboreiarapidamente pega a cabeçae me oferece.

2.13. TEMPERAR A CABEÇA:OBA: EPO MA LEROEPO MA LEROCORO: AJALA EPO MA LEROOBA: IYO MA LEROIYO MA LEROCORO: AJALA IYO MA LERONOTA: no caso de Obatala, a cabra se tempera com efun, e manteiga de cacau.1 OBA: ORI MA LEROORI MA LEROCORO: AJALA ORI MA LEROOBA: EFUN MA LEROEFUN MA LEROCORO: AJALA EFUN MA LEROTradução:Epô constantemente untamos o espírito da cabeçaSal constantememte untamos o espírito da cabeça.2.14. CANTO PARA AS FACAS.Depois de fazer a matança, se realiza uma cerimônia que é dar obi a faca, quese prepara da seguinte forma:Se tomará um prato, onde se porá os seguintes ingredientes:EJA Pescado defumadoEKU jutia defumada 2

-----------------------------------------------------------------

11

Page 12: Tratado de Ifa Introducao

1, cascarilla substitui o efun na falta deste / manteiga de cacau substitui banha de orì .2. jutia, animal originário de Cuba, é comida de Exu, equivale a preá.

AWADO IÑA Milho tostadoORI manteiga de cacauEFUN cascarilla OTI aguardenteOÑI mel de abelhasERAN KEKE pedaços de carne de KUNMU NIKUASHEOBI EKO O AKARA akarajé ou pão.ATITAN ILEKUN lixo ou terra de frente da casa ODOKI GBOGBO ERANKO pedacinhos de fígado de todos os animais ( da matança) cozidos.Pega-se as facas que trabalharam na matança, limpa-se e unta-se com epô.Estas facas colocamos em frente a OGUN e se cobre com os ingredientes do prato.Se tomará una ETU (guiné ou angola), a qual se apresentará a todos os que participaram do sacrifício, tocando de frente e em forma circular ao redor da cabeça, no sentido contrárioAos ponteiros do relógio, com a seguinte cantiga:CANTIGA: OBA: ORISHA FI FETUCORO: ARA GOGOORISHA FI FETUNOTA: Não proceder assim com os filhos de Eshu.Tradução:Ao Orisha pomos a Etú Ao corpo vivamente.Depois de feito isto, se matará la dangola e se dará eje a todos os Orishas e as facas.Posteriormente se dará Obi e Omi Tutu às facas (OBE) y a OGUN, dando-lhe conta dosAnimais que foram sacrificados a cada Orisha ,nome da Iyawo para qual se assentou Orisha e de seus padrinhos.Depois se cantam vários cantos para Ogun.CANTO:MORI YEYE YEYEMORI YEYE YEYEOOGUN ALAGUEDEAWA NILEO OGUN MARIWOAWA NILEO OGUN MARIWOOGUN FOMODE ENNATEREMARIWO OGUN DE BAMBAOGUN ARERE ILE BOMBO LOKUAOGUN GUANILE OGUN GUALONAILE BOMBO LOKUA AREAWA NILE AWA NILE KOMANSHE IYAWO AWA NILEOGUN ARERE KOMANSHE IYAWOOGUN SHIBIRIKI KOMANSHE IYAWOOGUN MEJI MEJI KOMANSHE IYAWOE’ ANFEREYO OGUN ARERE ANFEREYO

12

Page 13: Tratado de Ifa Introducao

OGUN MEJI MEJI ANFEREYO

7.IBA SHEKE SHEKE MO FO OGUNIBA SHEKE SHEKE MO FO OGUNIBA SHEKE SHEKE MO FO OGUNAquele que está cantando dança com a faca na mão.Depois recolhe-se tudo que está no chão e faz-se um embrulho e se limpa a todos os participantes exceto os filhos de Eshu, tudo isto se fará desde o fundo da casa até a porta,com a seguinte cantiga:

AGO ORI A LA KASHUDepois leva-se o embrulho para a mata.2.15. CANTO PARA MATAR A TARTARUGA (AJAPÁ)AJAPA LO DA PARA REOAJAPA LO DA PARA REOAJAPA LU OSANYINAJAPA LO DA PARA REOAWUN LO DA PARA REOAWUN LO DA PARA REOAJAPA O LU OSANYINAJAPA LO DA PARA REOAJAPA, AJAPATradução:O ajapa vamos quebrarGolpeando o corpo e cortandoO ajapá se quebra para OSANYINA tartaruga vai se quebrarGolpeando o corpo e cortandoA tartaruga se quebra para OSANYIN2.16. REZAS PARA ORUNMILAREZA 1ORUNMILA APA LOSIYAN ONA WEDE ODUDUWAAPUANI EMBOROTI ORUNMILA ISOTAKAKA FOWOTIKUN AFAITI BAYE EWATITUN AWOORUNMILA AWO ELERI IPIN BARABA NIREGUNAGEDEGEYO OMO LOYEKUN ORUNMILA ISOTAREZA 2ORUNMILA ELERI IPIN IBE KEJI OLORDUMAREONI TUMO AGBEDEGBEYO APA LOSIYANWI ODUDUWA SHE ISHE MINIORUNMILA SHOMO SHOMOTradução reza 2ORUNMILA, testemunha final (testemunha do destino)Segundo de Deus, que entende todos os idiomasQue faz divinações nas controvérsiasDisse ODUDUWA abençoa meu trabalho

13

Page 14: Tratado de Ifa Introducao

ORUNMILA cuida de seus filhos

8.

Reza a ORUNMILA para iniciar o día.ORUNMILA ELERI IPINIBIKEJI OLORDUMAREA JE JU OOGUNOBIRITI APIJO IKU DAOLUWA MI ATOIBA JAYEORO ABIKU JIGBOOLUWA MI AJIKIOGEGE AGB AYE GUNODUDU TI NDU ORI EMEREA TUN ORI TIKO SUNWON SHEAMOIKUOLOWA AIYEREAGIRI ILE LLOGBONOLUWA MI AMOIMOTANAKO MO O TAN KOSHEA BA MO TAN IBA SHE KETradução:ORUNMILA, testemunha do destinoSegundo de OLORDUMAREÉs mais eficaz que a medicinaTu és a órbita imensa Que afasta o dia da morteMeu Senhor, todo poderoso, salva-meEspírito misterioso que lutou contra a morteO primeiro dever é saudar-te pela manhãEquilíbrio que ajusta a força do mundoTua arte, cujo esforço é reconstruir a criaturaDa má fortunaReparador da desgraça e da fatalidadeO que conhece a imortalidadeSenhor Rei das grandes possibilidadesPerfeito na casa da sabedoriaMeu senhor infinito em conhecimentosPor não conhecer-te bem somos inúteisOh, se pudéssemos conhecer-te bemTudo seria melhor para nós.O sacerdote de Ifa deverá começar o dia com esta reza, pois nela se encontra A relação literal e perspectiva entre sua voz e seu espírito guardião ORUNMILA.2.17. O COCO (OBI)Seu significado é o seguinte:O – QuemBI – pergunta

14

Page 15: Tratado de Ifa Introducao

Pelo qual , OBI significa: QUEM PERGUNTA

9.O OBI é regido pelo deus OSHUPA (a lua), deus da divinação.Os odus que predizem OSAIN ELEYE OGBE TUA64. OSAIN BANKOKO, OZAIN BANKOKO EWE EWE EWOSI OSAIN YOYOBI OSA LOFOREYO65. OSAIN YOYOBI, OSAIN YOYOBI EWE EWE EWOSI em com ele são:OSHE BILE – nascimento como divinador.OTURA OWONRIN – foi onde o OBI se encheu de orgulho e foi amaldiçoado por OLOFIN a ser jogado no solo.BABA EJIOGBE – veio ao mundo e se comunicou com seu anjo da Guarda através dele.

O obi é um sistema de divinação regular usada en Cuba. Tem 5 posições que mostraremos a seguir. Não é sistema de divinação para consulta, mas, para perguntar.OKANRAN OYEKU Quem pergunta ao morto.ALAFIA Paz (tranquilidade)EJIFÉ 2 felicidades (dois são os que estão de acordo)ETAWA 3 segredos (tres estão contemplando)OKANRAN 1 caminho (um é o que castiga)OKARAN YEKU: é a maior entre as cinco posições do obi na hierarquia. Nesta posição se pode perguntar ao morto. É sinal de mau agouro, ameaça de algo ruim.Esta caída está fora dos segredos de OSHE BILE. Não é uma resposta negativa,Somente indica a presença de um morto, bom ou mau.OKANRAN: É segunda caída do obi em hierarquia, regida por ALAKETU, primeiro filho de OSHE BILE e é o que tem o poder da morte. Sua resposta é negativa e indicaque os acontecimentos não são bons e chama a atenção do consulente de que algofalta ou está sendo mal feito.ETAWA: é a quarta caída do obi em hierarquia e é regida por ALAKESISI, o terceiro filho de OSHE BILE e é o que o poder do bem e do mal. Sua resposta pode indicar que tudo está bem ou mal, não é confiável, é amigo pessoal de Eshu. Sua resposta é favorável quando se pergunta a Exu para o mal, com esta caída tem que se jogar de novo para saber da realidade (KINISHE) que se quer. ALAFIA: A quinta e última caída do obi está regida por ADIATOTO, filho adotivode OSHE BILE, o qual tem o poder da benção. Vive em EJIOGBE, representa aguerra e a paz, não é muito confiável, pois depois do riso, vem o pranto.OKANRAN OYEKU Lua novaOKANRAN Lua cheia NegativaEJIFE quarto MinguanteETAWA Cheia PositivaALAFIA Lua plena

CAPITULO III3.1. – OBI OMI TUTU A ORUNMILADevo esclarecer que no caso da Deidade ORUNMILA, o dar OBI OMI TUTO deve ser feito por dois Awos ou Babalawos, representados pelo maior que se colocará a seu lado

15

Page 16: Tratado de Ifa Introducao

direito e pelo menor ao lado esquerdo, e cada um trará quatro pedaços de obi que serão colocados em pratos.

10.Primeiro passo:se colocará a sopera de ORUNMILA sobre seu tabuleiro no chão e se colocará de frente para o nascente (leste) no piso se colocarão os seguintes elementos: uma esteira, dois pratos um candelabro com as velas. Nos dois pratos de colocam os obis, uma moeda de prata e uma tigelinha com água.Segundo passo:Quando tudo está preparado o Awo maior que está no lado direito pegará as duas velas apagadas, cruzará as velas nos seus braços e rezará para OWONRIN IROSUN.Tradução:REZA: AWO IKU KU Adivinho da escuridãoAWO ITANA Adivinho Da claridadeMA FUN ASHE Constantemente dão as bençãos.Depois disto o Awo maior pegará as velas com o seguinte canto: SUYERE: ORISHA AWO IKU KUORISHA AWO IKU KUORUNMILA ITANA MEJILOBI MI KA ORINAORISHA AWO IKUKUTradução:Santo divinador da obscuridadeORUNMILA com duas velasNo alto e ao redor da cabeça iluminoSanto divinador da obscuridadeCoro: OSHEMINIE, dirá o mesmo.Terceiro passo:se destapa ORUNMILA, dando-lhe 3 pancadinhas dizendo “AGO” e se procederá pelo Awomaior a chamá-lo com o seguinte canto:CANTO: IFA JI ORUNMILABI OLO LODO esta palavra vai se substituindo LOJA, LODE,LOKE...CORO: KI O WA LE OTradução:Ifá desperta ORUNMILA,Se alguém foi ao campo praça, caçada, colina etc.Deve voltar para casaColocarão os obis no chão tocando-os levemente , e começará o MO-JUBA (ver 1.1 MO-JUBA). TERMINADO DE mo-jubar ou render homenagens às Deidades superiores e antepassados se rezará para ORUNMILA (ver2.16 Reza para ORUNMILA). Posteriormente o maior prestará contas a ORUNMILA de quem está dando o obi a Ele e na companhia de quem

16

Page 17: Tratado de Ifa Introducao

E lhe dará conhecimento da louvação que se vai fazer.Quarto passo:O awo maior dirá, então OSHE BILE e o menor o realizará (ver 1.2 OSHE BILE).Devo aclarar que antes de rezar OSHE BILE, o menor rezará o seguinte:

11.REZA: OGBE DI KAKA OGBE DI LELE ADIFAYOKO BARABANIREGUNADIFAFUN OSHUN, ADIFAFUN OGUN OBINI, OGBE SA YEYE MATEO AFEFELO SALU OBOLODE AWALODA LO IKIN.Despois de realizar o OSHE BILE, os Awos levantarão os obis com a mão direita e os passarão sobre ORUNMILA e o Awo maior cantará:CANTO: SHOR KIDE ORUNMILAOBI MO FIYETradução: adianta- te e detenha- te, ORUNMILAAl coro eu pergunto.O coro responde: SHORO DIDEOBI MO FIYEDespois realiza-se esta mesma operação porém com os obis na mão esquerda.Depois se pegarão os obis com as duas mãos e elevando-as , tantoO Awo maior quanto o menor e o maior elevará sua voz, que dirá:OLORDUMARE OBI MO FIYECORO: SHORO DIDE OBI MO FIYEOLOFIN OBI MO FIYECORO: SHORO DIDE OBI MO FIYEOLORUN OBI MO FIYEComo poderá ver estaremos dando contas as principais deidades que vivem no céu.Despois pega-se os obis em cada mão e dando pancadas suaves no piso,E na voz do Awo maior:OGERE OBI MO FIYECORO: SHORO DIDE OBI MO FIYEODUDUWA OBI MO FIYECORO: SHORO DIDE OBI MO FIYEORISHOKO OBI MO FIYECORO: SHORO DIDE OBI MO FIYEAqui se dá conta ás deidades principais da terra.Despois de tocar todas as partes do OPON IFA (tabuleiro):ELERI OPON OBI MO FIYECORO: SHORO DIDE OBI MO FIYEELESE OPON OBI MO FIYECORO: SHOR DIDE OBI MO FIYEOTUN OPON OBI MO FIYECORO: SHORO DIDE OBI MO FIYEOSI OPON OBI MO FIYECORO: SHORO DIDE OBI MO FIYEITA MERIN OBI MO FIYECORO: SHORO DIDE OBI MO FIYE

17

Page 18: Tratado de Ifa Introducao

Quinto passo:se colocam os obis no chão e o maior diz: ILE MO OKO O Terra eu te saúdoA PEYE Nós convocamos para perguntar.

12.

Sexto passo:se levantam os obis e se apresentam (ver 1.3 apresentação) e depois de apresentados se trocam dois pedaços de obi entre os Awos.Depois se apresentam os obis aos pontos cardinais (ver 1.7 ) depois de apresentados os obis aos pontos cardinais, se dirá tres vêzes OBI A ORUNMILA e se jogará para diante.O obi de ORUNMILA se atirará para frente de uma só vez, buscando a sua mensagem. No caso que dê OGUNDA MEJI, se cantará o seguinte:cantiga: OYU DEDE AWARA WARARIFOBI MODUPUE ORUNMILA YEYETAOYU DEDE AWARA WARARIFEOBI MODUPUE ORUNMILA YEYETAE procegue-se:cantiga: ORULA MA BORUORULA MA IBOJEORULA MA IBOSHESETraduçãoORUNMILA constantemente os sacrifícios foram ofrecidos.ORUNMILA constantemente os sacrifícios foram realizados.ORUNMILA constantemente os sacrifícios foram satisfatórios.OLOWO MA BOUROLUWO MA IBOJE OLUWO( maior dos divinadores)OLUWO MA IBOSHESHEOJUBONA MA BORUOJUBONA MA IBOJE OJUBONA (que guarda o caminho)OJUBONA MA IBOSESHEAPETEVI MA BORUAPETEVI MA IBOJE APETEVI (que chama as sementes de ifá)APETEVI MA IBOSHESHEAMOSUN MA BORUAMOSUN MA IBOJE AMOSUN (conhece os sonhos)AMOSUN MA IBOSHESEAMORO MA BORUAMORO MA IBOJE AMOSUN (conhece as palavras)AMORO MA IBOSHESHEAPE MA BORUAPE MA IBOJE APE (quem chama)APE MA IBOSHESHETraduçãoODU Figura ou signoCORO: EURALE escravo do que é certo

18

Page 19: Tratado de Ifa Introducao

OSHUN MORI OSHUN eu te vejoCORO: YEY O mãeIYAYANCORO: ERUALEOBANLACORO: ERUALE

13.Depois se reza:MO WA AIYE, MO WA GUN, AWA NI YEILE KOBU, YE GBE MI IRE, ORUNMILAIBORU, IBOYA, IBOSHESHE

CAPITULO IVA GENEALOGIA DE IFA4.1. OS 16 APÓSTOLOS PRINCIPAISHá 16 apóstolos principais (Olodus) de ORUNMILA e deles, em suas combinaçõesSaem 240 Omoluos ou filhos destes Olodus.A seguir descrevermos em ordem de antiguidade os 16 Reis ou Olodus.1. EJIOGBE ou OGBE MEJI2. OYEKU MEJI3. IWORI MEJI4. ODI MEJI5. IROSUN MEJI6. OWONRIN MEJI7. OBARA MEJI8. OKANRAN MEJI9. OGUNDA MEJI10. OSA MEJI11. IKA MEJI12. OTURUPON MEJI13. OTURA MEJI14. IRETE MEJI15. OSHE MEJI16. OFUN MEJI274.2. ORDEM SENHORIAL OU DE ANTIGUIDADE DOS 256 ODUS.1. EJIOGBE 8. OKARAN MEJI 15.OSHEMEJII I II II I II I II II II III I II II I II I I I II II

2. OYEKU 9. OGUNDA MEJI 16. OFUNMEJIII II I I II IIII II I I I I

19

Page 20: Tratado de Ifa Introducao

II II I I II IIII II II II I I

14.3.IWORI MEJI 10.OSA MEJI 17. OGBEYEKUII II II II II II I I I I I I II I I I I I I II III II I I I II I

4.ODI MEJI 11. IKA MEJI 18. OGBEIWORI I I II II I III II I I I I III II II II I I II I II II I I

5. IROSUN MEJI 12. OTURUPON MEJI 19. OGBEODI I I II II I I I I II II II III II I I II III II II II I I

6. OWONRIN MEJI 13. OTURA MEJI 20. OGBEIROSUNII II I I I III II II II I II I I I II II I I I II I

7. OBARA MEJI 14. IRETE MEJI 21. OGBEOWORIN I I I I II III II I I II III II IIII I III II I I I I

22. OGBE OBARA 29. OGBE IRETE 36. OYEKUOWONRIN I I I I II IIII I I I II IIII I II I I II

20

Page 21: Tratado de Ifa Introducao

II I I I I II23. OGBE OKANRAN 30. OGBE OSHE 37. OYEKUOBARAII I I I I IIII I II I II IIII I I I II III I II I II II

15.

24. OGBE OGUNDA 31. OGBE FUN 38. OYEKUOKANRAN I I II I I II I I I I II II I I II I II IIII I I I II II

25. OGBE OSA 32. OYEKU OGBE 39. OYEKUOGUNDAII I I II I III I I II I III I I II I III I I II II II

26. OGBE IKA 33. OYEKU IWORI 40. OYEKUOSAII I II II II III I I II I IIII I I II I IIII I II II I II

27. OGBE OTURUPON 34. OYEKU ODI 41. OYEKUIKAII I I II II IIII I II II I III I II II II IIII I I II II II

28. OGBE OTURA 35. OYEKU IROSUN 42. OYEKUOTURUPON I I I II II III I I I II II II I I II II I II I I II II II II

43. OYEKU OTURA 50. IWORI IROSUN 57. IWORIOTURUPON I II I II II IIII II I I II I

21

Page 22: Tratado de Ifa Introducao

I II II I I II II I II II II

16.

44. OYEKU IRETE 51. IWORI OWONRIN 58. IWORIOTURAI II II II I III II II I II IIIII I I I II II I II I II

45. OYEKU OSHE 52. IWORI OBARA 59. IWORIIRETEI II I II I IIIIII II I I II II II I II IIIIIII II I II

46. OYEKU OFUN 53. IWORI OKANRAN 60. IWORIOSHEII II II II I III II II I II III II II I I II II I II II II

47. IWORI OGBE 54. IWORI OGUNDA 61. IWORIOFUNI II I II II II I I I I I II I I I II II II II II I II

48. IWORI OYEKU 55. IWORI OSA 62. ODIOGBEII II II II I III I I I I IIII I I I I IIII II I II I I

49. IWORI ODI 56. IWORI IKA 63. ODIOYEKUI II II II II III I I I II II

22

Page 23: Tratado de Ifa Introducao

II I II I II III II II II II I

17.

64. ODI IWORI 71. ODI IKA 78. IROSUNOYEKUII I II I II II II I II II II II II II II IIII I II I II II

65. ODI IROSUN 72. ODI OTURUPON 79. IROSUNIWORI I I II I II I I II II II I III II I II I IIII I II I II II

66. ODI OWONRIN 73. ODI OTURA 80. IROSUNODIII I I I I III II II II II II II I II II III I I I I II

67. ODI OBARA 74. ODI IRETE 81. IROSUNOWONRIN I I I I II III II I II II III II II II I IIII I I I I II

68. ODI OKANRAN 75. ODI OSHE 82. IROSUNOBARAII I I I I I III II II II II III II I II II III I II I II II

69. ODI OGUNDA 76. ODI OFUN 83. IROSUNOKANRAN

23

Page 24: Tratado de Ifa Introducao

I I II I II I I II I II II I I II II II II IIII I I I I I

18.70. ODI OSA 77. IROSUN OGBE 84. IROSUNOGUNDAII I I I I II II I I I II II I II I III I I II II II

85. IROSUN OSA 92. OWONRIN OGBE 99. OWONRINOGUNDAII I I II I III I I II I III II I I I II II I I II I

86. IROSUN IKA 93. OWONRIN OYEKU 100. OWONRINOSAII I II II II III I II II I IIII II II I I III II II I I I

87. IROSUN OTURUPON 94. OWONRIN IWORI 101. OWONRINIKAII I II II II IIII I I II I III II I I II III II II I II I

88. IROSUN OTURA 95. OWONRIN ODI 102. OWONRINOTRUPON I I I II II IIII I II II II III II II I I II II I I II I

89. IROSUN IRETE 96.. OWONRIN IROSUN 103. OWONRINOTURA I I I II I II I I I II II IIII II II I I I

24

Page 25: Tratado de Ifa Introducao

I II II I I I

19.90. IROSUN OSHE 97. OWONRIN OBARA 104. OWONRINIRETE I I I II I IIII I II II I II I II II I II III II II I I I

91. IROSUN OFUN 98. OWONRIN OKANRAN 5. OWONRINOSHEII I II II I III I II II II IIII II II I I II II I I II I106. OWONRIN OFUN 113. OBARA OKANRAN120. OBARAOSHEII I II I I I I I II II II II II II II II I III II I II II II

107. OBARA OGBE 114. OBARA OGUNDA 121. OBARAOFUNI I I I II II II I II I III II I II II III II II II I II

108. OBARA OYEKU 115. OBARA OSA 122. OKANRANOGBEII I II I I IIII II I II I IIII II I II I IIII II I II I I

109. OBARA IWORI 116. OBARA IKA 123. OKANRANOYEKUII I II I II III II I II II III II II II II IIII II II II II I

25

Page 26: Tratado de Ifa Introducao

110. OBARA ODI 117. OBARA OTURPON 124. OKANRANIWORI I I II I II IIII II II II I IIII II I II I III II II II II I

20.

111. OBARA IROSUN 118. OBARA OTURA 125. OKANRANODI I I I I I II I II II II II IIII II I II II IIII II I II I I112. OBARA OWONRIN 119. OBARA IRETE 126. OKANRANIROSUNII I I I I IIII II I II I III II II II II III II I II II I127. OKANRAN OWONRIN 134. OKANRAN IRETE 141.OGUNDA IROSUNII II I II I III II I II I II II II II II II I I I II II128. OKANRAN OBARA 135. OKANRAN OSHE 142.OGUNDA OWONRIN I II I II II III II II II II III II I II I III I II I I II129. OKANRAN OGUNDA 136. OKANRAN FUN 143.OGUNDA OBARA I II II II I I I II I II II I I II II II II III I I I II II

130. OKANRAN OSA 137. OGUNDA OGBE 144.OGUNDA OKANRANII II I I II II II I I II II II I I II II I I II I II

131. OKANRAN IKA 138. OGUNDA OYEKU 145.

26

Page 27: Tratado de Ifa Introducao

OGUNDA OSAII II II I II I I II II I I I II II II I I III I II II I II

21.

132. OKANRAN OTURUPON 139. OGUNDA IWORI 146.OGUNDA IKAII II II I II III II I I I II II I I II III I II II II II

133. OKANRAN OTURA 140. OGUNDA ODI 147. OGUNDAOTURUPONI II I I II III II II I II II II II I I II I I II II II

148. OGUNDA OTURA 155. OSA ODI 162. OSAOTURUPONI I I II II IIII I II I II II I II I I II II I I II I

149. OGUNDA IRETE 156. OSA IROSUN164. OSAIRETEI I I II I III I I I I III I II I II II II I I I I

150. OGUNDA OSHE 157. OSA OWONRIN 164. OSAIRETE I I II II I IIII I II I I I I I I I II III II I I I I

151. OGUNDA FUN 158. OSA OBARA 165. OSASHEII I I II I II

27

Page 28: Tratado de Ifa Introducao

I I II I II III I II I I II II II I II I

22.152. OSA OGBE 159. OSA OKANRAN 166. OSAFUNI II II II II III I II I I II I II I II II I I I I I

153. OSA YEKU 160. OSA OGUNDA 167. IKAOGBEII II I II I II II I I I I III I I I I IIII I II I I II

154. OSA IWORI 161. OSA IKA 168. IKAOYEKUII II II II II III I I I II II I II I II IIII I II I II II169. IKA IWORI 176. IKA OSA 183. OTURUPONOYEKUII II II II II III I I I II III II I II II IIIII I II II II170. IKA ODI 177. IKA OTURUPON 184. OTURUPONIWORII II II II II IIII I II I I IIII II I II I II II II II II II

171. IKA IROSUN 178. IKA OTURA 185. OTURUPONODII II I II I III I II I II IIII II I II II III II I II I II

28

Page 29: Tratado de Ifa Introducao

172. IKA OWONRIN 179. IKA IRETE 186. OTURUPONIROSUNII II I II I IIII I I I I III II II II II II I I II I II

23.

II II173. IKA OBARA 180. IKA OSHE 187. OTURUPONOWONRINI II I II II IIII I II I II IIII II I II I III II II II I II

174. IKA OKANRAN 181. IKA FUN 188. OTURUPONOBARAII II II II I IIII I I I II IIII II II II II II II I II II II

175. IKA OGUNDA 182. OTRUPON OGBE 189. OTURUPONOKANRANI II I II II III I I II II III II I I II III II I II I II

190. OTURUPON OGUNDA 197. OTURA OGBE 204. OTURAOKANRAN I II I I II I I II I II II II I I I I II III II I I I I

191. OTURUPON OSA 198. OTURA OYEKU 205. OTURAOGUNDAII II II I I II II II II I III I II I I II II II I II I

192. OTURUPON IKA 199. OTURA IWORI 206. OTURAOSAII II II I II I

29

Page 30: Tratado de Ifa Introducao

I II I II I IIII I I I I III II I I I I

24.193. OTURUPON OTURA 200. OTURA ODI 207. OTURAIKAI II I I II III II II II I III I II I II II II I I I I194. OTURUPON IRETE 201. OTURA IROSUN 208. OTURATRUPONI II I I II II II I II II IIII I II I I II II II I II I

195. OTURUPON OSHE 202. OTURA OWONRIN 209. OTURAIRETEI II II I I III II II I I III I I I II II I II II I II I I

196. OTURUPON OFUN 203. OTURA OBARA 210. OTURAOSHEII II I I I I II II II II II IIII I II I I II II I I II I

211. OTURA FUN 218. IRETE OBARA 225. IRETEOSHEII I I I I II II II I II III I II II I III I II I II I

212. IRETE OGBE 219. IRETE OKANRAN 226. IRETEOFUNI I II I II II I II I I II II II II II III I I I I I

30

Page 31: Tratado de Ifa Introducao

25.

213. IRETE OYEKU 220. IRETE OGUNDA 227. OSHEOGBEII I I I I III I I I I IIII II I II I III I II I I II

214. IRETE IWORI 221. IRETE OSA 228. OSHEYEKUII I II I II I I I I I II III II I II II III I I I II II

215. IRETE ODI 222. IRETE IKA 229. OSHEIWORII I II I II III I I I I IIII II II II I II I II I II II

216. IRETE IROSUN 223. IRETE OTURUPON 230. OSHEODII I II I I II I II I II IIII II I II II III I II I I II

217. IRETE OWONRIN 224. IRETE OTURA 231. OSHEIROSUNII I I I I III I II I I III II I II II II I I I II II

232. OSHE OWONRIN 239. OSHE OTURA 246. OFUNIROSUNII I I I I I IIII II II II I I

31

Page 32: Tratado de Ifa Introducao

I I I I II III II I II II I

26.

233. OSHE OBARA 240. OSHE IRETE 247. OFUNOWONRINI I I I II IIII II I II II III I II I I IIII II I II I I

234. OSHE OKANRAN 241. OSHE FUN 248. OFUNOBARAII I II I I IIII II I II II III I II I I II III II I II II I

235. OSHE OGUNDA 242. OFUN OGBE 249. OFUNOKANRANI I I II II III II I I II II I I II II IIII II I I I I

236. OSHE OSA 243. OFUN YEKU 250. OFUNOGUNDAII I II II I III II II I I II I II II I III II II I I II

237. OSHE IKA 244. OFUN IWORI 251. OFUNOSAII I II II II III II I I I I II I I I II I IIII II II I I I

238. OSHE OTURUPON 245. OFUN ODI 252. OFUNIKAII I I II II IIII II II I I II I II II II II

32

Page 33: Tratado de Ifa Introducao

II II I I II I

27.

253. OFUN OTURUPON 254. OFUN OTURA 255. OFUNIRETEII II I II I IIII I II I I II II I II II IIII I I I I I

256. OFUN SHEI IIII II IIII I

4.3. CAPITULO DOS IRES E DOS OSOBOS (IBI)1. IRE ARIKU O AIKU Bom por não haver morto, por não ver a morte.2. IRE ASHEGUN OTA Bom por vencer dificuldades e inimigos.3. URE BUYOKO Bom de assentamento (na casa, trabalbo, na vida,na terra etc.)4. IRE SUSU Bom para melhoria pouco a pouco de posição, saúde,situação.5. IRE OSHA WARIN OYA Bom por pedra de Orisha.6. IRE AYE Bom para dinheiro.7. IRE FUARA bom para terra, quanto mais se dê comida a terra melhor ficará, 8. IRE LASHERE bom para providencia. As quatro esquinas.9. IRE TOYADE EDI Bom para rua.10. IRE ITA META YAGADA bom para esquina se l da de comer as quatroesquinas.11. IRE KOKONI FUYE Bom para animais (tê-los). Tem que fazer ebó.12. IRE EGUN MEYINLAYE Bom para os quatro ventos. Tem que observar EGUN,OSHA, ORUNMILA, quem o trás e o que quer.13. IRE TONTI IBI Bom para obi a EGUN. Ver o que quer.14. KONTONIUKU Um morto tira outro.15. IRE OTOKUN Um bem que vem de repente.16. IRE ASENIO SAWIWO Um bem de obediência a Orisha.17. IRE OSHA LARISHE Bem através de Orisha (recebe-lo e dar de comer 4 patas)18. IRE OYETE BILARI Bem por Oya (dar-lhe obi)19. IRE OTONOWA Bem que tem que fazer o Santo.20. IRE ARIYA KOOSHA Bem para festa de Santo.21. IRE ELESE KIRIN INELU Bem para viajem, perguntar a YANKOKO, se é seguro.22. IRE ABILONA Bem para caminho aberto, para a pessoa dar de comer a Eshu e a rua.

33

Page 34: Tratado de Ifa Introducao

23. IRE ILE SHOTOTO WENWE Bem para ter casa e comida porém falta amor.24. IRE ARUN Melhoras para quem estar enfermo, este Ire NASCEU EM ODIMEJI.25. IRE AYE IKU Sorte de anular a morte.26. IRE ALO OYE Bem ligado a inteligencia.

28.27. IRE OMA Bem de inteligencia.28. IRE ONIYE Bom para memoria.29. IRE ISHOWO Bom para o comercio.30. IRE FISHI TIRE está mais bem que mal.31. IRE DE WUANTO OLOKUN Uma sorte que vem pelo mar.32. IRE BETANS Bem pela bondade.33. IRE BALBAYE Bem pelo ar.34. IRE IRE NISIDENI Bem, porém nem tanto.35. IRE ALEJERE Bem que está no campo.36. IRE ALEYO Bem da sorte de día.37. IRE AYERE Bem da sorte à noite.38. IRE OSHON KELATU Bem do resguardo.39. IRE SILEMU Bem por ser imune ao perigo.40. IRE IRE AVILA LAFIA Bem pelo caminho da felicidade.41. IRE ADEDE ORDEN Bem da liberdade.42. IRE IRE AWESEI Bem por inteligência e obediencia43. IRE ADEDE WA Bem pouco a pouco.44. IRE IKU Bem através da morte.45. IRE ELEDAD AWANTOLOKUN Bem da sorte completa.46. IRE AARE YUNODI Bem por fim das intrigas.47. IRE AYE Bem de prosperidade.48. IRE SIGUAJU Bem completo de tudo.49. IRE OMO Bem por um filho.50. IRE OSHINSHIN Bem pelo trabalho.51. IRE OBINI Bem através de uma mulher.

OSOBO1. IKU SUAYON morte de repente.432. IKU ADO a morte por trás.3. IKU OTONOWA a morte pelo meio circundante.4. IKU LESE OSHE, ORISHE, EGUN a morte por desobediencia ao Santo.5. IKU OSOKU a morte por suicidio.6. IKU RO morte por acidente.7. IKU NI IKU a morte certa.8. IKU XIMU LULE morte por colapso.9. IKU LESE ELEDA morte por seu próprio ORI.10. IKU LOWO OTEARAYE morte por conspiração.11. IKU LOWO IKA ARAYE morte por bruxaría.

34

Page 35: Tratado de Ifa Introducao

12. IKU LOWO EGUN morte por um morto.13. IKU LOWO OKUNI/OBINI morte por homem ou mulher.14. IKU FITIBO morte inesperada15. IKU INTORI SHEPE morte por maldição.

29.

16. ARUN EDIMO enfermidade incurável.17. ARUN NA la enfermidade instalada.18. ARUN DI la enfermidade congénita.19. ARUN TIKU SARA enfermidade ou malestar indefinido.20. ARUN LESE OSHA doença causada por Santo.21. ARUN LESE ALALEYO ANUGBO causada por Santo.22. ARUN ELIOSA enfermidade por desobediencia.23. AIYAN ansiedade24. AMALA BUDU os murmúrios.25. AKOBA complicações.26. ARUIYE susto.27. EYO discussão.28. IKA ARAYE maldade.29. IGBAMBADA revés na fortuna.30. ADAGUROJIONA catástrofe no jogo.31. IBERU medo.32. IPONJU miséria.33. OPA LAYE problemas de justiça.34. OMU inveja.35. ONI IBERU nervosismo36. ONILARA perda da liberdade com respeito a justiça.37. AVIAL Perda da liberdade com respeito a moradia, social, paixão.38. TIYA TIYA perturbações.39. DALE Traição.40. OFO castigo.41. ONA chicote.42. BANGULA bruxaria.43. TIYA TIJA brincadeira de mau gosto44. EGBA paralisias

CAPITULO VRELAÇÃO DAS ERVAS E CANTOS PARA FAZER OSAIN.

1. EWE ATIPONLA/ ERVA TOSTÃO2. EWE PAPISAME /BELDROEGA.3. EWE ODUNDUN/ BELADONA4. EWE PEREGUN / DRACENA 5. EWE ARABA/SUMAUMA

35

Page 36: Tratado de Ifa Introducao

6. EWE ODON/ FIGUEIRA 7. EWE TETE NIIFA/ BREDO SEM ESPINHO 8. EWE TETE /cactos branco9. EWE TETELEGU/cactos roxo.10. EWE AKIOYO/Alfavaca mundo guerra.11. EWE OGUMA /Maravilla.12. EWE YENTOKO /Coral.13. EWE OBANYOKO/ dinheiro roxo14. EWE ONIYOKO /Coralillo.15. EWE ALUKERESE/ Hera.16. EWE ALIKPAIYU Abiu.17. EWE OKIKAN /CAJÁ 18. EWE YEYE ameixa amarela.19. EWE ABERE/ PICÃO PRETO 20. EWE ABERODOFE /amor seco.21. EWE ERAN erva fina.22. EWE ANATIKEKERE/ PÉ DE GALINHA 23. EWE URO /SALVIA 24. EWE YOKORE patico de la reina.25. EWE AFOMA bromélia26. EWE BAIYEKU imbaúba27. EWE ELA liana28. EWE ÑOÑO/ alecrim do campo29. EWE OTO capeba30. EWE OSA arara francesa31. EWE TEOMODE estramonio32. EWE MISI MISI mentrasto- erva-de-são-joão33. EWE FIN/ BOTÃO DE OURO 34. EWE FA/ coração de pomba35. EWE KUYEKUYE/BRILHANTINA f36. EWE ORUJE celestina azul37. EWE KOTORUJE celestina branca38. EWE TOTORUJA erva parada.39. EWE ORISAOMA erva ligeira ou colorida.40. EWE MOWO bejuco leiteiro41. EWE ALADUN orosun42. EWE ALAFIN/ PEGA PINTO 43. EWE OPOTO /FIGO 44. EWE ASHIBATA/ PIRES 45. EWE OYOURO sisal46. EWE ABAMODA beladona47. EWE EFERIN manjericão48. EWE OWURO jacinto da água.49. EWE TBAYU paraíso.50. EWE VENTOUDUA manjericão vermelho51. EWE YINI melão-de-são-caetano52. EWE AYO mate-da-costa

36

Page 37: Tratado de Ifa Introducao

53. EWE ONO guiro amargo.54. EWE ORAWE vinagrillo55. EWE AGBE cabaça56. EWE FUN hierba de la plata.57. EWE IRE figueira58. EWE DAGURO abrojo blanco.59. EWE ATORI/ HIBISCO60. EWE AKOKO pasiflora61. EWE YAGURA picadinho62. EWE OSE baobab63. EWE AYAN caoba64. EWE AKOWE paraguita65. EWE IWEREYEYE peonia (las hojas)66. EWE ATIOLOGBO/ orelha de gato67. EWE OSHEPOTU malva branca68. EWE YAMODE malva branca69. EWE ORORO /CORDÃO DE SÃO FRANCISCO 70. EWE GLEN GLEN guenguere71. EWE OMINI agrião72. EWE BANA algarrobo73. EWE ONIBARA meloncillo74. EWE BUYE granada.75. EWE YANTEN

ERVAS DE CADA SANTOELEGBACorojo/ dendezeiroZarzafran ncPendejera ncYaya ncCaña brava/ cana bravaAteja ncHelecho macho/ samanbaia machoMejorana/ manjeronaRompe saraguey ncAlgarrobo algaroboCaimitillo ncEbano carboner ncAceitero aji de Chile / azeiteiro picante do ChileRabo de zorra/rabo de peruaMastuerzo/mentastroPerejil/salsa/salsinhaEspartillo/ncJobo matienzo/ncPariso/ncSargazo/ncAlbahaca/alfavaca

37

Page 38: Tratado de Ifa Introducao

Campana morada/ncIntamoreal/nc

30.Gringa/ncCardo santoLengua de mujerBleo blanco/ncMacio/ncGrama de caballoLecheraResedaYamaoAnamuCaña de azúcar/cana de açucarSalvaderaAguacatePicapicaGuiraHierba bruja/erva bruxaAguinaldo moradoGuisaso de baracoaSabaleccionRomerilloAlacrancilloCurujeyguarinaOGUNAromaAcanaPomaciFlor de muertoUva caletaHierba moraAbrojo amarilloVicariaLengua de vacaAji guaguaoOcaleteAlamo macho/álamoNaranja agria/laranja azedaAguacate/abacateAji de china/pimenta da chinaGuisazo de baracoaSabelección.OSHOSIHelecho hembra Embelezo Guama//samambaia fêmea

38

Page 39: Tratado de Ifa Introducao

31.OBATALAParaíso campana blanca/ lingua de vacaMejorana canutillo blanco flor de mármolChirimolla toronja flor de aguaYantén mango macho piñón de botillaZapatico de la reina hierba de anís sauco blancoOYAPerejil mamey colorado cupareyAteje apastillo yagrumaCulantro ajinjible cordobanCaimito moradoSHANGOAlgarrobo corojo grenguaBrusella hierba hedionda malbaJaguey alamao malbateGenario mangle colorado guacaloteTrebol piñón de botija mar pacífico.Atiponla canistel siguarallaYagruma hierba buena canutillo moradoMasorquilla gimbombo joboPalma salvadera aguacate/abacateCordobán peonia.YEMAYABerbena aji dulce canutilloBelladona ciruela flor de agua azul/beladonaGuasima aguacate lechuguillaMalanga paraguita cucarachaOSHUNResedad abre camino flor de aguaAlacrancillo rosado himo macho anonPlatanillo de cuba boton de oro flor de muertoCalabaza almácigo cerrajaMamey colorado culantrillo de pozo marilopeEmbelezo cundiamor guacamaya francesaPomarrosa guama de costa jaboncilloMaravilla amarilla hierba de la vieja no me olvidesGirasol romerillo zapoteAlbahaca sauco hierba de la niñaAGAYUCeiba toronjil cerrajaMabati peregun coloniaCurujey ciguaralla abre caminoAlamo pitahulla sacosaco

39

Page 40: Tratado de Ifa Introducao

Peonia marañon salvadera

32.AZOJUANO (Sán Lázaro)Apio vergonzosa cupidoAroma caisimon pendejeraCardón cundiamor mantoAlbahaca morada estropajo apasoteVinagrillo hierba de la vieja zarzaparrillaJIMAGUAS (IBEYES)Chirimolla zarzaparrilla mamey santo domingoZapote rompe zaraguey canistelGuayaba guanabana añonNaranja mango piñaPlatanillo mamoncillo todas las frutas.ORUNMILAMamey santo domingo cohollo de mariwoMaravilla aceitunilloMano de San Francisco aguinaldo moradoPiña de ratón.5.3. CANTOS DE OSANYIN (OSAIN)1. KURU KURU BEKE MARIWO OSAIN MARIWOYE MARIWO IRETE UNTENDI2. OSAIN KUKURU KUKURUTIBIRI TIBIRI LAVONISBERA IRETE UNTENDI3. OSAIN KUKURU KUKURU GANGANOZAIN OBONIBOSHE GANGAN OGBE SHE4. ATIKPONLA IFA BURU ATOKPONLA IFA BURU IFA OMO IFA AWO IFA ILEATIKPONLA IFA BURU OGBE BI5. OYIKI OYIKI OTALOMIOOYIKI OYIKI OTALOMIOOTIKI YIKI AGBADO AWO OKUMAOYIKI OYIKI OTALOMIO IRETE YERO6. EWE IRE BELODO EXE IRE BELODOABEROKO OMO EWE EWE IRE BELODO IWORI BOKA7. BAN SEI SEMIOSAIN LOMI LOMI BARAOWIWI AGA YEROKOOWIWI AGBA TEWIWI OGBE UNLE8. BOROKITI LAGBA TEREPOBOROKITI LAGBA TEREPOOPOPOLINO AGBA ELESEBOROKITI LAGBA TEREPO OSI SHE9. ABERO ABERO MAABERO ABERO MABOBALIÑO OLUWO OZAINABERO ABERO MA MOWE IRETE UNTENDI

40

Page 41: Tratado de Ifa Introducao

10. AWEDUN ABORA MAIAWEDUN BORA MAI

33.BOBALIÑO OLUWO OZAINAWEDUN BERA MA MOWE IRETE UNTENDI11. BABA IPONMODEBABA IPONMODEBOBALIÑO OLUWO OSAINBABA IPONMODE MOWE IRETE UNTENDI12. IYA IPONMODE IYA IPONMODE BOBALIÑO OLUWO OZAINIYA IPONMODE MOWE IRETE UNTENDI13. OSAIN AWE DADARA MADAOOSAIN AWE DADARA MADAOOSAIN ADAMIWO OSAIN ADAMAWOAWE DADARA MADAO OSHE PAURE14. AGBE MASI BOLOYO AGBE MASI BOLOYO BANTI OKEYO MARSIBOLOYU MANSIBOLOLO OGUNDA FUN15. ASHE AWO, ORI AWO, INSHE AWOMOYUKAYO MANA OZAIN OGBE FUN16. OBARA BOGBE IBODEOBARA BOGBE IBODEOSAIN MORAYE MORAYEOBARA BOGBE IBODE OBARA BOGBE17. EWE IKOKO, EWE IKOKO GUERE GUERE OMO LERI ORUMILA EWE IKOKO BABA EJIOGBE18. EWE TOMODE, EWE TOMODE GUERE GUERE OMO LERI ORUNMILA EWE TOMODE OSA RETE19. EWE PANDIOMON, EWE PANDIOMONADIFAFUN ORUNMILA EWE PANDIOMON OTRUPON MEYI20. EWE AYO, EWE AYO AYEWE FUN FIFUN EWE AYO OSHE MIWO21. OSAIN SESE NILEO SESOSAIN SESE NILEO SESEALAIKEKE SESEOSAIN SESE NILEO SESE OSHE YEKU22. OYU ORO, OYU OROBOGBO AWONI OSAINOYU ORO OTURA NIKO23.SHAWERE KUEKUE FUMIWAOSHAWERE KUEKUE FUMIWAOASHE OZAIN EWESHAWERE KUEKEU FUMIWAO OTURA NIKO24. EWE TETE LAMISAYEEKUMA LAWA EWE OKUMA(e assim com todas as ervas) OTRUPON KANA25. EWE TETE LAMISAYE EWE OYEYE OKIKAN OMOKAN ORO AWO EWE OYEYE OYEKUN BATRUPON

41

Page 42: Tratado de Ifa Introducao

26. ERI SEMI LA ISORO EGANERI SEMI LA ISORO EGAN

34.EYE IBI LAYA ANI KINMBOTANI LAKOSHA LOLYUERI SAMI LA ISORO EGAN IKA BEMI27. EWE ODARA, EWE ODARA EWE OZAIN IFA LA OMA EWE ODARA IWORI OBERE28. EWE ODUNDUN SHEKEEWE ODUNDUN SHEKEBORO BORO SHEKE SHEKE BORO(começando por ELEGBA até ORUNMILA) OFUN SHE29. KUYE KUYE ESE FAKUYE KUYE EWE FA OBARA KASIKA30. EWE FIN, EWE FAOMO ALAWO KIKATE OBARA KASIKA31. EWE OTUORO TOMITOMINEYEO TOMIEWE ASHIBATA TOMITOMINIYEO TOMI OGUNDA TRUPON32. MOYUN EWE MOSARAOMOTUN EWE MOSARAOEWE LOBIMI, EWE LOYAMIMOYUN EWE MOSARAO OJUANI BOKA33. NITA NITA NITA AWONITA NITA NITA AWOIBA KIBAN KAMA IRE ODUNNITA NITA NITA AWO OGUNDA MASA34. OSAIN DEMU PARADIDEOOSAIN DEMU PARADIDEOOSAIN DEMU PARADIDEOOSAIN DEMU PARADIDEO OGUNDA MASA35. BODOMI BODOLAOSAIN BODOLA ODOLA KINTA OYEKUN BARATRUPON36. EWE NILADIDEO, EWE NILADIDE AWO POKO SHA OZAIN DE MALE EWE NILADIDE OTURA MEYI37. OMODE KUYOFE, EWE SESE SESEFA OMODE BUYOKO, OMODE KAYOSUN OMODE KOGOFA BARABA ODI BARA38. TANI LAGBA DIBAROTANI LAGBA DIBARODIGBARO AYA PORO ESHINTANI LAGBA DIBARO OKANA MEYI39. SOTUTO TARAWEYEYESOTUTO TARAWEYEYEBABA DOGUN, BABA DOMASOTUTO TARAWEYEYE OSHE BILE

42

Page 43: Tratado de Ifa Introducao

40. MOFE ASHE LASHE AWOMOFE ASHE LASHE AWO

35.OYUORO KOGUMINIMOFE ASHE LASHE AWO OGBE FUN41. OSAIN TENTE LONILEOSAIN TENTE LONILEATEBO LONILEOMOFE AME LASHE AWO IWORI BOFUN42. OSAIN SHIWIRI KUI KUIOSAIN SHIWIRI KUI KUIAUN FOREMILAEENI AUN OBI AUNOSAIN SHIWIRI KUI KUI OGBE TUMAKO43. OSAIN SHIWIRI KUIOSAIN SHIWIRI KUIEWE EFA EWE EYEOSAIN SHIWIRI KUI KUI OGBE TUMAKO44. EWE OSAIN SHEBO, EWE OZAIN SHEBO ASHE OZAIN ASHE BONIGBE EWE OSAIN SHEBO OGUNDA KA45. LEKE LEKE ODO, LEKE LEKE ODO LEKE KUMBELORI IGUI OGBE BARA LEKE LEKE ODO OGUNDA BARA46. OSAIN TENTE MONI TENTEOSAIN TENTE MONI TENTEYAMA EDUN DOSHEDUNIGUI ABERE ORUNOSAIN TENTE MERI TENTE OGUNDA YEKU47. MOKUETI BAROOROMINI OZAINMOKUETI BAROOROMINO EWE OGUNDA TETURA48. OZAIN ÑAÑA KINI MAWEOSAIN ÑAÑA KINI MAWEELEYO ALBRIO, ELEYO, ELEYOOSAIN ÑAÑA KINI MAWE OGBE WEÑE49. SHIRIRI WANWA SHIRIRI WANWA AWO NAMEUO, OSAIN KIMEYO ODI OGUNDA50. ISHEWOLA ISHEWOLA SHEWOLA WLENI SHOKUTA OSAIN BOMBO OGBE DI51. OSAIN BOMBO OZAIN BOMBO SHEWOLA ELENI SHOKUTA OSAIN BOMBO ASHE BARA52. OSAIN BAKUEPEMI, OZAIN BOMBOELENU SHOKOTA, OSAIN BOMBO OSHE BARA53. OSAIN AYEGUNI. OSAIN BOMBOELENU SHOKOTA, OSAIN BOMBO OSHE BARA54. AGBADO, AGBADO, OSAIN MOLOSHINSHIN

43

Page 44: Tratado de Ifa Introducao

KOSILE SHINSHIN OLU ORO OJUANI BOKA

36.55. MAMURA MOFIYEOSAIN MAMURA AGBALODE OGBE TUAOSAIN BOWO NIKOKO ITRETE YERO57. OKO INLE YOMIAGBONA MEYI YOMIOSHINSHIN ILE YOMIOSAIN BAKUBEYA MAYOROBAOKO INLE YOMI IRETE YERO58. TANI KINI OKAMI IKAMI BABA OZAIN KINI WOLOKUA IRETE YERO59. OSAIN EWEWENI LAMUSIYEOSAIN EWEWENI LAMUSIYE OGUNDA KA60. OSAIN SHEWELW WELE WELE CUNGUNOSAIN SHEWELE WELE WELE AKUKOPON MAROKO AREREWAOPON MAROKO AREREO BABA EJIGBE61. OSAIN WERI WIRI OBA EWEOSAIN WERI WIRI OBA EWE OKANA TRUPON62. OSAIN ELEYE OZAIN ELEYE OBA EWE AWO FUNIYE OSAIN ELEYE OKANA TRUPON63. OSAIN BANKODO, OSAIN BANKOKO KUENKORO EWE ISHE ORUN OBASHE SA EWE, OSAIN MANWA OTRUPON DI66. OSAIN EWEDUN EWEDUNKOMA INA, OSAIN EWEDUN OSHE LEZO67. OSAIN KUEN KUEN, OSAIN KUEN KUEN OMO AWO AWOMOSHEBO OSAIN KUEN KUEN OBARA SHE68. BABA OSAIN MOWA NI LOWOBABA OSAIN MOWA NI LOWOKINI KINI EYIOSHEBABA OSAIN KINI MOWA NI LOWO OSHE TRUPON69. OBEREKETE OBEREKETEWAOBEREKETE OBEREKETEWAOSAIN OLORI EWEOBEREKETE OBEREKETEWA OBARA RETE70. OSAIN BABA OOO OSAIN BABA OOOOSAIN ELEMASHE OBA EWEOSAIN BABA OOO IWORI YEKU71. OSAIN KILODE, OSAIN KILODEOKAMU BABASHIREOSAIN KILODE OSA LOFOBEYO72. BAKE OMA IYA OMA

37.BAKE OMA IYA OMA

44

Page 45: Tratado de Ifa Introducao

EWE OZAIN WAKOBAKE OMA IYA OMA IKA PAURE73. OSAIN BARUKAN, OSAIN BARUKANLERI NI AWO, OSAIN BARUKAN IKA SA74. OSAIN KINI KINI IFA MOWAOSAIN KINI KINI IFA MOWAORISAYE OTI OZAIN LAYEOSAIN KINI KINI IFA MOWA ODI KA75. EKO MOKI AGBA, EKO MOKI AGBAOSAIN NILODEO, EKO MOKI AGBA OSA LOFOBEYO76. MAMBA OSAIN LUMAMBA LODE MAMBA OSAIN LUMAMBA LODE OSAIN IKO, MAMBA LUMAMBA LODE OFUN FUNDA77. OSAIN ONI, BOMBOSHEOSAIN ONI, BOMBOSHEBANGO EDUN ARA BELEOSAIN ONI BOMBOSHE EDIBRE78. BABA OSAIN OMOLOYUBABA OSAIN OMOLOYUOROFUN OSAIN AFEMOYUBABA OSAIN OMOLOYU OYEKUN WORI79. EKUTE PARAMAOOLOGBO KOWA ILE IWORI BOSA80. OSAIN KOSHEYUOSAIN KOSHEYUOLUWO SARAKO OZAIN AWAKOOSAIN KOSHEYU OGBE WEÑE81. IROKO AYEO, IROKO AYEOTETE OKUO OKU AGBA UNSHESHE IRETE MEYI82. IROKO DILOYU, IROKO DILOYU KAKA KIMI KUMARE EWE IROKO DILOYU OFUN NAGBE83. OZAIN ABINU FOYU OZAIN ABINU FOYU IROKO ÑAÑA, IROKO ÑAÑAOZAIN ABINU FOYU IKA DI84. OZAIN LORI YOKO OMO OKETEAYA EKUN IMANSAOLOMA INSHE AWO MA INSHEOZAIN LORI YOKO OMO OKETE OGBE TUA102. SHEMI SHEMI SHE LARIOSHEMI SHEMI SHE LARIOBOLO KIMBOLO OYU LOKOYUSHEMI SHEMI SHE LARIO OSA YEKU103. OKUKO FUNFUN PAMILAWA AKUKOOZAIN TIMBELORUN TIMBELAYE OKANA MEYI104. AKUKO KERE KEREOYU MAI MAI

38.AKUKO LAMIWO ADIE FUN FUN OKANA MEYI

45

Page 46: Tratado de Ifa Introducao

105. OZAIN AGBADO OMIROKOOZAIN AGBADO OMIROKOASHE KOYARE ADESHERALEOZAIN BELUYE OMIROKO OKANA MEYI106. OZAIN BELUYE OMIROKOOZAIN BELUYE OMIROKOASHE KOMALE ADABASHEBALEOZAIN BELUYE OMIROKO OKANA MEYI107. OYOBO OYOBO OZAIN KUMAMBOOZAIN AWAYEOYOBO OYOBO OZAIN KUMAMBO OTRUPON MEYI108. OZAIN OGUN GUN IREAYARE ATA EPO, KANIO KAN EREAGBANIO OZAIN WENILAYE OKANA TRUPON109. OZAIN AYEGUI KOROPOIRO IRO IROLAYE IRO OSA TRUPON110. OZAIN OBEDE KOROPOIRO IRO IROLAYE IRO OSA TRUPON111. OZAIN EYEWIN BAMIIRO IRO IROLAYE IRO OSA TRUPON112. OZAIN FARA, OZAIN FARAKINI KINI YANA EBOOZAIN FARA OSA JUANI113. OZAIN FARA, OZAIN FARAOZAIN OÑI MORA, OZAIN FARA OSA JUANI114. GAN GAN OZAIN AKUELEKUIKU UNLO OKANA MEYI115. KAN KAN KAN KAN KULESHOKAN KAN BABA OZAIN KUANILO OKANA MEYI116. EWE OYEYE, EWE OYEYEOBEKAN OROIÑA KOMO EWEEWE OYEYE OBARA SA117. EWE OKIKAN, EWE OKIKANOZAIN ASHUMOMISHANGO WOMA EWE OKIKAN OFUN TEMPOLA118. AYA BAKUN BELE KOIMAKOIMA KUPUMA MIOBEKUANIYE BEKUANIYEAYA BAKUN BOLE KOIMA OTURA SA119. AYA BEKUN ODOLATOAYA BEKUN ODOLAOODOLOWANI ODOLOYAREAYA BEKUN ODOLA OTURA SA120. TA RUKUTA BABA RUKUTA

39.OYO NILE ORUNMILA

46

Page 47: Tratado de Ifa Introducao

BABA RUKUTA BABA EJIOGBE121. ADASHE ADAMASHEAYEWESE UNALOWE (UMBALOWO)BI ADA ASHE AYEWESE UMBALOWO BABA EJIOGBE122. OZAIN OMO IRA KIYA IRAOZAIN OMO IRA KIYA IRAOMOYEKUN BIEKUN MAYOOZAIN OMO IRA KIYA IRA OTURA IRA123. EWE ONIBARA, EWE ONIBARAOBARA BARA OZAIN OWOLODEEWE ONIBARA OBARA MEYI124. OZAIN NADA LERI LOMI LOMIOOZAIN NADA LERI LOMI LOMIOPEWENE OZAINOZAIN NADA LERI LOMI LOMIO OGUNDA KETE125. OZAIN IKOKO OTA WAN WANOZAIN IKODO OTA WAN WANSHUSHU DIDE OZAIN KUNAYOOZAIN IKOKO OTA WAN WAN IRETE WAN WAN126. OZAIN ONI MOLEIKUN MAKUNOZAIN ONI MOLEIKUN MOLA OBARA KARA127. OZAIN EWE INAWE, OZAIN EWE INAWEOPONSA IFA NILADIDEOZAIN EWE INAWE OKANA YEKU128. OZAIN ERESHE ILE BOMBOLARAOZAIN IRESHE ILE BOMBOLARAOBONSA IFA MILADIDEOZAIN EWE INAWE OGUNDA DIO129. OZAIN ERESHE ILE BOMBOLARAOZAIN IRE BOMBOLARAOZAIN IRE IRE TIKI TIKI BOMBOLARAOZAIN ERESHE ILE BOMBOLARA OGUNDA DIO130. AWARA WARA WARALOYE OZAIN KEÑEKEMIOAWARA WARA WARALOYE OZAIN KELEKEMIOONIFA AWALOYEAWARA WARA WARALOYE OZAIN KELEKEMIO131. OZAIN EWE AYO AYO AYOOZAIN EWE AYO AYO AYO IRETE ANSA132. OZAIN FOWO MAWO FOWO DUN DUNOZAIN FOWO MAWO FOWO DUN DUNOZAIN OTOMDE OZAIN MAWOOZAIN FOWO MAWO FOWO DUN DUN OBARA MEYI133. OZAIN OLOYU EDUN AWORIREOZAIN OLOYU EKUN AWORIRE

40.BORI OLOYU EDUN AWO YAYE

47

Page 48: Tratado de Ifa Introducao

OLOYU EKUN AWORIRE OYEKUN DI134. OZAIN MONI KELETOOZAIN MONI KELETOOYU MAMA OZAINOZAIN MONI KELETO OGBE YONO135. OZAIN EÑI ÑAWO OZAIN ÑAWOOZAIN AGOGOROOZAIN EÑI ÑAWO OGBE TUA136. BAN BAN OZAIN BOGUEDEBAN BAN OZAIN BOGUEDEORI IFA BENSHAWOBAN BAN OZAIN BOGUEDE BABA EJIOGBE137. OZAIN ABE BEBEWAOZAIN IGUI MOYARE OGBE TUA138. OZAIN ERI LOKUN ERI BAWAOZAIN BORIBSHE ERI BAWAO OGBE SHE139. WADE WADE BOBI INAWADE WADE BOBI INAOZAIN MADE LOBI INAWADE WADE LOBI ORO ODI MEYI140. IKI MAWA OLOKUNORUNMILA TENTEMITEROIKI MAWA OLOKUNOZAIN TENTEMITERO BABA EJIOGBE141. OZAIN NILAYEBEREWAO NILAYE OSHE MIWO142. OZAIN BABA UN BABAOZAIN BABA UN BARAOZAIN BOBALEYO OMIO IWORI BOGBE143. EWE AFOMA EWE AFOMA YIKI YIKIOSHISHE OZAIN SHISHE IFAEWE AFOMA OGUNDA TETURA144. EWE AFOMA EWE AFOMAOZAIN TETURAEWE AFOMA OGUNDA TETURA145. ONIKI LAWA ABOLA NILEWA OZAINOZAIN ONIKI LAWA ABOLA NILEWA IKA MEYI146. EWE LOWY OZAIN AWOYEEWE LOWY OZAIN AWOYEARIKU OMO EWE LOYE OZAIN AWOYE OGBE ATE147. OZAIN KAYE OYEMI MAYIOOZAIN KAYE OYEMI MAYIOEMI SHAWO MOSHAWE148. OZAIN ONI ASHE BEMI OBABO

41.OZAIN ONI ASHE BEMI OBABO

48

Page 49: Tratado de Ifa Introducao

UMBO OWOOZAIN ONI ASHE BEMI OBABOASHE BEMI OBABO IROSO UMBO149. OZAIN ATORI EWE ORISHAOOZAIN ATORI EWE ORISHAOEFUFU LELE OYEKUN MEYI150. EWE MA OSHE IBOYEEWE FIN OSHE IBOYEOTOROMA OTOROFINEWE MA OSHE IBOYE OSHE MEYI151. OZAIN WERE WERE OU LANLAOZAIN WERE WERE OU LANLAEWE OU MOMODE OMO OZAIN AGODOOZAIN WERE WERE OU LANLA OSA MEYI152. OZAIN OMODE LALADEMIOZAIN OMODE LALADEMIOZAIN MARIWO OPE YEYEOZAIN OMODE LALADEMI ORAGUN153. OZAIN OROYU AKUEREMOKUETEOZAIN AROYE AKUEREMOKUETEEMI OROYE AKUEREMOKUETEOZAIN OROYU AKUEREMOKUETE OGBE ROSO154. OKUA EMERE OZAIN OSHE KUOTUEWEMI BAWA ARIKUOKUA EMERE OZAIN OSHE KUOTU OGBE FUN155. OZAIN LOMA GUN SHAWOOZAIN LOMA GUN SHAWOAYAMO ISHE EJIOGBE KOBALAYEOZAIN LOMA GUN SHAWO BABA EJIOGBE156. AGBA YEKU YEKU OZAIN ORIWAAGBA YEKU YEKU OZAIN ORIWAOLOMO ATEWOROAGBA YEKU YEKU OZAIN ARIWA OYEKUN PAKOSHE157.OZAIN OGOROYE BA A EEOZAIN OGOROYE BA A EEODUA ATEWOROOZAIN OGOROYE BA A EE OYEKUN TESIA158. IFA IRELE OZAINIFA IRELE OZAINILELE EWE OBA FEKOLAYEIFA IRELE OZAIN OYEKUN159. PEREGUN ALAWA LOTUNTUNPEREGUN ALAWA LOTUNTUANBOGBO DE MARUN EFIROMINIPEREGUN ALAWA LOTUNTUN ORAGUN

42.NOTA: Depois disto se faz oro para ORUNMILA e continua.

49

Page 50: Tratado de Ifa Introducao

LAVATORIO: a) ARIKU MANIWAARIKU MANIWAONIKI BAKU ODIDEOARIKU MANIWA IRETE MEYIb) OYEKU NI YEKUREOYEKU NI YEKUREONIKI BAKU ODIDEOOYEKU NI YEKURE ODI FUMBOc) OYETUMAKO OLORUN LATIKUOYEKUNDIOYETUMAKO OLORUN LATIKUOYEKUNDI YEKUN KId) EWE EWE INA IKU LAWAOLORUN LATIKUOLORUN LATIKUOYEKUNDI OYEKUN DIOBA: SHUKU SHUKU ALADE MAUMBE ALDE MAUMBECORO: SHUKU SHUKU ALADE MAUMBE ALADE MAUMBEOBA: ALADE MAUMBE IRE ALADE MAUMBE OWOCORO: SHUKU SHUKU ALADE MAUMBE ALADE MAUMBEOBA: ABELOMO ABELAYECORO: SHUKU SHUKU ALADE MAUMBE ALADE MAUMBEOBA: SHUKU SHUKU ALADE MAUMBE ALADE MAUMBECORO: SHUKU SHUKU ALADE MAUMBE ALADE MAUMBE

Então se vai marcando os 16 mejis. Exemplo:1. BABA EJIGBEBABA EJIOGBE ALALAKUN OMONIKUN ADIFAFUN OLUWO ALADASHEO Awo e o coro repetem tudo desde o início:2. BABA OYEKUN MEYI BABA OYEKUN MEYI ARIKU MADAWA ONI MI MASHAYO ADIFAFUN OLOWO AGOGO3. BABA IWORI MEYIBABA IWOR MEYE YIWI YIWI MAYO MAYO ADIFAFUN KOKO LOYEBE IFA4. BABA ODI MEYIBABA ODI MEYI ASHAMARUMA ADIMA KODIMA BABA YERIMO SHANLA5. BABA IROSUN MEYIMOSHEBO TARUKU TARUKU BARASIE BARASI ADIFAFUN YEWA6. BABA OWONRIN MEJIADIFAFUN AGANGARA ADELEPEKO KO OMO OLORDUMARE7. BABA OBARA MEYI ONI BARA OLODOBARA ELEGBARA ADIFAFUN AKUKO O b aba e o coro repetem tudo desde o início e depois o número 8. 8. BABA OKANA MEYISHUKUTU MAYALAWA ADIFAFUN AKUKO9. BABA OGUNDA MEYI ADIFAFUN OLIFIN ADIFAFUN ORUNMILA ADIFAFUN OBINI META IBORU, IBOYA, IBOSHESHE

50

Page 51: Tratado de Ifa Introducao

10. BABA OSA MEYI BABA BURU BURU BABA FOSHO FOSHO BABA OBRAGADAN ADIE OYO PEKAKARA (PEKAKARA)11. BABA IKA MEYIIKA IKANI EBO ADIFAFUN ELEBUTE12. BABA OTUPON MEYIJEKUA BABA EÑIÑE LASHORE EÑIÑI LASHORE EKUN ADIFAFUN SHANGO13. BABA OTURA MEYIASHEGUN KIFA IMALE AIFAFUN IMALE14. BABA IRETE MEYIBABA EYELEMERE OKO LAE ADIFUN OPOROYE15. BABA OSHE MEYIKULU KULUSHE OSHE MALUKU MALUKU UMBALAWO ADIFUN AKATAMPO6316. BABA OFUN MEYI BABA ORAGUN JEKUA BABA IFA OFUN MAFUN TALE OKAN JUJU ADI ADIFAFUN OLOFINO baba e o coro repetem tudo desde o início:Despois disto vem : FOTIWO e FOMIWO. Depois os cantos de Osun e si la persona é Omo de

1.OGGUN (EGGUNA), hay que lavar el Osun de la rodilla, o sea, el Osun llega desde sus tobilloa a larodilla y se levanta Osun con 16 Suyeres.5.4. APLICAÇÕES DE ALGUMAS PLANTASAbrecaminho: é empregada em banhos; com esta planta se agiliza Exu. Acacia: para construir amuletos e em banhos lustraes.Afato: para para a força viril ou para deter o choro de uma criança.Agracejo: no omieró de assentamento. Também se utiliza para fazer o bem e o mal. Aguedita: se emprega para a potencia sexual.Aguedo: para banhos lustraes.Gergelin : se um filho de ORISHANLA ou AZUANI come gergelin , adoece e pode até morrer, só o comem sem perigo as divindades. Se se derrama provoca epidemia. É tabu para AZUANIAlacrancillo: para bahos lustraesAlamo: é uma das principais árvores consagradas a Shango. É uma das plantas do omieró do assentamento para sacramentar e lavar seus elementos. Quando Shango está enojado, se se tranqüiliza aspeegindo-o com folhas de álamo. Este Santo gosta de comer álamo e nessas folhas se embrulham as oferendas para ele com fitas roxas. Ao carneiro que se imola. Se oferecem as folhas do álamo antes de sacrificá-lo.Estas folhas cozidas se usa para banhos lustraes. Se utiliza na limpeza para demanchar bruxarias e afastar os maus espíritos da casa.Alfavaca cimarrona: para banhos lustraes, boa sorte , livrar-se de más influencias,contra doenças dos olhos. Queimada como incenso afasta os maus espíritos. Algodão: se utiliza para destruir a memória dos inimigos rezada rezada no tabuleiro de Ifá. Se colocam seus botões para OBATALA como atributo.Almendra: as folhas são utilizadas par dor de cabeçaa , banhos e limpeza para

51

Page 52: Tratado de Ifa Introducao

purificar a casa e obter boa sorte. O azeite de almendra se emprega para lamparinas que se acendem para ORISHANLA e OBATALA. Suas folhas vão para o omiero, também seus frutos são dados as galinhas que são sacrificadas tanto para Obatala como para Orunmila.Amor seco: as folhas e a raiz se trabalham para unir matrimoneos y relações desfeitas.Apasote: as folhas servem como condimento para comida dos Orishas, para amarrar uma língua.indiscreta. Mesclada com sangue de ave serve para fortalecer e organismo, também é utilizada em problemas de parasitos intestinais.Ayua: para fazer desunião . Os haitianos utilizam os espinhos para se resguardar do mau olhado e para Abiku. Em Cuba se põem para Shango um pedaço do tronco para proteção e reforço.Açucena. Para banhos.Bayoneta(PEREGÚN): Uma das plantas mais importantes nos assentamentos para terminar a cerimonia. É uma das principais plantas do Omieró de Osain, se utiliza no emplasto que se coloca na cabeça do Iyawo. Adorna o santuário de Ogun. É Odu Ofun Meji.Bejuco Ubi: serve para lavar las pedras y atributos de Yemonjá.Bejuco Enredado: se utiliza para desviar os caminhos dos inimigos.Cacto branco: é uma das primeiras ervas que viajaram para a terra , não pode faltar no omieró de Osain. Se diz que o Ewe Tete pode tudo. Se recomenda que ao fechar um Ebo se coloque um pedaço desta esta erva para obter vitória total.Botão de Ouro: usado en omiero, com esta erva se prepara um pó para atrair homens.Caimito: como estimulante para fazer Oya trabalhar a favor de determinada pessoa.Também se diz que propicia descoberta dos inimigos. Atrvés do Odu Otura Niko se põe um galho atrás da porta da casa para afastar os inimigos.Caisimón: para banhos lustraes.Canela: para mulher que quer atrair um homeme se le aconseja misturar os pós faciais com pó de canela. Serve para homenagear os Orishas.Caoba: esta planta é sagrada. Dos Orishas: Shango, Oduduwa e Odu Osa gostan que se lhes ofereça sacrifício ao redor desta árvore.Cebolla: Bem picada para misturar com incenso e afastar as más influncias.Cedro: atrás da porta se ata uma cruz de cedro com fita roxa para que o mal nunca entre na casa. Cedro fêmea para os homens e cedro macho para as mulheres.Ceiba:para banhos lustraes. Ao seu redor se colocam oferendas dedicadas a Obatala, Orishanla,Shango e Oduduwa. Se diz que os africanos en Cuba consagraram estea árvore como a mais importante, donde nala repousam todos os Orishas.Celestina azul: se utiliza na região para banhos lustraes antes de empreender viagens.Cerraja: é utilizada para preparar o Oshinshin de Osun na cerimônia do río, asím como em outras oferendas que se fazem no rio para este santo. Serve para amarrar.Ciruela: é a árvore predileta de Oya, seu pau de batalha, os galhos são colhidos para limpeza. São colocados no trono de Elegba cuando se esta iniciando um filho deste santo.Copal: se usa em banhos lustraes, para obter moral e respeito.Corojo/ dendê: quando Shago está enojado com seus filhos, para que se acalme e perdoe se lava sua pedra e os búzios que a acompanham em dendê engrossado (manteca de corojo) e mel de abelhas. O dendê é uma substancia de grande importancia no culto dos Orishas, Eshu, Ogun, Oshosi, Shango, Azojuano e Oya se mantêm sempre untados com dendê. A certos alimentos que se oferecem às divindades se passa sempre um pouco de dendê, ao milho tostado de Eshu e Oya, no pão e na espiga de milho de Azojuano (Sankpana).

52

Page 53: Tratado de Ifa Introducao

Corona de cristo: para enaltecer Ogun.Cortadera: para banhos lustraes.Curujey: para fazer amuletos e pós divinos.Escoba amarga: para cubrir as duas quartinhas que no precito Arara comtêm o Orisha Azojano(Shankpana). É uma das ervas com que limpa Orishanla a seus enfermos.Qualquer enfermidade se limpa com escoba amarga e milho tostado.Espadaña: se utiliza para procriação.Espuela de caballero: utilizada pelos congos para fazer pós lvos e outras preparações mágicas. Se emprega nas rogações por pessoas que estão arruinadas.

2.Farolito: se utiliza para abrir camihos fechados.Flor de agua: uma das principais plantas do omiero de assentamento e com a qual se lavam as coisas de Yemanja.Flor de Aroma: para banhos lustraes.Flor de mármol: para oferendar a Egungun.Fruta bomba: para rogação de cabeça e refrescar o anjo da guarda.Guacalote: é conhecida como Corta Maldição em Cuba. Suas sementes são usadas para fortalecer Orunmila e Shango, e para fazer carrego.Guayaa: o fruto é uma das coisas que mais gosta Eshu (Elegba) que trabalha de preferência com seus ganchos e folhas. A sorte se atrai com sete ganchos.66Guira: com este se realizam trabalhos para atrair às pessoas. é o preferido de Osanyin (osain) e Eshu para seus amuletos, como também para fazer o tintiyero e inshe osanyin. Com os frutos grandes de pescoço largo se produz música para orinshanla y sankpana. Deles se preparam a cuias,que são muito úteis nas cerimônias de ifismo como recipientes para oferendas.Helecho: uma das primeiras ervas do omieró de assentamento.Heno: para limpar o astral. Em forma de banhos.Hierbabuena: para curar afecções do estómago.Hierbafina: para adornar o altar de eshu. Se usa para progação ou multiplicação no quarto dos Orishas.Figo: oferenda a shango e orishanla para obter simpatía.Ibuje: para mudar a cor da pele.Itamo real: se usa para potencia sexual.Jaboncillo: o fruto e as sementes se empregam em banhos.Jaguey: pode com todas as árvores menos com a palmeira. Um oco no seu tronco é um santuário natural, pois acaba sendo a moradia de um Orisha, que recebe sacrifícios, oferendas e libações.Jazmín del cabo: para agasalhar orinshanla.Jobo: para lavar a cabeça, que segundo os africanos faz rcuperar a memória. As pedras deShango e o boneco de cedro chamado oshe se lavam com as folhas de jobo: seu fruto é oferendado a shango. Se utiliza para curar a loucura. El carneiro oferecido a shango deve mastigar folhas de jobo antes de ser sacrificado.

53

Page 54: Tratado de Ifa Introducao

Laurel: usado para banhos aromáticos.Limón: para curar o estómago. Se dá a Orishanla.Lino: para aplacar oshun e para obter seus favores. É uma das plantas utilizadas no omieró de assentamento.Lirio: o sumo é emético e se emprega para tratar problemas do estómago. Se utiliza no sacrifício para trazer boa sorte e se dá a egungun como oferenda.Llantén: se mescla com o sangue de aves para preparar medicinas dentro do culto dosorishas.Maíza/milho: a utilização do milho dentro do ifismo se traduz no sacrifício de ofendas para obtenção de boa sorte. Os bolos de milho se oferecem às divindades, o milho tostado se oferece ao Ori e aos demais orishas.

3. Orinshanla gosta do milho molinho quase branco. Com o milho moído e fermentado se faz um tamal ( milho moído envolto em folhas do próprio milho) que se envolve em folhas de banana e é utilizado para os ebós e para fazer saraeko ( milho mole com leite, aguardente, mel,açúcar, sempre viva picada, ori e efun). O tamal aqui é chamado Eko. 67Majagua: a sombra da pessoa que se enterra amarrada con tiras de majagua não seliberta nunca. A corda se emprega para ligar uma sombra e prendê-la. O odu ogbe di recomenda como uma bemção as flores de majagua com sumo de agrião aos tuberculosos.Malanga: uma folha de malanga ( orelha de elefante) se põem os ingredientes do ebo. Como também se guarda ou guarda o dinheiro que se recebe de uma madrinha de Orisha ou de um padrinho de Ifa pela consagração que se vai fazer. Suas folhas são instrumento de trabalho de Yemonjá. O pato que vai ser sacrificado se vendam os olhos com esta folha. Para refrescar a Eshe (vida) se banha com folhas de malanga e para fazer se rogações se ponhe sobre a folha um padacinho de pão frio de milho ou de pão molhado no dendê e pós divinos d e Ifa . A malanga amarela, com idênticas aplicações, pertence a Oshun.Malvate: para lavar as pedras e atributos dos orishas.Mamey/ abricó: as sementes gêmeas se usa em trabalhos religiosos. As folhas trituradas e misturadas com cinza acabam com a bruxaria. Sua semente se usa no sacrifício para egungun. Seu fruto é muito delicado e se oferece a Shango. Mamoncillo: se utiliza para carregos e escritos de eshu.Mangle rojo: se utiliza em preparados mágicos e amuletos. O bastão de ibu akuaro akenoro se fazem de seu tronco com um entalhe específico.Mango silvestre: agrada a todos os orishas. Quando dá muitos frutos, presagia miséria.Mani: tostado com açúcar dorado se oferece a oshun. Os santeros proíbem de comê-los quando há epidemias.Mano de pelon: se utiliza para fabricar adornos de orishas e objetos pequenos que servem de resguardo.Manzanilla: o banho limpa o astral individual.Mar pacífico: se utilizam seus ramos para preparar atoris de egun. Se oferecem a Egun na forma de refresco.Maravilla: de boa sorte, quando os olhos de um cadáver permanecem abertos se cobre com suas folhas e fecha-se suavemente. As sementes (atare aguma) são utilizadas para preparar o morto..

54

Page 55: Tratado de Ifa Introducao

Melon: que se oferece a oshun, por cinco dias se entrega no rio. Estas oferendas de frutas são repartidas entre as crianças do local por ordem dos Orishas que exigem que se dê frutas e doces as crianças porque os Gêmeos são crianças.Meloncillo: para oferendar os Orishas em sacrificios.Moco de pavo: para banhos lustraes.Moruro têm poder de fazer o bem e o mal. Seu tronco é utilizado para fazer Afoshe e como carrego de osun.68

4.Nomeolvides: para banhos de purificação. Em trabalhos de inshe.Mame/inhame: com a polpa do inhame se preparam os pós divinos chamados iyefa, que cobrem o tabulero de ifa. Para divinar a melhor rogação para Orishanla é preparar oito pelotas de inhame casca e manteiga de cacao. Também se oferece a Orunmila e aos demais Orishas. Ao sacerdote de Ifa se proíbe amassar inhame segundo o Odu iwori ogbe.Olivo: suas folhas são usadas para banhos refrescantes.Orozur: para banhos lustraes.Yagruma: para os congos é a torre centinela da coruja. Usada no omiero.Yagua: seu sumo vela as vistas dos feiticeiros, os desperta e engana (embora cure a cegueira). Ademais tem no seu interior um ashe de água clara e fresca.Zarzaparrilla: para banhos lustraes.

CAPITULO VIORDEM DE LA CONSGRAÇÃO DE IKOFAFUN Y AWAFAKAN (ASSENTAR)Esta consagração durama consagración, o dia da consagração, dia do meio e dia de Ifá.Na realidade esta consagração começa 7 días antes, já que tem que preparar os ikins, tanto para os ikofafun como para os awafakan, os quais se colocam numa panela de barro ou cuba grande, na qual se colocam os seguintes elementos: tiekan, eku (hutia), eja, awado, ero, obi, kola, oñi (mel), um ovo e água, a qual se asperge. Esta panela ou cuba se coloca no tempo (sol e chuva) e todos os dia se reza a Eji Ogbe e se asperge um pouco de água.Reza que se utiliza: EJIOGBE.ORUNMILA NI ODI ELESE MESEMO NI ODI ELESE MESEONI OKO MESE TIRE KO BAJATradução:69Orunmila disse que transforma as coisas com ordem. Eu digo que transformo as coisas com sua ordem.Ele disse que vinte pesos tem uma ordem que não tinham.1er. Dia de cerimonia:1. OBI OMI TUTO A EGUN2. PREPARAÇÃO DE OSANYIN (OSAIN)3. TEMPERAR OSANYIN E OBI OMI TUTO

55

Page 56: Tratado de Ifa Introducao

4. TOQUE NA PORTA5. LAVATORIO6. A LA GBA NFO GEDE7. OBI OMI TUTO GUERREIRO Y MATANÇA8. OBI OMI TUTO ORUNMILA

5.

9. COGER PLUMAS DE ADIE POR AWOSES (JUJU MUÑAÑA)10. PONER PLUMAS EN LA LERI (MUJER) EN EL HOMBRO (HOMBRES)11. MATANZA A ORUNMILA12. MAMU RA ADIE, MAU OTI PUPUA13. REFRESCAR LAS ADIE14. ENTREGA DE OMIERO Y CONSEJOS PARA LOS DIAS RESTANTES15. DIA DEL MEDIO16. DIA DE ITACerimoniais1. Preparação de egun.Quando não exite juramento de orun, se pinta em uma telha do tipo canal os seguintes odus:OTURA NIKO IRETE KUTAN OGUNDA FUNIRETE YERO OGUNDA BIODE ORAGUNOSHE PARUE OYEKUN PITI OYEKU MEJINo caso de não ter a telha, se pinta no chão, próximo ao encanamento da casa. Se prepara um prato com 9 pedaços de obi com dendê e uma pimenta maravilha em cada pedaço de obi. Se não tem Marvilha (atare aguma) pode por pimenta da guiné. Se porá um vaso com flores, água com açúcar, café, pão, leite, fumo, etc...Se procede trazendo todos que vão receberr e colocando-os em frente a egun.O awo oficiante prenderá 2 velas com a reza de prender as velas a Egun (2)Se rezará a Egun (odi meji)WA NIHIN ARA ORUN Veham aqueles familiares do céu.KI IDU ARA WO NILE que não recusamos os familiaresADIFAFUN EGUN da casa, o profetizado por Ifá para Egun.70dar MO-JUBA e diz se o que vai se fazer, dando conta dos ikofafun e awafakan, e seuis nomes apelicos e odus o nome do padrinho e dos babalawos que vão trabalhar.Se rezará o obi.Antes que el Babalawo oficiante jogue o obi, mandará a que as pessoas dêm dobale e segue jogando obi. Quando egun aceitar se examina os obis com a seguinte cantiga:OBI AWERE OBI BI

56

Page 57: Tratado de Ifa Introducao

OKUN AWA OSHESe for dar bicho de penaCantiga de bebida para egun.OTI LAYE, OTI LAYEEGUN LOWA OTI LAYECantiga de mel para egun.UMBLO WO OÑI ONIO AKIKANUMBALO WO OÑI ONIO AKOKOROCantiga de água a Egun.OMI LAYE OMI LAYEEGUN LOWA OMI LAYEDepois de dar eje pode-se fazer a chamada dos eguns com as cantigas correspondentes.

6.2. Preparação do ikoko de osanyin.Se tomará um ikoko de grande, no qual se marcará o bordo superior e se marcarão quatro linhas, como se fossem os quatro pontos cardeais, quer dizer que o ikoko fica dividido em quatro partes e se coloca no quarto de consagração.Se coloca a erva de OSANYIN en una cesta, separada una de otra y diferenciadas,imediatamente se colocará em frente a ORUNMILA uma estera, que será para se colocar as ervas na ordem que se descreve a seguir.Ordem das ervas.Se colocará sobre a estera as quatro primeiras ervas que chegaram ao mundo, que são:EWE TETENIFA Bleo blanco EWE PAPASIMI beldroegaEWE ODUNDUN ProdigiosaEWE PEREGUN Baioneta71Después se pondrán por orden, según los santos:OBATALA, ELEGBA, OGUN, OSHOSI, YEMAYA, SHANGO, SHUN, OYA, AGAYU,ORUNMILA, ZOJUANO, OSAIN.Não podem faltar as seguintes ervas:Erva Hedionda EWETO MODEBaioneta PEREGUNPeônia IWERIYEYEPara colocar as ervas na esteira, se cantará o seguinte:SUYERE EWE OSANYIN ATE MO WAYEAs folhas de Osain nós colocamos e eu estou rogando.Uma vez colocadas as ervas sobre a esteira, se sentam ao lado da cazuela de OSAIN os awos mais jovens que à voz do Awo vão picando as ervas de OSAIN dentro da cazuela. A última erva a ser picada é EWETO MODE(erva hedionda), com a qual se tocam primeiro a cabeça de todos os awoses.CANTOS PARA ENTREGAR ERVAS PARA PICARREZA: BAWA IKOKO OSAIN /Esta erva vai na cazuela)SUYERE: TETE RE GUN EWE ODARATETE RE GUN EWE OSAINTraducção:Rápidamente rompemos as ervas que estão bem.

57

Page 58: Tratado de Ifa Introducao

Rápidamente rompemos as ervas de OSAIN.CANTO PARA TOCAR A CABEÇA COM EWETO MODESUYERE: EWETO MODE EWETO MODEA GERE GERE LERI OMO OSAIN.EWETO MODE.Tradução:Com o EWETO MODE nós te tocamos a cabeça ao filho de OSAIN con el EWETO MODE.Depois de colocadas as ervas , se colocarão todas as ervas que ainda restam na esteira.

7.Se coloca um balde de água limpa para quando os awos começarem a picar as ervas Se tira a maldição das ervas através de IRETE DUTAN, os awos lavam as ervas e dão mojuba antes de começar a picá-las.72Reza para cortar maldição IRETE KUTANREZO: A LA WE JADETINSHE AWO ILEORUNMILA SHEPELERI EWEADIFAFUN OBATALATradução:Nós saudamos os folhas que chegaram de foraAquelas que trabalham com o divinadorNa casa de Orunmila Da cabeça das folhas o profetizado Por Ifá para OBATALASUYERE:EWE IRE MBE LODOEWE IRE MBE LODOA BE RO KOKO MAGBEEWE IRE MBE LODOTradução:As folhas benditas que estão presentesNós lhes rogamos, soltando-as e constantementeAcompanhamos as folhas benditas que estão presentes.Picar ervas com o seguinte canto:OBA COROOMO YO YA IYA IYA IYA IYAOMO MO KI IBO EBO EBO EBOOMO MONI OSAIN OSAIN OSAIN OSAINOMO MONI EWE EWE EWE EWEOMO MONI OMI OMI OMI OMI3. temperar a cazuela de OSAINEsta cazuela se tempera com: hutia e pescado defumado, milho tostado,todo tipo de

58

Page 59: Tratado de Ifa Introducao

água, ero, kolá, osun, mel de abelha, aguardente, terra de 4 esquinas, terra da porta da rua água de coco, um ovo, um igbin, peregun e por último, EWEREYE.Cada vez que se coloca cada um destes ingredientes se dirá:ASHE IKOKO OSANYINTradução:73Com as bemçãos da cazuela de OSANYINAntes já deve-se ter colocado o carvão para acender, o qual se trará com folhas de sempre viva e se cantará a seguinte cantiga (OGBE TUMAKO)

8.INA OWO ASHE LOWOINA OWO ASHE LOWOINA YO LOKUNNSU LOROINA OWO ASHE LOWOTradução:A vela nas mãos abençoa as mãos.A vela se dissove com a força, refrescando-a ao cair.A vela nas mãos abençoa as mãos.NOTA:quando entrar no quarto com o carvão aceso, os awos lhe darão seu hálito.Depois se dá obi a OSANYIN, o qual o Awo oficiante previamente mascará 1 pedaço deobi con 4 pimentas (OYEKU, TEKUNDA), se enclinará con um pé adeante e outro atrás colocará nos quatro pontos cardinais da cabeça; e o restante no centro da cazuela. E continua com, MO-YUBA, reza para OSANYIN e OSHE BILE.colocar um obi da cazuela e se passará o pé diteito por cima dele, depois o esquerdo dizendo, :OSANYIN KUELESE KAN, KUELESE MEJIDepois se colocará os ashes já rezados com os Odus dos awos que estão trabalhando. 4. bater à porta.Batem à porta as mulheres que irão receber o IKOFAFUN (mão esquerda de Ifa ), por ordem de idade.O padrinho dentro do quarto, pintará na porta por dentro a seguinte marca.OSHE TURA: o que subiu ao céu em busca de ashé.ODI MEJI: o Odu onde pela primeira vez se entregou o IKOFAFUN.Odi padrinho:Posteriormente, com a porta fechada, a primeira tocará a porta três vezes, e começará o seguintediálogo:- quem bate à porta?- reposta , com nome e apelidos.- o que quer,o que busca?- eu quero e busco ORUNMILA74- para que, queres ORUNMILA?

59

Page 60: Tratado de Ifa Introducao

- Para saúde, desenvolvimento para mim, minha família e para você.- Ashe.Isto se repetirá três vezes, com cada uma das mulheres que receberão o IKOFAFUN. terminado o diálogo, o padrinho, com os IKINS sobre a marca , a apagará como esfregando em círclos, como que mechendo o EBO, enquanto se canta.GBOGBO AWO LA IYAMIIKOFAJUN ORUNMILABIT BITI BITIRETradução:Todos os adivinhos vão ao IKOFAFUN de ORUNMILAAqueles que vão nascer para as bençãos.

9.5. serimonia do LavatórioPor os guerreiros e demais coisas que serão lavadas. Isto é feito pelos próprios IKOFAFUN e AWAFAKAN.Se colocará o recipiente em frente a ORUNMILA e se colocarão os 4 awos representandoos 4 pontos cardiais, o oficiante maior é o que colocará o omieró e se sentará de frente aORUNMILA.El oficiante menor lavará os Awafakan e o que se segue os Ikofafun. O padrinho entregará os IKOFAFUN e AWAFAKAN, realizará o MO-JUBA e rezará;REZA: ASHE WA WE IKIN OSANYINSHO FBI DIRETradução:Com as bênçãos de OSAIN lavamos os IKINSPara converte o mal em benção.Depois ficarão de pé e cobrindo a cazuela de OSAIN:REZA: OTU OTAA LA GBANASHIRETradução:Completamente ele expandeNós vamos receber no caminho iniciando as bençãos.E cobrindo de novo a cazuela de OSANYIN, se diz :REZA: A LADE TU JU75TUMIresposta SHOROTradução:Nós que estamos de fora liberamos,Aspergimos, aspergimos a águaRápidamenteNa terceira vez se dirá GBA (recebemos) e se recolhe um pouco de erva da cazuela de OSANYIN. Sentados começamos a cantar, quando o maior coloca ervas nas mãos do que está em frente a ele. CANTO: EWE FO O SHE GBA

60

Page 61: Tratado de Ifa Introducao

ASHE EWE FO OSHE GBATradução:As ervas lavamos com o sabão que recebemos, después se echará el oshe y posteriormente elomiero. Con el mismo suyere: oshe y omi se comenzará a lavar y el oba comienza los cantos.OBA: AGO MO JUBA LORISAMO JUBA OMO JUBA LORISACORO: ASHE MO JUBA LORISATradução:OBA: Permissão, eu rendo homenagens aos orishas

10.Eu rendo homenagensPermissão eu rendo homenagem aos orishasCORO:con a benção , eu rendo homenagem aos orishas.E se começa a cantar para ELEGBA até OSHOSI.Cantos a Elegba (Eshu):ESHU BARAGO AGO MOYUBARAESHU BARAGO AGO MOYUBARAOMODO DONI KOSHIBARAGOAGO MOYUBARA ELEGBA SHOLONAISHONSHO ABEISHONSHO ABEODARA KOLORI EYO BABASEMI76ALAYIKI.....ISHONSHO ABEALAWANA.....ISHONSHO ABEALAROYE.....ISHONSHO ABEISHONSHO ABEISHONSHO ABEODARA KOLORI BABASEMIESHU O O ELEGBA ARAEESHU O O ELEGBA ARAEELEGBA MOFORIBALEELEGBA ARAEAGO ELEGBA ABUKENKEAGO ELEGBA ABUKENKETANI LAYOYE ANKIOAGO ELEGBA BUKENKEAGO ELEGBA ABUKENKEYORUYE LERDE ANKIOAGO ELEGBA ABUKENDEKUANKIA KUANKIA ANKIOAGO ELEGBA ABUKENKEESHU SHUWAYO MAMA KEÑOESHU ODARA KIKEÑO

61

Page 62: Tratado de Ifa Introducao

ESHU SHUMAYO MAMA KEÑOESHU ODARA KIKEÑO AWOCantos A Ogun:OGUN DEDE ARERE ILE BOMBO LOKUAOGUN DEDE ARERE ILE BOMBO LOKUAOGUN WANILE, OGUN WALONASARA IKOKO OGUNDE KOBU KOBU AREREAWA NILEO OGUN ARIBOAWA NILEO OGUN ARIBOOINLE FUMODE AWERE ARIBOOGUN DE GUANGUANAWANILE AWANILE KOMANSE IYABO, AWANILE

11.OGUN AWANILE KOMANSE IYABOAWANTLE AWANILE KOMANSE IYABO, AWANILEOGUN WALONA, KOMANSE IYABOAWANILE AWANILE KOMANSE IYABO, AWANILEOGUN ALAGUEDE KOMANSE IYABOKOBU KOBU ARERE KOMANSE IYABO, AWANILE77Cantos de OSHOSIOSHOSI OMONI WARA OKE OKEOBALOKE AYE WARA WARA OKE OKEOSHOSI BABAYI LODA ALAMALA ODESHILE SHILE ODEMATA AGOLOMASIRE SIRE ODEMATA OKE OKEYAMBILE KE ILORO ODEMATA KOLONAOSHOS OGUIDO WARA WARAOKE LODO OBALOKE AYEWARA WARA OKE OKEVer punto 5.3. cantos de Osain:1.IBA: KURU KURU BEKECORO: MARIWO OSAIN MARIWOYE MARIWO IRETE ODI2.OBA: OSAIN KUKURU KUKURUCORO: TIBIRI TIBIRI LAWONSHERA IRETE ODI3. OBA: OSAIN KUKURU KUKURU GANGAN OGBE SHECORO: OSAIN ABONBOSHE GANGAN4.ATIPONLA IFA BURU, ATIPONLA IFA BURU OGBE DIIFA OMO, IFA AWO, IFA ILEATIPONLA IFA BURU5.OYIKI YIKI OTALOMIO, OYIKI YIKI OTALOMIO IRETE YEROOYIKI YIKI AGBADO AWO OKUMAOYIKI YIKI OTALOMIO6.EWE IRE MBE LODO, EWE IRE MBE LODO IWORI BOKAA BERO KOKO MAGBEEWE IRE MBE LODO7.BAN SEI SEMI, OSAIN LOMI LOMI BABA OGBE UNLE

62

Page 63: Tratado de Ifa Introducao

OWIWI AGBA YEROKO, OWIWI AGBA TEWIWI8. BOROKITI LAGBA TAREPO, BOROKITI LAGBA TAREPOEPOLINU AGBA ELESEBOROKITI LAGBA TAREPO ODI SHE9. ABERO ABERO MA, ABERO ABERO MABOBALIÑO OLUIO OSAINABERO ABERO MA MOWE IRETE UNTENDI10. AWEDUN BERA MAI, AWEDUN BERA MAIBOBALIÑO OLUO OSAIN78ABERO ABERO MA MOWE IRETE UNTENDI11.BABA IPON MODE, BABA IPON MODE

12.BOBALIÑO OLUO OSAINBABA IPON MODE MOWE IRETE UNTENDI12. IYA IPON MODE, IYA IPON MODEBOBALIÑO OLUO OSAINYA IPON MODE MOWE IRETE UNTENDI13.OSAIN AWE DADARA MADAO, OSAIN AWE DADARA MADAOOSIN ADAMIWO, OSAIN ADAMAWOAWE DADARA MADAO OGUNDA FUN14. AGBE MANSI BOLOYU, AGBE MANSI BOLOLOBANTIO KEYO, MANSI BOLOYU, MANSI BOLOLO OGUNDA FUN15. ASHE AWO, ORI AWO, INSHE AWOMOYUKAYO MAMA OSAIN16.OBARA BOGBE IBODE, OBARA BOGBE IDOBEOSAIN MORAYE MORAYEOBARA BOGBE IBODE OBARA BOGBE17.EWE IKOKO, EWE IKOKOLODAFUN ORUNMILAEWE IKOKO EJIOGBE18.EWE TOMODE, EWE TOMODEA GERE GERE LERY OMO OSAINEWE TOMODE OSA RETE19.EWE PODIAMO, EWE PODIAMOADIFAFUN ORUNMILAEWE PODIAMO OTUPON MEJI20.EWE AYO, EWE AYOADIFAFUN ORUNMILAEWE AYO21.OSAIN SESE NILEO SESE, OSAIN SESE NILEO SESEALAIKEKE SESE, FOLO DOLONILEO SESE OSHE YEKU22.OYU ORO, OYU OROGBOGBO AWONI OSAINOYU ORO ODI ORO23.SHAWERE KUE KUE FIMIWAO, SHAWERE KUE KUE FIMIWAOASHE OSAIN EWE

63

Page 64: Tratado de Ifa Introducao

79SHAWERE KUE KUE FUMIWAO OTURA NIKO24.EWE TETE LAMISAYEEKUMA LAWA EWE OKUMA(Así Todas las hierbas) OTRUPON KANA25.EWE OYEYE, EWE OYEYE OYEYE OKIKANOMOROKAN ORO AWOEWE OYEYE OYEKU BATRUPON26.ERI SEMI LA ISORO EGAN, ERI SEMI LA ISORO EGANEYE IBI LAYA TANI KINMBOTANI LAKOSHA LOLOYUERI SEMI LA ISORO EGAN IKA BEMI

13.27.EWE ODARA, EWE ODARAEWE OSAIN IFA LA OMAEWE ODARA IWORI OBERE28. EWE ODUNDUN SHEKE, EWE ODUNDUN SHEKEBORO BORO SHEKE BOROEmpezando desde Elegba hasta Orunmila29.KUYE KUYE EWE FINKUYE KUYE EWE FA OBARA KASIKA30. EWE FIN, EWE FAOMO ALAWO KIKATE OBARA KASIKA31.EWE OYUORO TOMITOMINEYEO TOMIEWE ASHIBATA TOMITOMINEYEO TOMI OGUNDA TRUPON32. MOYUN EWE MOSARAO, MOYUN EWE MOSARAOEWE LOBIMI, EWE LOYAMIMOYUN EWE MOSARAO OJUANI BOKA33.NITA NITA NITA AWO, NITA NITA NITA AWOIBA KIBAN KAMA IRE ODUNNITA NITA NITA AWO OGUNDA MASA34.OSAIN DEMU PARADIDEO, OSAIN DEMU PARADIDEOOSAIN DEMU PARADIDEO, OSAIN DEMU PARADIDEO OGUNDA MASA35. BODOMI BODOLAOSAIN BODOLA ODOLA KINTA OYEKUN BATRUPON36.EWE NILADIDEO, EWE NILADIDEAWO PODO OSHA OSAIN DE MALE80EWE NILADIDE OTURA MEJI37.OMODE KUYOFE, EWE SESE SESEFAOMODE BUYOKO, OMODE KAYOSUNOMODE KOGOFA BARABA ODI BARA38.TANI LAGBA DIBARO, TANI LAGBA DIBARODIGBARO AYA PORO ESHIN KODIBARO EDIGBAROTANI LAGBA DIBARO

64

Page 65: Tratado de Ifa Introducao

39.SOTUTO TARAWEYEYE, SOTUTO TARAWEYEYEBABA DOGUN BABA DOMASOTUTO TARAWEYEYE OGBE FUN40.MOFE ASHE LASHE AWO, MOFE ASHE LASHE AWOOYOURO KOGUMINIMOFE ASHE LASHE AWO OGBE FUN41.OSAIN TENTE LONILE, OSAIN TENTE LONILEATEBO LONILEO, ATEBO LONILEOOSAIN TENTE LONILE IWORI BOFUN42. OSAIN SHIWIRI KUI KUI, OSAIN SHIWIRI KUI KUIAUN FOREMOLA, ENI AUN, ORI AUNOSAIN SHIWIRI KUI KUI

14.43.OSAIN SHIWIRI KUI KUI, OSAIN SHIWIRI KUI KUIEWE FA, EWE EYEOSAIN SHIWIER KUI KUI OGBE TUMAKO44.EWE OSAIN SHEBO, EWE OSAIN SHEBOASHE OSAIN ASHE BONIGBEEWE OSAIN SHEBO OGUNDA KA45.LEKE LEKO ODO, LEKE LEKE ODOLEFE KUMBELORI IGI OGBE BARALEKE LEKE ODO OGBE BARA46.OSAIN TENTE MONI TENTE, OSAIN TENTE MONI TENTEYAMA EDUN DOSHEDUN GI ABERE ORUMOSAIN TENTE MONI TENTE OGUNDA YEKU47.MOKUETI BARO, OROMINI OSAINMOKUETI BARO, OROMINI EWE OGUNDA TETURA48.OSAIN ÑAÑA KINI MAWEOSAIN ÑAÑA KINI MAWEELEYO ALABRIO, ELEYO, ELEYO81OSAIN ÑAÑA KINI MAWE OGBE WEÑE49.ISHEWOLA ISHEWOLA, ISHEOSAIN EDUN FOKAN SHEWOLA NIFEISHEWOLA ISHEWOLA AKOKO FOKAN SEWOLA NIFE50.OSAIN BOMBO, OSAIN BOMBOSHEWOLA ELENI SHOKUTAOSAIN BOMBO OSHE BARAEstos no son todos los cantos (ver cantos de Osain)Se cierra Osain con:PEREGUN ALAWA LTUNTUNPEREGUN ALAWA LOTUNTUNGBOGBO DE MARUN EFIROMINIPEREGUN ALAWA LOTUNTUNDespués Del cierre de los cantos a Osain se le hace oro a Orunmila.1.ARIKU MANIWA, ARIKU MANIWAONIKI BAKU ODIDEO

65

Page 66: Tratado de Ifa Introducao

ARIKU MANIWA IRETE MEJI- OSHE MI NI HE-2.OYEKU NI YEKURE, OYEKU NI YEKUREONIKI BAKU ODIDDEOOYEKU NI YEKURE ODI FUMBO- OSHE MI NI HE-3.OYETUMAKO OLORUN LATIKU, OYEKUNDIOYETUMAKO OLORUN LATIKU, OYEKUNDI OYEKUN DI4.EWE EWE INA IKU LOWAOOLORUN LATIKU, OLORUN LATIKUOYEKUN DI5.ALADE MAUMBE ALADE MAUMBE

15.OBA:SHUKU SHUKU ALADE MAUMBE ALADE MAUMBECORO: SHUKU SHUKU ALADE MAUMBE ALADE MAUMBEOBA:ALADE MAUMBE IRE ALADE MAUMBE OWOCORO:ALADE MAUMBE IRE ALADE MAUMBE OWOOBA:ABELOMO ABELAYECORO:ABELOMO ABELAYE82OBA:KOIBIDAM KOIBIREEntão se reza aos Mejis.EL OBA:1.BABA EJIOGBE:BABA EFIGBE ALALAKUN OMINIKUN ADIFAFUN OLUO ALADASHEOBA Y CORO REPITEN EL 5 ANTERIOR.2.BABA OYEKU MEJIBABA OYEKU MEJI ARIKU MADAWA ONI MI MASHAYO ADIFAFUN OLOWO AGOGOOBA Y CORO IDEM ANTERIOR3.BABA IWORI MEJIBABA IWORI MEJI YIWI YIWI MAYO MAYO ADIFAFUN KOKO LAYEBE IFAOBA Y CORO IDEM4.BABA ODI MEJIBABA ODI MEJI ASHAMARUMA ADIMA KOKIMA BABA YERIMO OSHANLAOBA Y CORO IDEM5.BABA IROSO MEJIBABA IROSO MEJI MOSHEBO TARUKU TARUKU BARASIE BARASIE ADIFAFUN YEWAOBA Y CORO IDEM6.BABA OJUANI MEJIBABA OJUANI MEJI ADIFAFUN AGANGARA ADELEPEKO KO OMO OLORDUMAREOBA Y CORO IDEM7.BABA OBARA MEJIBABA OBARA MEJI ONI BARA OLUDOBARA ELEGBARA ADIFAFUN ELEGBAOBA Y CORO IDEM

66

Page 67: Tratado de Ifa Introducao

8. BABA OKANA MEJIBABA OKANA MEJIBABA OKANA MEJI SHUKUTU MAYALAWA ADIFAFUN AKUKOOBA Y CORO IDEM9.BABAOGUNDA MEJIBABA ODUNDA MEJI TETE SIRO ADIFAFUN ALAWEDE ADIFAFUN OSHNLA OBINI METAEBORU, EBOYA, EBOSHISHE.OBA Y COR IDEM10.BABA OSA MEJIBABA OSA MEJI BABA BURU BURU, BABA FOSHO FOSHO BABA OBRAGADANADIE OYO

16.PEKARARAOBA e CORO IDEM8311.BABA IKA MEJIBABA IKA MEJI IKA IKANI EBO ADIFAFUN ELEBUTEOBA Y CORO IDEM12.BABA OTRUPON MEJIBABA OTRUPON MEJI JEKUA BABA EÑIÑI LASHORO EKUN ADIFAFUN SHANGOOBA Y CORO IDEM13.BABA OTURA MEJIBABA OTURA MEJI AWO NIPAKO KEKE NIPAKO ADIFAFUN IMALE ADIFAFUNNANGAREOOBA Y CORO IDEM14. BABA IRETE MEJIBABA IRETE MEJI BABA EYELEMERE OKO LAIE LAE ADIFAFUN PAROYEOBA Y CORO IDEM15.BABA OSHE MEJIBABA OSHE MEJI KUKU KULUSHE OSHE MALUKU MALUKU AUM BABALAWOADIFAFUN AKANTMAPO.OBA Y CORO IDEM16.BABA OFUN MEJIBABA ORAGUUN JEKUA BABA IFA OFUN MAFUN TALE OKAN JUJU ADIE ADIFAFUNOLOFIN- AFOREDETE ALAWO DIDEPARASE cantar para Osun:1.OSUN DURO MA DUBULEORO GANGA LA A BOSUNOSUN DURO MA DUBUBLEORO GANGA LA A BOSUN- OSHE MI NI ME-2.IFA MAÑUMINIO IFA MADUBULIE

67

Page 68: Tratado de Ifa Introducao

ORO GANGA IA BOSUNIFA MAÑUMINO IFA MADUBULEORO GANGA IA BOSUN AWODepois se rezará IROSO TOIDAIroso toida ewe leboEleni siguayu eleboEni yeweta elebo.fechar OTIOBA:OBA IRE RE NFO OTI WEIOCORO:IDEM84OBA:ELEGBA NFO OTI WEO

17.CORO:OBA IRE RE NFO OTI WEOOBA:OGUN NFO OTI WEOCORO: OBA IRE RE NFO OTI WEOOBA:OSHOSI NFO OTI WEOCORO: OBA IRE RE NFO OTI WEOOBA:OSUN NFO OTI WEIOCORO: OBA IRE RE NFO OTI WEOOBA:ORUNMILA NFO OTI WEOCORO: OBA IRE RE NFO OTI WEOEchar agua (OMI)OBA: OBA IRE RE NFO OMI WEOCORO:OBA IRE RE NFO OMI WEOOBA:ELEGBA NFO OMI WEIOCORO:ELEGBA NFO OMI WEIOOBA:OGUN NFO OMI WIEOCORO:OGUN NFO OMI WEOOBA: OSHOSI NFO OMI WEOCORO:OSHOSI NFO OMI WEOOBA:OSUN NFO OMI WEOCORO:OSUN NFO OMI WEOOBA:ORUNMILA NFO OMI WEIOCORO:ORUNMILA NFO OMI WEODepois se dá uma volta sobre o pé esquerdo dizendo:SHUKU SHUKU SHU LATERIO6. A LA GBA NFO GUEDEse colocam duas vasilhas grandes com água uma para Awafakan e outra para Ikofafun.Ao mecher nas vasilhas de diz o seguinte:OTO OTA A LA GBANA SHIREOTO OTA A LA GBANA SHIREOTO OTA A LA GBANA SHIRE85GBA se echa dentro de las jícaras.Se recogerá el cuarto, poniendo todo en su lugar y se contarán los Ikines de los Ikofafun y las Awafakan

68

Page 69: Tratado de Ifa Introducao

para ver se están completos.Se arrodillan, mirando hacia arriba y se dirá.A LA GBA NFO GUEE – OYU se passa água nos olhos.Se beija o chão ou a esteira.Se dirá A LA GBA NFO GUEDE – OFO se passa água nas costas.Isto se repete com todos da casa e por último àqueles que estão recebendo mão de Ifa.Ao final coloca-se um pouco dágua na cazuela de Osain.A LA GBA NFO GEDE (BABA EJIOGBE)Tradução:Nós vamos receber encantamento.7. OBI OMI TUTO AOS GUERREIROS.- Se colocam os que vão receber mão de Ifa diante dos guerreiros, por ordem de idade,

18.começando pelos ikofafun e depois os awafakan- MO-JUBA ver capítulo I- Reza a elegba e dando lhe conta da cerimônia que está se realizando, o que se vai fazer e os nomes dos que vão receber Ifa, e dos padrinhos.- OSHE BILE ver capítulo II- Se tocarão as pessoas com o obi em todos os pontos do corpo.- Rezar para Ogun e se fará o mesmo que Elegba, a única variante é que só se tocará a frete com o obi.- Reza a oshosi (se realiza a mesma coisa)- Reza a Osun (se realiza a mesma cerimônia para elegba, só que quando se vai passar o obi se manda levantar o pé esquerdo. 86- Se realizará a matança:REZA ELEGBA: (ESHU)ESHU ELEGBA OGA GBOGBO NA MERIN ITA ALAWNA BABA MI MULO NA BURUKUNNITOSI LE KUNKA O KUELE KIUKO OKI KOSI OFO KOSI KU KOSI ANO NI OROKO NIGBOGBO OMO ILE FOKUKU ODUDUE BABA MI ELEGBA.REZOA OGUN:OGUN AGBANIYE BABA ALAGBERE KUEIERE LE SHE NA KIFE LAILA FONI KIWI NITOSIJE UYE OLORDUMARE, NI NA AGBARA AJI NI OGBOGBO NA SNISHE BAWO SHISHEODARA AJI BORUKU BABA OGUN MOLA BALOMIREZO A OSHOSI:OSHOSI OLOGBA NI GBOBO NA ODE ATI ARESHA SHESE ODEMATA SI MI ATI GBOBOOMO NILE FUMI OKA ONA IRE ATI KUELURE OFA DURO GBOGBO BURUKU KIWA NITOSINI ODUKUE BABAMI.REZO A OSUN:OSUN NI ODURO MA DUBULE AGOGORO MATA ADENA N NITOSI KI KUELERE

69

Page 70: Tratado de Ifa Introducao

ISHAGORO KPE MI NITOSI KINLE BAJI WANA KUKU OBAMU ATI TITI RE LONA KUELEGBOGBO NA BORUKU ODUKUE.Tradução das rezas:ELEGBA (ESHU)Diabo do poder, dono dos quatro caminhos, dono do caminho meu pai, leve o mal para longe para podermos caminhar com muita saúde para que não haja doença, que não haja perdas,que não haja guerra, que não haja morte, em nome dos filhos da casa te agradeço ELEGBA (Eshu).OGUNGuerreiro maior do sangue, pai guerreiro, com sua ajuda serei sempre vitorioso,

19.

Aquele que destrói o inimigo, Deus onipotente da força e de tudo que fazes, como trabalho bom e ruim, pai guerreiro Deus da morte acompanha-me.OSHOSIDono de todos os caçadores e santo justiceiro, caçador, não desampare a mim e a todos filhos da terra, dá-me um caminho bom e com todas as sua flexas vença o mal, todo o mal que venha para mim, axe, axe.OSUN87Osun, você que tem que estar parado, não pode deitar-se, guarde meu sono, não me abandone, meu centinela,para que com seu sino me chame, para que a morte não me alcance, e continue seu caminho, axé.MATANÇADevemos esclarecer que no nascimento de Ikofafun ou Awafakan se deverá dar a exu um cabrito novo, ainda mamando e cobri-lo com frango. Este cabrito deverá ser sacrificado pelo padrinho, rogando por todos os afilhados que vão se consagrar, deste cabrito vão comer todos os guerreiros, também se dá uma pomba para Osun.Se preparará um pedaço de obi com três atares, que será mastigado pelo padrinho para soprar o cabrito antes de matá-lo. Os animais que forem sacrificados serão dados aqueles que se consagraram. Se matará um cabrito com o ritual e cantos de 10.4 e 10.8, depois se matarão os frangos ou galos e pombos. Quando terminar a matança deverá ser oferecido mel cantando conforme 10.5 e posteriormente se cobrem os Santos com pena de Ogbe Irosun, ver 10.7 se tempera a o ori com sal e dendê, 10.11 levanta-se a matança tirando os animais do quarto de santo. O cabrito se levanta com o frango entre as patas traseiras. E ao levantá-lo do solo se dirá, KUMINI, IKU MERAN,ver 10.9.Procede-se então alimpeza do sangue do chão do quarto.pedindo o que se deseja e se retiram do quarto para preparar para conta a Orunmila.8. OBI OMI TUTO A ORUNMILAVer Capítulo III.NOTA: quando se está dando conta a Orunmila do que está se fazendo deve se, então dá o nome e Orukio das pessoas que estão recebend e nome e Odu do Padrinho.Como também se tocará com obi em todos que estão recebendo. Cada pessoa deverá ter em suas mãos as galinhas que são ofercidas a Orunmila.

70

Page 71: Tratado de Ifa Introducao

9. Tirar penas das galinhas pelos Awos (JUJU MUÑAÑA)As galinhas oferecidas a Orunmila deverão ser repartidas;tendo cada Awo duas galinhas, uma em cada mão de forma tal que fiquem de frente para Orumila e por ordem de antiguidade se arrancam penas de cima para baixo, de dentro das asas e o Awo maior canta:CANTIGA: JUJU MUÑAÑA ADIEJUJU MUÑAÑACada Awo apresentará as plumas a Orumila, e as guardará para mais tarde oferecer a Orunmila.10. Colocar penas na cabeça (mulher) e no ombro (homem) (ORI OTO ORI OTA)

20.

Com a seguinte cantiga: ORI OTO, ORI OTA, OSUN MAI MAI.Se coloca um prato com água e segue-se cantando as cantigas de matança. Quando o sangue começar a cair sobre Orunmila, se canta o seguinte: 88ORUNMILA NI JEEYE ORUNMILA NI JE EJETradução:ORUNMILA está comendoORUNMILA está comendo eje.Depois segue-se cantando:ADIE DUN DUNINA TUTO IFA GBATradução:Com a galinha negra a vela se refrescaPara que Ifa a receba.IFA NI SI FIKU LAIFA NI SI FIKU LAEJE IFA NI SI FIKU LA EJETradução:Ifá está lentamente colocando o morto para lamber o sangue.12. MAUMU RA ADIE E MAMU OTI PUPUApara as mulheres se fará a ceremonia de MAMU RA ADIE. Se purificará o pescoço da galinha com:EPO e mel de abelhas, e se dará para chupar , com a seguinte cantiga:MAMU RA ADIEMAMU RA ADIENA NGE RERELO GBAYO NA NGE RERETradução:Constantemete chupamos o corpo da galinhaA mesma que cortamos para o bem estarVamos sentir o gostoA mesma que cortamos para o bem estarTerminada esta cerimônia, se procede fechando-se o mel de abelhas.OÑIO O ESE MBO

71

Page 72: Tratado de Ifa Introducao

ORI AWO KI NSOFO AWO89MBO TOWO MBO LOWOORI AWO KI NSOFO AWOBARA I LAWE OÑI OBARA I LAWE OÑI OODU MAMA LA WE OÑI OBARA I LAWE OÑI O.13. Refrescar as galinhasse põem as galinhas em linha com a ala direita de cima para baixo e canta-se, aspergindo água:

21.TUTU DUN DUN TUTO NI NI INA KIJO APAERIINA KIJO LASJHE ODU INA KIJO ASHE ORISHATradução:Com o frío refrescamos a vela que se angustia e queima.A vela que queima com a benção dos Santos.Depois se viram as galinhas.Se dirá: APA OSISe borrifa água, cantando:OLU NINI TU NINI O INA KIJO YO KA GBA MAINA KIJO ASHE ORISHATradução:Ao calor ofereço calma, ofereço, oh, a vela que queima e diluindo nós estamos recebendo a vela que queima, com as bemçãos de Orisha. Despois se dá água para ORUNMILA, cantando a cantiga de Obara Bogbe, e posteriormente, se limpa o chão com as penas cantando:INA INA FINA RE YON KIKE YONARUN UNLO, OFO UNLO. Etc.Terminada a matança se entregará às pessoas que estão recebendo um frasco com Omieró para que se banhem no dia de Ifa. Deve-se explicar que no dia seguinte e no outro deverão vir para comer e fazer rogações a cabeça. Esta rogação deverá ir depois com o ebó assim como os restos de comida. 15. Día do Meio90Se cozinha um pouco de arroz amarelo ou branco, se cozinham os axés, estes são: cabeça pescoço, pontas das asas, coração, moela, fígado, rabo, patas, ova de galinha, a parte mais fina do peito. Estes se cozinham com cominho em pó, alho.cebola, vinho sêco, tomate e sal Também se deve cozinhar de cada galinha a coxa esquerda, com pata e tudo. Juntam-se a isto 8 pedaços de eko e 8 de pão, 8 bolas de inhame. Um pouco de tudo isto se põe num prato e se servem para todas as pessoas que vão receber. A sobra vai para o ebó. Antes de servir às pessoas que vão receber deve-se poner nos quatro pontos cardeais do Opon Ifa um pouquinho destas coisas. Ao pô-las deve-se cantar: MARI EBO, MARI EBO AKASHA MARIEBÓ : A comida que foi colocada a cada ponto do Opon se coloca num pedaço de papel se sai para a esquerda e se põem cada uma em uma esquina, chamando por Exu. Dos inhames

72

Page 73: Tratado de Ifa Introducao

temperados se pega um pouco, uma colherada para o Ifa do Awo, sendo um pouco de inhame, pão e epo. E ao fazê-lo se diz: KODU IYO, KODU EPO, SHILEKUNO padrinho tem que comer um pouco desta comida que se dá a ORUNMILA dá-se a Orunmila:6. Um prato de inhame y mantega de cacao.7. Um prato de EKU, EJA, EPO, AGBADO.8. Um prato com 4 Ekuru.9. Um prato com OLELE10. Um prato com EKURU ARO11. Um prato com 16 bolinhos de feijão fradinho.12. Um arroz branco cozido, ao qual se acrescenta manteiga de cacao e cáscara.

22.13. Um prato com farinha14. Um prato com OSHINSHIN de acelga e beldroega.15. Um prato com cáscara e epô.16. Um prato com quiabo ou abóbora.A regra são 16 Adimus para Orunmila, mas coloca-se quantos puder ou quantos se tenha. São eles:1. um prato de feijões coloridos cozidos na salmora com epô.2. Um prato com 16 pedaços de EKO .3. Um prato de inhames cozido na salmora, amassados, no qual se coloca um pouco de cáscara.4. Um prato de inhame assado com casca, com EPO.5. um prato de inhame com epô91Se reza a cabeça com OBI OMI TUTO aos que estão recebendo, o qual irá depois para o EBO.Dos Adimus tem que se colocar um pouco aos guerreiros, a EGUN, ao EBO e ao KASHEORO.DIA DE ITA1. NANGAREO2. DESJEJUNAR3. CBI AOS GUERREIROS4. COC A ORUNMILA5. ATEFAR E EBO6. FAIAR AOS AWOS EXPLICAR7. POR COLAR E IDE8. ENTREGAR IKOFAFUN E AWAFAKAN9. LEVANTAR-SE, COM COISAS RECEBIDAS E OSUN10. DESIGNAR SEGUNDO PADRINHO11. ENSINAR A SAUDAR OS MAIS VELHOS12. ABRAÇAR PADRINHO, ROMBONA E AWOS13. ALMOÇAR OU COMER ALGUMA COISA1. CERIMÔNIA DO NANGAREO (ÑANGAREO- NANGARÉ)Se prepara da seguinte forma: colocar num recipiente grande os seguintes ingredientes:

73

Page 74: Tratado de Ifa Introducao

EKO, si não tem farinha de milho, leite, água, açúcar branco, mel, otí, banha de ori, efún e Ewe Dudu(prodigiosa)Pegar um pouco de areia no quintal, no chão , em qualquer lugar onde se possa ver o sol. Nesta areia se marca o Odu Otura Meji e se coloca o recipiente sobre esta areia. Pega-se um pano roxo e uma pequenina canastraSe tendrá un paño rojoy una canastica chica.O Awo rezará:REZA: ALAFIA BURUKU OLORUN KOKOIBERE ABANYIKI SUMAJANA SALAMALEKUN SALA AREMU SEDA ITANA MEDINA AKANA BODA KUPA UMBELEYOMODUNDUN BOLOYO KAKAFINA MEFOYU OWO PIPO OSATU OMA OLONU OBI OTOOMA OLONU OKOBISIA BESEI MILAY BEBEWA OLORUN NANGARE.

23.Se dá OBI OMI TUTO ao NANGAREO. Depois do obi começa o canto.CANTO:921. NANGARE NANGARE 12. ERIKIN OLOLORUN2. AYAITO EBOLONU 13. DENGUE IMALE3. KAKASENA MOFOYU 14. OLOYU OBAYERE4. AGBA MOLOYU 15. OKI KALETU OMOLORUN5. KAKAFETU MOLORUN 16. ARIKINA MOFOYUE6. MAYA MAYA MOFOYU 17. OYOLORUN LAGBADO7. ADISOTO OMOLORUN 18. ORI EKO IMALE8. OLOFIN LOYIKI 19. LADANI OLORUN MOFOYU9. OLOFIN LAWADO 20- OMALONU IMALE10. AGO KORIKO LAGBEO 21. INA TUTO BELAYE11. ARERE AREREOResponde-se NANGAREODespois se forma uma roda e se canta:BARIKA BARIKA BARIKA IMALEODUPUE ENI ADO ELUPE LUNDE IMALEDespois se põe o pano roxo e se canta:ASHO LORUN KOMAYAASHO LORUN KOMAYAALAFI TETEKUN IFAASHO OLORUN KOMAYAPara cobrir a canastra se canta:AWAN AWAN WANASHE IMALEAWAN AWAN WANASHE OLORUNAWAN AWAN WANASHE, SHANGO ENIFA OLORDUMARENOTA: se colocam 3 cubas para: EGUN, ESHU, ORUNMILA.2. DESJEJUN (desayuno)Desjejunam todos os Awos junto com os padrinhos e todos que estão recebendo.3. OBI PARA OS GUERREIROSSe dará obi aos guerreiros e lhes acenderá uma vela.4. OBI PAR A ORUNMILA

74

Page 75: Tratado de Ifa Introducao

Se dará obi a ORUNMILA segundo os preceitos, dsndo-lhe conta do Ifa que se realizará.5. ATEFAR IKOFAFUN5.1. Pôr uma mão de Ikins dentro de Orunmila e tirar um Ikin de Orunmila935.2. pasar da direita para esquerda e da esquerda para direita. Ver capítulo VII5.3. depois se dá Mo-juba e se dá conta a Orunmila, se toca a pessoa com o Ikin e se passa o Ikin para a pessoa, para que fale com Ornmila e peça o que desejar.5.4. Se apresenta o Ikin aos 4 pontos e se começa a atefar5.5. quando sai o primeiro Omo Odu coloca-se um pouco de Yerosun no chão e um pouco de água e diz-se: IYE LASHERANOSINI WA WANSHE e segue-se marcando até completar o Odu.

24.

5.6. quando terminar de tirar o Odu, se faz KASHEORO. Se marca o Odu no centro do tabuleiro e em volta os Odus do KASHEORO, que são: OSHE TURA, OTURA SHE, Padrinho, OYEKUNILOGRE, OSHE PAURE, IWORI BOJ¡FUN, OKANA YEKU, IRETE YERO, Odu do Awo que está atefando. OKANA SA, OJUANI SHOBE, EJIOGBE, IKA MEJI, ORAGUN.Se romperán, rezando y cantando los Odus se coloca yerosun nas mãos e as passa três vezes pela cabeçaSe coloca yerosun no KASHEORO.Se arrodilla el más chico, echa agua y le pasará EL KASHEORO a todos dentro del cuarto por lacabeza, de derecha a izquierda, y se le pondrá uno a ELEGBA, otro a OSUN y el último a EGUN.Posteriormente se pone OJUANI SHOBE y se cogerá el cuarto KASHEORO y se limpiará a todos,tanto los que están en el cuarto como los que están en la casa. El último en limpiarse será el que loleva para la calle y lo tirará al lado izquierdo.Desde que sale del cuarto se empezará a cantar el siguiente:ESHU SHUWAYO MAMA KEÑOESHU ODARA KIKEÑOESHU SHUWAYO MAMA KEÑOESHU ODARA KIKEÑO AWO“OSHEMINIE”quando regressar beijará o tabuleiro, e começará a cantar.NOTA: o segundo IKOFAFUN se põe OSHE TURA, Odu da saída, otura she.Se sair meji depois do kasheoro, se poderá atefá um outro ikifafun (ikin).Depois do kasheoro se porá o opele na perna e o obi no pé direito. NOTA; Se sair o OduIROSO TOIDA 3 OTASOGBE SA 2 OTASIROSUN UMBO 4 OTASOGBE ATE 16 PEDRASIROSUN MEJI 16 sementes De guacalote CHRYSANTHEMUM LEUCANTHEMUM.

75

Page 76: Tratado de Ifa Introducao

Se fará um ebó para cada um.6. se falará a cada um segundo a ordom dos Awo, começando pelo mais novo. O padrinho não deverá falar. O Awo mais velho fecha o Ifa.7. Por Ide e Ileké.Se rezará Ogbe fun ou Ofun sa.REZA:94OGBE FUN FUNLO IDE IKU MAYE MARIWOIDE MORILEKE IKU KUANI OBERI AYO IKUDACANTIGA:OKUO OMOLUN SELU AYEODUO OKUNI FEO

25.OKUO ONIBARA BANIREGUNONI BABALAWOARIKU ARIKUONIDE KOYU DIDE, AYARAWO KOYUDIDE AYARAWOILE AFEFE OTA KOYUDIDE IDE AFEFE OTOQuando se puser ( Ileké e Ide ) o Awo maior diz Afefe Unto, eEntrega ileké (colar)Se rezará Owonrin MejiREZA:IÑAFA FOROLOYU ERE KUTASHO ÑARA ÑARA ADIFAFUN OLUYEGBE OBI ORUNOUYEGBE OBI INA OLUYEGBE IKOIDESUYERE:ENIFE BONIFE ORUBOENIFE BONIFE ORUBOAGANGARA OMO OLORDUMAREAGANGARA OMO OLORDUMAREAIKU LOWA OMO OLORDUMAREAGANGARA OMO OLORDUMARE8. Entregar IKOFAFUN e AWAFAKAN95Se fará a entrega de ikofafun e awafakan, explicando as coisas de Orunmila que estão dentro deles e como devem ser entendidas.9. Levantar Orunmila e Osun.OFEREKETE ALAWO DIDELevantar da esteira Orunmila e Osun, se cantarão varios cantos a Osun. Depois darão uma volta completa.10. se designará o segundo padrinho11. ensinar a saudar os mais velhos.12. Abraçar o padrinho, a segunda madrinha ou segundo padrinho e os Awos13. Almoçar.CAPITULO VII7. COMO ATEFAR, IKA RETEPara poder atefar, se deverá tirar Orunmila como está establecido no Odu Ika rete.

76

Page 77: Tratado de Ifa Introducao

1. a sopera de Orunmila se chama oguere.2. Se beja o tabuleiro e se diz: OYU OPON BABA AEBO OKITI KADA EURE (olhos divinos,pai do Ebó que coroa divinamente a cabeça das criaturas)3. Se coloca o yerosun e marca-se ejiogbe e atravessa com uma linha, formando 4 partes.4. Se tomará a sopera de Orunmila com ambas as mãos e se levará à boca. Se coloca o hálito três vezes e se diz: “ILA ORUN IFA ORUNMILA SODIDE”5. Se tirará a Orunmila de dentro da sopera e se colocará em uma cuba, dizendo:“IFA GBOGBOADETE IFA ODUN IFA SEMI”

26.6. Se tira a sopera do Opon e se diz: “moche onareo oshe onaremi ifa yefunfumida omore asehe onareo siguayu”7. Se tira Orunmila da direita para a esquerda. Se dirá:OROKAN OSHOKO INLE OTUN O OSINDa esquerda para direita:96OKOKAN OSHORO AGBA INLE ADELE OSIN O OTUN8. o oficiante se limpará:- ORI BALE: Cabeça brilhante. Se tocará com as duas mãos a cabeça.- IFA YOWA: Ifá me defende e me guía. - ISEKAN EKUNDIOMA MAFARAWO KUMAWA: que esta pernas me guiem bem. Se tocará os joelhos:- ONA ASHORO OMA ADELE OFOLO IKOSO: que o ofo se vá de dentro de mim. Se tocará o ventre e soprará para fora.- IFA SIWEDE ONA YENI: com as mãos de IFA limpo meu caminho. Passar as mãos pela cabeça.- BI AFARU AGBA UNTEFA: aquele que nasceu seu maior escravo anda, anda contigo. se colocam todos os ikins na frente.- ORIMA YEYEMI: que eu seja iluminado.9. depois se contará Ifá:- IFA ARUN OSHE KOFISELE: 5 ordenam e reteem a terra.- IFA EWA ORA KOFIRAFUN EYIBONERO: 10 ensebados dão a vida a Ifá.- IFA ETA OFUNDA DAFISHETE OKUNI: 3 caminhos marcam o tempo dos homens.- IFA EYIRETE KOFISHETE OBINI: 2 figuras marcam o tempo das mulheres.- OKAN SHONSHON KIRUFIDAN DIRUFAYE: 1 só reparte o poder como escravo da terra.- ADELE MARUN NISHERU IFA: 5 são os servidores da vigilancia de Ifá.Em cada um desses passos a resposta será:ATATA IKARU OTONU: Viajando as sementes de um lugar à outro destroem os inimigos,10. Se Passam as terras.1. AWO LODE a luz do sol2. AWO LODA a creiação do mundo.3. AWO LOMA a inteligência4. AWO LOKUN o mar, nascimento da vida.

77

Page 78: Tratado de Ifa Introducao

5. AWO IGBAN a cuba, primeira casa de Orunmila6. AWO OKO campo onde Orunmila obteve sua comida7. AWO IBAYU o paraíso (árvore onde repousa Orunmila)8. AWO AKUKO o galo, primeiro acompanhante de Orunmila.9. AWO OKUNI o homem, primeiro herdeiro de Orunmila.10. AWO ANFIN o homem louro.11. AWO WANFIN o homem albino.12. AWO ERU o homem negro.13. AWO OYIGBO o homem branco.14. AWO KKUNDUKU o homem mestiço

27.15. AWO FILANI o homem chines.16. AWO ASHE o poder.97Ao terminar se dirá: OKOTOLO ADELE IFA. Todos SÃO testemuhas de Ifá.12. se tornará a contar e se rolará 5 ikins e se dirá:ADELE MARUN MISHERU IFACom estes 5 ikins na parte dereita, se moverão de forma circular no chão, cantando: AWARAWARA OKUNI ORISHA, AWARA AWARA OBA IFA WEO. Devagar os santos homens limpam o rei.Se passa ao lado esquerdo, fazendo o mesmo se cantará AWARA WARA OBINIORISHA, AWARA WARA OBA IFA WEO, devagar as santas mulheres limpam o rei. Depois pegam-se os ikins com a mão direita e os apresenta e diz: ADELE ORUN TETE NIBO AYE.8. ODU ISALAYE8.1. DIAGRAMA DEL PLATA SEGÚN EL ORISHA A LLAMARORISHA ODU ISALAYE ETAMANTEGAOBICOCOATARE(Pimenta)ELEGBA OGBE ATE EPO 3 3OGUN OGUNDA MEJI EPO 7 7OSHOSI OSHE KANA EPO 7 7OSUN IRETE LAZO ORI 4 4OBATALA OSHE FUN ORI 8 8OYA IROSO SA EPO 9 9AGAYU OSA BARA EPO 9 9SHANGO OKANA MEJI EPÒ 6 6YEMAYA IWORI MEJI EPO 7 7OSHUN OSHE TURA EPO 5 5AZOJUANO OBARA TURA EPO 9 9BROMU OGBE YONO EPO 7 7BROSIA IWORI BOGBE EPO 7 798

78

Page 79: Tratado de Ifa Introducao

DADA IREE UNTELU ORI 4 4IBEYIS OTURA ODI EPO 4 4INLE OKANA SODE EPO 7 7IROKO OJUNAI OSHE EPO 7 7NANA BURUKU OYEKU IWORI EPO 7 7OKE ORAGUN ORI 8 8OBA OTRUPON EPO 8 8OLOKUN OKI KANA EPO 7 7OLOSA OGBE KANA EPO 7 7

28.DAIJUERO OGBE YEKU EPO 7 7OSANYIN OSHE NIWE EPO 7 7TEMBO OFUN SA EPO 4 4YEWA OTURA SA EPO 9 9ODUDUWA ODI KA EPO-ORI 16 16OLOFIN IRETE FUN EPO-ORI 16 16ORUN OJUANI SA EPO-ORI 9 98.2. EBO ISHE PARA DAR DE COMER ÀS MÃOSse pinta no chão duplo oshe meji. Encima deles se coloca areia. Onde se marca ogbe ka, owonrin alaketu, owonrin alawan, oshe tura, ikashe e otura sa.Nas mãos se pintam raias verticais de OSUN e EFUN, EPO, ORI, EKU, EJA, AGBADO, EKURU,EKURU ARO, OLELE, AKARA E ADALU.Então se reza:OMI TUTO ORUN, OWO ALAFIA, OGBARI DOWE OGUN ISHEOWO OTUN LASHE NI OGUN MOBA ISHE OWO OMILOONI WASHE SHANGO OWO BAWO, OSO LELESE BAWO ESEOWO ARA ENI LAFITUNWA ENISHE EPO NI AYEOWO BANILA OLOFINESE GAN GIRI GIRI MAFARAWO KUNAWALOSO ASHEOSA KURO IRE LOWOSHE.99Então se dá o animal que tenha sido pedido com um OWO LADA ( moeda ).SeLimpa tudo e se lavam as mãos com omiero de: EWE OYUOBO, água de río e de mar, mel de abelhas e vinho sêco.Despois divide-se tudo em pacotinhos e se envolvem em morim branco e leva-se junto com o animal para ser enterrado no pé de uma árvore. Quando se enterra , se reza:OWO ORISHA OSHE OLOWOADE OWO ORIOSHAOKUO MADE OKUOYAOMADE IYA OLOWOADEOMADE OWO IRE ADEOMOA OTUN OWO IROLEOMOA OSIN OWO IROLEARABA BABA OWO INLE OYUQuando se tapa o buraco, se canta:

79

Page 80: Tratado de Ifa Introducao

OWO LAIEROWO LAIERARABA IYA OWO LAIRE8.3. EBO ISHE PARA DAR DE COMER AOS PÉS (ELESE MEJI). IMPORI.Se utilizam duas pedras, otas brancos. Nas pedras se pintam Owonrin meji com Osun y Efun consagrados. Os pés têm que repousar um sobre cada ota, pelos dedões. Nos pés se pintam com efun e osun consagrado o odu ogbe yono.

29.Nos dedões se untará epo, hutia, peixe defumado, milho e 8 atare em cada um, obi ralado e eran malú (carne de vaca ) e se reza assim:ORI AKUETERI OYO AKUETEROORI OSHA BAWO ATELESE YIOBA IMPORI IREIWA OSHAESE ARAWAYU IYALAYA IYA ORUNOSENI MAMI ALASHE OTA ELESE OSIALABA ELESE OTUNORINI LAYE INLE ARAWAYU IRE BAWA OLOFINEntão se pega uma galinha e se dá ejé aos pés e aos otás cantando para o pé direito:EYE ADIE IWASHE YIOBA OLOFIN IMPORI IREIYALAYA YANYA ORUNSe coloca mel de abelhas e penas, depois se dá ORI OMI TUTO e se limpa tudo com algodão. Se recolhe tudo junto com os otás, envolve-se no morin branco e leva para enterrar no pé da árvore. E se reza: ORI IWA ATELESE ORIOWO LAIERE1008.4. ABIKU EGBE ORUNestes abikus são aqueles que mascem e morrem novamente, vivem em sociedade no Orun, aproveitam todas as oportunidades para vir do Orun para a terra, para encarnarem-se temporarimente no ventre de alguma mulher, que passe pelos locais ermos onde eles costumam viver. O conhecimento destes seres e entidades é muito conhecido na África Ocidental onde recebem diversos nomes, Exemplo disto temos em:YORUBA, IBO, HAUSA, FANTI, EWE, ABIKU, OGBANJE, DANWABI, KOSAMAN, NARAISA.Para representá-los nos grandes segredos o Babalawo tem 8 estatuetas de madeira de 20 cms de altura: 6 são abiku e dois são ibejis. Estes ibejes são: salko e tabali, oriapin e oriapina, que vêm ao mundo com pedaços de surrão ( ouriço ) encima da cabeça, o que os aproxima da sociedade dos abiku. Sua festa é em 27 de setembro. Vivem ao redor das árvores. Entre os alimentos que se lhes oferecem estão:OKA (Pão), OKU (inhame amassado), OBELA (salada de fruta, laranja doce)(feijão preto amassado), ADALU (de feijões coloridos), EKURU(feijão fradinho), OLELE (fradinho envolto em folhas), AGBADO (milho), ERAN DIDIN (CARNE FRITA), EJA DIDIN (PESCADO FRITO)Estes abiku têm nomes próprios deles entre os mais notáveis estão:1. AIYEDUN A VIDA É DOCE2. AIYELAGBE FICAREMOS NO MUNDO

80

Page 81: Tratado de Ifa Introducao

3. AJA CACHORRO4. AJE IGBS A RIQUEZA NÃO ESTÁ PERDIDA 5. AKISATAN O QUE NÃO USARÁ MAIS TRAPOS6. AKUJI O QUE ESTÁ MORTO REVIVE7. APAARA O QUE FREQUENTA MINHA CASA8. AYORUMO VAI AO ORUN E VOLTA9. BAJOKO SENTADO JUNTO A MIM

30.10. DUROLILU ATENDE AO SENHOR11. DUROJAIYS FICA PORQUE GOZA A VIDA12. DURO ORUKE FICAS E SERÁS MIMADO13. DURO SINMI FICA PARA ENTERRAR-SE14. DURO SHOMO FICA PARA FAZER CRIANÇAS15. DURO TOYE FICA PARA RECEBER TITULO HONORIFICO16. DURO WOJU FICA PARA ME OLHAR NOS OLHOS.10117. EBE LOKU SUPLICA PARA QUE ELE FIQUE.18. ENI LOLOBO ALGUÉM QUE EM PARTE VOLTOU19. ENUN KUNO NIIPE O QUE CONSULTA ESTÁ FATIGADO DE DAR SUAS CONDOLÊNCIAS.20. IOBE KOYE O PÂNTANO O RECUSA21. IKU FORYIN A MORTE O PERDOA22. ILETAN A TERRA ESTÁ ACABADA23. JFARI OGRE DESEJA QUE TE CHAMEMOS24. KIKE INDULGENTE25. KOJEYU NÃO É CONSCIENTE DA MORTE26. KOKUMO NÃO MORRA MAIS27. KONIBIRE NÃO VÁ MAIS DESTE LUGAR28. KOSILE EL NÃO SE ENTERRE MAIS29. KOSOKO EL NÃO CRUZE MAIS A TUMBA30. KUMAPAYI A MORTE NÃO O MATARÁ MAIS31. KUTI A MORTE JÁ NÃO O MATA32. MAKU NÃO MORRAS MAIS33. MALOMO NÃO IRÁS MAIS34. MATNAMI NÃO CAIRÁS MAIS35. OBI MESAN NÃO FARÁS REVANCHE36. OKURO TAN O NOME SE ACABO37. OKU RI O CADAVER QUE VOLTA38. OMATUNDE O MENINO REENCARNADO39. ORUNKUN O CÉU ESTÁ CHEIO40. ROTINI ME QUEIRAM41. TAMI MOWO QUE SABE TOMAR COM CUIDADO42. TIJUIKU AVERGONHADO DA MORTE43. JEKIN NIYIN DIGA-ME TEU PREÇO.Embora existam diferentes Odus que falem e tratem de abuku citaremos os principais que tratam deles, as frases e falas dos mesmos.Os principais com suas frases são:

81

Page 82: Tratado de Ifa Introducao

1. OTURUPON GURDE há que se tomar cuidado com os abikus se não eles te levam de volta ao orun. 2. IROSUN UMBO As oferendas podem reter os abikus no mundo.3. OSHE OMOLUO onde nascem os subterfúgios para reter os abikus no mundo.4. OGBE FUN masetaan se queda en el mundo5. OTURA SA Oloiko está en ela cabeza de la sociedad de los abiku

31.6. ODI MEYI ASHEJEJE JAVE, filho de Orunla Abiku, fica no mundo peladecimasexta vez que vive.7. OFUN OWONRIN Ós abikus chegam ao mundo pela primeira vez na cidade de Awanje. 8. IRETE IROSUN iya janjasa no deja a los abiku quedarse en el mundo.9. OBARA IROSO donde nace ABEYI OLUKESAS en la ciudad de itake y se crea lasociedad OMO FGBE ORUM.102as ervas secretas para a cerimônia de abikus são:1. ABERIKUNLO Espanta morto2. AGICI MAGBAYIN KANNA platanillo de jardína.3. IDI terminalla ide4. IYA OGBOKIN mariwo5. LARA PUPA higuereta roja6. OLOBUTOJE piñón de botija7. OPA BMORF malva branca8. EWE NIJE escova amargaas rezas para trabalhar essas ervas são as seguintes:1. EWE ABERIKUNLO ISINKU ORUN EPRINDA folha de espanta morto, sepultadora do Orun, reviva-o2. EWE AGIDIMAGBAYIRE OLORUN MATIKUN folha de ide feche a porta do orunA OKU MO3. EWE IDI IONI IKI ONA ORUN TSMI folha de ide diga que o caminho do orun está fechado para mim.camino 4. EWE IYA AGBONRIN KIRIN ONS TIN KO GBORN folha de mariwo não caminhe, pelo longo caminho que leva ao orun. 5. EWE LARA PUPA NI OSUN AWON ABIKU folha de LARA PUPA és o Osun dosAbiku.6. OLOBOTUJE AJE KI MI ABIKU ONO folha olobotuje não me deixes parir abiku.7. OPA EMERE KIFETI FI KU YIO MA OVON bastão de EMERE não me deixes morrerBA RI OPA EMERE conceda-me isto, bastão de Emere.8. EWE NIYE OLONU KOKO IGBE KEKEREKA folha de Ewe Niye Recuérdale que foiKANI WA UMBO KADDA criança porém não voltou.Estas ervas se põem no tabuleiro e se rezam primeiro aos odus, depois se rezam segredos destas ervas. Depois socam-se num pilão e se prepara um omieró com o qual e lava o coupo da criança abiku que se está preparando, independente dos ebós correspondentes aos odus que saiam no jogo. 8.5. TRATADOS SOBRE OS TABULEIROS DO BABALAWO.OLORUN

82

Page 83: Tratado de Ifa Introducao

Vive numa cuba pintada de branco, coberto por um pano roxo, sobre o tabulero de orunmila. Leva 12 igbins legítimos, 4 ikins de 4 olhos, 1 pedra do mar, rajada e se pergunta se Olorun a aceita.LAVATÓRIOa cazuela leva EWE TETE NI IFA, erva tostão, atwanala, guenguero, ewe bulle, málvate, beladona,parte superior do Iroko araba, iroko ayeo, e um pinto. Se lava sem sabão.103

32.ORO PARA O LAVATÓRIOCantos de Osain, Oduduwa, Obatala.REZA A OLOFIN.OLORUN KOKOIBERE, BABA YEGUN OLOFIN FOBAE ALLANILLA LORUN OFA TIFOBAYE ONI WERE OUNMILA MORI LAYE ANAMIWA SHANGO, YANYA NI ORUN.OLORUN KOKOIMBERE AYARILEKUN MOFORIBALE EYEKUN MAWA INA ASHEKALASENA MAFOYU KAWADE ALAWADA INA TUTO BELAYE.Con frecuencia el Awo se ruga la cabeza con dos palomas blancas y se da sangre que caiga en la jicaradonve vive Olorun. Isto na sexta feira ou no domingo de manhã cedo; se cobre com o pano vermelho e se canta:OKIMU MAMA DIMU OLORUN OKIMU MAMA DIMUAo cantar, se se apresentam as duas cubas ao sol.TABULEIROS DO BABALAWO1. TABULEIRO ORUMALESobre este tabuleiro vive Olorun. Se põe ao lado de Olofin, antes de andar com este tabuleiro, o awo deve banhar-se com 4 ervas de Oxalá. Se lava quando se lava Olorun e come pombas brancas.O tabuleiro Orumale é um tabuleiro redondo, con 4 caras brotando dum sol, na posição dos pontos cardiais.2. TABULEIRO DE IFASobre este tabuleiro vive o Ifá do Awó. Não deve ser utilizado para outros fins, nada mais que para assentar Orunmila, deve ser usado em trabalhos pessoais do Awo.Este tabuleiro se lava e consagra ao fazer-se Ifa do Babalawo. E um tabuleiro redondo de 40 cm de diâmetro, com entalhes nas bordas, com dois sois nas partes norte e sul e duas meia luas nas partes leste e oeste, e sobre o sol na parte norte se sobretalha uma cruz.3. TABULEIRO TETEWO EBO CAYELE IRUEste tabuleiro tem a forma de meia lua, come com a terra, com o Osun e tudo que representa Egun. Come animais brancos, tais como cabritos, galos, pombos, galinhas. Para sua consagração procede-se como se segue:Se prepara omieró de obatala, uma erva de cada santo escolhido por sua importancia:SARGAÇO, ABIU , EMBAÚBA104PARAISO ,ALFARROBA, ERVA TOSTÃOFLAMBOYAN, TAMARINDO, PÉ DE GALINHA

83

Page 84: Tratado de Ifa Introducao

HIBISCO, IWERETE, CHOUPO BRANCONo omiero de Obatala não devem faltar: folha da costa, caruru de porco, erva tostão.Lavam-se as patas da cabra, a cabeça e o corpo e se canta:EURE NI IRE BAWANI EUREQUEM puxa o canto vai chamando diferentes qualidades de Egungun.Ao levantar o canto:INLE OEWRE EURE NI IREEWE BAWANI EURE

33.

ORUN ESHIKUELU, FOKOYERI, YANYA, DIMUKARA, OLEYEKUNAs ervas que sobram do banho da cabra e os pelos que se pegam são guardados para fazer ebó. O tabuleiro se lava submergindo no omieró ( abo ) e com ervas de Odudua se esfrega. Se cava um buraco no chão e se pinta com as cores: branco,vermelho, amarelo e azul.O tabuleiro fica no buraco pintado. Cuando se tira o tabuleiro depois dele ter comido, se canta:OPON LASHUPUA TETEWO, INLE AFUKOYERI TETEWO INLE OWERE LO UPON,LASHUPUA TETEWOPõe-se sobre o tabuleiro pescado fresco e todo tipo de adimu: akarajé, olele, hutia, aro, ochinchin, acaçá, eku,eyá, awado, bolas de malanga, huevos con picadillo, etc., e se dá uma galinha branca.este tabulero será limpo no dia seguinte cedo com água de chuva. Se fazem os ebós sobre este tabuleiro.O s signos de ebó sobre o Tetewo são:OSHE TURA OKANA YEKU OGBE IROSUNIRETE KUTAN OSA SHE OGUNDA FUNIRETE YERO OTURA NIKO OTUARA SHEOWONRIN SHOBE OKANA SAE os 16 mejis.Para começar o ebó se chama ou se reza:INLE OWRE MAFOKUN LAYE OWANI INLE TETEWO ARAIÑA BELEKUN MAWABELAKUA IYA OLORUN AFOKUN MAWA INLE AFOKOYERIDepois do Ebo, se passeia em procissão com o tabuleiro pela casa. As pessoas vão atrás dos que levam o tabuleiro e cantam:KANGUAO INLE OGUERE, ONI LAYE KANGUAO UPON105volta-se ao local do buraco e todos se limpam com morim branco e jogam os morins no buraco. O Orofá deste tabuleiro é de madeira, leva uma cabeça na parte superior, com uma com uma boca ( buraco ) para carrego. O carrego é terra de todos os tipos que se consiga e de todos os lugares. NOTA IMPORTANTE: este tabuleiro pode comer galinha com Orunmila, se coloca a comida no buraco ( boca) do tabuleiro. 4. TABULEIRO BABA YEKUN LORUNSobre este tabuleiro pode viver SHANGO. É um tabuleiro redondo, com os 16 mejis entalhados nas bordas. E na parte norte e no sul do tabuleiro tem que talhar EJIOGBE.

84

Page 85: Tratado de Ifa Introducao

Este tabuleiro se lava com omieró das seguintes ervas:Fortuna, caruru, erva tostão,choupo branco,Cajá, figueira, terpentinaMálvate, folhas de quiabo; maravilha vermelha;Figueira de Bengala; mutambaSe abre um buraco na terra e se pinta igual que no caso do tabuleiro anterior. Se coloca o

34.

Tabulero na cabeça do carneiro se apoiando para não cair e leva-se até o buraco e se faz o seguinte chamamento: IYA MOLIRE LEKUN ABO MEFUN INLE AGUERE MASOKUN AGUANIBOSHE.Se coloca Sango ao lado do buraco e se dá um galo à terra e se corta o carneiro com a seguinte cantiga: ABENI IRE ABO KOYAGUAOONI INLE OGUERE SOKU MAGUAOABO KOYAGUAOAquele que está puxando o canto improvisa:BABA OLOFIN INLE OGUERE IYA KAWA ENIORI BAWA “ “ “ “ “ORUNMILA AYEO “ “ “ “ “SHANGO ENI LAYE “ “ “ “ “ODUDUWA “ “ “ “ “ORUN “ “ “ “ “ORUMALE “ “ “ “ “WAMALE “ “ “ “ “OSHA OKO “ “ “ “ “ORUMALE IYA YIKATUN “ “ “ “ “ORUMALE IYE YIKOSI “ “ “ “ “Depois se cortam as tartarugas e se canta:FEREKUN LAYE ORISHA FIFETUE se vai chamando diferentes Orisas e mais Orisas.106OLUO POPO FEFEREKUN LAYEO ORISHA FIFETUSHANGO “ “ “ “ORUNMILA “ “ “ “Etc.Todos se limpam com morim branco,amarelo , azul, vermelho os quais vão para o buraco. No começo o carneiro se lava no omieró. Se colhem os pelos e restos de ervas para fazer um ebó no dia seguinte cedo. Este Ebó se reza con: Oshe Tura, os 16 mejis y depois Iwori Owonrin.Ao levantar o carneiro se canta: ABO NI IRE EWE BAGUANI ABO5. TABLERO YEGUN KAYERE OSAIN EWE YEYESobre este tabuleiro vive Osain, se lava com omieró normal e as ervas típicas de Egun. Os sacrifícios de animais são feitos com: tartaruga, gato, cachorrinho ( filhote), urubu (de cabeça vermelha), coruja, hutia, galo, pombo, codorna e pássaros de todo tipo.

85

Page 86: Tratado de Ifa Introducao

Para consagrá-lo, se da hutia , galo, pombos, codorna, angola. Se abre um buraco na terra, se pinta igual aos anteriores,se coloca nele o tabuleiro e sobre ele Osain. Todos devem ter a mão um pedaço de morin vermelho. Se banha a hutia e se canta:AKETE AWO IKU NI LAYEO, AKATE NI LAYEO AWO IKUSe mastiga obi com 9 atarés e sopra-se o próprio corpo. Se limpa o corpo com um obi e com o irofa e se canta: ABERIKUNLO MAREE FOSHEWAO

35.Reza para o buraco:AKETE INLE AFOKAN IKU MAYEYE WA-WA ORUNMILA ELERIPINORUMALE ISOTA AWEDE NILEYE AKETE MOGUO NI OLORUNORUNMALE AWANI BOSHE INLE OGUERE ORIMI IKU. ORINIAKUN, ORIMI OFO, ORIMI EYO, ORIMI (Todos os Osorbos)OBANI OLORUN AKETE MAFUN MAWAAntes de matar-se a hutia, em qualquer cerimônia deve se cantar três cantigas de Eshu. REZAS DESTE TABULEIRO:BABA ORI EFUN ORUNMILAEURE ENI BEWA AKETENI MAWA ONU LORUN BABAORI EFUN ODUA EURE, ENI BAWA AKETE NI BAWA107LORUN ONIBARABANIREGUN AYE NIREGUN ORI, NIREGUNIFA ELEWE DE ENI MAJUN NI EMU ENI EFUNDurante a matança, Oduduwa e Orunmila são colocados diante do buraco, porém não recebem ejé. 6. TABULEIRO BABA YEKUN MAWA ENI EFUN EBI LADDEEste tabuleiro pertenece a Oduduwa e responde ao signo Orangun. Sobre este tabuleiro pode viver em certas ocasiões y responde al signo Oragun. Sobre este tabuleiro pode viver em certas ocasiões Oduduwa. È um tabuleiro redondo de 30 centímetros de diâmetro. Talhado nas bordas,dois sóis no Norte e no Sul, e uma lua minguante e outra crescente em leste e oeste respectivamente.Se lava para sua consagração com 16 ervas de Obatala e de Oduduwa. Dentro deste omieró se coloca uma cabaça. Se corta uma cabra que já tenha parido e outra virgem, uma galinha preta, uma galinha rajada, uma angola, e um pombo.Quando se lava a cabra com omieró preparado se canta:EURE BEBEYE EWE, ELEWEDE EWE BEBEYEINLE AFOKAN MAFOKUN EWEOs pelos e ervas do banho da cabra são guardados para fazer ebó. E ao matar a cabra se canta:TONTALYE EYEINLE OGUERETOTOLAYE EYEE se chama, intercalando no canto a: ODUDUWA, ORUN, ORUNMILAOutro canto para matança:ADELE NIFA ORUNMILA AWANI, ADELE MAWA EYE IFAADELE NIFA ODUDUWA AWANI, ADELE MAWA EYE IFA

86

Page 87: Tratado de Ifa Introducao

Outro canto:ADELE, ADELE JUN NI MU, EYE ADIE NI IFAAo matar as pombas, que são oito, se prepara uma bacia com água, cacau, e cáscara.Se molham as pombas e vai salpicando-se a casa e a todos os presentes, cantando-se:ADELE NIFA MOWA AYE

36.

BABA (MEJI) ADELE NIFA NI MOWA AYE (GUIA)7.TABULEIRO OKANARI BAWA IKANIKA EBO:Este tabuleiro pertence Ogun e corresponde ao signo Ika Meji. É uma tabuleiro redondo, com 4 caras em forma de sóis. Ao norte do tabuleiro, sobre o sol, se talha Ejiogbe. Ao sul, Oyeku Meji. A oeste Odi Meji, o centro do tabuleiro come cabrito, galo, pombo e angola. Para sua consagração come tudo que come Ogun.Se lava com as seguintes ervas: Fortuna, caruru de porco,Erva tostão, hibisco,Mogno,sumauma Figueira, cardoFwe orille ewe kotorilleFedegoso, folhas de capim amargoso.O cabrito se lava com omieró das ervas anteriores e se canta para cortá-lo:ABENI FRE OUNKO KAYAGUAOENI INLE OGUERE SOKU MAGUAO, OUNKO KAYAGUAOAquele que puxa o canto faz uma chamada similar a do tabuleiro Baba Yekun Lorun, porém trocando Abo por Ounko. O canto, yere, para lavar o cabrito é:OUNKO NI IRE EWE BAWANI OUNKOOutro canto que se canta para cortar o ccabrito é: OUNKO MAWA NI EYE, EYE NI INLE OGUEREOPON KAMAWA IKUO tabuleiro, vai para o buraco pintado. Ao lado do buraco se põe Ogun que come do ejé deste cabrito.Reza deste tabuleiro:IYA KEKEKUN MAYE, IYA NI LAKEKUN LAYEO ENIMAWA OGUN OPA IKU, EPO OKANAKI MAWA IKANIKAIKA MEYI ONI LORUNUSOS DOS TABULEIROS1. TABULEIROS ORUMALEAssentamento de Olorun. Nele o Awo faz ebós quando entrega certos Orixás, exceto Oduduwa. 2. TABULEIROS TETENO:assentamento de Orun, nele também o Awo faz ebó, quando reliza cerimônias Egun e de Orun.1093. TABULEIRO DE IFA:Assentamento de Orunmila, para uso pessoal do Awo para todos os fins de Ifa. 4. TABULEIRO BABA YEKUN LORUNAssentamento de Sango, este tabuleiro é de trabalho diário do Babalawo.

87

Page 88: Tratado de Ifa Introducao

5. TABULEIRO BABA YEKUN KAYEREAssentamento de Osain. Para trabalho de Osain.6. TABULEIRO BABA YEKUN KAYEREAssentamento de Oduduwa. Neste tabuleiro se realizam os trabalhos de Ita, de Ikofa, awofakan, ita de Oduduwa e trabalhos de orunmila.

37.Neste tabuleiro quando se mata hutia, se canta:AKETE NILAYUO IKU LORUNAKETE IYA BABA IKU LORUNSHEKUE NI LORUN YOYEOutra cantiga:AKATE BABAGUAO IKUIFA AKETE BABAGUAOO que puxa o canto, improvisa:IKU LONA, LONA AYERE NI IFA ORUMALEGUAMALE, AKETE BABAGUAO IKUTodos se limpam com morins vermelhos que são colocados no buraco. Se faz ebó no dia seguinte no tabuleiro de Ifa, com o obi que se golpeou a hutia( cabeça) e com os pelos e ervas de quando foi lavada.7. TABULEIRO OKANARI MAGUAAssentamento de Ogun. Este é um tabuleiro para se realizar trabalhos diários do Babalawo. Serve para trabalhos maléficos, Opa iku. SIGNOS QUE GOVERNAM CADA TABULEIROTABULEIRO ORUMALE BABA EJIOGBETABULEIRO TETEWO BABA OYEKU MEJITABULEIRO DE IFA BABA EJIOGBE E OGBE KANRANTABULEIRO BABA YEKU LORUN BABA OKANRAN MEJI E OKANRAN YEKUTABULEIRO BABA YEKUN KAYERE OKANRAN YEKUTABULEIRO BABA YEKUMAGUA BABA ORAGUN E ODI KATABULEIRO BABA OKANRAN KI BABA IKA MEJI E OGUNDA MEJI110CARREGO DOS TABULEIROSTABULEIRO ORUMALE:Terra de todos os locais possíveis, a qual se reza todos os 256 signos sobre a mesma e leva ( se apresnta ) aos 4 pontos cardeais.TABULEIRO TETEWO:Axé de Orunmila que se reza os 256 signos. Com o pó de 21 árvores, areia do mar e de rio. Cabeça de rato, fedegoso verdadeiro, osso de defunto, cabeça de animais que se tenham dado a Egun, pó de marfim, terra de cemitério, terra de tumba. Se fecha a boca com um coração feito de palma ( dendezeiro ) e cera. A este carrego se dá uma pomba negra.TABLERO DE IFA:Axé de Orunmila no qual se reza os 256 signos de Orunmila, ceniza de cachaza de cntral, de panaderí y demangle rojo. Pó de 21 árvores, areia de rio e do mar, colida quando não há vento. Terra de redemoinho. Cabeça de traíra ( peixe ), cabeça de águia, pó de 21 árvores, cabeça de galinha (de sacrifício ) de Orunmila. Cabeça de cabrito com a qual se fez Ifa ou de cabra dada a Ifa,ou pó de osso de egun. . Mate comum e mate da costa. Cabeça de angola,

88

Page 89: Tratado de Ifa Introducao

16 pós de ervas secas com as quais se lava Ifa. Se cobre com cera e coração de palma ( dendenzeiro) nos quatro pontos cardiais e na parte de baixo do centro do tabuleiro. TABULEIRO BABA YEKUN LORUN:Axé ( yerosun) de Orunmila dos 256 signos. Pó de 21 árvores, 16 atares.

38.

terra de formigueiro, terra de cemitério. Cinza de: terra de redemoinho, terra de banco, terra de padaria, e cinza de mangue vermelho ( planta). Areia de rio, de mar, quando haja vento. Cabeça de galo, chifre de boi,cabeça de angola ( etu), azogue. Se fecha com raiz de palma e cera. Ao carrego deve-se dar: tartaruga e akuaro. Se dá aos 4 pontos e ao centro do tabuleiro.TABULEIRO BABA YEKU KAYERE:Este tabuleiro se faz o carrego pelos 4 pontos cardeais. É um tabuleiro quadrado. Leva 7 pássaros, cabeça e coração de cachorro, de gato, urubu de cabeça vermelha, hutia, morcego,galo, tartaruga. Cabeça de macaco. Pó de: 21 árvores, mate, mate da costa,oyu malu, lombriga, vermes, osso de defunto,limalea de metal, chifre de boi, espelho moído, areia do mar( com vento) e de rio azogue, a este carrego se dá sangue de angola ( etu) e se fecha com espelho moído, coração de palma e cera.TABULEIRO BABA YEKU MAWATudo que leva o tabuleiro de Orunmila, y, además, palo ramón, moruro, enxofre, pó de arroz, osso de defunto, osso de cabra e carneiro. Espinha de peixe, pó de morcego, de lagartixa pó de caranguejo. Se fecha igual que o de Orunmila e se dá ao carrego: em forma de pó, uma pomba branca. TABULEIRO OKANRANKI:Leva tudo que leva tabuleiro yeku lorun e mais: cabeça e patas de cachorro,limalea de metais, raspa do Ogun do Babalawo. Pó de de animais de 4 patas, da parte onde se tempera a cabeça. Esherí de piedra. Fuligem de forja e de forno. Areia de fundição. Se carrega e fecha igual que o yeku lorun e se dá de comer: tartaruga e angola. 111CARREGO GERAL PARA TODOS OS TABULEIROS:A todos os tabuleiros tem que se dar de todos os axés de Orixás; obi, osun, orogbo, etc... , obi, ero, kola, osun, aira, orogbo,etc. Todos llevan pelusade iguin, moquito de iquin machacado,terra de sumaúma, de dendezeiro, de bambuzal, raspa de chifre de viado, casca de ovo, 16 atares. Se dá eje do animal indicado, vinho seco, aguardente, mel de abelhas e pergunta-se a Orunmila com opele se o carrego foi aceito.8.6. REFORÇOS DE ORUNMILAorunmila se reforça com muitas coisas, segundo o signo do babalawo, porém servem para todos os awos os seguintes axés: entre as duas mãos, quando é objeto ímpar, os pares são unilaterais.16 OTA KEKE (PEDRA LISA) 16 ERU, KOLÁ, AIRA16 MATES 2 OBI EDUN16 GUACOLETES 2 DENTES CANINOS DE TIGRE16 OLHOS DE BOI. 2 GARRAS DE LEÃO16 IGBO( CARACOL GRANDE) 2 OWO LACA (PESOS MACHOS)NOTA: as garras de leão se põem dentro de Orunmila para simbolizar quando owonrin, que foi o primeiro arabá se vestiu com a pele do leão.

89

Page 90: Tratado de Ifa Introducao

Además, lleva cuatro inshe de Osain y a Ori.AMULETO DE OSAIN UMBO WA OWO:se monta en un owo laca con afoshe de etu okan emi aure. Atare,eru, obi, kolá, airá, osun, iyefa de marfil y, antes de cerrarlo, se coje un buche de omi charo /aguatibia) lo más que se pueda resistir y se lo echa dentro y se pueda resistir y se lo echa dentro y seforra con un cuero de kun. Se pone dentro de orunmila.AMULETO DE OSAIN UMBO WA ABONA OBINI: isto se monta em uma bonequinha de madeira, laque se carga con tinchomo de aya, insu de aya ruina yanimais fêmeas. , ekun, osso de defunto homem,egun okuni, bogboigui, ori de galinha e galo.. Isto e para atrair mulheres, toda vez que o awo quizer uma; é para rezar e falar com essa boneca.REZA:IDIN AWO ODARA OFE ABEYWO NARI (NOME DA MULHER) OFE MI LAFETOAFETEKUNTE INKOKO OKANCHOCT.INSHE OSAIN LENU EURUKU UNLO: Lleva afoshe de akuko, avispa, un oyu de ologbo, okokande eyá, onolu, oyu de alakaso, eyo, un ikin keke, ewe pica pica, peregun, atiponla, araba, agrado, 3ewe de elegba, agun, igui (pregúntados), 21 atare, obi motiwao, ero, kolá. Se envuelve en jobo y seamarra con hilo rojo y amarillo, blanco y negro, y se adorna con cuentas de Orunmila y Shango.INSHE OSAIN ACHELU UNLO: afoshe de leri de ekute, alakaso, ella tuto con su oyu y deologboinsu, igui de perde rumbo, 9 atare, 9 cuaba negra, atitan de las 12 p.m. y 12 a.m. se amarra el112insu de ologbo (significa achelu( y ekute (olor de todo), se entieza en hilo de 7 colores, se le echacon ileke de bogbo orisha,. Se le da de comer un akuko arriba de shango, que es el responsable deashelu.CAPITULO IXTRATADO DE EGUN9.1. SIGNOS DE IFA PARA COMIDAOYEKU MEJI, OTURA NIKO, OGUNDA FUN, OGUNDA BIODE, IRETE YERO, IKAYEKUN, OGBE IROSUN, OTURA OWONRIN, ODI MEJI.9.2. CANTIGA PARA ACENDER AS VELAS.ITANA EGUN LEKUN, ITANA EGUN LELEKUNBAGBA OLOFIN EGUN LELELKUN, ITAN AEGUN LELEKUNOLORDUMARE EGUN LELEKUN, BAGBA MI EGUN, EGUN LELEKUNITANA EGUN LELEKUNITANA KEKE, IKU EGUN KEKE, ABORIBAYE IKU EGUN KEKE, ITANA KEKE113

90

Page 91: Tratado de Ifa Introducao

ITANA LAU LAU, EGUN FUMI LAU LAU, ITANA LAU LAU, EGUN FUMI LAU LAU,ITANA LAU LAU.

39.9.3. CANTIGA PARA EGUNLA NBA AWA ORI Nós estamos procurando e não te vemosLA NBA AWA ORI nós repetimos e continuamosAWA O SUN a quin aparece agilmente diante de nós AWA O MA defuntos devemos acompaharAWA OMA LE JA OGBOGBO EGUNKA GBENOTA: no gbogbo egun, se vai substituindo pelos nomes dos mortos a quem se está oferendando. LAN KUE EGUN, LAN KUE EGUN, LAN KUE EGUN ARA BONILE LAKUE EGUNEGUN NAYIO SHILEKUN FUMI, EGUN NAYIO SHILEKUN AWAEGUN NAYIO SHILEKUN FUMI, LAKUE EGUNFUFULELE EGUN, FUFULELE EGUN EJA ORO AWA IKUFUFULELE EGUN, FUFULELE EGUN EJA ORO AWA IKUTORI BARA LELEO, TORI BABA LELEOASHIKUELU LELEO, TOI BABA LELEOTELE MOBA TELE, TELE MOBA TELEWAYE KE WAYE KEODOSA UMBO ARA UMBO WAYEWAYE KE WAYE KE MIO BAYEEEE IKI AMBELA WO LA OSHA AMBELA WOEEE IKI AMBELA WO LA OSHA AMBELA WOSHUKURU, AMBELA WO SHONKORORO AMBELA WOEEE IKI AMBELA WO LA OSHA AMBELA WOOKOKAN LAMI WAYE OKOKAN LAMILOROOKOKAN LAMI WAYE ODODAN LAMILORENI GBOGBO ORISHA LAMI WAYE OKOKAN LAMI WAYEBO SHE BONA IYO IYOBO SHE BONA IYO IYOKANAN KAN LERI O FEEBO SHE BONA IKU LOWA YEAWE WEMISELEO, AWO IKU YAYO EWEMISELEO, AWEWEMISELEO, AWE WEMISELEO AWE ARA ONU, WEMISELEOAWE IKU YAYO WMISELEO AWE WEMISELEO114MOFO YU WO RELE, MOFO YU WO RELEMOFO YU WO RELE O, ALABARO TOLAYEBABA MI KUYEO, IYA MI KUYEOBABA MI KUYEO, IYA MI KUYEOIYA OSI MAO BO ALABARO TOLAYEIKU MAYENDE ITO, IKU MAYENDE IYO, EA AE IKU MAYENDE IYO

91

Page 92: Tratado de Ifa Introducao

IKU MAYENDE IYO, IKU MAYENDE IY, EA AE IKU MAYANDE IYOJEKUA ORO OBA NILORUN, JEKUA EGUN IKU MAWAJEKUA ORO OBA NILORUN, JEKUA EGUN IKU MAWA

40.BABA ULE KI OLOFIN, BABA ULE KI OLOFINOLOFIN OLO YIKI, OLOFIN OLO YAEBABA UE KI OLOFIN, OLOFIN OLOYIKI OLOFIN OLOYAREAWONI LA YEE AWO NIFA AWONI LA YEE AWO NIFAEGUN (ODUN) AWO NIFA (ODUN LOS 16 MEJIS SE MENCIONAN)OBONI LAYEE AWOO NIFAIKU LA ILORO, IKU LA ILORO OOYALA IKU AYAWA DONA, IKU KA ILOROOYALA IKU AYAWA DONA, IKU KA ILOROAJE AJE TORILEYEO OKORO LELE, OKERO YATORI LEYO, AKARA IRAWE LERI LEYO, OKORO LELE AJEOAYE TOLA IKU AYE AYE TOLA IKU AYEYEYE OWUNKO YEYE OMA YEYE OWUNKO YEYE OMAYEWA LOFINI, YEWA LOFINI, YEWA LOFIN IKU AYWA NARO ONOWARA YO NILEOMO WAWA OA KARO O NI O DARAIFA MODA RORO IFA MODA ROROAJA OLELEL IFA MODA RORO SHEOBA EGUN EGUN DOWO ALELEO ILELELEOBA EGUN EGUN KOWO ALELEO ILELELEMOFE SORO MOFE SOR, BABA LAWA MOFEI SOROMOFE SORO MOFE SORO, BABA LAWA MOFEI SOROBABA ORO BABA EJA ORUNLEFUN LORUN TIMBELORUNABURE LODE NILEFUN115SIKU SIKU ERONSILAYE, LAYE ERONSILAYESIKU SIKU ERONSI LAYE, LAYE ERONSILAYEEMI TOKEO, EMI TOKE ARO, ABUKA EMI TOKE AROEMI TOKEO, EMI TOKE ARO, ABUKA EMI TOKE AROEGUN OMA LODE O SHANGOEGUN OMA ODE O SHANGOEGUN IKU ODUDUWA, EGUN OMA LODE O SHANGOOBI YEKU OBI EGUNOBI AWA NI LORUNDEDE LA EWE, DEDE LA EWE IKU OLORDUMAREDEDE LAE WE O DIDEODEDE LA EWE O DIDEOSHON SHON SHON BAMI, ILE AYA YA SHON BAMISHON SHON SHON KUAMI ILE AYA YA SHON BAMI

92

Page 93: Tratado de Ifa Introducao

AIBO ESE ESE AIBO ILE ILE ELIOAIBO ESE ESE AIBO IKU SOKUOGBOGBO SURERE BAMI KI YEWA, GBOGBO SURERE BAMI KI YEWA

41.GBOGBO SURERE BAMI KI YEWA, GBOGBO SURERE BAMI KI YEWASESE IRE FARA KUN FARA SESE IRE FARA KUN FARAKUARO KUARO IKU FURIBOYEMAKUARO KUARO ARUN FURIBOYEMAKUARO KUARO ARAYE RURIBOYEMAKUARO KUARO ETE FURIBOYEMABAKE OROMIO BAKE OMA BAKE OROMIO BAKE OMAMUNI MUNI BAKE OMAEYANROKO FARAWAO, EYANROKO RAFAWA LODEEYANROKO RARAWAO, EYANROKO RARAWA LODEBABA LAWA AWA KO RIOBABA LAWA AWA KO RIOMODE ITA (E) KOSI NI ITAMODE ILE (E) KOSI NI ILEMODE OYA (E) KOSI NI OYABABA LAWA AWA KO RIO(Odibere ao pai)MORI BABA MILONIMORI BABA MILONI116IBALOYE IBALOYE AWA ILE IBAKILOYEIBALOYE IBALOYE AWA ILE IBAKILOYEIKU KUA KUA LO ODE (a morte vá embora)EGUN a lele olonaEgun a lele olonaShangoAwa egun a lele iku o lonaIna bawa ikuYOMBARA YOKO FARE MIYOMBARA YOKO FARE MIAWA IKU LELE OI WARA A SHE LA WALA WA LA WA. EGUN LELEIKU ADE IKU ADEBABA LAWA IKU ADEOSI OLORDUMARE FEDENO AKUFON AKUFONOSI OLORDUMARE FIODENO AKUFON AKUFONBABA BAKA ENI OWO UMBALEBABA BAKA ENI OWO UMBALEIKU INLE YEMI, OMI OMI ARA INLE YEMIBEDURE BEYE WA O, IKU UNYENARA INLE YEMI

93

Page 94: Tratado de Ifa Introducao

BO LOKU SHANGO OMO WAIYEBO LOKU SHANGO OMO WAIYE

42.BABA WA YE IKUBO LOKU SHANGO OMO WAIYELiberte o morto Sango , o filho que está no mundo. 9.4. QUANDO SE DA CARNEIRO A EGUNSe traçam duas linhas de nove passos cada, traçadas com carvão, formando um corredor por onde se trás o carneiro e se coloca tete-a-tete com ele e se canta. A pessoa que guia o carneiro vem como se estivesse montada nele.EWE IKOKO TENIO TENIOABO TENIO TENIOEWE IKOKO TENIO TENIOABO TENIO TENIO9.5. QUANDO SE DA COMIDA A TERRA.117LAYE LAWA LAYE LAYE LA FISILAYE LAWA LAYE LAYE LA FISI9.6. MATANÇAIKU YERE IKU YERE EYE IKU YEREIKU YERE IKU YERE EYE IKU YEREIKA YERE IKU YERE EYE IKU YEREAKUKO MANKIO AKUKO MANKIO EWE EYE IKU ODARA AKUKO MANKIOAKUKO MANKIO AKUKO MANKIO EWE EYE IKU ODARA AKUKO MANKIOEGUN ODARA INSIWA DELE LA DEREOEGUN ODARA INSIWA DELE LA DEREOEYELE NILEO AKORO LOYE NILEO EGUN ODARAEYELE NILEO AKORO LOYE NILEO EGUN ODARAERUNSE YE ERUNSE YE, EYE ERUNSE EYEERUNSE YE ERUNSE YE, EYE ERUNSE EYE9.7. REZA PARA DAR OBI.OBI YEKU YEKU IKU EGUNAWA NILORONLOWO FIBI IKUAWA NI LORUNMAYEBU OBIMAFUN EGUN OBI TIWAOBA TI OBA KU OLORUNMOWA YODE EGUN OBILA FIBI IKUOKANA YUREOOBATI BIKU LOWO LESEIRE ARA ONUBAINLE IRE OBI IFAOBI FUN EGUN

94

Page 95: Tratado de Ifa Introducao

OBI FUN INLEOBI FUN OLORUNOBI FUN EGUN ODARA

43.

9.8. CHAMAR EGUNA WE TORO MOLE IKU O OLELEA WE TORO MOLE IKU O OLELEAKOKO TORO MOLE IKU DE AKORO NIBEIKU MO DE TORO MOLE AKORO NIBEEMI SE BA NSE YO118AWO NIER IKU OOLELENós Levantamos, chamamos a morte, pegando a terra, ele aparece sobre a terra por um tempo, solicitamos ao morto que vem apegado a terra, vou até o morto apegado à terra, e ali no tempo, eu o toco em o tocando aparece. Nós o ouvimos para bendizer ao morto, oh, e ele aparecer sobre a terra.Egun come em uma panelinha de barro, num tijolo quebrado, rachado, numa telha quebrada. Se põem 9 pedaços de obí com dendê, e uma pimenta em cima. Se coloca também hutia ( jutia), peixe,awado.se deve ter um bastão de egun preparado, parado constantemente, o qual ao comer com egun se recarrega.( ixã). O babalawo não usará o Osun neste caso, a náo ser que esteja com problemas de saúde.9.9. CANTIGA PARA O BASTÃO.ORERE IKI OBA, ORERE IKI OBA, MOFOYUWO RELEOODU AREMU KAYOBA, OKU AREMU KAYOBA, ORERE IKI OBA9.10. TARTARUGA PARA EGUN (SACRIFICIO)AHUN NANA NIO NIOAHUN NAN NIO NIO EGUN AYAKUA NILORUNAHUN NAN NIO NIOEGUN LOWA OTI LAIRO, EGUN LOWA OTI LAIROEGUN LOWA OMI LAIRO, EGUN LOWA OMI LAIROEGUN LOWA OMI LAIRO, EGUN LOWA OMI LAIROUMBATOLO OYIN OYIN OKIKAN, UMBATOLE OTIN OYIN IKOKO9.11. OBI A EGUNBABA ORUN OBI AYARE UN YEWAOBI ASHUKUELU OBERI BI KUKEYE ORUN OYIYI MEJI OYIYI IKU OYIYIOBI OYIYI EGUN WEWERUNWEWERUN EGUN OBI YEWE EGUN ORUNVai se picando o obi e colocando na panela, na telha, no tijolo.IRETE YERO MALORUN, OGUNDA FUN ORUN WE, ASHIKUELU ERIN YEYEOTURA NIKO RULO RULO OBI RULO RULO OTISe coloca obi e bebida ( cachaça ) na terra.OYIYI MEJI ELERI LEGUN MASAKUN MASAKUNDELE BABA LODE LODORUNOLORUN LAYE OFUN, OFUN LAYE OBI (se jogam pedacinhos de obi para os lados).OBI YEKUERE IYEYEO OBI OYEKUREO (Fulano de tal)OBI YEKUREO TIMBELORUN OLORDUMARE

95

Page 96: Tratado de Ifa Introducao

119

44.

ILE MOPE EGUN MOPEALAFIA LOKUN EYIFE LOYE BABA ORUN ETAWA LOGUN OYE EGUNOKANA KANA OSODE LORUN BAWA YERE YERE ORUN ASHIKUELUEYE MANKEE. OYIYI MEJI ARIKU BABAWA AGOGO YERE IKU AGOGO ORUNGBOGBO SHANGO BABA EGUNSe toma um pedaço de cada obi dizendo: 1º OBI: ALAFIAOLORUN FIEDDENU-PICA-KINKAMASHE LADE ASHE ORUN, EGUN: Fulano de tal.TIMBELORUN OLORDUMARE2º. OBI: EJIFEBABU IKU ORUN ASHIKUELU DEDELABORU DEDELABSHE ILE AFOKAN KAWAYOOBI FIEDDENU.3º. OBI: ETAWAETAWA DEDELEWA OMO EGUN OMO IKU SHEWE LOYE ORUN KUA YORE OMOTIMBELORUN OBI LORUN LODO NI LEFUN FIDDENU.4º. OBI: OKANAOKANA OKANA SHIERE ASHIKUELU OLEL LAYE EGUN INAKA BURUKU UMBATIOSODE UNLO FIEDDENU.5º. OBI: OYEKUDepois de toma as quatro partes do obi de uma vez rezando:OYIYI OYIYI IKU OYIYI EGUN OYIYI ORUN, OYIYI OLORUN OLORUN OBIADEDELEMPO EGUN IKU UNDEDE ORUN SHANGO FEIDDENU: Fulano De tal.FIEDDENU TIMBELORUN OLORDUMRARE.Depois segue-se a forma costumeira de culto a Egun.9.12. CONSAGRAÇÃO DOS BASTÕES DE EGUN. Segundo José Adón Don.Estes bastões são em número de nove. Podem-se usar 8 de hibiscus e um de tamarindo.Amarra-se no meio com tiras de pano, vermelha, preta, e branca. Os bastões podem ser feitos de arrayan (árvore). 120Estes bastões leva-se para um babanal mata a dentro, que esteja em canpo aberto, chama-se por Egun, por Orun, e de volta em casa, onde já está preparado um omieró com folhas de ifa, se lavam os bastões e se sacrificam dois pombos.( estes pombos vão para os pés da sumaúma, ( árvore frondosa), onde são enterrados. Estes bastões comem: hutia, peixe, epô, oti, efún e banha de orí. Depois são colocados no sereno. No dia seguinte, se leva na mesma plantação de bananas e se dá dois pombos, um preto e outro branco, se marcam os odus seguintes na terra ao pé da bananeira:OYEKU MEJI, OBARA OWONRIN, OTURA NIKO, IERETE YERO, OGUNDA FUN, OGUNDABIODE e se canta para Egun.

96

Page 97: Tratado de Ifa Introducao

45.Segundo Miguel Febles Padrón.Estes bastões, três ou nove, podem ser de atorí, goiaba, arrayan, hibisco, tamarindo, etc...porém jamis alfarroba. Se colocam diante de Sango e de Ogun. Se marcam na parte mais grossa os signos: OYEKU MEJI, OTURA ANIKO, IERETEYERO, ORAGUN, OGUNDA FUN, OGUNDA BIODE, OGBE FUN, OWONRIN MEJI, OBARA OWONRINQuando se vai usar cada um deles se marca: OTURA NIKO, IRETE YERO Y OGUNDA FUN.Aos bastões se amarram fitas negras, vermelhas e brancas entrelaçadas e se asperge bastante cachaça Se les da de comer ovo, mel, um pombo rogando a Olorun proteção para o que está fazendo. Depois lavam se os bastões e se colocam diante de um bananal. Dois pintinhos são sacrificados, o primeiro se sacrifica sobre os bastões como oferecimento â terra e o segundo se oferece ao céu. Pede-se a uma filha de Oxun para cozihar um Se busca una hija de Oshun para que le cocine una cazuela de oshinshin de acelga, otro con caldo demalanga amarilla y otro de ñame. Coloca-se bastante epo, também se preparam nove bolinhos de inhame amarelo, nove olele ( fradinho na folha de banana), nove ekuaro ( fradinho com cáscara e sal) e nove adalú. O awo prepara uma panelinha de quiabo e outra com farinha que junto com as demais comidas citadas vão para o bananal e se acende uma vela por 9 dias rezando: PASHANTAFINO IYALE BELEKO AJAFUN AWO.Entonces se coge ashe de lso signos, hecho de mara pacífico. Se le echa encima de los cujes paradosal pie de la mata de Oguede y se le da akuko fun fun llamando a Egun. El Awo tendrña en la casapreparado un omiero de todas clases de hierbas para bañarse. Terminada la ceremonia seKOFIBORI ELEDA con Eyele fun fun, obí, ori, efún. Se dará obí y se recogen los cujes.Cuando los cujes se retiran, se rompen y se les dará un pollito dun dun en el mismo lugar de laceremonia, o si no en la mata de Oguede, diciendo: usted que simpres esté conmigo y que mesalve la vida. Y se pasará Ori, Efun, Epo, Oti, ita tutu, diciendo lo mismo que dijo anteriormente.121EYE MAWEO EYE MAWEO EYE MAWEO EYE MAWEOERU REPE ODARA EYE MAWEOASHIKUELU ELEGBA EYE MAWEOSUYERE A EGUNESTO ES PARA CUANDO SE CONSAGRAN LOS CUJEES.ATORI LONI OTORO EGUN NIKU ATORI PASHANPode assegurar sua ordens na memória do morto. BUKO OOO MOPE OOO BI MO BI ISAN Y BI ILE OYALE KUA OO

97

Page 98: Tratado de Ifa Introducao

46.Eu te chamo batendo na terra, apresente seQuando se bate na terra com a mão três vezes se diz:BABA BABA BABA DA MI LOJOPai, pai, pai responda-me Os ixãs são colocados em um local aproriado e cobertos por panos brancos, pretos e vermelhos .NOTA: o primeiro a usar o ixã para egun foi o awo OPOLONCHO ALAPINI, que viveu em Oyo. 9.13. OSUN DO TERREIRO DE EGUNIsto se faz para adoração de egun, para consagrá-lo se necessitam de dois fragos pretos. Se faz um buraco e se põe dentro dele uma panela de barro nova, onde se pintam os seguintes signos: + + + + + +0 I I I 0 I I I 0 0 0 0I I I 0 I I I I 0 0 I I 0 I I I I 0 I I 0 0 0 0I 0 I I 0 I I 0 0 0 I IColocar 9 pedaços de obi, epo, atare,se pega o primeiro frango ( que se denomina adie treya) se pinta a cabeça dele e se coloca o ejé ( sangue) e algumas penas na panela, e se chama por egun. A panela se deixa ali mesmo no buraco, se coloca o osun de egun apoiado dentro dela e cobre-se com terra. Depois o outro frango, que se denomina adie irerú,mata-se batendo com ele contra o osun. Sua cabeça, sua pena, uma conta de cada Orixá e terra de cemitério vão para dentro do osun. Se pintam os odus meji e se dá uma galinha e um galo, chamando por egun. OSUN DE EGUNÉ um cano de ferro, fechado na extremidade por um prato, onde se pintam os 16 mejis Cuando va acomer se le cuelgan 16 cascabeles. Quando se dá de comer ao osun de egun de risca desde a porta dos fundos até onde está o osun com cum uma linha de efun e outra de carvão. Se for na floresta que ele vai comer não precisa riscar. Se dá obi e água fresca à porta chamando pelo osun e a egun tocando três vezes no chão com os ixãs e depois se mata um frango na porta. Dá-se comida e cachaça para a encruzilhada. E canta-se: BABA IDE MORO IDE MORO IKU MAYEKUBABA IDE MOROSe vai cantando para o osun até onde ele vai comer e se deve aspergir um pouco de cachaça colocar um ovo e mel. Um awo trás uma vela acesa e se cantarão sete cantigas de Osain, uma cantiga de Oya, de Exu, de Sango, Omulu, a última é para Odudua. 9.14. RITO TIPICO DE DAR DE COMER AO CEMITÉRIO.Num terno se faz uma cruz com epô e se coloca nele: arroz com feijão, 9 peixes defumados, 9 pedaços de obi, 9 pedaços de vela, 9 ixãs, se põe ao lado: um coco verde, um lenço com 9 cores (bandana). Se cobre o paletó com a bandana e se acende ao redor dele os nove pedacinhos de vela chamando por Oya, aos egungun familiares ( idinle)e protetores. No dia seguinte à noite, se leva para o cemitério com 9 centavos e uma garrafinha de mel e se coloca dentro do cemitério.

47.

98

Page 99: Tratado de Ifa Introducao

Depois de 9 dias, pega-se um pedaço de pano branco, coloca-se uma conta de Oya e um búzio ( cauri) coloca-se na floresta de egun, e isto representa o cemitério. REZAS PARA APRESENTAR-SE A EGUN:EGUN EMI OGBA YIMI INTORI NI ODUN IFA AWOEGUN INTORI NI GARO EYI RAN LOMONI EMI ARA EMI IFE9.15. REZA DO OBI PARA OS EGUNS EM GERAL.EGUN YEKU YEKU IKU EGUNAWA LORUN YAMA BIFE OBIAYALORUN MAYEBI OBI WAFUNEGUN TIWAIKU MAYEBI OLORUN MOWA LODEOBI TIWA MAYEBI EGUN A UN BATIBI IKU LERO IRE ARA ONU BAYEIRE OBI FI FABI IRE EGUN LAFIBIKU OKANAN YUREO.Quando se termina a reza: OBI EGUN OBI IKU OLORUN9.16. REZA A EGUN DE INVOCAÇÃO (MINI MINI)123BABA Fulano de tal LOSI OLORDUMARE OKU ASHE IKU IRUN ORI MULUKU ONI KAMAYEPO KAMAYEKUE KOMAWA YENI OLOFIN OBE EKU BURUKU KOLOYUE OKUAATANDA IGBAE AÑABI AWA MATO IGBAE ADECHINA IGBAE AWIRIWI INSHE ILUIFA BOLA IGBE ADOFO IGBAE OKILAKUA IGBAE.9.17. REZA DO OBI DE EGUN EM ARARAKUTOTOBI ADRA MIDOPUE ADRA GUEÑI KUNO SHUMI ZEZUZU MOKUA NUKOVAASUAGO NOWA DEDOMOAMorto sagrado,padrinho, nós te agradecemos, padrinho, nosso senhor da morte, morto sagrado, padrinho,nós te agradecemos. O pássaro que está voando não pode tocar o rabo com sua cabeça, assim tua compania é inevitável, ajuda-nos para que tudo seja bom para nós. 9.18. KOBO ORI LERI EGUNeste é um trabalho que se realiza chamando a um egun protetor da pessoa, ou seja, diretamente o seu egun amigo que mora no orun, o guia espiritual direto da pessoa, com isto, se confere o poder astral na terra e também e também se dá conhecimento a egun. Isto se faz segundo indique o oráculo de Ifá, com peixe,galo, galinha, pombo,angola, etc... se utiliza como símbolo da cabeça de egun um obi seco, que se raspa bem até ficar liso. Com um pincel se pinta o seguinte signo, utilizando a pintura ritual:

48.

+ +

99

Page 100: Tratado de Ifa Introducao

I I I I0 0 0 0I I I I0 I I 0+0 II 0I I0 0+ +0 I 0 II I I II I 0 I 0 I I 0se o egun é homem, coloca-se o obi seco na parte alta da telha se mulher se coloca na parte baixa, canaleta da telha.se procde igual que nas outras rogações de cabeça, só que aqui há uma cabeça simbólica e não existe corpo. Se dá eje do animal cantando: FOLERI EYE FOLERI EYE ELERI EGUNDepois se dá obí e se canta: ABEYE NILE KONSO WADELE LAURE EGUN, IÑA KO KONSO WADELE LAUER EGUN,OBA ILE KO LELE AFEFE AYE ODUDUWA, OGBA ILEKO LILE ADUA RELE ADUAREAKUERELE, BABA KORIBU IKU EGUN, ABEYE NILE IFA WARA WARA EGUN BAWAOMO NILE KUN.Se dá obi, água fresca, se pergunta se deve dar o obí a pessoa para que o leve para casa ou se deve ser colocado debaixo de uma árvore frondosa. 9.19. SIGNOS DE EGUN PARA DAR DE COMER AKUKO, ADIE, ETU, EYELESe risca numa panela de barro com efun,atori e osun, 4 quadrantes são marcados,no primeiro otura niko, no segundo irete yero, no terceiro ogunda biode e no quarto ogunda fun.Quando se vai sacrificar algum dos animais de pena, se dão três pancadas no chão com o axãn e se dá obi, água fresca, 9 pedaços de obi, com 1 ataré cada, epô, ao redor do cìrculo feito com efun se faz outro com mel. Se põe: hutia, peixe defumado, cachaça. E no final se acendem duas velas . quando se arrancam penas das cabeças dos animais se canta: ÑAKIÑA ÑAKIÑA LORUN BARA ÑAKINÑADepois se corta o pescoço sem separar da cabeça e se canta: EYE MANKO EYE MANKIO, ENIRE OGDARAE se finaliza com 125LELEKUN DEKUN ERAN DEKUN UNYENLELEKUN DEKUN ERAN DEKUN UNYENLELEKUN DEKUN ERAN DEKUN UNYEN

49.Então se cantam cantigas para orun, e para egun; o animal se põe em cima da panela. E se borrifa água dizendo:

100

Page 101: Tratado de Ifa Introducao

ARUNLO EYO UNLO, ONILU UNLO, ONA UNLOEm seguida se coloca mel, e se diz: ire ariku, ire onaEntão se pergunta para onde vai o animal SUYERE DE LA EYELE A EGUNOWO MASOKU YELE EYELE OWO MASOKU YELESIGNO:+ +0 I I II I I 0I 0 I I0 I I II I 0 II I I II I 0 II 0 I 09.20. ITUTO DE AWOFAKAN E IKOFAFUNIngredientes:Frangos, 1 galinha preta, panela de barro, 4 pratos brancos, faca , farinha seca, panos preto ,branco e vermelho, marinwo, hutia, peixe defumado, milho tostado, bastão de egun ou um bastão com fitas vermelhas e brancas, 2 cocos, 4 velas, dendê, 16 folhas de figueira, as ervas seguintes: alfarroba, erva de botão, alfavaca, hibisco, cinza, folha orelha de elefante,cáscara, água ardente, mel de abelha, água benta, carvão,bacia,axé, albahaca morada, escoba amarga, paríso y mar pacífico, ceniza, hoja de malanga,ekó, cascarilla, aguardiente, miel de abejas, agua bendita, carbón, palangana, hilo blanco y nego.Procedimento:Dividi-se a panela de barro em quatro quadrantes e se coloca os seguintes signos: 1º quadrante: OYEKU MEJI2º quadrante: OGUNDA FUN1263º quadrante: OTURA NIKO4º quadrante: IRETE YEROo carvão se coloca no centro da panela,bem como os panos na seguinte ordem; branco, vermelho, e por último negro. Ao redor da panelaas folhas de figueira. - se fará omieró em uma bacia com as ervas indicadas na lista acima. - Se pepara um ebó de limpeza - Se prepara o morto e se diz a ele o que será feito - Se da obi e água fresca aos guerreiros - Se da obi e omi tutu a orunmila.

50.

NOTA:se faz um tabuleiro pequeno no solo, na quarta parte da cerimônia com cinzas. O axé deve estar preparado feito com cinzas,folhas de bananeira queimadas e alfarroba

101

Page 102: Tratado de Ifa Introducao

queimada.Depois spués se le da entrada a los dolientes y se les marca ocn cascarilla (efun9 en la nuc y la manoderecha.Se começa a marcar Ifa, a marcação sempre será de cima para baixo e de diz:IFA ORUNSA FA LUNOTA: o rito IKOFAFUN se pode fazer com o opele destinado a isso que é feito de fruto da cabaceira (guira) o ao cotrário, pode-se dar Ifa usando os otas de pedras lisas preparados ateiormente. se puede hacer con el okpele destinado para eso, que es de güira,tirando el mismo al revés o, de lo contrari, se atefrá con ota chinas pelonas preparadas de antemano.Se pregunta por los guerreros, si se van o se quedan. Y a orunmil, si se va orunmila, osun se vatambién. Si se queda, se pregunta con quien se quedan.Se hace ebo tete ebo kayele iku, este ebo se realiza con la mano izquierda y en sentido contrio alnormal a favor de las manecillas del reloj.OKU DEL EBO: OSHE TURA, ODU SALIDOR, OYEKU NILOGBE, OSHE PAURE, IWORIBOFUN, OKANA YEKU, OKU AWOFAKAN O IKOFAFUN, 16 MEJIS, OTURA SHE, ODIFUNBO, OJUANI SHOBE, OGBE ROSO.Este ebo siempre va a la maigua, al igual que los guerreros si se van, si elegba se va, ogun y oshosise van también.Siempre hay que darle sangre, en caso que se vayan y se desbaratan. En caso de orunmila, igual sele da sangre. Si orunmila se va, se parte el ide y el collr, y los ikines se le introducen en el ano, conel siguiente canto:IKINS JOR JOROAL I MOSe Pondrá la cazuela de barro con los paquetes y se le pondrán los platos delante.1271ro: jutia e peixe defumado,2do: linha branca e negra3ro: corda4to: mariwoempezando por el mayor, tomará el hil blanco y negro, que previamente es preparado y se lo llevaráa la nuca (si no es familiar, lo romperá y lo dentro de la cazuela, y si es familiar no lo romperá y lo

51.tirará en la cazuela). Después la soga, haciendo la misma operación, y por último el mariwo.

102

Page 103: Tratado de Ifa Introducao

Esto lo realizarán todos los presentes. Todo se echará en la cazuela. Después se retiran los platosdejando uno solo, el cual cogerá en la mon el awo oficiante y cantará a egun, empezando por umbawa ori. Después de terminados los cantos, dirá: OMO ALWO YARE FI E DENO. Y se rompeelplato. Se recogen los restos y van a parar a la cazuela.Se cogerá el pollo y se hace oparaldo; nos viramos de espalda y se mata el pollo sobre el piso conun golpe seco. Se envuelve todo y va con el pawuete de los guerreros.Se pondrá la palangana con el oeiro y hacer alberin kunlo.ABEREKUNLO, MAREO IKUFO SE WAONOTA: a la palangana se le echa ashe del atefjamiento.Se lavarán los brazo, la cara, la nuca y las piernas con el omiero. El omiero sobrante se rocea portoda la casa, de atrás hacia delante, y se dejará detrás de la puerta por si llega alguien haga lomismo. Después se botará para la calle.Se cogerá una jicara con aguardiente y agua, regando toda la casa con elsiguiente canto:FELEJA KUN PELEYA OKUOY se bota para la calle.La casa se limpiarça al otro día.La persona que bota los paquetes, debe bañarse concascarilla, manteca de cacao y prodigiosa.NOTA: el awo que se sento a hacer el ituto de awo o de iyalosha o babalosha, para no quedarmetido en egun y quede limpio, bañarse con agua de lluvia de mayo en una palangana con cepa deplátano, que se le da candela para que suelte un poco de zumo, y en la misma forma se quemapluma de tiñosa y se le añade al agua.Se lavará las manos, brazos y pernas, y que esto caiga dentro de la palangana y se bota en el caño.Se le puede poner un pescado fresco a sahngo y se le da cuenta a shango, y al regreso se rogará lacabeza con la cabeza de un pescado.9.21. CEREMONIA DE DAR AGUTAN O ABO A EGUN128Si EL egun es femenino, come agutan , carnera, y si es masculino come abo, carnero, y recibe el

52.

nombre de abo kaneko. Se pone la siguiente atena:+ + + + + +I I 0 I I I 0 I 0 0 I I

103

Page 104: Tratado de Ifa Introducao

I I I I I 0 I I 0 0 0 0I I 0 I I I I 0 0 0 I II 0 I 0 I I 0 I 0 0 I 0+ + + + + +0 0 0 0 0 0 0 I 0 I 0 0I I 0 0 I I I 0 I I 0 00 0 I I 0 0 0 0 0 I I II I 0 0 0 0 0 I I I I IEstos signos se atefan sobr easho dun dun, que se coloca en la cazual de barro nueva. A la derechase le echa harina de maíz y a la iquierda ceniza, y ahí es donde se le pone eku, eja, epo, efun,awado, 9 pedazos de obi con epo y una tare a cada uno, un eja tutu keke y se rocea con oti.Entonces se le da obi omi tutu y se suenan los pashanes y a orun se le cana:BABA IDE MORI IDE MORI ASHIKUELU MAYEKU PELE WAOBABA IDE MORI IDE MORI ASHIKUELU MAYEKU PELE WAOCORO:LAKUNFA OKU ORUN OKU ORUN BABA OSUN YEYE BABA OSUN YEYE BABA OSUNYEYE LAKUNTA OKU ORUN OKU ORUN OYA BINI LADEO OGBABAODespués por lo menos, se le cantan 9 cantos de los concidos a egun.Durante el canto se toca un agogo a obatala.Cuando se mata el abo o el aguran, se canta este suyere:IKU YERE IKU YERE IKU YERECORO: EYE IKU YERE EYE MANKO ONTREPO OGDARA EYE MANKIOUnas veces se descuartiza el animal y otras se echa entero. Cuando se duscuartiza se le canta a lacarne, echándolas en un hueco y se cocen los animales que e le ahn dado.Después de darle el eyerbale de abo o agutan, se mata akuko oadié, según sea abo o aguta, eyele oetu. La leri del animal cuando se va, hay que echarla dentro del hueco, cantando:INWA ILE GUN WIWA DELE DARERE LERI ABO LESE OLORUNINWA ILE GUN GUN SIWA DELE LARERE OKU ORO LERI ABO LESE EGUN129FUNLANO DE TAL.Así SE va cantando todo lo del animal y se sigue con el akuko o adie lese egun, eyele lese egun.Todos lospresentes se pintan la cara en la frent y van echando en el hueco, cantando, si es

53.hombre:BABA LOGDO NILEFUNBABA LOGDO NILEFUN

104

Page 105: Tratado de Ifa Introducao

NILEFUN MANILEBABA LOGDO NILEFUNCUANDO ES MUJER SE CANTA LOS MISMO,PERO EN VEZ DE baba logdo SE DICE OBINILOGDO.Todos los adimuses se le presentan a oorun y se le canta:GBOGBO WANISHE GBOGBO WANISHE ADIMU OLORDUMARE GBOGBO WANISHEADIMU EGUNGBOGBO WANISEH.Y se echan en el kutun, que se tapa cantando :OMO NILE SOKU SOKU ONILE SOKU SOKU ONILE OLORUN SOKU SOKU ONILE OKUORUN+ +I I I II I I 0I I I II 0 I I+ + +0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0I I 0 0 0 0I 0 0 I 0 0130+ +0 I 0 II I I II 0 0 I0 I I 0Después de poner la atena lelvará los siguientes elementos:Una ayapa, 4 obi, 9 atare aguma, 2 eyele, 2 akuko, 2 eyele fun fun, epo, efun, oti, osun, añari. Enuna teja española, por la cara que corresponda, ya sea el egun que va a comer hembra o macho, sepinta la atena con las pinturas rituales. En el suelo sei pintan con efun los odun de los awosesfallecidos y se tapa con añari y se le pone encima dos palos de moruro y al lado de esto se le colocala teja española señalada. Antes decomenzar, a la persona se le ruega la leri con eyele meji fun fun,

54.después se rezan los odun de la teja y en la atena del piso se rezan los mejis de ifá. Es to ses rodeacon 9 paltos, de adimu diferentes, akó, akru, ekru aro, olele, akara, adalu, tut de malanga amarilla,

105

Page 106: Tratado de Ifa Introducao

fufu de ñame, amala, ilá, etc. Después se le da obi omi tuto a egun y después se le sacrifica la ayapa,cantando:EGUN KUSI TULA AYAPA Fulano de talEGUN KUSI TULA AYAPA Fulano de talAYAPA AYAPA EGUN Fulano de talAYAPA AYAPA OLORUN AYAPA EGUN AYAPA KUANKONEOEchando la eyerbale sobre al teja y sobre la atena cubiera de añari, cuando se pone el cuerpo de laayapa sobre la añari, enter los dos palos de moruto, se canta:AURORA WARAREOAURORA WARAREOAYAPA EGUN AURORA WARAREOEGUN KUSI TULA AYAPA EGUNDespués se le da akuko con su suyere y las dos eyele con su suyere igual. Se le cantan a egun 9suyeres de elevación, siendo el priemro el sigueinte:IKU ORUN LANEO AKUAEGDE AKUAEGDE ADEDE LEOIKU ORUN LANEO AKUAEGDE AKUAEGDE ADEDE LEOIGBAYE IGBAYE TONU fulano de tal.Los akuko se asn y se untan en epo, las eyeles se asan y se untan de ori. Los iñales se sacan y sesazonan bien y se poenn en un plato, que se pone junto a la ayapa sobre los aplos de moruro y enunpalto se ponen sobre al teja. Al tercer día se recoge todo, se envuelve en un papel grade, se leecha juju de los animales y rasura de la ayapa. Entonces se hace ebo de egun y se manda a pie deuna aragba. Para preguntar hay dos formas, una con el opkuele ade egun, que se hace concáscara deigba (güira) y otra utilizando 16 chinas pelona sy atefando sob re añari fina. Ashe ina o ceniza. Estaesuna bora muy fuerte, tan grande como darle de comer una abo a egunCEREMONIAS DE EKU A EGUN131

55.

Se hace un círculo y se marca la siguente atena:+ +I I 0 0I 0 0 0

106

Page 107: Tratado de Ifa Introducao

I I 0 0I I 0 0+ +0 I 0 II 0 I I0 I 0 0I 0 I IEsto se cubre con oti y se le echa encima añari odo y se le marcan los mejis. La eku se viste denueve colores y se rodea de oti, se le da en la leri con un obi después de quitarle la maldición. Se learrancan pelos del cuello y se dice:ÑAKIÑA ÑAKINA OLRUN EGUN ÑAKIÑA ÑAKIÑA OLORUNSe mata cantando:EKU IKUAYE EKU IKU AYE OTI LORUN OY LORUNA la eku muerta se le poen ekru, oka, akara, olele, adalu y se entierra en un kutun, sembrando unamata de oguede, y se canta:ESE LAYE EWE LAYE KUKUTE EWE LA AYESUYERE PARA DARLE JUTIA A EGUNEIY EKU AYE EKU EKU AYE OYI LORUN OYILORUN EKU IKU AYE EWE LA AYE EWELAYE EKU OKOA LERI EWE LA AYE EWE LA AYECOMO SE DA LA JUTIA A EGUNIngredientes: una jutia, un akuko, tres obi, nueve velas, 9 pedazos de cpa de plátano, ekú, ejá,awado, apó, oñí, un tabaco, acafé, flores, un pañuelo de 9 colores, nueve cujes de itamo real, unplato balnco hondo, un pilon de santo, ael cual se hay consagrdo, nueve pelotas de malangaamarilla, nueve pelotas de ñame, una jicara de caldo de ila, una jicara de caldo de verdolaga, unajicara de caldo de cerraja, diez varas de asho fun fun, nueve atare, efun, media vara d asho fun fun,ajiaco.Al comenzar la ceremonia, el awo preparará el plato en el cual se ha de dar la jutia y el akuko en lasiguiente forma: en el plato se ponen nueve pedacitos de obi, embarrados de epo, con susrespectivos atare, eku, eja, awado. Después se pintará la tela negra con unpedazo de efun oyeso, con

56.los siguientes odun: OYEKU MEJI, OGBE TUA, IROSO YEKUN, OSALA FOBEYO, IRETEFILE Y ORAGUN.132

107

Page 108: Tratado de Ifa Introducao

Después, esa tela negra se pone tendida en el piso sobre la tela blanca y sobre esta el plato antescitado, se le da obi omi tutu a egun y el awo llevaá el pilón y las 16 varas de tela blanca hasta lapuerta de la calle y ahí se pondrá la tela al pilón los presentes se pondrán en posición de unaprocesión, de mod que cuando el awo oba lo indique los presentes, halando la tela arrastrarán elpilón y el awo oficiante cantará:AUN BAWA ORI AUN BAWA ORI AWA OMA LERI YAO Fulano de tal Kawe.Este canto, como los demás, se repite varias veces.OMO ALAWO YARE FIEDENU AKUFAO AKUFAO, INLE ILE IMBELEO OMO YAREOENDOUN, TLEMO BATELE TELEMO BATELE WAYEKE WAYEYE IROSO UMBOWAYERE BIO WAYERE.Estos cantos se prolongan según la capacidad del awo oficiante y las dimensiones del lugar, puestoque hay que recorrerlo por toda la casa hasta llegar al lugar del sacrifico. Al llegar a ese lugar sebañará la jutia con un poco de omiero de orunmila o de osha. Si no hubiese omiero se hará conyantén, mar pacífico, verdolaga y atiponla (para quietar la maldición de la jutia). Cuando se baña lajutia se canta:AUN BAWA ORI AUN BAWA ORI AWA OMA LERI YAO Fulano De tal YAREOEste Canto, como los demás, ser repite varias veces.OM ALAWO TARE FIEDENU AKUFAO AKUFAO. INLE ILE IMBELEO OMO YAREOENDODUN. TELEMO BATELE TELEMO BATELE WAYEKE WAYEYE IROSO UMBOWAYERE BIO WAYERE.Estos cantos se prolongan según la capacidad del awo oficiante y las dimensiones del lugar, puestoque hay que recorrrlo por toda la casa hasta llegar al lugar del sacrifiico. Al llegar a ese lugar sebañará la jutia con un poco de omiiero de orunmila o de osha. Si no hubiese omiero se hará conyanten, mar pacífico, verdolaga y atiponla (para quitar la maldición de la jutia). Cuando se baña lajutia se canta:

57.PAIRO PAIRO PAIRO IKU FURI BUYEMA NIPE PAIRO PAIRO.Y así se irá cantando hasa terminar la matanza. Después se descurtiza y se le presenta a egun.Luego s eentregan los platos con los ingredientes, con este canto:

108

Page 109: Tratado de Ifa Introducao

GBOGBO WANISHE GBOGBO WANISHE OBI OMI TUTU OLORDUMARE GBOGBOWANISHE.Y así se va cantando todo lo que se ha hecho. Depsués el awo pondrá la jutia descuartizada en laparte abovedada del pilon y lo irá tapando con las 16 varas de asho fun fun y, cando termine, se leecienden las velas alrededor del pilón y volverá a darle obi omi tutu a egun para su conformidad encuanto a la obra realizada y preguntará el camino que coge al día siguiente. Si el awo tieneconocimiento de cantos a egun, antes de dar obi omi tutu para cerrar la obra volverá a cantar a egun,comenzando por AUMBA WA ORI. Cantando nueve o más, según sus conocimientos.9.24. BASTON ABOKU133Esto se hace en un palo de algarrobo que se remata en la empuñadura con una clavera tallada. Elbastón se barrena y lleva la siguiente carga: raíz de palma, cipres de cementerios, aragba, azufre,oti, sacu, leri de agután de egun, kolá, erú, obi, osun, 16 atare aguma, 16 atare jijo. Este se tapa y sele pone 16 ikorkie de corona. Se pone en el piso OSALOFOBEYO, OGUNDA FUN, OTURANIKO, IERTE YERO, ORAGUN, IROSO YEKUN Y OYEKUN MEJI.Se rezan estos ofun y se pone el bastón encima y se le da de comer una osaidie dun dun, que semanda a enterrar el cementerio. Después esto se pone al lado de la tinaja y del caballo. La tinajaitalleva: un frontal humano forrado de ileke dun dun, fun fun, ayo meta, ota dun dun, okan ada,atilomo orun dilogun.9.25. CONSAGRACION DE LOS PALOS MORUROSestos palos tienen que ser ambos de igual longitud. Se prepara un omiero con algarrobo, marpac´´ificio, albahaca, artemisa, espanta muerto, maravilla, asalvadera, rompe camisa, quietamaldición. Se pregunta si lleva piñon de botija y pariso. Después se lava con oti, ser rezan los 16mejis y se pueden utilizar. Después de utitlizados, se guardan para otra ocasión.9.26. QUITAR LAS LAGRIMASSe LE da conocimetno al difunto o padrino, con sus nombre y apellidos y nombre de osha. Se

58.prepara el osain de egun y se lavan los fundamentos, se le da un akuko a los guerreros, una eyele aogun y oshosi y a osun. Y con una adie se limpian a todos los presentes y se le da al fundamento.

109

Page 110: Tratado de Ifa Introducao

Con obi se pregunta el camino que coja. El awo debe de coger los 9 medios y con eku. Eja, epo,awado, oñi, oti, limpiarse y botarlo para donde marque el obi.9.27. ELEVACION Y CANTOS A EGUNEstos se utilizan para las ceremonias a egun.AUN BABA ORI EGUNAWA ORI AWA ORI AWA OMA LEYAWAKO Fulano de Tal WAROINA OKU FARAWAO INA OKU FARAWA LODEOKOKAN LAMI WAYEO OKOKAN LAMILOROOKOKAN ERO OROSUN LAYEO OKOKAN LAMI LOROTELE TEMOBA TELE TEMOBA TELEWAYERE WAYERE BI ALA UMBOWAYERE WAYERE BI AWAYE YEO.1349.28. LEVANTAMIENTO Y ROMPIMIENTO DEL PLATOEsto Es lo que llaman los toruba la mesa del año, obo il odun oduduwa. Ahora bien, los criollos hancambiado los principios básicos de todas esas misas y decimos al principio porque hay queien hacea los tres meses lo que hacían los africanos al año. Repetidas veces hemos dicho que ellevantamiento del palato es una misa africana. Pero también es un tributo que se le está pegando a latierra, de las ceremonias que se le han hecho en la vida al difunto, para que descanse en paz.Cuando una persona se consagra, tiene a los 7 días una ceremonia que termina en la plaza TENUONYEN,. Así mismo después de muerta a los 9 días, después que se regresa de la misa de la iglesia,se le da obi omi tutu y de todo lo que se haya desayunado por los presentes. Acto seguido se le haceoro cantando. Esta es la misa de los 9 dáis luminis. A los tres meses de hacer hecho osha, todoiworo debe de hacer ebo de tres meses. Que consiste en: si es hombre 2 akuko fun fun y si es mujer2 adié fun fun, un tallo de oguede, que simboliza a la persoan, hojas de oguede, ajiaco, eko, okru,obi, olele, ekr8u aro, oti bembe, itan, akara, asho fun fun, ori, oñi, atare, eja, epo, adafun; de todoeso 9 de cada cosa y de elaboración por medio de los cantos a egun y después de egun a osha.Al año, toda persona consagrada a osha tienen que hacer el ebo del año, con animales de

59.cuatropatas a sus oshas. La misa del año lleva los mismos ingredientes que la de los tres meses, además de

110

Page 111: Tratado de Ifa Introducao

agután a abo, y después se le da tambor a egun. El levantameinto del plato se le hace a la personaque haya puesto mesa, es decir, a los iworos que en vida hicieron dos o más consagraciones de oshao que hubiesen recibido pinardo. Al primero se le hace porque hizo santo a otra persona y elsegundo porque recibió los platos en su pinardo porque es símbolo de mayoría. Recuérdese que aningún africano que no tuviese más de 8 ahijados se le ha heco levantameinto de plato con elegdo,eja bo, abo a agutan.PARA HACER EL LEVANTAMIENTO DE PLATOPrimeramente hay que hacerle, en ese día, las honras al difunto en una iglesia, darle a comer en lacasa su abo o agutan y despue´s ponerle en un rincón de tod lo que se cocine ese día, y encenderle 9velas, ponerle flores, tabaco, su vaso de agua y tenerle todo preparado para el tambor a egun.Después de terminadas las honras de la iglesia, se le pone su desayuno. Se mata un cerdo y se haránlas demás comidas para el almuerzo. Hay que tener bastantes platos nuevos, un mantel largo, paradespués que se haya terminado de almorzar comenzar a tirar del mantel para que todos los paltos serompan.Aquí comienza el emyero, es decir, a llamar al muerto. Se comenzarán a cantar solamente suyeresde egun y el tambor comenzará a tocar. Hay que tener también 9 varas de cretonas, los santos quevinieran ese dáia serán solamanete para llorar, pues no pueden consultar a nadie. Los que participanen esto, en la víspera tienen que rogarse la cabeza.Se baila con una careta de eshi, se coge una batea grande y se llena de omi u omiero, se le metendentro, boca abajo, 9 o 12 platos, en la misma forma 9 o 12 igba chiquetas y cuando se está okua yllamando a oro, en ese moemnto que los ilú están tocando con sus suyeres, con dos palitos al mismocompás, se va tocando la igba que está dentro de la batea ycuando se termina la ceremonia, se vanrompiendo todos los palatos dentro de la batea y también las igbas y luego tod ese material y lodemás de egun se entierra.NOTA: al toro año de esta ceremonia, se hace arroz con eure dun dun y se le pone un poco

60.a egun ylos presentes unyen de lo mismo135

111

Page 112: Tratado de Ifa Introducao

SUYERE A EGUN:Al colgar la sábana en el levantamiento de los platos, se dice:ASHOLA MIKI EGUN IWORO: la sábana es la gloria del muerto santero.Para el levantamiento del plato: PERE MI LA WE MI AYABA DIDE IKU IKU UNO (rompe,levantemos que ya el muerto se va)9.29. PARA REFRESCAR OSHAse le da primero que todo obi a egun. Después se procede igual que el omiero, poniéndole al lado decada osha un plato con pedazos de obi, de acuerdo al número de la marca del santo, con sucorrepsondiente atare.SANTO PEDAZOSDE OBIATARE EPOELEGBA CABECERA 7 7 “ELEGBA 3 3 “OGUN CABECERA 7 7 “OGUN 3 3 “OSHOSI DE CABECERA 7 7 “OSHOSHI 3 3 “OBATALA MACHO 8 8 ORIOBATALA HEMBRA 8 8 “OYA 9 9 EPOOBA 8 8 “OSHUN 5 5 “YEMAYA 7 7 “BABALU AYE 7 7 “ORISHAOKO 7 7 “OLOKUN 8 8 “YEWA 9 9 “BROMU 8 8 “YEMBO 7 7 ORIODUDUWA 16 16 “INLE 7 7 EPODADA 6 6 “SHANGO 6 6 “IBELLIS 4 4 “AGAYU 9 9 “IROKO 10 10 ORIEntonces se le da a cada uno su animal correpondiente, echándole eyerbale al plato con el obi.Despue´s e le pregunta para donde quiere ir, incluyendo el plato.NOTAS SOBRE LOS ITUTO

61.136Se tienen preparado un omiero con: almao, algodón, verdolaga, eleo blanco, prodigiosa y albahaca

112

Page 113: Tratado de Ifa Introducao

morada. Se coge unpuñado de hojas de almo, se tiran para arrriba y fijarse como caen. Leer la parteboca arriba com el dilogun.Después se le pregunta en igual forma: IWO LOBE LENI (Ud. se va con su hijo). Si dece que si, serompe la sopera, los platos y el collar en el caño, las otas se botan al río. Los dilogunes en unabolsita con eku, eja, epo, ou, efun, que se va con el difunto. En la igba donde se echaron las hojasque significan el lavatorio, se echa el palo de la consagración, significa el fifi,eri, jabón y estropajo,significa el baño de osha, el almagre y los polvos de pintura representa el osun de su leri. El ori,epo, efun, eku, eja, el ashe de la leri, las cuentas de varios colores los oshas que le dieron.Hecho lo anterior, moybando se mata el jio jio, destruyendo la cabeza contra el suelo, se metedentro de la jicara. Este pollito s llma adie itana, el que abre el camino. Se le da para que el porteroORA ARERE de OLOFIN haga llegar este espíritu ante OLOFIN.Después, cada uno de los presentes menos la família de osha. Despedazn pajas secas de maíz y laechan dentro d la igba para cubrirlo todo muy bien. Todo se mete en un cartucho y se pone bajo elferetro, en la parte de la leri. Esto es los primero que debe salier al partir el entierro y se rompe latinaja. Si el fallecimeintoes del signo ofun, se le hace el ituto coneko. Los oshas ibeyis se retirancon obi, inle conel caracol de YEMAYA. Hay santo o deidad que nusnca se retira, como:ODUDUWA, YEWA, BROMU, BROSIA, OLOKN, AZOJUANO, ORISHAOKO, IROKO, INLE,NANA BURUKU, ABAÑI, etc.Estos se pasand e familia en familia. El osha se queda, se pasa por la ikoko del omiero y se enjuaga,después se pasa por agua fresca, después por omiero y los deja así hasta que lo vaya a refrescar.ITUTOEl awo que se sienta a hace el ituto de awo o de iyalosha para que no se quede metido dentro deegun y quede limpio de todo, se tienen agua de lluvia de mayo, en una palangana se coge capa deogueé que este un poco seca, se le da ina por una prte para que la suerte vaya cayendo en unapalangana y en la misma forma, juju de alakase y entonces se va sacando un poco de omi

62.de allí yse lava owo otun, owo osi y los brazos y luego elese otun y elese osi, sinq ue caiga otra vez omi

113

Page 114: Tratado de Ifa Introducao

dentro de la palangana. Si es posible, que el omi caiga en el caño después de usaa.NOTA: Cuando sale Egun de awo para ibosun oku, lleva este suyere.AYE ODUN OÑILE OSUN MOTELEAYE ODUN OÑILE OSUN MOTELEEste es un río que hay en Africa y sepra la tierra de los vivos y los muertos.9.30. ITUTO DE IWOROse coge igba, se le mete adento una hoja de ewe ikoko, osun, cinco efun, pintura azul, cisco decarbon, ila seco, guano bendito, itana, ewe odan seco del suelo y yarako.Se registra osha que unló y la ota van ile ibu, elegba, ogun, oshosi y oke van para la sábana. Serompen todos los platos y todos rompen iñale, todo se lava con ewe onifin (albahaca)137Suyere para enterrar a SHAKUANA para ItutuoSHAKUANA AGBE EDIOJU POPO NIGBOSan lázaro rinde tu cuerpo en el termino de tres días.BABALU AYE, cuando muere el iworo que lo tienen, entierran la cazuela para a los siete días desacarloy se le hace el ituto.Al cadáver del iworo hay que rasparle la cabeza para quietarle el osun y se lava con omiero hechode emi-ka (ceniza)El babalawo que toma parte en el ituto o en los ritos funerales, como levantameinto de platos,honras,etc, dirigiendo esta ceremonia, recebe el nombre de APONA.EGUN PEGBEDAEsta es una ceremonia que se hace a los siete años después del entierro. Los parientes de santo o Ifávisitan el cementerio y hacen ofrendas en la tumba de frutas y flores.Ellos le cantasn y le dan obi y después ellos regresan a su casa y toman, en honor del muerto.SHAWO EGUNRecibe este nombre la ceremonia de iniciación en los cultos de egun, que conocemos generalmentecomo jurarse en egun.CEREMONIA A LOS NUEVE DEIAS QUE SE LE HACE AL EGUN DEL FALLECIDOSe realiza porque según el recien nacido en Africa, a los nueve días se le hace la ceremonia deOloruko sami, o sea, el ponerle su nombre, pues es cuando se considera que eleda ha entrado en aray emi, es decir, los cuatro componenetes del alma humana, así a los nueve días de fallecido

63.seconsidera que el finado recibe su OLORUKE EGUN y se descomponen los cuaro elementos de sualma.

114

Page 115: Tratado de Ifa Introducao

9.31. REZO DE LOS MEJIS DE IFA PARA EGUNBABA EJIOGBEAIYE LOKU OMINIKU EGUN ATATAIAKU ENI OSHE PADA IKU AKDAYALOLA AGBOALALEKU OMO ABOKU, OMO BIDE, OMO ENI ASHITIBELE KAFILEKE SITOMOELOMIRAN ADIFAFUN DESHE PIPA OKE OKUATE, OBALETA TI ODI DUDU EGUNALAÑI LAÑI TI OMO PAULE LAYE IKU NIBU JEKUA BABA EGUN.BABA OYEKUN MEJI138ALEKUTA ADAGBA OYONO IKU DEGUALA DIWALA OYONO TLOKO MOLE ONI EGUNOKPA EJ NI OKPA AJA OKU NI AJA OGBONI MEGUN IKU BONLE EKU OKPA OBIDEKELE KELE EJA MOSHE DAYI. DAYI IKUYE NILU MO AIYE NDO.BABA IWORI MEJIIWORI OMOSO IKU ERI OFO OSHESHE OKU WALODE EDA FERE AUN LOD AIYETIMBELORUN TINSHE OMO IKU EWADO IKU KOMO OSHA OBA SHOFO EGUNGUNBABA ODI MEJIOKPA LERI OSPA LERI, OKPA AJOKO BILE KALE BABA IKU YEWE OLOFINBOGBADOMO ODE KOBU LEGBE NI ODO KIATE BOKU OLORDUMARE OTA ONIGBOKUMI EGUN.BABA IROSO MEJIOSINI LASHE ERIKU OFOROSILIO UNTENDE FISELE AUN TOYO IFA BEDE MOYIEGUNGUN ENI AGBA IBAE ITUTO LENU ASHE BABA EGUN AGBA OMA UMBELEWOEGUN OTUN, UMBELEWO EGUN OSI IDEDELE IKU BABA EGUNBABA OJUANI MEJIEGUN OWINO EGUN YOKO ESHU YINLO KPADA AOTOMO IWEI OKOLOGUO NIEGUNGUN KOMA YAMI, AIYE ONI KPAMI EGUN KOMI KPAMI IKU KOSI MAYEBIBABA OBARA MEJIAKO OMO ALOWO DUDU BETOKU BOLI SHALBA BOTOKO GBOGBO KOLE IKU YEWEABAJE LORUN ADIFAFUN LOKPOMU OLOKO AJALODE AJAMODE EGUN OTA OLUWOWOKUO IKU EGUN MIYE MAWA LODE

64.

BABA OKANA MEJIIKANA OYIYI AYA LODE EGUN AROGUYE GUYE BABA AWO EYEGUN OMI KARAN

115

Page 116: Tratado de Ifa Introducao

IWA OMOLORUN OMO IKU OLOIKU LODA UMBATI ORUBO BABA EGUNGUNGBOGBO MO IKU ALSHONABABA OGUNDA MEJIALGBASA AWO AJU OTI ITAKU KPOKORO AWO EFO ELODEO ADIFAFUN EGUN ISHEDLEWE ISHE NINKO NIKA ENETOKU GBOGBO EGUN TOLO AW, ELA FUN, ESHIEGUN.BABA OSA MEJIOYIYI NIMOYI NI MONU GUNUGU LORI, OGUN ODE NI MOYE NI MGBA. ORISAHEGUN AMAIYEGUN OBEDAKA LIWA IWI IKU TI UNLO, UMBO ILE AWO KOLEDLEAWO OMOLOKO, ELENO, LOSIDU NIGBE YAKO ELENU UNLO.139DUGBE ALETELO UMBE WOLE AWO KOLE DELE EGUN AWO DINGBE, ALABA DAYIEGUN AWO IGBANLA ABITA YAKATA TINSHOWO MOKUA OKU OLE MI OSHE GOGOEGUN, KOWA FOYI MOGBA OSHE GOGO EGUN KOWA FOJU DOTO AGBOTA EJE OSAIKU.BABA IKA MEJIIKU EGUN KATI KOKAMI EGUNGUN MOWA IKA ODUN KATIKE KAMI. ALAGBAALAGBA AFERE ARA ONU. JONKA AWO YIBA AGUNFAO EGUNGUN AIYE ILEBABA OTRUPON MEJIOKI LONA GANA MUYA BABA EGUNGUN ODUN ODODABA LODE IKOKO A LA UMBOAWA OMA LEWAYA IKU OTERI BASHO EGUN.BABA OTURA MEJIIBORETE EGUN MALE, ALUPARADA ALUKARADI EGUN ADA FUMBO IBU OMETITIMBELORUN ABONU ODIFA EGUN KOSHE OKO AGOGO MADFAN ILE EGUN IBUSUNOKU EGUN GBOGBO OTERI MALE.BABA IRETE MEJIIKO NILE FELU BANA IKUYE GBOGBO ESHU IGUIDI EGUN AJALORUM EMI IKUOKUAYA EGUN LELE BELELEE WOLU ADIFAFUN ALOGO EGUN DUDU AKUEDU IKU

65.BABA OSHE MEJIBABA EDA BISHE AIYE, BABA EDA BSHE IKU OKUN KEREKERE OMO EGUN TOREEGUN TORE EGUN TOMI PEWO LODO LADE TOBAKIKAN EGUN WASI AIYEBABA ORAGUN

116

Page 117: Tratado de Ifa Introducao

EGUN AFAFA ODO AIYE OMODE AIYE ONDO AMALA BEMALA AWO EGUN BOIKUAWO EDA EWE, TEDI MOLE AWON LELE AWO LINFOWO IKU KAKUNKUN DAGBAOMOTOKO ALAGBA LAGBA TIMBELORUN TIMBLODE AFO AWEMINO, ODO AIYE IFAONIMO OLEJAGBA EGBADO PITA MAJETA OPAWA EGUN IFA DOITA MAJETAKOPAWA IKU EGUN AWO.CEREMONIA DE PARGO A EGUNEsta ceremonia tienen su origen en el odun oyekun meji, donde según latradición conservada encuba, se dice que estando olofin a sahngo en odo auye vieron caer en pardo del cielo a shango se lepara comérselo, olofin le dijo eso es la representación de oro, el orisha iku, oba de la tierraayagba.Además sabe en la pon entrre la hija de orunmila y la ............. iku por el pargo en el mercado.Por esto, esta ceremonia es de mayor el ascendencia uq ela comida de la agutan a egun. Esto seaplica parte de oyekun meji en cualqueir odun que un osode lo coja egun para su comida. Además140141es imprescindible realizarlo en las honras fúnebres para el babalawo fallecido y si este era alawobare o aragba y mucho más cosas que desde la muerte de Eulogio Rodríguez Gaytan, Ifá akuabori,el 14-04-1943, ya no tenemos ningún araba consagrado.Hecha esta aclaración, procedemos a señalar los ingredientes y a describir la ceremonaia.INGREDIENTES:9.22. PARALDOLo primero que debo aclarar es el significado de esta palabra en yoruba.Esta Palabra se compone de los vocablosPA= matar ARA=cuerpo ALDO= detrás.Por lo que su significado es matar detrás del cuerpo.Esta obra se utiliza para quitar o alejarla muerte o un muerto determinado de detrñas de unapersona. Existen muy variadas formas de realizar esta obra. Escogeremos una de las formas másutilizadas, que es llamda paraldo por el odu otura niko.

66.PARALDO DE NORMAL OTURA NIKOIngredientes: ave escogida, tiras de colores rojo, blanco y negro, cascarilla, aguardiente, vela, pañoblanco 35 x 35 cm al rojo y 30 x 30 cm el negro: jutia y pescado ahumados, miel de abejas, las

117

Page 118: Tratado de Ifa Introducao

hierbas serán: espanta meurto, albahaca morada, mar pacífico, algarrobo.Procedimiento:1. se hará un omiero con las hierbas antes mencionadas: mar pacifico, albahaca morada, algarroboy espanta muerto.2. Se hará una trensa con la tira roja-blanca-negra, la cual se amarrará con las hierbas a la pataizquierda del ave.3. Hacer círculos con cascarilla. Se hara un círculo del tamaño necesario para que se ponga a lapersoan y en el centro de este se hará otro donde se pondrá el odu de odi fun.4. Se tomará la tela blanca, encima se pondrá la tela, encima de la roja la negra. En esta última sepintará con cascarilla el odu otur aniko y en el centro de este el oku a través del cual se indico elparaíso.Diagrama.ela blancaela rojaTela negraOdu OTURA NIKOsalidorT+ TIXXIIXX0IXXIIXXIOdu1425. se pone a la persona dentro del círculo, en el lugar indicado, de espalda al Odu marcado. Seprende la vela, se le dará el ave para qu ela aguante,tocándose la fretne con el. Suyere de vela aegun.6. Se MO-JUBA (ver capítulo 1.1)7. OSHE BILE A EGUN (Ver Capítulo 9.15) y se le da coco al paraldo.8. Se el echará aguardiente en todo el cuerpo.9. Se le pondrá el ave en la nuca (IPAKO) de la persoan y se reza OTURA NIKO y los 16 okumeji. Al terminar cada rezo, va el siguiente suyere: EGUN YILO, EGUN YILO.

67.10. Se leimpia la persona con el siguiente suyere (se repite las veces que sea necesario)SUYERE:ONILE ONILE, IKU PARALDO ALADOONILE ONILE, IKU PARALDO ALADOONILE ONILE, IKU PARALDO ALADO

118

Page 119: Tratado de Ifa Introducao

ONILE ONILE, IKU PARALDO ALADO11. se matará el pollo con un golpe sobre la atena donde está pintado el odu odi fumbo y,simultáneamente, se reza ese odu. . y se partirá la veal.12. Se le pregunta otan con el coco y se le harán todas las preguntas al respecto.13. Se le echará aguardiente en la nuca a la persona y se le ordenará que salte del círculo sin miraratrás y con el pie izquierdo.14. Se cogera el ave, la vela y los cocos, y se envuelve en las terlas y se manda al destinopreguntando.15. Se mandará a la persona que se bañe con el omiro preparado.REZO OTURA NIKOOTURA ONIKO ONIKO LO GBAABE SI AIYE AWO KE TASEHEAFEFE LORUN ADIFAFUN ORISHAOKONAWE YE SHANGO LESE EGUN, OLOFIN, ORUNMILAREZO ODI FUMBOODI FUMBO DADE IFUN KARA KODADE IFUN KARA WE ADIFAFUN TABAOVela+0 II 00 0I IPersonaXCAPITULO XSACRIFICIO A ORUNMILA10.1. CABRA E GALINHA PRETAS PARA ORUNMILA. Aqui vamos falar do grande sacrifício de Ifa, que é a matança de cabra e Galina negras para Orunmila. 143Este sacrificio se realiza geralmente na cerimônia de iniciação de Ifa, e quando Orunmila pede ao Babalawo ou aos filhos de Ifa que desejem agradecer algum bem.recebido de Ifa. eIngredientes: um cabrito pequeno, uma cabra negra, um galo, uma pomba, velas, mel, aguardente, cáscara, obis, peixe defumado, jutia defumada, pimenta.

68.O primeiro passo é falar a Egun e dar água fresca. Depois se da obi e água fresca aos guerreiros, dizendo o que se pretende fazer, incluindo Osun. Do mesmo modo se dá obi obi e água fresca para Orunmila ( ver 39). Terminada esta primeira parte coloca-se Orunmila sobre o opon Ifa, se dá o cabrito e o galo a Eshu, e as pombas aos guerreitos e a Osun. Em seguida leva-se a cabra de Orunmila para dentro do quarto ou para o igbodun, puxada pela corda pelo oficiante, e deixando todos os awos tocarem a cabra com a testa e canta-se: PAIRO PAIRO IKU OFO ORI OLOBUYEMA

119

Page 120: Tratado de Ifa Introducao

Se refere a Oyeku Odi, Em frente a Orunmila dá-se a cabra e canta-se: OBA: YANKIYAN YANKIYAN IKU OLORUNCORO:BARA YANKIYAN YANKIYAN OLORUNBARA YANKIYANOBA: YA WESE IKU OLORUNCORO:BARA YA WESE YA WESE OLORUNBARA YA WESEOBA: OGUN SHORO SHOROCORO: EYE BALE KARONOTA: o awo que está dando a cabra, mastiga um pedaço de obi e pimenta da costa e sopra na cabra e introduz um pedaço de obi em sua boca ( da cabra ) e amarrará a boca da mesma. Faz-se a matança cantando: OBA: ORUNMILA DEKUNCORO: ERAN EKUN NJEOBA: EJE SI MOYURECORO: EBI AMA EJE SI MOYURE EBI AMAOBA: EJE LORO EJE LORO144CORO: EJE EJE LORO EJEOBA: IRUNMOLE EJE IRUNMOLE EJECORO:EJE IRUNMOLE EJEOBA: YENYERE MAYA, YENYERE MAYA ODU FOMIWOMUSHASHA MOKERE YENYERE MAYA ODU FOMIWOCORO: IDEMSe Sigue cantando:Después de haber echado la snagre de al chiva, se le desprende la cabeza con el siguiente suyere:OBA: O GERE NIRE OCORO: LERI AGO GE, O GEGE NI REIOLERI AGO GEOBA: O MA OBE LERI OCORO: A KURA KUTAN, OMA OBE LERI OA KURA KUTANEsta cantiga se realiza com a lâmina da faca invertida e a seguir vira-se a lâmina na direção do pescoço da cabra e degola-se a mesma. Após a degola, se coloca água sobre Orunmila e no corpo da cabra, cantando:

69.OBA: IRO KO IKO OWOCORO: IRO ERO KO ISO EROOBA: ERO ERO KO ISO EROKO MACORO: IRO ERO KO ISO EROTerminada esta parte damos as galinhas negras a Orunmila, rezando: reza:KETO LOTUMI MAYELE EYE KIMIFA NI FIKURA EYE ELEDI RONLE EYE ILE ELEDI

120

Page 121: Tratado de Ifa Introducao

RONTE OYEYE BABA DUDUN ERAN DUDUCom esta reza se dá uma pancada com irofá na cabeça da galinha e se arranca a cabeça dela e se dá o ejé a Orunmila com o seguinte canto: OBA: ORUNMILA NI JECORO: EJE ORUNMILA NI JE EJEOBA: ADIE DUDUCORO: INA TUTO IFA GBAOBA: IFA NI SI FIKU LAIFA NI SI FIKU LACORO: EJE IFA NI SI FIKU LA EJE145Depois segue-se cantando como em 2. quando terminar de dar o ejé se coloca o pescoço da galinha num prato com água e canta-se como 3 anterior. Imediatamente se dá mel de abelha a Orunmila com o canto: 1- OÑIO O ESE MBOORI AWO KI KSO FO AWOOÑIO O ESE MBOORI AWO KI KSO FO AWOCORO: OSHE MI NIEOSHE MI NIE2- MBO TOWO MBO LOWOORI AWO MSO FO AWOMBO TOWO MBO LOWOORI AWO MSO FO AWOCORO: OSHE MI NIEOSHE MI NIEEnquanto se entoa este canto não se coloca mel de abelhas, que Será colocado com o seguinte canto: OBA. BARA I LA WE OYIN, HOBARA I LA WE OÑI OODU MAMA LA WE OÑI OBARA I LA WE OÑI OCORO: IDEMDepois se reza ogbe irósun da seguinte forma: OBA: OGBE IROSUN NTE ATIDE KUN ATIDE JAORUNMILA HURUN HURUN MOLE KUINCORO: HURUN MOLE RUIN HUERUNSe vão arrancando as penas e colocando sobre Orunmilá, cantando:

70.OBA:BOBO BO MICORO:ERA BOBO BO MI EJESe limpam as mãos sobre Orunmila cantando: MONI OSHA SEREBO, MONI OSHA SEREBOMONI OLOFUN, MONI OSHA SEREBOLogo a seguir reza-se otura she BABA JE GBE IDAKIDA KIRUNFIRUN ISHEKISHE ADIFAFUN OLOFIN

121

Page 122: Tratado de Ifa Introducao

146Depois se asperge água sobre todo o sacrifício cantando a cantiga de obará gbe. OBARA OGBE IFA TIMODASHEOBARA OGBE IFA TIMODASHEOBARA OGBE IFA TIMODASHEESHU BARAKO10.2. PARGO PARA ORUNMILAA orunmila se da sangue de pargo ( peixe ), nos odus: ejiogbe, ogbe ate, oyeku bika, oshe logbe,oshe lezo.Alem disso, cada vez que Orunmila é marcado num osogbo ou ibi ( como, por exemplo um okanran que só trás maus presságios), se dá ejé de pargo a Orunmila, como recordação do tesouro que o pargo trouxe para Orunmila, no seu ventre ao engolir a coroa do rei, que por soberba, a lançou ao mar para que quando morresse ninguém mais a usasse. O rei de Arifá não tinha coroa, a Orunmila lhe apareceu ejiogbe como osogbo e foi dito a ele que fizesse ebori de pargo, e ao abrir o pargo encontrou a coroa do rei e foi coroado oba adifá.2. Em Oyeku bika, porque quando o filho de Orunmila perdeu a calota craneana, neste odu, devido a correnteza do rio Orunmila acreditou na força do Orí e lhe consagrou um pargo. 3. Em ogbe ate, porque foi onde Orunmila comeu pargo em desagravo da maldade humana. 4. Em oshe nilogbe, porque o pargo foi quem troxe a felicidade para a terra de Agbado com a permissão de Olofin. 5. Em oshe lezo, porque foi pargo que venceu o espírito do fogo que estava acabando com Orunmila e todos os Orisbas orunmolé. Esta cerimônia, como a cerimônia de Egun é de grande poder e deve ser feita com consciência. Ingredientes:Dois pargos grandes, duas galinhas pretas, pintura ritual, dezesseis folhas da fortuna, dendê , mel de abelhas, dezesseis adimus variados ( comidas de Orishas ) em dezesseis pratos, dezesseis velas, obis, mantega de cacau, um galo colorido para Eshu, um pombo para Ogun, Oshosi e Osun. Procedimento:No chão sobre a areia fina se marca os 16 mejis de Ifa e oshe tura. Em cima se põe o opon Ifa, se coloca ao invés de yerosun, areia. Então se divide em dois, com os ramos de acácia ao meio, escrevendo-se à direita os oito primeiros mejis, de Ifa e a esquerda os oito restantes. Fora do opon e adiante dele, de faz um círculo de dendê, mel de abelha, cáscara, e a pintura dos seguintes odus: OGBE IROSUN, IROSUN UMBO, OGBE SHE, OSHE NILOGBE, OGBE ATE, ODI

71.BARA, ODI KA, IROSO ATE, IWORI BARA, OKARAN YEKU, OKANRAN SA, OSA BARA,OGUNDA FUN, IRETE YERO.Se cobrem com areia e se escrevem os mejis por cima da areia. Sobre o tabuleiro se colocam as nozes de ifa (nozes cola) como de costume. Ao redor se põem os adimus cantando-se: GBOGBO GUANISHEGBOGBO GUANISHE147

122

Page 123: Tratado de Ifa Introducao

ADIMU ORUNMILA IFAGBOGBO GUANISHESe acendem 16 velas, uma ao lado de cada adimu, cantando: EMI TEMBELE EKUNEMI TEMBELE EKUNBABA (ODU) IFA ABEOTITIEMI TEMBELE EKUNCantando um meji por cada vela acendida. O awo oficiante dá mojubare e reza oshe bile e depois reza: 0RUNMILA AWA IFA OMA YERO GBOGBO AWO LESE OLORDUMARE OBAYE LORUNAUADA IFA IBA OLUO IBA OYUBONA KAN IBA BABA IBA YEYE MODARE AWA FUMIEJA-BO ORUNMILA ODARA NI ODARA ASHE OLORDUMARE.Um dos pargos é apresentado a Orunmila pelo oficiante, e por cinco filhas de Oshun, pedindo tudo o que desejar. Se retiram as filhas de oshun e o awo tira as escamas da cabeça do pargo cantando: OBA: YANKIYAN YANKIYAN IKU OLORUNCORO: BARA YANKIKAN YANKIKAN OLORUNOBA: YA WESE IKU OLORUNCORO: BARA YA WESE YA WESE OLORUNBARA YA WESESe abre o pargo ( ejá-bo ) tirando-lhe o sangue apertando as guelras, saindo sangue pela boca do peixe, cantando: EJA NIRE MINERE, EJA NIRE MINEREEJA IREMAWA, EJA NIRE MINEREIsto é, quando se coloca o sangue sobre Orunmila e em volta no círculo de areia se canta: FOLORI EJE FOLOR EJEEJE LONA FOLORI EJEEJE NI LORUN IFA IFA LODEMAWA MINERE EJE NIRE MINERECom o outro pargo de procede de maneira semelhante na sopera de Orunmila. Depois se tampa a sopeira com 16 folhas de fortuna, ou de sempre-viva, e se da ejé das duas galinhas pretas de acordo com o ritual normal. Coloca-se epô, escamas do pargo por cima se colocam as penas das galihas rezando-se

72.ogbe irósun. Depois se colocam os 16 adimus, cobertos com a areia. Se rezam os 16 mejis com suas rezas e se faz oro de Orunmilá. A cabeça dos pargos, o awo as cozinha com o mesmo tempero que cozinha as galinhas os axés são fritos com mantega de cacau, as cabeças dos pargos são fritos também desta forma e colocados para Orunmila. 148as galinhas são colocadas sobre os 16 adimus cobertos por areia. Os corpos dos pargos, se mandam crus para o rio, em seguida e com 3 dias se faz ebo e as galinhas são enterradas em uma mata e se reza.

123

Page 124: Tratado de Ifa Introducao

10.3. ANGOLA (ETU) PARA ORUNMILA regido pelo odu okaran ka é um trabalha muito perigoso. Ingredientes:Uma galinha d’angola, dois galhos de acácia consagrados, 2 galinhas pretas, 16 adimu, cáscara, velas, obis, 1 galo, muita manteiga de cacau, ervas de ifa, fortuna e brilhantina. Procedimento:No chão se pinta os signos com os seguintes odus: + +I I I II 0 + + + I II I I I 0 0 I I 0 II I 0 0 I 0 0 0 0 II I I 0 I I0 I 0 I I 0+ +0 0 0 0I I 0 0I 0 0 00 I 0 0estes signos depois se cobrem com areia, e encima vai o opon Ifa. Dividido por dois galhos de acácia e sobre os galhos se põe Orunmila dentro de uma tigela coberto de folhas da fortuna. Sobre esta tigela se póe uma outra na qual se pinta oshe tura, oturupon ka, otura she, okanran as; dentro desta se põe um kolo y 4pimientas de yamao,cobrindo-se com erva brilhantina. Se le da Obi Uto a eshu (elegba) y después a orunmila. Se dá o galo a Eshu, e depois se mata a d’angola. O ejé vai para a tigela deixando cair uma gora dentro de Orunmila e

73.

cantando: ETU ASHA ILE FUN LORISHAORUNMILA TIKA IKU AGBALACom este canto se dá ejé à tigela e é quando se deixa cair uma gota para Orunmila. Cantando: AWO ONIFA OPA ETU BALERI ORUNMILABAWONISHE IFA ODONA149depois se procede da mesma maneira que quando se dá o pargo. 10.4. AGBANI (VEADO) PARA ORUNMILA

124

Page 125: Tratado de Ifa Introducao

Esta cerimônia é própria de irete meji , embora possa dá-lo em a Orunmila em qualquer odu que o peça, para resolver uma situação. O veado se dá a Orunmila para evitar epidemias e coisas ruins. Tem que se realizar escrupulosamente o ritual, pois é muito rigoroso. Ingredientes: 1 agbani /veado), 1 cabrito, 1 carneiro, 2 d’angolas, 2 galinhas pretas, 4 galos, 8 pombos brancos, aguardente, jutia, e peixe defumado, epô, manteiga de cacau, milho assado, velas, carne de vaca, 16 adimu distintos, folhas de fortuna. Cerimonia:Orunmila é colocado em uma tigela e coberto. No chão se risca os seguintes odus: oshe tura, os 16 mejis e otura she; em cima se coloca areia até cobrir. Obre a areia se põe o opon Ifa onde se pintam os 16 mejis, os 8 primeiros à direita e os 8 restantes a esqueda, separados por galhos de acácia consagrados. Em cima se põe a tigela com Orunmila detro. Em frente a Orunmila se pinta os seguintes odus: ogunda fun, oyekumeji, otura niko, oshe paure, irete untendi, ogbe weñe, osla fobey, owonrin irete, ogbe she, otura rete,ogbe yono, ika meji, baba ejigobe, osa rete, owonrin ika. Esta marcação se cobre com areia e sobre ela vai uma tigela com 16 pedacinhos de carne de res e ekó (acaçá). Se cococa Sango do lado esquerdo de Orunmila e Esu a direita. Se diz a egun o que se vai fazer e se dá oi e água fresca. E se dá o animal segundo o egun que rege o awo; galinha ou galo.se dá obi e água fresca a Eshu e a Sango. Depois se dá obi e água fresca a Orunmila. Terminada esta etapa, se tem preparado o omiero de Orunmila com 16 ervas, se banha com ele o veado, com as seguinte cantiga: LOBA OWO OKU KOWE OSEORO EGAN ORO TEKOWE KORIKOAYASU ONI SUR U ERANKO ABI OWOELESE BI ORISHA.Tradução: Cofre de dinheirom quando vai morrer não se lava com sabão, espírito da floresta que que não usa esponja, para banhar-se, só usa as coisas e omieró de Ifa, animal paciente, que tem dinheiro em suas patas, como um Orisha. Depois se enchuga com mariwo e uma pena de papagaio cantando para o mariwo.MARIWO MOSODE, MARIWO MOSODEBABA AKIKU MARIWO MOSODEIKU UNLO, ARUN UNLO, EYO UNO, ETC.A seguir dá-se o cabrito a Eshu com o galo como se faz sempre. Terminada esta parte,se dão o carneiro, os galos e a d’angola para Shango. O corpo do carneiro vai para um buraco, junto com ele vão o etu e os galos.

74.

Depois amarra-se o veado e a apetibi vai acariciando-no com com o iroke, e o leva para frente de Orunmila. Ela pára diante de Orunmila e se rezam os 16 mejis, e depois a seguinte reza. 150AGBANI LORUN OBEJE LEKENYE IFAODUNYE IFA ODUNTA IFA ODU MURELE ODU MURELE ODU MUERELE ANA LOSHANAOLUWO EPETU MODU OGBEYU BERE

125

Page 126: Tratado de Ifa Introducao

AGBANI ORIJU KEKETradução: O veado é bom para se comer e para se ver, Ele é delicado ao entrar em casa e é uma oferenda delicada Ao nosso Ifá a nuestro ifá, lo come odu por oku su centenila del monte, Então se sacrifica o veado. Dando-se a primeira gota de ejé para a areia e a última gota para Orunmila, cantando-se: AGBANI MITE AGBANI OJOTIAGBANI GBOGBO OJO IKURE AIYEDepois se desprende a cabeça com o canto ritual 1. OBOYE NI OBALUMO LERI AGBANI2. ABESHERERE ABESHEREREO KAWA ALODOOLOFIN FIEDINU AWO LOREREA seguir tira-se imediatamente o coração do animal, enganchando-se o coração com o irofá, se beija e se coloca manteiga de cacau e se envolve numa folha de saião e se reza irete meji. Depois se põe dentro de Orunmila cantando: OKAN AGBANI TINSHOWO ORUNMILAAPE ETOKAWA SI OLORUNADURA OTO KOWA AWO BABA ARIKUTradução:Coração de veado, fortaleza do babalawo Traga-lhe muita saúde Depois se dão as duas galinhas pretas. Terminada esta parte do ritual, o corpo do veado é retirado cantando-se: 1. ODELU KURA KURU ODELU KURA KURUENILA ORO DE AWO ODI LUKURU KURU2. ARA AGBANI BOI KUYADE LOWOYODE LOWOYODE3. OWO ILE KOWA ILE CORO: OMA IRE KOMA ILE4. ODIDE ARA AGBANI WAN TOLOKUN KUWAILE BEKUMBA KUE ERACOO corpo do veado vai para o buraco, junto com o carneiro e a d’angola e se sacrificam duas pombas brancas, cantando:

75.BERE LELE IKU, IKU LAYEREAWA OKU AGBANI BAYENI SHANGOOMO YALAR WAYERE OWUO MASOKU151YELE EYELE OWUO MASOKU YELEDepois se tampa o buraco, cantando: BI OBU BAKU LEYE ELEBI OBU BAKU LEYE ELEBI OBU BAKU LEYE ELEEntão se dança e se oferece a cabeça do veado a Orunmila cantando:

126

Page 127: Tratado de Ifa Introducao

GBOGBO ATOWOMI OTO WOMI ATOWORE AKUARIMAORI ODI LERI AGBANI ODORI OYURIADEDERE MONI ADEDERE MONIEEN ENU LEMIO TENTE EFUN EMI LEMIOTENTE EFUN OBA FOBAO, TENTE EFUN OBA FOBAOORENTE EFUN OBA FOBAO Depois se põe Orunmila em cima e se acendem 16 velas a Orunmila. No dia seguinte, coloca-se a cabeça, as patas e as tripas das galinhas, assados; são colocados sobre Orunmila e as galinhas assadas são colocadas sobre a areia. Se colocam 16 adimu para Orunmila. a Eshu se dão as partes dos seus animais e a Sango as dos galos. No terceiro dia se recolhe tudo se faz ebó e depois reza. NOTA: a cabeça do veado já seca, no osso, se enfeita com mariwo e com uma pena de papagaio se entrega a órunmila para sempre. 10.5. CABRITO (OWUNKO) A ORUNMILAÉ o odu odi owonrin e se faz para ganhar uma guerra. Ingredientes:Um cabrito preto, 4 galos, 2 galinhas pretas, 16 adimu de Orunmila,epô, pimentas, obi, jutia e peixe defumado, manteiga de cacau, 3 inhames cará, velas, e milho tostado. Procedimento:O chão é pintado com os seguintes odus: OSHE TURA, OGUNDA YEKU, ODI OWONRIN E OTURASHE. Se deixa um bom espaço separando e se pinta : OYEKU MEJI, OGUNDA FUN, OTURA ANIKO E ORAGUN.Se cobre com areia. Se coloca o opon Ifa no centro dos odus, que foram pintados ( marcados) e se marcam os 16 mejis nele, como se fosse dar pargo, se cobre com areia e se põem 2 galhos de acácia consagrados e em duas tigelas se põem Orunmila coberto com fortuna e orquídeas. Depois, a seguir: Se evoca egun com obi e água fresca, dizendo-se o que será feito. Chamam-se os guerreiros e dizer o que será feito ,com obi e água fresca. Evocar Sango , com obi e água fresca e dizer o que será feito e por último Orunmila. O awo leva sobre a cabeça um cesto com três inhames e com as galinhas e nos braços carrega o cabrito que vai envolto com morim branco, no pecoço um colar de mariwo e 101 guizos. Se dirige a um aposento onde a apetevi recolhe os inhames e as galinhas e os põem diante de Orunmila cantando. O cabrito terá em sua boca uma folha de cajá. Cantiga: 152

76.

ELAGBEWO ORUNMILA UNYENOWUNKO ELAGBEWOJá tendo dado os galos para ESHU, OGUN, OSHOSI E SHANGO.O cabrito se dá a Orunmila e é sacrficado com os cantos normais de matança. O primeiro ejé vai para as duas tijelas, com sal, 16 pimentas da costa e dendê; a última gota de ejé sobre Orunmila, alem dos cantos normais se canta: CANTO: ELA MI IFA GBAE NAGBE LONIO corpo do cabrito é retirado do aposento no qual foi sacrificado. O awo dança para Orunmila com a cabeça do cabrito presa entre os dentes. Depois tira do quarto e segue dançando. O awo corta um pedaço de peito e cozinha bem, depois de lavado com omieró.

127

Page 128: Tratado de Ifa Introducao

Este peito só quem come são os awos. A petebi come os rins, a madrinha come costela. O restante do cabrito se cozinha com molho e todos comem. As sobras do que comem os awos se coloca na tigela grande, cheia de acaçá e dendê e na manhã seguinte, antes da reza e depois do nangareo, a cabeça, o rabo e o pescoço são cozidos junto com os três inhames e se come depois da reza. As cascas dos inhames, unidas por uma fita branca são colocadas em uma tigela com água, se põe na porta de casa e ao terminar a reza se leva para floresta. O canto para enterrar o cabrito é dahomeano:1. IFA ORUNMILA ATOBOBI IMOSHE AKIKPO ENIA, EMI IE DE WAYI.2. ELA LE AKUA A POBE OFIE MENA ANI MAYEKEKU MAJE KOLE XEE NGBO ERANBEÑE DO GBETE GBE.3. LAE NOGBO KARNO BONE Y HE ME ENA KU ETE LESE MIYO TIWE.4. XEE NO GBE KARNO BANO DO GBETO GBE BENENNAKE MEE NA JE ETELE MI YOLIWE.5. YO ME NI MA NUDUDU IFA YEWA YINU IFA EDO ASHENI IFA.

Em Yoruba:IFA ORUNMILA ATEGBINI IMOSHE, AROKU ENIA, EMI LODE WAYI, IKU UNLO, ARUNUNLO, EYO UNLO, ETC. EIYE ORUN UNSORO EMI MOPOE, KORO MI FUYE ERUUNSORO ENI MOPOE KERO NI FUYE ORUN IMOLE ORUBO, EMI LOKUA MOPOE, WONSHE BI IFA WNSHE ENYE IFA, MOKE ASHI LOKUA, OWUNKO WEN ASHE LOPUAOWUNKO WEN ASHE LOKUA AWUNKO, WON AHE NI IFA IBORU, IBOYA, IBOSHESHE.10.6. EJA-ORO (TRAÍRA) PARA ORUNMILA153Este é o odu oshe paure.Cerimonia muito delicada. Ingredientes:Duas traíras , 2 galinhas pretas, 2 galos, 16 adimu de Orunmila, 16 velas, dendê, muito mel de abelha, obi gbogbo tenuye, cocos.

77.

Procedimento:Cerimônia realiza numa mata de sombreiros ( paraíso ). No chão se marca os 16 mejis, como para dar o pargo. A única variante com relação ao pargo é que se marca oshe parue no centro do opon. Este é coberto com areia e se coloca por cima as duas acácias e se põem as duas tigelas com Orunmila e se cobre com fortuna. Se dá obi e água fresca a Egun, depois a Exu, depois Orunmila e se reza: OLOFIN GIJE ELADIPO EJA-ORO ORUNMILA FOMINI ERAJE EJA-ORO OLOJEUN EJO

128

Page 129: Tratado de Ifa Introducao

UNLO AJOGUN UNLO, ARUN UNLO, OFO UNLO, ETC. ORUNMILA AWAJE AJEMONUMIMOJAGO SHEBONLA ISALAYE ORIRUBO ATETE TERU.Dá-se, então as duas traíras para Orunmila, do mesmo modo que deu pargo, mas com as seguintes rezas: ORUNMILA EJA-ORO NIFA FIMANJE ORO, FIMANJE OSAN, FIMANJE ALE, FIMANJEORUN ARIKUBABWADas traíras, se separam as cabeças e coloca-se nos pratos. Em cada prato se escrevem os 16 mejis e coloca-se se um a cada lada lado de Orunmila, depois se dá as dua galinhas pretas, com ritual normal e se coloca bastante mel de abelha. Os corpos das traíras vão com água fresca para beira do rio. Se rodeia Orunmila com os 16 adimu. No terceiro dia se faz ebó com todos os ingredientes e depois se reza.10.7. ABO (CARNEIRO) PARA ORUNMILA Este é de ogunda biode. É para vencer uma guerra. es del odu ogunda biode.Ingredientes: 1 carneiro carmelita (bege), 1 cabrito, 2 galinhas pretas, 5 galos, obi e velas agbgbo tenuye, coco, velas.Procedimento:No chão se marcam os deguintes odus: oyeku meji, ogunda fun, otura niko, oragun, ogunda biode.Cobre se com areia fina, ao lado coloca-se o opon Ifa, no qual se pintam os 16 mejis,de eji ogbe á okanran a direita e de ogunda a oragún a esquerda. Se como com enxofre e se põem as astes de acácia consagradas. Ao lado, se marca no chão a firma do Orisha Ogge,onde vão se colocar as coisas de Sango e dentro deste os odus: OSHE TURA, OGUNDABIODE Y OTURA NIKO.154Orunmila tem que entrar no quarto dentro da batea de Sango e depois se põe sobre o tabuleiro e Sango ao lado direito tiene que entrar al cuarto dentro de la batea de shango y después se pone sobre el tablero,y shango al lado derecho cobre su osun, ogun se pone a la izueirda, sobre su propio osun pintado enel piso. Eshu se pone dentro del igbodun o cuarto.Se le da obi omi tut a eshu, ogun y shango, y al finalSe le da obi omi uto a orunmila, rezándole después de oshe tura

78.Esta reza:BABA OLOFIN ODURE AWO ORUNMILA OGUNDA BIODEAGUARIZA EMO KONIKO MILOYO OLUKOSO ATI OGUNKOFIDAN IDEDAN ENIKAN OPA ABO DUDU, OBA GBOGBOARUN UNYEN OGUNDA BIODE ATI GBOGBO AWODepois se rezam os 16 mejis e ogunda biode. O cabrito e o galo vão para ExuDespués se rezan los 16 mejis y ogunda biode.Se le da el chivo y el gallo a eshu, Orunmila é coberto com folhas de figueira, mate da costa e fortuna. O carneiro é enfeitado com mariwo e é levado ao quarto com uma corrente ou ileké branco no pescoço, e se coloca em frente a Orunmila, com quem se fala e, então, se

129

Page 130: Tratado de Ifa Introducao

sacrifica o carneiro, dando o primeiro ejé a areia e depois a Ogun e Sango e as últimas gotas a Orunmila, cantando: ORUNMILA EKUN PA ABO JU EJEWECrava-se um chifre na cabeça do carneiro e se faz oro a Orunmila.La cabeza del carnero se le clava un oguee y se pone sobre el tablero. Y se le hace oro a orunmila.O corpo do carneiro se enche com toda a comida. Se dão dois galos a Xangô, e dois a Ogun, e as duas galinhas pretas a Orunmila. No terceiro dia se levanta tudo, se faz ebó e depois reza-se ( faz se o itã ). Com o enxofre do tabuleiro se marca o Odu ogunda biode na porta da casa, se cobre este signo com o enxofre se acende uma vela rezando para o Odu para que a fumaça leve para longe todos os inimigos. O ebó vai para onde indicar o jogo. 10.8. AWASA (JUTIA) PARA ORUNMILAEste é o odu ogbe tuanilara A jutia se amarra no quintal ( terreiro), se põe perto de Orunmila, junto com os guerreiros, Ingredientes: 1 jutia, 2 galos, 2 galinhas pretas, 16 adimu, mel de abelhas, epô, efun , hutia e peixe defumado, 4 obis e 16 velas. Procedimento:Se risca o chão com os 16 mejis e se coloca Eshu, Ogun e Oshose. Ao lado deles, se risca um círculo com efun e dentro se pinta : OSHE TURA, OGBE TUA,OKANA SA, OTURA SHE. Se cobre com areia fina e se põe em cima o opon Ifa com os 16 mejis riscados, cobre se este também com areia fina e põe-se os dois galhos de acácia consagrados e em cima se põe Orunmila, em uma tigela que se cobre com erva de Santa Luzia. Se acendem 16 velas, se dá mojuba, como se faz sempre, joga-se obi para saber se foi tudo aceito depois, reza:155OLOKUN FUMILA YAMODURE YEYE MI OLOKUNBABA OLORUN ATETE AWASA OLOWOAYUMUNI NIER ABU FENI YAWAO FEFEYEKUTE OKUN IKU.Pega-se a jutia que está dentro de um saco e foi lavada com omieró, pegam-se dois obis, sendo um pintado com oyeku meji y oragun y el otro ogunda fun y otura niko.Se bate com ele na cabeça da hutia dizendo: ORITIKUNLO: Y SE CANTA ESHU BARAKO.Depois um segundo golpe: MADEO; Y SE CANTA ELEGBA EE

79.

Depois um terceiro golpe dizendo: APON JURU; Y E CANTA ELEGBA NI TOLA ROMESEKUEntão se degola a jutia cantando: EKUTE PAWANKO OLUWO KOMBA IRESe dá sangue aos guerreiros e as últimas gotas a Orunmila. Depois se dá os galos aos guerreiros e as galinhas a Orunmila. 10.9. EJA-EJO (ENGUIA) A ORUNMILAEste ebó é de baba odun ejiogbe.Ingredientes:

130

Page 131: Tratado de Ifa Introducao

Uma enguia, 2 galinhas pretas, areia de rio e do mar, pimenta da guiné, pedaços de carne de boi, eko, mel de abelhas, mantega de cacau, efun, aguardente, ervas: fortuna, folha de caruru de porco, obi, velas, jutia, e pescado defumado. SARA EKO, Procedimento:Pega-se a areia do mar e peneira-se, se acresceta hutia e pescado defumados, a cabeça deste último triturada; coloca-se sumo de folhas, reza-se aos 16 mejis, e coloca-se 16 pedacinhos de carne de vaca, 2 pimentas da guiné socadas. Se coloca no opon Ifá e marca-se no centro ejiogbe. Coloca-se uma mão de ikin a cada lado. Se faz um omieró com água do rio onde se coloca a enguia viva; antes de sacrificar a enguia se toca com ela em todos os presentes e se canta: SARAYEYE EYIN LOWASARAYEYE EJA-EJO MARIOSARAYEY IKU MAREO, se mencionam todos os osobos.Depois se diz: IKAN BORUKU UNBATI OSODE156UNLO SARAYEYE EJE-EJO MAREOUNLO SARAYEYE EJE-EJO MAREOUNLO SARAYEYE EJE-EJO MAREOSe dá obi e água fresca a Orunmila, e os awos formam uma roda em frente a Orunmila e apresentam a enguia a Olorum e cantam: EJA-EJO KONOWAYE IKU EJA-EJO KONOWAYEIKU OBALAYEO NIKUWA ORO OLORUN ORUNMILA ISOTAIKU UNLO, IKU UNLO, IKU UNLO.

80.Reza para Orunmila.Então se dá o sangue da enguia para Orunmila. Antes, pega-se uma tigela com sara eko ( acaçá, açúcar branco, mel de abelha, manteiga de cacau, cascarilla ( cascas de ovos moídas até virar uma pasta), aguardente, fortuna e caruru de porco. Isto se coloca em cima de Orunmila. Quando se está dando o ejé se canta:

81.ADELE YEKUN ERANDE KOUN YEUNDepois de dam as duas galinhas pretas; estas são abertas e colocadas em cima de cada mão. Tufo isto ( areia, galinhas e a enguia) depois são levados para o rio. Feito isto, o awo toma banho com o omieró que restou. No dia seguinte o awo joga Ifa e e faz ebó. No dia que se está dando comida a orunmila se faz oro no quarto de santo. 10.10. AJAPA (TARTARUGA) PARA ORUNMILA Por osa ogundá ( osa guleya ) ou quando Ifa indicar. Ingredientes:Uma tartaruga grande, 3 galos, 1 pombo, 2 galinhas pretas, 16 velas, 4 obis, manteiga de cacau, cascarilla, dendê, mel de abelha, aguardente, 16 adimus de Orunmila, areia fina, ervas: furtuna, tanchagem, pintura ritual, odu ará, uma flexa de aço ,vinho seco.

131

Page 132: Tratado de Ifa Introducao

flor de mármol: Procedimiento:Se risca no chão: ogbe as, osa guleya, oshe tura, otura she. Se cobre com areia fina e sobre tudo se põe o opon Ifa, se ponen dois galhos de acácia consagrados. Encima dos dois galhos de acácia se põem duas tigelas, uma delas contento Orunmila, que se cobre com prodigiosa, tanchagem e flor de mármol. Al lado de esto se pinta un osun de shango de doce círculos y se pone a shango encima.çSe faz um círculo que se marca dentro: irete baturupos, se cobre com areia fina e se põe em cima uma tigela com vinho seco e 6 pimentas da guiné. 157se dá um galo a Exu, e o pombo para os guerreiros. A tartaruga se pinta no casco os 16 mejis e obará oturupon. Se acende as 16 velas para Orunmila e de da obi e água fresca e joga-se obi dizendo-se o que será feito e reza-se: ORUNMILA IFE LEBO ORUNMILA TOKPA AYAPA TIRE LERI LABE ATPONIFA AWOAHUN FOKUN OSAIN AHUN LOFIYOROKO IFA MO IFA AWO IFA ARIKO BABAWA.Pega-se então a tartaruga, e com a flecha de aço onde se risca o odu do awo, se atravessa a cabeça da tartaruga e com um Edun ara se arranca a cabeça, dando lhe golpes no casco. Se dá o primero ejé para Xangô, depois se coloca dentro da tigela com vinho seco e depois se dá para Orunmila, cantando: IFA ODARA EMI ODARA ORUNMILA LOKPA AYAPAIFA ODARA EMI TEMELE OKUN AYAPA IFA ODARAA cabeça da tartaruga se coloca em baixo do opon Ifa. Depois se dá dois galos a Xangô e as duas galinhas pretas para Orunmila. se cantam então duas cantigas, uma para Xangô e e outra para Orunmila. depois todos os awos bebem do conteúdo da tigela. . Se le cantan dos suyeres a shango y a orunmila.Después todos los awoses beben del contenido de la jicara. La jicara se ahuma y se le pone dentro aorunmila para que se seque.Las fallians se ponen sobre la arena ya conocida, donde estuvo la ficara con vino seco, los iñalesvan sobre orunmila.

82.Los gallos se presentan a shangoy los iñales junto con ellos. El cuerpo de la jicotea se mandarelleno al río. Depois de 3 dias se levanta tudo e faz itán. CAPITULO XIEBO (SACRIFICIO)E- partícula prefixada para converter o verbo em substantivo de ação e movimento. BO- sacrificar.158o conceito é de reflexo condicionado que move os processos naturais e é capaz de transformar o curso dos acontecimentos da Vida. O sacrifício está ligado ao fato de realizar uma oferenda ou homenagem utilizando qualquer elemento, bem pessoal ou da natureza.

132

Page 133: Tratado de Ifa Introducao

Em nosso país o ebo é fundamental em todo mecanismo do sistema Orisha-Ifa. O ebo se divide em três partes: 1. INVOCAÇÃO: rezas específicas.2. ANIMAL e OBJETOS ESCOLHIDOS: Sacrificio.3. AÇÃO: trabalho.A deidade que rege o ebó é exu. O ebó é uma trindade onde se encontram: a pessoa, Exu e Olorun, o ser supremo.Ifa disse: 1. aquele que sacrifica será absolvido. 2. Que o sacrifício é a libertação. 3. Que a vida não é mais que um dar para receber. Devemos explicar que o sacrifício é uma fenômeno religioso universal, dizem que em todo o mundo e ao longo da história, sempre a humanidade tem rendido culto ao ser divino, e encontramos a prática do sacrifício. É através dele que somos capazes de desviar as perspectivas de perigo, desgraças, inforúnio e morte prematura, daí ser o sacrifício considerado o elemento mais importante de nosso culto de orisa Ifa. Quando uma pessoa realiza uma oferenda, ela está consciente de que ao cumprir com seu dever, ganhou o direito de ser retribuído com o afastamento ou desaparição do perigo, se este for o caso ou a reafirmação do seu bem estar. Devemos sager também que o ebó neutraliza o poder destrutivo dos feiticeiros, que odeiam ver o progresso do próximo e tratam de fazer a vida desagradável com seus poderes de de força do mal. EBO. Conteúdo: 1. preparação do ebó. 2. Tabuleiros de ebó. 3. Como se começa o ebó e introdução à leitura do tabuleiro. 4. instruções 2º tabuleiro. 5. Instruções do 3º tabuleiro. 6. Instruções do 4º tabuleiro. 1591. PREPARAÇÃO DO EBÓ.Prepara-se um pacote confeccionado com um pedaço de papel quadrado de 50 cm, e outro –

83.

menor de 20 cm os quais se põem um dentro do outro. Pega-se uma folha de taioba, tira-se a nervura central e as três pontas e se coloca no centro do papel,Pega-se um ekó ( acasá) abre-se e coloca-se sobre a folha de taioba. Coloca-se dendê ( epô ) sobre o ekó, colocam-se 3 pedaços de jutia e peixe defumado, milho torrado, terra da porta,que se pega primeiro com a mão direita e se diz: INLELASHELU. Depois com a mão esquerda e se diz: INLE LASHELA.Depois disto se colocará no ebó tudo o que sejam objetos pequenos pedidos no ebó, deixando de fora os objetos grandes, que por seu tamanho ou função não devem ser incluídos. Por último se coloca aguardente e mel de abelhas, ficando o ebó em condição de ser levado para o lugar onde se vai realizar a cerimônia evocando-se Exu.

133

Page 134: Tratado de Ifa Introducao

No local ode se vai realizar a cerimônia se coloca uma esteira cobrindo o chão e sobre a mesma o opon Ifa com o yerosun que se vai usar. A esquerda do tabuleiro, sobre a esteira, devem estar colocados: o opélé, 4 búzios, irofá, vassourinha. E a direita, fora da esteira e do opon; devem ser colocados os animais que serão sacrificados e os objetos que por seu tamanho não foram incluídos. A parte do ebó que já veio preparada é colocada na parte superior direita da esteira, à frente do tabuleiro. 2. TABULEIROS DE EBO.Para completar os rituais e cerimônias necessárias ao ebó e para que este seja feito corretamente e possa levar à sua finalidade, o awo, durante o processo de ebó, necessita riscar os odus no tabuleiro, odus que variam de acordo com as etapas do ebó. São estas etapas que são chamadas de tabuleiros do ebó, cuja explicação facilitará a compreensão do ebó e a realização correta da cerimônia em seu todo. O ebó consta de 4 tabuleiros, os quais se descrevem a seguir e aparecerão ilustrados em páginas posteriores. TABULEIRO 1É o tabuleiro mais importante do ebó, embora isto não tire a importância dos demais tabuleiros, sem os quais o ebó não é correto. Este tabuleiro se faz anotando no centro do mesmo o odu ejiogbe, cujos dois braços ( traços ) uma vez que estejam anotados se transformam em duas linhas retas empurrando o dedo médio de baixo para cima convertendo-se a marcação em duas linhas que dividem o tabuleiro em duas secções. A direita do odu mencionado se anotam os odus omos e a esquerda os odus mejis. Este es s, iwori ojuani e iroso umbo, con los cuales se finalizan lasanotacioens del tablero 1.TABULEIRO 2Este tem por finalidade colocar colocar penas e axés nas nas mãos da pessoa e dentro do ebó. No centro do tabuleiro se coloca o odu que deu origem ao ebo. A direita deste odu se escreve ogbe irósun e a esquerda otura she. A pessoa,, durante o processo do ebo deve estar mentalmente concentrado em Orunmila que ouve seus pedidos para livrar-se de todo o mal e que lhe conceda saúde e tudo de bom que ele veio buscar diante de Orunmila. TABULEIRO 3Este tabuleiro é o que fecha o ebó e no qual se pergunta o destino dos objetos e animais. Este tabuleiro se faz riscando-se no centro ejiogbe que divide o tabuleiro em duas partes. E depois se risca uma linha horizontal sem romper as linhas de ejiogbe, o que divide o tabuleiro em 4 quadrantes.

84.No primeiro quadrante se anotam os seguintes odus: o odu que deu origem ao ebó e otura she. No segundo quadrante se riscam: irete yero e oshe logbe. No terceiro se põe iwori obara e okanran sa , e no último se põe ika meji e owonrin shobe. TABULEIRO 4Este tabuleiro é utilizado para despachar o ebó e é feito da direita para a esquerda, e o cntro nesta ordem. Se põem os seguintes odus: oyeku funmo, odu saidor, ika meji e okaran sa. 3. INSTRUÇÕES DO EBO3.1. COMEÇO DO EBO E ODUS UTILIZADOSCom tudo preparado para começar o ebó, se manda a pessoa se ajoelhar e para apresentação do ebó, o uel se realiza tocando-se o sugeito com o ebo nas distintas partes do corpo como indicamais abaixo, dizendo-se em cada parte uma frase em yorubá. FRENTE AGO ORIPESCOÇO AGO OFUN

134

Page 135: Tratado de Ifa Introducao

NUCA AGO IPAKOOMBRO DIREITO LAPA OTUNOMBRO ESQUERDO LAPA OSIESTOMAGO OLU YUNJOELHO DIREITO ITAN BORUKUJOELHO ESQUERDO ITAN BORUKU LODEPÉ DIREITO ELESE KANPÉ ESQUERDO ELESE MEJIMÃO DIREITA OWO OTUNMÃO ESQUERDA OWO OSIE se termina com a frase: ARIKU BABAWASe apresenta o ebó aos 4 pontos cardeais do opon Ifa. ACIMA OLORI OPONABAIXO ELESE OPONA DIREITA OTUN OPONA ESQUERDA OSI OPONNO CENTRO ATENA BAYEE coloca-se o ebó no centro do tabuleiro pone el ebo en el centro del tablero.Pegam-se as aves na ordem de sua importância e se apresentam ao sujeito nos mesmos locais do corpo mencionados anteriormente e dizendo as mesmas palavras. Da mesma forma . se apresentam também ao tabuleiro, depois se arrancam algumas penas na seguinte ordem : cabeça, pescoço, rabo, patas, asas e por último dorso e se coloca dentro do ebó. Se apresentam a pessoa e ao tabuleiro os objetos maiores da mesma maneira que se fez com os animais. Depois de apresentados cada objeto, se arrancam pedacinhos e se cococam no ebó. Se não é possível tirar algum pedaço então raspa-se com faca ou lima, para arranvar partículas ou limalhas. Depois desta cerimônia, as aves ficam a esquerda do awo e os matérias a direita. Ambos fora da esteira. O ebó termina e coloca-se fora do tauleiro, na parte superior direita, fora da esteira. Com a pessoa sentada diante do awo escrevem-se os seguintes odus: LADO DIREITO:1. OSHE TURA2. ODU LALIDOR

85.3. OYEKU NILOGBE4. OSHE PAURE5. IWORI BOFUN6. OKANA YEKU7. OGBE BARA8. OBARA BOGBE9. OGBE YONO10. OGUNDA BIODE11. OGBE SA12. OSALA FOBEYO13. OGBE TUA14. OTURA NIKO15. OWONRIN BOKA16. OGUNDA TETURA

135

Page 136: Tratado de Ifa Introducao

17. OGBE DI18. OGUNDA FUN19. ODI KA20. OTURA SA21. OTURA SHE22. OTURA TIYU23. OSA FUN24. OFUN SA25. OSHE BILE26. IRETE SUKA27. ANCESTRAL DE IFA28. PADRINHO DE IFA29. OYUBONA30. BABALAWO31. APETEVILADO ESQUERDO:1. BABA EJIOGBE2. BABA OYEKU MEJI3. BABA IWORI MEJI4. BABA ODI MEJI5. BABA IROSUN MEJI6. BABA OWONRIN MEJI7. BABA OBARA MEJI8. BABA OKANRAN MEJI9. BABA OGUNDA MEJI10. BABA OSA MEJI11. BABA IKA MEJI12. BABA OTURUPON MEJI13. BABA OTURA MEJI14. BABA IRETE MEJI

86.

15. BABA OSHE MEJI16. BABA OFUN MEJI17. IWORI OWONRIN18. IROSUN UMBONOTA: se algum dos odus de direita se repetir, para esqueda nos exemplos acima, não se torna a riscá- lo. Quando terminar de marcar os odus do tabuleiro 1, manda-se a pessoa se ajoelhar. Inicia-se pelo mojuba, ( para mojuba usa-se o lrofá e molhando-se o mesmo em água da tigela, e batendo-se com ele no chão dizendo-se: omi tutu, nos tutu, etc...até chegar a otun owo, oba osi ni lowo ashe, que se faz derramando água primeiro com a mão direita e depois com a esquerda. Quando se começa com axé baba, axé yeye, etc... se chama a atenção dando golpes na cabeça do tabuleiro eleri opon com o irofá. Se reza para \Orunmilae se fala o nome da pessoa ( consulente) e se dizendo umbatolosi ye awo Orunmila ( nome do babalawo, odu e nome de Ifa) nitosi onishesi ebó ( aqui se mencionam todos os animais e

136

Page 137: Tratado de Ifa Introducao

materiais utilizados no ebó). Nitosi sede ide. Iku unlo,, arun unló, ofo unló e se dizem todos os osobos. Para ire aiku, ire aye, ire owo, ire ashegun, ota koyanadio. E se falam todos os ires...tudo isto batendo com o irofá no tabuleiro. Se pega o ebó com a mão direitae põe-se no centro do tabuleiro, se diz: ebó katero. E se responde: arufim aruda ( três vezes) e se começa a rezar o ebó. REZAS DOS ODUS1. OSHE TURA+ESHU A GBA IRE TETE I IESHU A GBA IRE TETE 0 0ESHU A GBA IRE TETE I II IQuando se falam estas palavras se faz o seguinte: o babalawo ao dizee o odu passará o ebó circularmente sobre o tabuleiro e dirá :ESHU A GBA IRE TETE, passa por cima da cabeça da pessoa, três vezes. A pessoa fica tocando o tabuleiro com o dorso dos dedos de ambas as mãos. O awo também faz o mesmo só com a mão esquerda. A reza continua:ATIDE ASHE OLORDUMARE EBO OMO IRE ODARASUYERE:OMODE ILE E GBA YI A ESHUA GBA IRE TETENOTA:o baba continua batendo o irefá no tabuleiro.OBARA BOGBE+REZOA: LANTOSI OMO KI SHERE OMA ERRO KUDA TINSHOMO ELEGBA I II 0I 0I 0

87.

CANTO : IFA TIMODASHEIFA TIMODASHEOBARA BOGBEOBARA BOGBEOBARA BOGBEOGBE YONO+REZA: OBEXONA OBOSOBA OBOKONO I IADIFAFUN SHENA ONI BARA NIREGUN I IABEYEKUN, LADE IFA, NI KAFEREFUN I IOKUKUWAQ NI OLOFIN 0 ISUYERE: EFUNSHE NAJERA KUNSEBERE KUN, ABO IKUN BOKONOAFEREKUN EBO IKUN SHEWEREOGUNDA BIODE+

137

Page 138: Tratado de Ifa Introducao

REZA: ABEWO ABEBERAN MULE AGOGO I IABE DODO GOGORI OBINI ORISHA I I I I I 0CANTIGA: BABA YENI WAWAOBABA YENI WAWAOODO AREMU WAWAOBABA YENI WAWAOOGBE SA+REZA: YEYE MATEO AFEFE SALU AYE 0 IAFEFE SALU OLORUN ADIFAFUN EWE BANA I IAFEFE OLORUN AWAYENI ABO I IAWAYENI ORUNMILA OBA YALORUN SHANGO I ISUYERE: ABONSA ABONIYA ABO LODA IGUIABONSA ABONIYA ABO LODA IGUOSHE MI NIEOSA FOBEYO+REZA: LAMINA GADA TORI YAMPO BELANPE SHANGO I 0KAWO DAWOSILE LAMINA GADA ADIFAFUN I IASHIYELU I I I ICANTIGA: PIRITI PIRITU, OMODE ALARAPIRITI PIRITU, OMODE ALARAPIRITI PIRITU, OMODE ALARAPIRITI PIRITI, LAMI NANGARAOGBE TUA

88.+REZA: OGBE TUA NILARA, BABA MOFOYUSESI I IADIFAFUN OLUWO ALADI 0 IMOFOYUSESI ADIFAFUN AYAPA TIROKO I ILOLE NIFA OYEGUE ODUDUWA MOWAYE I IYERE OLOFINSUYERE: ORUNMILA OGUAO YONILEOORUNMILA OGUAO YONILEOAGBA OBA YONILEO ORUNMILA AGBAYONILEO.OTURA NIKO+REZA: ONIKO LO GBA ABE SI AIYE I IAWO KE TASHE AFEFE LORUN I 0KUELESE KAN KUELESE MEJI WAN WAN 0 IOGERE LAYORI OBA SHANI ORISHAOKO 0 ISUYERE: MOYUN EWE MOSARAOMOYUN EWE MOSARAO

138

Page 139: Tratado de Ifa Introducao

EWE LOBIMI, EWE LOYAMIMOYUN EWE MOSARAOOGUNDA TETURA+REZA: AWO MADI, AWO MAROKO, AWO MAMARO SODE I IABARAY ANIFA NOMINI YEKUN ADIFAFUN 0 IOBA POYOKO BARA NIREGUN ODUPUE OBA LERI I I I 0CANTIGA: BABA YEWE, YEWE LERIKAYABA YEWE, YEWE LERIBABA OLOFIN YEWE, YEWE LERIOGBE DI+REZA: OGBE DI KAKA, OGBE DI LELE I IUMBATI ORUNMILA ADIFAFUN NOTORITA 0 IADIFAFUN ODE 0 I I IOGBEDI KAKA, OGBEDI LELEOGBEDI KEKE, OGBEDI KAKAOGUNDA FUN+REZA: WERE YEYE NOWE WERE YEYE 0 IOMONIREGUN OMO OSAIN I IKUELESE KAN KUELESE MEJI 0 IORUNMILA ONI BARA BANIREGUN I 0SUYERE: BABA ERURUN ERURUN LAYEOBABA ERURUN ERURUN LAYEOBABA ERURUN ERURUN LAYEO

89.ODI KA+REZA: OKOLOYU OPUA ADIFAFUN ORISAYE TINSHONO 0 IAYALORE, OBANIFE TNSHOMO OLOFIN OBA I 0ORIZAYE, ADIFAFUN EGUN, OYOBA, ARUN 0 0MAFEREFUN SHANGO ORIZAYE OBAYE 0 IADIFAFUN ODUDUWASUYERE: BABA KERERE, OBA KEREREARA KERERE, OBA KEREREOYU KERERE, OBA KEREREEGUN KERERE, OBA KEREREODUDUWA KERERE, OBA KEREREOTURA SA+REZA: IMPOYAMPO WERENIFA 0 IEWELADO LAMPO SHANGO I 0LAMPO OLORUN OTURA SA AWO I I I I

139

Page 140: Tratado de Ifa Introducao

CANTIGA: EKI MEWO EKI MEWOEWINA KIFABORESHANGO EKI MEWOOTURA SHE+REZA: BABA JE GBE IDAKIDA KIRUN I IFIRUN ISHEKISHE ADIFAFUN OLOFIN 0 0 I I 0 ICANTIGA: TO TAJE EBOTO TAJE EBOIRUN MOIE ASHE ASHE TOOTURA TIYU+REZA: BABAYE OLOFIN ESHU ASHELENU I IASHE LERI AKUELERI AKUELE KIORUN I 0BABAREKIORUN OUNMILA KIORON 0 IOTURA TIYU ASHEBO ASHETO I ISUYERE: WAN WAN YEYE ASHEBO IFA ORUDAWAN WAN YEYE ASHEBO IFA ORUDAWAN WAN YEYE ASHEBO IFA ORUDAOSA FUN+REZA: OFUN SAROSO SOTINA OMO ORUNMILA 0 0OMO GUINA, OMO LAYEBI MOGUE BABA I IBAYE SOTINA OMO ORUNMILA ORUBO 0 I I I

90.CANTIGA: OSA FUN OFUNSAROSO, OMO ALAIFAOSA FUN OFUNSAROSO, OMO ALAIFAOFUN SA+REZO: OMO IFA OMO OLORUN OMO IFA 0 0BARANIREGUN JEKUA AYEBI OLORE I IOLORUN OMO ORUNMILA KEYENI I 0OSAIN WEW SHEWELW KUEKEU I ISUYERE: OSA OKUYERE OBARAWEOSAIN KEYE KEYE OBARAWEOSAIN MOKUO OKUYENWAOOSHE BILE+REZA: OSHE BILE ODU IRE AWO I IADIATOTO ADIFAFUN ALAKETA I 0OSHE BILE ODU IRE AWO 0 IADIATOTO ADIFAFUN ALAKESISI I IOSHE BILE ODU IRE AWOOSHE BILE ODU IRE AWO

140

Page 141: Tratado de Ifa Introducao

ADIATOTO ADIFAFUN ALAKETUSUYERE: SOTUTO TARAWE YEYESOTUTO TARAWE YEYEBABA DOGUN BABA DOMASOTUTO TARAWE YEYEIRETE SUKA+REZA: ADE KAN KOLA ADIFAFUN AKOPERA I IO WERE ODO OBINI KUAYE 0 IOBINI WANIFA BARANIREGUN I 0EYENIFA ORUNMILA ORUBO I ISUYERE: EYUREO EWA EYUREO EWAEYUREO EWA EYUREO EWAEYUREO EWA EYUREO EWAODU DO ANCESTRAL DE IFAODU DO PADRINHO DE IFAODU DA MADRINHA DE IFAODU DO OFICIANTEODU DA APETEVISe colocam do lado esquerdo: 1. BABA EJIOGBE+REZA: ORUNMILA NI ODI ELESE MESE I IMUNI ODI ELESE MESE I IONI OKO MESE TIRE KO BAJA I I I I

91.CANTIGA: ASHI NI MAASHI NI MAASHI NI MAASHI NI MAIKU FORI BOYEMA2. BABA OYEKU MEJI+REZA: ASHI MI ASHE 0 0DODO IKU, ARUN, OFO, ARAYE 0 0KORO KOBO ONIRE 0 0PUPURU Y ARUN OLUO 0 0AGOGO ABO LEBOAKUKO LEBO169CANTIGA: IKU YEMILO OYERE IKU YEMILOARUN YEMILO OYERE ARUN YEMILOEYO YEMILO OYERE EYO YEMILO3. IWORI MEJI+REZA: SHEKE SHEKE SHEREWE 0 0

141

Page 142: Tratado de Ifa Introducao

KIRI KIRI KANWILO I INO UN BATI UN POM I I 0 0CANTIGA: ARONI KUIN ARONI KUINARIKO MO AREO ARONI KUIN4. BABA ODI MEJI+REZA: ASHAMARUMA KIMA IKU KODIMA I IANO KODIMA SHENKUERIMA OBATIKO 0 0TUBALE ADIFAFUN ELLA TUTO KODIMO LORUBO 0 0 I ICANTIGA: ADIMU DIMO DIRE MAMAYIKI MAMA KIKIYIKI MAMA KIKI5. IROSO MEJI+REZO: APARITANI AWANTA LA OSHA I IABEBE KORINA KOSI MADA I IADIFAFUN OLOKUN 0 0 0 0CANTIGA: OLOFIN LOREYEO MODUPUE LORUNOLOFIN LOREYEO MOKUPUE LORUN6. OJUANI MEJI

92.REZA: ADIFAFUN AGANGARA ADELEPEKO 0 0KO OMO OLORDUMARE 0 0 I I I ICANTIGA: AGANGARA OMO OLORDUMARE170AGANGARA OMO OLORDUMAREARIKU LOWAO OMO OLORDUMARE7. OBARA MEJI+REZA: EYEBARA ONIBARA KIKATE I IAWO ADIFAFUN OROPO 0 0 0 0 0 0CANTIGA: OBORODO KIKATEAFEYU EYE KIKATEOBORODO KIKATEAFEYU EYE KIKATE8. OKANA MEJI+

142

Page 143: Tratado de Ifa Introducao

REZA: SUKUTU MALA WOLA 0 0OLEWALA KATIBO 0 0IRE OMO ARIKUBABAWA 0 0 I ICANTIGA: ESHU BI AGADA SHUEROESHI BI AGADA SHUREOESHI BI AGADA SHUREO9. BABA OGUNDA MEJI+REZA: TETE YISIRO OBINI I IADIFAFUN ALAGUEDE I IMAFEREFUN OSHANLA I IA LA IBORU, EBOYA 0 0IBOSHESHECANTIGA: ERU SI BABA KEREREBABA KERERE MAKULENGO AWO10. BABA OSA MEJI+REZA: ORUNMILA DIFAYOKO LODAFUN OKE 0 0BABA BURU BURU BABA FOSHE BARA I IADIFAFUN SARAYEYE I I I I

93.

CANTIGA: SARAYEYE BAKUNO (O OBJETO ) AREMU17111. BABA IKA MEJI+REZA: IKA NIKA OBEDE MEJI IWA YOKOKO 0 0IFA NI ADIFAFUN ELEBUTE I I 0 0 0 0CANTIGA: MAYOKODA MAYOKODA GUANARI MAMA YOKODA GAUNRIMAYOKODA MAYOKODA GUANARI MAMA YOKODA GAUNRIMAYOKODA MAYOKODA GUANARI MAMA YOKODA GAUNRIBEBEOTUN MAYOKODA GUANARI MAMA YOKODA GUANRIOTOÑARAÑA MAYOKODA GUANARI MAMA YOKODA GUANRIADIFAFUN ELEBUTE.12. BABA OTRUPON MEJI+REZA: JEKUJEY OTORO TOROSHE KERENI PAPO 0 0OLUO PAMI OYUBONA PAMI ADIFAFUN OÑI 0 0 I I 0 0CANTIGA: OÑIÑI LASHORO OÑIO

143

Page 144: Tratado de Ifa Introducao

OÑIÑI LASHORO OÑIOOÑI FERUN LASHOR EKUNOÑIÑI LASHORO OÑIO13. BABA OTURA MEJI+REZA: AWO NI IPAKO KEKE NI IPAKO I IADIFAFUN IMALE 0 0 I I I ICANTIGA: ANANANDE IFA WA IFA TIWA IMALEANANANDE IFA WA IFA TIWA IMALEOSHE NI NIE14. BABA IRETE MEJI+REZA: EYEMBERE ELOKOMBERE I IEYEMBERE LATIBORO I IADIFAFUN PAROYE 0 0 I ICANTIGA: ARIKU MANIWA, ARIKU MANIWAANINI BAKU ODIDEOARIKU MANIWA AWOOSHE MINIE

94.

15. BABA OSHE MEJI+REZA: OSHE MULUKU KUNI LUSHE I IADIFAFUN AKATAMEPO 0 0 I I LERIBO ELERIBA OBASIBA 0 0LAGUO EYIBORERE BASIBAO ERU AYEYAGUAO EYAGUALORO LESE KAN16. BABA OFUN MEJI+REZA: ORAGUN JEKUA BABA 0 0IFA OFUN MAFUN TALE OKAN I IJUJU LEDIE ADIFAFUN OLOFIN 0 0 I ICANTIGA: BABA FURURU ERE REOOKAÑEÑE LERIBO ELERIBA OBASIBALAGUO EYIBORERE BASIBAO ERU AYEYAGUAO EYAGUALORO LESE KAN.17. IWORI OWONRIN +REZA: IFA WARA NI MORO 0 0

144

Page 145: Tratado de Ifa Introducao

KASHETA WARA WARA NI MORO I IKASHETA KASHE MINI BABALONA 0 IE LAROYE KASHETA KASHEMINI I 0SUYERE: AWARA WARA NIMOROAWARA WARA NIMOROKASHEITA KASHEMINIAWARA WARA NIMORO18. IROSUN UMBO+REZA: MONI OLA SHE ELEBO MORO MORO I ILOKUN TENIFA ONI BARA BARA NIREGUN I IKUBA LADE NFA ESHU UNTEFA I 0ORUNMILA ORDARA. I 0SUYERE: MONI OLA SHE LEBOMONI OLA ASHE LEBOMORO MORO LOKUN AWO TETENIFAMONI OLA ASHE LEBOE terminando de rezar este último odu, coloc-se o ebó do lado direito do tabuleiro sobre a esteira, para preparar o 2º tabuleiro.

95.

4. INSTRUÇÕES DO TABULEIRO 2Uma vez terminado o tabuleiro nº 1, marca-se o tabuleiro nº 2, o qual tem o objetivo de profetizar com penas e yerosun nas mãos da pessoa e no ebó. Marca-se os odus no opon, ogbe irosun e otura she e pede-se a pessoa que se ajoelhe, o awo começa a arrancar as penas das aves, dos locais já indicados, e as coloca sobre o odu ogbe irosun, marcado no tabuleiro. Começa-se então a reza deste odu. Enquanto reza o odu o babalawo, com ambas as mão postas sobre as plumas move sobre o odu ogbe irosun de forma circular e em sentido contrário ao relógio. OGBE ROSO+REZO: TELE ATIDE KUN ATIDEJA I IADIFAFUN ORUNMILA I IMO IRUN MOJE PIN 0 I0 Iquando se termina a reza e antes de começar a cantiga, o awo pede a pessoa que coloque as duas mãos juntas e em posição de receber sobre o ebó que permanece fora do tabuleiro. Sobre as mãos da pesssoa, assim colocadas o awo coloca as penas que estão no opon, sem deixar sobrar nenhuma delas sobre o mesmo, e canta: IRUN MOLE PINHU IRUN MOLE PINHU IRUN IRE AIKU

145

Page 146: Tratado de Ifa Introducao

ASHEBO, ASHETO ASHE LOWOARIKU BABAWAA seguir, enquanto a pessoa permanece com as plumas nas mão o awo , utilizando o irofá reza ogbe irosun ( odu carreador) e otura she . caso não saiba rezar o odu saidor reze ejiogbe. OTURA SHE+REZO: BABA JE GBE IDAKIDA KIRUN I IFIRUN ISHEKISHE ADIFAFUN OLOFIN 0 0I I0 ISUYERE: TO TAJE EBOTO TAJE EBO174IRUN MOLE AHE ASHETOASHETOQuando o awo termina de rezar e cantar este odu, coloca todo o yerosun no centro do tabuleiro e pegando um pouco do mesmo entre o pelegar e dedo médio de cada mão começa a colocar auternativamente o pó na mão do sujeito o qual sustentando as penas nas mãos repete a cada pouco de yerosun: axé baba, axé yeye , axé oluwo, axé madrinha, axé axeda, axé açoda, axebó, axeto,axé aiku babawa. Então pede-se a pessoa que esfregue uma mão na outra como se estivesse lavando-nas e deixe cair tudo; penas e yerosun dentro do ebó, pedindo a Orunmila que lhe conceda tudo de bom que ele veio buscar e que leve o mal

96.

para longe. Imediatamente o awo começa a colocar o yerosun dentro do ebó dizendo; ibá Ogun, ibá Oxosi, ibá Oxun, ibá Xangô, ibá Osain,ibá arabakaraba , axé baba , axé yeye, sxé oluwo, axé madrinha... se fecha o ebó e prepara-se para fazer o terceiro tabuleiro. 5. INSTRUÇÕES SOBRE O TABULEIRO 3 (FECHAR O EBO)marcam-se os odus que se relacionam a este tabuleiro, conforme mencionado anteriormente. 1- o odu que saiu para a pessoa,2- OSHE TURA.+REZA: a utilizada no tabuleiro 20 0cantiga: a utilizada no tabuleiro 2 I 03- IBE YERO+REZA: AYEBE LERI YOKO ATEBA ESE 0 ITONA ERUTI OMA AWO BAYE I IAYEBENI IGUN KIYEBO I 0 0 ICANTIGA: OLORUN MAYE OBOLO WOÑI

146

Page 147: Tratado de Ifa Introducao

OLORUN MAYE OBOLO WOÑIOBOLOWO ADETE OBOLOWO IGBO4- OSHE NILOGBE+REZA: OTOROMU, OTRO LAYE ADIFAFUN OLUO BERE I IIKU KOMPANI, ARUN KOMPANI, etc. I 0I II 0CANTIGA: BABA AWA, OSHE, MOWA AWA OSHE OSHEBABA AWA, OSHE, MOWA AWA OSHE OSHE175BABA AWA, OSHE, MOWA AWA OSHE OSHE5- IWORI OBARA+REZA: UMBERYA, ADOKO ADIE ADIFAFUN TIMODE I 0SHERE AWO, ONI BBALAWO LODAFUN 0 IBARA BARA NIREGUN SHEYERE IYA MORE 0 IYEYEO, OBERE UMBEREYE SAMOKUN LAYE 0 0ADIFAFUN TIMODE OYERE OGUN ADEDE SHANGOSUYERE: BERE LAWAO, MAMAWAOBARELOBA AWO AYEBARELOBA AWO AYEBARELOBA AWO AYE

97.6- OKANRAN SA+REZA: O DIDI ORO DI ADIFAFUN FI 0 0ORIRI BODI I 0I 0I IEnquanto se canta este odu, passa-se o ebó por sobre a cabeça da pessoa de forma circular, e se toca o tabuleiro com o ebó e torna a passar e canta: SUYERE: OKANA MOKISI BILARI ESHU A GBA IRETETEARUN BILARI ESHU AGA IRETETEOFO BILARI ESHU AGBA IRETETEEYO BILARI ESHU AGBA IRETETE7- IKA MEJI+REZA: A MESMA DO TABULEIRO 1 0 0I ICANTIGA: A utilizada no tabuleiro 1 0 00 08- OWONRIN SHOBE+REZA: ESHU GBA O I 0

147

Page 148: Tratado de Ifa Introducao

ESHU GBA O I 0ESHU GBA O I IESHU BA LOHUN ESHU BA LODE I ISUYERE: ESHU GBA O176ESHU GBA OESHU GBA OIRUN MOLE ASHETOASHEBOAqui terminam as rezas do 3º tabuleiro A seguir o awo separa o owo e o irofá e levanta o opon. Pega o ebó com a mão direitae toca o tabuleiro com o ebó na sua parte superior e se diz leri opon. Se toca a parte de baixo do opon e se diz: akuane opon. Se toca circularmente na parte de trás do tabuleiro e se fala: iku unlo, arun unlo, ofo unlo, etc. Quando se termina de mencionar os osobos se põe o ebó sobre a estera debaixo do tabuleiro e se toca com o irofá sobre o tabuleiro e em cada toque se mencionam os ires. Quando se termina de sitar os ires se empura o ebó para frente com o irofá até colocá-lo para fora do tabuleiro, ficando o ebó de novo sobre a esteira. Abre-se o ebó, e dentro se coloca yerosun com ambas as mãos pedindo o axé com ambas as mãos, pedindo as bênçãos das deidades. Depois disto pergunta-se, com o opélé, e com os búzios se o ebó está completo em relação aos odus. Se a resposta for negativa, pergunta-se que odu falta. Quando a resposta for “o tan”, sim, se pergunta qual o destino dos objetos; que estão fora do ebó, por exemplo: flexas, armadilhas, etc...e por último se pergunta qual o local em que se vai despachar. Com tudo concluido, pergunta-se, se o ebó foi aceito. Em caso afirmativo, se canta para okanran yeku.

98.

CANTIGA:ARUFIN ARUDA ENI SHEBO ADDAARUFIN ARUDA ENI SHEBO ADDAEBO ADDA BABA, EBO ADDA YEYEABO ADDA OLOWO, EBO ADDA OYUBONAEBO ADDA AKODA BABARIBOFim do tabulero 3 6. INSTRUÇÕES DO TABULEIRO 4. DESPACHAR O EBO.Marca-se no tabuleiro os odus: odifunbo, carreador, ika meji e okanran sá. Coloca-se o ebó sobre o opon, cobre-se e e leva-se para fora, fechando a porta dizendo-se APAKUANDI IKU, APAKUANDI ARUN, APAKUANI OFO e mesmo para todos os osobos.Se cierra la otra cabeza per antes se echa un poquito de iyeja y una s gotas de agua, pidiéndole elashe a todas las deidades.cantiga:ESHU SHUSHUGAYO MAMAKEÑOESHU ODARA KIKEÑOESHU SHUSHUGAYO MAMAKEÑO177178

148

Page 149: Tratado de Ifa Introducao

ESHU ODARA KIKEÑO AWOOSHE NI NIECanta-se até o regresso de quem foi levar o ebó, pede-se, então que a pessoa se ajoelhe e beije o tabuleiro. Depois o baba levanta o tabuleiro e e pede que beije a esteira, oportunidade que tem para soprar nas costas da pessoa em pouco de yerosun do que está no tabuleiro e com o qual se fez o ebó. Isto, o baba dá uma pancada com o irofá no tabuleiroe termina o ebó. Quando terminou o ebó para recolher o yerosun, pega-se o que sobrou no centro do tabuleiro, marca-se o odu ika meji, reza-se e com isto desativa o yerosun. Guarda-se, então o yerosun deixando só um poquinho no opon no qual se marca osá owonrin . vai-se a te a porta e reza-se : REZA: OSA OWONRIN, OSA LONI, OSA METAN, OSA EJO.E sopra-se para a rua, dando um golpe co o irofá no centro do tabuleiro. TABULEIRO 1. PARA FAZER EBONESTE TABULEIRO, SE EMPI ZANDO LOS OLOUOS Y DESPUES LOS MEYISCA REII II XX I0II 00 XX I0II II XX I0II I0 XX I000 II II 00 00 II II 00 00 0I00 II 00 II 00 0I I0 00 II I0II 00 00 II 00 0I I0 II I0 IIII 00 II 00 00 0I I0 0I I0 0000 00 II 00 II 00 II II I0 0I II IIII II II 00 00 I0 I0 0I II II II II00 II II 00 00 A 0I II II II II II II00 II 00 II 00 T 0I II II II II I0 0IA00 II II II 00 B II II 0I 0I 0I II IIII 00 II 00 00 A I0 00 I0 I0 II 0I 0I00 II 00 II II 0I II II 00 0I 0I IIII 00 II II 00 Y II 0I II 0I I0 II I0AII 00 W MAYORES II II 00 00II 0I A DE LA 0I I0 II III0 II N RAMA I0 0I I0 0II0 I0 Z II I0 II IIABABALAWOOFICIANTETABULEIRO 2JUJU E ASHE NAS MÃOS E DENTRO DO EBO.LERI OPON179+ + +I I X X I I0 0 X X I II I X X 0 I0 I X X 0 ILESE OPONINSTRUÇÕES SOBRE O TABULEIRO Nº 3.

149

Page 150: Tratado de Ifa Introducao

PARA FECHAR O EBO E PERGUNTAR O DESTINODOS OBJETOS E ANIMAIS180181LERI OPONLESE OPONINSTRUÇÕES SOBRE O TABULEIRO Nº 4NESTE TABULEIRO Nº 4. PARA DESPACHAR O EBO,SO SE REZA O SIGNO ODI FUMBO+ + + +00 10 II XXI0 0I 00 XXI0 0I II XXII 00 I0 XX+ + + +I0 00 II 0II0 II I0 IIII 00 II I0II 00 I0 0I182

99.

LERI OPON (CABEÇA DO OPON)LESE OPON( PÉS DO OPON)CAPITULO XIIEBO ENTRADA UMBOWA YOKO OSHA E IFAA- JURAR PINTURA

+ + + +OO OO XX OIIO I I XX I OIO OO XX OOI I OO XX I IPegam-se as quatro tigelinhas de pintura que se usam no santo. Na branca se coloca moruro em pó, mexe-se e canta-se: IYE IGUI MADAO EFUNKOKO ENUGUI NI IMOLE BABA ORISHANa vermelha coloca-se traíra em pó, mexe-se e canta-se: EJA-ORUN EJA OMOLOGUN IMOLE IMOLE AGABA ORISAHA OSUN NABORU ENIWANa azul e na amarela se coloca moruro e guabina, ao mesmo tempo que se coloca na branc a e na vermelha respectivamente.

150

Page 151: Tratado de Ifa Introducao

B- Pega-se uma das duas pombas do EBO e se faz uma limpeza em todos os presentes, o Iyawo se ajoelha e sacrifica-se a pomba, dando eje as tigelinhas branca, vermelha, azul, amarela e ao ebó, onde se colocará o corpo e a cabeça da pomba. Canta-se o canto do sacrifício : .SI ES IFÁ: SI ES OSHA:OBA: EYE EYELE NILE EYE OBA: EYE EYELE NILE EYECORO:IDEM CORO: IDEMOBA: IFA AWANI BAWA OBA: OSHA AWANI BAWACORO: IDEM CORO: IDEMOBA: IFA AWANI BOFUN OBA: OSHA AWANI BOSHECORO: IDEM CORO: IDEMOBA: IFA BOSHE OBA: OSHA TOKUN AWANICORO: IDEM CORO: IDEMOBA: IFA TOKUN AWANI OBA: OSHA TOKUNCORO: IDEM CORO: IDEMSe misturam bem as pinturas, adicionando-lhes aguardente e se canta: AKOÑUBO ABOODE AKOÑUBO ABOODEEDUEBE KUEFUN TE UMBO AKOÑUBO AKOBO AKOBO KUEFUN TE UMBO AWOC- Pinta-se os odus no tabuleiro de Ifa. Do Obatalá consagrado para este fim. Sobre o tabuleiro se pintam os seguintes odus: el t( osun leri )dOSHE TURA. Odu do dia, isalaye do Orisha que será feito, otura she., IROSUN ATE: registro y baño lustgral de la ceremonia de osha.183

100.OTURA BARA: tocar la puerta del santo.IRETE MEJI: el pelado y afeitado de la cabeza.OGBE TUA. Pintar osun en la cabeza.OTRUPON SA: fifi okanOJUANI ALAKENTU: coronar con ashe la cabeza.OBARA SA: la corona del santo.OGUNDA MASA: sercreto del santo.IRETE SUKA: consagración del santo.OFUN JUANI: llamada, parada, poner los santos en la cabeza y llamar al santo.D- sobre isto se coloca yerosun, e marcam se os odus do ebó, sem repetir os já pintados com a pintura branca e vermelha. E- Chamamento deste EBOKIBO KIBO ADIFAFUN AYE EKUTE ELEBOFENA AUREFUN ELERI IYARAWO OSIKA IKUBABANI SURE FUN EKIBE SHISHE ELEBOOLORUN SHILEKUN ILE OSHA ASHE ORISHAMODE MODEF- Fazer or EBO:G- para tirar o EBO do opon se canta:AYIKININ NI ORUNMILA SHILEKUN

151

Page 152: Tratado de Ifa Introducao

ILE OSHA SODEMI ORISHAAYIKININ NI ORUNMILASHILEKUN ILE OSHA SODEMIORISHA AWOSe continúa com os cantos tradicionais de tirar o ebó do opon. O babalawo acompanha o iyawo e a madrinha até o local do rio onde, dentro de sete dias se banhará o iyawo. Ali , no lodo, se enterra o ebó, todos se limpam com o pombo e se derrama ejé sobre o ebó, cantando: AFEFERI NIR OSHA FEFERIRI184Se enterra a cabeça do pombo sobre o ebó e o corpo no leito do rio, para que Oya o pegue. No rio de reza e se chama por: ODUDUWA, ORUN, OYA, SHANGO, OBATALA, OSHUN e pelo anjo da guarda ( segredo de irete suka). Este ebó se fará 7 dias antes da cerimônia do santo e leva: 1 galo, 4 tigelinhas de pintura, pincéis, 1 ovo, eko ( acaçá), terra da casa de santo, 2 pombos, pedaços de carne de vaca, 1 peixe fresco pequeno, folhas de taioba, cabelo da cabeça do Iyawo, pedaços de pano da roupa, jutia e pescado defumado, milho tostado e e elementos característicos do Odu do dia e odu otun ( de direita)

101.

CAPITULO XIIICAMINHOS DA CONSAGRAÇÃO DE IFA AÑARI (AREIA)185

102.Para esta cerimônia leva-se o iyawo para pegar areia na beira do mar. Lá se tira um odu com o opélé, que será defensor do padrinho. A verdadeira forma de preparar esta areia é : metade de areia do rio, metade de areia do mar jutia, e peixe defumado, milho tostado, tudo bem fino. E na orelha da praia se marca o odu ejiogbe, se reza este odu quatro vezes e se dá um pombo, dando-se o ejé ao awofaca. Com um pouco desta areia, penas da cabeça do pombo, o pdrinho faz um ebó do odu que saiu pelo opélé para sua defesa. A areia bem peneirada se guarda, depois será colocada ao lado do ifá do padrinho, até usá-la no Ifa ( atefá). ILEKANNo ilekan procura-se a toca do caranguejo, pega-se a terra que o carranguejo cava para o nascente (oriente) e prepara-se, adicionando-se os seguintes elementos: obi, manteiga de cacau, areia de mar, areia de rio, jutia, e peixe defumados, milho tostado, peixe, mel, igbin, dendê, banha de porco, cascarilla, 16 ovos. Hervas: ERU, OBI, KOLA, OSUN NABORU, AIRA, OBI MOTIWAO, OBE EDUN, manteca de cacao,arena de mara, arena de río, juti ay pescado ahumados, maíz tostado, sangre de todos los shas, unpescado, miel de abejas, caracol, manteca de corojo, manteca de puerco, cascarilla, 16 huevos,hierbas: ORIYE KOTORIYE, OGUMA FUN FUN, sla, aguardiente, azúcar, vino seco.A todo esto se le da una gallina con shango, la cabeza y los iñales van para dentro.

152

Page 153: Tratado de Ifa Introducao

La gallina la comen el padrino y el ahijado, con los huesos, el padrino se hace ebo.ATEMOLETA de ODUDUAPrepara-se com o ilekan já consagrado. No momento da preparação acrescenta-se água e se amassa. Se for necessário adiciona-se banha de porco. Se preparam duas porções, em forma de esfera, e em cada uma se marca oyeku meji e iwori bofun. Se rezan y se hacen las dos atemoleta, el ire con lo sabido y la ofo.Para meter lo sabido, se reza:ORUNMILA ADELEWA AGBANI TEFAENIFA TEFAORUNMILA ENIFA ADELE GUEGUENIFA UMMTambién hay la variante de poner la mayor en la derecha y se le da una gallina y se canta:ADIE MAFUN AWONIFA, ADIE MAFUNEsta irá marcada con Efun y Osun, con el Odu iwori bofun.La otra se le marcará odu oyeku meji y se le da una paloma y se le canta:EYELE EYE NIFA MAYEKUN MAWE IFA NI ODUDUWA186NOTA: cuando se prepara atemoleta, lo que queda en el piso donde se hizo se limpia con algodón yse manda al río.NOTA ADELE: la mano grande s llama awofaka, se confecciona con la mano de ifá del neófito yse le agregan dos adele de los testigos que tienen el padrino en su ifa. Si la persona no tienen

103.awofaka, se le confeccionan con testigos, la awofaka lleva una piedra negra y la mano chica se llmaadele otunde, y son nuevos y lleva una piedra blanca.CEREMONIA PREVIAS.1- se faz como foi dito no mar para colher areia 2- jogar para saber o sacrifício do rio3- jogar para saber o sacrifício da palmeira4- jogar para saber o sacrifício do cemitério. 5- Se dá uma galinha à mão de Ifa que está sendo preparada. Tendo como testemunha o Ifa do padrinho. Se recolhem as penas, a cabeça e os ossos, pois esta galinha é comida pelo afilhado e pelo padrinho diante de Orunmila. A cabeça, as penas e os ossos vão para o ebpo de entrada. 6- se dá um pombo a Oke ( senhor das montanhas) junto ao osun.7- pega-se uma tigela com jutia e pescado defumado, milho tostado, coco ralado, yerosun, cascarilla, se põe ao lado de Shango, se dá um galo ( sobre a folha de palmeira), então o yawo come do conteúdo da tigela, usando um odu-ara como colher. 8- se dão duas angolas para o anjo da guarda ( Orixá olorí), as cabeças destes itus se colocam para secar. NOTA: quando se termina a cerimônia volta-se à praia com dois franguinhos pequenos e se dão os mesmos onde foi feita a cerimônia da areia. 9- se darão duas pombas brancas a oduduwa.

153

Page 154: Tratado de Ifa Introducao

REGISTRO e EBO DE ENTRADARegistra-se o yawo sem o mesmo estar presemte. Por ejiogbe se faz o ebó para o yawo. Este ebó leva: Ebó : 16 búzios, 16 pedras, contas de todos os Orixás, morim de todas as cores rituais, mariwo, um franguinho pequeno, jutia e peixe defumado, milho tostado, dendê, yerosun. Este ebó se enterra na bera do rio pedindo pela vida do iyawo e todos os awos. EBO AYEKUN ENI ORINIFAABEYENIFA NI AYE OSHA MAWANI IFAORUNMILA ENI IFA BAYEKUNBAJARI EYENI NI IFAEl iyefa de este ebo es el que se usa en el omiero de atefa.Depois de enterrar o ebó, pega-se um pouco de água do rio, se faz um omieró com erva rabo de gato, e com este se lavam todos os ikins e se dam duas galinhas pretas junto ao ilekan e se coloca um ovo de galinha. Oferece-se uma pomba a olofin cantando: 187EYEYLE NILEO ATEBO NI IFA NI SHANGOAs galinhas são cozidas com com tripas, Las gallinas se coinan con iñales. Los iñales y cabezas se echan en el ilekan.Se hace caldo con las gallinas, se toma y come. Las sobras se envuelven en un paño blanco y sellevan al río. Se lava a cabeça do yawo com omieró e se faz um ebori de manteiga de cacau, coco ralado, cascarilla, e uma gema de ovo e um obi branco.

104.

Depois o iyawo bebe vinho seco com dendê. NOTA: na véspera do Ifa se dá um ebori com 2 pombas brancas, ademais se dará quando se prepara egun, 1 galo, uma galinha e uma pomba, junto com o ebori, antes que o iyawo vá para o igbodun de Ifa. Despachando iku antes de entrar no igbodun: SUYERE PARA SACARLO: AGBANI BOSHE EGUN LONAOPEYEWEDE AWO MAYE IKUIKU OMORO ERIKI MAYEIKU OSUO ERIKI MAYE IKUQuando se desfia o mariwo: MARIWO MOSODEMARIWO MOSODEBABA ARIKUMARIWO MOSODEMariwo não espia os segredos. OMOARIWO filhos do rio são as folhas de mariwo que aparecem após o transbordamento do rio. PREPARACION DE AWAN AKUERE IFA (PREPARO DO AJERE IFA).Neste ajere de Ifa, antes de prepará-la se lava com omieró e depois se dá um pinto ( eje) por fora do ajere e se canta: OMO ADIE OMO ENIFA

154

Page 155: Tratado de Ifa Introducao

ORUN AWAN AKUERENIFAEntão monta-se com os ingredientes que são: corda, mariwo, jutia e peixe defumado, milho torrado, aguardiente, epô, pimenta da guiné, velas, morim branco, cabaça, inhame, 16 pratos, tigelas, cascarilla, osun, atemoleta, pinto, banha de porco, manteiga de cacau, coco, esteira, flazada de piso, miniestras, sal, açúcar, tisoura, navalha, iruke, opon, irofa, agere, sal, azúcar, tijera, navaja, iruke, alepon ifá, irofa, orisha oñiboje, areia, , ogbegan, papel, lápis, os ebós, comidilla, panela de barro, sopera de orunmila, os guerreiros.188Quando se termina de montar, se canta:AKUERE IFA KOKUN AWAN ENIFAFOLOFINNasce do odu edi meji, recebe o nome de recanto, recanto de ofofin ( igba odu) É o primeiro que se monta no quarto de Ifa. Neste recanto, por trás da cortina, se faz uma circunferência e ao faze-la se reza: OLOFIN OGBADA OBIRIKITUENISHEBO IGBA SURUSURU FOLOFIN OLAITOAWO OMOLOFIN OMOLAYEUNTEFA ODARADentro do círculo se escreve Eji ogbe com cascarilla. Em algumas casas pinta o da direita para a esquerda.ODU OLUWO SIGUAYU – IRETE FILE- ODU OYUBONASe dá um pombo branco e se canta: BABA OLOFIN AYEGBEBABA EJIOGBE ODU OBAYE

105.Quando se coloca olofin se canta: OLOFIN YOKUN, OLOFIN NIYOKOOMOSOKUN OMI BELEKUNOLOFIN OWAGBEQuando olofin entra na casa, se coloca água fresca, e água quente, e com o agogô de obatalá se vai tocando e cantando: AGOGO ONI OLOFIN ORUNMILA OLANLAOLANLA: Majestade.NOTA: as penas dos pombos quando se termina o Ifa, são recolhidas pelo padrinho para fazer ebó do odu do afilhado, quando os odus são estratégicos, o padrinho dá as penas para o afilhado usar no seu primeiro ebó. O padrinho deve fazer ebó antes de completar 16 dias do Ifa.PREPARAÇÃO DO ONÃ IFA. Esta sólo se puede hacer cuando odu esté en el folofin.A cascarilla leva afoxé de palo moruro 189o osun leva afoxé de eja-oro ( traíra)Cuando las atenas se sacan de las fundas, se reza:AWO DIRE AWO LAYE ONI AYEAWO DIRE AWO LAYE BABA ORUNMILAEntão marcam-se os odus:

155

Page 156: Tratado de Ifa Introducao

CASCARILLA (EFUN) OSUNENIFA EFUN ATENA BEWA ENIFA OSUN ATENA BEWAAGOGO NILE OUN LALA OSUN NNILEFUN NILEFUN NIFAENIFA EFUN ATENA BEWA ENIFA OSUN ATENA BEWAOUTRO: OUTRO:BABA EJIOGBE ATENA IFA BABA EJIOGBE ATENA IFAATENA IFA EFUN LONI ATENA IFA OSUN LONIATENA IFA ATENA IFAOUTRO: OUTRO:BABA IJIOGBE EFUN BAWA BABA EJIOGBE OSUN BAWABABA EFUN BAWA BABA OSUN BAWABABA TEGUN BABA TEGUNCuando se termina de pintar, se reza:ADELE NIFA OLORUN IFA ODARAINLE OKE IFA ODARAIRAWO IFA ODARAOSHUPA IFA ODARAGBOGFBO ARAONU IFA ODARABABA LOKE BABAO ORUNMILAATENA OMO OYO ATENAATENA IFA AYE OLOFINEntão se cobre com morim branco se põe na esteira de olofin e se canta: GBOGBO AWO ODARA, OLOFIN LOWA, EGUN LOWA

106.AYEGBE ENI BOLOBO IFA ODARABABA OLOFIN ODARA, AWO LANIRE, IFA ODARAAWO LANIRE, SHANGO BI OLOFIN, IFA ODARAODU ODARA, AYEGBE BABA IFIOGBE ODU ODARAONÃ IFA DE TATA GAITAN: OGUNDA FUN0 0 I I I I I I 0 0 0 0 0 0 I I (O) (P) 0 0 I I 0 0 I I I I 0 0 0 0 I II I 0 0 I I 0 0 0 0 I I I I I I 0 0 0 0 0 0 I I 0 0 I I 0 0 I I0 0 I I 0 0 I I I I 0 0 I I I I 0 0 0 0 I I 0 0 0 0 I I 0 0 I II I 0 0 I I I I 0 0 0 0 I I 0 0 I I 0 0 I I 0 0 I I 0 0 0 0 I I19000 III0 00I0 IIII I0I I 0 0 I I I I I I I I I I I 0 (B) (A) 0 I I 0 I I I I I I 0 0 I I I I0 I 0 0 I I I I I I 0 0 0 I I 0 0 I I I 0 I 0 I I 0 I 0 0 I 0 II I 0 0 I I I I I I 0 0 0 I I I I I I I 0 0 I I I I 0 I I I I II I 0 0 I 0 0 0 I I 0 0 I I I 0 I I I I 0 0 I I I I 0 I I I I IONÁ IFA DE GUILLERMO CASTRO:0 0 I I I I I I 0 0 0 0 0 0 I I (O) (P) 0 0 I I 0 0 I I I I 0 0 0 0 I II I 0 0 I I 0 0 0 0 I I I I I I 0 0 0 0 0 0 I I 0 0 I I 0 0 I I

156

Page 157: Tratado de Ifa Introducao

0 0 I I 0 0 I I I I 0 0 I I I I 0 0 0 0 I I 0 0 0 0 I I 0 0 I II I 0 0 I I I I 0 0 0 0 I I 0 0 I I 0 0 I I 0 0 I I 0 0 0 0 I I00 III0 00I0 IIII I0I 0 I I I 0 I I I 0 0 I I I I I I I 0 I I I 0 I 0 I 0 0 I I 0 0I I I 0 0 I I 0 I 0 I I 0 I 0 I I I I I I I I I I I 0 0 I 0 I 0I I 0 I I 0 I I I 0 I I I I 0 I 0 I I I I I 0 I I 0 0 0 0 0 0 II I I I 0 I I I I 0 I 0 I I I I 0 I I I I 0 I 0 0 I 0 I I 0 0 IONÃ IFA DE MIGUEL FEBLES PADRON: ODI KA0 0 I I I I I I 0 0 0 0 0 0 I I (O) (P) 0 0 I I 0 0 I I I I 0 0 0 0 I II I 0 0 I I 0 0 0 0I I I I I I 0 0 0 0 0 0 I I 0 0 I I 0 0 I I0 0 I I 0 0 I I I I 0 0 I I I I 0 0 0 0 I I 0 0 0 0 I I 0 0 I II I 0 0 I I I I 0 0 0 0 I I 0 0 I I 0 0 I I 0 0 I I 0 0 0 0 I I00 III0 00I0 IIII I0I I 0 I I I 0 I I I 0 0 0 I I I (B) (A) 0 I I I 0 I 0 0 I I 0 0 I I I 00 0 I 0 I 0 I I I I I 0 I I 0 I I I I I 0 0 0 I 0 I I 0 I I 0I I I I I I I I I I 0 I 0 0 I I I I I I I I 0 0 I 0 0 I 0 I I 00 I I I I I I 0 I 0 0 I 0 I I I I I 0 I 0 0 0 I I 0 I 0 0 I I 0

107.EPÍGRAFE(P) Padrinho (O) Madrinha (B) Bisavo (A) Avo 191quem dá cor é obara bogbe. PREPARAÇÃO DO OMIEROSe prepara na véspera, depois de ter preparado o igbodun de Ifa. Cuando se riega la hierba en la estera.EWENI BINI EWE GBOGBO EWE OSAIN IKOKO NI BAWAATE EWE NIYERO OSAIN. ATE ORUMALE KASHEBO KSAHEFILEMU ORISHA.Quando se dá ewe à esteira EWE BAWA IKOKO OSAIN (Esta erva vai para a panela)TETEREGUN EWE ODARA, TETEREGUN EWE OSAINSe faz cortando as ervas e colocando-as na panela. Cortar maldição IRETE KUTAN ewe jade tinshe awo ileOrunmila shepe leri eweAdifafun obatalaEWE IRE MBE LODO

157

Page 158: Tratado de Ifa Introducao

A BE RO KOKO MAGBEEWE IRE MBE LODOPicar ervas: OMO MO YA IYA IYA, IYA, IYAOMO MO KI IBO EBO, EBO, EBOOMO MONI OSAIN OSAIN, OSAIN, OSAIN,OMO MONI EWE EWE, EWE, EWEOMO MONI OMI OMI, OMI, OMIPara tocar la cabeza con el eweto modeEWETO MODE, EWETO MODE A GERE GERELERI OMO OSAIN WEWTO MODETemperar cazuela de Osain Para colocar ewereyeye: IRE IRE ABIWEREAYE EWENI IKOKO ASHENI OSAINPara colocar peregun: OSUN OMO PEREGUN OMIO, OSUN AGADA EWE OSAINOLODUMAREPara epo: IROFA OMO EPO ENIFA IKOKO ASHENI OSHAINPara ori: AYEE ORI IFA IKOKO ASHENI OSHAINPara oti: OTI IFA OTIMU IKOKO ASHENI OSAIN192Para mel: OÑI AWORE OSAIN AWORE ONIFA ASHE IKOKO OSAINPara gbogbo omi: OTUNDE MADE ENIFA ENI BOLERI AGBA ENIFAPara efun: EFUN KAFUN IRE AYE ASHENI IKOKO OSAINPara jutia, eja, agbado: EKU, EJA, AGBADO IRE OSHAYEUN OLONA ASHENI

108.IKOKO OSAIN.Para atare: ATARE BABA IYERE AGBADENIFA ASHENI IKOKO OSAINA panela de Osain sempre leva água de coco e ovo de galinha. Agua de coco: OBI OMI AGBANI BOSHE, OMI MU OSAINO vo de gallina: KOKORO ADIE ADEWA IFA EÑI ADIE ADEWA IFACANTIGA PARA O CARVÃO: INA OWO ASHE LOWO, INA OWO ASHE LOWOINA YO LOKUN IFA NSO LORO BAWAINA OSO ASHE LOWOTETEREGUN SHUPAWO IFA APAKUANDA MAYAIKUEtc.colocar ashe: ORUBOSHE OSAIN EBONIOSHE ATEFA ASHE NIFA ODU BAWAAPORRE APARABA ENIFA LABOSI AWO ATEWE OSAIN ASHENI IKOKO OSAINCOCO PARA OSAINSe dará obi para a cazuela de osain. Mojuba dar o nome do nome do , oshe bile. El awo que le da coco, masticará un pedazo de coco con 4 atare y lo soplaraá a los 4 puntos de lacazuela de osain. Reza a osain.REZA:EMI OMO OSAIN INTORI ODU_________________AWE NIYI ELESEKAN ELESE MEJI OMO ATEFA LOKO LOWA BONOKUE AWO

158

Page 159: Tratado de Ifa Introducao

OTA EWE IKUADA OBI IKOKO OSAIN SAMI OMOFA OBIREOONOTA: Después de dar obi a la cazuela de osain , de dar ifa, pega-se uma pomba e se dá a Osain cantando: Depois se acende uma vela ao lado do ikoko de Osain. SUYERE: OYEKU NI YEKURE, OYEKU NI YEKURE IBO IBO OSAIN ITANA IBO.193Esta vela se deixa acesa por toda a noite. NOTA: as ervas que sobram na bacia , não são jogadas fora, se guardam para eventual necessidade; por exemplo, no caso de sair um odu muito forte. Depois de terminado o ifa, se põem as folhas para secar e se faz afoxé. Igualmente, o carvão do ikoko serve para uso do padrinho para ebó de defesa. La cazuela del omireo sucio en que se baño el alawo, cuando se termina el wawe, se le da un jio-jiocon jutia y pescado ahumados, maíz tostado, aguradiente, miel de abejas y se el presenta a olorun yse deja ahí hasta después de ita.Si no sale ogbe yono, se limpia y e guarda para entregárselo al alawo después-Si sale ogbe yono, se deja así, con todo, y se pone a comer del gallo de la ceremonia del kutun en eliyoye y con tod eso se hace ebo al padrino, por el odu de ogbe yono, para su defensa.

109.PREPARACIOND E SHILEKUN DE IGBODUN EN UNTEFASe faz um dia antes da preparação do igbodun. Primeiro se lava a porta com ewe papisami, água de coco verde, cascarilla e manteiga de cacau. Depois do piso estar seco, coloca-se bastante cacarilla no centro do shilekun e se marcam os odus. Os mejisII I 0 I I 0 I I I I III I I 0 0 I 0 0 I 0 0II I 0 I I I I 0 0 I III 0 I 0 I 0 0 I I I 0II I I I 0II I I I 000 0 I I III I 0 I 0Se colocam Ogun e Osun e se dá uma dangola e um pombo. Depois de assados ou defumados, o pombo vai para Osun e a dangola para Ogun.NOTA: quando se vai fazer um ifa Irosun Umbo ou um filho de Elegbara a cerimônia é feita com Exu e se dá uma dangola na porta e esta é a que vai ao igbodun. Quando se termina o Ifa se entrega ao alawo para que a entregue para Exu. Se for um ifa ogbe tura, não se entrega ao alawo. Si el ifa es ogbe tua, no se le entrega al alawo. Si el ifa esiroso umbo, se pone el elegba del padrino y del ahijado. Si el padrino es ogbe tua, después de esto

159

Page 160: Tratado de Ifa Introducao

se le dan 3 pollones a su elegba y van cargados para la esquina. Si el alawo es omo elegba, sólo vasu elegba, no se pone el del padrino.194Cuando hay antecedentes de que el alawo se monta con egun, se perepara un omiro con ewebaiykun (yagruma) y se le da un gallo blanco de la cabeza a la arena y se canta:IRE ORUNMILA SEKI ITAORUNMILA IFA LENIWEIGBODUN ÑAÑA EEAÑARI FORI SOLEAÑARI FORI SOLEKOKUA ERI AGBA ALA ADO OFA ERIIWI FOYEN FUODespués de esto se le da ebomisi con el omiero de yagruma, coloca-se a areia para secar e esta será utilizada para marcar o odu ori do alawo. O galo vai carregado com as ervas da cazuela e envolto em morim branco e é enterrado embaixo do arabá. NOTA: quando o alawo se cosatra está jurado nas folhas, é um Omo NOTA: cuando el alawo se consagra está jurado en aña, es decir, es omo aloña, recibel el nombrede olu koto, donde antes de hacer ifá, cuando va a coger la arena tienen que llevar a iya ilu al mar ytoca a olokun y a yemaya un oro y darle el gallo blanco y 3 palomas carmelitas a aña y orun,dándole cuenta que va a hacer ifá y es después de esto que se recoge la arena.

110.PRENDICION YPROCESION DE IGBODUNEl omofa se lleva para detrás del shilekun ile. Ahí se tiene sentado, hasta la prendición, el que debeprender es la oyubona, el odu es oshe tura.Para tirar el paño:OFUN AWO OMO IKU ARIKU ARIKU MAFUNAWO OMO IKU ARIKU KUAKUAYESHIKUERE ASHISHE AWO ADE OMO AYEIFA KOYU FOWO AYAYABI OLOFIN UNTEFA WAOSHE ENI IFA OMONIFA ALAWO ONI BODUNPARA LEVANTARLOOBA: SHANGO ENI WERE ONI LAYEO AFEREWEDE AYABALA IKUCORO: OFERE WEWE AYABADIDE OFERE WEWE AYABALA IKUCOLOCAR ATRIBUTOS:AWAN: AWAN AWAN UMBO AWAN IFAAWAN AWAN UMBO AWAN IFAAKUKO: AJUN ORI AYE AKUKOAJUN ORI AYE AKUKOADIE: AJUN ORI AYE ADIEAJUN ORI AYE ADIE195

160

Page 161: Tratado de Ifa Introducao

EURE: AJUN ORI AYE EUREAJUN ORI AYE EUREEntão inicia-se a procissão para o igbodu rezando-se o odu otura meji. Camihar : SHIKUERE AKUASHE KOYU FOWO SHIKUEREoutra: SHEWERE WERE AKUADA KAYE FOWOAWANI SHANGO OMOFA UMBO LESE IGBODUN KAYE FOWOAWANI ELEGBA OMOFA UMBO LESE IGBODUN KAY FOWOQuando está chegando ao igbodu: ENI OMOFA UMBO LESE IGBODUN KAYE FOWOAo chegar: ENI OMOFA LAI SHILEKUN IGBODUN KAYE FOWOENI OMOFA LAI SHILEKUN IGBODUN KAYE FOWO FOWOYUAo ajoelhar-se: ENI OMOFA KUNLE SHILEKUN IGBODUN KAYE FOWOENI OMOFA LAI SHILEKUN IGBODUN KAYE FOWO.Quando se trata de um ifa irosun umboPara prenderlo: OMOFA ERIFA ASHO FUN FUN AWO NILORUNOMOFA UMBATOLOSI ENI AGBA ILE OLOFINOMO BAKE OSHA IFA LA OMAPara awan: OMONIFA ENIFA ENIBODUN AGBADAKOYU FOWO ENI OLOFIN OMO SHILEKUNILEKUN BAKE OSHA IFA LA OMALlervarlo a igbodun: OMONIFA ENIFA ENIBODUN AGBADAKOYU FOWO ENI OLOFIN OMO SHILEKUNILEKUN FEDUN OMO ALARA.

111.

Quando se chega a frente do igbodun ALAWO ENIFA ABAN TESI NIFA aquele que vai se cobrir de OWARI GBOGBO OJUN ELO IGBODUN ifa vem iniciar-se trazendoNILA ALEYO FUNLE FOLORUN (FULANO) em sua cabeça o materialATIÑI BABA TOBINIFA (PADRINHO) les meno dinero en suBAKEGBE OYUBONA KAN (,MADRINHA) cabeça ao quarto de ifá ABARAWASHE ADIFAKUO BABALAWOS iniciado (fulano) com seu padrinhoAMONIFA BAWA OLOFIN sua madrinha e todos os babalawos que cooperaram para o nascimento do filho de Ifa e de Olofin. Para ajoelhar-se : ORIRE ORIBAWA KUNLE FOLOFINOLODUN YERE SHILEKUN LAI OLOFINESHILEKUN FEDUNREZO DEL COCO A LA PUERTA:REZA:ORIBAWA OLOFIN ORIBAWA LODE ILEKUN INSHELE IFE EDUN INLE OGUEREOLORDUMARE BABA MODUPUE OLORUN KOKOIBERE OTUN OBA AWO OSI LAWOASHE LERI OMAYA.OMI TUTO INLE TUTO IBA BABA IBA YEYE IBA ASHEDA IBA AKORDA INA IKOLONA

161

Page 162: Tratado de Ifa Introducao

IFA IBA IYA IBA OLUWO IBA OYUBONA KAN IBA APETEBI IYAFA ORUNMILA IBAARAONU WANILORUN OBI MOKUO ENI BODUN AYARA ORO AYARA ODU SHANGOBABA AGBA YIROMI IFE ORUNMILA MODUPUE OMO OFO UMBO ILE OLOFIN OBI OBIODARA.REZA DOS MEJIS (quando o ifá não é irosun umbo)1- BABA EWENYI KURU MEJI BABA TOTO JITI OTOTO RAYE ODOROFUN ODOROWA BABA EJIOGBE2- ODOROFUN ODOROWA BABA OYEKU MEJI ORANIYAN AWORI SHANGO ORIBAWA OLOFIN IROWERE3- ODOROFUN ODOROWA BABA IWORI MEJI OGUILA BASHE OLORDUMARE AWARILODE AWARILODE OLORDUMARE.4- ODOROFUN ODOROWA BABA ODI MEJI ASHAMA MARUWA KODIMA ARAYIMO ORIBAWA OBATALA JEKUA ORILEKUN.5- ODOROFUN ODOROWA BABA IROSO MEJI APANTARITA AWERIYEO OLOFIN OBANISHE OSUN WENI EYO AWARENIFA.6- ODOROFUN ODOROWA OMO EYIROSUN

112.BABA OWONRIN MEJI OLUYEBE OBINAOBI ORUN OLUYEBE AGANGARA7- ODOROFUN ODOROWA OMO EYIROSUNBABA OBARA MEJI KARANSHA ELERIBABA UNLELE TOYO APALA OWETUNOWESIN OMO OLOFIN8- ODOROFU ODOROWA OMO EYIROSUN BABA OKANA MEJI OKANA OKANANI BEREIKU ODERE OLOFIN9- ODOROFU ODOROWA OMO EYIROSUN BABA OGUNDA MEJI BABA FARAYE OBATALA SHEWERE LOYE OGUN TETE EYI10- ODOROFU ODOROWA OMO EYIROSUNBABA OSA MEJI BABA FOSHE BABA BORO197ENIFA BOLONA ABERI BABA LONA OLOFIN11- ODOROFU ODOROWA OMO EYIROSUNBABA IKA MEJI IKANIKA AWOKANIFA SHOLA ASHE NIREGUN OGUNASHE NIRO OLOFIN

162

Page 163: Tratado de Ifa Introducao

12- ODOROFU ODOROWA OMO EYIROSUN BABA OTRUPON MEJI AWO IGADERE AYE EGUN BAMI OLORUN IFA OTOROSHE13- ODOROFU ODOROWA OMO EYIROSUNBABA OTURA MEJI IMALEOLORUN IFA, KERENSHELE ONIPAKOSHANGO ABASHE OLOFIN14- ODOROF ODOROWA OMO EYIROSUNBABA IRETE MEJI BABA KIYEOLOFIN AWO KEKE EKIFAOSUN AGANGARA WEWE OSHUN15- ODOROFU ODOROWA OMO EYIROSUNBABA OSHE MEJI MOLOKUIFA AWARILOYE SHENSHE OLOMBOIFA TINLOSHE OLOFIN16- ODOROFU ODOROWA OMO EYIROSUNBABA OFUN MEJI IFA ALAYO OSHANLABABA OROJUN IYANYAODANI ORI IFA OLOFIN

113.

CHAMADA AO IGBODUN Quem chama é a madrinha e fica do lado de fora, represnta ogunda masa. O que responde do lado de dentro é o padrinho, representa ogunda biode. O padrinho deve ter uma reza na cabeça. No algodão se põe ewe ikoko, preparada como se fosse para um ebó, com a cabeça de peixe aberta, manteiga de cacau, cascarilla, jutia e peixe defumados, milho torrado, aguardente, mel de abelhas, 16 pimentas da guiné, yerosun do afilhado, do ebó que se fez sem ele estar presente. Quando termina de dá ifa, este kobori vai para Obatala. E se da um pintinho pequeno, rezando-se o odu que saiu para o afilhado. Depois, manda-se enterrar no rio Padrino deve fazer a chamada com uma vela acesa, com um laço branco na vela, que depois é usado no juramento do afilhado no igbodu. Existem várias chamadas ,mas a chamda ritual é de ogunda masa. Esta chamada é tradcional e serve para qualquer odu.se o obi dado na entrada ( jogo) deu okanran tem que se dar uma dangola ao ogun do padrinho e depois tornar a jogar. CHAMADA DE OGUNDA MASA. CHAVE: F- Fora D- dentroH- coroCHAMADA DE OGUNDA MASA

163

Page 164: Tratado de Ifa Introducao

(F) OKUO OMORUN SELU saudamos o estrangeiro filho de orunOKUO OMORUN SELU AYE saudamos o estrangeiro filho de orun no mundo.OKUO OKUANIFEO saudamos diante de ifa OKUO OMOFA LESE IGBODUN saudamos diante de ifa aos seus pés. KI UMBO KINI KINSHE KUERU monte sagrado que vem se consagrar. ONI BARA AGBONIREGUN o segredo do mendigo ARIKU ARIKU Para não ver a morte OKUO ONI BABALAWO saudamos aos pais do segredoENIFE BONIFE ORUBO consagram-se na terra de ifé (C)© ENIFE BONIFE ORUBO(F) OKUO ERIN KAN KUOLA KEKEKE com relação ao espírito formador. (D) OSINKAO KALERUN OLELEO (mundo astral)(F) AGBA ENI o maior, e reza a OLOFIN (D) KINI ENIWA Este está abandonado, olofin não está.(F) AGBA OLOFIN espere, descanse e siga falando (D) OLOFIN OSINKAO OUN SOROMALO(C)© ENIFE BONIFE ORUBO(F) OKUO ERIN KAN KUOLA KEKEKE(D) OSINKADO KALEKUN ILELEDO o espírito da inteligência ( o elefante)(F) AGBA IWIN que sabedorias andas buscando.(D) KINI IWINWA(F) AGBA OLOFIN(D) OLOFIN OSINKAO OUN SOROMALO(C)© ENIFE BONIFE ORUBO

114.(F) OKUO ERIN KAN KOLA KEKEKE(D) OSINKAO KALEKUN ILELEDO(F) AGBA EFAN(D) KINI EFANWA(F) AGBA OLOFIN(D)OLOFIN OSINKAO OUN SOROMALO(F) OKUO ERI KAN KUOLA KEKEK o maior dos espíritos, cujos olhos tudo vêem.(D)ODINKAO KALEKUN ILELEDO Lo traen al pie de la cortina tapado(F)AGBA ODU ELEWEYU EWE ciego sin ver el bien que busca, con todo(D) ATI OFORE WANTE WANTE en sus manos. Lo traen guiando gentilmenteTIOFOYU TIOFO OWO WENE WENE con su paño ciego sin ver el bien que busca(F)BANTI OFORE WANTE WANTE con todo en sus manos, buscando el mayorTIOFOYU TIOFO OWO TOFIO TIOFO ashe de olofin, para coger la cabeza del mundoWENE WENE LUBA ABASHE TI espíritu mayor que vive en olofin. Yo soy suOLOFIN TI ORIYE TI ORIMU amigo y pid que me den la puerta para él, queAGBA ODU OREMI FOLOFIN entregue con la fe del mono al monte sagradoSHILEKUN FUMI(D) SHILEKUN SHILEKUN IFE EDUNPARA PASSAR PELA PORTA:ALAWO LEWA MAMAKEÑA IPORI el que está cubierto llega al poder de su vida

164

Page 165: Tratado de Ifa Introducao

AWO KIKEÑA por su destino no marcado en la vida.CHAMADO AO IGBODUN ODU OYEKU MEJIERI KAN KUOLA KEKEKEAWO ERIN AWO EFAN KILABSHEKILABASHE OLOFIN TINIYE TINIMUERIN KAN KUOLA OTOLO KEKEKEAGBASHE OTOLO TINIYE TINIMUERIN LELE LEAWO EDUN ELEYEMU EWEENI OLORUN AYI AYEABOAUM BONI IFA NI OSHEALOBO OYOMI KOTO KOTO KOFIKUENIAKAN WIKO NI MOFISHATESHILEKUN IFE EDUN TIGERE TASOKUNLE FOWO(F)ERIN KAN KUOLA KEKEKE (D) KINSHE OLOFIN NI LE OMALO(F)ERIN KAN KUOLA KEKEKE (D) KINSHE OLOFIN AWO EDUNOFORI WANTE WANTE WENE WENE(F)ERIN KAN KUOLA KEKEKE (D) AWO EFAN AWO AWO IBIN OLOFIN(F) ERIN KAN KUOLA KEKEKE (D) AWO OLOFIN BABARINI SHILEKUNIFE EDUN(F) ERIN KAN KUOLA KEKEKE (D) KINIWA OLOFIN OMALO(F) ERIN KAN KUOLA KEKEKE (D) KINISHE EFAN NILE EKO MALO(F) ERIN KAN KUOLA KEKEKE (D) EDUN EFAN WANTE WANTE OFOYI

115. AROTI TIOFO TIOFO OFO AWOWENE WENEPARA ENTRAR NO IGBODUN É IGUAL A TODAS AS CHAMADAS.NOTA: diz-se que esta foi a primeir chamada que teve ifa, que ocorreu no tempo me que os animais comandavam o mundo, que ele consagraram-se Osoguian e Sango, e tocavam a porta com um galho de atori ( hibisco). Por isso é que quando não há ewetomode se substitui por ewe atori, que foi o qe esteve presente na consagração.LLAMADA DE IGBODUN DE OSHE TURA:Es la misma llamada de OYEKU MEJI, pero se hace dando toques con una ODU-ARA. Pero antesde empezar s pone una ODU-ARA (Piedra de rayo) en la puerta y se hace l rezo siguiente:REZO:SOKUN KEKE, UNSHAWO ORI OTAARONI KEKEKE KANKE, AGBANI BOSHEONI BABALAWO LODEFA, FOKANIKE TINSHAWOOYO RERE, OYO RERE LAFOYAODU-ARA BABA IKANIKE, LAMPE SHANGOIFA LAYENI, IFA ODARA.

165

Page 166: Tratado de Ifa Introducao

Esta ceremonia se hace cuando el padrino es OSHE TURA. Esta piedra de rayo (ODU-ARA) comegallo y jicotea con shango los 16 días antes del ifa. Con esta misma piedra de rayo se cierra la puetael día del iyoye. Esta ODU-ARA vive después dentro del ifa del padrino para su salud.NOTA: si el alawo saca en el atefa oshe tura, el ebo hay que hacerlo junto con un odu-ara.LLAMADA DE IGBODUN DE OBARA MEJIOKUO OMO ORUN SALUOKUO OMO ORUN SALU AYEOKUDO OKUANIFEOOKUO OMOFA UMBO LESE IGBODUNKI UMBO KINSHE KUERUONI BARABONIREGUNARIKU ARIKUONI BABALAWOENIFE BONIFE ORUBO(C)ENIFE BONIFE ORUBO(F)OSIN KAN KUOLA KEKEK (D)OSIN KAN KUOLA KEKEKE(F)AGBA ERIN AGBA EFAN AGBA OBO (D) KINISHE OLOFINAGBA KUANDI ONI KINISHE OLOFIN(F) TONTI ILEKUN EMARINI (D) OMO IÑO ONILEITINYE TIMU ESHILEKUN FUMI ELOMALO MALO201(F)AGBA ERIN OLORUN GOGOLOAGBA OTOLO AGA KOIKOONI KINSHE OLOFINTINYE TIMU ESHILEKUN FUMI(F) OTUN KAN KUOLA KEKEKE (D) OTUN KAN KUOLA ODUN ELENIYO EKE(F) OLORUN MO AYIMO KINISHE OLOFIN (D) KASHILEKUN IFE EDUN EDUNATI GBOGBO ELE UNSAWIYO KASHILEKUN IFE EDUN EDUNESMILEKUN FUMI BI OLOFIN BOBARENI WAESE AUN PINI PINIAYEBE OYU KUOMI FOLOFINBOBARINI ABONIMUESHILEKUN IFE EDUN EDUN ELEKUNNOTA: la entrada es con: ALAWO LEWA MAMAKEÑALLAMADA DE IGBODUN DE IROSO UMBO(F) ABELEKUN LOYE (D) IFAWA ENI OLOFIN(F) ABELEKUN LOYE (D) IFAWA ENI OLOFIN(F) OMO IFAWA ENI OLOFIN (D) ENI IFAWA ONI OLOFIN(F) OKUO OMO ENI ORUN SELUOKUOO OMO ENI ORUN SELU AYEENIFAWA ABELEKUN LOYENITA ENI ODUENI AGBA ONA LILEENISHE SHILEKUN IFE ELEKUNNILEKUN OLORDUMARE

166

Page 167: Tratado de Ifa Introducao

ON ONI BABALAWOONILEKUN OMO AGBALODEENIFAWA OLORDUMARE(C) ENFE BONIFE ORUBO(F) OSIN KAN KUOLA KEKEKE (D) OSIN KAO KALEKUN ILELEOTUN KAN KUOLA KEKEKE(F) AGBA IWIN (D) KINI WIWA(F) AGBA OLOFIN (D) TITILEKUN TIYE TIMU NISHILEKUN FUMI OLOFIN OMALOSORONILEY202(F) AGBA EFAN (D) KINIEBOWA(F) AGBA OLOFIN (D) TITILEKUN TIYE TIMU NISHILEKUN FUMI OLOFRIN OMALOSORONILEY(F) ABARA KUANDO INISHE OLOFIN (D) ESHILEKUN IFE EDUN ODUOUN ODU ELENIYU EWE OLORUN PELEKUN KASHILEKUN IFE EDUNOWO AUM KUNI KUNI ABEBEOYU ODU WALAWA ESHILEKUN FUMIUN KUOMI FOLOFIN NI BAGBASHEMOYEGBESHE FOLOFINBABARIMI EBOMINUNOTA. Esta llmada se emplea para consagrar una persona que haya que hacerlo por iroso umbo oen la consagración de un omo elegba. Para que esto sea de verdad iroso umbo ningún awo puederecibir ningún pago por la ceremonia que se realice. Todo el que participe tienenq ue tener unamarca de osun en la frente para que todo sea ebofi que eboada.Cuando el alawo entra al cuarto:Cuando el alawo entra al cuarto se le canta:AWO LEGBA MAMAKEÑAUMPORI AWO KINKEÑOSHIWO KAROYUO OMO AWOEntonces se arrodilla el alawo delante del awo babarenifa y se le dice:KAPIRI KAPIRIEntonces el padrino, con la vela encendida, le habla, lo saluda, le pregunta lo que se sabe y le da abesar la vela diciendo:AWO ITANA DAJUNOFI OLORUN ALAWO ONIFA BURADespués, la vela se guarda.Entonces después va el asalto, diciendo:TIWERE TASHOTIWERE TASHOKAYE FOWOEl dinero que trae en el bolsillo no se le coge al alawo, se le deja y se le canta, cuando la oyubona lecoge el bolsillo.

167

Page 168: Tratado de Ifa Introducao

SUYERE:APO OWOSHE, OWO LELE, ORI OWO, ORINIFAEntonces se sentará el alawo de espaldas y de frente a la pared.Después se lleva para la cartilla. Al arrodillarso se reza.203REZO: ALAWO ETI LELE, IFA MOWE KOLEKO ENI IFA ODU.Suyere despues del rezo:AYODE ENIFA LAYODEEBA WA ADIFA KI ASHE AYODEELEL NIFA MOKIODespués se prepara todo para coger el ire o el osobo. Cuando se arrodilla para eso, se reza:ALAWO OMONIFA ERUPE IRE IYOOLOFIN KAFUN IRE PADEA Continuación de coger ire o osobo, se hace tente nanio con los 7 awoses yel alawo 8.Baile de atemoleta.Esto se llama tente manio “patear la cabeza”Cuando se pone la atemoleta en el piso, se reza:AWO NANIO ERI OGBESA El secreto de la cabeza de ogbesaAWO YORIMA ENIFA FERI los 7 grandes adoran la tierra de la pelota sagrada.BAYE ATEMOLETALos 7 grandes awoses que acompañan al alawo, que simbolizan a ogbesa, son: OKANA JIO, OGBETUA, ODI KA, SOHE TURA, OKANA YEKU, OKANA SA, OJUANI SHOBE, que estánsimbolizados por los 7 awoses que acompañan al alawo en esta ceremonia.Se procede al baile, cantando 7 veces.TENTE NANIO, TENTE NANIO, ATEMOLETA ERI OGBESA, TENTE NANIONOTA; el awo que su odu sea OGBE SA no debe participar de la ceremonia pues estará pateandosu misma cabeza.Lavatorio: existen dos formas.Miguel Febles:se comienza por los guerreros, después osain y oro a orunmila.Tata gaitan: se comienza por los cantos de osain, después los guerreros y oro a orunmila.NOTA: en el lavatorio de un alawo, solo se puede lavar su ifa, guerreros, irofa, okpuele, tablero,todo del alawo. Si se va a lavar ikofafun y awafakan debe hacerse en otra cazuela. Si la apetevi notiene ikofafun, este si se puede lavar con el ifa del alawo que nace.Ya con el ifá en la mano, se reza para coger hierba de la cazuela:REZO:ENU OTA ENUO AWO OSHOROALADE TUYO FUMI MOBOIRE OSHORO WA204ALADE TUYO FUMI MOBOIRE OSHORO WAALADE TUYO FUMI MOBOIRE OSHORO WAEsto es del odu obara dila.Cuando se pone el jabón en la mano, se canta:OSHE, OSHE FOSHEWAO OSAIN WAWE FOSHEWAO

168

Page 169: Tratado de Ifa Introducao

SUYERES PARA HACER OSAIN:Ver punto 5.3.Después de terminado osain según el punto (5.3.) cada moano se echa en una jicara con agua y sedice:ORUN OLUKALE ADELE NIFA ABIBOENU OTA OMI OSHORO IFA LADEOTOYU FUMI OSHORO WAEntonces se cuenta ifa (se cuenta por ikarete)Ver punto 7.1.Entonces los 5 o los 3, en los dos caso, se restriega por el piso, como si se tratara de un ita y se echaen la jicara con agua.Después va A LA GBA NFO GEDE (nosotros vamos a rcibir encantamiento)Después van los adele a la atena.Se ponene en los mejis, padrino, oyubona, abuelo, oshe tura y okana sa.Esto lleva un suyere.BOLO BOLO NI BOYE ADELENIFA BABA EJIOGBE ADE YOBAOTRO: BABA EJIOGBE ADELE ATENA IFAOTRO: ADELE BABA ATENA IFA ADELE BABA EJIOGBENOTA: el suyere que se emplee se lleva hasta oragun, en los otros odu se canta pero sinmencionarlos.COMIDILLAEKU EJA: ADELE NIFA BOBONIBOSHE ADELE NIFA EKU, EJA ORIBAWA ADELE NIFAOBI: OBI MAFUN AGBON MAFUN BOBONIBOSHE ORIBAWA ADELENIFA205ATARE: ADELENIFA BOBONIBOSHE ORIBAWA ADELENIFABEWA BOBONIBOSHE ADELENIFAASHE: ADELENIFA ASHE MAFUN ORIBAWA BOBONIBOSHE ATENA IFA ASHE NIFABOBONIBOSHE ADELENIFAOTRO: BABA EJIOGBE_____________ ASHE NI IFA ATEWANILAYEO IFA ODARAEn la línea se va poniendo la comidilla que sea y este se lleva hasta oragun.OTRO: JEKUA IFA, IFA ODARA JEKUA IFAADIE A LA ATENA:1- OLOFIN NIYE OLOFIN NIYE EWEYE OLOFIN NIYE2- EYE ODODO NILAYE ODODODO NILAYEEYE ADIE ODU NIYE ODODODO NILAYE3- BOROLAYE LONILAYE BABA ODU ONILAYE EYE ADIE ADIDILAYE DIDEDIDEBABA ODU ONILAYE4- BABA OKU ONILAYE BABA ODU ONILAYE EYE ADI ADIDILAYE DIDEDIDE BABAODU ONILAYE5- OLOFIN NI LAYEO DIDE DIDE EYE ODU ODU NILAYE

169

Page 170: Tratado de Ifa Introducao

6- EYE ODU NILAYE EYE ODU NILAYE EYE ADIE IFA ODU MEDILOGUN EYEBALEBOYE EYE ODU NILAYE7- BABA IFIOGBE EYE ADIE OLOFIN AHSE IFA ATEWANILAYEO IFA ODARA.CORO: JEKUA IFA ODARA, JEKUA IFA IFA ODARAEntonces se le dan las gallinas negra y se le echan las pluams de la cabeza, cantando:JU JU MOÑANA BABA ODU ADELE NIFAPara llevara al alawo unyen a la atena:ALAWO ENIFA ODU YEUN ADELE ETIWA ATENA BEWAUNYEN: BABA ODU AGBANIBOSHE WO ADELE NIFA JU IMUOTRO: ADELE BAWAN ASHETO ASHEBO NILAYEO ADELE BAWANI IFA ODARALIMPIAR ATENA CON ENUINU IFA ENIFAGBA ATENA OLOFIN ALAWO IFA LODE MOYAREBAILE DE LA ATENA:PARARLO: ODIDE DIDE ALAWO DIDE, ATENA OLOFIN LAYEREZO ATENA: (BABA OBARA MEJI)REZO: BABA KARANSHA KARANSHA, BABA KERENSHE KERENSHE ADIFAFUNABIBO KODAMISILE EDODOMIDO206SUYERE (7 Veces)BERULE BERULE OMALO, ABIBO BERULE BERULE OMALO, ABIBO BERULEEsto representa los 7 oba orun yorima, que bajan del cielo por mandato de olofin para llevarse elalama del awo cuando otoku. Son los 7 principes de la muerte.SUYERE DE PADRINO Y OYUBONA (padrino delante y oyubona detrás)BESURE KONKALE ABIBO BESURE KONKALE ABIBOEnjuáguese atena con odu-ara en la cazuela.EWE LORUN EWE LORUN ORIRE LAMIWEEWE LORUN EWE LORUN ORIRE LAMIWE AINASe le echa aguardiente, se envuelve y se guarda en folofin.NOTA: el padrino y oyubona cogen delante y detrás porque ellos son los encargados de guiar elrecién nacido en ifa por los caminos del mundo.PADRINO: simboliza ODUDUWAOYUBONA: simboliza ORUNCeremonias de igbodun:ATEBO: SUYERE DE LLEVAR A LA ATEBOA WENI ATEBO ONIWAENI AYE NI SHANGO ORINIFAA WENI ATEBO ONIWAYEUntarse en las manos ori, epo, efun:ELESE SANWESE NIWEYE IFAOTONI LAYEO AW4ETO ORIBA WANIFALlevar al awo hasta atebo.SUYERE: IWORI BOFUN ALSWO ARA WEMO FOSHEWE

170

Page 171: Tratado de Ifa Introducao

Amagar con la derecha.REZO: SANWESE MAYIRE AWO ALAGBARA FOSHEWECORO: BARA SANWESE ALAGBA ARA FOSHEWE.Rezo de la cabeza con los ingredientes:OMI ATEBO IFA LAWAWE ORI ALAWONIFA, EWE ASHENI OSAINOMORUNADIE MARIWO ASHE AGBANIBOSHE ORUN AGBANIFA OLOFINSUYERE PADRINO: AWEBO AWEBO ORIRE LAMIWE207SUYERE OYUBONA: LERE AWEWE AWETONIREO LERI AWEWE AWETONIREO YAWOSESSuyere de sacar el alawo de atebo: ONIRE LOYEKUN AWO ORILODE.Suyere de botar el agua sucia de atebo: se amaga 3 veces y se bota en el caño.OMI ALAWO AWEMO. ATEBO OMISHEPE OMILONAOMI ALAWO AWEMO. ATEBO OMISHEPE OMILONAOMI ALAWO AWEMO. ATEBO OMISHEPE OMILONANOTA ATEBO: Cuando se trata del primer ifa del awo, lleva una ceremonia especial con dos adeledel ifa del padrino en el leri. Estos son uno de cada mano y desde que comienza el juramento deatemoleta o el de omofa, estos adele estarán presentes en todas las ceremonias que se le hagan al ifadel nuevo awo.Cuando se saca de la sopera, se les canta:ADELE NIFA ENI MAWA OUNMILA ADELE IFA ENI MAWAEl día del ifá, cuando se está lavando leri del ahijado, se ponen los adeles con los ingredientes y elpadrino MO-JUBA y después reza:BABA EJIOGBE OFERI ORUNBOSHE BABA AGBAN IFADespués canta el suyere: ORI IFA AWERONIRO ORI BAWANI IFADespués se continúa normal, pero cuando se retira el padrino, saca los dos adeles de losingredientes, pues es solo potestad del padrino.NOTA: esto nace en EJIOGBE, que es donde volvió a renacer ifa. Que es la generación quenosotros tenemos, con el poder de ODUDUWA y ORUN.CATULAR, RASPAR E PINTAR:Depois do banho inicia-se esta cerimônia; OLUO MAGAYI: apresentar tesoura..ORI FAFARI, FAFARI OLUO MAGAYIREZA: LERI OMO OLORDUMARE OKUASHE IRUN ORI MOLUKU MOLUKU AYEARINIKA MUKUADA KI ORI TUTO, IRE AIKU, IRE OMA, AWABO AWATO KAFAIKUNDAY OLUO MAGAYI IRE AWERE.SUYERE: GBOGBO WANI SHOWEYEGBOGBO WANI SHOWEYEORUNMILA IFA ASHABA ALABEOGBOGBO WANI SHOWEYEOLUO ABE: apresentar navalha

171

Page 172: Tratado de Ifa Introducao

208REZA: ENI ORI, ENI ABE, ERI AWO, ERI AKUATA LERI ERI ASAKALEKESUYERE: IFA AGBANI ISURO IBO ERI, ERI ASHEWA DI KOLAASHE DI KOLA ODOLOFUN ALABEO ASHEWA DI KOLA.OTRO: EGAN YO EBO ERI, ERI ASHEWA DI KOLA, ASHE DI KOLABABA OLOFIN LOFUN ALABEO ASHEWA DI KOLA.Os donos de OLUO MAGAYI Y OLUO ABE SÃO:BABA OSHE MEJI..................... OLUO MAGAYIBABA IRETE MEJI.................... OLUO ABEO padrinho deve, por prevenção pintar em cada um, o seu odu de ifa KAKUANADO.IDE FINITO: se llama OBERI AYO IKUDA. Se reza OGBE FUNREZA: OGBE FUN FUNLO IDE IKU MAYE MARIWOIDE MORILEKE IKUKUANI OBERI AYO IKUDACANTIGA: ONIDE KOYUDIDE, AYARAWO KOYUDIDE KOYUDIDE AYARAWOILE AFEFE OTA, KOYUDIDE KOYUDIDE AYARAWO IDE AFEFE OTO.ILEKE FINITO: (OWONRIN MEJI)REZA: IÑAFA FOROLOYU ERE KUTASHO ÑARA ÑARA, ADIFAFUN LUYEGBEOBI ORUN OLUYEGBE OBI INA OLUYEGBE IKOIDE.SUYERE: AGANGARA OMO OLORDUMAREAGANGARA OMO OLORDUMAREAIKU LOWA OMO OLORDUMAREAGANGARA OMO OLORDUMARE

116.OGBEGA:REZA: BABA LOSHE BATI BOSHE ADENIFA LOUN ADIBA ADIBAONI BABALOW, LODAFUN OLUWO DIDE ERU IKOIDAN.SUYERE: OGBEGAN MOFIFEO AWO, OMO AWO OGBEGAN MOFIFEO AWO.209IÑAFA (OGBE YONO)REZA: INA KOFERU BOYU OSHUPA FURAWA BENI JUN GUN TALUOARAUN TARAÑARA JUN ADIFAFUN OLUO YEBE JUN. OLUYEGBELOBI ARUN JUN ETC. OKOLOYEYE ILEKE LOYEYE ILEKE LOYEYEJUN ILUYEGBE ELEGBE ORUNMILA UNFEKKUN SHEWE SHONU UMBARIKOGOFA.CANTIGA: (Guillermo Castro)OLUYEGBE ILEKE, OLUYEGBE ILEKE, OLUYEGBE AFERNASHOOLUYEGBE ILEKE, ILEKE AWO, KEKE OMA, ILEKE ARIKU BABAWACANTIGA:(Miguel Febles)OLUYEGBE ILEKE, OLUYEGBE ILEKEDOOBINAKU KUANASHO, OLUYEGBE ILEKEOCANTIGA: (Tata Gaitan)OLUYEGBE ILEKE, OLUYEGBE ILEKEOLUYEGBE ARIKU KUANI KUANASHO OLUYEGBE ILEKEOOIROFA Y UKERE:REZA: IROFA BOROKI BOROKI, IRU BOYA BOROYA

172

Page 173: Tratado de Ifa Introducao

ORUNMILA DUMI AKU SHON SHON UMBATI AKOFA TOTOMIOOLOWASHE WERIRECANTIGA: IRUN ALABOSHE BIBIRE. IRUN LAFIKAYE ERIO IRUNATEFA:CANTIGA para sentar o alawo:ALAWO AWATE ONIFAO YOKO EYITE ALAWO UNTEFACantiga para colocar AÑARI: (roupa)AWO ÑARI IFA ODARA ALAWO AWO NARI ENIFA ODUCuando sai o Odu:ODU ALAYENIFA WAWA. ALAWO BI OLOFIN WAWAOSe está IRE ou OSOBO (ibi), se canta:cantiga IRE: IRE IRE ATEFA IRE. ALAWO YOBA ISHE ENIFA OKUDOOLOFIN ODU ORIREOcantiga OSOBO: ATEFA TIBI TIRE. ALAWO YIOO ENIFA OLOFINPreparar PIRIGAY:Se deberá medir el PIRIGAY. Esto es del odu otura niko. Si hay un awo con este odu, es el quedebe hacer esta ceremonia.REZA: OTURA NIKO AWO IRE NIFA. ODINWAN AWO SHOGORO IKU.210SUYERE: TOOTO LAGBEDE LAWO ALAWO ASHUNMANREZA ENRROLAR EL PIRIGAY: OTURA NIKO EBO IBIN ENIFA ÑAÑAÑILos suyeres del abaile son los mismos de la atena.Doblar EBO IBIN: EBO IBIN ASHEWA OTA EWAAGBORAN ISHE IKU AWO NOBOSHEDespués de este, vienen la MATANZA y después IBULOJA.MATANÇA: o primeiro passo é dar-se obi aos guerreiros e a Orunmila: na matança para Orunmila, a apetibi, se é a mãe, segura a corda da cabra e sai dançando com com ela e leva duas galinhas nas costas e canta: OBIMA SHUN BAILELE, OBIMA OSHUN BAILELE OSHUN IFA SIBO EURE OBIMASHUN BAILELE YEYEO APETEBI SIBA SIBO LA EURE.Todos tocam a cabeça da cabra, e cantam: PAIRO PAIRO IKU OFO RI BUYEMACom este canto a apetivi leva a cabra e as galinhas para a porta do igbodun. Desde o momento em que a cabra entra no quarto, na porta, até o momento em que é ajoelhada em frente a Orunmila se canta: ORUNMILA EKUN ENIWA MAWAREMI EYE NI OBA MAWAREMI IFAERAN ORI OBA IFA MAWAREMI ADIE NI OWA MAWAREMI IFA.Depois deste canto se dá obi a orunmila e se sacrifica. Quando a cabra está com filhote na barriga, se põe o mesmo num prato com: banha de orì, efun e se apresenta a Orunmila e se canta: MORI MORI MOÑAÑA KI LOBI OMO OBATONOTA: quando o padrinho já deu 8 cabras ao seu Ifa, não deve deixar o ejé de um dia para o outro dentro do seu ifa, para que não tenha problemas de saúde. O ejé é recolhido, para fazer banho para o padrinho, com as ervas do seu odu e aguardente. Después que se limpia orunmila, se pone en el folofin del lado derecho, cantando:

173

Page 174: Tratado de Ifa Introducao

Cantiga : ORUNMILA WAYUMI LERO IFA, OSI LORUN AWO TEMINIYOKO TIFAOSI LORUN AWO TEMINIYOKO BABA.Cuando en un atefa sle iroso meji en el cuarto del vaivén de dentro del cuarto, todos los awosesdeben agarrar la soga.CERIMONIA DE ILE IBU(leito do rio) (nasce em irete wan wan- irete owonrin)Quando sai da casa CANTIGA : BI ADE BI OLONA, BI ADE ALAWO IBULOSAQuando chega ao rio, enquanto camiha 211cantiga: SHON SHON NILAYE ENIFAAWO ABEREKUSA OMONIFAQuando chega na margem cantiga: IYA MAYEKUN IYA MAYEBELONA IYA EBEWA LORUN ODONIBOSHEIRETE WAN WAN ASHEBO ASHETO OKUOO AWO ASHE ARA AWO ODARAAjoelhar-se n margem do rio, fechar os olhos e Se arrodilla a la orilla, cierra los ojos y se ameaça três (faz que vai, mas não vai) vezes, e na terceira pega-se uma pedra do fundo do leito do rio ( ILEIBU)cantiga:OTA NI LEGUN, OTANI IBULOSAOTA NI LEGUN, OTANI IBULOSAOTA NI LEGUN, OTANI IBULOSA

117.Então com o ota se lava a cabeça cantando: cantiga: ASHEBO ASHETO ONIRE LAMIWOSe abre o KUTU e o EBO IBIN vai dentro do KUTU. El ota y el alawo fuera del KUTU, se cogeuna paloma y se le da sangre al EBO y a ota.Cantiga :AWEBO AWBOSHE EYELE NI OTA NI EWE BORA.A cabeça da pomba vai para o buraco, com o ebo ibin. Com o otá se tapa o buraco, empurrando a terra com o mesmo, e depois se entrega o otá ao alawo. O corpo da pomba, com o ebó do atefá, e as roupas se La cabeza de la paloma va dentro del KUTU con el EBO IBIN. Con el ota se tapa el kutu, echandola tierra y se le entrega el ota al alawo. El cuerpo de la paloma con el ebo del atefa y la ropa se tira aenigbe.cantiga:ORUBOSHE EBO LELL NI LONA, EBO UNLO ILEORUBOSHE EBO LELE NI LONA.Coloca-se mel no rio , e o omieró e se dá obi rezando: REZA:IRETE WAN WAN AGBA OLOFIN AGBANIRE AWO LERI AWO NIRE BABA LOMU ORIAWO MORURA IFA ODARA OLOFIN ODARA KUARADO ODANIRE ODA OBA NIRE

174

Page 175: Tratado de Ifa Introducao

IRETE WAN WAN OBANIFA AKUELE ODIFA AMONSU AMORO OBANI AWO OBANISHANGO LERI LAMIWE.Depois, vai saindo do rio e cantando: OMOBAMI MODA OMO BAMI MODA AWO ENIFAAWO UMBO ILE UN OTA UMBEBORA.Ao chegar em casa se canta na porta:cantiga:AWA YURE AWA BURE KI AWO KIFUN KE UMBOAWA YURE AWA BURE KI AWO KIFUN KE UMBO AWO212aquele que está aguardando na porta da casa canta: cantiga:AWAYURE AWA BURE OMO AWO KE USOROAWAYURE AWA BURE OMO AWO KE USOROEm frente a porta aberta todos ajoelham-se e apresentam o ota de ibulosa e cantam: AWO ABURE AWA YURE ENI OTA ÑAÑARE AWOAWO ABURE AWA YURE ENI OTA ÑAÑARE AWODepois se dá obi : OBI BABORU OLORUN, BABARI ODO IBULOSA BI AYE BI OLONAUMBO AYALA ENI BOFUN, BABAMI BODUN BARA NILEKUNOLOFIN BABANI SHANGO BABANI OLOFIN TIÑOFANOBANI BOSHE OBI BABA LELEKUN ONI BAWA LOFINESHILEKUN KONIFETUNESHILEKUN KONIFETUNESHILEKUN KONIFETUNPintura CANTIGA: AWO MOLAÑO MOLABO KI AWO KIFUN KE UMBOQuando se está dentro de casa se entrega o otá para a madrinha e esta o apresenta a Orunmila e canta: ORUNMILA YEO OTANI BEWA OTA ENIWAAWO MOLAÑO MOLABO ENIFA GBOGBO AWO NI BORUN ATEFAOTA ENIFA ORIBAWA.A água que se trouxe do rio é para a cerimônia do meio e do quarto dia. Depois se presenteiam os odus com as galinhas. CANTIGA : MOLOWO ODU IFA ODARA, AWO OLOFIN ADIE KAYEUNOs restos das galinhas dos odus se leva, depois dos itans para enterrar na mata ( nos pés da sumaúma). Se canta: ADI AWOYEUN AWO MAYEJUN IFA ODARAAWO YEUN AWO MAYEJUN AWO ENIFA IFA ODARAQuando todos se retiram do ifa, Se canta:ORUNMILA WEKE IRE IRE LOYE AWO AYE AWOARUNMILA WEKE IRE IRE LOYE AWO AYE AWOAYEDO GBOGBO AWO OBORIBOSHE IRE IRE LOYEAWO AYEDO ORUNMILA WEILE.NOTA: na verdade o encarregado de levar o alawo ao rio é o awo ( filho de) irete wan wan. Os awos ogbe ate, ogbe irosun, oyeku bika, okaran yeku, não devem nunca levar o alawo

175

Page 176: Tratado de Ifa Introducao

ao rio pois se prejudicam. Para levar o alawo ao rio a madrinha, depois que da um obi, se vira de costas para o rio e sacrificando um pinto faz seus pedidos. Para levar o alawo ao rio tem que ter kakuanado num atefá em que o alawo seja otura niko, se não tiver awo irete wan wan só a madrinha pode levá-lo ao rio. BABA MAYELE IKU AWO ASHE MAFITAN OLORUNONIRE ONIRE KUARADO ALADO.O pinto é sacrificado e jogado no rio Quando o atefá é de irete wan wan, quem tem que levar ao rio é a madrinha nunca outro awo pode levar irete wan wan, na hora de dar obi na hora do rio. As pombas que são dadas ao buraco no rio são três: uma pelo alawo, outra pelo padrinho e uma pela madrinha. NOTA. Quando a madrinha for irete wan wan, não pode levá-lo ao rio. Então, tem que levá-lo outro awo que tenha kakuanado, porém como requisito deverá ter oduduwa. A pedra que se apanha no rio representa iya mayekun, que é a mulher de baba agboniregun, que são os pais de oyeku orun, que por sua vez os pais de yanya orun, que por sua vez são os pais de Ela ou seja ORUNMILA. Na pedra se encontra a memória ancestral de todos os ifas que houve na terra, quer dizerde todas as épocas vividas por ifa em todas as civilizações que antecederam a nossa. OTA OMO BABEKUN IFA: esta é a pedra que o alawo recolhe no rio. No ato de recolhe-la nasce o odu irete owonrin, porém quem a colocou no rio foi ajapá ( tartaruga), nos odus odi ka e ika di. O alawo deve fazer uma cerimônia com esta pedra durante os primeiros 7 anos, com a pedra e uma tigela com água de rio e orvalho.

118.

Quando o alawo se levanta às 4 horas da manhã e saúda Orunmila, egun, orixá, pegará a pedra. Quando o dia termina coloca-a numa tigela com água de rio e orvalho. Pegará com a mão direita e a apresentará a frente, molhada com o conteúdo da tigela e e diz; REZA:OTA OMA BEBEKUN IFA IYA MAKEKUN OLOFIN OLUWA OLORU, OSUN OMA OYUBAORUN LOWO ORIRE AKUERE IFA OTORI KUE ORI LELEYO AWO ERI ODARA INTORI(nome do odu) e se reza o odu do awo.Depois se torna a molhar a pedra e passa-se pelos olhos dizendo: OTA OMA BEBEKUN IFA OTA OLULOYE SHANGO, ELETIMO OYU ERI AWO ASIWAYOORUN LAYEO.Por último, se torna a molhar e passa-se na nuca ( IPAKO), dizendo: OTA OMA BEBEKUN IFA ORUN IPAKO, BABA LOLA OBONI OLOGUN ALAYUBAORUN YANYA IKU YEREKUN OMAYORI IFA.Então coloca-se a pedra no assentamento de orunmila, reza-se, come se obi e atare, depois toma-se mete la piedra dentro de orunmila, le reza y come kola y ataré, depois bebe-se a água da tigela e canta-se: 214

176

Page 177: Tratado de Ifa Introducao

OMI ORI BABA JUNIMU, LELKUN AGBANI BOSHE, BAB ORI LAYE OLOFIN, BABAYOUN YOMI, IFA LAYENI ORUN.NOTA. Durante os próximos 3 anos o awo deve dar 2 galinhas pretas para o seu ifa a cada 41 dias e Durante los próximos 3 años el awo debe darle a su ifa 2 gallinas negras cada 41 días y lascabezas y el mechón de pelo se lleva para el río con una ceremonia, que explicamos aparte para queIRE OMA ORI LAYE.OJO MEJI ATEFA IFA (dia do meio)Se cozinham 2 a 4 galinhas que se deram a orunmila no primeiro dia . se assam as pernas esquerdas das cabras que se deram a ifa. As galinhas inteiras com seus axés e se põem juntamente com as pernas de cabra diante de orunmila, com os seguintes adimus: EKUARO, EKURU, OLELE, AKARAJÉ, AGUIDI, EKO, AMALA, ISHU, CALDO DE AILA, OSHINSHIN, ARROZ AMARELO. El ifa del padrino estará sumergido en agua limpia de río o en saraeko. Se tienen 3 papelitos, cadauno con: hoja de malanga, 3 centavos, juti ay pescado ahumado, maíz tostado. Se le da coco aorunmila y se le presentan las gallinas, diciendo:SEGUERE IREGUN EPO KODUN(Tenga su comida, está rica, tiene IYO KODUN de todas las sazones.)ALAS APATA DUMI KOMAGUN (Que tenga los brazos fuertes)CORAZON ARAYE KUMO OKAN LOWONU (El mundo no puede tumbar mi corazón)CABEZA LERI KINDI EBO (Que vea lo que hacen las patas)PATAS KINTELE EBO KINTELE (Pise con descanso y salud)RABADILLA KIRINDIYOKO (Tenga nalga con que sentarás)MOYEA E HIGADO ASHETO ASHEBO (Todo sea resuelto)PEZCUEZO ARAYE KOMA LA ASHE LENUMI (Que el mundo no me quiete el ashe nila virtud de mi boca).Entonces se comienza a llamar a cada ikin:1. ADELE OKAN KINSHERU IFA______ LERI ADIE IFA BAWA IFA META AYE ADELE OKAN____ AKASHE MORI EBO AKASHA MORI EBO EBO KASHADA_____ (Se echan las cabezas de las gallinas)2. ADELE MEJI KINSHERO IFA_____OKAN ADIE IFA MAWELE LORUN ADELE MEJI AKASH MORI EBO_____AKASHA MORI EBO AKASHADA (Se echan los corazones de las gallinas)3. ADELE META KINSHERU IFA ARUN BAYE META ADELE NIFA ADELE META AKASADA MORI EBOAKASHADA MORI EBO KASHADA (Se echan las mollejas)4. ADELE MERIN KINSHERU IFA GBOGBO AYE ADELE MERIN AKASHA MORI EBO AKASHA, MORI EBO KASHADA (se echan los pezcuezos)5. ADELE MEFA KINSHERU IFA MAWA YENI TENUYEN ADELE ORUNMILA.215ADELE MARUN AKASHADA MORI EBO AKASHADA MORI EBO AKASHADA(se echan los higados)

177

Page 178: Tratado de Ifa Introducao

6. ADELE MEFA KINSHERU IFA ADELE MEFA UNYENI AGBADA YEBIIFA MEFA KINSHERU ORUNMILA AWO ELERIPIN ADELE MEFAAKASHA MORI EBO AKASHA MORI EBO KASHADA(se echan pedazos de pechugas)7. ADELE MEYE KINSHERU IFA MAWAYE NIFA OGUE NILORUNNI OTUN NI OSIN MAYE IBU ADELE MEYEAKASHA MORI EBO AKASHA MORI EBO KASHADAS.(se echan pedazos de pechugas).8. ADELE MEYO KINSHERU IFA GBOGBO AYE TOTOWAYEIFA AWO LORUN AYE YOGUN AYE YAMAYO ADELE MEYOAKASHA MORI EBO AKASHA MORI EBO KASHADA.(se echan los lomos)9. ADELE MESAN KINSHERU IFA OMO AYE NIFA EÑIO ADIE WAYENI IFA ADELE MESAN AKASHA MORI EBO AKASHA MORI EBO KASHADA. (se echa huevo de gallina)10. ADELE MEWA KINSHERU IFA AUN NILE ORUN OBAYINILE OMONIFA AGBAYE BEIFA ADELE MEWA. AKASHA MORI EBO AKASHA MORI EBO EBO KASHADA (se echa la huevera madre)11. ADELE MIKANLA KINSHERU IFA OSHEBEIFA MORI EBO OKANLA.YEYENI YEYEYE ADELE MEWA. AKASHA MORI EBO AKASHA MORI EBOEBO KASHADA (se echa la huevera madre)12. ADELE MEYILA KINSHERU IFA BARALAYE IFA ODARA BALAYE OLORUN ADELE MEYILA AKASHA MORI EBO AKASHA MORI EBO EBO KASHADA. (Se echa eko)13. ADELE METANLA KINSHERU IFA BALOWA YANIFA OYEYE NILE ADELE METANLA AKASHA MORI EBO AKASHA MORI EBO EBO KASHADA (se echa oshinshin)14. ADELE MERILAN KINSHERU IFA TOTOLO YORUN IFA TOTOLO YURUN IFA ARA ONU IBASHE OLORDUMARE ADELE MERINLA AKASHA MORI EBO AKASHA MORI EBO EBO KASHADA. (se echa arroz)15. ADELE MARUNLA KINSHERU IFA MARUN AKASHA LAYE MOWAYETOKOYEBE OSHEWA OTAWA YENI IFA ONIRE ADELE MARUNLAAKASHA MORI EBO AKASHA MORI EBO EBO KASHADA(se echa harina)16. ADELE MEDILOGUN KINSHERU IFA MEYERIFA MEDILOGUN MORI EBO216TONENI IFA IFA WAROSHE AWO BAWA TOUN WAWA YOTE UNWA ILEAWO MATERE AWO OBARA ADLE MEDILOGUNAKASHA MORI EBO AKASHA MORI EBO EBO KASHADA.(se echan bollitos de carita)A los papelitos se le echan carne de las gallinas y de las diferentes comidas del santo que hay puestay se canta:SUYERE: IFA RAMI BONI BOSHEBO ELEGBA BONI BOSHEBO ADELEBONI BOSHEBOSe pasa a echar en el ifa del padrino la pierna izquierda de la chiva y de las gallinas, y se canta

178

Page 179: Tratado de Ifa Introducao

ADEKUNLALA LAL ERUNADEKUNLALA LAL ERUNYAWA NIFA ORUNMILA MOSHEWAOADEKUNLALA LAL ERUNSale un awo con los papelitos y va cantando:BABA BONISHE ERIYE ELEGBA BONIBOSHE ERIYE ERIYEESHU ODARA BONIBOSHE ERIYE ERIYEEl coro que se queda canta:BERENIYE ESHUNI MEWAO ESHU AGBA TETEEl awo que lleva los papelitos reza en la puerta y en las 4 esquinas.REZO PUERTA: AWO ESHU NILE ESHU ODARA IKU UNLO ETEREZO ESZ. IZQ: ESHU NAYEKU NIWE MOWANILE ESHU ODARAREZO OTRA ESQ: ESHU OTA NI IKU OTANI ARUN ETE. ESHU BANIREAWO OTA YEISIREZO OTRA ESQ: BARALA YEBI AWO TENEYI OWI ELEGBA MOYEKUN OBIUNYEN TINGUE ELEGBA.REZO OTRA ESQ: ERITA META METANILAYE ESHU OWO BOYEYIKU EGUNMALA WALODE ELEGBA OPARA.El awo que salió va echando los papelitos en cada posición, rezando, y entre posición, rezando, yentre psoción canta su suyere. Cuando entra en la casa, canta:BABA BONI BOSHE ERIEYE ERIEYE ELEGBA BONI BOSHEERIYE ERIYE ESHU ODARA BONI BOSHE ERIYE ERIYESe le contesta: BAREYE LAYEO ESHU AWA TETETE ERIYE ERIYESe le entrega un jio-jio, tocando la frente de todos los awoses y se le da a Elegba. Un awo saldrá a lapuerta de igbodun con una pechuga de gallina y un pedazo de eko y le dará a probar a las mujeres ya todos los hombres.217NOTA: la comida del cuarto los awoses la comen con las manos. Este el el ire más grande de ifá. Siel ifa es iwori bosa, se pondrá una palangana con agua frente a la estera de orunmila y antes decomenzar, se lavarán las manos todos los awoses.Si el ifa es iroso ate, cuando se llevan los restos de la comida al río, se llevan los 16 ekos y cuandose echan, uno a uno, se canta:AKASHA MORI EBO, AKASHA MORI EBO, AWO YEUN MAWAYE EBO KASHADAAKASHA MORI EBO, AKASHA MORI EBO, ADELE NIFA MAWAYE EBO KASHADAAKASHA MORI EBO, AKASHA MORI EBO, ORUNMILA MAWAYE EBO KASHADADespués se le da una gallina al río. Antes, se limpia con ella cuando la está dando canta:EYE ADIE MAYEJUN ADIE ILE IBU JUN IMULa gallina va al rçio y el awo se hace kobori con obi omi tuto cuando llega a la casa.

179

Page 180: Tratado de Ifa Introducao

IYOMI ITA ATEFA:Se le da coco a egun y se le hace a todo el mundo sarayeye con una paloma.SARAYEYE IKU EGUN BERELEKUN LOMASe matará la paloma a egun.EYE EYE EYELE NILEO OBA IKU MASAWA LELEEGUN EYE EYELE EYENANGAREO:Cuando se trata del primer ifa que hace el awo se el dan 4 palos más al añari del nangareo.REZO: OBALAWO ADDIMA ADDIMA NAGARE OBA AWO, OMO NI OLOFIN SHANGOOBAYE OMOLORUN, ELUFINA EKO NITIDOLAYE NILE KEKUN LOBA OLORUNLABOSUDAYE ASHE OLORUN KOKOIBERE OBAYE OLOFIN MODURE AYAWA AKAREMASLA ABAKOSO KISIEKO OLUO AGAYU ABAÑA ONIFA OLORUN ELUFINANAGARE.SUYERE cuando se dan las palomas:EYE EYELE OBALAWO ONI SHANGO EYELE OBAYEREAWO ÑARI ELUFINA EKO NANGARE NANGARE ONI SHANGOSHANGO EYELE OBAYERE NGARE NANGARELas palomas se dejan en los cuatro puntos de la arena con una vela encendida.Cuando el ifa es otura meji se hace un círuclo en la rena de frijoles carita salcochados y no se dapaloma.REZO DEL NANGAREO DE OTURA MEJI218ALAFIA BURUKU, OLORUN KOKOIBERE ABANYIKI SUMAJANA SALA MALEKUNMALEKUN SALAN AREMU SEDA ITANA MEDIANA AKANA BODA KUPA UMBELEYOMODUNDUN BOLOYO KAKAFEINA MEFOYO OWO PIPO OSATU OMA OLONU OBIOTO OMA OLONU OKOBISISA BESEI MILAY BEBEWA OLORUN NANGARE.Después del coco al NANGAREO, se empieza el canto:1. NANGARE NAGARE NANGAREO2. AYAITO EBOLONU3. KAKASENA MOFOYU4. AGBA MOLYU5. KAKAFETU MOLORUN6. MAYA MAYA MOFOYU NANGAREO7. ADISOTO OMOLORUN8. OLOFIN LOYIKI9. OLOFIN LAWADO10. AGOKORIKO LAGBEO11. ARERE AREREO12. ERIKIN OMOLORUN13. DENGUE IMALE14. OLOYO OBAYERE

180

Page 181: Tratado de Ifa Introducao

15. ODI KALETU OMOLORUN16. ODI KALETU OMOLORUN17. ARIKINA MOFOYU18. OYOLORUN LAGBADO19. LADANI OLORUN MOFOYU20. OMALONU IMALE21. INA TUTU BELAYE Después se hace una rueda y se canta:BARIKA BARIKA BARIKA IMALEODUPUE ENI ADO ELUPE ELUNDE IMALEDespués, para poner el paño rojo:ASHO OLORUN KOMAYAASHO OLORUN KOMAYAALAFI TETEKUN IFAASHO OLORUN KOMAYAPara tapar con la canasta:SUYERE:AWAN WA WANASHE IMALEAWAN WA WANASHE OLORUNAWAN WA WANASHESHANGO ENIFA OLORDUMARENOTA: SHANGO descubrió el NANGAREO en OTURA MEJI en la tierra IMALE y lo dio aconocer en la religión Yoruba en el odu baba odi meji.219Después del nangareo se le dará cooc a los guerrerros y a ORUNMILA y se vestirá la estera cone lsiguiente suyere:ATEWA ASHO ABENILAYEAntes de vestir la estera y ponerla, se toma el UKERE y se dice:UKERE OTARI BAWA ENI IFA ORUNMILA ONI LAYESe limpia la estera y se limpia el awo y entonces es que se viste conel suyere de arriba.Ya preparado todo se procede a entregarlo el opon ifa (el tablero) y el okpuele. El okpuele se poneredeando el tablero, marcando baba ejiogbe.SUYERE PARA ENTREGAR EL TABLERO:ATE BABA KOLORI OPON IFA KOLONI ENI KOLEGUE ORI OPON IFAATE TETE ORI ENI BAYI IFA BAYE ORI ERIN ENI IFA ATEFASUYERE PARA ENTREGAR EL OKPUELE:OKPUELEL ITA ORI ENIFAADELE BOBASHE OBONIFAAntes de cualquier ita, se echa ifa en agua y se cuenta diciendo:OSUN MAWA ADELE NIFA ARUN OSHE 5OSUN MAWA ADELE NIFA EWA ORA 5OSUN MAWA OSUN BAWAMI ADELE NIFA ITA OGUNDA 3OSUN MAWA ADELE NIFA OSUN BAWAMI ADELE NIFA EYIRETE 2OSUN MAWA ADELE NIFA OSUN BAWAMI ADELE NIFA MEDILOGUN 1ADELE MARUN KINSHENIFA (5 Testigos)

181

Page 182: Tratado de Ifa Introducao

Se echan odos en la jicara, con omi, y se lavan las manos, la cara y se debe. Se pone en el tablero yse tapa ifá. Dentro de la estera se pone a osun y se canta:BABA OSUN LADIDEBABA OSUN LADIDEITA NI AWO KAYEWO ENIFABABA OSUN LADIDEPara ATEFAR hay que sacar del agua a ifa. Pasándose una seca. Esto se coge uno a uno, se mete enla boca y se dice:1. ADELE BAWANI IFA OKANSHONSHON ITA AGBANI BORUN LAYEO2202. ADELE BAWANI IFA ADELE BAWANI ITA ADELE MEJI OBANI BOSHE3. ADELE BAWANI IFA ADELE BAWANI ITA ADELE META ORIBAWA O4. ADELE BAWANI IFA ADELE BAWANI ITA ADELE MERIN AGBANI BORUNBAWAO KASHNI IFA5. ADELE BAWANI IFA ADELE BAWANI ITA ADELE MARUN AGBANI IFA OKUNMAWA ENI MARUN INI FA6. ADELE BAWANI IFA ADELE BAWANI ITA ADELE NEFA BELEKUN MAWA ENIIFA ORUN BOSHE7. ADELE BAWANI IFA ADELE BAWANI ITA ADELE MEYE MAWA NILORUN ORUNBOSHE8. ADELE BAWANI IFA ADELE BAWANI ITA ADELE MAYO SHONSHON BARAKALEKUN SANANI ORUN9. ADELE BAWANI IFA ADELE BAWANI ITA ADELE MEWA ENI BAWA ORISAYEADELE OLORUN NI BAWO LEKUNYEUN ORUMALE10. ADELE BAWANI IFA ADELE BAWANI ITA ADELE MEWA ENI BAWA ORISAYEMAKELEKUN ENI ORUNAGBANI ORUN LELE LALAJEKUA YEBILAYE11. ADELE BAWANI IFA ADELE BAWANI ITA ADELE MOKANLA ORI BAWANIBOSHE ORUN BAWANIBOSHE ORI ORUMALESAWANI IFA BOSHE ORTOSHA12. ADELE BAWANI IFA ADELE BAWANI ITA ADELE EYILA BEBELEKUN ORUNBEBELEKUN ORUNMILA BELEKUN IFA ABANI BOSHE13. ADELE BAWANI IFA ADELE BAWANI ITA ADELE METANLA LEKUN LEKUNBABA ORUN LAYE OPOLOPOBABA KERERE ENI IFA

182

Page 183: Tratado de Ifa Introducao

BELEKUN NI BOSHE IFA14. ADELE BAWANI IFA ADELE BAWANI ITA ADELE MERINLA EWA NI ORUNBORUN ORUMALE ORUNKORUN ORUMALE BBANIEWA NI ROSHE OLORUN15. ADELE BAWANI IFA ADELE BAWANI ITA ADELE MARUNLA EWE LEKUNLEKUN ORISHA AYEO EWELEKUN BABA ORIBAWAADELE NIFA16. ADELE BAWANI IFA ADELE BAWANI ITA ADELE MEDILOGUN BAWA ENI LEKUNENIFA MEDILOGUN IFA BABA ORI ENIFA AWO ATEPO TEFA AGBANI IFALELEKUN ENIFA OLORUN TEFA ORUNMILA ÑAÑARI IFA ELERIPIN ENI OPE ENIOPE IFA.NOTA: cuando se termina de sacar el adele numero 12 se canta el siguiente suyere:BEBELEWAO BEBELEWAO ORI BEBELEWAO ORI SHANGODespués, cuando termina de sacar el adele numero 14, se canta:BAREGUN BAWA ENI IFABAREGUN BAWA ENI IFA221SHEWERE SHEWERE NI OTO OTA OTASHEWERE SHEWERE NI OTO OTA OTASe saca una piedra de la sopera y se echa en la jicara, donse se están contando los ikines y se siguecantando:ABEREKUN LOWA BOKI IFA IFA ABEREKUN MAWA OTA.Cuando se termina de sacar el adele número 16, se canta el siguiente suyere:ORI LAYEO IFA ADELE MAWA ENI OSUN ADELE NILORUN OSUN ADELE MAWA ENILos ikines que quedan se presignan con ellos y se echan en la jicara seca y se canta:ADELE NI LORUN ADELE MAWA ENIOSUN ADELE NILORUN OSUN ADELE BAWA ENIDespués se echa iyefa en el tablero y se prosigue:Para safar orunmila ver capítulo 7.Cuando se va a comenzar ATEFAR se reza:OTORI BAWANI ODU NI LOFUN, OPON AGBANI LOWO ENI IFAA1 ATEFAR, ai queda uno se dice: OKAN SHONSHON ORUN BAWA ENIFAA1 ATEFAR, si quedan dos se dice: OBANI BOSHE OTORUN NIFA LOPONADELE NIFA MEJI ENI BAWA ENI IFACuando Se obtienen la primera letra, se lleva ifa a la cara y se dice:OYU BAWANI IFA OFETILE BAWANI IFADespués se procede al KASHIORO. De los cuatro papelitos se le pone a ELEGBA uno. El másgrande lleva un jio-jio, que se le da y un eñi adie. Con este es el que se limpan todos y se bota parala calle.

183

Page 184: Tratado de Ifa Introducao

Temprano en la mañana, el awo se limpia con el KASHEORO delante de elegba y después se llevapara el tablero.REZO DEL KASHEOROEBO KASHEORO EBO ITA, IYA IYANLA ENI BABALAWO KASHEOROOLORDUMARE EBO LAGUEMI EBO IFA KASHEORODespués de rezado es que se le echa el ashe y agua.REZO: KASHEORO ENIFA ASHE ONI BABALAWO IYA IYANLA222REZO: OMI LEKOKO TITIEDO (para el agua)Entonces se limpian los awoses con elsuyere: EBO KAFELERI KASHUCon el cuarto papelito se marca OJUANI SHOBE y se reza. Después se limpia con el suyere: ORIIKA ESHU ALA BORI.Con este último se limpian todo el muno y va para la calle. Parte izquierda.Después se procede a sacar el ire u osobo.Cuando se pregunta ire se dice: ORUNMILA IFA IRE_______ AGBANI BOSHECuando se pregunta osobo: ORUNMILA IFA ONIRE________ AGBANI BOSHENOTA: cuando se va atefar, después de decir IFAREO OLUO, se debe decir:ASHE BELOGUN OLUWO IFA GUEGUE Coro: AGBALANIFA ORUNMILA AGBANIBOSHEASHE BELOGUN OYUBONA IFA GUEGUE Coro: AGBALANIFA ORUNMILA AGBANIBOSHEASHE BELOGUN GBOGBO IFA GUEGUE coro: AGBALANIFA ORUNMILA AGBANIBOSHEIYO NI MERIN (el cuarto día de la consagración)Con el agua del río se lava la cabeza y se canta:SUYERE: ENI OLORUN LANWE TEFA NI ODARALANWE AWO MARI EYUBE LERIEsto se hace presentado el alawo al sol ( OLORUN)Comida de OLOFIN:Se hace OBIRIKITI (círculo) con cascarilla y manteca de cacao, en el medo de igbodun frente afolofin y se pintan dentro los mejis.Si el ifá es de iroso umbo, el obirikiti, además de cascarilla y manteca de caco, lleva un osun deirawo de los cuatro colores. Se lleva a olofin para allí, cantando:OFOYUN BOGDUN ORIREOOFOYUN BOGDUN ORIREOAWO OMA FUYU BOGDUN ENIFAOFOYUN BOGDUN ORIREODespués de puesto se procede a llamarlo, rezando:BABA FOLOFIN BABA FOGBAE ODUPUE AYABA OLORUNBABA FOLOFIN BABA YIYOKO AYABA OLORN IBA LERI OBA223Después se le da coco dándole cuenta, buscando IRE u OSOBO, y sacando ODU.

184

Page 185: Tratado de Ifa Introducao

Después los awoses cogen palomas blancas arrodillados y se le presentan a olofin y a la tierra,cantando:BEYI SHIREO BEYI SHIREO BEYI LERI OMO IFA (LOS MEJIS)Después se canta:EMI TEMBELERE EKUNEMI TEMBELERE EKUNBABA EJIOGBE IFA ABEOTITIEMI TEMBELERE EKUN (Los mejis)Después la matanza:OLOFIN NIYE, OLOFRIN NIYE EWEYE OLOFIN NIYEOLOFIN NILAYEO, OLOFIN NILAYEO DIDE DIDE EYE ODU ODU NILAYE BOROLAYELONI AYE, BOROLAYE LONI AYE, EYE EYELE ODU NIYE BOROLAYE LONIAYE.Después se cubre con plumas, cantando:IÑA IÑA ABOKO EYELE KUNFELEEntonces se le echa agua:TUTU TUTU TUTU NENE INANKIYO AKUAERIENIKIKO ALADE ODU INANKIYO LASHE ORISHASe le encienden 16 velas.ODOLOFUN TIANA MAYAWAO ODOLOFUNBABA EJIOGBE ODUN IFA (los mejis)Después se pregunta otan utilizando el pan (akara)Las palomas, se pregunta como las quiere.a) enterradas, pueden ser enteras o abiertas.b) Cocinadas, par comerlas los awoses.Después se limpia a olofin con las plumas y se canta:IFA ODARA EMI ODARA MOYUKAYO MAMA ÑANQUEREPO (Los mejis)Se ponen alrededor de olofin los platos.Dos platos de coco, 2 de pan, 2 con las cabezas, 1 con los mondogos, 1 con los iñales, 1 conmanteca de cacao.224Encima de olofin, el plato con los iñales, ori, efun.Cuando se terminan las velas, todo se recoge y se lleva al kutu y se canta:AGBA INLE OLOFIN OLOFIN MOAYEUN IKAWAYIRCaundo hay que darle INA (candela) al kutu con las palomas, se canta:SHANGO AINA EYELE OLOFIN BOSHEBO AINA OLORUN BOSHEBO.El agua para apagar esa candela se canta:GBOGBO ORISHA GBOGBO OMI OLORUNGBOGBO OMI ALABA GBOGBO OMI OLOFIN.Después cuando todos se retiran, se reza:REZO:MODUPUE BABAMI MODUPUE MODUPUE FOBAE OLOFINAYABI ORE OKO IKO SRA AWO AGOLONA BABAMIMODUPUE FOBAE AWALODE.AWO ENIRE ENIFA OLOFIN MODUPUE FOBAE IRE LAYEO.

185

Page 186: Tratado de Ifa Introducao

NOTA: las palomas de odu se llaman EYELE ELODE EFUN ODU.La mesa de ita se pueden cantar siete cantos solamente. Cuando los babalawos se han sentado en lamesa, se canta:Entonces, antes de servir la APETEVI los alimentos, se le canta a la entrada de cada fuente:1. AGBAYE IFA IFA IFANILAYE APETEBI MAFUN AKARA PAN2. AGBAYE IFA IFA IFANILAYE APETEBI MAFUN IRES ARROZ3. AGBAYE IFA IFA IFANILAYE APETEBI MAFUN ERAN CARNES4. AGBAYE IFA IFA IFANILAYE APETEBI MAFUN GBOGBO ERE FRIJOLES5. AGBAYE IFA IFA IFANILAYE APETEBI MAFUN EJA PESCADO6. AGBAYE IFA IFA IFANILAYE APETEBI MAFUN OTI PUPUA VINO7. AGBAYE IFA IFA IFANILAYE APETEBI MAFUN EFO ENSALADA8. AGBAYE IFA IFA IFANILAYE APETEBI MAFUN TELEDUN DULCE9. AGBAYE IFA IFA IFANILAYE APETEBI MAFUN LAWARAKASI QUESODespués que se ha terminado de comer se retira todo se pasa el plato para las sobras, por orden deedad (OJUANI SHOBE Y OTRUPON NAO).FESHUBAO FESHUBAODespués la APETERBI lleva el plato a la puerta:225AYANKOLOKO KOLO APETEBI MAYEUN ILE IRE IGA IRE LONADespués , cuando regresa cone lplato vacío, se le canta:APETEBI IWA KUELE KATETAN KAYEMINIDespués se pone la palangana en la mesa y se va pasando por el orden del plato.OMIWA OMIWA OSHUN OMIWAOMIWA OMIWA ADADE OSUN OMIWAOMIWA OMIWA ABEBEOMI IYALODE OMIWA.Después que todos terminan, ella se lleva la palanga y se canta:1- SHENSHE NILEO SHENSHE NILEO APETEBI ILE SHENSHE NILEO2- SHENSHE NILEO SHENSHE NILEO APETEBI FIFO UNYEN SHENSHE3- SHENSHE NILEO SHENSHE NILEO APETEBI IBU LOSA SHENSHE4- SHENSHE NILEO SHENSHE NILEO APETEBI UMWALOYE SHENSHE NILEO5- SHENSHE NILEO SHENSHE NILEO APETEBI UMWALOYE SHENSHE NILEOCuando la apeterbi regresa, sepone la palangana en la cabeza y le da vuelta a la mesa, y se canta:OSHUN MALEWE LELE OSHUN MALEWE LELE ENI OSHUN ENIMIWA.Cuando pone el owo frente al oba, este canta:KAYEREO OLOWADO KAYEREO OLOWADO KOBALORUN OTA OBAYEREO OWOEntonces el oba restrega el dinero en el piso y dice:1- MANO DERECHA OWO LAYENI OWO2- MANO IZQUIERDA OWO LAYENI IFA3- MANO DERECHA OWO LELE4- MANO IZQUIERDA OWO MAFUNLe echa OMI TUTO al dinero y se lo entrega a la apeterbi.IYOYEORDEN CRONOLOGICO.

186

Page 187: Tratado de Ifa Introducao

1. COCO A EGUN2. COCO A ONIBODE3. COCO A ORUNMILA4. ATEFAR CON LA MANO CHICHA (ODUDUWA)5. EBO6. DESARME7. SIEMBRA8. BAILE CON LA APERTERBI9. CIERRE DE LA PUERTA22610. COMIDA11. ENTREGA12. COMIA A INLE OGUERE NOTA: después que se termina el ita, todos se arrodillan y se canta:GBOGBO AWO GOGORE IYO IYOYE ALAWO NITA ENIFAY se toca OYAMINI, llmando a los mejis.Después, se procede a desarmar al awo.OGBEGAN:KUKUTE KUDU ADIFAFUN MALADE TINSHYA ORUNMILA OBARA BANIREGUNSUYERE: OSUPUKUA OSUKUERE ORUNMILA OSUKUEREOSUPUKUA OSUKUERE ORUNMILA OSUKUERE AWOIÑAFA:OTEYEKU OYIRIBI ABAÑIRI KOSHAROTE ADIFAFUN OLOSHE TINLOSODE OGUERESUYERE: ADERABA ADERABOADERABA ADERABOAIRA UNSODEADERABA ADERABOIROFA:AYALU KORO ADIFAFUN EJA EYELE DEBO YENI EWEFASUYERE: OLOGOSHE BIRIRE OLORUN LAFIKAYE ADE ELE ERLODespués, se procede adesarmar el cuarto y todo se pone en la canasta. Y se canta:SUYERE: ORUNMILA ASHEGUN AWO ORUNMILA ASHEGUN OMO ORUNMILAASHEGUN OTA ORUNMILA IRE IREMUSIEMBRA: Se reparten los cujes: OTOKUN AWO OMO PASHANSacar el awo: AKALA AKALA ORUNMILA OMO MABINONOTA: cuando el awo va para la siembra, no se le da, pues se afloja el babalawo. Esto es de irosokaku e ewori orote.La guataca y el machete son, respectivamente, de OKANA SA y de ODI ROSON.Los pedazos de jicaras se llaman AKARAGBE.Cuando se recoge la tierra, después de terminada la ceremonia, se reza:ALAWO IGBOFA OKUERE IFE ALAYE227A esta tierra se le da un jio-jio y se le agregan varios ingredientes, preparando una ATEMOLETA

187

Page 188: Tratado de Ifa Introducao

del ifa.Después de esto, se cierra la puerta de IGBODUN de ifa.REZO: OSA KULEYA ADIFAFUN ILEKUN KAFUN BIRILE IFAWI OUN AÑAÑARIBOYEYIO AUN ORI FISILABE AUN ORI FISILABE IFA. MOREIN LAYE ATEFA ODARA.Presentar la jicotea:REZO: AYAPA AUN BALOBEYEMOFINKAYA AUN SHOJUNMOFINKAYA AUN SHOJUNINI BAKUO AUN KOGUMINIMOFINKAYA AUN SHOJUNDespués, por orden:1. EMI TEMBELE EKUN, ETC. (LOS MEJIS) LLAMADA2. IFA ODARA EMI ODARA ETC. (LOS MEJIS) REZO3. ARIKO MANIGUA ETC.4. OYEKU YEKURE ETC.5. OYETU MAKUO OLORUN LATIKU ETC.6. EWE INA IKU LOWA...ETC.7. AGBA LORUN AGBA BORUNORUNMILA IFA OKANSHONSHON8. MONI OLA ASEHE LEBO...... ETC.NOTA: si se trata de un atefa de iroso umbo, después de esto se canta:1- AGBA IFA OYONILEO IGBA EMI ILE WADOKO2- GOBOGBO AYENI EWAWO ISHEREKUSHE DAYE OMONIFA ISHEKUSHEDAYE3- EWAWO IFA AWO KI BORINSHE IFA ALADE ALASHE4- ELEGBA ABISHE WARA WARA, ELEGBA ABISHE WARA WARA. OKU ESHU LOLEBaile de la APETEBI1. OFEYEKETE LOBI SERAWO ERIKI LOWASEOFEYEKETE LOBI SERAWO ERIKI LOWASE2. OFEYEKETE LOMIO IFA ALAWO ERILILABASHE IFA ALAWO3. ELEKETE ENI AWO, ELEKETE ENI AWO, ALADO KOMEYAWAWOSHIMINI SHIMINI ILEKETE ENI AWO4. ELEGUEDE MENI ORUNMILA BOBA AKUTO SERAWO5. YOKO BIO BOBI AYARAWO YODO BIO BOBI6. ERIKI AMYELE KUNFELE IFA ERIKI MAYELE KUNFELE AWO7. IFA OUNSO ORULA AFETU EYE ORULAIFA OUNSO ORULA AFETU EYE ORULA AWO8. IFA OUMAMBO ORULA LOYU WEWE ORULA228IFA OUMAMBO ORULA LOYU WEWE ORULA AWO9. IFA OUNKO ORULA LAKA LAKA LAWOSIIFA OUNKO ORULA LAKA LAWOSI AWO10. ORUNMILA ALADE BABA IKIN MOFORIBALEORUNMILA ALADE BABA IKIN MOFORIBALE

188

Page 189: Tratado de Ifa Introducao

11. ORUNMILA TALADE BABA MOFORIBALE12. ERULA ALAWARAWA ERULA ALAWARAWA ORUNMILA MADEO ERULA ALAWAOSHUN MADEO ERULA ALAWARAYEMAYA MADEO ERULO ALAWARAWAOSHANLA MADEO ERULE ALAWARAWA, ETC.13. ILE WARAWARA ORUNMILA IREILE WARAWARA ORUNMILA IREORUNMILA WEILE IREORUNMILA WEILE IRE14. ORUNMILA IRE IRE YOBA IRE ISHE ORUNMILA UMBO IRE IRE15. OWENE WENE ABIBO OWENE WENEN ABIBO UNGETAN SHESHEMI ABIBO16. OGUERE GUERE ABIBO OGUERE GUERE ABIBO UNFETAN SHESHEMI ABIBO17. ORUNMILA TALAYE EWEMIO ORUNMILA TALAYE EWEMIO AYEMBO TALAODIMINI KISI KISI TALAYE UMBEMIO YATALYEMBO TALA18. AIYE IOKO EIYE ORUNMILA ALAIYE19. ORUNMILA IBORU EE ORUNMILA IBORU EE ORUMILA IBUNATA ALAIBOSHESHE20. KUAMAROLO DANILEO KUAMAROLO DANILEO ORUNMILA DANILEOKUAMAROLO DANILEO ORUNMILA DANILEO21. ESURO LAURO ALAIGUI LAUMA ALAIGUI LAOMA IFA ALAYE ALAIGUI22. SITANA RORO TANILEO SITANA RORO TANILEO LADENA KUETUN MANILEOSITANA RORO TANILEO ORUMILA TANILEO.23. ORUNMILA BAKUNUNIBO BOMBO YAKATA BOMBOIFA ORUNMILA BAKUNIBO BOMBO YAKATA BOMBO24. ORUNMILA OMO IRE IRE OMOYEKUN BI EKUN MAYO ORUNMILA OMO IRE IRE25. ORUNMILA IRE IRE ISHE ILE UMBO ALARAORUNMILA IRE IRE KISI KISI UMBO ALARA26. AWO AOMOLADE IRE IRE OUNMILA IFA AYENI MAYUKO AWO OLOMOLODE IRE27. ORUNMILA SILAYE ORUNMILA SILAYE MODUPUE ORUNMILA IRE MOBABERESILYE28. WAMIWAO WAMIWAO IRE OWO WAMIWAO ORUNMILA NILE YI MOWA IFA IREOWO WAMIWAO.29. ORUNMILA IRE MEJE IRE AINA ELE ELELE ELELE AWO ORUNMILA IRE MEJE.ENTREGA DEL IFA.

189

Page 190: Tratado de Ifa Introducao

Esto tienen tres aspectos:2291. en caso de ser apeterbi la madre del awo.2. En caso de ser la mujer del awo.3. En caso de levantarlo el mismoAPETERBI: mujer que lleva a las personas a la estera (es quin invoca la simiente de ifa)1- en caso de ser la madre: suyere de entrega OBA: IYA IYA MALEKUN BOWA ADELENIFA CORO: IYA IYA MALEKUN BOWALA APETERBI:OSHUN MOUREU, SHUN MOUREU, ALADE KASHABA, ALADE KASHABO, IYALODEMOWO IREBI, ALADE KASHABA ALADE KASHABO, APETEBI ORUNMILA OOORUNMILA OO AGBA, ASHAMA IKUKU, AGBA ASHAMA IKUKU, APETEBI ITANAKAOMINA, ALADE KASHABA OSHEMINIE OSHEMINIE.Los cujes: cuando la apeterbi es la madre no lleva esta ceremonia.REZO ENTREGA:BABA TNIFA OMONI, BABA OLOFIN, ORUNMILA ONIFA, OMONIFA BAKU APETEBIIYAFA. OSUN BABA ONIFA. ORI TOBONI BOSHE ENIFA OSUN, OSUN NI BOWA KAYENI APETEBI IYAFA.SUYERE PARA PONER IFA EN ELA CABEZA:IFA LAYE APETEBI MOBALE IFA LAYE. AGBANIBOSHE AGBADENILAYE ORUNMILAADEO. IFA LAYE APETEBI MOBALE (Se rezan los mejis).En caso de ser la mujer del awo: suyere de la entrada de la apetebi.SUYERE: APETEBI AYALAWO OKUOO, IWA KUELE KUELE KUELE, APETEBIOMOLOFIN.SUYERE DE ARRODILLARASE: IFA ORIRE APETEBI ALADE MOWALEAntes de arrodillarse lleva una ceremonia que le hace el alawo con el irofa y el iruke. Esta entra alcualro con un delantal de mariwo, una cesta en la mano que lleva gbogbo ashe, cascarilla, miel deabejas y un pomo de atare.Suyere cuando va hasta el alawo:YEYE YEYE APETEBI IYALODE IREBI, AWO IRUKE IYALOD, TALADE YEYE IFA AGBAAPETEBI OSHUN MARIWO.El awo con el irofa le quita el delantal de mariwo y reza:APETEBI OBEYE IFA OLOKERE ODU OYE, ODU OTA, ODU OMORELE, APETEBIOLUKUETUN OBO ONIBI ASHE NIWAYU AWO AKOIRE AGBANI LOGUN, OMO IRE230IROFA, IRUKERE ODI OYU OBO AYA, ORUNMILA IFALAKE TOFIO EYO IKUORUMALE.

190

Page 191: Tratado de Ifa Introducao

Los cujes: después de la ceremonia se rompen los cujes y se reza:ODANIKO KUNAMATORELos De la entrega y el suyere de la cabeza son iguales.En caso de ser el mismo.REZO: IFA AGBONIBOSHE ADELE EKUN ADELE NILARA AGBANI IFA OMONIFABAWAO ASHEBELORUN ORUNMILA IFA LAYE OLORUN AWO LAYEBI IFA LADEO,ORUNMILA LELEKUN ENIFA OLOFIN, AGBANI IFA LELEKUN ENIFA OLORUN OMOOTOROBOKUN BABA YEKUN ORUN.Suyere al levantarlo:ORUNMILA BAWANI IFA BELEKUN OMONIFA LAYEODespués, se continua con el canto de OSUN.CEREMONIA DEL KUTUN.La eleguede se le pintan los 16 mejis. Esta va al kutun con la comida de los platos que bailan lasapeterbi y un pedazo de comida de los platos que bailan las apeterbi y un pedazo de ilekan.Entonces los awoses, en procesión, van hacia el kutun.SUYERE: adifa ishere shire ifaSe mata el gallo, cantándole a ogun e inle oguere.1- LAYE LAYE LAGBA LAYE LAYE LAFISI2- OKO BI AYE ALAGUERE AFEFE IKU OKO BI AYE Después se tapa el kutun con el gallo dentro y se le pone a ogun encima y se reza:AWANA KORI KORI ORUMALE NI AGBA OLOFI, IFA ODARA NI SHANGOAWANA KORI LAYE NIODARA SHANGO OABALAYE AWANA KORI KORIEntonces se coge agua de coco y en su defecto, OMI TUTO, ORI y OTI, y se van lavando lasmanos y se canta:ENI BAWA LAÑIREOENI BAWA LAÑIREOOMI ÑAÑIRE OGUNENI BAWA LAÑIREODespués que todos se lavan las manos, se virá el contenido sobre ogun y se reza:BABA IWORI BOFUMBO ABEYENI IFA. OGUN ALAGUEDEO OMO ORINIFA OGUNALAGUEDEO.231Después se comienza a retirar, cantando:ELUGUERE KOKO ELUGUERE LONA AWANA AWANA KORI KORI LUGUERE KOKONOTA; la cazuela que queda con las hierbas después de los 7 días debe bañarse el alawo y se le daun pollón y una paloma, y todo se envuelve en tela azul. Y se lleva al mar.EWE NILEO MALAWA OLOKUNEWE NILEO MALAWA OLOKUNENIFA PAGBA FOLOKUN

191

Page 192: Tratado de Ifa Introducao

OLOKUN MALAWA OLOKUN MALAWAOPara darle de comer los animales:WARA WAYAYEWARA WAYAYEEWENI OLOKUNWARA WARA ORUNConsagración de ILEKE IÑAFA:Estos se consagran 16 días antes de la ceremonia de atefa, en la casa del oba, utilizando olofin, hayque llevar dos palomas blancas, velas, coco, ori, efun, aguardiente y owo.Este se lava con omiero de 16 hierbas de ifa. El neofito se queda en la puerta de igbodun con unacoartina blanca arrodillado con las dos palomas, dentro del cuarto se marca baba ejiogbe en el piso,se pone a olofin y encima el iñafa. Entonces se le reza a olofin por el oba y el padrino.OMONIFA OFOYE BODUN AGBADENIFA ENI TAOBA OYU BODUN OYOBI DAWOTOBALEYO IDAN WANWAN DIDE ILEKE IFANLA OYU BODUN.Entonces se leda obi a igba odu empleando el rezo:OLOFIN, KINILASHE KILOFE IFE MISA, KIYO OKULE KAN, SIMIBI OLOFIN, OBAMININABO NIMI ODULEDAN FUEM ODU ALENIYU EWE ENI OLORUN, YIYO NIBOTANOSHE OLOBO, EYU NI OLOKUN KOTO KOTO MOFI BONI MOKANI OSHE OLOBO. EYUNI OLOKUN KOTO KOTO MOFI BONI MOKANI KIKOMPE SHETO. ODU ODULE ESHILEKOFEDUN ENIWA ATEFA.Entonces se le presentan las dos palomas al neofito y se canta:SUYERE: OFOYU BODUN ORIREO AGBA OMA FOYU BODUN AOKU MA FOYU BODUNORIREO.Después se le dan las palomas a olofin y al ileke iñafa, cantandoEYE EYELE OLOFIN ODU ILEKE BAWALas palomas se entierran al pie de una ceiba.Para hacerle ifa a un hijo de ogun con osha asentado.2321- se le da un pollon al ifa con ogun y se cantaSUYERE: IFA RELE IGUI ARELE OLUO IGUE OMO OSHA OGUN IRELE, EYE NILEOADELE NIFA MAYAWA2- Cuando se coge el añaré, se pone delante de ogun y se marca ogunda meji y se pone encima delodu los adele. Las piedras de yemaya se poenen en una jicara y se ponen encima de ogun,entonces se le dan dos gallinas cenizas a yemaya, junto con ogun y el ifa, y se canta:IYA TOGUN YEMAYA, EYE ADIE ONIRE ENIFA SELODO.Las caezas de las gallians se ponen a secar y se hace afoshe, echándose en la añare.

192

Page 193: Tratado de Ifa Introducao

3- se pone a comer el ifa del alawo con su obatala dos palomas blancas y se canta:OGUNDE ARERE IFAREMI, ADELE NIFA OBATALA MOKIO4- Cuando se ponen a comer los adele en la atena, se canta:ARIKU MAYE, ARIKU MAYE ENIFA, ARIKU MAYE ENI OSHA ADELE NIFA.5- Cuando se le da de coemr a la atena, se canta:TENTE NI BABA NI BOSHE, ATENA BI IFA ENI BAWA OSHA ADELE NIFA EYENILODEO.6- la pintura de la cabeza es solo fun fun. No lleva rojo.CEREMONIA CUANDO EL ALAWO SAQUE EL ODU DEL PADRINO1- a la hora de medir el pirigay, la punta sobrante la recoge el padrino, se coge la cazuela, se meteesa espiga y ahí entonces, con la añari del ebo y atefa de su ahijadi, se echa ahí. Después del ita,coge ashe del ahijado y se hace ebo con los mejis y el ashe va a la cazuela. Desde el principio elpadrino llma a su ifa, si está otoku a egun. Si está viva, le pide su bendición y se da dos palomasblancas a su cabeza y a la cazuela. Le pide los siete días y después del iyoye le da de comer dosgallians negras a ese secreto juntocon si ifa y pregunta que hace con eso, si se entierra o dondese pone a vivir.2- Cuando elpadrino tiene ori, se pone a comer el ifa del padrino junto con su ori una chiva y secanta.EURE KAFUN OLOMO INLE, ERAN DUN DUN NI FAGBAEURE KAFUN OLOMO INLE, ERAN DUN DUN NI FAGBAIFA MAGBA ORI LOMO INLE, ORUNMILA ORI ERAN ENI FAGBAIFA MAGBA ORI LOMO INLE.3- Cuando el padrino es omolu y el ahijado saca baba ejiogbe, se hace un agboran con el elekan delahijado y se pone a comer con el angel de su guarda y después se hace ebo por ejiogbe y esteagboran se poen a vivir ene l techo de la casa, para que el tiempo lo desbarate.CEREMONIAS PREVIAS PARA HACERLE IFA A UN HIJO DE SHANGO2331- Darle de comer 3 palomas a inle oguere.2- 16 días antes del ifa se prepara una cazuela de omiero: atiponla, obanyoko, yenyeoko, oniyoko,yokoye, tetenifa, araba, ikoko, tomode, aluderese, kuye kuye, ewefin, ewefa, bakeyu, mokogunewe dundun. Se le echa aguardiente, miel de abejas, 16 atare, dos guineos a shango desde sucabeza y se echa sangre al omiero.. frente a shango se pone la siguiente atena: (la x es el odu delpadrino).+

193

Page 194: Tratado de Ifa Introducao

I II II II I+ + +I I X X 0 00 0 X X I I0 0 X X I II I X X 0 00 00 00 00 0En este se pone un poco de ilekan, iku, eja, agbado, gbogbo ashe, azufre que se quema rezándole ashango, orunmila y orun. Entonces el neofito come de eso y toma un poco de omiero en una jicara yse baña con el resto. El ewe del baño con las guineas van a la palma.3- el mismo día que hace ifa se le da a shango un gallo junto con gun, dándole, a chupar el cullo alneofito. Este gallo se rellena con epo, eku, eja, gbogbo, ashe y se lleva a la palama o ceiba opara donde diga shango con okpuele. Esto se hace bien temprano, de ser posible a las cuatro dela mañana.CEREMONIAS PREVIAS A LA CONSAGRACIÓNLo primero que se debe hacer es ir a la playa a buscar añari. Para realizar esta ceremonia, hay quellevar una piedra que sea de orunmila se prepara la piedra en agua de río, mar, de coco, la piedra seecha dentro de un cooc picado por arriba y se le vierten las aguas, miel de abejas, cascarilla ymanteca de cacao. Una vez preprada la piedra, se va a la playa y se pone sobre el añari (arena),escribiendo el odu BABA IJIOGBE, y se dice:LABORU DIDDE, LABOYA DIDE, LABOSHISHE DIDE, ADIFAFUN AYE TUTU YOMILOBABA TUTO BABA ORORO OTOTO LAYAWA OTOTTO MALALE KUN (MADRE) OTOTOLONIFE, ADIFAFUN ONIBARA BANIEREGUN.Los 40 ikines presencian la ceremonia. Durante el rezo se le da coco a orunmila.El babalowo tiene que llevar:234Cuatro caracoles largos (AYE); dos ikines de su ifa de cada mano, lo que hacen en total de 40. Secolocan todos en dos jicaras, que deben ser de coco; se coge una botella de agua de mar y elokpuele de nacimeinto para sacar una letra. Esta será la defensa del padrino y el okpuele es después

194

Page 195: Tratado de Ifa Introducao

del alawo. Con dicha letra se hace ebo el padrino. La botella de agua de mar es para el omiro.Cuando se lleva a la casa, el awo coje eja tuto, 1 gallo, carnero, para darle sangre al ifa, llamando atodos los egun awoses y el okpuele se mete dentro para darle sangre.Se reza BABA EJIOGBE y todos los rezos que se puedan. Esta operación se hace en un viernes.Todos los animales se envuelven en una estera y paño blanco con: EKU, eja, agado, oti, oñi, efun yeko. Todo se bota en una manigua, al pie de una mata de coco y se le pregunta a orunmila con cocoque vernes se debe hacer la otra ceremonia.El viernes que orunmila indique, se va al pie de una ceiba para darle cuenta a sahngo que se va ahacer un nuevo ifa en el mundo. El otro viernes que orunmila indique se le da jicotea a ifa, ennombre de todos los oluos osain otoku. Esta se lleva a la manigua, dándole cuenta a osain que se vaautilizar su posición las hierbas para consagrar un nuevo ifa en el mundo.Al otro viernes que orunmila indique, se le dan a ifa dos palomas blancas, invocando a olofin y atodos los egun de ara onu ( se ecchan dentro del ifa unas plumas). Estas dos palomas se cocinan convino seco, ori, sal, cebolla y se ponen con 4 pedazos de ñame delante de orunmila ese día. Al otrodía se llevan al pie de una loma, para darle cuenta a olofin y a orunmila del nuevo ifa que se va ahacer el otro viernes.Se le dan dos jio-jio en nombre de yanya orun y baba yekun orun (los padres de orunmila) y sellevan para el lugar de onika donde se cogió el añari.E la cazuela de omiero que tiene agua de coc se lava ese orunmila, se saca de esa y se mete en laotra para enjuagarlo. Después se colocan en una jicara y se escriben los 16 mejis en añari y se rezandentro de la cazuela.CAPITULO XIVCAMINHO DE CONSAGRAÇÃO DO OBEFU (KAKUANARDO)A palavra KAKUANARDO é composta por três vocábulos yoruba:235KAKUA RomperINA fogoADO atrásSignificando: candela que rompe detrás.Esta cerimônia é a confirmação do IFA, representa a evolução da humanidade, da etapa de agricultores até a de comedores de carne. Ogun experimentou a faca por ordem de OSOGUIAN, Pois este é o verdadeiro dono da faca, que a deu , para que os homens

195

Page 196: Tratado de Ifa Introducao

podessem defenderem-se no mundo e conseguir seu sustento na dura luta da vida, luta pela existência ( OWONRIN IROSUN ). É um erro pensar-se que esta cerimônia é a libertação do padrinho, pois estes laços são indestrutíveis, como diz o odu IRETE OGUNDA, que é Odu desta cerimonia, pois até depois de morto o afilhado depende do padrinho. A faca não reconhece dono, pois mata até seu próprio dono, por isto se lhe dá de comer junto com igui oguede e com obatala. No juramento da faca interveem vários Orixás, como: OSOGUIAN, SANGO OBAKOLABA, ORUNMILA, OGUN, En el juramento del obe intervienen varios oshas, como son: osagriñan, shango obakolaba,orunmila, ogun, iya mayekun (que es la dueña del primer joro joro que se abre en la ceremonia deibu losa. Esta es tuerta y es la dueña de irete juan juan, pero alcanza su poder en otura tiku, en latierra monñaña).El babalawo que muere sin tener KAKUANARDO pasa a ser de la corte de ENIMA ORUN, queson los egun que orun tiene vagando enla tierra y lleva muchas ceremonias para liberarlos. Estasceremonias las explicaremos en otro estudio.Si diremos ene esta que hay que darle una paloma todos los meses y una mini mini ile olofin ayoogunda (misa cantada en la iglesia), todos los meses hasta el año.Debemos explicar también la diferencia que existe entre la palabra JORO-JORO y KUTU, puesambas significan huevo, pero sus definiciones son distintas.JORO-JORO; es el hueco hecho por sí mismo, es decir, agujero que se forma o existe sin laintervención de la mano del hombre.KUTU: es todo hueco hecho por la mono del hombre, con un propósito ceremonial, tanto paraenterrar como para sembrar o para consagrar.Por eso todo lo que hacemos en nuestra religión el kutu, aunqu hay odus, como iroso meji, quemandan a buscar un joro-joro, para echar las cosas, porque son odus de la profundidad de la tierra yde inle oguere y por eso se les prohíbe abrir hueco o entrar en cuevas o agujeros, e inclusivebrincarlos. Eso abarca tanto a iroso meji como a todos sus omoluos, desde iroso umbo hasta irosofun.236EBO DE KAKUANARDOEste ebo se realiza antes da cerimônia e serve para limpar o odu do awo com vistas as cerimônias. Elementos: 1 tábua de cedro com 7.5 cm de largura por 17.5 de largura. Isto representa a madeira, que é propriedade de oshe bile, que foi o descobridor e ogunda meji que lhe deu a rigidez.1 peixe fresco inteiro,do tamanho da tábua. Simboliza o awo e seu nascimento é propriedade de ejio e ogunda meji, e é o poder de ori na terra. 2 galinhas pretas, 1 frango, 1

196

Page 197: Tratado de Ifa Introducao

pomba, morim branco, do tamanho de um lenço grande, 4 velas, obis, eko (acaçá), jutia, peixe, milho, banha de orì, cachaça ( ou gim), mel, efun, 16 pedacinhos de carne

119.simbolizando o propósito da faca, que é propriedade de owonrin. 1 folha de taioba, 8 folhas de fortuna e atare. ERVAS:EWE AMAI, EWE AMAI CucarachaEWE YENI KUKUA albahaca moradaEWE AKUGBARA Quiebra hacha1er Paso:El día antes de hacer el omiero se pondrá el ifa en el suelo y se pondrá delante de él una cabeza depescado fresco abierta y 16 pedacitos de carne de res, y se le echará EPO, ORI, EFUN, OÑI, 1ATARE, EKU, EJA.Se Hace KOBORI ELEDAD, rogándole a ORUNMILA y a OLOFIN. Esta rogación va para elEBO.2do Paso:Se hace un omiero de albahaca morada, cucaracha y quiebra hacha, con todos los demásingredientes normales de un osain. Se le agrega iyefa de orunmila, rezado con los odu del OBE, queson OSHE TURA, OYEKU NILOGBE, OGBE TUA, OGBE ROSOS, OTURA NIKO, ODU delpadrino, odu del que recibe, odu de la oyubona, IWORI BOFUN, OSA LOFOBEYO, OGBE SA,OGUNDA MEJI, OTURA TIYU, IRETE SUKA, ODI KA, IDA KI, OGUNDA SHE, IWORIKANA, OSA KANA, OJUANI HERMOSO y OSHE TURA, OMOLUO, IROJO JUANI, OYEKUOGUNDA, IWORI OJUANI, IROSO UMBO, OKANA SA, OKANA YEKUN.Estos odu se emplean también para el ebo, pues el único meji que se emplea en el ebo es ogundameji.El tablero utilizado para el ebo es el opon ifa del awo que va a recibir. Si el padrino tienenconsagrado el tablero de SHANGO, debe realizarse en ese tablero.3er paso:El padrino sólo lavarña la tabla y los cuchillos, y después de lavada la tablita se escriben en ella los16 mejis. Se pondra´n la tablita y los OBE de punta en una fuente, delante de orunmila.237Se procede a darle OBI OMI TUTO a ORUNMILA y darle 2 gallinas negras a ORUNMILA, a latablita, los dos OBE y al Omiero, las cabezas de las gallians van UMBO BORO. Las gallians secocinan y al otro día el padrino y el ahijado se las comen juntos, delante de ORUNMILA, y las

197

Page 198: Tratado de Ifa Introducao

sobras van para ILE LOSA (río).4to Paso:Los dos cuchillos y la tablita se lavarán en el omiero, ya los cuchillos limpos se ponen encima deogun, acostados, y la tablita se guarda para el ebo.Al otro día se procede a darle OBI OMI TUTO a OGUN, llamando bien a SHANGO, OGUN yORUNMILA, y se le da sangre de un polló a OGUN, cuchillos, EBO y Omiero.Ya el Ebo debe estar preparado. El pollón se abre al medio, se asa y se le pone a OGUN. Treshorass después va para la manigua, dándole cuenta a OGUN. La cabeza del pollón va para el EBO.Se lavan nuevamente en el omiero los cuchillos y estos se colocan en la fuente con los filos haciaarriba y de puentaal ifa del padrino. Se MO-JUBA y se llama al ahijado por su nombre y Odu, y sele da una plaoma blanca a los cuchillos, al EBO y al Omiero en nombre de OLOFIN.Después se abre la paloma al medio y va en el ebo junto con la cabeza. Se abre 1 pescado fresco yse pone en el ebo y se reza:ORI NI IFA BABA OLOFIN ALE BAWA KAKUANARDO DE (Fulano de tal) ORIWOSOWERE ORUNMILA, YEKATURA ORUNMILA ORUMALE MORIWO SOWEREORUMALO YOKOSI BABA OLOFIN.5to Paso:EBO del KAKUANARDO se prepara de una forma normal, papel y sobr este hoja de malanga,sobre ésta un paño blanco y sobre este un EKO, EKU, EJA, AGBADO, EPO, ORI, OÑI, OTI,GBOGBO ERE, la tablita el EJA-TUTO, las cabezas de las gallias, la cabeza del pollón deOGUN,la paloma y la cabeza, unpedazo de carne de res con la que se limpió el ahijado, lospedacitos de coco, 16 pedacitos de EKO y la rogación que tiene puesta el padrino cuando se estáhaciendo el EBO. Este se echará antes de cerrarlo (este EBO va para el río).6to Paso:el ahijado se limpiará con un pedazo de carne de res, 16 atare, 16 pedacitos de Eko, 16 pedacitos deEKO, 16 pedacitos de coco que van en el EBO.7mo Paso:el padrino lava ya bien los cuchillos con el omiero y los pondrá frente a su ifá y coge hierba de lacazuela y echa en el ebo .8vo Paso:El ahijado se arrodilla frente al ATEPON IFA, con las manos cogidas a la espalda y así tiene quepermanecer mientras dure el EBO. En el ATEPON IFA se marcaron los 16 mejis, que se rezan, y

198

Page 199: Tratado de Ifa Introducao

cuando llegue a ORAGUN, que termina el EBO, se sepraran las manos por el padrino que está238haciendo el EBO con el IROFA. Después se pone el tablero el odu del padrino y el del ahijado y laoyubona; se le echa un poco al EBO, se recoge el restoy se guarda. Este es el ashe que se echa en elosain del lavatorio.9no paso:el padrino, para hacer el EBO, tiene que tener puesta la rogación en la cabeza y cuando termina elEBO, se quita la rogación con el siguiente rezo:REZO: LERI EKUETE SAÑALEKE BAA OLOFINEsta rogación se echaraá enel EBO y el ahijado lo lleva al río, cuando regresa, el padrino y elahijado se bañan después con el omiro y se guarda un poco para echarlo al lavatorio del IFAKAKUANARDO.NOTA: a este omiero se le dará sangre de todos los animales pare el EBO. El padrino, el día quehace el EBO, tiene que bañarse antes con SHEWERE KUEKUE a las 12 del día y mientras dure elEBO, Orunmila tiene que tener encendidas dos vels y ogun una.Preparación del OKPUELE y ADALa cimitarra (ADA) y el OKPUELE de ehierro qu ese le ponen a OGUN, se lavaron con omiero queel padrino hace para el ebo. Se sacan las hierbas y después se le pone esta hierba encima de OGUN,y encima se pondrá el OKPUELE y el ADA; se le dará una paloma directa a OGUN; se enjuaga enel omiero la cimitarra y se le entrega al ahijado. Esa agua va para el fondo de la caza.Se le da una paloma a los guerreros completos del ahijado, se le queita la sangre enseguida, primeroa ELEGBA y después a los demás, y se bota esa agua para el frente de la casa, encendiéndole unavela a los guerreros.El OKPUELE se le entrega al ahijado para que lo ponga en OGUN.NOTA: En la víspera de la ceremonia del KAKUANARDO, el Awo que recibe tiene que rogarse lacabeza con dos palomas blancas. Se tiene preparado el OSUN de ORUNMILA y se le da de OSUNa su cabeza.La rogación tiene que salir de la casa antes que empiece la ceremonia. El ahijado debe darle ungallo blanco al OBATALA del padrino, tenga el padrino el osha que sea. Si el padrino tiene hechoOBATALA y el OSHAGRIÑAN, tiene que darle 2 gallos blancos.

199

Page 200: Tratado de Ifa Introducao

Ceremonia cuando el awo, por circunstancias, no recibe KAKUANARDO con su Oluwo.Tienen que hacerle ceremonias a OBATALA, ORUNMILA y OGUN.Ceremonia a OBATALASe coge una piedra de OBATALA, la lleva al río y se le da una gallina blanca, llamando aOBATALA. Después se hace EBO con ella, se le echa EKU, EJA, OBI, KOLA, OSUN, EFUN,IYEFA del EBO. Se envuelve en algodón y se entiza con el collar de OBATALA y vive dentro de239su OBATALA. Después se le darán a OBATALA dos palomas blancas al pie de una mata dealgodón, cantando:SUYERE:OMO OTA OSHA BAWA OLORUN OBELASHEBRONIWA OSHA LAU LAU.Se hace un omiero, hierba de algodón y SHEWERE KUE KUE, y se le da una paloma cantando:SUYERE:EWE OBE MOFIYANLAO OSHAGRIÑANOBE MOFIYANLAO LERI MOFIYANLAOLa piedra que se prepara de OBATALA, se pone dentro de ORUNMILA hasta después delKAKUANARDO.A ORUNMILA: Con la piedra de OBATALA dentro se le dan dos gallinas blancas. Las gallinas seasan y se mandan para el río.A OGUN: se cogen 7 cabezas de pescado fresco, 7 pedazos de carne de res, 7 bolas de ñame. Seecha todo en una jicara con ORI, EFUN, EKU, EJA, AGBADO, EKO, OTI, OÑI. Se envuelve bien,se habla con OGUN, se le pone un gallo encima con los dos cuchillos. Se limpia el awo y se le da elgallo. Este se ahuma y se deja arriba de OGUN. Después se pregunta para donde va al día siguiente.NOTA: cuando el awo tiene situación con el padrino y hay temor de INKA OGUO.El awo preparará un omier en su casa dos días antes de la ceremonia con las hierbas típicas delKAKUANARDO y se le darán dos gallinas, a su ifa, echándole la sangre al omiero, cuando regresade la ceremonia del KAKUANARDO, en su casa se baña conel omiero preparado pues en laceremonia del KAKUANARDO no se baña con el omiero de la ceremonia del ewe del cuchillo.Después se dan dos palomas directas a su cabeza a OBATALA, con ERO, OBI, KOLA, OBIMOTIWAO.El día del ita se echan las cabezas de las palomas y la de la rogación dentro del ebo y la rogación

200

Page 201: Tratado de Ifa Introducao

también va dentro del ebo y se le echará EWE SHEWERE KUEKUE.Después, a los 7 días, se hace ebo de nuevo, del odu de ita de su KAKUANARDO y el EBO llevadentro OSHE, mariwo y un jio-jio vivo. Este EBO se hace antes de ahcerle a OGUN la ceremonia,antes de los 7 días.La atena del KAKUANARDO se cubre, después de plantada con 8 hojas de malanga grande yenvueltos $16.00, encima de esto la tela blanca cubriéndolo todo bien. Encima de la tela blanca vael OPON IFA (tablero) con ORUNMILA.Este dineero que se pone se le reparte a los awoses cuchilleros. Además, la matanza delKAKUANARDO se paga al que aguanta el vhivo y la chiva.NOTA: antiguamente se ponían 16 pesos plata.240LAVATÓRIOSe faz um OSAIN de ervas: cucaracha, quiebra hacha, alacrancillo, aunque hay AKUANARDOque por su OGUN llevan otras hierbas, además de estas. Después de hecho el omiero, a la cazueladonde se van a lavar las cosas se le pintan por dentro los 16 mejis y en el fondo OJUANIHERMOSO. Se le pone dentro un pescado fresco y 7 pedacitos de carne de res. Se pone aSHANGO y a lo de la cazuela. Cantándole:SUYERE:EYÁ AUN SHANGO OBE OKUA IREEYÁ AUN BABA NIREGUNEYÁ AUN SHANGO INA IKU OYAKAWAMAERAN OBE LEKUN UNYENERAN SHILEKUN EYÁ OBE IREEYÁ OSHAGRIÑAN BABA OBE IRE AUNOKUA SHANGO EYÁ OBE IRE AUNEntonces ahí es que se lava el ifá, el obe y todos los demás accesorios. En la cazuela van las dosfuentes, los dos cuchillos, la cimitarra, el OKPUELE de hierro y el collar de mazo.Se hace el lavatorio con 21 suyeres de OSAIN y 7 suyeres de OGUN. Después del lavatorio le daobi omi tuto a los guerreros. El OKPUELE de hierro y la cimitarra van encima de OGUN. Entoncesse procede a la matanza a los guerreros.El awo pone la mano en el cuchillo, guado por el padrino. El chivo se pone a chamuscar en elKUTU, el gallo se abre y se pone a chamuscar también. El chivo se abre en partes, con la cabeza lasentrañas de ambos animales van para el KUTU. Las partes del chivo con la cabeza, y el gallo, vanencima de OGUN.

201

Page 202: Tratado de Ifa Introducao

Después se le da OBI OMI TUTO A ORUNMILA y se le dan las chivas y las gallinas. Se levanta eltablero y se le da sangre a la atena. Despue´s se abren las chivas y las entrañas van para el KUTU.Las carnes se reparten entre los awoses.SUYERE OPON EURE KAKUANARDOSHIWIRE OMAYA ODUN FOMIWOSHIWIRE OMAYA EURE MOÑAÑASHIWIRE ODUN FOMIWOSHIWIERE OMAYA IFA MOYABENOTA: para hacer el ita con la mano chica de ifa. En KAKUANARDO hay que darle 2 chivas aORUNMILA.EURE______Chiva parida AKE_______ Chiva señoritaAl día siguiente de la matanza se limpian los guerreros y a ORUNMILA.La tela, con lo de la atena, se echa en el KUTU, a la cabeza del chivo y el gallo con todas sus prtesse le echan EPO, EKU, EJA, AGBADO y se lleva al monte y ahí se reza.241OGUN LOKUA ELEGBA LAFERAYEOBI OMODE YESERE MOY SOROOGUN mato, ELEGBA me dio permiso.NOTA: cuando se tenga un enemigo, en un KAKUANARDO se coge un papel con el nombre delenemigo y o pone debajo de las hojas de malanga y reza:REZO:IGUERE OKUTETE OYA TETEODAFO RIKUÑA MAYEADIFAFUN (fulano de tal)NOTA: Secreto de las cruces. El de la chiva parida va entizado primero con mariwo y después concuentas verdes y amarillas. El de la chiva señorita va entizado primero con mariwo y después concuentas negras.REZO PARA MONTAR LAS CRUCES.OYE IFA OBENI BOSHEOBEBLEBU OSHE IYA OBAOBE IKUO OMO NIFANOTA: cuando es el primer KAKUANARDO del padrino, debe rogarse la cabeza con dos palomasde su cabeza a OSUN de ORUNMILA y un guineo a su OGUN.KUTU para encender la INASUYERE:AYE ABA AYAIKO KAKAFOWO TIKUINA YOLE ILE YOBA AYAIKO KAKAFOWO TIKUINA YOLE ILE OBA AYAIDO KAKAPOWOTI TIKUSe leva para o KUTU ( buraco)

202

Page 203: Tratado de Ifa Introducao

Las fuentes, los cuchillos, las jicaras, las tapas, las cucharas, los 16 platos con los adimuses. Estosdeben llevar un poco de hierba de la cazuela limpia, cuatro pedazos de coco, la cazuela del omierosucio, la cazuela vieja que debe ser la que se le dio al awo cuando hizo ifá.NOTA: el ifá del padrino no come en la ceremonia del KAKUANARDO, sólo en caso de que elodu del ahijado sea meyi, entonces sí.Entonces el padrino tienen que tener un iyefa de heirbas y escribir sobre el tablero su odu y sobre elpondrá su ifa pero va aguera de la atena del ahijado.Depsués de la ceremonia del KAKUANARDO se hace EBO de su odu o, en su defecto, deOGUNGA MEYI con los huevos, las pluams y la sangre de arriba de su ifa.242Con su jio-jio se hará sarayeye, el cual se le dará al EBO e irá dentro del EBO. Este EBO irá para elrío.NOTA: cuando se va a sacar la canasta de las hierbas que se utilizó, su guarda con una paloma. Alterminar la matanza y darle OBI OMI TUTO se ponen las hierbas en el piso detás de la pueta y pormayoría de tiempo de ifa, cada babalawo se hará sarayeye. El padrino será el último. El asarayeyese hace con la paloma y, por último, se le da eyerbale a todas las hierbas, cantando:EYE EWE KITUTU EYE EBO EWE KILODEKANARIKU EWE BONI BOSHE, ETC.IFA OBE NI BOSHE OBATALA OBE NI BOSHEOBA KOLABA OBENI BOSHE.Depsués las hierbas UMBA TOLONI con la paloma al monte.Se lelva al awo que recibe frente al KUTU, cantando:PARAYONAWA OMI BOSHE AWO INA LONADespués se arrodilla al borde del KUTU, cantando:ONIRE ORIKAN ORIREEl awo, bien arrodillado hacia delante en el KUTU, se MO-JUBA por el OBA y se le da OBI OMITUTO. Después, con un JIO-JO, el ewe y el oshe se MO-JUBA por la cabeza, empezando por elpadrino, y se reza:ORINI SHANGO AWO OMO INA LERI LAMIWEY se canta:AWETO NIREO LERI LAWEWEY van pasando todos los awoses. El últomo echa el OSHE y lo demás en el KUTU. Se echa todo elomiero de la cazuela. Después se le echa agua limpia.SUYERE: AWE LOWOREO LERI AWESEEntonces se rompe la cazuela vieja en el KUTU, cantando:IKOKO KOLEPA OKOKO KOLEPA

203

Page 204: Tratado de Ifa Introducao

IKOKO IKOYE OBA SOKUN IKOKO KOLEPADespués que se rompió la cazuela se canta:IKOKO LESE LESE KUTAEntonces el awo se echa para atrás y el padrino lo amarra y se le reza:OBE TILOMI OBE TI ASHE AYALUAOBE TILOMI OBE TI ASHE MALU243KAWO ORI OYONI OMO ENI KINSHEOBE LOGADA INA OBE SARA IGUIOBE RI OMO ENI OYIYI ONIEntonces se encienden las velas.SUYERE:EMI TEMBELERE EKUNEMI TEMBELERE EKUNBABA IFIOGBE IFA AGBEO TITI(Esto es hasta llegar a ORAGUN)Después se canta:IFA ODARA EMI ODARAMOYUKA YO MAM ÑANGELE EPO(Se rezan los 16 mejis)NOTA: en la ceremonia del INA lo verdadero es echar la INA encima de los brazos y las manos delque recibe. Esto se realiza al mencionar los mejis. En las demás partes del canto o rezo, la INA seecha en el KUTU.Terminada la ceremonia del INA, se cuentan las velas una a uan y se va diciendo:AWO ENI EWE ENI OLOFIN, EWE ENI OLOFINAWO ENI EWE ENI OLOFIN, EWE ENI OLOFINAWO ENI EWE ENI OLOFIN, EWE ENI OLOFINAKANA AWO KAKUA ORUNMILA YEWOAWO OLORDUMARE AWO.Entonces el OBA da OBI OMI TUTO y los echa en el KUTU. Y rompe los platos diciendo:OMO INA ALAWO AWO KAKUA OBI MAFUNDespués se empieza a echar tierra en el KUTU, cantando:IRE IRE AWO INLE ARAIREOOIRE IER AWO INLE ARAIREOOINLE ENI OUN BAKOYE AWO IRESe Levanta el awo, se vira de espaldas al KUTU y se le quita lo de las manos y espalda. Entonces sesaca al lado y se arrodilla, y el padrino lo desatará, cantando:OBA IKUOO LAYEOOBA IKUOO LAYEOIYA IKUOO OBA KAKUANARDO LAYEOODespués se le entregan las cosas en orden:Cazuela ..........................IKOKO244Fuente.............................AWOPOKAN

204

Page 205: Tratado de Ifa Introducao

Cuchara.......................... IBAKOJicara.............................. IGBATapa............................... OMARIECuchillo......................... OBEKEAl entregar el OBE, se canta:SUYERE:OKUOO AWO BABALAWO AUNOKUO AWO BABALAWO AUNADIFAFUN OBEKE AUNLODAFUN BABA BONIREGUNENIFA BONIFE ORUGBOEntonces se canta:OBE OBE IRE OBATALAOBE OBE IRE SHANGOOBE OBE IRE OGUNOBE OBE IRE ORUNMILADespués se le quita todo lo de las manos y se pone a un lado aparte, diciendo el awo:OLUO IBORU, OLUO IBOYA, OLUO IBOSHISHEEntonces se procede a la ceremonia de OBEYA OGUN.SUYERE:OBE OBE IRE AYEOBATALA AWO OBE IREOBE IRE AYE SHANGO AWO OBE IRE(Se continúa con OGUN y ORUNMILA)OBEYA OGUN: el awo coge el cuchillo con el filo hacia arriba y el padrino con el filo hacia abajo.Y se hace el juego y se canta:AGADA MOSARAO AGADA MOSARAOORUNMILA LODA OBEAGADA MOSARAOEntonces, el padrino le tumba el cuchillo al ahijado. Cuando el padrino no le tumba el cuchillo, sepinta en ese lugar, en la tierra, el odu ogunda she. Y se hace un círculo y se ponen los obe: se cogeuna ploma y se le da la sangre a los cuchillos. Cantando:245EYE EYE EYELE NILORUNOBEKA KAKUANARDOEYELE NILORUN EE OGUNYUMIN EYE EYELE NILORUN.Esta paloma va para el KUTU.NOTA: cuando es el KAKUANARDO de un awo con el odu ogunda she, el canto de obeya es elsiguiente:AGADA NA ILEOO AGADA NA ILEOOORUNMILA IFAWA OBE OREOAGADA NA ILEOO AGADA NA ILEOO

205

Page 206: Tratado de Ifa Introducao

A CERIMONIA DO POMBO INICIA-SE , COM A FACA DO PADRINHO, PELO OMO E CANTA-SE: YERE OGUNDE BORIBOSHEOSHERE OBA OSUN SHEO pombo com a faca do padrinho dentro se põem em cima de Ogun e no dia do ita este pombo dentro do ebó.O obé do afilhado deste odu deve ser de madeira, e não se entrega em mãos e sim, se coloca no chão para que ele pegue. Depois, padrinho e afilhado se abraçam. O awo se banha com omieró de folhas frescas. Da calça se corta um pedaço que do qual se faz cinza para o ebó. A roupa, as folhas do banho vão todas para o buraco e se cobre e fecha. .ITA: el ita es normal, se hace con el collar de mazo puesto. Se ponen 2 huevos de gallina a ogun, enuna jicara con saraeko con arroz; una de leche de vaca a olorun.En el ebo va a la cabeza de la chiva, la ropa hecha cenizas, 3 akifa, 3 obekek, tela de todos loscolores, heirba de la cazuela de osain (se coge antes del baño) pluma de los guerreros y deORUNMILA, ashe de cuatro colores, tierra del kutu, un poco de los adi,uses. (se coge antes delkutu) y los ingredientes normales del ebo.Terminado el ita, se hace un omiero de las siguientes hierbas, ODUDUNEWE, TETENDAYE (bleocarbonero) se moja en algodón y se limpia la vista. Y se canta:OYU OBE LOYU IFAWA LOYU INANOTA DEL ITA: El ita del KAKUANARDO, para ser bueno, debe sacr cualquier odu de los apolaOGUNDA, EJIOGBE, ODI o cualquiera de los mejis.NOTA DEL KUTU: para tener el ahijado atado a la cermonia de ina, hay que ponerlo ocn lasmanos encima de dos calabaza. dEspués el padrino se hace ebo de su odu y se le pone una a ogun yla otra a ORUNMILA.La ceremonia del kutu debe ser desnudo y las ropas se echan en el kutu.Ceremonia cuando el awo esté enfermo y tiene que coger KAKUANARDO246Cuando un awo está enfermo y tiene que coger kakuanardo, se cogerá una piedra de oya, se poneencima de sohun y se le ruega a oshun y a oya, y se hace un cuchillo de mambu y se coge unagallina y se le ruega o se le da a los dos juantos con el cuchillo. Se tapa oshun con la gallina yelcuchillo se lleva y se mete en el ewe de la ikoko. La gallina va a ILE IKU, después el cuchillo demambú va al kutu. La gallian tiene canto:OYA EGUN NITA NITA OYA EGUN NITA NITAIYANZA BALE EGUN NITA NITA LOYAEGUN NITA NITA ORUN LAYEEGUN NITA NITA AKE LOYA

206

Page 207: Tratado de Ifa Introducao

Se le pondrán: 16 quilos, 16 akara, 16 ekru, 16 ekru aro, 16 olele, 16 adalu, 16 aduru, eku, eja, oñi,16 palitos de cedro, cascarilla, oni, eran malu, bolas de ñame asado.Ceremonias de los 7 dáis.Se coge el cuchillo, se mete untado en ori en un pescado freso; con otros 6 pescaditos chicos,alrededor se le echan 7 pedacitos de carne de res, se pone delante de ogun y se limpia con unapaloma negra. Se le dan a ogun y al kakuanardo, se saca el cuchillo del pescado; los pescaditos, lacarne de res y la paloma se envuelven en un paño blanco y va al pie de aragba o una loma.SUYERE:OGUN LOKUA EYELE OSHALOYEUN OBE OSHA IREDOEchar al agua:OBE OMI ASHE OBE TUTOOBE OMI ASHE OBE TUTOCuando el awo que rcibe KAKUANARDO es OGUNDA MEJI o saco MEJI en el ITA delKAKUANARDO, esta cermonia es con tres palomas, que serán blancas.Cuando el awo se vea OTURA TIKU, OSA KANA, OTRUPON KANA, OJUANI HERMOSO,OGUNDA SHE, OSHE MOLUO, se preguntará si el OBE quiere comer. Si dice que si se dan 4palomas junto con OBATALA (estas palomas serán blancas)SUYERE:OBATALA MASHEO EYELE BIWO BASHEOBE AWO MODA OBE IRE KOWAORINIFA OBE MISHE IRENOTA: de vez en cuando se cogerá OBE y se llevará al pie de una mata de plátanos. Ahí se clava,se hace SARAYEYE con una paloma negra y se le da al cuchillo ahí clavado. Y se canta el suyereanterio, aún cuando no esté OBATALA presente.Carga del OBESe carga el mango con 16 plumas de loro, cabeza de gallo, gallina y paloma, eku, eja, eru, oro, obi,kola, 16 atare, obi motiwao, iyefa rezado del ebo de ita. Se forra con tela y cuentas de orunmila y de247obatala, se unta en ori la hoja y se fora con tela negra. Este vive colocado un tiemp junto conorunmila y otro tiempo detrá de obatala. Se utilizará para matarle a sus santos y a Orunmila.Ceremonia para darle KAKUANARDO a un Awo que no le haya hecho IfáLa clave está en la atena pues tiene que poner donde va el odu del padrino. El del padrino de laoyubona el odu de uno del KAKUANARDO; además, antes de dar el KAKUANARDO tienen que

207

Page 208: Tratado de Ifa Introducao

darle a comer a su ifá con ORUN pues verdadereamente el awo que no tenta ORUN no debe darleKAKUANARDO a otro awo que no sea ahijado de ATEFA.Ceremonia para darle KAKUANARDO a un awo que su padrino OTUKOEsta tiene dos variantes:Si el que lo da es la Oyubona, tiene que hacerse la ceremonia con el ota junto al kutu, pero el odudel padrino no va en la atena, porque la oyubona tiene derecho cuando muere el padrino.Si el que lo da no es nada del awo, antes de hacer el ebo se busca una piedra en la playa que sea deorun. Ahí se pinta con el osun el odu del padrino difunto y esta ota come con todo lo del ebo. El díade la ceremonia come un gallo al lado del kutu; el gallo va para el kutu.La piedra es para safarlo. Después la piedra, si el awo tienen orun, vive en su fundamento de orun.En la atena se pone el odu del padrino debajo, al lado derecho, junto a otura niko y se le da unapaloma a ese odu, llamando a egun conel suyere:EYE NI EYE EGUN BABA ORUN LAKUAAINI ORUN BABAYE AINI ORUN BABA WAYEOBE OGUN ABURE MAÑIREEl que da el KAKUANARDO después coge un poco de tierra del kutu y de iyefa del ebo de ita delahijado y del primer ebo. Entonces después de ita, se coge un pescado fresco y se carga por la bocacon el nombre, una tablita con el odu de ita de KAKUANARDO, la tierra del kutu y el iyefa, selimpia con una paloma y se le da cargado al ebo, a su cuchillo, de él al ebo. Todo esto delante deogun, alc ual se le da un poco de sangre.Después se hace ebo el padrino con ese iyefa, por el odu del ita de KAKUANARDO del ahijado.Es la atena normal que se emplea en KAKUANARDO, sin poner el odu del padrino.P+ AI I DI 0 RI I II I NONOTA: cuando se trate de un hermano menor de ifa dándole a un mayor, tiene que hacer ceremoniaanterior y además, en las hierbas lleva hojas de güira.248Cerimonia de dar KAKUANARDO a um filho de OGUNÉ preciso dar 3 galos a Ogun. A cerimônia e os 3 galos, para esta cerimônia se leva OGUN para a montanha junto com um cabrito.todas as coisas são envoltas em morim branco. O

208

Page 209: Tratado de Ifa Introducao

ona ifa é diferente, pois não vai nem o odu do padrinho nem da madrinha, pois esta faca só quem dá é OGUN. O onã ifa é igual que para o awo ogunda meji, pois este nasce com direito de sacrificar. ONÃ IFA DO OMO OGUN E DO FILHO DE OGUNDA MEJI. + + + + + + +0 0 0 0 0 0 A I I 0 0 0 0 I I0 0 I I I I H 0 0 I I 0 0 I II I 0 0 I I I 0 0 I I 0 0 I I0 0 0 0 I I J I I 0 0 0 0 I IADO+ + + + + + +I I I I I I 0 0 I I 0 0 I I0 0 I I 0 0 0 0 0 0 0 0 I II I 0 0 I I 0 0 0 0 I I 0 00 0 I I I I I I 0 0 I I 0 0+0 0I I0 0I IINSHE para cuando el ahijado coge con otro awoEn una jicara se echa un adele de os del ahijado. Unyen en la tena. Por eso siempre se le poenen 22y después en ita se recoge este. Se le agregan 7 atare blancas, 7 atare de bodega, 7 atare de china,mostaza omi elede, emi iya azogue, cucaracha, carapacho de jicotea, pica pica, zunzun, palo cambiavoz, cabeza de lechuza, aji picante, aji okofo. Lleva, además, afoshe AKUA OSHA (mala cara)A esto se le da de comer una gallina y se hace un kutu con ina. Se pone esto delante (ahí es cuandose le da la gallina, que s mata con OBE). La gallina se echa en ela ina. Cuando la ina se apague, seecha la jicara con todo y se tapa bien la comida. Se le da sobre un paño negro, que se pinta una tenaofo con odu del ahijado.Cuando el padrino sepa el odu que sacó el ahijado, en el ita del KAKUANARDO le da un gallonegro a ELEGBA con el se hace ebo antes por el odu del ahijado en el KAKUANARDO.El EBO se va dentro del gallo, que se mata por el pecho, y todo se entierra en un Bibijagüero.ATENA KAKUANARDO (Miguel Febles)249+ + + + + + + +0 0 0 0 0 0 I I O A P 0 I 0 0 I 0 I I

209

Page 210: Tratado de Ifa Introducao

0 I I 0 0 I I I Y H A I 0 I I I 0 0 00 0 0 0 0 I I I U I D I I 0 I I 0 I II 0 0 I I 0 I 0 B J R 0 0 I 0 I 0 I 0O A IN D NA O O+ + + + + + + +I I I I I I 0 I 0 0 0 0 I 0 0 II 0 0 I 0 0 I 0 0 I I 0 I 0 0 II I I I I I I I 0 I I 0 0 I I 00 0 0 0 0 I I I I I I I 0 I I 0CAPITULO XVEBORI (Rogação à cabeça)250a palavra yoruba ebori significa :EBO = SacrifícioORI = ao ori orisha pessoal CONCEITO DE ORIos yoruba consideram o ORI um dos deuses do panteão e é considerado o mais importante de todos. Considera-se o ori de uma pessoa um deus pessoal e se espera que se interesse mais por seus assuntos pessoais que os outros deuses, que se supõem ser propriedades comuns de todos os homens. Daí a importância fundamental de se alimentar este deus, para que possa trazer para as pessoas o bom caminho dado por ajalá. Orunmila é considerado Eleri Ipin, testemunha do destino, eleito pelo próprio homem. Se crê que Orunmila estava presente quando cada pessoa escolheu seu destino. Esta é a razão pela qual os Yorubá crêem no sistema divinatório de Ifa para saber o que o seu ori deseja, que é um fator importante na vida pessoal. Por tanto, em geral, pode-se dizer que quando uma pessoa vai se consultar com Ifa só está indagando os desejos de seu Ori.

ORI, nasce em ogunda meji, e sua reza é: ORI MI IWO NIBI MO BA BI MO LAYEORI NI NOROFUNIR GBOGBO TIMO BARI LAYETradução:Meu ori é a você que agradeçoSe eu tenho filhos na terra É ao ori que eu agradeço Meu ori é a você que agradeço todas as Coisas boas que tenho na terra Escolha do ebori:

210

Page 211: Tratado de Ifa Introducao

Deve-se escolher através do jogo que tipo de sacrifíico o ori da pessoa deseja, animais, frutas, etc...251INGREDIENTES DO EBORIDois pratos(owo), 2 velas (itana meji), coco ralado ou obi , cascarila ou efun , manteiga de cacau ou ori, algodão, pano branco ou gorro branco ( fila fun fun ) , o animal escolhido para sacrifício, e elemento escolhido para rogação. PROCEDIMENTO:1- se prepara um prato no qual se põem os seguintes elementos; obi ralado, manteiga de cacau, cascarilla, algodão, gorro branco e o elemento escolhido para rogação. 2- Se prepara o outro prato com : 4 pedaços de obi, uma tigela com água e o dinheiro ou salva. 3- a pessoa a quem se dará o eborí, se sentará em um banquinho sobre uma esteira. 4- o oficiante acenderá uma vela, dedicada ao ori da pessoa, em frente a pessoa e uma outra na parte posterior ( IPAKO ), nuca local de OTURA MEJI e que trás a luz à cabeça. 5- o oficiante marcará na cabeça duas linhas paralelas, significando EJIOGBE , fará uma circunferência simbolizando os dois hemisférios cerebrais. 6- Se dão duas folhas de abacate, que a pessoa coloca nas têmporas , e faz pedidos 7- o oficiante dá Mojubá e termina com Iba lori e reza para ori ( OGUNDA MEJI ) em seguida e faz oshe bile ( joga obi) para saber se está aceito. NOTA: a reza para o ori está na primeira página. Reza do obi no eborí. OBI LORI MA WAOSHANLA OBI LORIOSAH BI OLORUNOBI BI ALAFIAOBI BI EJIFEOBI BI ITAWOOBI BI OKANRANOBI IRE AWOOBI IRE OMAOBI IRE ARIKU BABAW

120.

Tradução:Com o coco ao ori sempre recebemos Oshala, ( deus da brancura) santo designado por deus para orientar o orí., com o obi ao ori perguntamos ao sol. Com o obi perguntamos: alafia, ejifé, etawa, okanran. Então , joga-se obi para saber se foi aceito , se a resposta for negativa pergunta-se o que falta até a conclusão quando tudo foi aceito. Depois trabalha-se o Ipako dizendo-se: IBA IPAKOREZA:BAKU LOYE

211

Page 212: Tratado de Ifa Introducao

APADA LOLE LOLE IKUOBI LAFI IKUOBI LAFI ARUNOBI LAFI EYOOBI LAFI OFONOTA: tira-se o obi da frente. Tradução:Saúdo o IPAKONo qual Quén agarra el muertoVamos rogar-lhe a rogarleAquele que na parte de trás Quién en la parte de atrásO obi saúda perguntamos El coco salva se pregunta muerte, enfermdad, tragedia, pérdida.Joga-se obi, se a resposta é positiva se procegue no ebori. 8- se apresentam os pratos às difentes partes do corpo da pessoa depois coloca-se diante da pessoa no chão . 9- marcam-se os pontos do corpo com água, cascarilla e manteiga de cacau. Estes pontos são opcionais. Cada um destes elementos, quanto são untados, têm sua própria cantiga. untar agua, se diz:OMI ESE LERI, LERI ODARA untar manteiga de cacau, :ORI MALERO, ORI MALERO o cacau sempre untamos AJALA E ORI AJALA ORI MALER cascarilla, se diz:BABA LODO NILE EFUN o pai se apresenta na casa com efun. BABA LODO NILE EFUN na casa constantemente na casa, com efun O NILEFUN MA NILEBABA LODO NILE EFUN10-se procegue rogando: quando se põe o coco se diz: OBI NI PAPA o obi estamos colocando para abençoar o ORI OSHE ORI OBI NI PAPAQundo se põe o algodão se diz: OU BELELE, OU BELELE com algodão cobrimos de bênçãos o ORI ASHE ORI, OU BELELE algodão rogamos e cobrimos Quando se põe o gorro ou pano se diz :

121.

ASHO FUN-FUN LAWAO com o pano branco extendemos as bemçãos de Ifa.LAWAO IFA LO JARE11- se dá coco ao orí para ver se pode terminar a rogação. 12- se retiram os ingredientes e se põem nas mãos da pessoa , exceto os dos pés que se retiram colocando num prato e roçando-se um pé contra o outro. Com o que tem nas mãos faz-se como se estivesse lavando e deixa-se cair dentro do prato no chão feito isto se bate palmas três vezes e está terminado.

212

Page 213: Tratado de Ifa Introducao

13- se pergunat para onde vão os ingredientes do ebori, jogando obi 14- Se fecha a rogação batendo os quatro pontos cardiais com o outro prato. 15- Se levanta a pessoa dizendo-se O DIDE e cantando-se para OSUN:OSOBURIO MADUBULE DURUGANGA LABOSEOSOBURIO MADUBULE DURUGANGA LABOSE AWO16- Se colocará o prato no lugar destinado com ambas as velas. A vela que estava na frente se coloca do lado direito do prato e representa o ORI e a vela que estava atrás se coloca a esquerda e representa IPAKO. Na parte superior do prato se coloca os quatro pedaços de coco com os quais se trabalhou e e uma tigela com água. 17- terminada, então a rogação se envolve todo o material usado no ebo ori e leva-se para local indicado. NOTA: quando se faz ebori, com pombos é da seguinte foema: se faz tudo igual até o item 9 , daí em diante se faz o seguinte: coloca-se as duas pombas brancas na cabeça e se rezam os 16 mejis. Ao terminar de rezá-los , se reza ogbe irosun, ogbe she, iwori aberé e oshe bile. Segue-se dando a primeira pomba com o seguinte canto: canto:EJE FOLORI, EJE FOLORI com eje lavamos a cabeça,com eje,com eje EJE EJE FOLORI AYALUN KUANGUAINTITI OKE LA TOKEAYALUN KUANGUAINIKU BOTIMI digam-se todos os osobos O resto é igual NOTA: quando se roga com peixe, procede-se da mesma maneira que com o pombo. Só muda a cantiga: EJA LOWA LOWAMA MA FORIMA MA FORIEJA LOWA255

122.

213

Page 214: Tratado de Ifa Introducao

214

Page 215: Tratado de Ifa Introducao

lechugilla

Alfavaca

215

Page 216: Tratado de Ifa Introducao

216

Page 217: Tratado de Ifa Introducao

curujey

curujey

217

Page 218: Tratado de Ifa Introducao

caoba caoba

218

Page 219: Tratado de Ifa Introducao

ecoba amarga

219

Page 220: Tratado de Ifa Introducao

guira

220