JPyr

j8lR v. „ t;>DISSERTATIO PHTLÜSOPHICA,QUJES1 IONEM EXHWENS,

NUM

MATRIMONIUMNEGATUM

prvebeatCAUSSAM JUSTAM

BELLO,Quam,

CONSENS. AMPLISS. FACULT. PHILOSOPH.IN REG. ACAD. UPSALIENSI,

Sub PRtESIDIOVIRIAMPL1SSIM1 at

Mag LAURENTIIDAHLMAN,

Moral, etPolit. PROFESS. Reg. ltOrd.PUBLICE EXAMINANDAM SISTIT

jESTANUS p. harlin,ANGERMANNUS.

IN AUDIT. GUSTAV. AD DIEM XX. MAJlANNl MDCCLVII1.

h. A. m. S.- -

UESALl/E, Excud. L. M. HÖJER, Reg. Ac»d. Typogr.

S:m R:# M:TISMAGNjE FIDEI VIRO,

ReverendijjimoPATRI ac DOMINO,

Doct.OLAVO9

Dicecefeos HerncefandenfisSUPERINTENDENT!Eminentiffimo, Confiftorii PR/ESIDI Gravilfi-

mö, Gymnafii Scholarumque EPHO-RO Adcuratifumo,

MjECENATI OPTIMO.

N'on parvj efife afiimandum, nrbitror ,quod pro-pilts ad TUA litnina , Reverendiffime PR/E-SUL, mihi contigerit domum Paternam ve-

netari. Plura enhn inde majoraque c? in illamer in me fingulatint redundarunt Gratia TU/Epignorä, quam ut ris pradkandis verba nUafuffice-rent. Itaque, in lucem pfodeunte publicamfpeci-minehoc academico, td\ quantulumcunque eß, TI¬BI, ReverendiiTime PATER, facruvi facere fufmifijeque dicareJuflineo. Hoc bero dum facio, tantum

— ———•— 1... a meN-jRj- • J\ ' X " i ' , i

a me abeft 3 ut, tot exubercmtibits fummi TUT Invie Favöris documentis, credam, eadem quodam-modo pojfe rependi, z/£ potius, y? patiaris, levehoc tirocinium Reverendiffimo TUO NOMINEexfplendefcere > novum meinet beneficium obtinuif-fej probe fentiam. L7f autem chartaceum hoccemunufculum , tanquam humiUima venerationirmecc Interpretern, benigniori excipias vultu, fum-ma mehtis devotione rogo ; votique hujus ji com-pos factus fuero, m pojterwn, TUAM effla-gitare Gratiam , aufpiciis Jpes nutantes c/afflictx eo felicius jurgant, efflorefcant. Mearumerit partium DEUM O. M. ajjiduis adpellare pre-cibus, Te > MiECENAS Optime , z/z gravijjiimillo, fungeris, Munere Epifcopali, fofpitem£/ incolumem quam diutijfime confervare digne-tur, viresque TIBI largiri huic obeundo fuffechi-ras. Ut habeant Ecclefia , Nobiliffima Familiaclientesque finguli, ^ magnopere fibi congra-tu lentur. Fermanfurus, usque dum vixcrot

REVERENDISSIMI NOMINIS TU1

cultor devotijßmus 5

jESTANUS P, HARLIN,

BRUKS - PATRONEN,Aitet ochHögirgttici

Herr PHILIP KRAPP,Samt

BRUKS - INSPECTOREN,Adel och Hogagtad

Herr JÖRAN KIÖRNIN G,Mine Gunßige VALGYNNARE.

Nrår ett fackfamt finne Ter fig alldeles oförmöget, attkunna bevifa dem något godt igen , hvilka detfår vörda för Vålgårningsrnån, föker det rnåft efter

tillfällen, att å daga lemna fin vördnad och erkånfla. Deotaliga prof af bevågenhet, fom J, Mine Gunßige Her¬rar, behagat tilldela både mina Förålldrar och mig, åroi fanning ftörre , ån att de med ord tillbörligenkunna prifas, mycket mindre vedergållas. Hvi fkulle daicke mitt finne brinna af tackfamhet, och min hog trång-ta efter, att få upptäcka defs nit ? Detta mitt ringa Aca-demilka Arbete, hvaruti jag vifar för Allmenhefen, att denframalßrar ingen billig ar/ak till krig,[om bbfligt ger kor¬gen, eller nekar begärt Giftomål, jämte betragfandet afEder bekanta ynnefl förBokvett, tyckes öppna mig der-till vågen. Upptagen derföre ej illa, Gunßige Herrar,att jag vågat tillfkrifva det Edra Namn. Jag vill al-lenaft hårmed framlägga ett litet vedermåle afmin tackfamhet, för de många uppå mig bevifta välgär¬ningar , och en ny förbindeife till den upprigtigafte vörd¬nad, hvarmedjag, under ifriga böners uppfåndande tiIIAllmagten, för Edart Väl, in i grafven framhärdar

Mine Gunßige VjLGYNNAREShdmjukafte tjänare,ÄSTAN. P. HARLIN»

\

Tlurimum Reverendo & ClariJJimoDa Mag. ERICO H/EGGBOM,COLLEGE Scholas Trivialis Herncefandenfis vigilantis-

<lnio,nec non NOTA RIO ad V. Confiftoriumibidem VICARlO digniflimoj

i

Tlurimum Reverendo & Docl/ffimoDaMARTINO HAiGGMARCK,

COMM1NISTRO In Bygdeä & Nyzåtralaudatillimo j

Tlurimum Reverendo ac DocliJß?no v

Da PETRO SÜNDWALL,V. D. MIN1STRO ad Officinam Ferrariam Veftan-

åenfern perinduftrio ,

FAUTORIBUS, TATRUORUMlöco, colendis.

eis ipfas lucuhrationes, rudi Minerva expo li¬tas, ob multa, in fe coliata, beneficia, ingratijßmi piique animi pignus, cum fpe

favoris certißima , votoque omnigen£ felicitatis ca-UäiJJitno, perofficiofe offert atque dedicatPlurimum Reverend. ClarifP atque DocKffimor.

NOM1NUM VESTRORUM

tultor ohfervantifimuSyÄSTAN, P, HARLIN.

VIROPlurhuum Reverendo (ttqiie DoEtißimo

Dn. P ti T R O HA R LI N,COMM1N1STRO in Såbrå & Håggdånger

rneritiffimo,PARENTI OFTIMO.

Lucem petitura qualiscunque hsec opella, ufpofe quam,fine TUA , Inefulgentiffime PARENS, ope, vixquidem vidifier, ita & TUO Infignirl NOMINE de-

fiderat quam maxime. Defmunt vero heic verha , digneMud huc adpiicatura , & incipit quaxiam quafi admiratio,quam fola excitat memoria atque recordatio TUORUMerga me benefadtorum. Probe enim hsec, certifiima ilia,pott Divinarn grafiam , falutis rnese pr«fidia, perpendenr,tanra Paterni TUI in me amorif exfplendefcunt fpecimi-na , ut dubitem , an aliquo eadem ferrnone poflint ad-umbrari. Quid vero habeo, Carijjime PATER, quodpro tot tantisque beneficiis rependam ? Nihil fåne, niftvenerabundum anirnum. Hunc ergo TIBI largior, mihUque gaudeo , quod feio, TE nec aliud a me expofcere.Sint igitur gratifiimi pectoris mei teftes exiguae hos pa-gellae . fhidiorum meorum primiriae , quas TIBI faeratasvolo. Accipe lilas , uti me femper foles, ferena fronte»inque meliorem interpretare partem. Vota fufcipere properenniTUA incolumitate calidiffima, eo magis mihi cor-di eft, quod plus mearum interefl: ex TE , tanquam bei-iifiimo vitce morumque pendere fubfidio. Itaque vivas»Honoratiffime PARENS, unacum MATRE mea dileciis-fima, omni felicitatis genere cumulatiffimus ! fera admo»dum fit triftiffima iila lux, qua TE, folatio meo fvaviffr-mo , orbari cogar ! Ita vovet, vovebitque ad cineres us-que permanfurus,

INDULGENTISSIMI PATRIS

plins obfequentiffimus,FESTAN, f. HARLIN.

I K %§• x.

egl Natur« nihil magis congruum eft,quam ut homines, quippe quos mu-tui cujusdam juris & obligationisvinculo contineri decet, ultro quae-vis officia mutuo fibi prseftent, & alacdcndo proinde ac omni adeo Inju¬ria abftineant& abhorreant.Quod u-birite invicemobfervantmortales,

pacem colere dicuntur: unde facile patef,ad pacem fervan¬dam omnes eadem homines obftringi lege. Pax igiturhuman« natur« maxime conveniens eft, & ad eam confer-vandam idoneaj quoniamque eft ftatus hominum bellooppofitus, apparet, hoc natur« hominiseffe contrarium,& non nifi propter malitiam eorum, qui obligationi fusefatisfacere renituntur, ab ipfa natur« lege indulgeri. Hinc,cum pax homini fit connata, bellum autetn ex aliquo ejuspendeat faxfto, illam ad ftatum ipfius naturalem feu origi-narium, hoc ad accidentalem feu adventieium redle refe-rlmus. Ut autem duplicem hunc ftatum fine confuhonediftingvamus, fciendum eft, pofle quidem, In ftatu na-turali, homini jus quoddara > In fe fpe&atum, competere,

A cujus

) 2 ( CS«)

cujus famen exercitio locus non eft, nifi in adventitio.JUS etenim, quod heic pro qualifate perfonre fumimus,tfl facultas quoedam moralis , aliquid habendi vel a-gendi, quee cum concipi nequeat, nifi ab altera etiamparte adfit aliquot) vinculum juris feu OBLIGATIO,quam per necejfitatem agendi moralm dtfinire folent mo-rum Dotftores > lex natura? omnes quoque obligatad agendum id, quod juri alterius congruit > ilJud vero e-vitandum, quod eidem repugnat. Et quoniam correla-tum vocamus, cujus confideratio alterius confiderationemnecefTario includit, apparet etiam , haec duo, jus, fcilicer,& obligationem, eile correlata. Hinc quidem poteftateinfacit lua cuique natura fe fuaque omni nifu confervandiac defendendi; ideoque, quando alter eum impedit, quominus hoc jus fuum tueri poffit, feu malis quibusdamquornodocunque adficit, eadem a fe fhtuque fuo propul-fandi, malisque alteri inferendis, fi aliter jus fuum obti-nere nequit , redimendi. Sed obligat quoque fua quem-que natura, ut a malis abftineat, alterumve in ufu jurisfui relinquat & illaefum praeftet. Ejusmodi vero hominumflatus , in quo conatu ejfficaci feruntur mala ßbi inviceminierendi bellum dicitur a); ergo cum flatus hominumnaturalis, abfolutus, fcilicet, de quo heic fermo eft, pernaturam hominis folummodo conftituatur , evidens eft,jus quidem belli, non vero hujus juris exercitium, feufpfum bellum, in hocfhtu, locum habere. Nam fi ha¬bere^, per folam hominis naturarn determinaretur bellum,-fed. pofta natura hominis, ponitur obligatio ad colendampacem, quae cum hello fit contraria, nemo non videt Ve-ritatem aflertionis noftrae. Verum enim vero, cum qusehominibus infuper acceflit pravitas & perverfus fui ipfiusamör haud paucos in devia auferat, adeo ut, perfratftisjuris repagulis , fanceque rationis dudhi reli&o, vi & inju-riis, rapinis & csedibus in alios facile grafientur, quin ad

) 3 (

ejusmodi mala s'vertenda & bonurn, per eadem ablatum,recuperandum jus non modo, verum etiam remedia, qui-bus hoc jus obtineri poflit, fiatuminet atque adflruat ipfafui alma confervarrix natura, nulli dubitarnus. Hsc igi-tur remedia (i non aiia lenioraque efTe poflunt quam bel¬lum, iüud quoque interdum non tantum licitum, fed etiamnecefTarium efTe, fua fponte fequitur. Belio opponiturpax: qus talis efl flatus hom inum, in quo nullo conatuferuntur mala Tibi invicem inferendi. Cumque bellum eafolum tatione gerendum fit, quo mala inferenda vel illa-ta impediantur vel evanefcant, non nifi pacis caufTa fufci-pi debet; quam ideo tanquatn belli cauffam finalem refpl-cere debet, quicunque illud gerit. Hinc feite, pro morefuo, Puffendorfius b) : Ita tamen , inquit, natura per-mittit bellum , ut id gerens pro fine ßbi conflttuere pacemdebeat. Qvum autem porro pax humans naturs maxirneconveniens fit & confentanea, antequam ab hac difcedere& ad bellum conlugere licet, adfit etiam, necefTe efl,caufTa qusdam ad bellum impellens , a pace aliena , obquam lex naturs duriflimum hocce confervationis me¬dium adverfus alios nobis coneedit, qus proinde jufla bel¬li caujja audit , tnjufta vero omnis, quam lex natursignorat & improbat. De hujus ergo caufTs juftitia & in-juflitia nobis dillerendum erit, dum qusfliunculam,quam,in fpecimine noftro academico, nobis tra&andam fumfi-mus , pro modulo ingenii , enodare conabimur. Velisautem, P>. L. qualibuscunque hifce noflris benignioremfavoris auram prsbere, omni, quo par efl, verborurrihonore rogamus atque contendimus.

a) KcehleriN. (f. god. Schuberti PbiL Pracl. Univ. 'P. IL C. ii. p.Cf Daries Inßit.Jurisprud. Univerf. jf.

by L. VIII. C. (f. §. 2.§. II.

$u(la belli cwfja non alia effe potefi, quam Ußo fenA z 'inju-

$3$ ) 4 C

injuria.Qufe enim officia, qua?, fecundum legem natura?,fiblintdcem prseftare debent morrales, ejus funt indolis, ut, iisomiflis, focietas humana aut deftruatur prorfus & peflumeat, aut comrnodiori faltem vivendi via deftituatur, velnon perficiatur ; lex naturse ad quasdam eorum obligat>addito jure alterum cogendi ^ iis fi non fatisfecerlt, qua?proinde perfettorum feu necejjitatis, ad reliqua vero finejure coattionis , quae ideo imperfettorim, bumanitatis acbeueficenti£ nomen acceperunt. Jus eft facultas moralisaliquid habendi vel agendi (§. prsec.}; quod fi igitur vi coa¬ttionis pollet, eft facultasmoralis alterum cogendi, &ea-tenus fimiliter perfettum, feu jus proprie&[tritte dicitur;fin vero coadtionem refpuit, facultas eft moralis alte¬rum, noncogendi» Vel petendi tantum, utaliquid fiaf,quod nobis prodefle poftitj unde hoc imperfettum^aut, fi mavis cum Grotio a), aptitudo nuncupari fvevit.Attionem quamcunque, legi conformiter attempevatam,quatenus ad eam ita attemperandam obligamur, OFFI¬CIUM appellitant ; quod cum fine obligatione ($ praec.)nullum fit, illud inter & jus talis concipienda eft relatio,üt jus perfedtum non detur rafi ad officia perfedta, ad im-perfedta vero tantum jus irnperfedtum. Hoc etiam velinde patet, fiquidem lex naturse ad prioris tanturq gene-ris officia dat jus coadlionis, & jus tantum perfedtum icldixi^nus , quod cum jure cogendi conrcexum eft. Hinc& jus perfedtum dlci poteft jus cogendi; cogimus veroalterum , quando malis quibusdam externis feu remediisviolentls eum ad aliquid agendum vel omittendum com-pellimus : unde fimul patet, jus cogendi efife jus feu fa-cultatem moralem altert mala inferendi. Status autemhominum , in quo conatu efficaci feruntur mala fibi invl-cem inferendi, bellum dicitur ($. praec.). Hinc & juscogendi, in ftatunaturali, jus belli eft; illud vero, feujus perfedtum tantum datur ad officia perfedta. Ea ergo,

* i fc,

®ÜP > T (feu quae jure perfe<fto nobis competunf, fi nön libere ex«.hibentur , quippe fine quorum prseftatione omnis humanaFelicitas exularet, vi beiloque exigere pofiurnus ; quae au-fem Imperfedi funt juris, cum fine iis comodiori fantumvivendi raticne homines privarentur, ac proinde cujus-vis confcientiae reliclum fit, utrum fadem pradlare velir,an minus, non fine furnma legis naturalis violatione 8cperpctuo hominum Furiere armis qucererentur. Etenimomnia erga alios officia eo tendunt, uta<ftiones noftrasad aliorum oeque ac noftras perfe&iones dirigamus. Hocautem fieri poteft vel non detrahendo aut reUnquendo al¬ter! bona, quibus jam ornatus eft, 8c in quibus ejusprsecipue perfeétio 8c Felicitas vertiturj vel augendo eumbonis , quibus adhuc deftituitur, & quibus perfe&io 8cfelicitas ejus promoveri 8c amplificari poffit. Tertiumofficiorum genus vix concipere licet. Pari igitur ratione©mnern humanam Felicltatem tolli vides, fi prioris ge-©eris officia vi extorquere non iiceret, ac fi hsec coa&io-ni eflent obnoxia* Jam autem, cum Facile videri poffit»priora ifta officia ad focietatis humanae confervationemprorfes necefTaria efle, pofferiora vero tantum homini-hus necefiaria effe ad vitam Feliciorem commodioremquetransigendam; 8c complexus omnium earurn rerum, qui¬bus quisque jam inftruélus deprehenditur, 8c in qui¬bus fuam prsecipue perFeétionem 8c felicitatem tarn inter-nam quam externam confiftere exiftimat, haud incommo-de SUUM ipfius vocari queat, praeeuntibüs Celeberrim«Viris Kcehlero b), Schuberto c) aliisque, officia perfe&aIn eo ponimus, ut alteri, quod Juum ipfius efl, intactumreUnquamus, autfuum cuique tribuamus, feu, quod eo-dem recidit, in preeftatione eorum, qu& juri alterius per-fe&o congrunnt; imperfefta autem in eo, ut alterius per-fecitonem ac felicitatem promoveamus & bonis auqeamns,quibus adhuc deftituitur > feu in commijjione ejus, quodju-

8» ) 6 ( «9

ri ölterins imperfecto convenit. Adionem autem, qua al-teri quidpiamderogatur,autefficitur,ut alter minus fuoha-beat, feu, qua,jus alterius perfedum violatur,Ußonem zut in¬juriam vocamus; unde porro patet, alterum lodere, feu loju-riam committere eum,qui negligit officium perfedurn,aut jusalterius perfedum violatjomiffionem vero officiiimperfedifeu humanitatis injuriam plane non effeieo excepto cafu,inquo petenti, in fumma neceflitate conftituto,denegatur a-liquid, quod fme magno detrimento prseltari porerat d).Sed propter denegatum jus feu officium perfedum, lex na¬tura? bellum tantum concedit fP. A. D.) ; ergo non nidpropter folam alterius Jsefionem feu injuriam. Id vero,propter quöd lex natura? duriflimum hocce confervatio*nis remedium adverfus alios nobis concedit, ju/tam beHicauflameffe, (§.pra?c ) innuimus. Ex hac autem $. pa¬tet, bellum, propter folam injuriam, jurefufcipij ergojufta belli cauflfa non alia effe poteft, quam Icelio feu in¬juria : éaque vel facienda vel falla. Si enim gravis inju¬ria immlnet j & declinari alio quopiam modo , quam hel¬lo, nequit, qvum fruflra, vel non nifi aegre adrnodum,tefte experientia, reparetur fada, legi utique convenlen-ter, propter injuriam faciendam > ad malum certo immi-nens declinandum , arma capimus. Si vero talis jam no¬bis iilafa fuerit, agendürn fine dubio elf, ut, quoad fierfpoffit, damnum reparetur nobisque fatisfiat, quo pacedeinceps frui liceat. Utrumque autem belli gerendi mo-dum defenfivum adpellamus > cum, propter defenfionemjuris noftri, feu ejus, quod no/trum eft, geratur. CfnKcehlerus e) & Schubertus f).

CorolL Bellum natura permittit, ubi jure noftro acfecüritate aliter frui non pofiumus (§. i.). Quamobrenvin civitate , cum per fummum imperium , cui incumbitquemllbet clvem ab omni vi 8c injuria defendere, neminipermillum fit, privato aufu, nifi in cafuneceßitatis, v|faluti

) 1 (faluti fu£ confulere, Magiflratus auxiliurn implorandumeft, qui per judicia curabit, ut quilibet horum ope obti-neat, quod , in ftatu libertatis, propriis viribus, nullopaéto ve! difficulter admodum confequi poteft. Unde e-videns fatis efle, at bitror, injuriam ceque juflam eflecauflam atfionis, in foro civili, ac belli, In foronatural!.

Schal. Difquifituri ergo in fequentibus, nitm matri-momum denegatum pr&beat juftam cauftam bello, non tamprivatorum , quam fumnaorurn Imperantium, inter fe,infiatu naturali, viventium, rationem hab.ebimus, qui aufpro fe, aut pro fubditis fuis matrimonia apud alias gen-tes ambientes, repulfam ferunr.

a) El.Gi jf. 7.de#. B &'B. b) jf. N. Exercit IV.c) Bbil. Bratt. Univ. Part. Cap. i. d) Heineccii Elem. ,7. TV.C? G. Itbr. II. §. lyft. Grot. L, II. C. 2. jf. 6. de 7. B.tfP. e)7« TV. jf. |f. //24.1116. f) In Bbtl. Bratt. Univ. B. II. c. //.jf. jf. 961.>77.

5 III-Expofita fic generatiflima notione fimul ac origine &

caufla jufta belli, ut in matrimonii etiam naturam ac in*dolem, quantum inttituti ratio requirit, inquiramus, o-portet. Obligatos efle homines, ad genus (uum propa-gandum , tam ex naturali eorum aptitudine & inflin&uadhuno fcopum obtinendum , quam ex fine, quem DEushominurn creatione intendit, lucide adeo ac evidenterpatet, ut nemo Hlud in dubium vocare poflitr. Neque mi¬nus dubio caret, prolem procreatam folicite educandamefle, qujppe (ine qua cura finis Creatoris obtineri nequit»qui non tantum vult, ut exiftant homines, verum etiam,utfelices evadant. Procreari vero prolem non pofle,ni-fi per duos diverfi fexus homines, novimus. Sobolemquoque non folum procreandam, fed & educandam efle,jainjam audivimus. Parentibus autem potiflimum offi¬cium hocce educandiliberos fuos a natura injunduna ef-

<S££ ) 8 ( ©ö»

fe, fatis conftifj prsefertim cum in hunc finem, natura¬lem quendam amorem in fcetum prognatum homini in-'feverlt DEus, quo fe duci ad liberos fuos educandns,communiter fentiunt parentes, nifi contrariis adfe&ibushic fuerit aliquando fupprefius. In ftatu itaque conjuga-H contlituti ad prolem educandam ftudia fua conferre de-bent. Sed (latus, in quo du® aut plures perfon# jun&isviribus finem aliquem communem obtinere conantur, fo-cietatis nomine venit ; unde apparét, tam ad procrean-dam, quam educandam prolem focietatem quandam re-quiri. Societas autem inita inter marem & fenrinam, /0-bolis procreanda & educandtc gratia , focietas conjugalis,feu Matrimonium dicitur. Socii vocantur Maritus 8cUxor, uterque uno nomine Conjuges.

§. IV.Omne matrimonium juflum eil focietas perfefte obliga-

toria. Matrimonium fine confortio duorum diver/i fexushominum concipi non poteft (§. prasc.); in matrirtjonioergo, feu focietate conjugali, maritus uxoris ope, 8chaec vicifiim illius , ad fcopum communem obtinendum,tititur. Quiiibet igitur heic, quod (uum efi: alterius, fiblattribult. Ad hoc autem faciendum maritus aut habet jus,aut minus* Si pofterius , nulla gaudet facwltate morallid ,quod ad fuurn uxoris pertinet, fibi vindicandi $ ideo-que, fi hoc fecerit, eandem Icedit eique injuriam infert($. 2.)* ißhur cum legi natura repugnet, fi matri¬monium naturse erit confentaneum, necefium eft, ut rna-rito competat jus, iliudque perfe&um , in uxorem , 8chuic viciffim in iilum; quoniam, qua: de marito diximus,eadem etiam ratione de uxore valere, non muita egetprobatione. Per focietatem autem perfe&e obligatoriantinteiligimus eam, quse jura 8c obligationes perfeäas pro-ducit, feu, in qua focii jure pollent fe invicera cogendl

«2 )9 ( <S*2>«

ad media adhibenda, fini focietatis confequendo fufficien-tia , (i aliter obligationi fuse fatisfacere nolint : unde ap-paret, matrimonium omnejuftum efTe focietatem perfe&eobligatoriam.Coroll Conficitur hinc, omnem concubitum, perv im extorcum, efle in jultum, &, in foro naturali, ju*,ftam cauflam bello, in foro civili, adioni praebere ($•2. Cor.).

$. V.Matrimonium ergo contrahi neqnit, fine confenfu u-triusque contrahentis, adeoque nec fine patto, ad quod ler •vandum pacifcentes perfette obligantur. In matrimonioenim jufto , marito competit jus in uxorem, & huic vi-cifiim in illum, ex fobolis etiam procreatione metiendum(§, praec.). Jus autem, quod unl homini ita eompetit inalterum, aut ilii connatum, aut adquifitum fit, oportet.Non prius : nam connatum cuipiam id dicimus, cujusexiltentioe ratio proxima in ipfius natura ac efTemia con-tinetur ; fed neque ex natura & efTentia maris vel femi*

nae, quibus jus iithoc reclprocum competit, ulla ratio fuf-ficiens adferri poteft, cur tale jus ipfis invicem prge aliiscompetat; cum omnibus hominibus jura eadern connataesdemque connatse obligationes tribuendce fint , utpotequse ex natura & efTentia« omnibus & fingulis eadem, re»fultant a). Ergo pofterius. Si hoc : aut voluit alter talejus alteri conceöere, aut ad iftud fibi relinquendum hicalterurn coegit. Non polterius, quia nulla datur facultasmoralis alterum cogendi, nifi ad id, quod perfeéfe anteadebetur» feu, ad quod habemus jus perfe&um (§. a.);tale autem, hoc in cafu, non efTe connatum, jamjam de-monftravimus : unde ejusmodi coaétio moraliter eft im-poflibilis. Ergo prius; idem vero velie ac alter , confen-tire dicitur : apparet itaque, jus hocce mutuum duarumperfonarum non poffe adquiri, nifi praevio utriusque con-

, B c v feäfu.

) Io( «35

fenfu. Hinc matrimonium f$ 3.)> finc confenfu utriusquecontrahentis , legibus convenienter contrahi neutiquampoteft. Quod erat primum.

A voh ntate ad rei exiftentiam non valet confequen-tia. Identitas voluntaturn in aliquo negotio, effc&ui dan-do, confenfus dicätur; ergo nec nudo confenfu jus unlusin alium perfeéte transferri poteft. Requiritür idcirco in-fuper, ut fibi invicem deqlarent , quod velint aiftu ipfotale jus mutuo fibi praeftare, confequenter ut (ibi invicempromittant, & alter alterius promifTum acceptet b); id-que eo efticacius, tantoque majori cum fide ac prudentia,heic fieri debere, opinor, quanto magis ipforum contra-hentium intereft , ut certi fint de mutuis ofticiis eonjuga-libus, tam ob prolis certitudinem, quam ob mutuum au-Xilium , in liberis rite educandis ($. j.j. PromUfionesvero, quando ab altero efficaciter aeceptantur, padionesfeu pada vocantur c) 5 quamobrem, cum confenfus, cu¬jus definitionen! fupra dedimus, fine his, defiderato effe-ttu careat, clarum omnino eft, matrimonium, fi legitl-mum eritj pado nitl debere. Quod erat fecundum.

Celebrato pacfto, de rrafrimonio ineundo, perfonaepa-rifcentes vocantur SPONSUS & SPONSA , ipfuirque pa¬rtum SPOMSALIA^ad quaeigitur fervanda, nifiiis,quibus& alia patfta infirmari foient d), nsevis fcateant, perfonasdefponfatas perfeéle obligari, eo tutius adfirmamus, quocertius conftat, eo ipfo, quod padse fint, jus perfedum,h. e. facufcatem moralem id , de quo inter illas convenit,cum coa&ione, fi iibere non prseftetur, expofcendi alte-ri alteram conceffifie (§. 2.J. Quod erattertium.

Coroli. Violatio ergo fponfaliorum, in foro natura-li, eft jufta caufTa belli, in civitate a&ionis forenfis2. Cor.>

a) Vide Dißert. Dom. P. Frifendahl, de/Equal Hom.Mor. b) KcehL J. N. fl. fl. 1144.1264. Darics Inftit. Ju¬ris*

o rr (

risprarf.' Univ. jT. $-394 407. c) Kochl jf. ATQ.nfj. Ba¬rles ibid. jf. 4//. a) Helnecc. Elan. y. JV.# G. L /. jf.3<?2. >4.

& VI.Hinc non difficulter perfpicitur, matrimmiium nega¬

tum jußam hello caußam non pnebere. Matrirnonhim eninvfine pr«vio utriusque contrahentis confenfu, legi conve-nienter contrahi nequit (§« praec.). Sicuti ergo hic debeteflfe liber, nullique coa&ioni fubje&us (ibid;); ita necad matrimonium contrahendum cum perfona, illud ani-biente, cogi quis potelb, led cujusvis' arbitrio hod ipfumrelinquendurn elh Proinde, ante paéta Iponfalitia» nullumjus proprie & flridte di&um uni in älter um ad nratrimoniifinem obtinendum competere poteft (§. praec.) ; fed tan*tum facultas petendi ($. 2). Cujusmodl igitur petitionifl locus non fuerit relidus , peteris månirne queri-potelt,fe propterea de fuo quidpimt jure amifTifTe, ac proindenec de ulla injuria,, libi a rtegante accelerata (§ cir.).Qu« cum ita fint, & jufta belli caulTa non alia elfe poflif,quam injuria (§. citj, fua fponte fequitur, matrimomurndenegatum juflam bello cauflam non praibere.

Coi'oli Idcirco etiam obfervamus, ejusmodi dene-gationem juftam difceptationis caufiam , in foro civili,non parere (§. 2. Cor.).

§. VII.Hinc fi vel maxime Princeps feminam, alii Princf-

pi, uxorem fibi expetenti , denegaret, quippe qui hocipfo tantum declarat, nolie eandem in tales nuptias con-fentire, jultam inde belli caufiam oriri , haud quaquamprobari poteft. Nam quemadmodum , qui aliis imperanf,»alio quodam juris & obligationis vinculb naturaliter in-vicem non tenentur , quam reliqui homines ; ita neque:illis , propter talem repulfam , ad arma magis provolarelicet, quam aliis . in ftalu libertatis conftitutis, vi uti ,

B 2 hane

) 12 ( *!9®

hane ob fauflam, permiflum efTet: haud aliter ac Irl li¬

na eademque republica, civis civem, ob talem petitio-nem denegatanv, in jus vocare neqult. Digna funt, quseheic adferantur verba GROTH : Si quis quid debet nonex juflitia propria , Jed ex virtute alia , puta , liberali-tate, qratia, miJericordia, dileciione, id ficttt in foro(civili) exiqi non poteft, ita nec armis depo/ci. Nam adutrumque borum non fufflcit, ut id, quod poftulatur, fitexmorali rntione (virtute) faciendum ; (ed presterea opusefl, in nobis jus quoddam fit adillud &c. a).

Quamobrem ii totum fpeeftaveris populum, a con-ftubiis alterlus populi exclufum, aliter fe res, propterallegatas rationes, habere nequit. Quidquid enim fingu-lis filiis ac filiabus licet, id omnibus hifce in tota aliquagente licitum efle, nemo facile negaverit. Si ergo po-pulus connubia cum altero quodam populo conjungerenolit, huic inde nulla injuria, acconfequenter nec juftabelli cauiTa enafci poteft, Eandem quidem fovet opinio-nem GROTIUS, addita tarnen hac cautione: ita ubi la-xa efl matrimoniorum copia i negatum aliquod matrimo-nium taußam bello prxbere non poteft b)-, Sed virum huncvere magnum hane cautelam haud ita caute adhibuifte»reéte in notis ad eundem obfervat Ilfuft. H. DeCOCCE-JI, cujus tantum verba, pro tollendo dubio, heic adfer-re juvabit: Auffor videtur id adfirmare, fi copia matri¬moniorum refiritta fit, Jecus fi laxa: Nos dic imus, bellumob deneqata matrimonia inferri nunquam pojje, quia b&ca confenju partium dependent i adeoque unicuique liberumefl matrimonia rejpuere &c. Neque a fententia noftra lo¬cus ifte Grotianus nos dimovebit, ubi, pro tuendis iti-dem eorum partibus, quibus penuria alterutrius fexus eft,hsec difteruntur : Ouare facultas comparandi uxores virisadimi tion debet c); efenim facultas haec ultra petitionislimites non eft extendenda (cfr,§« §,2. &6 J. Unde refte

iterum

SS®' ) 13 ( SS®

fterum in notis Vir nominatus , Neque, ait, aäinuturillafacultas, quia aliunde uxores querere poffunr ; Jed &illa facultas ad effettum dedaci naturali ratione tion poteft,nifi accedcnte alterius confenfu. Qua? ab aliis in contra-riam partem adferuntur, ficuti lubrico admodum nitunturfundamento, ita facili negotio ex jam difputatis refeilipoffe, arbitramur.

a) De f. B. & P. L fl. C. XXII. $. 16. b) L. IL C.XXIL $. 7. c) L. II. C. IL jT. 2 /.

$. VIII.Quamvis ita certiflirne conflet, matrimonium nega¬

tum, in fe & fua natura confideratum, cauffam belli ju-(iificarn non effe, verum illum potius fumma adfici inju¬ria, cui vi id extorquetur; fuifie tamen haud paucos, le-girnus, qui, nefcio, qua juffitise larva agitati, matrimo-nia fibi denegata faélo exemploque fuo armis vindican-da docuerunt. Sic, ut annaies perhibent, Attila, RexHunnorum, Ofantrigem, Regem Vilkinorum, injuftis ar¬mis adgreffus eft , cum filiam ejus, Erkam, per legatos,tterata vice, bbi nuptum petens, non obtinuiflet a). Itemimale aliquando Rex Danorum a Swibdagero, Rege Nor-vegias, propter faftiditas filise nuptias, beilo petitusexhi-betur b) l ut notiffimos raptus Sabirwruro, Siloltarum &c.taceamus, qui a nonnullis liberaliter admodum» immeritotamen delenduntnr ac laudantur. In ipfam natura? le¬gem ii etiam omnes peccant, qui fuperiorem agnofcen-tes, cum hello uti nequeant , odio tamen eos, qui ma-trimonia denegarunt, lalfo quippe honorem fuum inde Ige-fum exlflimantes,profeqvunturac vindidhe ardent cupidine.

<1) Peringfk. Hi(l. Vi lkin. ac Niflunq. pag ijs-feq. ubiplurma etiam alia in hane rem exempla intueri licet. b)Crantz- Dan. Lib. L c. 7.

§- IX.

©ö? ) H C 5»$ IX.

Antequam vero colophonem huic tratfationl addl-mus , fignifica/Ie oportet , nobis heic fermonem efte defimpJici & modefta matrimonh denegatlone, non verorie tali, quae aut pa<ftis fponfalitiis repugnat, aut aperracontumelia conjun&a eft:. Quod enim adillam, quse pa-<fta evertit , attinet, tantum abeft , ut bellandi cauftaminde ejjtcludamus, ut potigs violationem fponfaliorum pa-riter ac aliorum pa&orum fummam efle injuriam, & tama&ioni civili , quam hello anfam prsebere urgeamus,quod etiam antea (§. V. corr.) evicimus j hane tame»non a matrimonio denegato , fed a paétis ruptis & infir-roatis repetendam efte , nemo non videt. Repulfa etiarncontumeliofa , qvum eadem jus ac honor petentis haudnimium Iaedatur {§> 2.), quin juftam tam belli quam a-

<5Uonis cauflam fubminiftret, non eft, quod dubite-mus, licet, in hoc aeque ac priori cafu, injuria

illa non matrimonii recuiationi, (ed aliicauiTse, contumeliae fcilicet, ad-

Icribemda fit.

SOLI DEO GLORIA.

MONSIEUR

La fincerité des marques que Vous ?ri avés domiéde Vötre arnitié, joint a la prudente ojf fageconduite, que Vous avés tenu, depuis quej ai /'

bonneur de Vous connoitre, [ont deux motifs, quiiriengagent ä prendre toute la part pojjibk, ä toutce, qui peut Vous arriver. Vous allés maintenant,Mo?ißeur, pour la premiere fois, donner au publicune preuve du favoir, que Vous Vous ctes aq?tis parI excellent ouvrage , quitraite : S' il y a des judesraifons å declarer la guerre å celui, qui refufe d«confentir au mariage, qu' on å demandé. Je nefaurois trop Vous temoigner ?na joie des heureuxprogrés , que Vous- avés fait dans lesfciences: per-mettés que je Vous en felicite , v? que je laijfe lefoin4 une plume plus eloquente, que la mienne, å Voasaccorder les louanges, qui Vous font dues. Quantä moi je me contenterai, Monfieur, de VousJoubai-ter du fond de mon coeur , une heureufe reujjitedans tous Vos dejfeinsfri une felictté parfaite, Vouspriant dl étre perfuadé que perfonne rieft avec plusde fidelité>

MONSIEUR,,

VÖtre trés-hmnble £ri tres-obeijfant Serviteur,

NICOLAS NORELL.

Populärt Dileäijjimo,pe Matrimonio negato, an fit Jufta belli caufFa,

disquirenti.

Pofceris a Sponfa, quam dos comitatur & ingensGloria, cui Sophies nomen & Eufebies.Harlin quid? Feret haec a Te num fpreta repulfam?

Non feret, ingenuus jam Tibi junxit amor.Jam dedit illa fidem. Nullis erit heic opus armis;Bellorum nec Tu nec timet illa vices.Mutua confpirat fociata mente voluntas,

iEterno pafhis fcedere crefcet honos.

adp landere voluit,MAGN. OL.OMNBERG.

Till Herr AUTOREN.Insen ting i verlden år, fom med fog kan högre Ikaftas,^ Ån når dygd har lårdom kår,och i lårdom dygd ej fattas.Sådan lårdom år allen , fom kan alldrig lida men,Som den råtta frugten gifver , och ftåds blifvcr

Satt i ftörre ljus och Iken.Luttrade vett i dygden fåft, lägger grund till all den lycka,Som kan ftåndigt gagna båft; och ur faran fåkraft rycka.Bagge dela åt Er lön, når på hjefian Lager grön,För Er möda , blir med fågnad, Er tillägnadPå Parnafien tack och Ikon.

C. P. PJELLSTRÖM.