Ερευνητικό έργο: ∆ΡΟΜΟΙ ΤΗΣ ΠΙΣΤΗΣ – ΨΗΦΙΑΚΗ ΠΑΤΡΟΛΟΓΙΑ. Χρηµατοδότηση: ΚΠ Interreg ΙΙΙΑ (ETΠΑ 75%, Εθν. πόροι 25%).

Εργαστήριο ∆ιαχείρισης Πολιτισµικής Κληρονοµιάς, www.aegean.gr/culturaltec/chmlab. Πανεπιστήµιο Αιγαίου, Τµήµα Πολιτισµικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας, © 2006.

Επιτρέπεται η ελεύθερη χρήση του υλικού µε αναφορά στην πηγή προέλευσής του.

1

ΠΡΟΣ MΑΡΙΝΟΝ ................................................................................................................ 21

ΤΟΝ ΟΣΙΩΤΑΤΟΝ ΠΡΕΣΒΥΤΕΡΟΝ.................................................................................... 21

Περί φυσικοῦ θελήματος, ἤγουν θελήσεως. ............................................................... 21 Περί βουλήσεως............................................................................................................... 22 Περί βουλῆς ἤγουν βουλεύσεως. .................................................................................. 22 Περί προαιρέσεως............................................................................................................ 22 Περί τίνων βουλευόμεθα. .............................................................................................. 23 Περί γνώμης..................................................................................................................... 23 Περί ἐξουσίας. .................................................................................................................. 23 Περί δόξης ........................................................................................................................ 24 Περί φρονήματος(ε), ἤγουν φρονήσεως...................................................................... 24 Ὅτι κατά πάντα τρόπον οὐκ ἔσται μετά τήν ἀνάστασιν ἕν τό θέλημα τῶν ἁγίων

πρός ἀλλήλους καί τόν Θεόν, κἄν ἕν πᾶσι τό θεληθέν, ὥς τινες λέγουσιν................... 25 Ὅτιπερ ἕν θέλημα οὐ δυνατόν ἐπί Χριστοῦ λέγεσθαι· εἴτε φυσικόν, εἴτε

προαιρετικόν λεχθῇ, καθώς τισιν ἔδοξεν. .......................................................................... 27 ΣΧΟΛΙΑ. ............................................................................................................................ 30 Ἐκ τῆς περί ἐνεργειῶν καί θελημάτων πραγματείας, κεφάλ. ν´(ι). ........................ 30 Ἐκ τῆς αὐτῆς πραγματείας κεφάλ. να´......................................................................... 32 Ὅτι δύο θελήματα λέγοντες οἱ Πατέρες ἐπί Χριστοῦ, τούς φυσικούς νόμους, οὐ

τάς γνώμας ἐσήμαναν. .......................................................................................................... 32 Πρός ΓΕΩΡΓΙΟΝ τόν ὀσιώτατον πρεσβύτερον καί ἡγούμενον, ἐρωτήσαντα δι'

ἐπιστολῆς περί τοῦ κατά Χριστόν μυστηρίου..................................................................... 36 Πρός τούς λέγοντας, ὅτι μίαν Χριστοῦ χρή λέγειν ἐνέργειαν κατ᾿ ἐπικράτειαν· διά

τό ὡς δραστικωτέραν τήν θείαν αὐτοῦ, κατεπικρατεῖν τῆς ἀνθρωπίνης οὕτω χρή ἀπολογεῖσθαι. ......................................................................................................................... 38

Πρός τούς λέγοντας, ὅτι Ὥσπερ ὀργάνου καί τοῦ κινοῦντος μία ἐνέργεια, οὕτως καί θεότητος καί ἀνθρωπότητος μία ἐνέργεια. ................................................................. 38

Πρός τούς λέγοντας, μίαν σύνθετον τοῦ Χριστοῦ ἐνέργειαν. .................................. 38 Περί τοῦ «Πάτερ, εἰ δυνατόν, παρελθέτω ἀπ᾿ ἐμοῦ τό ποτήριον». .......................... 39 ΣΧΟΛΙΟΝ .......................................................................................................................... 40 Τόμος δογματικός σταλείς ἐν Κύπρῳ πρός Μαρῖνον διάκονον. .............................. 40 ΣΧΟΛΙΑ. ............................................................................................................................ 47 ΙΣΟΝ .................................................................................................................................. 47 Ἐπιστολῆς γενομένης πρός τόν ἁγιώτατον ἐπίσκοπον κύριον Νίκανδρον, παρά

τοῦ ἐν ἁγίοις Μαξίμου, περί τῶν δύο ἐν Χριστῷ ἐνεργειῶν............................................ 47 ΣΧΟΛΙΟΝ .......................................................................................................................... 54 (193) Ἴσον ἐπιστολῆς πρός τόν κύριον Μαρῖνον τόν πρεσβύτερον τῆς Κύπρου. .. 61 Ἐκ τῆς ἐπιστολῆς τῆς ἐνῬώμῃ γραφείσης. ................................................................. 63 Περί τῶν δύο τοῦ Χριστοῦ φύσεων. ............................................................................. 63 Ὅροι διάφοροι. ................................................................................................................ 65 Πνευματικός τόμος καί δογματικός, ἀποδεικνύς τήν κατά καινοτομίαν γεγονυῖαν

ἐπείσακτον ἔκθεσιν Ἡρακλείου τοῦ βασιλέως, ἐξ ὑποστολῆς Σεργίου τοῦ Κωνσταντινουπόλεως προέδρου, ἀπᾴδουσα μέν τῶν ἱερῶν Λογίων τε καί Πατέρων· συνᾴδουσα δέ τοῖς ἀνιέροις αἱρετικοῖς τοῖς τήν τε σύγχυσιν ἄμα, καί τήν διαίρεσιν

Ερευνητικό έργο: ∆ΡΟΜΟΙ ΤΗΣ ΠΙΣΤΗΣ – ΨΗΦΙΑΚΗ ΠΑΤΡΟΛΟΓΙΑ. Χρηµατοδότηση: ΚΠ Interreg ΙΙΙΑ (ETΠΑ 75%, Εθν. πόροι 25%).

Εργαστήριο ∆ιαχείρισης Πολιτισµικής Κληρονοµιάς, www.aegean.gr/culturaltec/chmlab. Πανεπιστήµιο Αιγαίου, Τµήµα Πολιτισµικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας, © 2006.

Επιτρέπεται η ελεύθερη χρήση του υλικού µε αναφορά στην πηγή προέλευσής του.

2

τερατολογοῦσιν ἐπί τοῦ κατά Χριστόν τόν Θεόν ἡμῶν μυστηρίου. Γραφεῖσα ἀπόῬώμης πρός Στέφανον τόν ἁγιώτατον ἐπίσκοπον ∆ώρων, τελοῦντα ὑπό τόν ἅγιον καί ἀποστολικόν θρόνον τῆς ἁγίας Χριστοῦ τοῦ θεοῦ ἡμῶν πόλεως. ........................... 66

Περί θελημάτων β´ τοῦ ἑνός Χριστοῦ τοῦ Θεοῦ ἡμῶν............................................... 76 ΣΧΟΛΙΑ. ............................................................................................................................ 85 Περί ὅρων διαστολῶν..................................................................................................... 86 (213) ΣΧΟΛΙΟΝ................................................................................................................. 86 Ὅροι ἑνώσεων. ................................................................................................................ 86

THEODORI BYZANTINI, MONOTHELITAE ...................................................................... 87

THEODORI BYZANTINI, MONOTHELITAE QUAESTIONES CUM MAXIMI SOLUTIONIBUS......................................................................................................................... 87

Πρώτη ἀπορία Θεοδώρου διακόνου Βυζαντίου ῥήτορος, καί συνοδικαρίου Παύλου ἀρχιεπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως. ............................................................................... 87

Τοῦ αὐτοῦ δευτέρα ἀπορία. ........................................................................................... 87

SANCTI MAXIMI SOLUTIONES ........................................................................................ 87

Μαξίμου μοναχοῦ πρός Μαρῖνον πρεσβύτερον Ἐπίλυσις τῶν προτεταγμένων ἀποριῶν ὑπό Θεοδώρου διακόνου καί ῥήτορος, λύσις α´. Σελ. 217 ................................ 87

Τοῦ αὐτοῦ ἁγίου Μαξίμου ἐπίλυσις τοῦ δευτέρου ἀτόπου. ...................................... 89 ΤΟΜΟΣ ∆ΟΓΜΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣ ΜΑΡΙΝΟΝ ΠΡΕΣΒΥΤΕΡΟΝ. Σελ. 228........................... 91 Περί ποιότητος, ἰδιότητος, καί διαφορᾶς, Θεοδώρῳ πρεσβυτέρῳ τῷ ἐν Μαζαρίῳ.

Σελ. 246. ................................................................................................................................... 97 Κεφάλαια περ᾿ οὐσίας καί φύσεως, ὑποστάσεως τε καί προσώπου. Σελ. 260 ....... 102 Τοῦ ἁγιωτάτου Κλήμεντος πρεσβυτέρου Ἀλεξανδρείας ἐκ τοῦ Περί Προνοίας. . 103 Τοῦ πανσόφου Μαξίμου ὅρος ὑποστάσεως. .............................................................. 103 Τοῦ μακαριωτάτου Εὐλογίου πάπα Ἀλεξανδρείας, κεφάλαια ἑπτά περί τῶν δύο

φύσεων τοῦ Κυρίου καί Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ................................................. 103 Περί οὐσίας καί φύσεως καί ὑποστάσεως. ................................................................. 104 Ὅτι ἀδύνατον ἕν θέλημα λέγειν ἐπί Χριστοῦ. Σελ. 268 .......................................... 104 Κεφάλαια ι´ περί τῶν δύο θελημάτων τοῦ Κυρίου καί Θεοῦ καί Σωτῆρος ἡμῶν

Ἰησοῦ Χριστοῦ. Ἐγράφη δέ πρός ὀρθοδόξους. Σελ. 268. ................................................ 106 (276) Ἐκ τῶν ἐρωτηθέντων αὐτῷ παρά Θεοδώρου μοναχοῦ. ................................ 107 Τοῦ ἁγίου Εἰρηναίου ἐπισκόπου Λουγδούνων, μαθητοῦ τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ

ἀποστόλου καί εὐαγγελιστοῦ, ἐκ τῶν πρός ∆ημάτριον διάκονον Βιαίνης περί πίστεως λόγων · οὗ ἡ ἀρχή, "Ζητῶν τόν Θεόν, ἄκουε τοῦ ∆αυΐδ λέγοντος."............................. 108

Κλήμεντος τοῦ Στρωματέως ἐκ τοῦ Περί Προνοίας λόγου. .................................... 108 (277) Τοῦ ἁγίου Ἀλεξάνδρου πάπα Ἀλεξανδρείας, ἐκ τῆς πρός Αἴγλωνα ἐπίσκοπον

Κυνυπόλεως κατά Ἀρειανῶν Ἐπιστολῆς.......................................................................... 108 Τοῦ ἁγίου Εὐσταθίου Πατριάρχου Ἀντιοχείας, ἐκ τοῦ Περί ψυχῆς λόγου. .......... 108 Τοῦ ἁγίου Ἀθανασίου πάπα Ἀλεξανδρείας, ἐκ τοῦ Περί πίστεως μείζονος λόγου.

................................................................................................................................................. 108 Τοῦ ἁγίου Γρηγορίου ἐπισκόπου Νύσσης, ἐκ τοῦ Κατά Ἀπολιναρίου λόγου. ...... 108 Τοῦ ἁγίου ∆ιαδόχου ἐπισκόπου Φωτικῆς, ἐκ τοῦ ἕκτου κεφαλαίου τῶν

Ἀσκητικῶν. ........................................................................................................................... 108

Ερευνητικό έργο: ∆ΡΟΜΟΙ ΤΗΣ ΠΙΣΤΗΣ – ΨΗΦΙΑΚΗ ΠΑΤΡΟΛΟΓΙΑ. Χρηµατοδότηση: ΚΠ Interreg ΙΙΙΑ (ETΠΑ 75%, Εθν. πόροι 25%).

Εργαστήριο ∆ιαχείρισης Πολιτισµικής Κληρονοµιάς, www.aegean.gr/culturaltec/chmlab. Πανεπιστήµιο Αιγαίου, Τµήµα Πολιτισµικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας, © 2006.

Επιτρέπεται η ελεύθερη χρήση του υλικού µε αναφορά στην πηγή προέλευσής του.

3

Τοῦ ἁγίου Ἀναστασίου πατριάρχου Ἀντιοχείας. ...................................................... 109 Τοῦ ἁγίου Νεμεσίου ἐπισκόπου Ἐμέσης. ................................................................... 109 Τοῦ αὐτοῦ· Κατά τί λογικός ὁ ἄνθρωπος, καί τί ἐνδιάθετος λόγος, καί τί

προφορικός;........................................................................................................................... 109 (280) Τοῦ ἁγίου Μαξίμου, ἐκ τῶν περί θελημάτων αὐτοῦ συλλογισμῶν· τί

φυσικόν θέλημα, καί τί γνωμικόν; .................................................................................... 109 Τοῦ αὐτοῦ, ἐκ τῆς πρός Μαρῖνον πρεσβύτερον ἐπιστολῆς, Τί θέλησις, καί τί

προαίρεσις; ............................................................................................................................ 109 ΟΡΟΙ ∆ΙΑΦΟΡΟΙ ............................................................................................................. 109 Τῶν ἁγίων καί θεοφόρων Πατέρων ἡμῶν, περί τῶν δύο ἐνεργειῶν τοῦ Κυρίου

καί Θεοῦ καί Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ. Σελ. 280. .................................................. 109 Τοῦ ἁγίου Ἰουστίνου φιλοσόφου, καί τέλος μάρτυρος, ἐκ τοῦ πρός Εὐφράσιον

σοφιστήν, περί Προνοίας καί Πίστεως λόγου, οὗ ἡ ἀρχή· "Ἄχραντος ὁ Λόγος." ........ 109 Τοῦ αὐτοῦ, ἐκ τοῦ αὐτοῦ λόγου. ................................................................................. 109 Τοῦ ἁγίου Ἀλεξάνδρου, ἐκ τῆς πρός Αἴγλωνα ἐπίσκοπον Κυνοπόλεως κατά

Ἀρειανῶν ἐπιστολῆς. ........................................................................................................... 110 Γρηγορίου Νύσσης......................................................................................................... 110 Τοῦ Χρυσοστόμου.......................................................................................................... 110 Τοῦ ἁγίου Κυρίλλου...................................................................................................... 110 Τοῦ ἁγίου Βασιλείου. .................................................................................................... 111 Τοῦ αὐτοῦ, ἐκ τῶν κατ' Εὐνομίου............................................................................... 111 Τοῦ ἁγίου Γρηγορίου Νύσσης. ..................................................................................... 111 Κυρίλλου. ....................................................................................................................... 111 Τοῦ ἁγίου Ἀμβροσίου ἐπισκόπου Μεδιολάνων, ἐκ τοῦ πρός Γρατιανόν τόν

βασιλέα δευτέρου λόγου. .................................................................................................... 112 Τοῦ ἁγίου Βασιλείου, ἐκ τῶν κατά Εὐνομίου συλλογισμῶν. ................................. 112

MAXIMI DISPUTATIO CUM PYRRHO (288) .................................................................. 112

ΠΑΡΑΣΗΜΕΙΩΣΙΣ ΤΗΣ ΓΕΝΟΜΕΝΗΣ ΖΗΤΗΣΕΩΣ χάριν τῶν κεκινημένων περί τῶν ἐκκλησιαστικῶν δογμάτων, παρουσίᾳ Γρηγορίου τῆ εὐσεβεστάτου πατρικίου, καί τῶν συνευρεθέντων αὐτῷ ὁσιωτάτων ἐπισκόπων, καί λοιπῶν θεοφιλῶν καί ἐνδόξων ἀνδρῶν, παρά Πύῤῥου, τοῦ γενομένου πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως, καί Μαξίμου τοῦ εὐλαβεστάτου μοναχοῦ, μηνί Ἰουλίῳ, ἰνδικτίωνος γ´. Πύῤῥου μέν συμμαχοῦντος τῇ παρεισαχθείσῃ παρ᾿ αὐτοῦ τε , καί τοῦ πρό αὐτοῦ ἐν τῷ Βυζαντίῳ καινοτομίᾳ· τουτέστιν· ἑνός θελήματος· Μαξίμου δέ συνηγοροῦντος τῇ ἄνωθεν εἰς ἡμᾶς ἐλθούσῃ πατρικῇ τε καί ἀποστολικῇ διδασκαλίᾳ· διά τοῦ ῥηθέντος ὑπερφυοῦς ἀνδρός, φημί δέ Γρηγορίου τοῦ ὑπερτίμου πατρικίου, τῶν λεχθέντων ἀνδρῶν· τουτέστιν Πύῤῥου καί Μαξίμου, ἀλλήλοις προσοψισθέντων. Προκατήρξατο δέ τῆς πρός Μάξιμον διαλέξεως ὁ Πύῤῥος , οὕτως εἰπών.......................................................... 112

Τοῦ μακαρίου Μαξίμου μοναχοῦ, Περί ψυχῆς. Σελ. 353. ........................................ 136 Τί τό καταληπτικόν τῆς ψυχῆς κριτήριον................................................................. 136 Εἰ ἔστι ψυχή. .................................................................................................................. 136 Εἰ οὐσία ἐστίν ἡ ψυχή. .................................................................................................. 137 Εἰ ἀσώματος ἡ ψυχή. .................................................................................................... 137 Εἰ ἁπλῆ ἡ ψυχή. ............................................................................................................. 137

Ερευνητικό έργο: ∆ΡΟΜΟΙ ΤΗΣ ΠΙΣΤΗΣ – ΨΗΦΙΑΚΗ ΠΑΤΡΟΛΟΓΙΑ. Χρηµατοδότηση: ΚΠ Interreg ΙΙΙΑ (ETΠΑ 75%, Εθν. πόροι 25%).

Εργαστήριο ∆ιαχείρισης Πολιτισµικής Κληρονοµιάς, www.aegean.gr/culturaltec/chmlab. Πανεπιστήµιο Αιγαίου, Τµήµα Πολιτισµικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας, © 2006.

Επιτρέπεται η ελεύθερη χρήση του υλικού µε αναφορά στην πηγή προέλευσής του.

4

Εἰ ἀθάνατος ἡ ψυχή. ..................................................................................................... 137 Εἰ λογική ἡ ψυχή. .......................................................................................................... 138 Τί ψυχή. .......................................................................................................................... 138 Τί δέ νοῦς. ...................................................................................................................... 139 Τί φρένες. ....................................................................................................................... 139 Τί τρόπος. ....................................................................................................................... 139 Τί αἴσθησις. .................................................................................................................... 139 Τί πνεῦμα........................................................................................................................ 139

S.MAXIMI CONFESSORIS ΣΦΑΛΜΑ! ∆ΕΝ ΕΧΕΙ ΟΡΙΣΤΕΙ ΣΕΛΙ∆Ο∆ΕΙΚΤΗΣ.

EPISTOLAE .............................................ΣΦΑΛΜΑ! ∆ΕΝ ΕΧΕΙ ΟΡΙΣΤΕΙ ΣΕΛΙ∆Ο∆ΕΙΚΤΗΣ.

Α´. ΛΟΓΟΣ ΠΑΡΑΙΝΕΤΙΚΟΣ Σελ. 364............................................................................ 139 Ἐν εἴδει ἐπιστολῆς ........................................................................................................ 139 Πρός τόν δοῦλον τοῦ θεοῦ κύριον Γεώργιον τόν πανεύφημον ἔπαρχον Ἀφρικῆς.

................................................................................................................................................. 139 ΣΧΟΛΙΑ. .......................................................................................................................... 149 Β´. Τοῦ αὐτοῦ πρός Ἰωάννην κουβικουλάριον, περί ἀγάπης.................................. 149 ΣΧΟΛΙΑ. .......................................................................................................................... 155 Γ´. Τοῦ αὐτοῦ πρός τόν αὐτόν...................................................................................... 155 (413) ∆´. Τοῦ αὐτοῦ πρός τόν αὐτόν, περί τῆς κατά Θεόν λύπης. ........................... 156 Ε´. Τοῦ αὐτοῦ πρός Κωνσταντῖνον.............................................................................. 159 στ´. Τοῦ αὐτοῦ πρός τόν ἁγιώτατον καί μακαριώτατον ἀρχιεπίσκοπον Ἰωάννην,

περί τοῦ , Ὅτι ἀσώματός ἐστιν ἡ ψυχή. ............................................................................ 160 Ζ´. Τοῦ αὐτοῦ πρός Ἰωάννην πρεσβύτερον, περί τοῦ καί μετά θάνατον ἔχειν τήν

ψυχήν τήν νοεράν ἐνέργειαν, καί μηδεμιᾶς ἐξίστασθαι φυσικῆς δυνάμεως.............. 163 Η´. Τοῦ αὐτοῦ πρός τόν αὐτόν. .................................................................................... 166 Θ´. Τοῦ αὐτοῦ πρός Θαλλάσιον πρεσβύτερον καί ἡγούμενον. ............................... 167 Ι´Τοῦ αὐτοῦ πρός Ἰωάννην κουβικουλάριον. ........................................................... 169 ΙΑ´. Τοῦ αὐτοῦ πρός ἡγουμένην, περί ἀσκητρίας ἐξελθούσης τῆς μονῆς, καί

μετανοησάσης. ...................................................................................................................... 170 (460) ΙΒ´. Τοῦ αὐτοῦ, πρός Ἰωάννην κουβικουλάριον, Περί τῶν ὀρθῶν τῆς

Ἐκκλησίας τοῦ Θεοῦ δογμάτων· καί κατά Σευήρου τοῦ αἱρετικοῦ............................... 172 Ἔκθεσις ὀρθῆς ὁμολογίας. .......................................................................................... 175 (569) Περί διαφορᾶς· καί πῶς εὐσεβῶς δεῖ δύο φύσεις ὁμολογεῖν ἐπί Χριστοῦ μετά

τήν ἕνωσιν............................................................................................................................. 176 Ἑτέρως περί τῶν αὐτῶν............................................................................................... 176 Ὅτι ἀριθμός οὔτε διαιρεῖ, οὔτε διαιρεῖται· οὔτε διαίρεσιν εἰσάγει κατά τόν ἴδιον

λόγον τό σύνολον οἷς ἐπιλέγεται. ..................................................................................... 178 Πῶς εὐσεβῶς πρός δήλωσιν τῆς διαφορᾶς ὁ ἀριθμός παραλαμβάνεται. .............. 179 Πῶς χρή νοεῖν τήν κειμένην ῥῆσιν εἰς τήν πρός Σούκενσον ἐπιστολήν τοῦ ἁγίου

Κυρίλλου· καί ὅτι οὐ μάχεται ἡ, Ἐν δύο φωνή, τοῖς λέγουσι μίαν τοῦ Λόγου φύσιν σεσαρκωμένην· εἰ μή κατά Νεστορίῳ δοκοῦν ἀσεβῶς λαμβανομένη. ......................... 180

Ὅτι πραγμάτων ἤγουν οὐσιῶν ἐπί Χριστοῦ ἡ διαφορά, ἀλλ᾿ οὐ ποιοτήτων· καί ὅτι πᾶσα διαφορά, ἐξ ἀνάγκης ἑαυτῇ συνεισάγει τήν ὧν εἶναι λέγεται πάντως ποσότητα·

Ερευνητικό έργο: ∆ΡΟΜΟΙ ΤΗΣ ΠΙΣΤΗΣ – ΨΗΦΙΑΚΗ ΠΑΤΡΟΛΟΓΙΑ. Χρηµατοδότηση: ΚΠ Interreg ΙΙΙΑ (ETΠΑ 75%, Εθν. πόροι 25%).

Εργαστήριο ∆ιαχείρισης Πολιτισµικής Κληρονοµιάς, www.aegean.gr/culturaltec/chmlab. Πανεπιστήµιο Αιγαίου, Τµήµα Πολιτισµικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας, © 2006.

Επιτρέπεται η ελεύθερη χρήση του υλικού µε αναφορά στην πηγή προέλευσής του.

5

ἡ δέ ποσότης, τόν ἑαυτῆς σημαντικόν ἀριθμόν, κἄν τε συνεχής ἐστιν ἡ ποσότης, κἄν τε διῃρημένη. ........................................................................................................................ 182

Ὅτι ἀσεβές ἐστί τό λέγειν μίαν σύνθετον φύσιν τόν Χριστόν, καί τῇ ἀληθείᾳ μαχόμενον. ............................................................................................................................ 183

Περί ὑποστάσεως συνθέτου. ........................................................................................ 184 Ἐπίλυσις σύντομος τῆς Σευήρου ἀπορίας κατά τῆς, Ἐν δύο, φωνῆς. ................... 185 Ἔκθεσις σύντομος τῆς ἐκδοχῆς τῶν ὀρθῶς ἐπί Χριστοῦ κατά τήν καθολικήν

Ἐκκλησίαν ὁμολογουμένων τῆς πίστεως φωνῶν. ......................................................... 187 ΙΓ´. Τοῦ αὐτοῦ πρός Πέτρον ἰλλούστριον λόγος ἐπίτομος κατά τῶν Σευήρου

δογμάτων. ............................................................................................................................. 191 Περί ἀριθμοῦ φυσικωτέρα διάληψις. ......................................................................... 192 Περί διαφορᾶς, καί ποσότητος ἀκριβέστερον, καί τῆς αὐτῶν εὐσεβοῦς ὁμολογίας.

................................................................................................................................................. 192 Ὅτι βλάσφημον τό λέγειν τόν Χριστόν μίαν ἁπλῶς φύσιν.................................... 193 Περί συνθέτου φύσεως ἀκριβέστερον, καί τοῦ κατ’αὐτήν λόγου· καί ὡς ἀσεβοῦσιν

οἱ λέγοντες τόν Χριστόν μίαν σύνθετον φύσιν. .............................................................. 194 Ὅτι ὁ λέγων Θεόν καί ἄνθρωπον τόν Χριστόν μετά τήν ἕνωσιν, συνομολογεῖ τοῖς

ὀνόμασι τάς φύσεις ἐξ ἀνάγκης μετά τήν ἕνωσιν, ὀρθῶς πιστεύειν προῃρημένος.... 196 Περί τῆς Ἐν δύο φωνῆς· καί περί τῆς μιᾶς τοῦ Λόγου φύσεως σεσαρκωμένης

εὐσεβής ὁμολογία κατά τούς Πατέρας· καί ἄρνησις τῆς μιᾶς συνθέτου φύσεως. ....... 196 Περί ὑποστάσεως συνθέτου φυσικωτέρα διάληψις· καί ἀπόδειξις ἀκριβής τοῦ μή

τοῖς αὐτοῖς περιπίπτειν ἀτοπήμασι, τούς ὁμολογοῦντας μίαν σύνθετον ὑπόστασιν τόν Χριστόν, τοῖς μίαν αὐτόν λέγουσι σύνθετον φύσιν. ....................................................... 197

Ὅτι κατά πρόσληψιν ἡ πρός τήν σάρκα μόνη τοῦ Λόγου γέγονε ἕνωσις, ὡς προόντος, καί πρός ἔνωσιν σαρκός κενωθῆναι θελήσαντος. ........................................ 198

Ι∆´. Τοῦ αὐτοῦ, πρός τόν αὐτόν, ἐπιστολή δογματική. ............................................ 200 ΣΧΟΛΙΟΝ. ....................................................................................................................... 203 ΙΕ´. Τοῦ αὐτοῦ, περί κοινοῦ καί ἰδίου, τουτέστιν οὐσίας καί ὑποστάσεως, πρός

Κοσμᾶν τόν θεοφιλέστατον διάκονον Ἀλεξανδρείας..................................................... 203 Κατασκευή φυσικωτέρα, παριστῶσα ὡς οὐδέν τῶν ὄντων· ἑτέρῳ ταὐτόν ἐστι κατ᾿

οὐσίαν καί ὑπόστασιν· ἀλλά τά μέν κατ᾿ οὐσίαν ταὐτά ταῖς ὑποστάσεσιν ἕτερα· τά δέ ταὐτά καθ᾿ ὑπόστασιν, πάντως κατ᾿ οὐσίαν ἕτερα........................................................... 205

Ὅτι ὁ Χριστός ταῖς μέν κατ᾿ οὐσίαν τῶν οἰκείων μερῶν πρός τά ἄκρα κοινότησιν ἑνούμενος, τήν πρός ἄλληλα τῶν μερῶν σωζομένην εἶχε διαφοράν· ταῖς δέ τῶν μερῶν ἰδιότησι, τό καθ᾿ ὑπόστασιν διεδείκνυ ταυτόν ὡς ὅλου, κοινόν ἀμφοτέρων. 207

Ὅτι τά μέν καθ᾿ ὑπόστασιν κοινά τῶν μερῶν, τό ὅλον ἤγουν τόν Χριστόν ἠφόριζε τῶν ἄκρων· τά δέ κατ᾿ οὐσίαν πρός τά ἄκρα κοινά τῶν μερῶν, ὡς ὅλον συνῆπτε τοῖς ἄκροις οὐσιωδῶς τόν Χριστόν............................................................................................ 208

Ὅτι Θεός ὑπάρχων τέλειος ὁ Χριστός, καί ἄνθρωπος τέλειος ὁ αὐτός, τῶν ἅπερ ἦν, εἶχε τό κοινόν καί τό ἴδιον, οἷς πρός ἑαυτόν ἐποιεῖτο τήν τῶν ἄκρων ἕνωσιν καί διάκρισιν· τῇ μέν πρός ἑαυτόν ἑνώσει τῶν ἄκρων, ἐν ἑαυτῷ σωζομένας τάς ἐξ ὦν συνετέθη δύο φύσεις πιστούμενος· τῇ δέ πρός ἑαυτόν διακρίσει τῶν ἄκρων, τό μοναδικόν τῆς οἰκείας παριστάς ὑποστάσεως. ................................................................ 209

Περί διαφορᾶς διάληψις σύντομος, δι᾿ ἧς δείκνυται τό κατ᾿ οὐσίαν ποσόν τῶν ἡνωμένων σωζόμενον......................................................................................................... 210

Ερευνητικό έργο: ∆ΡΟΜΟΙ ΤΗΣ ΠΙΣΤΗΣ – ΨΗΦΙΑΚΗ ΠΑΤΡΟΛΟΓΙΑ. Χρηµατοδότηση: ΚΠ Interreg ΙΙΙΑ (ETΠΑ 75%, Εθν. πόροι 25%).

Εργαστήριο ∆ιαχείρισης Πολιτισµικής Κληρονοµιάς, www.aegean.gr/culturaltec/chmlab. Πανεπιστήµιο Αιγαίου, Τµήµα Πολιτισµικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας, © 2006.

Επιτρέπεται η ελεύθερη χρήση του υλικού µε αναφορά στην πηγή προέλευσής του.

6

Κατασκευή πλατυτέρα τε καί φυσικωτέρα περί διαφορᾶς καί ποσότητος, καί τοῦ δηλοῦντος αὐτάς ἀριθμοῦ................................................................................................... 210

Ὅτι ὁ μή ταυτόν φύσιν λέγων καί ὑπόστασιν, εὐσεβῶς ἐπί Χριστοῦ λέγει τήν ἕνωσιν καί τήν διαφοράν· τήν μέν καθ’ ὑπόστασιν εἶναι πιστεύων, τήν δέ κατά φύσιν.................................................................................................................................................. 212

Ὅτι Σεύηρος, ταυτόν εἶναι λέγων φύσιν καί ὑπόστασιν, σύγχυσιν ποιεῖ τήν ἕνωσιν, καί διαίρεσιν τήν διαφοράν· καθ’ ἥν δείκνυται, τόν τε τῆς Τριάδος εἰς τετράδα προσώπων διαστέλλων τόν λόγον· καί τό τῆς μονάδος εἰς θεοτήτων διάδα τέμνων μυστήριον· καί πάσης τόν Χριστόν βλασφήμως ἐκβάλλων οὐσιώδους ὑπάρξεως..... 212

Ἔκθεσις σύντομος μετά τῆς ὀρθῆς συνηγορίας τῆς ἀληθοῦς τῶν Πατέρων ὁμολογίας. ............................................................................................................................. 214

ΣΧΟΛΙΑ. .......................................................................................................................... 215 Ιστ΄. Τοῦ αὐτοῦ, πρός τόν αὐτόν. ................................................................................ 215 Τοῦ αὐτοῦ πρός Ἰουλιανόν Σχολαστικόν Ἀλεξανδρέα, περί τοῦ κατά τήν

σάρκωσιν τοῦ Κυρίου ἐκκλησιαστικοῦ δόγματος............................................................ 217 ΙΗ´Τοῦ αὐτοῦ, ἐκ προσώπου Γεωργίου τοῦ πανευφήμου ἐπάρχου Ἀφρικῆς, πρός

ἀσκητρίας ἀποστάσας τῆς καθολικῆς Ἐκκλησίας ἐν Ἀλεξανδρείᾳ. ............................. 218 ΙΘ´Τοῦ αὐτοῦ πρός Πύῤῥον τόν ὁσιώτατον πρεσβύτερον καί ἡγούμενον. ........... 220 Κ´Τοῦ αὐτοῦ πρός Μαρίνον μονάζοντα. .................................................................... 223 ΚΑ´Τοῦ αὐτοῦ πρός ἁγιώτατον ἐπίσκοπον Κυδωνίας.............................................. 225 ΚΒ´Τοῦ αὐτοῦ πρός Αὐξέντιον..................................................................................... 226 ΚΓ´Τοῦ αὐτοῦ πρός Στέφανον πρεσβύτερον.............................................................. 226 Κ∆΄. Τοῦ αὐτοῦ πρός Κωνσταντῖνον σακελλάριον................................................... 226 ΚΕ´Τοῦ αὐτοῦ πρός Κόνωνα πρεσβύτερον καί ἡγούμενον...................................... 228 Κστ´. (616) Τοῦ αὐτοῦ πρός Θαλάσσιον πρεσβύτερον ἐρωτήσαντα, πῶς ἔνιοι τῶν

ἐν τοῖς ἔθνεσι βασιλέων, ὑπέρ ὀργῆς θεηλάτου ἐπικειμένης τῷ ὑπηκόῳ πλήθει κατέθυον τέκνα καί πρεσγενεῖς, καί ἐπαύετο ἡ ὀργή, καθώς πολλοῖς τῶν ἀρχαίων ἱστόρηται. .............................................................................................................................. 229

ΚΖ´Τοῦ αὐτοῦ πρός Ἰωάννην κουβικουλάριον......................................................... 230 ΚΗ´Τοῦ αὐτοῦ πρός Κυρισίκιον ἐπίσκοπον................................................................ 231 ΚΘ´Τοῦ αὐτοῦ πρός τόν αὐτόν..................................................................................... 231 Λ´Τοῦ αὐτοῦ πρός Ἰωάννην ἐπίσκοπον. .................................................................... 232 ΛΑ´Τοῦ αὐτοῦ πρός τόν αὐτόν..................................................................................... 232 ΛΒ´Τοῦ αὐτοῦ πρός ἀββᾶν Πολυχρόνιον. .................................................................. 233 ΛΓ´Τοῦ αὐτοῦ πρός τόν αὐτόν. .................................................................................... 233 Λ∆´Τοῦ αὐτοῦ πρός τόν αὐτόν..................................................................................... 233 ΛΕ´Τοῦ αὐτοῦ πρός τόν αὐτόν. .................................................................................... 234 Λστ´Τοῦ αὐτοῦ πρός τόν αὐτόν. .................................................................................. 234 ΛΖ´Τοῦ αὐτοῦ πρός τόν αὐτόν. .................................................................................... 235 ΛΗ´Τοῦ αὐτοῦ πρός τόν αὐτόν. ................................................................................... 235 ΛΘ´Τοῦ αὐτοῦ πρός τόν αὐτόν. ................................................................................... 235 ΜΑΧΙΜΙ EPISTOLAE ALIQUOT Σελ. 634 ....Σφάλμα! ∆εν έχει οριστεί σελιδοδείκτης. Μ΄.Τοῦ αὐτοῦ πρός τόν αὐτόν Θαλάσσιον πρεσβύτερον καί ἡγούμενον. ............. 236 ΜΑ´ Τοῦ αὐτοῦ πρός τόν αὐτόν................................................................................... 236 ΜΒ´Τοῦ αὐτοῦ πρός τόν αὐτόν. ................................................................................... 236

Ερευνητικό έργο: ∆ΡΟΜΟΙ ΤΗΣ ΠΙΣΤΗΣ – ΨΗΦΙΑΚΗ ΠΑΤΡΟΛΟΓΙΑ. Χρηµατοδότηση: ΚΠ Interreg ΙΙΙΑ (ETΠΑ 75%, Εθν. πόροι 25%).

Εργαστήριο ∆ιαχείρισης Πολιτισµικής Κληρονοµιάς, www.aegean.gr/culturaltec/chmlab. Πανεπιστήµιο Αιγαίου, Τµήµα Πολιτισµικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας, © 2006.

Επιτρέπεται η ελεύθερη χρήση του υλικού µε αναφορά στην πηγή προέλευσής του.

7

ΜΓ´Τοῦ αὐτοῦ πρός Ἰωάννην κουβικουλάριον........................................................ 237 Μ∆´. Τοῦ αὐτοῦ πρός Ἰωάννην κουβικουλάριον περί θετικῆς............................... 239 ΜΕ´. Τοῦ αὐτοῦ πρός τόν αὐτόν. ................................................................................. 241

DE SANCTA TRINITATE DIALOGI TRES ΣΕΛ. (652) ...................................................... 242

Τῷ θεοφιλεστάτῳ καί εἰς ἄκρον παιδείας ἐληλακότι, κυρίῳ Μαξίμῳ τῷ Μαργουνίῳ ἐπισκόπῳ Κυθήρων, ∆αβίδ ὁ Ἐσχέλιος, εὐδαιμόνως διαζῇν. .................. 242

Ἐν Αὐγούστῃ Οὐϊνδελικῶν Μουνιχιῶνος ἑβδόμῃ φθίνοντος, ἔτει ἀπό τῆς Ἐνσαρκώσεως τοῦ Λόγου αφηθ´. ....................................................................................... 242

Μάξιμος ὁ Μαργούνιος, ταπεινός Κυθήρων ἐπίσκοπος, ∆αυΐδῃ τῷ Ἐσχελίῳ, σοφωτάτῳ ἀνδρί, εὖ πράττειν. ........................................................................................... 242

Ὁ αὐτός Μάξιμος Μαργούνιος, τοῖς περί τήν ἱεράν φιλοσοφίαν ἐσχολακόσι, χάριτος θείας ἐπίδοσιν......................................................................................................... 243

ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΜΑΞΙΜΟΥ ΜΥΣΤΑΓΩΓΙΑ, ΣΕΛ. 657 ........................................................... 244

ΠΡΟΟΙΜΙΟΝ. .................................................................................................................. 244 ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ . Α´............................................................................................................. 246 Πῶς τε καί ποίῳ τρόπῳ εἰκών ἐστι καί τύπος Θεοῦ ἡ ἁγία Ἐκκλησία. ................. 246 ΚΕΦΑΛ. Β´. ...................................................................................................................... 248 Περί τοῦ, πως, καί τινα τρόπον εἰκών ἐστι τοῦ ἐξ ὁρατῶν καί ἀοράτων οὐσιῶν

ὑφεστῶτος κόσμου ἡ ἁγία τοῦ Θεοῦ Ἐκκλησία. .............................................................. 248 (672) ΚΕΦΑΛ. Γ´. ............................................................................................................. 249 Ὅτι καί μόνου τοῦ αἰσθητοῦ κόσμου ἐστίν εἰκών, ἡ ἁγία τοῦ Θεοῦ Ἐκκλησία. . 249 ΚΕΦΑΛ. ∆´. ...................................................................................................................... 249 Πῶς τε καί ποίῶ τρόπῳ συμβοκικῶς εἰκονίζει τόν ἄνθρωπον ἡ ἁγία τοῦ Θεοῦ

Ἐκκλησία· καί αὐτή ὡς ἄνθρωπος ὑπ’ αὐτοῦ εἰκονίζεται. ............................................. 249 ΚΕΦΑΛ. Ε´........................................................................................................................ 249 Πῶς καί ποίῳ τρόπῳ πάλιν τῆς ψυχῆς καθ’ ἑαυτήν νοουμένης, εἰκών τε καί τύπος

ἡ ἁγία τοῦ Θεοῦ Ἐκκλησία.................................................................................................. 249 ΚΕΦΑΛ. Στ´...................................................................................................................... 253 Πῶς καί ποίῳ τρόπῳ ἄνθρωπος λέγεται καί ἡ ἁγία Γραφή. ................................... 253 ΚΕΦΑΛ. Ζ´. ...................................................................................................................... 254 Πῶς ὁ κόσμος ἄνθρωπος λέγεται· καί ποίῳ τρόπῳ καί ὁ ἄνθρωπος, κόσμος. ..... 254 ΚΕΦΑΛ. Η´. ...................................................................................................................... 255 Τίνων εἰσί σύμβολα, ἥ τε πρώτη τῆς ἁγίας συνάξεως εἴσοδος, καί τά μετ’ αὐτήν

τελούμενα.............................................................................................................................. 255 ΚΕΦΑΛ. Θ´. ...................................................................................................................... 255 Τίνος ἔχει δήλωσιν καί ἡ τοῦ λαοῦ εἰς τήν ἁγίαν τοῦ Θεοῦ Ἐκκλησίαν εἴσοδος.255 ΚΕΦΑΛ. Ι´. ....................................................................................................................... 256 Τίνων εἰσί σύμβολον τά θεῖα ἀναγνώσματα............................................................. 256 ΚΕΦΑΛ. ΙΑ´...................................................................................................................... 256 Τίνος ἐστί σύμβολον τά θεῖα ᾄσματα. ........................................................................ 256 ΚΕΦΑΛ. ΙΒ´. ..................................................................................................................... 256 Τί σημαίνουσιν αἱ τῆς εἰρήνης προσφωνήσεις. ........................................................ 256 ΚΕΦΑΛ. ΙΓ´. ..................................................................................................................... 256

Ερευνητικό έργο: ∆ΡΟΜΟΙ ΤΗΣ ΠΙΣΤΗΣ – ΨΗΦΙΑΚΗ ΠΑΤΡΟΛΟΓΙΑ. Χρηµατοδότηση: ΚΠ Interreg ΙΙΙΑ (ETΠΑ 75%, Εθν. πόροι 25%).

Εργαστήριο ∆ιαχείρισης Πολιτισµικής Κληρονοµιάς, www.aegean.gr/culturaltec/chmlab. Πανεπιστήµιο Αιγαίου, Τµήµα Πολιτισµικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας, © 2006.

Επιτρέπεται η ελεύθερη χρήση του υλικού µε αναφορά στην πηγή προέλευσής του.

8

Τίνος ἰδικῶς ἐπί τοῦ καθ’ ἕκαστον σύμβολόν ἐστιν ἡ ἀνάγνωσις τοῦ ἁγίου Εὐαγγελίου, καί τά μετ’ αὐτήν μυστικά. ........................................................................... 256

ΚΕΦΑΛ. Ι∆´. ..................................................................................................................... 257 Τίνος ἐστί σύμβολον καί τό γενικῶς σημαινόμενον, ἡ θεία τοῦ ἁγίου Εὐαγγελίου

ἀνάγνωσις. ............................................................................................................................ 257 ΚΕΦΑΛ. ΙΕ´. ..................................................................................................................... 257 Τίνος σύμβολόν ἐστι ἡ κλεῖσις τῶν θυρῶν τῆς ἁγίας ἐκκλησίας, ἡ μετά τό ἅγιον

Εὐαγγέλιον γιγνομένη......................................................................................................... 257 ΚΕΦΑΛ´. Ιστ´. .................................................................................................................. 258 Τί σημαίνει ἡ τῶν ἁγίων καί μυστηρίων εἴσοδος. ................................................... 258 ΚΕΦΑΛ. ΙΖ´. ..................................................................................................................... 258 Τίνος ἐστί σύμβολον ὁ θεῖος ἀσπασμός. .................................................................... 258 ΚΕΦΑΛ. ΙΗ´...................................................................................................................... 258 Τί σημαίνει τό θεῖον τῆς πίστεως Σύμβολον............................................................. 258 ΚΕΦΑΛ. ΙΘ´...................................................................................................................... 258 Τί σημαίνει ἡ τοῦ Τρισαγίου δοξολογία. ................................................................... 258 ΚΕΦΑΛ. Κ´. ...................................................................................................................... 259 Τίνος ἐστί σύμβολον ἡ ἁγία προσευχή τοῦ, "Πάτερ ἡμῶν ὁ ἐν τοῖς οὐρανοῖς." .. 259 ΚΕΦΑΛ. ΚΑ´..................................................................................................................... 259 Τί σημαίνει τό τέλος τῆς μυστικῆς ἱερουργίας τῶν ἐκφωνουμένων ὕμνων·

τουτέστιν, " Εἷς Ἅγιος, εἷς Κύριος, " καί τά ἑξῆς. ............................................................ 259 ΚΕΦΑΛ. ΚΒ´. .................................................................................................................... 259 Πῶς, καί τίνι τρόπῳ καί ἡ τῆς ψυχῆς καθ’ ἑαυτήν νοουμένης ἐπί τοῦ καθ’ ἕκαστον

ἰδικῶς ἐκθεωτική καί τελειοποιός διά τῶν εἰρημένων θεωρεῖται κατάστασις. ......... 259 ΚΕΦΑΛ. ΚΓ´. .................................................................................................................... 260 Ὅτι σύμβολον τῶν κατά ψυχήν ἀρετῶν ἐστιν ἡ πρώτη εἴσοδος τῆς ἁγίας

συνάξεως. .............................................................................................................................. 260 ΚΕΦΑΛ. Κ∆´..................................................................................................................... 261 Τίνων ἐστίν ἐνεργητική τε καί ἀποτελιστική μυστηρίων, διά τῶν τελουμένων

κατά τήν ἁγίαν σύναξιν θεσμῶν ἐν τοῖς πιστοῖς καί πιστῶς συναγομένοις, ἡ παραμένουσα τοῦ ἁγίου Πνεύματος χάρις. ...................................................................... 261

ΑΒΒΑ ΜΑΞΙΜΟΥ .............................................................................................................. 267

ΚΕΦΑΛΑΙΑ ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ ΣΕΛ...722 ................................................................................. 267

ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΕΦΡΑΙΜ, ..................................................................................................... 267 Πῶς χρή ἀναγινώσκειν, ἤ ἀναγινώσκοντι προσέχειν. ............................................ 267 ΛΟΓΟΣ Α´......................................................................................................................... 267 Περί βίου ἀρετῆς καί κακίας........................................................................................ 267 ΛΟΓΟΣ Β´. (732) .............................................................................................................. 271 Περί φρονήσεως καί βουλῆς........................................................................................ 271 ΛΟΓΟΣ Γ´. ........................................................................................................................ 273 Περί ἁγνείας καί σωφροσύνης. ................................................................................... 273 ΛΟΓΟΣ ∆´. ........................................................................................................................ 276 Περί ἀνδρείας καί ἰσχύος. ............................................................................................ 276 ΛΟΓΟΣ Ε. ......................................................................................................................... 279

Ερευνητικό έργο: ∆ΡΟΜΟΙ ΤΗΣ ΠΙΣΤΗΣ – ΨΗΦΙΑΚΗ ΠΑΤΡΟΛΟΓΙΑ. Χρηµατοδότηση: ΚΠ Interreg ΙΙΙΑ (ETΠΑ 75%, Εθν. πόροι 25%).

Εργαστήριο ∆ιαχείρισης Πολιτισµικής Κληρονοµιάς, www.aegean.gr/culturaltec/chmlab. Πανεπιστήµιο Αιγαίου, Τµήµα Πολιτισµικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας, © 2006.

Επιτρέπεται η ελεύθερη χρήση του υλικού µε αναφορά στην πηγή προέλευσής του.

9

Περί δικαιοσύνης........................................................................................................... 279 ΛΟΓΟΣ Στ´ . ..................................................................................................................... 280 Περί φίλων καί φιλαδελφίας. ..................................................................................... 280 ΛΟΓΟΣ Ζ´. ........................................................................................................................ 284 Περί ἐλεημοσύνης. ........................................................................................................ 284 ΛΟΓΟΣ Η´. ....................................................................................................................... 288 Περί εὐεργεσίας καί χάριτος. ....................................................................................... 288 ΛΟΓΟΣ Θ´......................................................................................................................... 290 Περί ἀρχῆς καί ἐξουσίας............................................................................................... 290 ΛΟΓΟΣ Ι´. ......................................................................................................................... 293 Περί ψόγου καί διαβολῆς. ............................................................................................ 293 ΛΟΓΟΣ ΙΑ´. ...................................................................................................................... 295 Περί κολακείας. ............................................................................................................. 295 ΛΟΓΟΣ ΙΒ´........................................................................................................................ 298 Περί πλούτου, καί πενίας, καί φιλαργυρίας.............................................................. 298 ΛΟΓΟΣ ΙΓ´. ....................................................................................................................... 303 Περί αὐταρκείας. ........................................................................................................... 303 ΛΟΓΟΣ Ι∆´. ...................................................................................................................... 304 Περί προσευχῆς.............................................................................................................. 304 ΛΟΓΟΣ ΙΕ´........................................................................................................................ 307 Περί διδαχῆς καί λόγων. .............................................................................................. 307 ΛΟΓΟΣ Ιστ´. ..................................................................................................................... 308 Περί νουθεσίας. ............................................................................................................. 308 ΛΟΓΟΣ ΙΖ´........................................................................................................................ 310 Περί παιδείς καί φιλοσοφίας. ...................................................................................... 310 (829) ΛΟΓΟΣ ΙΗ´. ............................................................................................................ 314 Περί εὐτυχίας καί δυστυχίας. ...................................................................................... 314 ΛΟΓΟΣ ΙΘ´. ...................................................................................................................... 317 Περί ὀργῆς καί θυμοῦ. .................................................................................................. 317 ΛΟΓΟΣ Κ´......................................................................................................................... 320 Περί σιωπῆς καί ἀποῤῥήτων........................................................................................ 320 ΛΟΓΟΣ ΚΑ´. ..................................................................................................................... 323 Περί πολυπραγματοσύνης καί ἡσυχίας...................................................................... 323 ΛΟΓΟΣ ΚΒ´. ..................................................................................................................... 325 Περί πλεονεξίας............................................................................................................. 325 ΛΟΓΟΣ ΚΓ´....................................................................................................................... 327 Περί τιμῆς γονέων καί φιλοτεκνίας........................................................................... 327 ΛΟΓΟΣ Κ∆´. ..................................................................................................................... 328 Περί φόβου. .................................................................................................................... 328 ΛΟΓΟΣ ΚΕ´....................................................................................................................... 330 Περί τῶν ταχέως μεταβαλλομένων, καί περί μετανοίας. ....................................... 330 ΛΟΓΟΣ κστ´. .................................................................................................................... 331 Περί ἁμαρτίας καί ἐξαγορεύσεως. .............................................................................. 331 ΛΟΓΟΣ ΚΖ´....................................................................................................................... 333 Περί ἀκρασίας καί γαστριμαργίας............................................................................... 333

Ερευνητικό έργο: ∆ΡΟΜΟΙ ΤΗΣ ΠΙΣΤΗΣ – ΨΗΦΙΑΚΗ ΠΑΤΡΟΛΟΓΙΑ. Χρηµατοδότηση: ΚΠ Interreg ΙΙΙΑ (ETΠΑ 75%, Εθν. πόροι 25%).

Εργαστήριο ∆ιαχείρισης Πολιτισµικής Κληρονοµιάς, www.aegean.gr/culturaltec/chmlab. Πανεπιστήµιο Αιγαίου, Τµήµα Πολιτισµικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας, © 2006.

Επιτρέπεται η ελεύθερη χρήση του υλικού µε αναφορά στην πηγή προέλευσής του.

10

ΛΟΓΟΣ ΚΗ´. ..................................................................................................................... 335 Περί λύπης καί ἀθυμίας................................................................................................ 335 ΛΟΓΟΣ ΚΘ´. ..................................................................................................................... 336 Περί ὕπνου. .................................................................................................................... 336 ΛΟΓΟΣ Λ´......................................................................................................................... 337 Περί μέθης. ..................................................................................................................... 337 ΛΟΓΟΣ ΛΑ´. ..................................................................................................................... 339 Περί παῤῥησίας καί τοῦ ἐλέγχου................................................................................. 339 ΛΟΓΟΣ ΛΒ´. ..................................................................................................................... 340 Περί φιλοπονίας. ........................................................................................................... 340 ΛΟΓΟΣ ΛΓ´....................................................................................................................... 342 Περί ὄρκου...................................................................................................................... 342 ΛΟΓΟΣ Λ∆´. ..................................................................................................................... 343 Περί κενοδοξίας· ............................................................................................................ 343 ΛΟΓΟΣ ΛΕ´....................................................................................................................... 344 Περί ἀληθείας καί ψεύδους. ........................................................................................ 344 ΛΟΓΟΣ Λστ´..................................................................................................................... 345 Περί θανάτου. ................................................................................................................ 345 ΛΟΓΟΣ ΛΖ´. ..................................................................................................................... 347 Περί εἰρήνης καί πολέμου............................................................................................ 347 ΛΟΓΟΣ ΛΗ´. ..................................................................................................................... 348 Περί ἐλπίδος................................................................................................................... 348 ΛΟΓΟΣ ΛΘ´. ..................................................................................................................... 350 Περί γυναικῶν. .............................................................................................................. 350 ΛΟΓΟΣ Μ´........................................................................................................................ 351 Περί ἀντιλογίας καί θρασύτητος καί ἔριδος. ............................................................ 351 ΛΟΓΟΣ ΜΑ´. .................................................................................................................... 352 Περί γήρως καί νεότητος. ............................................................................................ 352 ΛΟΓΟΣ ΜΒ´. .................................................................................................................... 354 Περί ὑπομονῆς καί μακροθυμίας. ............................................................................... 354 ΛΟΓΟΣ ΜΓ´...................................................................................................................... 356 Περί ἐπαίνου. ................................................................................................................. 356 ΛΟΓΟΣ Μ∆´. .................................................................................................................... 357 Περί κάλλους. ................................................................................................................ 357 ΛΟΓΟΣ ΜΕ´...................................................................................................................... 358 Περί μελλούσης κρίσεως. ............................................................................................. 358 ΛΟΓΟΣ Στ´. ...................................................................................................................... 359 Περί δόξης. ..................................................................................................................... 359 ΛΟΓΟΣ ΜΖ´...................................................................................................................... 362 Περί γλωσσαλγίας. ........................................................................................................ 362 ΛΟΓΟΣ ΜΗ´. .................................................................................................................... 363 Περί προνοίας. ............................................................................................................... 363 ΛΟΓΟΣ ΜΘ´. .................................................................................................................... 365 Περί ταπεινοφροσύνης. ................................................................................................ 365 ΛΟΓΟΣ Ν´. ....................................................................................................................... 366

Ερευνητικό έργο: ∆ΡΟΜΟΙ ΤΗΣ ΠΙΣΤΗΣ – ΨΗΦΙΑΚΗ ΠΑΤΡΟΛΟΓΙΑ. Χρηµατοδότηση: ΚΠ Interreg ΙΙΙΑ (ETΠΑ 75%, Εθν. πόροι 25%).

Εργαστήριο ∆ιαχείρισης Πολιτισµικής Κληρονοµιάς, www.aegean.gr/culturaltec/chmlab. Πανεπιστήµιο Αιγαίου, Τµήµα Πολιτισµικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας, © 2006.

Επιτρέπεται η ελεύθερη χρήση του υλικού µε αναφορά στην πηγή προέλευσής του.

11

Περί ἰατρῶν.................................................................................................................... 366 ΛΟΓΟΣ ΝΑ´. ..................................................................................................................... 367 Περί πίστεως. ................................................................................................................. 367 ΛΟΓΟΣ ΝΒ´. ..................................................................................................................... 368 Περί μνήμης ................................................................................................................... 368 ΛΟΓΟΣ Ν Γ´. .................................................................................................................... 369 Περί ψυχῆς. .................................................................................................................... 369 ΛΟΓΟΣ Ν∆´. ..................................................................................................................... 370 Περί φθόνου................................................................................................................... 370 ΛΟΓΟΣ ΝΕ´. ..................................................................................................................... 373 Περί ἑκουσίου καί ἀκουσίου. ....................................................................................... 373 ΛΟΓΟΣ Στ´. ...................................................................................................................... 374 Περί τοῦ " Γνῶθι σαυτόν." ........................................................................................... 374 ΛΟΓΟΣ ΝΖ´. ..................................................................................................................... 376 Περί χρηστότητος. ......................................................................................................... 376 ΛΟΓΟΣ ΝΗ´...................................................................................................................... 378 Περί νόμου. .................................................................................................................... 378 ΛΟΓΟΣ ΝΘ´...................................................................................................................... 379 Περί λογικοῦ καί λογισμοῦ.......................................................................................... 379 ΛΟΓΟΣ Ξ´. ........................................................................................................................ 381 Περί ἀφροσύνης, ἄφρονος καί ἀνοήτου, καί ἀπαιδεύτου καί μωροῦ. .................. 381 ΛΟΓΟΣ ΞΑ´. ..................................................................................................................... 382 Περί ἀσωτίας. ................................................................................................................. 382 ΛΟΓΟΣ Ξ Β´...................................................................................................................... 384 Περί συνηθείας καί ἔθους. ........................................................................................... 384 ΛΟΓΟΣ Ξ Γ´. ..................................................................................................................... 385 Περί εὐγενείας καί δυσγενείας.................................................................................... 385 ΛΟΓΟΣ Ξ∆´....................................................................................................................... 387 Περί γέλωτος. ................................................................................................................ 387 ΛΟΓΟΣ ΞΕ´. ...................................................................................................................... 388 Περί ἐνυπνίων. .............................................................................................................. 388 ΛΟΓΟΣ Ξ στ´. ................................................................................................................... 389 Περί ἀκακίας καί μνησικακίας. ................................................................................... 389 ΛΟΓΟΣ Ξ Ζ´. ..................................................................................................................... 391 Περί βίου ἀνωμαλίας. ................................................................................................... 391 ΛΟΓΟΣ Ξ Η´. .................................................................................................................... 393 Περί τοῦ, ὅτι δεῖ τιμᾷν ἀρετήν καί κολάζειν κακίαν. .............................................. 393 ΛΟΓΟΣ ΞΘ´. ..................................................................................................................... 394 Περί φιλαυτίας. ............................................................................................................. 394 ΛΟΓΟΣ Ο´......................................................................................................................... 395 Περί τοῦ, ὅτι εὔκολος ἡ κακία, καί δυσπόριστος ἀρετή........................................... 395 ΛΟΓΟΣ ΟΑ´. ..................................................................................................................... 396 Περί τοῦ, ὅτι οὐκ ἀεί τό πλεῖστον ἄριστον. ............................................................... 396

ΕΚΘΕΣΙΣ ΤΗΣ ΟΜΟΛΟΓΙΑΣ ΤΩΝ ΛΑΤΙΝΩΝ, ΣΕΛ. 1018 ............................................... 397

Ερευνητικό έργο: ∆ΡΟΜΟΙ ΤΗΣ ΠΙΣΤΗΣ – ΨΗΦΙΑΚΗ ΠΑΤΡΟΛΟΓΙΑ. Χρηµατοδότηση: ΚΠ Interreg ΙΙΙΑ (ETΠΑ 75%, Εθν. πόροι 25%).

Εργαστήριο ∆ιαχείρισης Πολιτισµικής Κληρονοµιάς, www.aegean.gr/culturaltec/chmlab. Πανεπιστήµιο Αιγαίου, Τµήµα Πολιτισµικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας, © 2006.

Επιτρέπεται η ελεύθερη χρήση του υλικού µε αναφορά στην πηγή προέλευσής του.

12

Συγγραφεῖσα καί ἀποσταλεῖσα παρά Γρηγορίου ΠάπαῬώμης, πρός Γερμανόν τόν ἁγιώτατον πατριάρχην Κωνσταντινουπόλεως. .............................................................. 397

ΜΑΞΙΜΟΥ ΠΕΡΙ ∆ΙΑΦΟΡΩΝ ΑΠΟΡΙΩΝ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ .................................................... 399

∆ΙΟΝΥΣΙΟΥ ΚΑΙ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ .......................................................................................... 399

ΠΡΟΣ ΘΩΜΑΝ ΤΟΝ ΗΓΙΑΣΜΕΝΟΝ. ΣΕΛ. 1032. ............................................................ 399

Τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Θεολόγου, ἐκ τοῦ περί Υἱοῦ πρώτου λόγου εἰς τό· "∆ιά τοῦτο μονάς ἀπ᾿ ἀρχῆς εἰς δυάδα κινηθεῖσα μέχρι Τριάδος ἔστη." Καί πάλιν τοῦ αὐτοῦ ἐκ τοῦ δευτέρου (1036) Εἰρηνικοῦ εἰς τό· "Μονάδος μέν κινηθείσης, διά τό πλούσιον, δυάδος δέ ὑπερβαθείσης· ὑπέρ γάρ τήν ὕλην καί τό εἶδος, ἐξ ὧν τά σώματα, Τριάδος δέ ὁρισθεῖσης, διά τό τέλειον."................................................................................................ 400

Τοῦ αὐτοῦ ἐκ τοῦ αὐτοῦ πρώτου λόγου εἰς τό· " Ἑνί δέ κεφαλαίῳ, τά μέν ὑψηλότερα πρόσαγε τῇ θεότητι καί τῇ κρείττονι φύσει (1037) παθῶν καί σώματος, τά δέ ταπεινοτερα τῷ συνθέτῳ καί διά σέ κενωθέντι καί σαρκωθέντι, οὐδέν δέ χεῖρον εἰπεῖν καί ἀνθρωπισθέντι. "................................................................................................ 401

Τοῦ αὐτοῦ ἐκ τοῦ αὐτοῦ λόγου εἰς τό· " Οὗτος γάρ ὁ νῦν σοι καταφρονούμενος ἦν ὅτε καί ὑπέρ σέ ἦν· ὁ νῦν ἄνθρωπος καί ἀσύνθετος ἦν· (1040) ὁ μέν ἦν, διέμεινεν, ὁ δέ οὐκ ἦν, προσέλαβεν· ἐν ἀρχῇ ἦν ἀναιτίως (τίς γάρ αἰτία Θεοῦ;) · ἀλλά καί ὕστερον γέγονε δι᾿ αἰτίαν· ἡ δέ ἦν τό σέ σωθῆναι τόν ὑβριστήν, ὅς διά τοῦτο περιφρονεῖς θεότητα ὅτι τήν σήν παχύτητα κατεδέξατο, διά μέσου νούς ὁμιλήσας σαρκί καί γενόμενος ἄνθρωπος ὁ κάτω Θεός, ἐπειδή συνακεκράθη Θεῷ καί γέγονεν εἷς, τοῦ κρείττονος ἐκνικήσαντος, ἵνα γένωμαι τοσοῦτον Θεός ὅσον ἐκεῖνος ἄνθρωπος. " .. 402

Εἰς τήν πρός Γάϊον τόν θεραπευτήν ἐπιστολήν τοῦ ∆ιονυσίου τοῦ Ἀρεοπαγίτου, ἐπισκόπου Ἀθηνῶν· " Πῶς, φής, Ἰησοῦς, ὁ πάντων ἐπέκεινα, πᾶσιν ἀνθρώποις ἐστίν οὐσιωδῶς συντεταγμένος; Οὐδέ γάρ ὡς αἴτιος ἀνθρώπων ἐνθάδε λέγεται ἄνθρωπος, ἀλλ᾿ ὡς αὐτός κατ᾿ οὐσίαν ὅλην ἀληθῶςἄνθρωπος ὤν."............................................... 404

ΕΚ ΤΟΥ ΑΥΤΟΥ. (1061).................................................................................................. 409 Πρός Ἰωάννην ἀρχιεπίσκοπον Κυζίκου Μάξιμος ἐν Κυρίῳ χαίρειν. .................... 409 Ἐκ τοῦ περί φιλοπτωχίας λόγου, εἰς τό, "Φείδομαι ὡς συνεργοῦ, καί οὐκ ἔχω πῶς

φύγω τήν ἐπανάστασιν, ἤ πῶς μή ἀπό Θεοῦ πέσω βαρηθείς ταῖς πέδαις κατασπώσαις ἤ κατεχούσαις εἰς ἔδαφος." .................................................................................................... 410

Ἐκ τοῦ αὐτοῦ λόγου, εἰς τό, "Τίς ἡ περί ἐμέ σοφία, καί τί τό μέγα τοῦτο μυστήριον; ἤ βούλεται μοῖραν ἡμᾶς ὄντας Θεοῦ, καί ἄνωθεν ῥεύσαντας, ἵνα μή διά τήν ἀξίαν ἐπαιρόμενοι καί μετεωριζόμενοι καταφρονῶμεν τοῦ Κτίσαντος, ἐν τῇ πρός τό σῶμα πάλῃ καί μάχῃ πρός αὐτόν ἀεί βλέπειν, καί τήν συνεζευγμένην ἀσθένειαν παιδαγωγίαν εἶναι τοῦ ἀξιώματος; "................................................................................. 411

Ἐκ τοῦ αὐτοῦ λόγου, εἰς τό, " Ἕως ἄν καί παρ᾿ ἑαυτῆς ἡ ὕλη φέρῃ τό ἄτακτον ὥσπερ ἐν ῥεύματι."............................................................................................................... 423

Τοῦ αὐτοῦ ἐκ τοῦ εἰς τόν ἅγιον Ἀθανάσιον όγου, εἰς τό, "Οὐ γάρ ἔχει τι ὑψηλότερον ἤ ὅλως ἕξει." .................................................................................................. 424

Ἐκ τοῦ αὐτοῦ λόγου, εἰς τό, " ᾯτινι μέν οὖν ἐξεγένετο διά λόγου καί θεωρίας διασχόντι τήν ὕλην καί τό σαρκικόν τοῦτο, εἴτε νέφος χρή λέγειν, εἴτε προκάλυμμα, Θεῷ συγγενέσθαι, καί τῷ ἀκραιφνεστάτῳ φωτί κραθῆναι, καθ᾿ ὅσον ἐφικτόν ἀνθρωπίνῃ φύσει μακάριος οὗτος τῆς ἐντεῦθεν ἀναβάσεως καί τῆς ἐκεῖσε θεώσεως,

Ερευνητικό έργο: ∆ΡΟΜΟΙ ΤΗΣ ΠΙΣΤΗΣ – ΨΗΦΙΑΚΗ ΠΑΤΡΟΛΟΓΙΑ. Χρηµατοδότηση: ΚΠ Interreg ΙΙΙΑ (ETΠΑ 75%, Εθν. πόροι 25%).

Εργαστήριο ∆ιαχείρισης Πολιτισµικής Κληρονοµιάς, www.aegean.gr/culturaltec/chmlab. Πανεπιστήµιο Αιγαίου, Τµήµα Πολιτισµικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας, © 2006.

Επιτρέπεται η ελεύθερη χρήση του υλικού µε αναφορά στην πηγή προέλευσής του.

13

ἥν τό γνησίως φιλοσοφῆσαι χαρίζεσθαι, καί τό ὑπέρ τήν ὑλικήν δυάδα γενέσθαι διά τήν ἐν Τριάδι νοουμένην ἑνότητα.".................................................................................. 424

Πῶς ἐστι νέφος καί προκάλυμμα ἡ σάρξ. .................................................................. 426 Πῶς ἡδονή γίνεται. ....................................................................................................... 426 Πῶς καί πόσαι κινήσεις εἰσί ψυχῆς. ........................................................................... 427 (1117) Θεωρία τῆς διά τῆς θαλάσσης διαβάσεως διά Μωσέως. .............................. 428 Θεωρία τῆς εἰς τό ὄρος ἀναβάσεως τοῦ Μωσέως. .................................................... 428 Θεωρία τῆς Ἰησοῦ ἡγεμονίας, καί τῆς διαβάσεως τοῦ Ἰορδάνου, καί τῆς δευτέρας

δι᾿ αὐτοῦ περιτομῆς τοῖς ἐκ πέτρας ξίφεσιν. .................................................................... 429 Θεωρία τῆς Ἱεριχοῦς καί τῶν ἑπτά περιόδων, καί τῆς κιβωτοῦ καί τῶν σαλπίγγων

καί τοῦ ἀναθέματος. ............................................................................................................ 429 Θεωρία Τύρου καί τοῦ αὐτῆς βασιλέως, καί τῆς ἁλώσεως αὐτῆς.......................... 429 (1121) Θεωρία εἰς τό, "Οἱ οὐρανοί διηγοῦνται δόξαν Θεοῦ." ................................. 430 Θεωρία εἰς τό, " Ὁ πατήρ μου καί ἡ μήτηρ μου ἐγκατέλιπόν με. " ........................ 430 Θεωρία εἰς τήν ὀπτασίαν Ἠλίου τήν ἐν τῷ σπηλαίῳ Χωρήβ. ................................ 430 Θεωρία εἰς τόν Ἐλισσαῖον, τόν αὐτοῦ μαθητήν. ...................................................... 431 Θεωρία εἰς τήν Ἄνναν καί τόν Σαμουήλ................................................................... 431 Θεωρία εἰς τόν ἀφορίζοντα τήν ἀκάθαρτον οἰκίαν. ................................................ 432 Θεωρία εἰς τόν ἅγιον Ἠλίαν, καί εἰς τήν Σαραφθίαν χήραν. ................................. 432 Θεωρία εἰς τήν μεταμόρφωσιν τοῦ Κυρίου. .......................................