mais cidadania, mais desenvolvimento timor … no ba ema sira ne’ebé iha hakarak fó...

16
MAIS CIDADANIA, MAIS DESENVOLVIMENTO Timor-Leste DCI-NSAPVD/2011/253-068 Mais e melhor intervenção local das Organizações da Sociedade Civil Halo intervensaun lokál husi Organizasaun husi Sosiedade Sivil sai barak liu no diak liu

Upload: doandang

Post on 21-Mar-2018

272 views

Category:

Documents


12 download

TRANSCRIPT

Page 1: MAIS CIDADANIA, MAIS DESENVOLVIMENTO Timor … no ba ema sira ne’ebé iha hakarak fó kontribuisaun ba dezenvolvi-mentu; • Entidade sira iha distritu hetan difikuldade oioin atu

MAIS CIDADANIA,MAIS DESENVOLVIMENTO

Timor-LesteDCI-NSAPVD/2011/253-068

Mais e melhor intervenção localdas Organizações da Sociedade Civil

Halo intervensaun lokál husi Organizasaun husi Sosiedade Sivil sai barak liu no diak liu

Page 2: MAIS CIDADANIA, MAIS DESENVOLVIMENTO Timor … no ba ema sira ne’ebé iha hakarak fó kontribuisaun ba dezenvolvi-mentu; • Entidade sira iha distritu hetan difikuldade oioin atu

Nome / NaranEndereço / Hela Fatin

Telefone / HpEmail / Email

Mar de Timor

Estreito de Wetar

Mar de Banda

Page 3: MAIS CIDADANIA, MAIS DESENVOLVIMENTO Timor … no ba ema sira ne’ebé iha hakarak fó kontribuisaun ba dezenvolvi-mentu; • Entidade sira iha distritu hetan difikuldade oioin atu

PODER LOCAL E ORGANIZAÇÕESDA SOCIEDADE CIVIL – QUE RELAÇÃO?

A Governação Descentralizada é hoje entendida pelo Governo de Timor--Leste como uma condição indispensável para o exercício da cidadania,da boa governação e crescimento socioeconómico local.

Neste contexto, as Organizações da Sociedade Civil (OSC) são actores chave no processo de desenvolvimento sócio-económico sustentável:

= importantes agentes de mobilização e de capacitação das populações= detêm conhecimentos profundos dos locais onde intervêm

... Mas apesar dos mais recentes esforços do Governo, o papel das OSCé ainda limitado...

• necessidade de darem resposta a problemas imediatos, dando pouca atenção ao desenvolvimento e sustentabilidade da organização a médio e longo prazo; • falta de capacidade e experiência técnica;• carência de democracia interna e espírito de accountability;• fraca coordenação distrital entre as OSC, as autoridades locais e outros parceiros de desenvolvimento;• dificuldade local das várias entidades em operacionalizar o futuroenquadramento legal da descentralização prevista pelo Governo.

As Medidas do Governo:+ Programa de Desenvolvimento Local (PDL)+ Programa de Desenvolvimento Descentralizado (PDD)+ Programa de Desenvolvimento do Suco (PDS)+ Planeamento comunitário conjunto

Page 4: MAIS CIDADANIA, MAIS DESENVOLVIMENTO Timor … no ba ema sira ne’ebé iha hakarak fó kontribuisaun ba dezenvolvi-mentu; • Entidade sira iha distritu hetan difikuldade oioin atu

PODÉR LOKÁL NO ORGANIZASAUN OIOIN HUSI SOSIEDADE SIVIL – RELASAUN SAÍDA?

Husi governasaun no kresimentu ekonómiku lokál ne’ebé mak iha,Governu Timor-Leste implementa prosesu governasaun descentralizadu nu’udar kondisaun ne’ebé importante tebtebes ba populasaun rai ne’e nia. Ho kontextu ida ne’e, Organizasaun oioin husi Sosiedade Sivil (OSS) maka sai hanesan atór determinante ba prosesu dezenvolvimentu sósiu-eko-nómiku ne’ebé sustentável:

= organizasaun oioin husi sosiedade sivil iha kbiit hodi mobiliza nokapasita populasaun sira= organizasaun oioin husi sosiedade sivil iha koñesimentu ne’ebé di’ak liu kona-ba fatin ne’ebé sira sei hala’o sira nia projetu

Maski Governu fó suporta makaás, maibé OSS’s sei hasoru problema oioin

• tenki rezolve kedas wainhira iha problema ida ne’ebé foin mosu, noladun fó atensaun ba organizasaun nia dezenvolvimentu no sustentabili-dade iha tempo badak ka naruk;• laiha kapasidade no esperiénsia tékniku;• laiha demokrasia iha organizasaun nia laran no laiha vontade atu rezolve problema ida ne’ebé akontese;• OSS sira iha distritu lahalo kordenasaun ne’ebé di’ak ho autoridade lokál sira no ba ema sira ne’ebé iha hakarak fó kontribuisaun ba dezenvolvi-mentu;• Entidade sira iha distritu hetan difikuldade oioin atu halo operasaun ba enkuadramentu legál descentralizadu ne’ebé Governo sei implementa iha futuru.

Medidas husi Governu:+ Programa Dezenvolvimento lokál (PDL)+ Programa ba Dezenvolvimentu Descentralizadu (PDD)+ Programa Dezenvolvimenuo Suku (PDS)+ Planeamentu komunitáru hamutuk

Page 5: MAIS CIDADANIA, MAIS DESENVOLVIMENTO Timor … no ba ema sira ne’ebé iha hakarak fó kontribuisaun ba dezenvolvi-mentu; • Entidade sira iha distritu hetan difikuldade oioin atu

O PROJECTOO fortalecimento das competências das Organizações da Sociedade Civile das Organizações de Base Comunitária, em termos de organizaçãoe representação dos interesses dos cidadãos nos órgãos distritais, assume--se assim como elemento chave para o sucesso do processo de descen-tralização, visando a sua participação num desenvolvimento económico local mais sustentável enquanto parceiros reais das Autoridades Locais.

É neste contexto que surge o Projecto “Mais Cidadania, Mais Desenvolvi-mento”, financiado pela Comissão Europeia com a duração de 30 meses, particularmente dirigido às Organizações da Sociedade Civil do Distrito de Liquiça e em cooperação com outras iniciativas como o Cluster da Cooperação Portuguesa.

PROJETUHanesan organizasaun ne’ebé reprezenta populasaun nia interese iha distritu, Organizasaun Sosiedade Sivil no organizasaun sira ne’ebé fó tu-lun ba komunidade, hodi fortalese kompeténsia oioin mak sai hanesan elementu determinante atu hetan susesu ba prosesu descentralizasaun no partisipa iha dezenvolvimentu ekonómiku lokál ne’ebé sustentavel liu nu’udar parseiru loloos husi autoridade lokál sira.

Iha kontestu ida ne’e maka harii Projetu “Mais Cidadania, Mais Desenvol-vimento”, ne’ebé simu finansiamentu husi Uniaun Europeia, ho nia du-rasaun fulan 30. Projetu ida ne’é atu inklui Organizasaun Sociedade Sivil husi distritu Likisá no ho kooperasaun ho inisiativa siraseluk hanesan Cluster husi Kooperasaun Portugés.

Page 6: MAIS CIDADANIA, MAIS DESENVOLVIMENTO Timor … no ba ema sira ne’ebé iha hakarak fó kontribuisaun ba dezenvolvi-mentu; • Entidade sira iha distritu hetan difikuldade oioin atu

OS OBJECTIVOS DO PROJECTOCapacitar e reforçar as OSC e as OBC, de forma a melhorara eficiência e sustentabilidade das suas acções;

Promover mais e melhor cooperação, encorajando sinergiase facilitando o diálogo;

Melhorar a articulação entre as OSC, as Autoridades Locaise o Sector Privado;

Diminuir as distâncias entre a administração distrital e os Cidadãos;

Reforçar a participação efectiva dos cidadãos nas acçõesde tomada de decisão a nível local;

Criar condições para a implementação e consolidaçãodas estruturas de poder local;

Desenvolver o tecido económico e produtivo do distrito;

Contribuir para o crescimento socioeconómico e a consolidação da democracia e boa governação no Distrito de Liquiça.

OBJEKTIVU SIRA HUSI PROJETU

Fó kapasitasaun no haforsa Organizasaun Sociedade Sivilno Organizasaun ho Baze Komunitária, hodi aumenta efisiensiano sustentabilidade husi sira nia hahalok;

Halo promosaun atu aumenta kooperasaun ho kualidade ne’ebé diak liu, husi harii sinerjias no husi fasilitasaun ba dialogu;

Hadia relasaun entre OSS, Autoridade Lokál sira no Sektór Privadu;

Hamenus distansia husi administrasaun distritu nian no sidadaun sira;

Haforsa partisipasaun ne’ebé efektivu husi sidadaun sira bainhira atu foti disizaun iha baze lokál;

Harii kondisaun ne’ebé diak atu halo implementasaun no haforsa posizaun sira husi podér lokál;

Dezenvolve ekonomia no produsaun iha distritu;

Kontribui ba kresimentu sósiu-ekonómiku no atu haforsademokrasia no governasaun ne’ebé diak iha Distritu Likisá.

Page 7: MAIS CIDADANIA, MAIS DESENVOLVIMENTO Timor … no ba ema sira ne’ebé iha hakarak fó kontribuisaun ba dezenvolvi-mentu; • Entidade sira iha distritu hetan difikuldade oioin atu

GRUPOS-ALVO• Organizações da Sociedade Civil e Organizações de Base Comunitária do dis-trito de Liquiçá• FONGTIL, Rede Feto e outras redes e plataformas de Liquiçá • Autoridades Locais, Administração Distrital, Direcções Distritais

BENEFICIÁRIOS• Associações Não Estatais do Distrito de Liquiça • Comunidades mais vulneráveis da população do distrito de Liquiça (sub-distri-tos Bazartete, Maubara e Liquiça)

GRUPU-ALVU SIRA• Organizasaun husi Sociedade Sivil no Organizasaun ho Base Komunitária husi distritu Likisá• FONGTIL, Rede Feto no rede ka plataforma siraseluk husi Likisá• Autoridade sira Lokál, Administrasaun husi Distritu, Direksaun sira husi Distritu

BENEFISIÁRIU SIRA• Asosiasaun sira ne’ebé La’os Estadu nian husi Distritu Likisá• Kumunidade sira ne’ebé presiza liu husi populasaun iha distritu Likisá (sub--distritu Bazartete, Maubara no Likisá)

Page 8: MAIS CIDADANIA, MAIS DESENVOLVIMENTO Timor … no ba ema sira ne’ebé iha hakarak fó kontribuisaun ba dezenvolvi-mentu; • Entidade sira iha distritu hetan difikuldade oioin atu

O QUE SE PRETENDE ALCANÇAR:1. Aumentar e reforçar a capacidade técnica e experiência das OSC/OBC nas áreas de gestão organizacional, operacional e associativa;

2. Promover a democracia, o espírito de accountability e uma visãoestratégica internas nas OSC/OBC;

3. Promover e dinamizar mecanismos de concertação e comunicaçãointerinstitucional entre OSC/OBC e Autoridades Locais.

AS ACTIVIDADES A DESENVOLVER:• Produção de um Estudo sobre o perfil das OSC/OBC e relação com AL’s em Liquiça; • Selecção das OSC e OBC alvo do projecto; • Definição e operacionalização do programa de formação;• Programa de troca de experiências e intercâmbios nacionais e interna-cionais;• Apoio permanente às organizações seleccionadas;

Page 9: MAIS CIDADANIA, MAIS DESENVOLVIMENTO Timor … no ba ema sira ne’ebé iha hakarak fó kontribuisaun ba dezenvolvi-mentu; • Entidade sira iha distritu hetan difikuldade oioin atu

SAÍDA MAK ITA HAKARAK HETAN:1. Aumenta no haforsa kapasidade ne’ebé tékniku husi Organizasaun husi Sosiedade Sivil no Organizasaun ho Baze Komunitária no sira nia es-periénsia kona-ba halo gestaun ba organizasaun, ba procesu hodi halao aktividade sira no ba asosiasaun;

2. Halo promosaun ba demokrasia, ba harii vontade atu rezolve proble-ma ida ne’ebé akontese (accountability) no ba hadia visaun iha organiza-saun nia laran atu Organizasaun husi Sosiedade Sivil no Organizasaun ho Baze Komunitária bele sai diak liu tan;

3. Halo promosaun no dinamiza mekanismu sira atu halo koordenasaun no kumunikasaun entre Organizasaun husi Sosiedade Sivil/Organizasaun ho Baze Komunitária no Autoridade sira Lokál.

AKTIVIDADE SIRA ATU DEZENVOLVE:• Halo estudu ida konaba Organizasaun husi Sosiedade Sivil/Organiza-saun ho Baze Komunitária no sira nia relasaun ho Autoridade sira Lokál iha Likisá; • Halo seleksaun ba Organizasaun husi Sosiedade Sivil no Organizasaun ho Baze Komunitária ne’ebé alvu husi projektu ida ne’e; • Organiza no halao programa formasaun;• Programa ba troka esperiensia no halo estudu komparativu iha Timor--Leste ka iha rai siraseluk;• Fó apoiu ne’ebé permanente ba organizasaun sira ne’ebé hili tihona.

Page 10: MAIS CIDADANIA, MAIS DESENVOLVIMENTO Timor … no ba ema sira ne’ebé iha hakarak fó kontribuisaun ba dezenvolvi-mentu; • Entidade sira iha distritu hetan difikuldade oioin atu

PLANEAMENTO ANUALJaneiro Fevereiro Março

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

Page 11: MAIS CIDADANIA, MAIS DESENVOLVIMENTO Timor … no ba ema sira ne’ebé iha hakarak fó kontribuisaun ba dezenvolvi-mentu; • Entidade sira iha distritu hetan difikuldade oioin atu

Abril Maio Junho

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

Page 12: MAIS CIDADANIA, MAIS DESENVOLVIMENTO Timor … no ba ema sira ne’ebé iha hakarak fó kontribuisaun ba dezenvolvi-mentu; • Entidade sira iha distritu hetan difikuldade oioin atu

PLANEAMENTO ANUALJulho Agosto Setembro

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

Page 13: MAIS CIDADANIA, MAIS DESENVOLVIMENTO Timor … no ba ema sira ne’ebé iha hakarak fó kontribuisaun ba dezenvolvi-mentu; • Entidade sira iha distritu hetan difikuldade oioin atu

Outubro Novembro Dezembro

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

Page 14: MAIS CIDADANIA, MAIS DESENVOLVIMENTO Timor … no ba ema sira ne’ebé iha hakarak fó kontribuisaun ba dezenvolvi-mentu; • Entidade sira iha distritu hetan difikuldade oioin atu

NOTAS

Page 15: MAIS CIDADANIA, MAIS DESENVOLVIMENTO Timor … no ba ema sira ne’ebé iha hakarak fó kontribuisaun ba dezenvolvi-mentu; • Entidade sira iha distritu hetan difikuldade oioin atu

ORGANIZAÇÕES PROMOTORASA parceria entre o IMVF e a Fundação ETADEP iniciou-se em 2001nas áreas de desenvolvimento rural e capacitação.

IMVF - Instituto Marquês de Valle FlôrFundado em 1951, o Instituto Marquês de Valle Flôr é uma OrganizaçãoNão Governamental para o Desenvolvimento que tem por missãoa promoção do desenvolvimento socio-económico e cultural nos países de língua portuguesa. Desde 2001 marca presença em todos eles actuan-do nas áreas da Cooperação para o Desenvolvimento, da Educação para o Desenvolvimento e da Ajuda Humanitária de Emergência.

Instituto Marquês de Valle Flôr hanesan Organizasaun La’os Governa-mental ba Dezenvolvimentu ne’ebé harii iha 1951, no ho misaun atu halo promosaun ba dezenvolvimentu sosiu-ekonómiku no kultural iha rai sira ho liafuan portugés. Husi 2001, no iha rai hotuhotu ho liafuan Portugés, IMVF halao aktividade sira iha area Kooperasaun ba Dezenvolvimentu, Edukasaun ba Dezenvolvimentu no Ajuda Humanitária ba Emerjensia.

Fundação ETADEP - Ema Mata Dalan Ba ProgressoA Fundação ETADEP foi criada em 1987. Actua nos Distritos de Manatu-to, Ermera e Liquiça, sobretudo no sector da Agricultura e Desenvolvi-mento Rural, prestando assistência técnica e capacitando as organizações de agricultores locais.

Fundasaun ETADEP harií iha 1987. Ninia aktividade sira konaba fó asis-tensia téknika no kapasitasaun ba organizasaun sira husi agrikultór sira lokál halao iha distritu Manatuto, Ermera no Likisá, liliu iha sektór Agri-kultura no Dezenvolvimentu Rural.

Page 16: MAIS CIDADANIA, MAIS DESENVOLVIMENTO Timor … no ba ema sira ne’ebé iha hakarak fó kontribuisaun ba dezenvolvi-mentu; • Entidade sira iha distritu hetan difikuldade oioin atu

IMVF - PORTUGAL (SEDE)

Rua de São Nicolau, 105

1100-548 Lisboa

Tel.: (+351) 213256300

Fax: (+351) 213471904

E-mail: [email protected]

www.imvf.org

IMVF - TIMOR-LESTE

Leonor Queiroz e Mello

Dili - Timor-Leste

Tel.: (+670) 7631495

E-mail: [email protected]

COORDENAÇÃO DO PROJECTO

Teresa Cunha

Dili - Timor-Leste

Tel.: (+670) 7268038

E-mail: [email protected]

FUNDAÇÃO ETADEP

Gilman Santos - Director

Rua Governador Serpa Rosa T 20

Farol - Dili - Timor-Leste

Tel.: (+670) 3322762

E-mail: [email protected]

Co-financiamento: Execução: Parceiro: Entidade Associada:

Ministério da Economiae Desenvolvimento

CONTACTOS