musikis maswavleblis wigni

marika GikvaiZe

I I klasi

gamomcemloba inteleqti

Tbilisi _ 2011

3

© gamomcemloba inteleqti, 2011.ISBN 978-9941-430-30-5

marika CGikvaiZe

musika IImaswavleblis wigni

MarIka ChIkvaIdzeMUSIC IIteaCher'S Book

INteLektI PUBLISherStbilisi 2011

redaqtori mzia CGxaiZe

gamomcemloba inteleqtiTbilisi, ilia WavWavaZis gamziri #17 b

25-05-22, 91-22-83, 8(99) 55-66-54faqsi: 25-05-22 elfosta: inteleqti@caucasus.net, info@intelekti.ge vebgverdi: www.intelekti.ge

s a r G e v i

saxelmZRvanelos aqtualoba .................................................................................................5

I I klasis standarti musikaSi ................................................................................................8

Sinaarsisa da miznebis ruka ...............................................................................................13

komentarebi wignis struqturul elementebTan dakavSirebiT .................................. 26

audiokasetaSi Gawerili musikaluri masalis GamonaTvali ........................................ 28

videofirebis GamonaTvali ................................................................................................. 30

gakveTilis dagegmvis zogadi principebi .........................................................................31

Tavi I _ musika Gven irgvliv

gakveTili 1 _ gavmarToT koncerti! .............................................................................33

gakveTili 2 _ Semsruleblebi da msmenelebi ................................................................34

gakveTili 3 _ SevqmnaT simRera .......................................................................................36

gakveTili 4 _ deda ena _ sityvis kona ........................................................................38

gakveTili 5 _ sad cxovroben notebi? ........................................................................ 42

gakveTili 6 _ ima mTazeda ................................................................................................43

gakveTili 7 _ rogor iqmneboda xalxuri simRera? ...................................................46

gakveTili 8 _ modi, vnaxoT venaxi.................................................................................47

gakveTili 9 _ gamosaxeT xazebiT .....................................................................................49

gakveTili 10 _ gamoicaniT, ra hqvia? ...........................................................................51

gakveTili 11 _ zazuna ........................................................................................................54

gakveTili 12 _ Semajamebeli gakveTili .........................................................................57

gakveTili 13 _ maJori da minori ..................................................................................58

gakveTili 14 _ mxiaruli _ sevdiani .............................................................................59

gakveTili 15 _ cxenobana ..................................................................................................61

gakveTili 16 _ SevasruloT Gqara _ nela ....................................................................63

gakveTili 17 _ modiT, viTamaSoT! .................................................................................64

gakveTili 18 _ xval gogonas dReobaa! .........................................................................65

gakveTili 19 _ Widaobas ra unda! .................................................................................67

gakveTili 20 _ sakuTari saxelebi ..................................................................................68

gakveTili 21 _ rTvelia, rTveli! ..................................................................................69

gakveTili 22 _ dila _ ......................................................................................................71

gakveTili 23 _ ras daarqmevdiT? ...................................................................................73

gakveTili 24 _ Semajamebeli gakveTili .........................................................................73

Tavi II _ mxare, sadac Sen cxovrob

gakveTili 25 _ qarTl-kaxeTi, imereTi... ......................................................................74

gakveTili 26 _ Gemo lamazo samSoblo... ......................................................................76

gakveTili 27 _ simRerebi Sromis dros .......................................................................77

gakveTili 28 _ vaJis mama Sin ar aris, mzev, Sin Semodio ....................................79

4 5

saxelmZRvanelos aqtualoba

dRes zogadsaganmanaTleblo skolis musikis sagnis maswavlebels gakveTilis efeqturad warmarTvisaTvis esaWiroeba ara direqtivebi, aramed mecnierulad gamarTuli, axali teqnologiebiT gamdidrebuli meToduri rekomendaciebi konkretuli magaliTebiT. vfiqrobT, Gven mier SemoTavazebuli naSromi maswav-lebels (mSobelsac) daexmareba kursis ZiriTadi koncefciis ganxorcielebaSi, calkeuli gakveTilis dagegmvaSi, saswavlo procesis sainteresod, xalisianad warmarTvaSi, rac, saboloo jamSi, gamoiRebs sasurvel Sedegs _ moswavleTa musikaluri Tvalsawieris gafarToebas Seuwyobs xels.

mizani

6-7 wlis asaki e. w. konkretuli operaciebis periodia. imis molodini, rom bavSvi konkretul masalas ganazogadebs, jer isev naadrevia. es is etapia, rodesac mozards musikis gakveTilze unda Gamouyalibdes da ganuviTardes sxvadasxva saWiro unar-Gveva: musikis mosmenisa da gaanalizebis, simReris, tem-bris aRqmis; ganuviTardes ritmis grZnoba; mcire doziT _ dialogis formiT, TamaSiT miewodos Teoriuli masala.

meTodika

vagrZelebT ra I saswavlo wels arGeul kurss, momdevno safexurzec sas-wavlo procesis TamaSiT warmarTva erT-erT efeqtur saSualebad miviGnieT.

am safexurze, vfiqrobT, moswavleebs gavacnoT:

• sxvadasxva musikaluri, agreTve aramusikaluri termini (musika, kompozi-tori, poeti, mxatvari, diriJori, Semsrulebeli, repeticia, orkestri, solisti, dueti... ansambli, msmeneli, xalxuri simRera, opera, baleti da a.S.). aq mniS-vnelovania is, rom pataras etapobrivad Gamouyalibdes ama Tu im terminis miseburi gageba;

• xalxuri, profesiuli klasikuri da Tanamedrove musikis maRalmxatvruli nimuSebis mosmeniT gavamdidroT patarebis musikaluri STabeWdilebebi. musikis mosmenis procesSi aqcenti gakeTdes musikis mimarT e.w. `emociuri gamoZax-ilebis~ ganviTarebaze, musikaluri xelovnebisadmi myari interesis formirebaze. mTavaria ara codna musikis Sesaxeb, aramed bavSvis GaRrmaveba Tavad musikaSi. yovelives ki usaTuod ganapirobebs moswavleTa praqtikuli GarTva saswavlo procesSi, koleqtiuri muzicireba _ simRera, musikalur instrumentebze dakvra (xSir SemTxvevaSi warmosaxviT), ritmuli savarjiSoebi, plastikuri intonireba, umartivesi improvizaciebi da a.S.

gakveTili 29 _ gamoicani, romeli sakravia? .............................................................. 80

gakveTili 30 _ erTi dRe qarTul sofelSi .............................................................. 82

gakveTili 31 _ fifqebo, fifqebo... .............................................................................83

gakveTili 32 _ imedis varskvlavi ...................................................................................84

gakveTili 33 _ alilooba _ ............................................................................................86

gakveTili 34-36 _ proeqti ...............................................................................................87

gakveTili 37 _ mamli muxasao..........................................................................................89

gakveTili 38 _ cekvebi, cekvebi, cekvebi... ...................................................................91

gakveTili 39 _ romeli sakravia? ................................................................................... 92

gakveTili 40 _ legenda Tbilisze ..................................................................................94

gakveTili 41 _ folkloris saRamo ...............................................................................95

Tavi III _ Sen da musika

gakveTili 42 _ dilis musika ...........................................................................................96

gakveTili 43 _ saRamos musika .........................................................................................97

gakveTili 44 _ advilia gaxde Semsrulebeli?.............................................................98

gakveTili 45 _ nikolo paganini ................................................................................... 100

gakveTili 46 _ tyis koncerti ..................................................................................... 101

gakveTili 47 _ rogor moviqceT koncertze? ........................................................... 103

gakveTili 48 _ SevqmnaT simRera .................................................................................. 103

gakveTili 49 _ gaiTamaSe zRapari _ ........................................................................... 106

gakveTili 50 _ Tojinebis TeatrSi ............................................................................. 107

gakveTili 51 _ rogor moviqceT TeatrSi? ............................................................... 109

gakveTili 52-53 _ gakveTili-mosmena da gakveTili-koncerti ............................. 110

gakveTili 54 _ musikaluri portretebi .................................................................... 111

gakveTili 55-56 _ multfilmebi, multfilmebi... .................................................... 112

gakveTili 57 _ SuqniSani _ Gveni megobari _ ......................................................... 115

gakveTili 58 _ gavcvaloT rolebi _ ......................................................................... 118

gakveTili 59 _ gazafxulis maxarobeli ...................................................................... 119

gakveTili 60-63 _ gazafxulis zeimi ........................................................................... 122

danarTi ............................................................................................................................... 123

6 7

Gven mier SemoTavazebul sagakveTilo scenarebSi moswavleebisaTvis masalis miwodebas integrirebulad vapirebT _ GarTuli gveqneba motorika, saubari; leqsebi, zRaprebi, legendebi, ilustraciebi, mokle informacia kompozitorebisa da maTi nawarmoebebis Sesaxeb, moTxrobebi musikalur sakravebze, situaci-uri amocanebi _ yovelive mowodebulia musikis gakveTilze STabeWdilebebis gasaZliereblad, agreTve bavSvSi cocxali, gamomsaxveli metyvelebis unaris gansaviTareblad.

SekiTxvebisa da SemoqmedebiTi davalebebis sistema moswavleTa yuradRebas miapyrobs musikaluri nawarmoebis analizisaken _ Janris garkveva (umartivesi musikaluri Janrebi), musikaluri enis elementebi, musikis stiluri Tavisebure-bebi (xalxuri da profesiuli), sxva.

vfiqrobT, moswavleebi maswavlebelTan (mSobelTanac) erTad nabij-nabij Gaswvdebian musikaluri xelovnebis saidumloebas. rac ufro met informacias `moiZieben~ individualurad, sakuTar, Tundac arc ise did cxovrebiseul da musikalur gamocdilebebze dayrdnobiT, miT naTeli iqneba musikis gakveTilebze miRebuli STabeWdilebebi.

ar unda daviviwyoT isic, rom 6-7 wlis asakis bavSvis aRqmiTi Tavisebure-bebi moiTxovs mosmenili musikaluri Txzulebis mudmivad Sexsenebas, amitom viyenebT muzicirebisaTvis iseT TamaSebs, rogoricaa `diriJorobana~, `melodiis Sesruleba warmosaxviT sakravebze~, `plastikuri etiudebi~; imave mosazrebiT I I saswavlo wels araerTxel gamoviyenebT ganvlil safexurze damuSavebul musi-kalur ilustracias.

Gven vadgavarT msoflio pedagogikaSi damkvidrebul azrs imis Taobaze, rom bavSvma pirveli musikaluri STabeWdilebani mSobliur musikalur enaze unda SeiZinos. amitom meore saswavlo welsac mniSvnelovan adgils vuTmobT erovnu-li musikaluri folkloris nimuSebis (simRerebis, ferxulebis) Seswavlas.

naSromSi kvlavindeburad mivmarTavT saganTaSoris kavSirebs; Gven mier SemoTavazebuli sagakveTilo scenarebis Sinaarsi moswavles saSualebas miscems agreTve gaacnobieros urTierTkavSiri musikaluri xelovnebis momijnave dargebs Soris; gaviTvaliswineT klasgareSe zegavlenebic.

saxelmZRvanelo da samuSao rveuli

I I klasis saxelmZRvanelos fonoqrestomaTiisa (kompaqtdiski _ CD maswavle-blisaTvis), davurTeT moswavleeebisaTvis e.w. samuSao rveuli.

Gveni mizania, bavSvSi misi aRqmiTi unarebis Sesabamisad, gavaRvivoT interesi musikisadmi, musikis gakveTilisadmi, sistemaSi moviyvanoT misi SesaZleblo-bebi; SevuqmnaT warmodgena sxvadasxva cxovrebiseuli movlenebisa da adamianis Sinagani samyaros Sesaxeb, rac, esoden, Tavisebur asaxvas poulobs musikalur mxatvrul saxeebSi.

TiToeul Temas saxelmZRvaneloSi aqvs saTauri. mcire moculobis, ad-viladkiTxvadi da advilad gasagebi teqstebi, vfiqrobT, daexmareba patarebs sagakveTilo Sinaarsis aRqmaSi. kiTxvebi da davalebebi (agreTve SedarebiT didi moculobis teqstebi) sasurveli iqneba, pataram maswavlebelTan (an mSobelTan) erToblivad waikiTxos.

saxelmZRvaneloSi mniSvnelovani adgili eTmoba metyvelebis ganmaviTarebel davalebebs, rac dakavSirebulia sxvadasxva emociis gamomxatveli leqsikuri maragis ganviTarebasTan, rac aseve aucilebelia musikis xasiaTis gansazRvri-saTvis. swored am mosazrebiT, saxelmZRvanelos gverdebze patarebs vTavazobT maTTvis naklebad cnobil, maTi leqsikisaTvis jer kidev ucxo ganmartebebs, epiTetebs, metaforebs.

imisaTvis, raTa pataram sakuTari leqsikuri maragis sistematizacia moax-dinos, samuSao rveulSi ganvaTavseT rubrika saTauriT, `Seni musikaluri leqsikoni~, romelic bavSvma damoukideblad unda Seadginos (garkveuli Temis damuSavebis Semdgom, rogorc ganmazogadebeli etapi) krosvordis amoxsnis gziT. daxmarebis mizniT, TiToeul sityvasTan (terminTan) Sesabamis naxats vTavazobT. vfiqrobT, leqsikuri maragi am gziTac etapobrivad Seivseba da gamyardeba momdevno klasebSic.

saxelmZRvanelosa da samuSao rveulSi patarebs eliT mravalferovani Semo-qmedebiTi davalebebi: musikaluri nawarmoebis mxatvruli saxis asociaciebis moZiebas daukavSireben leqsebis gamomsaxvel wakiTxvas, umartivesi melodiis SeTxzvas; `norGi kompozitorisadmi~, `msmenelisadmi~, `Semsrulebelebisadmi~ mimarTuli problemuri SekiTxvebi, vfiqrobT, ganawyobs maT musikaze sasaubrod.

cxadia, nebismieri saxelmZRvanelos ageba dafuZnebuli unda iyos fsiqolo-giur-pedagogir kanonzomierebebze. vfiqrobT, Gvens mokrZalebul naSromSi es marTlac miRebulia mxedvelobaSi _ masala agebulia 6-7 wlis moswavlis asa-kobrivi Taviseburebebis gaTvaliswinebiT, maT azrovnebas, interesebs, inteleq-tualur dones Seesabameba.

8 9

II klasis standarti musikaSi

წლის ბოლოს მისაღწევი შედეგები მიმართულებების მიხედვით

პრაქტიკული უნარ-ჩვევები

კომუნიკაცია, ინტერპრეტაცია

მუსიკალური ნაწარმოების აღქმა კონტექსტში

მუს.II.1. მოსწავლეს შეუძლია მუსიკალური ენის ნასწავლი ელემენტების ამოცნობა და მათი გამოყენება რიტმულ-ინტონაციურ სავარჯიშოებში.

მუს.II.4. მოსწავლეს შეუძლია საკუთარი დამოკიდებულების გამოხატვა მოსმენილი მუსიკალური ნაწარმოების მიმართ.

მუს.II.9. მოსწავლეს შეუძლია განასხვავოს შემოქმედებითი პროფესიები და დაუკავშიროს ისინი ხელოვნების კონკრეტულ ნიმუშებს.

მუს.II.2. მოსწავლეს შეუძლია სიმღერა მარტო და სხვებთან ერთად.

მუს.II.5. მოსწავლეს შეუძლია ნასწავლი მუსიკალური ტერმინების გამოყენება.

მუს.II.10. მოსწავლეს შეუძლია მოსმენილი ნაწარმოების ყოველდღიურობასთან დაკავშირება.

მუს.II.3. მოსწავლეს შეუძლია მიმართოს გამოხატვის სხვადასხვა ფორმას გარკვეული განწყობილების გადმოსაცემად.

მუს.II.6. მოსწავლეს შეუძლია მონაწილეობის მირება სხვადასხვა სახის ღონისძიებაში.

მუს.II.7. მოსწავლეს აქვს უნარი, პატივისცემით მოეკიდოს სხვის შემოქმედებასა და აზრს.

მუს.II.11. მოსწავლე იცნობს ნასწავლ მუსიკალურ საკრავებს.

მუს.II.12. მოსწავლეს შეუძლია განასხვავოს გარემოში მოსმენილი ხმები.

მუს.II.8. მოსწავლეს ესმის და შეუძლია წარმოაჩინოს, რომ მუსიკა გრძნობებისა და განწყობილებების გამოხატვის საშუალებაა.

წლის ბოლოს მისაღწევი შედეგები და მათი ინდიკატორები

მიმართულება: პრაქტიკული უნარ-ჩვევები მუს.II.1. მოსწავლეს შეუძლია მუსიკალური ენის ნასწავლი ელემენტების ამოცნობა და მათი გამოყენება რიტმულ-ინტონაციურ სავარჯიშოებში.

შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:• ერთ ტონზე სიმღერით იმეორებს მარტივ რიტმულ ნახაზს, ცვლის ბგერათსიმაღლეს,

ტემპს; • განასხვავებს ნელ და ჩქარ ტემპს;

• ახასიათებს კონკრეტულ მუსიკალურ ფრაგმენტს მელოდიის, ტემპის, ხმოვანების სიძლიერის მიხედვით;

• ტაშით, კაკუნით იმეორებს მარტივ რიტმულ ნახაზს;• თანაკლასელებთან ერთად `უკრავს~ სათამაშო ინსტრუმენტებისა ან/და სხვადასხვა

საგნისგან შემდგარ `ანსამბლში~, `ორკესტრში~.

მუს.II.2. მოსწავლეს შეუძლია სიმღერა მარტო და სხვებთან ერთად.შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:• ხმას აყოლებს თანაკლასელების, მასწავლებლის სიმღერას, მუსიკალურ თანხლებას;• სიმღერით იმეორებს მუსიკალურ ფრაზებს;• ენაცვლება თანაკლასელებს სიმღერის ცალკეულ ფრაზებად შესრულებისას;• მღერის თანაკლასელებთან ერთად პოპულარულ მელოდიებსა და ერთხმიან

სიმღერებს;• რეაგირებს მუსიკის მასწავლებლის მინიშნებებზე (ჩუმად, ხმამაღლა, ნელა, ჩქარა,

ერთად, თავიდან...).

მუს.II.3. მოსწავლეს შეუძლია მიმართოს გამოხატვის სხვადასხვა ფორმას გარკვეული განწყობილების გადმოსაცემად.

შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:ხმის, მოძრაობის, ცეკვის, მიმიკის, ჟესტის, თამაშის საშუალებით გამოხატავს ამა თუ იმ განწყობილებას;გამოხატავს ამავე განწყობილებას ინსტრუმენტთან შეხების, ხმაურის, ტაშის, ნახატის საშუალებით;

• მუსიკალური ნაწარმოებიდან მიღებული განწყობილების გადმოსაცემად სხვებთან ერთად გაითამაშებს მარტივ ეტიუდებს შესაბამისი იმპროვიზაციული ტექსტის დამატებით;

• სხეულის მოძრაობით გადმოსცემს მუსიკით გამოწვეულ ემოციას.

მიმართულება: კომუნიკაცია და ინტერპრეტაცია

მუს.II.4. მოსწავლეს შეუძლია საკუთარი დამოკიდებულების გამოხატვა მოსმენილი მუსიკალური ნაწარმოების მიმართ .

შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:• გამოხატავს დადებით ან უარყოფით დამოკიდებულებას მოსმენილი ნაწარმოების

მიმართ; • იმეორებს მუსიკალურ საქცევს, მარტივ რიტმულ ნახაზს;• განარჩევს ერთმანეთისგან ნაცნობ და უცნობ მელოდიას, ნაცნობ და უცნობ თემას;• განმეორებითი მოსმენისას ტაშით, სიმღერით, ცეკვით აჰყვება მუსიკას,

`დირიჟორობს~ მოსმენისას;• მუსიკით გამოწვეულ განწყობილებას, ემოციას გადმოსცემს ნახატში და

შეძლებისდაგვარად აცოცხლებს ამ ნახატს.

მუს.II.5. მოსწავლეს შეუძლია ნასწავლი მუსიკალური ტერმინების გამოყენება. შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:

• სწორად წარმოთქვამს ნასწავლ ტერმინებს საუბრის დროს; • საჭიროების შემთხვევაში განმარტავს მათ;• სვამს კითხვებს მისთვის უცნობი მუსიკალური საკრავის, ცნების სახელწოდების

დაზუსტების მიზნით.

10 11

მუს.II.6. მოსწავლეს შეუძლია მონაწილეობის მიღება სხვადასხვა სახის ღონისძიებაში.

შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:• მონაწილეობს კლასის ზეიმში, თემატურ ღონისძიებებში - ახალი წელი, გაზაფხული,

შემოდგომა; • ესწრება სკოლის საანგარიშო კონცერტს.

მუს.II.7. მოსწავლეს აქვს უნარი, პატივისცემით მოეკიდოს სხვის შემოქმედებასა და აზრს.

შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:• იცავს ქცევის ნორმებს სხვისი სიმღერის, საუბრის დროს; • უფრთხილდება სხვის ნამუშევარს; • ითვალისწინებს განსხვავებულ აზრს.

მუს.II.8. მოსწავლეს ესმის და შეუძლია წარმოაჩინოს, რომ მუსიკა გრძნობებისა და განწყობილებების გამოხატვის საშუალებაა.

შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:• საუბრობს მუსიკის მოსმენით აღძრულ შთაბეჭდილებებზე;• მუსიკალური ფრაგმენტის მელოდიას, დინამიკას, ტემპს, რიტმს უკავშირებს

კონკრეტულ განწყობი ლებას;• ამოიცნობს თანაკლასელების მიერ სიმღერით, ღიღინით გადმოცემულ

განწყობილებას, გრძნობას.

მიმართულება: მუსიკალური ნაწარმოების აღქმა კონტექსტში

მუს.II.9. მოსწავლეს შეუძლია განასხვავოს შემოქმედებითი პროფესიები და დაუკავშიროს ისინი ხელოვნების კონკრეტულ ნიმუშებს.

შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:• ასხვავებს კომპოზიტორის, მხატვრის, მოქანდაკის, პოეტის, მწერლის პროფესიებს

და ასახელებს მათთან დაკავშირებულ ერთ ან მეტ ნაწარმოებს;• ამოიცნობს ხელოვნების ნაწარმოებებს თავის გარემოცვაში;• ხელოვნების ნიმუშის ნახვის, მოსმენის შემდეგ ასახელებს ავტორის პროფესიას.

მუს.II.10. მოსწავლეს შეუძლია მოსმენილი ნაწარმოების ყოველდღიურობასთან დაკავშირება.

შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:• იხსენებს სად, რა გარემოში მოუსმენია თავისი საყვარელი მუსიკალური

ნაწარმოებები; • ჰყვება მუსიკალურ ნაწარმოებთან დაკავშირებულ თქმულებას, ისტორიას, შინაარსს

და პასუხობს კითხვებს ამის გარშემო;• სვამს კითხვებს მუსიკალური ნაწარმოების ავტორთან, სიუჟეტთან, ეპოქასთან,

შემსრულებელთან დაკავშირებით;• იხსენებს, რომელი გმირის ასოციაციას იწვევს მუსიკალური ნაწარმოები;• აკავშირებს მუსიკალურ ნაწარმოებთან ვიზუალურ მასალას (ფოტო, ვიდეო) და

იხსენებს საკუთარ შთაბეჭდილებებს.

მუს.II.11. მოსწავლე იცნობს ნასწავლ მუსიკალურ საკრავებს.შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:• ამოიცნობს საკრავს ფორმის მიხედვით;• ამოიცნობს სოლო ჟღერადობის დროს;• მოძრაობით ახდენს მათზე დაკვრის იმიტაციას.

მუს.II.12. მოსწავლეს შეუძლია განასხვავოს გარემოში მოსმენილი ხმები.შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:• ასხვავებს ბუნებრივ და ხელოვნურ ხმებს;• სწორად განსაზღვრავს თითოეულ ხმას (ჭიკჭიკი, სტვენა, ღრჭიალი...).

პროგრამის შინაარსი

რიტმულ-ინტონაციური სავარჯიშოები:

მუსიკალური ენის ელემენტები: მელოდია (დიატონური), რიტმი (ნახევარი, მეოთხედი, მერვედი გრძლიობები, პაუზა), ხმოვანების სიძლიერე (დინამიური ნიუანსები), რიტმი, ტემპი (ჩქარი-ნელი), კეთილხმოვანი, არაკეთილხმოვანი ჟღერადობა.

სიმღერა:

სიმღერა თანხლებით; • ერთხმიანი სიმღერები ხალხური, საბავშვო და კლასიკური რეპერტუარიდან,

მაგალითად, `ლაზარე~, `სალამი, ჩიტუნებო~, `იავნანა~, `მახსოვს პირველად~, `ეს აკვანი ხარატული~; მ. დავითაშვილი – `მანანას სიმღერა~, გ. ცაბაძე – `ანა-ბანა~, კინოფილმიდან `ვერის უბნის მელოდიები~; ლ. იაშვილი – `კომში, კომში, კომარა~, მ. ოთიაშვილი - `ნოე ბაბუს კიდობანი~, `ჟუჟუნა წვიმა~, `ჭრელო პეპელა~; ლ. ბეთჰოვენი - `ზაზუნა~, რ. როჯერსი - `Do, Re, Mi~; `Alphabet~, სომხური საბავშვო სიმღერა `Kerin Yekav Mer Baky~ და სხვ.

განწყობილების გადმოცემა:

• ხმით, მოძრაობით, მიმიკით, ჟესტით, ცეკვით, თამაშით;• ეტიუდების შესრულება.

მუსიკალური ტერმინები:

მელოდია, რიტმი, გრძლიობა, პაუზა, რიტმი, ტემპი;• ტემპები: Allegro - ჩქარა, Adagio - ნელა;• დინამიური ნიუანსები: Forte - ხმამაღლა, Piano - ხმადაბლა;• კომპოზიტორი, პიესა, კონცერტი, რეპეტიცია, ორკესტრი, დირიჟორი, სოლისტი,

აკომპანემენტი, ბალეტი, ოპერა;• ნასწავლი საკრავების სახელწოდებები.

მუშაობის ფორმები:

• ინდივიდუალური და ჯგუფური.

12 13

ხმის წარმოქმნის წყარო:

ბუნება, ქუჩა, საკონცერტო დარბაზი, სახლი.

ღონისძიებები:

• კლასის ზეიმი; • საჯარო კონცერტი, წარმოდგენა.

მუსიკალური ნაწარმოების აღქმა კონტექსტში:

• ინფორმაცია მუსიკალური ნაწარმოების შესახებ: ტექსტი, სიუჟეტი, ავტორი;• შემოქმედებითი პროფესიების გაცნობა: მხატვარი, კომპოზიტორი, პოეტი და სხვ.

საკრავები:

• ფანდური, ჩონგური, დიპლიპიტო; არფა, ჩელო, გიტარა, ლიტავრები, საყვირი.

მოსასმენი მასალა:

• ხალხური სიმღერები, ფრაგმენტები ქართული და უცხოური ნაწარმოებებიდან, საბავშვო მუსიკალური პროგრამული პიესები, სახასიათო ფრაგმენტები ცნობილი მუსიკალური ნაწარმოებებიდან, მაგალითად, `ბატონებო~, `სისა, ტურა~, `შინა ვორგილ~; საგალობელი `შენ ხარ ვენახი~, მიკის თეოდორაკის -~სირტაკი~; ზ. ფალიაშვილი - `ცანგალა და გოგონა~ ოპერიდან `დაისი~; ვ. დოლიძე - ცეკვა `ქართული~, სიკოს და საქოს კუპლეტები ოპერიდან `ქეთო და კოტე~; ს. ცინცაძე - საკვარტეტო მინიატიურა - `სოფლური ცეკვა~/~მწყემსური~/~ცოლი გამიდიდგულდა~; გ. ცაბაძე - `ოცდახუთსა დეკემბერსა~ კინოფილმიდან `ვერის უბნის მელოდიები~; ი.ს. ბახი - მენუეტი რე მინორი `ანა მაგდალინას რვეულიდან~; ვ.ა. მოცარტი - `ღამის პატარა სერენადა~, I ნაწილი; ლ. ბეთჰოვენი - `ელიზესადმი~, საფორტეპიანო მინიატიურა; ფ. შუბერტი - სიმღერა `კალმახი~; ე. გრიგი - `ანიტრას ცეკვა~ სიუიტიდან `პერ-გიუნტი~; რ. შუმანი - `მამაცი მხედარი~; ი. ბრამსი - `უნგრული ცეკვა~ # 5; კ. სენ-სანსი - `აკვარიუმი~ ციკლიდან `ცხოველების კარნავალი~; პ. ჩაიკოვსკი – `ყვავილების ვალსი~, `ტრეპაკი~, `ნეაპოლური სიმღერა~ საყვირის სოლოთი ბალეტიდან `მაკნატუნა~; ს. პროკოფიევი - გავოტი `კლასიკური სიმფონიიდან~, III ნაწილი; კ. ჯოპლინი - `Maple leaf rag~, რ. როჯერსი - მიუზიკლი `მუსიკის ჰანგები~ და სხვ.

gakveTili #Tema

Mmizani kavSiri erovnuli saswavlo gegmis SedegebTan

Sefasebis forma

1gavmarToT koncerti!

SemoqmedebiTi gare mos, sa ­sia movno ganwyo bis Seqm na.

II.2. xmas ayolebs Tanaklase­lebis, maswavleblis simRe ras; mReris marto, sxvebTan erTad; II.3. sxeu lis moZraobiT gad­moscems musikiT gamowveul emocias; II.4. musikiT gamowveul emocias, ganwyobilebas gad­mos cems naxatSi da SeZle­bisdagvarad acocxelbs am nax­ats; II.7. icavs qcevis nor mebs sxvisi simReris, saubris dros; II.10. ixsenebs, sad, ra garemoSi mousmenia Tavisi sayvareli musikaluri nawarmoebebi.

Semajame beli sau bari: `rogori gindaT rom iyos musikis momdevno gakveTile­bi?~

2Semsrule­

blebi da msmenelebi

leqsikuri maragis gafar­Toeba;musikis mosmenis, dia lo gis unar­Cvevebis ganviTareba.

II.1. axasiaTebs konkretul musi­kalur fragments melodiis, tempis, xmovanebis siZlieris mixedviT; II.3 xmis, mimikis, Jestis, moZraobis saSualebiT gamoxatavs ama Tu im ganwyo­bilebas; II.4 gamoxatavs dadebiT an uaryofiT damokidebulebas mosmenili musikaluri nawar­moebis mimarT; II.5. sworad warmoTqvams naswavl terminebs saubris dros; saWiroebis Sem­TxvevaSi ganmartavs maT; II.8. musikaluri fragmentis melo­dias, dinamikas, temps, ritms ukavSirebs konkretul ganwyo­bilebas; II.11. moZraobiT axdens musikalur sakravebze dakvris imitacias.

dialogi/kiTxva­pa­suxi

3SevqmnaT sim­

Rera

SemoqmedebiT saqmianobaSi Cabma.

II.1. erT tonze simReriT imeo­rebs martiv ritmul naxazs, cv­lis bgeraTsimaRles, temps; II.2 simReriT imeorebs musikalur frazebs; II.3. mimikis, xmis saSu­alebiT gamoxatavs ama Tu im ganwyobilebas; II.9. ganasxvavebs kompozitoris, poetis profe­siebs da axasiaTebs.

4Ddeda ena _ si­

tyvis kona

ganvlil gakveTilebze damu Savebuli masalis gan­zogadeba; musikaluri leqsikuri ma­ra gis gafarToeba;simReris Seswavla.

II.2. xmas ayolebs Tanak­laselebis, maswavleblis sim­Reras, musikalur Tanxlebas; II.5. sworad warmoTqvams nas­wavl terminebs saubris dros; saWiroebis SemTxvevaSi ganmar­tavs maT;

Sinaarsisa da miznebis ruka

14 15

1 2 3 45

sad cxovro­ben notebi?

musikis aRqma literatu­ruli programis daxmare­biT;SemoqmedebiT saqmianobaSi Cabma.

II.2. simReriT imeorebs musi­kalur frazebs; II.3. xmis, mimi­kis, Jestis, moZraobis saSu­alebiT gamoxatavs ama Tu im ganwyobilebas; gamoxatavs amave ganwyobilebas naxatis saSuale­biT; II.4. ganmeorebiT mosmenisas taSiT, simReriT, cekviT ahyveba musikas; II.5. sworad warmoTq­vams naswavl terminebs saubris dros.

dialogi/kiTxva­pa­suxi

6ima mTazeda

metrul­ritmuli savar­jiSoebis Sesruleba;simReris Seswavla.

II.1. taSiT, kakuniT imeorebs martiv ritmul naxazs; II.2. xmas ayolebs Tanaklaselebis, maswavleblis simReras, musikalur Tanxlebas.

7rogor iqmne­

boda xalxuri simRera?

SemoqmedebiT saqmianobaSi Cabma _ simReris `Seqmna~.

II.2. mReris TanaklaselebTan erTad; reagirebs maswavleblis miniSnebebze (Cumad, xmamaRla, erTAad, Tavidan); enacvle­ba Tanaklaselebs simReris calkeul frazebad Sesrulebi­sas; II.3. sxeulis moZraobiT gadmoscems musikiT gamowveul emocias; II.7. icavs qcevis normebs sxvisi simReris, sau­bris dros.

8Mmodi, vnaxoT

venaxi

ritmis grZnobis, dialogis, msje lobis, sakuTari azris dasabuTebis unar­Cvevebis ganviTareba;

musikaluri aRqmis gaaqtiu­re ba qarTuli xalxu ri umar tivesi sacekvao ile­Te bis gamoyenebiT.

II.4. ganmeorebiTi mosmeni­sas simReriT ahyveba musikas; II.5. sworad warmoTqvams nas­wavl terminebs saubris dros; saWiroebis SemTxvevaSi ganmar­tavs maT.

9gamosaxeT xa­

zebiT

musikis aRqma _ musikis mosmeniT miRebuli STabeW­dile bebis sxvadasxva xer­xiTa da saSualebiT gamox­atvis unar­Cvevebis ganvi­Tareba.

II.1. erT tonze simReriT imeo­rebs martiv ritmul naxazs; TanaklaselebTan erTAd ahyveba musikas, `ukravs~ saTamaSo isn­trumentebis an/ da sxvadasxva sagnisgan Semdgar `ansamblSi~; II.3. xmis, mimikis, Jestis, moZ­raobis, TamaSis saSualebiT gamoxatavs ama Tu im ganwyo­bilebas.

1 2 3 410

gamoicaniT, ra hqvia?

SemoqmedebiT saqmiano­baSi Cabma _ musikis aR­qma; warmosaxvis, dialo­gis, msjelobis, jgufSi muSao bis, sakuTari azris dasa buTebis, sxvisi azris mi marT pativiscemis unar­Cvevebis ganviTareba.

II.1. taSiT, kakuniT imeorebs martiv ritmul naxazs; II.8. musikaluri fragmentis melo­dias, temps, ritms, sxva ukav­Sirebs konkretul ganwyobile­bas; II.11. amoicnobs sakravs formis mixedviT; moZraobiT axdens masze dakvris imitacias.

11zazuna

warmosaxvis, dialogis, msjelobis, musikis aRq­mis, musikis mosmeniT miRe­buli STabeWdilebebis sxva ­dasxva xerxebiT gamo xatvis unarebi.

II.4. ganmeorebiTi mosmenisas simReriT, cekviT ahyveba musi­kas; II.5. sworad warmoTqvams naswavl terminebs; II.7. iTval­iswinebs gansxvavebul azrs; II.8 saubrobs musikis mosmeniT aRZrul STabeWdilebebze; musi­kaluri fragmentis melodias, dinamikas, temps, ritms ukav­Sirebs konkretul ganwyobile­bas; II.9. asxvavebs kompozito­ris, mxatvris, mwerlis profe­siebs; xelovnebis nimuSebis nax­vis, msomenis Semdeg asaxelebs avtorTa profesias.

12Semajamebeli

gakveTili

SeZenili codnis ganzoga­deba­Se ja meba; sakuTari azris gamoxatvis, das­abuTebis, dia logis, Se­fasebis unar­Cvevebis gan­viTareba.

koncerti

13maJori da mi­

nori

SemoqmedebiT saqmianobaSi Cabma _ warmosaxvis, dia­logis, vokaluri unar­Cvevebis, plastikis ganvi­Tareba; musikaluri leqsi­kuri ma ra gis gafarToeba.

II.2. xmas ayolebs Tanak­laselebis, maswavleblis sim­Reras, musikalur Tanxlebas; reagirebs maswavleblis miniSne­bebze (Cumad, xmamaRla, erTad, Tavidan); II.3. xmis, mimikis, Jes­tis, moZraobis, cekvis, TamaSis saSualebiT gamoxatavs ama Tu im ganwyobilebas. II.5. sworad warmoTqvams naswavl terminebs.

14Mmxiaruli _

sevdiani

musikis aRqmis, yuradRebis koncentraciis, vokaluri unar­Cvevebis, leqsikuri maragis gafarToeba­ganvi­Tareba.

II.4. ganmeorebiTi mosmeni­sas simReriT ahyveba musikas, `diriJorobs~ mosmenisas; II.5. sworad warmoTqvams naswavl terminebs; II.7. icavs qcevis normebs sxvisi simReris dros; II.11. moZraobiT axdens musi­kalur sakravebze dakvris imi­tacias.

16 17

1 2 3 415

cxenobanawarmosaxvis, dakvirvebis, vokaluri unar­Cvevebis ga­n vi Tareba.

II.1. ganasxvavebs nel da Cqar temps; axasiaTebs konkretul musikalur fragments tempis mixedviT; II.3. musikaluri nawarmoebidan miRebuli ganwyo­bilebis gadmosacemad sxvebTan erTad gaiTamaSebs martiv etiudebs Sesabamisi improviza­ciuli teqstis damatebiT; II.4. ganmeorebiTi mosmenisas simRe­riT, cekviT ahyveba musikas.

16Cqara _ nela

warmosaxvis, dakvirvebis, yuradRebis, musikis aRqmis unar­Cvevebis ganviTareba.

II.2. xmas ayolebs Tanak­laselebis, maswavleblis sim­Reras, musikalur Tanxlebas; II.3. xmis, mimikis, Jestis, moZ­raobis, TamaSis saSualebiT gamoxatavs ama Tu im ganwyo­bilebas; II.5. sworad warmoTq­vams naswavl terminebs saubris dros; saWiroebis SemTxvevaSi ganmartavs maT; II.11. moZraobiT axdens musikalur sakravebze dakvris imitacias.

17modiT, viTa­

maSoT!

warmosaxvis, dialogis, urTierTTanamSromlobis, gansxvavebuli azrisadmi pativiscemis unar­Cvevebis ganviTareba.

II.2. mReris marto da sxvebTan erTad; II.3. xmis, mimikis, Jestis, moZraobis, cekvis, TamaSis saSualebiT gamoxatavs ama Tu im ganwyobilebas; II.12. sworad gansazRvravs TiToeul xmas.

18xval gogonas

DdReobaa!

warmosaxvis, musikis aRqmis unar­Cvevebis, plastikis, ritmis grZnobis ganviTa­reba.

II.2. xmas ayolebs Tanak­laselebis, maswavleblis sim­Reras, musikalur Tanxlebas; mReris TanaklaselebTan erTad; II.3. sxeulis moZraobiT gadmos­cems musikiT gamowveul emo­cias; II.7. icavs qcevis normebs sxvisi simReris, saubris dros.

19Widaobas ra

unda!

musikis aRqmis, dialogis, warmosaxvis unar­Cvevebis ganviTareba.

II.3. xmis, mimikis, Jestis, moZ­raobis, TamaSis saSualebiT gamoxatavs ama Tu im ganwyo­bilebas; musikaluri nawarmoe­bidan miRebuli ganwyobilebis gadmosacemad sxvebTan erTad gaiTamaSebs martiv etiudebs; II.5. sworad warmoTqvams nas­wavl terminebs.

1 2 3 420

sakuTari sax­elebi

ritmis grZnobis, plastikis ganma viTarebeli savarji­Soebis Sesruleba.

II.1. ganasxvavebs nel da Cqar temps; erT tonze simReriT imeorebs martiv ritmul naxazs, cvlis bgeraTsimaRles, temps; II.3. sxeulis moZraobiT gadmos­cems musikiT gamowveul emo­cias.

21rTvelia, rTveli!

musikis aRqmis, dialogis, warmosaxvis unarebis gan vi­Tareba;

Seswavlili musikaluri ter minebis gamoyeneba saub ris dros.

II.5. sworad warmoTqvams naswavl terminebs; II.11. amoicnobs

musikalur sakravs JReradobis mixedviT; moZraobiT axdens

masze dakvris imitacias.

22dila

metrul­ritmuli savar­jiSoebis Sesruleba;

simReris Seswavla.

II.1. taSiT, kakuniT imeorebs martiv ritmul naxazs; II.2.

xmas ayolebs Tanaklaselebis, maswavleblis simReras; II.3.

sxeulis moZraobiT gadmoscems musikiT gamowveul emocias.

23ras daar­qmevdiT?

SemoqmedebiT saqmianobaSi Cabma _ musikis aRqmis, war­mosaxvis, dialogis, urT­ierTTanamSromlobis un­arebis ganviTareba.

II.2. mReris TanaklaselebTan erTaAd popularul melodiebsa da erTxmian simRerebs; re­agirebs maswavleblis miniSne­bebze (Cumad, xmamaRla, erTad, Tavidan, Cqara, nela); II.4. gamox­atavs dadebiT an uaryofiT damokidebulebas mosmenili nawarmoebis mimarT; II.5. sworad warmoTqvams naswavl terminebs; II.7. icavs qcevis normebs sxvisi saubris dros; iTvaliswinebs gansxvavebul azrs; II.8. sau­brobs musikis mosmeniT miRe­bul STabeWdilebebze.

24Semajamebeli

gakveTili

SeZenili codnis ganzo­gadeba­Se ja meba;sakuTari azris ga moxatvis, dasabu­Tebis, dia logis, Sefasebis unar­Cvevebis ganviTareba.

kiTxva­pa­suxi

25qarTl­kaxeTi,

imereTi...

ritmis grZnobis, dia­lo gis, vokaluri unar­Cvevebis ganviTareba.

II.1. taSiT imeorebs martiv ritmul naxazs; II.2. xmas ayolebs Tanaklaselebis, maswavleblis simReras; mReris TanaklaslebTan erTad; II.3. sxeulis moZraobiT gadmoscems musikiT gamowveul emocias.

18 19

1 2 3 426

Cemo lamazo samSoblo...

dialogis, msjelobis, saku­Tari azris dasabu Tebis, vokaluri unar­Cvevebis ganviTareba.

II.2. simReriT imeorebs musi­kalur frazebs; xmas ayolebs maswavleblis, Tanaklaselebis simReras; II.3. xmis, mimikis, Jes­tis, moZraobis, TamaSis saSu­alebiT gamoxatavs ama Tu im ganwyobilebas; II.4. gamoxatavs dadebiT an uaryofiT damokide­bulebas mosmenili nawarmoebis mimarT; ganmeorebiTi mosmenisas simReriT ahyveba musikas; II.5. sworad warmoTqvams naswavl terminebs saubris dros; II.11. amoicnobs sakravebs solo JRe­radobis dros; moZraobiT ax­dens maTze dakvris imitacias.

dialogi _ `ras vgrZnobdi, rodesac vusmendi am musikas?~

27simRerebi

Sromis dros

metrul­ritmuli savarji­Soebi; plastikis, dialogis, voka­luri unar­Cvevebis ganvi­Tareba.

II.1. taSiT/kakuniT imeorebs martiv ritmul naxazs; II.2. xmas ayolebs Tanaklaselebis, mas­wavleblis simReras; mReris TanaklaselebTan erTad; II.3. musikaluri nawarmoebidan miRe­buli ganwyobilebis gadmosace­mad sxvebTan erTad gaiTamaSebs martiv etiudebs Sesabamisi im­provizaciuli teqstis damate­biT; II.10. mosmenil/Sesrulebul nawarmoebs akavSirebs yovel­dRiurobasTan.

28vaJis mama Sin ar aris, mzev, Sin Semodio...

ritmis grZnobis, musikis mosme na­aRqmis, dialogis, vokaluri unar­Cvevebis ga n vi Tareba.

II.1. ganasxvavebs nel da Cqar temps; taSiT/kakuniT imeorebs martiv ritmul naxazs; II.4. moZraobis, cekvis saSualebiT gamoxatavs ama Tu im ganwyo­bilebas; II.5. sowrad warmoTq­vams naswavl terminebs saubris dros; saWiroebis SemTxvevaSi ganmartavs maT; II.8. musikaluri fragmentis melodias, dinamikas, temps ukavSirebs konkretul ganwyobilebas; II.10. ixsenebs sad, ra garemoSi mousmenia konkretuli simRera; hyveba musikalur nawarmoebTan dakav­Sirebul Tqmulebas, istorias, Sinaarss da pasuxobs kiTxvebs amis garSemo.

1 2 3 4

29Ggamoicani,

romeli sakra­via?

SeZenili codnis gamoy­enebis, yuradRebis, dak­virvebis, dialogis, tem­bruli aRqmis, vokaluri unar­Cvevebis ganviTareba.

II.2. mReris TanaklaselebTan erTad erTxmian simRerebs; re­agirebs musikis maswavleblis miniSnebebze (Cumad, xmamaRla, nela, Cqara, erTad, Tavidan); II.5. sworad warmoTqvams nas­wavl terminebs saubris dros; II.10. ixsenebs sad, ra garemoSi uswavlia simRerebi, pasuxobs kiTxvebs maT teqstTan dakav­SirebiT; II.11. amoicnobs zogi­erT musikalur sakravs formis mixedviT; JReradobis dros moZraobiT axdens maTze dakvr­is imitacias.

30erTi dRe qar­Tul sofelSi

SeZenili codnis ganzoga­deba.

II.2. mReris marto/sxvebTan erTad; II.4. ganarCevs erT­maneTisagan ucnob da nacnob melodias, nacnob da ucnob Temas; II.5. sworad warmoTq­vams naswavl terminebs saubris dros; II.8. musikaluri fragmen­tis melodias, dinamikas, temps ukavSirebs konkretul ganwyo­bilebas; II.10. ixsenebs sad, ra garemoSi Seuswavlia simRerebi, pasuxobs kiTxvebs maT teqstTan dakavSirebiT; II.11. amoicnobs zogierT musikalur sakravs formis mixedviT; JReradobis dros moZraobiT axdens maTze dakvris imitacias.

kiTxva­pa­suxi/dia­logi

31Ffifqebo,

fifqebo...

dialogis, musikis mos­menisa da aRqmis, vokaluri unar­Cvevebis ganviTareba.

II.1. taSiT/kakuniT imeorebs martiv ritmul naxazs; ganasx­vavebs nel da Cqar temps; II.2. xmas ayolebs maswavleblis sim­Reras, musikalur Tanxlebas; II.3. sxeulis moZraobiT gadmos­cems musikiT gamowveul emo­cias; II.4. gamoxatavs dadebiT an uaryofiT damokidebulebas mosmenili nawarmoebis mimarT;; II.5. sworad warmoTqvams nas­wavl terminebs saubris dros; II.8. saubrobs musikis mosme­niT aRZrul STabeWdilebebze; II.10. ixsenebs sad, ra garemoSi Seuswavlia simRerebi, pasuxobs kiTxvebs maT teqstTan dakav­SirebiT.

20 21

1 2 3 432

imedis varskv­lavi

dialogis, msjelobis, musi­kis mosmenis unar­Cvevebis ganviTareba;sazeimo ganwyobis Seqmna.

II.2. xmas ayolebs maswavleblis, Tanaklaselebis simReras, musi­kalur Tanxlebas; II.4. musikiT gamowveul ganwyobilebas, emo­cias gadmoscems naxatSi; II.7. ufrTxildeba sxvis namuSevars; II.10. ixsenebs sad, ra garemoSi Seuswavlia simRerebi, pasuxobs kiTxvebs maT teqstTan dakav­SirebiT.

33alilooba

msjelobis, dialogis, vo­kaluri unar­Cvevebis gan­viTareba.

II.2. xmas ayolebs maswavleb­lis, Tanaklaselebis simReras, musikalur Tanxlebas; mReris gundSi mravalxmiani simReris erT­erT xmas; II.3. musikal­uri nawarmoebidan miRebuli ganwyobilebis gadmosacemad gaiTamaSebs sxvebTan erTad martiv etiudebs improvizaci­uli teqstis damatebiT; II.10. ixsenebs sad, ra garemoSi Seus­wavlia simRerebi, pasuxobs kiTxvebs maT teqstTan dakav­SirebiT.

34­36proeqti

SemoqmedebiT saqmianobaSi Car Tvis, TanamSromlobis, komunikaciis, weris, xa­tvis, vokaluri unar­Cve­vebis gan viTareba.

(II.7.) monawileobs sxvadasxva sax­is RonisZiebaSi; (II.8.) pativisce­miT ekideba sxvis Semoqmedebas da azrs.

37Mmamli muxasao

ritmis grZnobis, vokaluri unar­Cvevebis ganviTareba.

(II.1.) taSiT/kakuniT imeorebs ritmul naxats; erT tonze sim­ReriT imeorebs ritmul naxats; (II.2.) xmas ayolebs maswavleblis simReras, xmas ayolebs gundis xmovanebas; (II.4.) sawyisi pozici­idan imeorebs erT­or elementa­rul ileTs; icavs sxeulis koor­dinacias; gamoxatavs musikis metrs fexis dartymiT/taSiT/.

38cekvebi, cekvebi,

cekvebi...

metrisa da ritmis grZno­bis, vokaluri unar­Cveve­bis ganviTareba.

(II.1.) ganasxvavebs nel/Cqar temps, Cum/xmamaRal xmovanebas; taSiT imeorebs martiv ritmebs; (II.4.) sawyisi poziciidan imeorebs erT­or elementarul ileTs; icavs sxeulis koordinacias; sxeulis moZraobiT gadmoscems musikiT gamowveul emocias; (II.6.) sworad warmoTqvams naswavl terminebs saubris dros, saWiroebis SemTx­vevaSi ganmartavs maT.

1 2 3 439

romeli sakra­via?

musikis mosmenis, tembru­li aRqmis, dialogis, msj­elobis, vokaluri unar­Cvevebis ganviTareba.

(II.2.) xmas ayolebs maswavleblis simReras, gundis xmovanebas; (II.4.) sawyisi poziciidan imeorebs erT­or elementarul ileTs; musikis mosmenisas amoicnobs cekvebs; (II.6.) sworad warmoTqvams naswavl terminebs; (II.12.) amoicnobs zogi­erT musikalur sakravs; moZrao­biT axdens maTze dakvris imita­cias.

40Llegenda

Tbilisze

dialogis, msjelobis, vo­kaluri unar­Cvevebis gan­viTareba.

(II.2.) xmas ayolebs maswavleblis simReras, musikalur Tanxlebas; mReris gundSi/xmas ayolebs gun­dis xmovanebas.

41Ffolkloris

saRamo

SeZenili codnis ganzoga­deba­Sejameba.

(II.2.) mReris marto/sxvebTan er­Tad; (II.4.) imeorebs erTi an ram­denime cekvis umartives ileTs; (II.7.) monawileobs Tematur RonisZiebaSi; (II.8.) icavs qcevis normebs sxvisi simReris, saubris dros (ar xmaurobs, ar dascinis).

42Ddilis musika

dialogis, warmosaxvis, musikis mosmenis, aRqmis, vokaluri unar­Cvevebis ganviTareba.

(II.2.) mReris gundSi nacnob sim­Reras; (II.5.) musikiT gamowveul emocias gadmoscems naxatSi; (II.10.) asxvavebs kompozitoris, mxatvris, poetis profesiebs; xe­lovnebis nimuSis naxvis, mosmenis Semdeg asaxelebs avtoris profe­sias; (II.11.) ixsenebs, ra garemoSi mousmenia/Seusrulebia konkre­tuli musikaluri nawarmoebi; (II.12.) amoicnobs sakravs JRera­dobis mixedviT.

43saRamos musi­

ka

dialogis, warmosaxvis, musikis aRqmis unar­Cveve­bis ganviTareba.

(II.2.) xmas ayolebs maswavleb­lis simReras, gundis xmovanebas; simReriT ahyveba musikas; (II.5.) musikiT gamowveul emocias gad­moscems naxatSi; (II.11.) ixsenebs sad, ra garemoSi mousmenia Tavisi sayvareli simRera da pasuxobs kiTxvebs mis teqstTan dakavSire­biT.

22 23

1 2 3 444

Aadvilia gaxde Semsrule­

beli?

dialogis, msjelobis, gan­sxvavebuli azris mimarT pativiscemis gamovlenis unar­Cvevebis ganviTareba.

(II.10.) icnobs sxvadasxva Semoq­medebiT profesias; (II.12.) amoic­nobs formis mixedviT zogierT sakravs.

45Nnikolo paga­

nini

dialogis, msjelobis unar­Cvevebis ganviTareba; tem­bruli aRqmis Camoyalibe­ba­ganviTareba.

(II.4.) moZraobiT gamoxatavs musi­kiT gamowveul emocias; (II.10.) icnobs sxvadasxva SemoqmedebiT profesias; (II.12.) amoicnobs for­mis mixedviT zogierT musikalur sakravs; moZraobiT axdens maTze dakvris imitacias.

46tyis koncer­

ti

musikis mosmenis, misi aRq­mis, dialogis, msjelobis, warmosaxvis unar­Cvevebis ganviTareba.

(II.2.) mReris marto/sxvebTan er­Tad; (II.4.) sxeulis moZraobiT gadmoscems musikiT gamowveul emocias; icavs sxeulis koordi­nacias; (II.5.) gamoxatavs dadebiT an uaryofiT damokidebulebas mosmenili nawarmoebis mimarT; (II.6.) sworad warmoTqvams naswavl terminebs; (II.12.) amoicnobs musi­kalur sakravs JReradobis mixed­viT.

47rogor mov­iqceT kon­

certze?

dialogis, msjelobis, sa­kuTari Semoqmedebis war­moCenis unar­Cvevebis gan­viTareba.

(II.2.) mReris marto da sxvebTan erTad; (II.8.) icavs qcevis normebs sxvisi simReris, saubris dros _ ar xmaurobs, ar dascinis.

48SevTxzaT sim­

Rera

SemoqmedebiT saqmianobaSi Cabma; simReris Seswavla.

(II.2.) simReriT imeorebs musi­kalur frazebs; mReris gundSi mravalxmiani simReris erT­erT xmas; xmas ayolebs gundis xmovane­bas; (II.6.) sworad warmoTqvams nas­wavl terminebs, saWiroebis Sem­TxvevaSi ganmartavs maT.

49gaiTamaSe zRapari

SemoqmedebiT saqmianobaSi Cabma _ zRapris gaTamaSe­ba;dialogis, msjelobis, war­mosaxvis unar­Cvevebis gan­viTareba.

(II.2.) mReris musikalur frazas/motivs; (II.3.) gaiTamaSebs sxvebT­an erTad Teatralur etiudebs konkretul siuJetTan kavSirSi; naxatiT gadmoscems konkretul siuJets.

1 2 3 450

Tojinebis TeatrSi

SemoqmedebiT saqmianobaSi Cabma _ warmodgenis dadg­ma; warmosaxvis, dialogis unar­Cvevebis ganviTareba.

(II.2.) mosmenisas taSiT, simReriT ahyveba musikas; (II.3.) gaiTamaSebs sxvebTan erTad Teatralur etiudebs konkretul siuJet­Tan kavSirSi; (II.8.) icavs qcevis normebs sxvisi simReris, saubris dros _ ar dascinis, ar xmaurobs; (II.11.) asaxelebs, Tu romel gmirs agonebs musikaluri nawarmoebis personaJi.

51rogor

moviqceT TeatrSi?

dialogis, msjelobis, sxvi­si azris mimarT pativisce­mis demonstrirebis unar­Cvevebis ganviTareba.

(II.4.) sxeulis moZraobiT gadmos­cems musikiT gamowveul emocias; sawyisi poziciidan asrulebs erT­or elementarul ileTs; (II.8.) iTvaliswinebs gansxvavebul azrs; icavs qcevis normebs sxvisi saubris dros (ar xmaurobs).

52modiT, viox­

unjoT!

metrul­ritmuli savarji­Soebi;vokaluri unar­Cvevebis, plas ti kis, mimikis ganmavi­Tarebeli savarjiSoebi.

(II.2.) mosmenisas taSiT, simRe­riT ahyveba musikas; (II.3.) mimikis, Jestis, moZraobis, cekvis saSua­lebiT gamoxatavs ama Tu im gan­wyobilebas; gaiTamaSebs sxvebT­an erTad Teatralur etiudebs konkretul ganwyobilebasTan kavSirSi; (II.4.) gamoxatavs musi­kis metrs fexis dartymiT, taSiT; sxeulis moZraobiT gadmoscems musikiT gamowveul emocias.

koncerti

53­54gakveTili­mosmena da

gakveTili­ko­n certi.

SeZenili codnis ganzoga­deba­Sejameba.

24 25

1 2 3 455

Mmusikaluri portretebi

warmosaxvis, dialogis, msje lobis, musikis mos­mena­aRqmis unar­Cvevebis ganviTareba.

(II.5.) gamoxatavs dadebiT an uaryofiT damokidebulebas mo s­menili nawarmoebis mimarT; (II.6.) sworad warmoTqvams naswavl ter­minebs saubris dros, saWiroe­bis SemTxvevaSi, ganmartavs maT; (II.9.) saubrobs musikis mosmeniT miRebul STabeWdilebebze; musi­kaluri fragmentis temps, ritms ukavSirebs konkretul ganwyo­bilebas.

56­57Mmultfilme­

bi, mult­filmebi...

warmosaxvis, dialogis, msjelobis, musikis mosme­na­aRqmis, vokaluri unar­Cvevebis ganviTareba.

(II.2.) mReris gundSi popularul simRerebs; mosmenisas taSiT, simReriT ahyveba musikas; (II.8.) icavs qcevis normebs; (II.11.) hveba konkretul simRerasTan dakav­Sirebul istorias da pasuxobs kiTxvebs amis garSemo; icnobs konkretul nawarmoebTan da­kavSirebul vizualur masalas (foto, video) da ixsenebs sa­kuTar STabeWdilebebs.

58GSuqniSani

_ Cveni me­gobari

yuradRebis koncentraciis, warmosaxvis, dialo gis un­arebis, ritmis grZnobis ganviTareba.

(II. 2) mosmenisas taSiT ahyveba musi kas;(II. 4) gamoxatavs musikis metrs fexis dartymiT, taSiT;(II. 5) axasiaTebs konkretul mu­sikalur fragments tempis, xmo­vanebis siZlieris mixedviT.

59gavcvaloT

rolebi

SeZenili codnis ganzoga­deba.

(II. 2) mReris marto da sxvebTan erTad;(II. 5) usmens da damokidebulebas gamoxatavs musikaluri nawarmoe­bis mimarT;(II. 6) icnobs da iyenebs martiv musikalur terminebs.

kiTxva­pa­suxi

1 2 3 460

gazafxulis maxarobeli

dialogis, warmosaxvis, sa­kuTari azris dasabuTebis, vokaluri unar­Cvevebis ga­n viTareba.

(II. 2) mosmenisas taSiT ahyveba musikas; xmas ayolebs maswavleb­lis simReras/gundis xmovanebas; (II. 4) gamoxatavs musikis metrs fexis dartymiT, taSiT; (II. 5) axa­siaTebs konkretul musikalur fragments tempis, xmovanebis si­Zlieris mixedviT.

61­64gazafxulis

zeimi

SeZenili codnis ganzo ga­deba;SemoqmedebiT saqmianobaSi Cabma _ mzadeba gazafxu­lis dResaswaulisaTvis _ simRerebis gaxseneba­Ses­wavla; sakuTari Semoqmedebis war­dgena nacnobi auditori­isaTvis...

(II.2.) mReris marto da sxvebT­an erTad; (II.7.) monawileobs sxva dasxva saxis RoniZiebaSi; (II.8.) icavs qcevis normebs sxvisi simReris dros _ ar dascinis, ar xmaurobs.

koncerti

26 27

komentarebi wignis struqturul elementebTan dakavSirebiT

I Tavi _ musika Gven irgvliv (gverdi 29-69)

risi swavleba gvinda? raze mogviTxrobs Tavi?

romeli unar-Gvevis ganviTarebas emsaxureba?

mozardSi farulad SeigrZnoba Semo-qmedebiTi potenciali. Gveni mizania, davinaxoT igi da ganviTarebis swori gezi da mimarTuleba mivceT.am TavSi:• patarebs eqnebaT SesaZlebloba, Sexvdnen leqsebis, moTxrobebis, zRa-prebis sxvadasxva gmirs, sadac mTavari personaJi swored musika iqneba;• gaecnobian musikalur da aramusi-kalur terminebs;• Tavad mouwevT, SeZlebisdagvarad SeTxzan sakuTari `opusebi~ _ `kompoz-itoris~ ampluaSi mosinjon Zalebi;• monawileobas miiReben xalxuri sim-Reris Seqmnis SemoqmedebiT procesSi;• maT, visac uyvarT krosvordebi, Tavsatexebi, eqnebaT SesaZlebloba, dafiqrdnen, imsjelon, daasabuTon...• musikaluri leqsikuri maragis ga-farToeba;garda amisa:Seasruleben metrul-ritmul savarji-Soebs, rolur TamaSobebs; imRereben. icekveben, monawileobas miiReben kla-sis zeimSi/Tematur RonisZiebaSi.

SemoqmedebiT saqmianobaSi Gabma;

warmosaxvis, dialogis, msjelobis, vo-kaluri unar-Gvevebis, ritmis grZno-bis ganviTareba;sakuTari codnis Sefaseba _ TviTSe-faseba;gansxvavebuli azris mimarT pativisce-mis demonstrireba.

II Tavi _ mxare, sadac Sen cxovrob (gverdi 70)

risi swavleba gvinda? raze mogviTxrobs Tavi?

romeli unar-Gvevis ganviTarebas emsaxureba?

damokidebuleba samSoblosadmi, misi bunebisadmi, tradiciebisa da kultur-isadmi, vfiqrobT, unda Gamoyalibdes bavSvobis asakSi. Tanamedrove skolaSi patriotuli aRzrdis ideas dResac ar daukargavs aqtualoba.am TavSi:• patarebs mouwevT warmosaxviTi mogzauroba saqarTvelos sxvadasxva kuTxeSi;• gaerkvevian, Tu ratom mReris ada-miani Sromis dros;• Seasruleben simRerebs inscenirebiT;• sxvadasxva musikaluri terminiT gaimdidreben leqsikur marags.garda amisa:cekva, moZraoba musikis TanxlebiT gamoxatvis erT-erTi efeqturi sa-Sualebaa, fsiqologiuri gadarTvis aqtiuri qmedebaa.

mimikis, Jestis, xmis, cekvis element-ebis saSualebiT ganwyobilebis gamox-atva;warmosaxvis, dakvirvebis, yuradRebiT mosmenis, dialogis unar-Gvevebi;ritmis grZnoba; tembruli aRqma;logikuri azrovneba;sxvadasxva saxis RonisZiebebSi monaw-ileoba;urTierTTanamSormlobis unar-Gveve-bi.

III Tavi _ Sen da musika (gverdi 92)

risi swavleba gvinda? raze mogviTxrobs Tavi?

romeli unar-Gvevis ganviTarebas emsaxureba?

bavSvis yoveldRiur cxovrebaSi aJRere-buli musika mas daexmareba sakuTari STabeWdilebebi daakavSiros gare samyarosTan, adamianebTan, sakuTar xedvasTan...am TavSi:•musika kinoSi! musika cirkSi, TeatrSi! _ GvenTvis, ufrosebisTvis rTuli ar iqneba SevTxzaT iseTi sagakveTilo scenarebi, romlebic patarebs daex-mareba am SekiTxvaze pasuxis gacemaSi;• Seni megobris iubile... gazafxu-lis zeimi...dedis dRe... _ miuZRvnan patarebma megobrebs, dedebs, bebiebs simRera, leqsi, naxati...

metyvelebis, mexsierebis ganviTareba;musikis mosmeniT/SesrulebiT miRebuli STabeWdilebebis sxvadasxva xerxiTa da saSualebiT gamoxatva;sxvadasxva saxis RonisZiebebSi monaw-ileoba.

28 29

audiokasetaSi Gawerili musikaluri masalis GamonaTvali:

1. m. aroSiZe _ `wvims­wvims“ (`basti­bubus“ repertuaridan)2. sxvadasxva bgeriTi efeqti (Citebis WikWiki, qari, zRva, ZaRli,

kata, sxva).3. n. rimski­korsakovi _ `kelas gafrena“.4. p. Caikovski _ `patara gedebis cekva“.5. i. bramsi _ `ungruli cekva“.6. al. basilaia _ `mgeli da kravi“.7. s. cincaZe _ `WriWinas simRera“.8. k. sen­sansi _ `frinvelebi“.9. k. sen­sansi _ `lomis marSi“.10. k. sen­sansi _ `akvariumi“.11. k. sen­sansi _ `ku“.12. k. sen­sansi _ `spilo“.13. p. Caikovski _ `yvavilebis valsi“.14. s. cincaZe _ sakvarteto miniatiura `mze Sinas“ Temaze.15. p. Caikovski _ `oqtomberi“.16. p. Caikovski _ `dekemberi“.17. l. iaSvili _ `komSi, komSi, komara“ (`basti­bubus repertuaridan).18. i.s. baxi _ `xumroba“ (fleita)19. k. debiusi _ `Tovli cekvavs“.20. v. a. mocarti _ `Turquli marSi“.21. p. Caikovski _ `xis jariskacebis marSi“.22. p. Caikovski _ `Tojinas avadmyofoba“.23. p. Caikovski _ `axali Tojina“.24. p. Caikovski _ `cxenobana“.25. r. Sumani _ `mxiaruli glexi“.26. i. Strausi _ `valsi“.27. `xorumi“.28. salamuris tembri.29. a. basilaia _ `soflis maSeneblebi“.30. s. cincaZe _ simRera filmidan `maia wyneTeli“.31. k. sen­sansi _ `gedi“.32. `gandagana“ xalxuri.33. a. vivaldi _ `gazafxuli“.34. a. vivaldi _ `zamTari“.35. q.k. gluki _ `melodia(op. „orfevsi da evridike“)36. s. prokofievi _ `zRapris personaJebis svla“ („petia da mge­

li“).37. v. a. mocartis sonata _ #11, I nawili.38. espanuri melodia _ gitara.39. TuSuri melodiebi. 40. r. rojersi _ `do­re­mi“.

41. Tanamedrove sacekvao ritmebi. ­142. Tanamedrove sacekvao ritmebi ­243. l.v. beThoveni _ `zazuna“.44. r. laRiZe _ `saWidao“45. qarTl­kaxuri mravalJamieri46. e. grigi _ „dila“47. e.grigi _ „solveigis simRera“48. e.grigi _ „anitras cekva“49. e. grigi _ „jujebis svla“50. s. cincaZe _ sakv. miniatiura „lale“51. guTnuri _ xalxuri52. m. Teodorakisi _ „sirtaki“53. v. doliZe _ cekva „qarTuli“ (op. „qeTo da kote“)54. z. faliaSvili _ „cangala da gogona“ (op. „daisi“)55. z. faliaSvili _ kiazos scena, mowodeba Tavisuflebisaken (op.

„daisi“)56. p. Caikovski _ „dilis locva“57. n. paganini _ kaprisebi58. r. Sumani _ arlekini („karnavali“)59. k. debiusi _ „selisferTmiani gogona“60. j. kaxiZe _ „mzis simRera“ („sazamTro“)61. v. kaxiZe _ „yvao­yvao­yvanCala“62. a. vivaldi _ „Semodgoma“ (weliwadis droni“)63. coli gamididgulda _ xalxuri64. v.a. mocarti _ „Ramis patara serenada“;65. i.s. baxi _ saorgano tokata da fuga re­minori66. f. Suberti _ „ave maria“67. f. Suberti _ „serenada“68. k. debiusi _ „nabijebi Tovlze“69. somxuri sacekvao _ „baxtavari“

30 31

gakveTilis dagegmvis zogadi principebi

gakveTilis dagegmvisas usaTuod unda iqnas gaTvaliswinebuli moswavleTa interesebi da saWiroebebi, agreTve maTi gamocdilebebi. amasTan, asakidan da Sem-ecnebiTi Taviseburebebidan gamomdinare, ar unda daviviwyoT maTi SesaZleblo-bebi, rac mcire asakobriv jgufebSi gulisxmobs gakveTilis xanmokle, swrafi, amasTan, Tanmimdevruli da aqtiuri TamaSebiT/aqtivobebiT datvirTvas.

gakveTilis dagegmvis sqema

saswavlo miznebi

(risTvis vas-wavli amas? ra ecodine-baT da ra SeeZlebaT

moswavleebs?)

aqtivobebi(rogor vas-wavlo? ra meTodebs

viyeneb? ra qmedebebs

axorcieleben moswavleebi?)

organizeba(rogor movax-

den moswavle-

Ta oragnize-

bas?)

drois ga-nawileba(ra dro

dasWirdeba

TiToeul aq-

tivobas?)

resursebi(ra mesaWiroe-

ba iseTi, rac

damexmareba

saswavlo

miznis miRw-

evaSi?)

Semowmeba(rogor Seva-

mowmo saswav-

lo Sedegebi?)

1. mizani _ miznis gansazRvrisas unda gaviTvaliswinoT Semdegi: aisaxeba Tu ara mizanSi is unar-Gvevebi, romlebic unda ganuviTardes moswavles gakveTilis mimdinareobis dros?

2. aqtivobebi _ rogor movaxdinoT moswavleTa motivacia? romeli aqtivo-bebi migviyvans konkretul miznamde?

moswavleTa motivaciaze fiqrs gakveTilis dagegmvis pirvelsave etapze viwyebT _ miznis gansazRvrisas (risTvis vakeTebT amas? rogor davainteresoT bavSvi? rogor, ra saSualebebiT, xerxebiT gavaaqtiuroT igi?). sakuTriv swav-lebis procesSic, usaTuod unda vakontroloT moswavleTa damokidebuleba, maTi reaqcia Gven mier SeTavazebuli qmedebebis mimarT.

videofirebis GamonaTvali:

01. Nn. rimski­korsakovi _ `kelas gafrena~02. Al. basilaia _ `mgeli da kravi~03. j pierpointi _ Jingle bells04. v. kaxiZe _ `alilo~k/filmidan `iavnanam ra hqmna?!~05. l.v. beThoveni _ `elizesadmi~06. saSobao simRera07. s. cincaZe _ WriWinas simRera k/filmidan `WriWina~08. p. Caikovski _ `tkbili ocnebebi~09. g. cabaZe _ `ocdaxuTsa dekembersa~, k/filmidan `veris ubnis

melodiebi~10. p. Caikovski _ `yvavilebis valsi~ baletidan `mZinare

mzeTunaxavi~11. v. a. mocarti _ `Ramis patara serenada~12. `sisa tura~ _ xalxuri13. Ee. grigi _ `dila~14. e. grigi _ `solveigis simRera~15. XXI saukunis bavSvi­saocreba (5 wlis)16. m. daviTaSvili _ `matarebeli~ (karaoke)17. i. gurgulia _ `aCu­aCu~18. m. areSiZe _ `kamfetebis wvima~ (karaoke)19. qarTuli xalxuri cekvebis kolaJi20. qurT­iezidTa xalxur cekva21. azerbaijanuli xalxuri cekva22. valsi23. raSovda _ xalxuri24. z. faliaSvili _ `dedinacvali~, eTeris aria operidan `abesalom

da eTeri~25. z. faliaSvili _ abesalomis aria operidan `abesalom da eTeri~26. z. faliaSvili _ qorwilis scena operidan `abesalom da eTeri~27. v. durgliSvili `aCu­aCu~28. r. rojersi _ fragmentebi miuziklidan `musikis hangebi~29. al. basilaia _ `ori juja~30. Tbilisis musikisa da dramis Teatris speqtakli _ `meri popinsi~31. `Sina vorgil~ _ xalxuri32. saSobao melodiebi

32 33

gakveTili 1

Tema: gavmarToT koncerti

mizani: SemoqmedebiTi garemos, sasiamovno ganwyobis Seqmna.

saswavlo resursebi: saxelmZRvanelo; samuSao rveuli; saTamaSo mikro-foni; saxatavi fe radi fanqrebi; sasimRero repertuari (gasul saswavlo wels Ses wav lili _ maswavleblis SerGeviT); mosasmeni masala _ p. Gaikovski, fragmenti baletidan `maknatuna~; sacekvao ritmebi.

kavSiri erovnuli saswavlo gegmis SedegebTan:

(II.2.) xmas ayolebs Tanaklaselebis, maswavleblis simReras; mReris marto, sxvebTan erTad;

(II.3.) sxeulis moZraobiT gadmoscems musikiT gamowveul emocias;

(II.4.) musikiT gamowveul emocias, ganwyobilebas gadmoscems naxatSi da SeZlebisdagvarad acocxlebs am naxats;

(II.7.) icavs qcevis normebs sxvisi simReris, saubris dros;

(II.10.) ixsenebs, sad, ra garemoSi mousmenia Tavisi sayvareli musikaluri nawarmoebebi.

aqtivoba I (10-12 wT)

moswavleebi Sedian saklaso oTaxSi musikis fonze (p. Gaikovski). Sesvlis procesSi didi mniSvneloba aqvs ganwyobas, romlis SeqmnaSi maswavlebels mTavari roli akisria: igi win miuZRvis patarebs da Tavisi dinji, amasTan, amaRlebuli, sazeimo msvlelobiT bavSvebs aZlevs magaliTs.

misalmebis Semdeg ufrosi sTavazobs patara megobrebs gamarTon koncerti, sadac aJRerdeba rogorc gasul saswavlo wels Seswavlili simRerebi, aseve simRerebi individualuri repertuaridanac.

rGeva maswavlebels: vfiqrobT, pirvelsave gakveTilze ganwyobis Semqmneli garemo unda Seiqmnas: kedlebze gamoifinos gasul saswavlo wels bavSvebis mier musikis gakveTilebze Sesrulebuli naxatebi; musikal-uri sakravebis, sanoto sistemaze daxatuli notebis, cnobili zRapris gmirebis da sxva TvalsaGinoebebi.

aqtivoba II (7-8 wT)

Seaswavlis qalaqur simReras `maxsovs pirvelad~. simReris aGqarebuli tempi, samwiladi zoma valsiseburi wrebrunvis xasiaTs iZens. moswavleebs SeuZliaT, simReris Sesrulebas brunviTi moZraobebic daurTon.

T a v i I musika Gven irgvliv

ra saxis saswavlo aqtivobebs vaniWebT upiratesobas?

verbaluri informacia swavlebis vizualizacia diskusia

istoriebis moyola ; role bis mixedviT Tama-Si; savarjiSoebis dros leqsebis, simRerebis gam-oyeneba.

suraTebi, TvalsaGino ma-sala; musikaluri ilus-tracia.

kiTxva-pasuxi; musikis mosmenis Semdeg msjelo-ba, azris gamoxatva.

3. dagegmvis procesSi sasurvelia: • aqtivobas mieniSnos savaraudo dro (ra dros davuTmobT simReris

Seswavlas/musikis mosmenas? saubars? TamaSs?• ganisazRvros swavlebis formebi: individualuri, wyvilSi, jgufSi.

4. resursebi _ imaze, Tu ra saxis saswavlo resurss gamoviyenebT, bevradaa damokidebuli moswavleTa dainteresebis, klasSi GarTulobis, maT mier masalis aRqmis xarisxi.

5. Sefasebamusikis gakveTilze vafasebT:

praqtikul muSaobas• mosmena, GarTuloba procesSi, kiTxva-pasuxi• sxeulis, mimikis, xmis floba

klasSi GarTuloba• aqtiuri monawileoba• sakuTari azris warmoGena.

34 35

aqtivoba III (4-5 wT)

maswavlebeli GarTavs sacekvao ritmebs da sTxovs patarebs taSiT da moZraobiT ahyvnen.

aqtivoba IV (5-6 wT)

dialogi:_ ra mogewonaT? yvelaze metad risi gameoreba gagexardebaT? ra gain-

te resebT samomavlod? rogori gindaT rom iyos musikis momdevno gakve-Ti lebi?...

aqtivoba V

samuSao rveulSi asruleben # 1 da # 2 davalebebs.

komentari: davaleba 2 _ es SeiZleba iyos Sesrulebuli simRerebis ilustracia da sxva.

gakveTili 2

Tema: Semsruleblebi da msmenelebi

mizani: leqsikuri maragis gamdidreba (terminebi: Semsrulebeli, msmeneli, diriJori); musikis mosmenis, dialogis unarebis ganviTareba.

saswavlo resursebi: saxelmZRvanelo; samuSao revuli; mosasmeni masala: p. Gaikovski _ musikaluri fragmenti baletidan `maknatuna~ (ix. Ganaweri audiokasetaSi).

kavSiri erovnuli saswavlo gegmis SedegebTan:

(II.1.) axasiaTebs konkretul musikalur fragments melodiis, tempis, xmovanebis siZlieris mixedviT;

(II.3.) xmis, mimikis, Jestis, moZraobis saSualebiT gamoxatavs ama Tu im ganwyobilebas;

(II.4.) gamoxatavs dadebiT an uaryofiT damokidebulebas mosmenili musikaluri nawarmoebis mimarT;

(II.5.) sworad warmoTqvams naswavl terminebs saubris dros; saWiroebis SemTxvevaSi ganmartavs maT;

(II.8.) musikaluri fragmentis melodias, dinamikas, temps, ritms ukavSirebs konkretul ganwyobilebas;

(II.11.) moZraobiT axdens musikalur sakravebze dakvris imitacias.

aqtivoba I (10-11wT)

bavSvebi sxdebian wreze._ musika yovelTvis siGumidan aRmocendeba. modiT, movusminoT siGumes,

vidre GavrTavdeT musikalur fragments..._ imisaTvis, rom movusminoT da gavigoT, Tu ra aris musikaSi gad mo-

cemuli, saWiroa gavxdeT msmenelebi, _ maswavlebeli GarTavs Ganawers. ar-kvevs, rogori xasiaTis musikaa _ vokaluria Tu instrumentuli; ras niSnavs vo ka luri, instrumentuli; erTi Semsrulebeli asrulebs Tu bevri; Gqaria mu sika Tu neli; xmadabali bgerebi ismis Tu xmamaRali; romeli terminiT aRi niS neba musikaSi xmadabali xmovaneba, xmamaRali.. moswonT Tu ara, ra-tom? mos wav leebs SeuZliaT ahyvnen musikas moZraobiTac.

aqtivoba II

_ gaxsovT, wina gakveTilze koncerti rom gavmarTeT? zogierTma Tqven-gan ma Seasrula sim Rera, maSasadme, is `Semsrulebeli~ iyo, Tqven ki usmendiT mas, anu `msme nelebi~ iyaviT.

klasi iyofa or nawilad, `Semsruleblebi~ da `msmenelebi~; ganmeorebiT is menen Gaikovskis musikas.

`msmenelebma~ samuSao rveulSi (davaleba 3) upasuxon SekiTxvaze: `ras grZnobdiT, ro desac am musikas usmendiT?~ maT unda airGion sxvadasxva emociis ga mom xat veli kacunidan erT-erTi da sakuTari damokidebuleba gamoxaton _ Sea fe radon sasurveli:

`Semsruleblebma~ ki SeZlebisdagvarad, mimikiTa da JestiT maT mier aRqmuli, amocnobili sakravTa tembrebis imitacia moaxdinon. davaleba gansakuTrebiT saxaliso gaxdeba, Tu erT detalsac _ `diriJorsac~ mi vu-matebT (SeirGes `Semsruleblebs~ Soris).

komentari: imisaTvis, rom klasSi yvela moswavles mieces SesaZle-bloba gamoxatos Tavisi ganwyoba-damokidebuleba mosmenilis mimarT, anu Seasrulos samuSao rveulSi micemuli saxaliso davaleba, TamaSis meore naxevarSi jgufebma rolebi gacvalon.