A GRANDE GUERRA1

Europa inicia o século XX nun clima de múltiples tensións entre os seus principais Estados.

(clima prebélico)Como consecuencia, estalará un dos maiores

conflictos bélicos do mundo:

A Grande Guerra, Guerra do 14 ou I Guerra Mundial.Os antagonismos entre potencias imperialistas, a

rivalidade franco-alemana, a bipolarización diplomática, os problemas nos Balcáns, a descomposición do Imperio Turco… son o telón de fondo das causas desta Guerra.

2

3

Na década de finais do S.XIX, Europa vivía unha época de intensa actividade diplomática orientada a evitar os conflitos bélicos.

O maior artifice destas alianzas era o chanceler Bismark (alemán), que buscaba o equilibrio europeo a través da supremacía alemana e o illamento politico de Francia.

4

Sistema de Alianzas: A partir de 1890 e trala demisión de Bismarck, as relacións internacionais van evolucionando cara a formación dun sistema bipolar de alianzas. Estas alianzas implicaban ter que actuar en caso de ataque a un dos membros prestando axuda mutua.

A Paz Armada: A posibilidade de intervir nalgún conflicto, así como o desexo de garantir a súa seguridade, levou os distintos Estados a desenvolver unha carreira armamentística.

5

6

7

En moitas destas rivalidades hai que destacar o papel do Nacionalismo, tanto dos Estados constituídos como de aqueles pobos que o perseguen.

Dende mediados do S.XIX o Estado tal é como estaba constituido en Alemaña, Francia, Serbia, Italia…repousa nun sentimento nacionalista, atizado por responsables politicos, prensa e sociedades patrióticas.Por outro lado, noutros Estados Europeos comezan a manifestarse tendecias independentistas por parte de pobos que teñen unha língua e cultura propias e que reclaman un certo grao de autonomía ou independencia. Principalmente pobos da Europa centro-oriental: polacos, checos, serbo-croatas…As tendencias disgregadoras supoñen un verdadeiro perigo para a existencia dalgúns Estados como Imperio Austro- Hungaro, formado por un verdadeiro mosaico multinacional.

8

http://departamentosocialeslumeras.blogspot.com.es/2012_03_01_archive.html

9

As sucesivas crises internacionais (crise Tanxer, crise de Bosnia-Hercegovina, I e II Guerra Balcánica) ensombrecen o panorama internacional; aumentando os temores e a inseguridade.

Os diferentes Gobernos cren que a súa propia seguridade está en perigo e que a Guerra é inevitable.

O conxunto de compromisos e de rivalidades era tal que un conflicto localizado podía dar orixe a unha confrontación a escala continental.

10

•Cuestións coloniais: as antigas potencias ignoraron aos novos Estados, deixándoos sen materias primas e sen mercados, estes estados pedían un imperio colonial para eles. Este problema derivou en:•2 crises de Marrocos (1905-1911)•Cuestión de Oriente: o imperio Otomano desmoronábase. Austria quería expandirse cara ao Adriático, e Rusia apoiaba aos estados eslavos deSerbia e Bulgaria para que non caeran nas mans de Austria.

11

FOCOS DE TENSIÓNS

Rivalidades TerritoriaisAlsacia – LorenaTrentino e IstriaMacedoniaIllas do ExeoEstreitos do Bosforo

Rivalidades Imperialistas e ColoniaisBalcánsMarrocosRivalidade Naval

Rivalidades EconómicasControl dos mercados e materias primasCompetencia industrialFerrocarril turco

PAÍSES ENFRONTADOS Imperios Centrais ___________ Aliados Alemaña __________________ Francia Austria –Hungría____________ Italia Bulgaria ___________________ Serbia Bulgaria___________________ Grecia Austria- Hungria _____________Rusia

Austria ______________________ RusiaAlemaña _____________________ FranciaAlemaña _________________ Gran Bretaña

Alemaña _________________Gran BretañaAlemaña _________________Gran BretañaAustria __________________ Rusia

12

O 28 de Xuño de 1914, o archiduque Francisco Fernando, herdeiro ao trono do Imperio Austro-Húngaro, e a súa muller foron asesinados en Saraxevo.

O asesinato foi realizado por un estudante bosníaco relacionado con grupos nacionalistas serbios.

Como consecuencia disto, e animada por Alemania, Austria decidiu anexionar Serbia, acusada de organizar o atentado, e declaroulle a Guerra.

13

14

Os días posteriores a tensión é máxima, as mobilizacións e declaracións entre os futuros contendentes van marcando a formación dos bloques e a extensión da guerra.

A partir dese momento ponse en marcha o xogo de alianzas entre potencias, o sistema de conexións internacionais, e as rivalidades pendentes fixo que nunha semana toda Europa entrará en guerra. 15

Austria (apoiada por Alemaña) da un ultimato a SERBIA, ameaza coa guerra se non permite investigar o asesinato.Serbia (apoiada por Rusia) rexeita o ultimátum. Austria declara a guerra a Serbia.Rusia, declara a guerra a Austria e Alemaña.Alemaña declara a guerra a Rusia e a Francia (pensaban que esta apoiaría a Rusia, a súa aliada).Reino Unido: non se sabía que iba facer, pero ao final entra na guerra, cando descobre os plans alemáns de invadir Bélxica e se sinte ameazado pola flota alemana.Italia, rompe a Triple Alianza, ao non apoiar a Austria e Alemaña.

16

Enfróntanse dous grandes sistemas de alianzas:

- Tripla Alianza: Alemaña e Austria-Hungría , xa que Italia permanecerá neutral. Posteriormente incorpóranse Turquía e Bulgaria.

- Entente Cordial: Francia, Rusia e Inglaterra. + Bélxica e Serbia.Posteriormente incorpóranse: Xapón, Italia, Montenegro, Rumanía, Portugal, Grecia e Estados Unidos.

En Europa quedan ao marxe da guerra: España, Holanda, Dinamarca, Noruega, Suecia, Suiza e Albania.

17

MAPA DA EXTENSIÓN

XEOGRÁFICA DA GUERRA

A extensión xeográfica da

guerra é desmesurada.

Todas as grandes

potencias entran en no

conflicto, así como

numerosos pequenos

países con capacidade

para abrir líñas de ataque

que aseguraran a

comunicación entre os

frentes dos aliados.

A Guerra tamen se extende

as colonias.18

A Guerra do 14 terá como principal característica xunto coa extensión internacional de paises implicados, a súa longa duración .

Antes do seu inicio, os dous bloques pensaban nunha guerra de corta duración, baseada en extratexias ofensivas.

Pero esta desenvolveuse ao longo de catro anos, que se poden diferenciar en catro fases:

Guerra de Movementos:1914Guerra de Posicións: 1915-1916A Crise: 1917As Grandes Ofensivas: 1918

19

GUERRA DE MOVEMENTOS. AGOSTO 1914

- Plan Schlieffen: ataque sorpresa a Francia invadindo Bélxica. Fracasa coa Batalla do Marne.- Tannenberg e Lagos Masurianos: Rusia, foi derrotada pero conseguíuse salvar París xa que os alemáns desviaron as tropas cara ao leste. Ver mapa

20

Facasa a ofensiva alemana—consolídanse as frontes.Obxectivo: defender as posicións logradas. A guerra estabilízase.- Alemaña, Batalla de Verdún- Británicos: Batalla do Somme- Tivero as dúas enormes perdas de vidas humanas.- Ao estabilizarse as frontes principais os aliados intentan atacar as secundarias

Mediterráneo: os británicos fracasan en Gallipoli.África, Asia e Xapón: os británicos conquistas as colonias alemás. Oriente Medio: ocupan as posesións otomás en Palestina, Siria, Arabia e Iraq, coa axuda dos nacionalistas árabes.

•Conflito naval: desenvólvese en paralelo. A frota británica bloqueou a Alemana que usou a guerra submarina.

A GUERRA DE POSICIÓNS (1914-1917):

21

22

Cambio na situación por dous motivos:- Revolución rusa. Tratado de Brest-Litovsk (1918): Rusia abandona a guerra e cédelle unha gran extensión de territorio a Alemaña.- EE.UU. entrou en guerra: declarada neutral, pero vendía subministros ós aliados. Afundimento do Lusitania (1915).

A crise de 1917

23

- Ofensiva Alemana de primaveira, fracasou pola incorporación de EEUU.- Ofensiva aliada, resposta á de primaveira.- Os Imperios centrais non poden coa ofensiva e réndense, primeiro Turquía, logo Austria e definitivamente Alemaña.

A OFENSIVA DE 1918 E O FINAL DA GUERRA

Novembro de 1918, remata a guerra. 24

1ª GM: 65 millóns de soldados = Gran Guerra.- Cruel, sanguenta:

Bombardeos, trincheiras, barro, condicións hixiénicas e sanitarias lamentables…8 millóns morreron9 millóns de feridos

•Enormes consecuencias na poboación europea.

25

Guerra económica, tan importante coma a militar. Economía de guerra: Os Estados interveñen na economía. Incorporación das mulleres ao traballo fóra da casa. •Propaganda: controlar a moral da poboación, a través dos medios de Comunicación e aplicando a censura.•Desenvolvense actividades de espionaxe e contraespionaxe.

A mobilización da retagarda:

26

Investigación científica: introdución de nova armas: blindados, artillería, químicas…Desequilibraron a contenda.

Cambios tecnolóxicos

http://es.paperblog.com/automovil-rolls-royce-blindado-887911/27

Durante a contenda os distintos Estados belixerantes, no seu intento de gaña-la Guerra, comprometeron tódolos seus recursos humanos e económicos.

Nas frontes, a situación dos homes foi dantesca, os medios de destrucción masiva empregados converteron os combates en auténticas carnicerías e provocaron un número de mortos e inválidos ata entón nunca imaxinados (dez millóns de baixas).

A poboación civil foi sometida a grandes privacións. O racionamento dos alimentos, a fame, os traballos forzados, as enfermidades, os odios nacionalistas, o exterminio das minorías etnicas, foron fenómenos frecuentes que incrementaron as estádisticas de morte.

28

Foron MOI GRAVES: Ó remate da Guerra, a pobreza

en Europa é xeral. O custo económico da Guerra foi

enorme para tódolos paises, sobretodo polo trastocamento da estructura productiva.

A destrucción de bens materiais tamén foi considerable (cidades arrasadas, vivendas esnaquizadas, industrias e infraestructuras..).

A cuestión financieira era especialmente delicada: débedas e indemnizacións de guerra.

Consecuencias Políticas

Foron MÚLTIPLES E VARIADAS. A Fragamentación dos vellos

Imperios, supuxo o triunfo dos Nacionalismos, pero tamén a atomización da Europa Central.

O número de conflictos entre os novos Estados polo trazado de fronteiras aumentou e as relacions internacionais fixerónse máis complexas.

Os vellos réximes políticos de Imperio desaparecen dando paso a fórmulas democráticas (Republicas).

A Guerra favoreceu o estalido da Revolución Bolchevique e así aparición dos Partidos Comunistas.29

30

Alemaña, perde as colonias que pasan a Francia e Gran Bretaña. E territorios en Europa: Alsacia e Lorena (a Francia). Poznan e Prusia occidental (a Polonia) e o Sarre (baixo administración francesa por 15 anos). Imperio austro-húngaro: divídese en AUS, HUN, CHE, perde territorios a favor de Iugoslavia, Polonia e Romanía. Imperio otomán: convértese na República de Turquía. Perde territorios: Siria a Francia, Iraq e Palestina a G.B. e vairas illas a Italia e Grecia. Para illar a Rusia, refórzanse os estados que a rodean:

Polonia recibe territorios rusos, austríacos e alemán, obtén saída ao mar polo corredor de Danzig, que pasa a ser unha cidade libre, administrada pola sociedade de Nacións. Romanía: recibe Transilvania.

Para estabilizar os Balcáns, créase un novo país, Iugoslavia que reúne a: Serbia, Cracia, Eslovenia, Bosnia, Montenegro e Macedonia.

CAMBIOS TERRITORIAIS

31

Tratado de Versalles, considerado como unha imposición (Diktat) polos alemán, non un acordo.

Dureza nas imposicións de guerra a Alemaña que era considerada culpable da guerra e condenada a pagar elevadas reparacións, e reeducir os seus efectivos militares. Esta postura foi impulsada por Francia e Bélxica, tolerada por GB e rexeitada polos EEUU xa que non acataba os 14 puntos de Wilson por isto deuse un:

Voluntario illamento de EE.UU. durante os 10 anos seguintes a a non participación na Soc. de Nacións.

Alemaña = espírito de desquite, xa que non aceptou as imposicións e sentíuse humillada.Impúlsase a creación da Sociedade de Nacións (1920).

•Outras consencuencias da guerra:

Será a proposta feita en 1918 polo presidente dos EE.UU. Wilson a que servirá de base no remate da Guerra, para organizar a paz.

OBXECTIVOS:Impedir o rexurdimento de Alemaña.Conseguir un equilibrio de pdoeres entre as

potencias vencedoras sobre todo nas colonias e nos Balcáns.

Manter illada a Rusia polo seu réxime comunista.Da súa proposta de paz coñecida como “Os 14

Puntos”, sairá a idea da creación da Sociedade

de Nacións. 32

Os Tratados de PazOs grandes trazos dos tratados de paz

foron deseñados polos representantes

das grandes potencias vencedoras, que

se reuniron en Paris para fixar as

condicións de paz:

Clemenceau por Francia

Lloyd George polo Reino Unido

Presidente Wilson dos EE.UU.

Así os vencidos entenderon esta

proposta como exclusivista e unilateral,

xa que eles non interviron para nada

nas negociacións, o que creará futuros

resentimentos.

33

Creación dunha Sociedade de Nacións.Considerar Alemaña como a máxima responsable

(impoñeránselle fortes sancións económicas, militares e territoriais).

Asinar a paz por separado con cada unha das potencias derrotadas, da lugar a 5 Tratados diferentes:

Tratado de Versalles (Alemaña) Tratado de Saint Germain (Austria)

Tratado de Neuilly (Bulgaría) Tratado de Trianon (Hungría)

Tratado de Sévres (Turquía)

34

O derradeiro punto do programa da paz de Wilson, o punto 14, propuña formar unha sociedade xeral de nacións para establecer garantías recíprocas de independencia política e territorial.

A nova sociedade fixou a súa sede en Xenebra. As suas principais institucións eran unha Asamblea

Xeral, un Consello do cal eran membros as grandes potencias e un Secretario Xeral. Como organismos auxiliares crease o Tribunal Internacional de Xustiza da Haia e a OIT.

A paz, a seguridade internacional e a condea a guerra, como medio para solventar os problemas entre as nacións son as finalidades principais da SdN.

35

A Primeira Guerra Mundial sacudiu os supostos liberais e racionais de finais do S.XIX e principioso do XX da sociedade europea.

Foi unha Guerra Total e supuxo a mobilización de recursos e de pobos, así como centralización gubernamental do poder en canto as vidas dos seus cidadáns.

A Guerra supuxo o fin da exemonía de Europa nos asuntos mundiais, deixando paso a novas potencias extraeuropeas (EE.UU, Xapón)

A paz permitiu reorganizar o mapa de Europa, que se manterá, agas retoques posteriores á II Guerra Mundial, ata os nosos días.

As condicións do Tratado de Versalles crearán un clima de revancha que influirá na repetición doutro grande conflicto armado, nesa ocasión a maior escala.

36