>d p]g, @)&$moless.gov.np/wp-content/uploads/2018/09/श्रम-ऐन-२०७४.pdf ·...

53
www.lawcommission.gov.np 1 >d P]g, @)&$ k|df0fLs/0f tyf k|sflzt ldlt @)&$÷%÷!( ;+jt\ @)&$ ;fnsf] P]g g+= !$ k|:tfjgf M >ldssf] xs, lxt tyf ;'ljwfsf] Joj:yf ug{, >lds / /f]huf/bftfsf] clwsf/ tyf st{Josf] :ki6 Joj:yf u/L c;n >d ;DaGwsf] ljsf; ug{, >d zf]if0fsf ;a} cj:yfnfO{ cGTo u/L pTkfbsTj j[l4 ug{ >d ;DaGwL sfg"gnfO{ ;+zf]wg / PsLs/0f ug{ jf~5gLo ePsf]n], g]kfnsf] ;+ljwfgsf] wf/f @(^ sf] pkwf/f -!_ adf]lhdsf] Joj:yflksf–;+;bn] of] P]g agfPsf] 5 . kl/R5]b – ! k|f/lDes != ;+lIfKt gfd / k|f/De M -!_ o; P]gsf] gfd æ>d P]g, @)&$Æ /x]sf] 5 . -@_ of] P]g t'?Gt k|f/De x'g]5 . @= kl/efiff M ljifo jf k|;Ën] csf{] cy{ gnfu]df o; P]gdf,– -s_ æcfwf/e"t kfl/>ldsÆ eGgfn] /f]huf/L afkt >ldsn] kfpg] cfwf/e"t kfl/>lds ;Demg' k5{ / ;f] zAbn] /f]huf/ cjlw Ps jif{sf] k'u]kl5 x'g] kfl/>lds j[l4sf] /sd ;d]tnfO{ hgfpF5 . -v_ æsfo{sf/L k|d'vÆ eGgfn] k|lti7fgsf] sfd sf/afxLsf ;DaGwdf clGtd lhDd]jf/L jxg ug]{ JolQm ;Demg' k5{ . -u_ æsfo{:ynÆ eGgfn] >ldsn] sfd ug]{ :yfg jf 7fpF ;Demg' k5{ / ;f] zAbn] sfdsf] l;nl;nfdf >lds /xg' kg]{ jf hfg' kg]{ :yfg jf cj:yf ;d]tnfO{ hgfpF5 . -3_ æsfof{noÆ eGgfn] >d sfof{no ;Demg' k5{ . -ª_ ætfnfaGbLÆ eGgfn] >ldsnfO{ lgoldt ?kdf sfd ug{af6 k"0f{ jf cf+lzs ?kdf /f]s nufpg /f]huf/bftfn] k|lti7fg jf sfo{:yn aGb u/]sf] cj:yf ;Demg' k5{ . t/ ;f] zAbn] >ldsnfO{ hu]8fdf /fv]sf] jf tTsfn vt/f pTkGg eO{ sfd aGb ePsf] cj:yfnfO{ hgfpg] 5}g . -r_ ætf]lsP jf tf]lsP adf]lhdÆ eGgfn] o; P]g cGtu{t ag]sf] lgoddf tf]lsPsf] jf tf]lsP adf]lhd ;Demg' k5{ / ;f] zAbn] of] P]g jf o; P]g cGtu{t ag]sf] lgoddf pNn]v eP adf]lhd g]kfn /fhkqdf k|sflzt ;"rgfnfO{ ;d]t hgfpF5 . -5_ ælg/LIfsÆ eGgfn] jl/i7 >d lg/LIfs, >d lg/LIfs, jl/i7 Joj;fohGo ;'/Iff tyf :jf:Yo lg/LIfs / Joj;fohGo ;'/Iff tyf :jf:Yo lg/LIfsnfO{ ;Demg' k5{ / ;f] zAbn] lg/LIf0fsf] nflu v6fOPsf] cGo sd{rf/L ;d]tnfO{ hgfpF5 . -h_ ækl/ifb\Æ eGgfn] bkmf !)@ adf]lhd u7g ePsf] s]Gb|Lo >d ;NNffxsf/ kl/ifb\ ;Demg' k5{ . -em_ ækfl/>ldsÆ eGgfn] >ldsn] kfpg] cfwf/e"t kfl/>lds ;Demg' k5{ / ;f] zAbn] eQf ;d]tnfO{ hgfpF5 .

Upload: others

Post on 25-Mar-2020

4 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: >d P]g, @)&$moless.gov.np/wp-content/uploads/2018/09/श्रम-ऐन-२०७४.pdf · 2-`_ æk|lti7fgÆ eGgfn] d'gfkmf cfh{g ug]{ jf d'gfkmf gug]{ u/L pBf]u, Joj;fo jf ;]jf

www.lawcommission.gov.np

1

>d P]g, @)&$

k|df0fLs/0f tyf k|sflzt ldlt

@)&$÷%÷!(

;+jt\ @)&$ ;fnsf] P]g g+= !$

k|:tfjgf M >ldssf] xs, lxt tyf ;'ljwfsf] Joj:yf ug{, >lds / /f]huf/bftfsf] clwsf/ tyf

st{Josf] :ki6 Joj:yf u/L c;n >d ;DaGwsf] ljsf; ug{, >d zf]if0fsf ;a} cj:yfnfO{ cGTo

u/L pTkfbsTj j[l4 ug{ >d ;DaGwL sfg"gnfO{ ;+zf]wg / PsLs/0f ug{ jf~5gLo ePsf]n],

g]kfnsf] ;+ljwfgsf] wf/f @(^ sf] pkwf/f -!_ adf]lhdsf] Joj:yflksf–;+;bn] of] P]g

agfPsf] 5 .

kl/R5]b – !

k|f/lDes

!= ;+lIfKt gfd / k|f/De M -!_ o; P]gsf] gfd æ>d P]g, @)&$Æ /x]sf] 5 .

-@_ of] P]g t'?Gt k|f/De x'g]5 .

@= kl/efiff M ljifo jf k|;Ën] csf{] cy{ gnfu]df o; P]gdf,–

-s_ æcfwf/e"t kfl/>ldsÆ eGgfn]] /f]huf/L afkt >ldsn] kfpg] cfwf/e"t

kfl/>lds ;Demg' k5{ / ;f] zAbn] /f]huf/ cjlw Ps jif{sf] k'u]kl5 x'g]

kfl/>lds j[l4sf] /sd ;d]tnfO{ hgfpF5 .

-v_ æsfo{sf/L k|d'vÆ eGgfn] k|lti7fgsf] sfd sf/afxLsf ;DaGwdf clGtd

lhDd]jf/L jxg ug]{ JolQm ;Demg' k5{ .

-u_ æsfo{:ynÆ eGgfn] >ldsn] sfd ug]{ :yfg jf 7fpF ;Demg' k5{ / ;f]

zAbn] sfdsf] l;nl;nfdf >lds /xg' kg]{ jf hfg' kg]{ :yfg jf cj:yf

;d]tnfO{ hgfpF5 .

-3_ æsfof{noÆ eGgfn] >d sfof{no ;Demg' k5{ .

-ª_ ætfnfaGbLÆ eGgfn] >ldsnfO{ lgoldt ?kdf sfd ug{af6 k"0f{ jf cf+lzs

?kdf /f]s nufpg /f]huf/bftfn] k|lti7fg jf sfo{:yn aGb u/]sf] cj:yf

;Demg' k5{ .

t/ ;f] zAbn] >ldsnfO{ hu]8fdf /fv]sf] jf tTsfn vt/f pTkGg

eO{ sfd aGb ePsf] cj:yfnfO{ hgfpg] 5}g .

-r_ ætf]lsP jf tf]lsP adf]lhdÆ eGgfn] o; P]g cGtu{t ag]sf] lgoddf

tf]lsPsf] jf tf]lsP adf]lhd ;Demg' k5{ / ;f] zAbn] of] P]g jf o; P]g

cGtu{t ag]sf] lgoddf pNn]v eP adf]lhd g]kfn /fhkqdf k|sflzt

;"rgfnfO{ ;d]t hgfpF5 .

-5_ ælg/LIfsÆ eGgfn] jl/i7 >d lg/LIfs, >d lg/LIfs, jl/i7 Joj;fohGo

;'/Iff tyf :jf:Yo lg/LIfs / Joj;fohGo ;'/Iff tyf :jf:Yo lg/LIfsnfO{

;Demg' k5{ / ;f] zAbn] lg/LIf0fsf] nflu v6fOPsf] cGo sd{rf/L ;d]tnfO{

hgfpF5 .

-h_ ækl/ifb\Æ eGgfn] bkmf !)@ adf]lhd u7g ePsf] s]Gb|Lo >d ;NNffxsf/

kl/ifb\ ;Demg' k5{ .

-em_ ækfl/>ldsÆ eGgfn] >ldsn] kfpg] cfwf/e"t kfl/>lds ;Demg' k5{ / ;f]

zAbn] eQf ;d]tnfO{ hgfpF5 .

Page 2: >d P]g, @)&$moless.gov.np/wp-content/uploads/2018/09/श्रम-ऐन-२०७४.pdf · 2-`_ æk|lti7fgÆ eGgfn] d'gfkmf cfh{g ug]{ jf d'gfkmf gug]{ u/L pBf]u, Joj;fo jf ;]jf

www.lawcommission.gov.np

2

-`_ æk|lti7fgÆ eGgfn] d'gfkmf cfh{g ug]{ jf d'gfkmf gug]{ u/L pBf]u, Joj;fo

jf ;]jf ug{] p2]Zon] k|rlnt sfg"g adf]lhd :yfkgf, ;+:yfkgf, btf{ jf

u7g ePsf] jf ;~rfngdf /x]sf] s'g} sDkgL, k|fOe]6 kmd{, ;fem]bf/L kmd{,

;xsf/L ;+:yf jf ;+3 jf cGo ;+:yf ;Demg' k5{ .

-6_ ædGqfnoÆ eGgfn] g]kfn ;/sf/, >d tyf /f]huf/ dGqfno ;Demg' k5{ .

-7_ æd'Vo /f]huf/bftfÆ eGgfn] >lds cfk"lt{stf{ dfkm{t >ldsnfO{ sfddf

nufpg] /f]huf/bftf ;Demg' k5{ .

-8_ æ/f]huf/bftfÆ eGgfn]] >ldsnfO{ sfddf nufpg] JolQm jf k|lti7fg ;Demg'

k5{ / ;f] zAbn] k|lti7fgsf] xsdf Joj:yfksnfO{ / o; P]g adf]lhd

cfk"lt{{ ul/Psf] >ldssf] xsdf >lds cfk"lt{stf{nfO{ ;d]t hgfpF5 .

-9_ æ/f]huf/ ;Demf}tfÆ eGgfn] /f]huf/Lsf] ;]jf, zt{ / ;'ljwfsf ;DaGwdf

/f]huf/bftf / >ldsaLr ePsf] ;Demf}tf ;Demg' k5{ / ;f] zAbn]

/f]huf/bftfn] >ldsnfO{ lbPsf] lgo'lQmkq ;d]tnfO{ hgfpF5 .

-0f_ æ/f]huf/ cjlwÆ eGgfn] >ldsn] /f]huf/bftf;Fu /f]huf/L u/]sf] cjlw

;Demg' k5{ / ;f] zAbn] b]xfosf] cjlwnfO{ ;d]t hgfpF5 M–

-!_ hu]8fdf /x]sf] cjlw,

-@_ kfl/>lds ;lxt labfdf /x]sf] cjlw,

-#_ k|;"lt jf k|;"lt :ofxf/sf] nflu j]tnaL labfdf a;]sf]

cjlw,

-$_ /f]huf/bftfsf] sfd ubf{ ub}{ jf ;f]xL qmddf ePsf]

b'3{6gfsf] sf/0f pkrf/sf] qmddf labfdf a;]sf] cjlw .

-t_ æljlgodfjnLÆ eGgfn] bkmf !)* adf]lhd k|lti7fgn] agfPsf] >ldssf]

;]jf zt{ ;DaGwL ljlgodfjnL ;Demg' k5{ / ;f] zAbn] k|lti7fgsf] cfly{s

k|zf;g ljlgodfjnL ;d]tnfO{ hgfpF5 .

-y_ æljefuÆ eGgfn] >d ljefu ;Demg' k5{ .

-b_ æJoj:yfksÆ eGgfn] k|lti7fgsf] sfo{sf/L k|d'vnfO{ ;Demg' k5{ / ;f]

zAbn] clGtd lhDd]jf/L jxg ug]{ jf clwsf/ k|of]u ug]{ u/L lgo'Qm s'g}

zfvf jf OsfO{sf] k|d'vnfO{ ;d]t hgfpF5 .

-w_ æJoj:yfksLo >]0fLsf] >ldsÆ eGgfn] /f]huf/bftfsf] tkm{af6 >ldssf]

sfddf d"NofÍg, lgoGq0f / ;'k/Lj]If0f ug]{ clwsf/ lbO{ k|aGws tx jf

;f]eGbf dflyNnf] kbdf lgo'Qm ePsf] >lds ;Demg' k5 { / ;f] zAbn]

Joj:yfks ;d]tnfO{ hgfpF5 .

-g_ æ;fdflhs ;'/Iff sf]ifÆ eGgfn] k|rlnt sfg"g adf]lhd :yflkt ;fdflhs

;'/Iff sf]if ;Demg' k5{ .

-k_ æ;fd"lxs ;Demf}tfÆ eGgfn] /f]huf/bftf jf /f]huf/bftfsf] ;Ë7g / 6«]8

o'lgog jf ;fd"lxs ;f}bfafhL ;ldltaLr >ldssf] kfl/>lds, ;]jfsf zt{,

;'ljwf jf /f]huf/bftf / >ldssf] cfk;L ;/f]sf/sf ljifodf ePsf]

;Demf}tf ;Demg' k5{ .

-km_ æ;fd"lxs ;f}bfafhL ;ldltÆ eGgfn] bkmf !!^ sf] pkbkmf -!_ adf]lhdsf]

;fd"lxs ;f}bfafhL ;ldlt ;Demg' k5{ .

-a_ æ>d cbfntÆ eGgfn] bkmf !%! adf]lhd ul7t >d cbfnt ;Demg' k5{ .

Page 3: >d P]g, @)&$moless.gov.np/wp-content/uploads/2018/09/श्रम-ऐन-२०७४.pdf · 2-`_ æk|lti7fgÆ eGgfn] d'gfkmf cfh{g ug]{ jf d'gfkmf gug]{ u/L pBf]u, Joj;fo jf ;]jf

www.lawcommission.gov.np

3

-e_ æ>ldsÆ eGgfn] kfl/>lds lnO{ /f]huf/bftfsf] nflu zf/Ll/s jf af}l¢s

sfo{ ug]{ sfdbf/ jf sd{rf/L jf h'g;'s} kbgfd lbO{ sfddf nufOPsf]

JolQm ;Demg' k5{ .

-d_ æ>lds cfk"lt{stf{Æ eGgfn] >lds cfk"lt{ ug{ kl/R5]b–!! adf]lhd

Ohfhtkq k|fKt JolQm jf ;+:yf ;Demg' k5{ .

-o_ æx8\tfnÆ eGgfn] >ldsx?n]] lgoldt ?kdf u/L cfPsf] sfd ug{ ;fd"lxs

tj/n] k"0f{ jf cf+lzs ?kdf c:jLsf/ u/]sf] cj:yf ;Demg' k5{ .

t/ labfdf a;]sf] jf tTsfn vt/f pTkGg eO{ sfd aGb u/]sf] jf

>ldsx?sf] sfa' aflx/sf] kl/l:ylt k/L sfddf pkl:yt x'g g;s]sf] jf

sfd ug{ c;dy{ ePsf] cj:yfnfO{ x8\tfn dflgg] 5}g .

kl/R5]b – @

>lds ;DaGwL cfwf/e"t Joj:yf

#= Go"gtd dfkb08sf] ?kdf /xg] M -!_ of] P]g >lds / >lds;Fu ;DalGwt ljifodf Go"gtd\

dfkb08sf] ?kdf /xg]5 .

-@_ of] P]g tyf o; P]g cGtu{t ag]sf] lgoddf plNnlvt kfl/>lds jf

;'ljwfeGbf sd kfl/>lds jf ;'ljwf lng] lbg] u/L jf o; P]gdf plNnlvt zt{ ljk/Lt

x'g] u/L /f]huf/bftf tyf >ldsaLr /f]huf/ ;Demf}tf ePsf] /x]5 eg] To:tf] /f]huf/

;Demf}tf of] P]g ljk/Lt ePsf] dflgg]5 / ;f] xb;Dd To:tf] /f]huf/ ;Demf}]tf ab/

x'g]5 .

$ afFwf >ddf nufpg gx'g] M -!_ s'g} >ldsnfO{ k|ToIf jf ck|ToIf ?kdf afFwf >ddf

nufpg x'Fb}g .

-@_ pkbkmf -!_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg >ldsn] u/]sf] b]xfosf] sfd

jf ;]jfnfO{ afFwf >d dflgg] 5}g M–

-s_ /fi6«nfO{ cfjZos k/]sf avt gful/ssf] st{Jo cGtu{t ug'{ kg]{

sfd jf ;]jf,

-v_ cbfntaf6 ePsf]] lg0f{o jf cfb]z adf]lhdsf] ;hfo afkt ug'{ kg]{

sfd jf ;]jf,

-u_ ;d'bfosf] lxtsf] nflu To:tf] ;d'bfosf] ;b:osf] x}l;otn] ug{' kg{]

sfd jf ;]jf .

:ki6Ls/0f M o; bkmfsf] k|of]hgsf] nflu æafFwf >dÆ eGgfn] s'g} >ldsnfO{ s'g} sfd jf

;]jf gu/]df s'g} lsl;dsf] cfly{s, zf/Ll/s jf dfgl;s ¿kdf sf/afxL ug]{] 8/ qf; b]vfO{

lghsf] OR5f ljk/Lt s'g} sfd jf ;]jf u/fpg] sfo{ ;Demg' k5{ .

%= afnaflnsfnfO{ sfddf nufpg gx'g] M s;}n] klg afnaflnsfnfO{ sfg"g ljk/Lt x'g] u/L

s'g} sfddf nufpg' x'Fb}g .

^= e]befj ug{ gx'g] M -!_ /f]huf/bftfn] >ldsnfO{ wd{, j0f{, lnË, hft hflt, pTklQ, efiff jf

j}rfl/s cf:yf jf cGo To:t} cfwf/dWo] s'g} s'/fsf] cfwf/df e]befj ug{ kfOg] 5}g .

-@_ pkbkmf -!_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg b]xfosf] sfo{nfO{ e]befj

u/]sf] dflgg] 5}g M–

-s_ sfd jf ;]jfsf] cGtlg{lxt cfjZostfsf] cfwf/df s'g} JolQmnfO{

/f]huf/Ldf k|fyldstf lbg],

Page 4: >d P]g, @)&$moless.gov.np/wp-content/uploads/2018/09/श्रम-ऐन-२०७४.pdf · 2-`_ æk|lti7fgÆ eGgfn] d'gfkmf cfh{g ug]{ jf d'gfkmf gug]{ u/L pBf]u, Joj;fo jf ;]jf

www.lawcommission.gov.np

4

-v_ ue{jtL >ldsnfO{ kfl/>lds / ;'ljwfdf s6f}tL gu/L lghsf]

zf/Ll/s cj:yf cg';f/ ;xh / pko'Qm sfd jf ;]jfdf nufpg] jf

-u_ zf/Ll/s ckf+utf ePsf] >ldsnfO{ lghsf] zf/Ll/s cj:yf

cg's"nsf] sfo{ lhDd]jf/Ldf k|fyldstf lbg] .

&= ;dfg sfdsf] nflu kfl/>ldsdf e]befj ug{ gx'g] M -!_ lnËsf] cfwf/df >ldsaLr ;dfg

d"Nosf] sfd -OSjon Eofn' ckm js{_ sf] nflu kfl/>ldsdf e]befj ug{ x'F+b}g .

-@_ pkbkmf -!_ sf] k|of]hgsf] nflu ;dfg d"Nosf] sfd xf] xf]Og eGg] s'/f

;DalGwt sfdsf] k|s[lt, sfd ug{ nfUg] ;do / kl/>d, ;Lk tyf sfdaf6 k|fKt x'g]

pTkfbgsf] cfwf/df lgwf{/0f ul/g]5 .

*= 6«]8 o'lgog ;DaGwL clwsf/ M -!_ o; P]g tyf cGo sfg"gsf] cwLgdf /xL k|To]s

>ldsnfO{ 6«]8 o'lgog u7g ug{], ;~rfng ug]{, To:tf] o'lgogsf] ;b:otf lng] jf ;f]

o'lgogdf cfj4 x'g] jf 6«]8 o'lgog ;DaGwL cGo ultljlwdf ;+nUg x'g] clwsf/ x'g]5 .

-@_ >ldsn] of] P]g tyf cGo sfg"g adf]lhd >d ;DaGwL clwsf/sf] k|of]u ubf{

/f]huf/bftfk|lt st{Jolgi7 / lhDd]jf/ x'g' kg{]5 .

(= pkrf/ k|fKt ug{ ;Sg] M o; P]g tyf cGo sfg"g adf]lhd >ldsnfO{ k|bQ s'g} clwsf/sf]

xgg\ ePdf To:tf] >ldsn] of] P]g tyf cGo sfg"g adf]lhd pkrf/ k|fKt ug{ ;Sg]5 .

kl/R5]b – #

/f]huf/L ;DaGwL Joj:yf

!)= /f]huf/Lsf k|sf/ M -!_ /f]huf/bftfn] >ldsnfO{ b]xfosf] s'g} k|sf/sf] /f]huf/Ldf nufpg

;Sg]5 M–

-s_ lgoldt /f]huf/L,

-v_ sfo{ut /f]huf/L,

-u_ ;dout /f]huf/L,

-3_ cfsl:ds /f]huf/L,

-ª_ cf+lzs /f]huf/L .

:ki6Ls/0f M o; bkmfsf] k|of]hgsf] nflu,—

-!_ ælgoldt /f]huf/LÆ eGgfn] v08 -v_, -u_ / -3_ df plNnlvt

/f]huf/L afx]s cGo h'g;'s} k|sf/sf] /f]huf/L ;Demg' k5{ .

-@_ æsfo{ut /f]huf/LÆ eGgfn] /f]huf/bftfn] s'g} vf; sfd jf ;]jf

ls6fg u/L ;f] ;DkGg ug{ tf]s]/ lbg] jf lbPsf] /f]huf/L ;Demg'

k5{ .

-#_ æ;dout /f]huf/LÆ eGgfn] /f]huf/bftfn] >ldsnfO{ lglZrt

;dofjlw tf]sL ;f] cjlwleq s'g} ;]jf k|bfg ug{ jf sfd ;DkGg

ug]{ u/L lbg] jf lbPsf] /f]huf/L ;Demg' k5{ .

-$_ æcfsl:ds /f]huf/LÆ eGgfn] /f]huf/bftfn] >ldsnfO{ Ps dlxgfsf]

cjlwdf ;ft lbg jf ;f]eGbf sd cjlwsf] nflu s'g} ;]jf k|bfg

ug{ jf sfd ;DkGg ug]{ u/L lbg] jf lbPsf] /f]huf/L ;Demg' k5{ .

-%_ æcf+lzs /f]huf/LÆ eGgfn] xKtfdf k}+tL; 306f jf ;f]eGbf sd

;dodf sfd ;DkGg ug]{ u/L lbg] jf lbPsf] /f]huf/L ;Demg' k5{ .

-@_ s'g} /f]huf/L lgoldt xf] jf xf]Og eGg] k|Zg p7]df /f]huf/ ;Demf}tfdf h'g;'s}

s'/f pNn]v ul/Psf] eP tfklg sfdsf] k|s[ltsf] cfwf/df tf]lsP adf]lhd lgwf{/0f ul/g]5 .

Page 5: >d P]g, @)&$moless.gov.np/wp-content/uploads/2018/09/श्रम-ऐन-२०७४.pdf · 2-`_ æk|lti7fgÆ eGgfn] d'gfkmf cfh{g ug]{ jf d'gfkmf gug]{ u/L pBf]u, Joj;fo jf ;]jf

www.lawcommission.gov.np

5

!!= /f]huf/ ;Demf}tf gu/L sfddf nufpg gx'g] M -!_ /f]huf/bftfn] /f]huf/ ;Demf}tf gu/L

s;}nfO{ sfddf nufpg xF'b}g .

-@_ pkbkmf -!_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg cfsl:ds /f]huf/Lsf] nflu

lnlvt?kdf /f]huf/ ;Demf}tf ug{ cfjZos kg{] 5}g .

-#_ pkbkmf -!_ adf]lhd /f]huf/ ;Demf}tf ubf{ To:tf] ;Demf}tfdf >ldsn] kfpg]

kfl/>lds, ;'ljwf, /f]huf/Lsf] zt{ tyf tf]lsP adf]lhdsf] cGo s'/fx? ;d]t pNn]v ug{'

kg{]5 .

!@= /f]huf/ ;DaGw :yfkgf x'g] M -!_ /f]huf/bftfn] >lds;Fu /f]huf/ ;Demf}tf u/]df jf

df}lvs ?kdf >ldsnfO{ /f]huf/L lbPdf jf cfsl:ds /f]huf/Lsf] xsdf >lds sfddf

nfu]sf] jf lghn] ;]jf k|bfg u/]sf] ldlt jf ;dob]lv /f]huf/bftf / >ldsaLr /f]huf/

;DaGw :yfkgf x'g]5 .

-@_ /f]huf/bftf / >ldsaLr /f]huf/ ;DaGw :yfkgf ePsf] 5 jf 5}g eGg]

;DaGwdf ljjfb pTkGg ePdf To:tf] ljjfbsf] lg?k0f sfof{non] ug{]5 .

-#_ o; P]g adf]lhd ljefu jf cbfnt ;dIf ljrf/fwLg s'g} ljifodf pkbkmf -@_

adf]lhdsf] ljjfb ;d]t ;dfj]z eP ljefu jf cbfntn] To:tf] ljjfbsf];d]t lg?k0f

ug]{5 .

-$_ pkbkmf -@_ sf] k|of]hgsf] nflu sfof{non] /f]huf/bftfnfO{ lgh;Fu /xg]

/f]huf/;Fu ;DalGwt s'g} k|df0f jf clen]v k]z ug{ cfb]z lbg ;Sg]5 / To:tf] cfb]z

adf]lhd /f]huf/bftfn] k|df0f jf clen]v k]z gu/]df /f]huf/bftf / >ldsaLr /f]huf/

;DaGw :yfkgf ePsf] dflgg]5 .

!#= k/LIf0fsfn ;DaGwL Joj:yf M /f]huf/bftfn] >lds;Fu /f]huf/ ;Demf}tf ubf{ lghnfO{ 5

dlxgf k/LIf0fsfndf /xg] u/L ug{ ;Sg]5 / k/LIf0fsfndf >ldssf] sfd ;Gtf]ifhgs

gb]lvPdf To:tf] >lds;Fusf] /f]huf/ ;Demf}tf cGTo ug{ ;Sg]5 . To;/L /f]huf/ ;Demf}tf

cGTo gePsf] >ldssf] k/LIf0fsfn ;dfKt ePkl5 /f]huf/ ;DaGw :jtM ;b/ ePsf]

dflgg]5 .

!$= :jfldTj kl/jt{g ePdf klg /f]huf/ ;DaGw sfod} /xg] M -!_ s'g} /f]huf/bftfsf] sfd jf

Joj;fo jf ;f]sf] s'g} efu sfg"g adf]lhd :jfldTj kl/jt{g jf x:tfGt/0f ePdf jf

To:tf] sfd jf Joj;fo ;~rfng ug{ c? s;}nfO{ lbPdf jf b'O{ jf b'O{eGbf a9L k|lti7fg

jf Joj;fo cfk;df ufleO{ gofF k|lti7fg jf Joj;fo l;h{gf ePdf To;/L :jfldTj

kl/jt{g jf x:tfGt/0f ePsf] jf ;~rfng ug{ s;}nfO{ lbOPsf] sfd jf Joj:ffo jf

uflePsf] k|lti7fg jf Joj;fodf sfo{/t >ldssf] /f]huf/ ;DaGw sfod /xL /xg]5 .

-@_ pkbkmf -!_ sf] k|of]hgsf] nflu of] P]g jf o; P]g cGtu{t ag]sf] lgod

adf]lhd jf ;fd"lxs ;Demf}tf ePsf] eP ;f] ;Demf}tf cGtu{tsf] bfloTj To;/L :jfldTj

u|x0f ug]{ jf x:tfGt/0f eO{ k|fKt ug]{ jf sfd jf Joj;fo ;~rfng ug{ lhDdf lng]

/f]huf/bftf jf k|lti7fg jf Joj;fo uflePsf]df To;/L ufleO{ ag]sf] gofF k|lti7fg jf

Joj;fo jf k"jf{wf/ ;+/rgfsf] lgdf{0f tyf ;+rfngdf lghL nufgL ;DaGwL k|rlnt sfg"g

adf]lhd kl/of]hgfsf] :jfldTj / bfloTj x:tfGt/0f ePdf To:tf] :jfldTj / bfloTjsf]

lhDdf lng] k|lti7fgn] axg ug{' kg{]5 .

t/ ;fljs /f]huf/bftf, gofF /f]huf/bftf / ;DalGwt k|lti7fgsf] o'lgogaLr

cGtl/d Joj:yfkg ;DAfGwdf s'g} ;Demf}tf ePdf ;f]xL ;Demf}tfsf] Joj:yf nfu" x'g]5 .

!%= hu]8fdf /x]sf] cjlwdf /f]huf/ ;DaGw sfod} /xg] M -!_ sfo{:yndf s'g} ljz]if kl/l:ylt

pTkGg ePdf /f]huf/bftfn] sfo{ :yug u/L >ldsnfO{ hu]8fdf /fVg ;Sg]5 .

Page 6: >d P]g, @)&$moless.gov.np/wp-content/uploads/2018/09/श्रम-ऐन-२०७४.pdf · 2-`_ æk|lti7fgÆ eGgfn] d'gfkmf cfh{g ug]{ jf d'gfkmf gug]{ u/L pBf]u, Joj;fo jf ;]jf

www.lawcommission.gov.np

6

:ki6Ls/0f M o; bkmfsf] k|of]hgsf] nflu æljz]if kl/l:yltÆ eGgfn] lah'nL, kfgL, sRrf

kbfy{ jf cfly{s ;|f]tsf] cefj ePsf] jf sfa' aflx/sf] s'g} kl/l:ylt k/L sfo{:yndf k'Ug

jf sfd ug{ g;lsg] jf sfo{:yn ;~rfng x'g g;Sg] cj:yf ;Demg' k5{ .

-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd s'g} >lds hu]8fdf /x]sf] cj:yfdf To:tf] >lds /

/f]huf/bftfaLr /f]huf/ ;DAfGw sfod} /xg]5 .

-#_ bz hgf jf ;f]eGbf a9L >lds sfo{/t /x]sf] /f]huf/bftfn] pkbkmf -!_

adf]lhd >ldsnfO{ kGw| lbg;Dd hu]8fdf /fVg ;Sg]5 t/ ;f]eGbf a9L ;dosf] nflu

hu]8fdf /fVg' k/]df cflwsfl/s 6]«8 o'lgog jf >d ;DaGw ;ldlt;Fu k/fdz{ ug'{ kg]{]5 .

-$_ >ldsnfO{ hu]8fdf /fVg] ;DaGwL cGo Joj:yf tf]lsP adf]lhd x'g]5 .

kl/R5]b– $

tflndL tyf k|lzIffyL{ ;DaGwL Joj:yf

!^= k|lzIffyL{nfO{ sfddf nufpg ;lsg] M -!_ s'g} k|lti7fgn] s'g} lzIf0f ;+:yf;Fu ;Demf}tf u/L

To:tf] ;+:yfsf] :jLs[t kf7\oqmd cg';f/ s'g} JolQmnfO{ k|lzIffyL{{sf] ?kdf sfddf nufpg

;Sg]5 .

-@_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf] k|lzIffyL{nfO{{ o; P]gsf] k|of]hgsf] nflu >lds dflgg]

5}g .

t/ :jLs[t kf7\oqmd ljk/Lt sfddf nufPdf lghnfO{ lgoldt /f]huf/Ldf /x]sf]

>lds dflgg]5 .

!&= >lds ;DaGwL Joj:yf nfu" x'g] M -!_ bkmf !^ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg o;

kl/R5]b adf]lhd k|lzIffyL{nfO{ sfddf nufpFbf b}lgs cf7 306f / ;fKtflxs ?kdf

c7\rfnL; 306feGbf a9L ;do sfddf nufpg x'Fb}g .

-@_ Joj;fohGo :jf:Yo / ;'/Iff ;DaGwL Joj:yf k|lzIffyL{sf] xsdf >lds ;/x

nfu" x'g]5 .

-#_ s'g} k|lzIffyL{ k|lzIf0fsf] sfd ubf{ub}{ b'3{6gfdf k/]df k|lti7fg / lzIf0f

;+:yfaLr cGoyf ;Demf}tf ePsf]df afx]s To:tf] k|lti7fgn] >lds ;/x To:tf] k|lzIffyL{sf]

pkrf/ u/fpg' kg{]5 / cËeË ePdf o; P]g adf]lhdsf] Ifltk"lt{ pknAw u/fpg' kg{]5 .

-$_ pkbkmf -!_, -@_ / -#_ df pNn]v ul/Pb]lv afx]ssf cGo s'/fsf] xsdf

;DalGwt lzIf0f ;+:yf / k|lti7fgaLr ePsf] ;Demf}tfdf n]lvP adf]lhd x'g]5 .

!*= tflndL >ldssf] ?kdf sfddf nufpg ;lsg] M -!_ /f]huf/bftfn] sfd l;sfpFb} tflnd

lbg] u/L s'g} JolQmnfO{ sfddf nufpg ;Sg]5 .

-@_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf] tflnd cjlw Ps jif{eGbf a9L x'g] 5}g .

t/ vf; sfdsf] tflndsf] nflu k|rlnt sfg"gåf/f s'g} cjlw tf]lsPsf]df jf vf;

cjlw cfjZos kg{] ePdf ;f] cjlw;Dd tflndLsf] ?kdf sfddf nufpg ;Sg]5 .

-#_ o; bkmf adf]lhd tflndLsf] ?kdf sfddf nufOPsf] JolQmnfO{ /f]huf/bftfn]

sDtLdf Go"gtd kfl/>lds, la/fdL labf tyf pkbfg, ;~ro sf]if, ladf nufotsf

;fdflhs ;'/Iffdf sdL gx'g] u/L ;'ljwf lbg' kg{]5 .

-$_ tflnd cjlw ;lsPkl5 tflndLnfO{ sfddf /fVg /f]huf/bftf afWo x'g] 5}g .

t/ ;f]xL /f]huf/bftfn] lgh tflndLnfO{ sfddf /fv]df lghsf] xsdf k/LIf0fsfn

nfu" x'g]] 5}g .

Page 7: >d P]g, @)&$moless.gov.np/wp-content/uploads/2018/09/श्रम-ऐन-२०७४.pdf · 2-`_ æk|lti7fgÆ eGgfn] d'gfkmf cfh{g ug]{ jf d'gfkmf gug]{ u/L pBf]u, Joj;fo jf ;]jf

www.lawcommission.gov.np

7

kl/R5]b – %

cf+lzs ;do sfd ug]{ >lds ;DaGwL Joj:yf

!(= cf+lzs ;do sfddf nufpg ;lsg] M -!_ /f]huf/bftfn] >ldsnfO{ cf+lzs ;dosf] nflu

sfddf nufpg ;Sg]5 .

t/ k"/f ;do sfd ug{] >ldsnfO{ lghsf] d~h'/L ljgf cf+lzs ;do sfddf

nufpg kfOg] 5}g .

-@_ cf+lzs ;do sfd ug]{ >ldssf] kfl/>lds ;fdfGotof sfo{ ;do -306f_ sf]

cfwf/df jf b'j} kIfaLr ePsf] /f]huf/ ;Demf}tfsf] cfwf/df lgwf{/0f ug'{ kg]{5 .

-#_ pkbkmf -@_ adf]lhd cf+lzs ;do sfd ug]{ >ldssf] kfl/>lds lgwf{/0f ubf{

;dfg k|s[ltsf] sfddf ;dfg txdf k"/f ;do sfd ug]{ >ldssf] sDtLdf dfl;s

kfl/>ldsnfO{ cfwf/ lnO{ lgwf{/0f ug{' kg{]5 .

-$_ o; bkmf adf]lhd cf+lzs ;dosf] nflu sfddf nufOPsf] >ldsnfO{ cltl/Qm

;dodf sfddf nufOPdf To;/L cltl/Qm ;do sfd u/]afkt lghnfO{ pkbkmf -@_

adf]lhd kfpg] kfl/>ldssf] 8]9L kfl/>lds lbg' kg]{5 .

@)= cGoq sfd ug{ /f]s nufpg gx'g] M cf+lzs ;do sfd ug]{ >ldsnfO{ cGoq sfd ug{ /f]s

nufpg kfOg] 5}g .

@!= ;fdflhs ;'/Iff ;DaGwL Joj:yf M PseGbf a9L /f]huf/bftf;Fu cf+lzs ;dosf] nflu sfd

ug]{ >ldssf] xsdf lgh sfo{/t k|To]s /f]huf/bftfn] To:tf] >ldsn] kfpg] cfwf/e"t

kfl/>ldssf] cfwf/df pkbfg, ;~ro sf]if jf ;fdflhs ;'/Iff ;DaGwL cGo ;'ljwf

afktsf] of]ubfg ug'{ kg]{5 .

kl/R5]b – ^

>d Ohfht ;DaGwL Joj:yf

@@= ljb]zLnfO{ sfddf nufpg gkfOg] M -!_ ljefuaf6 >d Ohfht glnO{ /f]huf/bftfn] s'g}

klg ljb]zL gful/snfO{ >ldssf] ?kdf sfddf nufpg kfOg] 5}g .

-@_ pkbkmf -!_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg /f]huf/bftfn] cfkm"nfO{

rflxPsf] bIf >lds g]kfnL gful/saf6 cfk"lt{ x'g g;s]df o; bkmfsf] cwLgdf /xL ljb]zL

>ldsnfO{ sfddf nufpg ;Sg]5 .

-#_ pkbkmf -@_ adf]lhd ljb]zL >lds lgo'Qm ug'{k"j{ /f]huf/bftfn] cfkm"nfO{

rflxPsf] bIf >lds g]kfnL gful/saf6 k|fKt ug{ /fli6«o:t/sf] b}lgs klqsfdf lj1fkg

k|sfzg ug'{ kg]{5 . To;/L lj1fkg k|sfzg ubf{ klg g]kfnL gful/saf6 tf]lsP adf]lhd

b/Vff:t gk/]]df jf g]kfnL gful/s 5gf}6 x'g g;s]df ;f]sf] k|df0f ;lxt /f]huf/bftfn]

ljb]zL >ldsnfO{ sfddf nufpg >d Ohfhtsf nflu ljefu ;dIf lgj]bg lbg ;Sg]5 .

-$_ pkbkmf -#_ adf]lhd k|fKt lgj]bg / ;f] ;fy ;+nUg k|df0fsf ;DaGwdf

ljefun] hfFra'em u/L dgfl;j b]lvPdf ljb]zL bIf >ldsnfO{ sfddf nufpg kfpg] u/L

>d Ohfht lbg ;Sg]5 .

-%_ pkbkmf -$_ adf]lhd Ohfht k|fKt u/L ljb]zL >ldsnfO{ sfddf nufpg]

/f]huf/bftfn] g]kfnL gful/snfO{ bIf agfO{ ljb]zL >ldsnfO{ qmdzM k|lt:yfkg ug]{

Joj:yf ug'{ kg]{5 .

-^_ >d Ohfht ;DaGwL b:t'/ tyf cGo Joj:yf tf]lsP adf]lhd x'g]5 .

@#= ljb]zL gful/sn] g]kfndf sfd ug{ >d :jLs[lt lng' kg]{ M -!_ s'g} lab]zL >ldsn]

g]kfndf sfd ug{sf nflu tf]lsP adf]lhd >d :jLs[lt lng' kg]{5 .

Page 8: >d P]g, @)&$moless.gov.np/wp-content/uploads/2018/09/श्रम-ऐन-२०७४.pdf · 2-`_ æk|lti7fgÆ eGgfn] d'gfkmf cfh{g ug]{ jf d'gfkmf gug]{ u/L pBf]u, Joj;fo jf ;]jf

www.lawcommission.gov.np

8

-@_ o; P]gdf cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg s'6gLlts pGd'lQm kfpg] jf

g]kfn ;/sf/;Fu ePsf] s'g} ;lGw jf ;Demf}tf cGtu{t >d :jLs[lt lng gkg]{ cj:yfdf

afx]s g]kfndf sfd ug]{ ljb]zL gful/sn] tf]lsP adf]lhd >d :jLs[lt lng' kg]{5 .

@$= >d Ohfht lbg ;lsg] M bkmf @@ / @# df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg b]xfosf]

cj:yfdf ljefun] clen]v /fvL ljb]zL gful/snfO{ >d Ohfht lbg ;Sg]5 M–

-s_ ljb]zL nufgL ePsf] jf ljb]zL ;xof]uaf6 ;~rflnt k|lti7fgsf] sfo{sf/L

k|d'v / ;f] k|lti7fgdf sfd ug{ tf]lsP adf]lhdsf] ;ª\Vofsf >lds,

-v_ tLg dlxgf jf ;f]eGbf sd cjlwsf] nflu s'g} d]zLg/L ;fdfg dd{t ug{ jf

gofF k|ljlwsf] h8fg ug{ jf o:t} cGo cfsl:ds sfd ug{sf] nflu cfpg]

k|fljlws .

@%= ;Demf}tfsf] efiff M /f]huf/bftfn] s'g} ljb]zL >lds;Fu /f]huf/ ;Demf}tf ubf{ / To:tf]

>ldsn] ug'{ kg]{ sfd, lghsf] ;]jf, zt{ tyf ;'ljwf ;DaGwL s'/fsf] hfgsf/L >ldsn]

a'em\g] efiff jf c+u|]hL efiffdf ug'{ u/fpg' kg]{5 .

@^= kfl/>lds kl/jTo{ ljb]zL d'b|f n}hfg kfpg] M o; kl/R5]b adf]lhd >d Ohfht k|fKt

ljb]zL >ldsn] g]kfndf sfd u/L k|fKt u/]sf] kfl/>lds /sd kl/jTo{ ljb]zL d'b|fdf cfˆgf]

d'n'sdf n}hfg kfpg]5 .

@&= ljb]zL >ldssf] kfl/>lds, ;]jfsf zt{ / ;'ljwf tyf cGo Joj:yf M

-!_ ljb]zL >ldsn] sfd u/] afkt kfpg] kfl/>lds, ;]jfsf zt{ / ;'ljwf of] P]g jf o;

P]g cGtu{t ag]sf] lgodn] lgwf{/0f u/]sf] dfkb08eGbf 36L gx'g] u/L /f]huf/bftf /

>ldsaLr ePsf] ;dout jf sfo{ut /f]huf/ ;Demf}tfdf pNn]v eP adf]lhd x'g]5 .

-@_ /f]huf/ ;Demf}tfdf ;dofjlw pNn]v ePsf]df ;f]xL adf]lhd / gePdf To:tf]

/f]huf/ ;Demf}tf tLg jif{;Dd sfod /xg]5 .

-#_ ljb]zL >lds ;DaGwL cGo Joj:yf tf]lsP adf]lhd x'g]5 .

kl/R5]b – &

sfd ug]{ ;do ;DaGwL Joj:yf

@*= sfd ug]{ ;do M -!_ /f]huf/bftfn] >ldsnfO{ k|ltlbg cf7 306f / Ps xKtfdf c7\rfnL;

306feGbf a9L ;do x'g] u/L sfddf nufpg kfOg] 5}g .

-@_ >ldsnfO{ nuftf/ kfFr 306f sfd u/]kl5 cfwf 306f lj>fdsf] ;do lbg' kg{]5

.

-#_ sfd /f]Sg gx'g] tyf nuftf/ sfd rnfO/xg' kg]{ ePdf >ldsnfO{ To:Tff] lj>fdsf]

;do cfnf]kfnf] u/L lbg' kg]{5 .

-$_ pkbkmf -@_ / -#_ adf]lhd lbOg] lj>fdsf] ;donfO{ pkbkmf -!_ adf]lhdsf]

sfd ug]{ ;dodf u0fgf ul/g]5 .

@(= a9L ;do sfd ug{ afWo ug{ gx'g] M -!_ /f]huf/bftfn] bkmf @* sf] pkbkmf -!_ df

plNnlvt ;doeGbf a9L ;do x'g] u/L >ldsnfO{ sfd ug{ afWo kfg'{ xF'b}g .

-@_ pkbkmf -!_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg s'g} sfd ;DkGg gx'Fbf s;}sf]

hLjg, ;'/Iff tyf :jf:Yodf k|lts"n c;/ kg{ ;Sg] jf /f]huf/bftfnfO{ uDeL/ xfgL

gf]S;fgL x'g] ePdf bkmf #) sf] pkbkmf -!_ sf] cwLgdf /xL ;DalGwt >ldsnfO{ cltl/Qm

;do sfddf nufpg ;lsg]5 .

#)= a9L ;do sfd nufpg] ;DaGwL Joj:yf M -!_ /f]huf/bftfn] s'g} >ldsnfO{ bkmf @* sf]

cwLgdf /xL lgwf{/0f u/]sf] sfo{ ;doeGbf a9L ;do sfddf nufpg' k/]df k|ltlbg rf/

306f / Ps xKtfdf rf}aL; 306feGbf a9L gx'g] u/L nufpg ;lsg]5 .

Page 9: >d P]g, @)&$moless.gov.np/wp-content/uploads/2018/09/श्रम-ऐन-२०७४.pdf · 2-`_ æk|lti7fgÆ eGgfn] d'gfkmf cfh{g ug]{ jf d'gfkmf gug]{ u/L pBf]u, Joj;fo jf ;]jf

www.lawcommission.gov.np

9

-@_ /f]huf/bftfn] s'g} >ldsnfO{ bkmf $@ adf]lhd ;§f labf glbO{ nufPsf]

sfdnfO{ a9L ;do sfd u/]sf] dflgg]5 .

#!= cltl/Qm kfl/>lds lbg' kg]{ M -!_ /f]huf/bftfn] >ldsnfO{ bkmf #) adf]lhd a9L ;do

sfddf nufpFbf lgoldt ?kdf sfd ubf{ kfpg] cfwf/e"t kfl/>ldssf] 8]9L kfl/>lds lbg'

kg]{5 .

-@_ pkbkmf -!_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg a9L ;do sfd u/]afkt

kfpg] cltl/Qm kfl/>ldssf] ;§fdf ;fd"lxs ;Demf}tfn] lglZrt ;'ljwf kfpg] Joj:yf ug{

jf Joj:yfksLo >]0fLsf] >ldssf] xsdf /f]huf/ ;Demf}tfdf pNn]v eP adf]lhd ;'ljwf

lbg o; bkmfdf n]lvPsf] s'/fn] afwf k'¥ofPsf] dflgg] 5}g .

#@= sfd ug]{ ;dosf] lgwf{/0f M -!_ >ldssf] sfd z'? x'g] / sfd ;dfKt x'g] ;do /f]huf/

;Demf}tfdf pNn]v ePsf]df ;f]xL adf]lhd / gePdf /f]huf/bftfn] lgwf{/0f u/] adf]lhd

x'g]5 .

-@_ sfd ug{] ;do ;DAfGwL cGo Joj:yf tf]lsP adf]lhd x'g]5 .

##= oftfoftsf] Joj:yf ldnfpg' kg]{ M ;"of{:t ePkl5 jf ;"of]{bo x'g'eGbf cl3 sfo{ ;do

k|f/De jf ;dfKt x'g] u/L dlxnf >ldsnfO{ sfddf nufpFbf sfo{:yndf cfpg tyf

sfo{:ynaf6 kmsL{ hfg /f]huf/bftfn] oftfoftsf] cfjZos Joj:yf ldnfpg' kg]{5 .

kl/R5]b – *

kfl/>lds ;DaGwL Joj:yf

#$= >ldsn] kfl/>lds kfpg] M -!_ k|To]s >ldsn] sfd z'? u/]sf] ldltb]lv kfl/>lds tyf

;'ljwf kfpg]5 .

-@_ >ldsn] kfpg] kfl/>lds tyf ;'ljwf of] P]g tyf o; P]g cGtu{t ag]sf]

lgoddf tf]lsPeGbf sd gx'g] u/L /f]huf/ ;Demf}tfdf pNn]v eP adf]lhd x'g]5 .

-#_ /f]huf/bftf / >ldsaLrsf] ;fd"lxs ;Demf}tfdf pNn]v ul/Psf] cj:yfdf

afx]s >ldsn] vfO{kfO{ cfPsf] kfl/>lds tyf ;'ljwf 36fpg kfOg] 5}g .

#%= kfl/>lds e'QmfgL M -!_ /f]huf/bftfn] >ldsnfO{ kfl/>lds e'QmfgL ubf{ /f]huf/

;Demf}tfdf pNn]v ePsf]df ;f]xL adf]lhd / pNn]v gePsf]df /f]huf/bftfn] lgwf{/0f u/]sf]

;dodf ug'{ kg]{5 .

t/ b]xfosf] >ldsnfO{ b]xfo adf]lhd kfl/>lds e'QmfgL ug{' kg{{]5 M–

-s_ Ps dlxgfeGbf sd cjlw sfd ug]{ >ldsnfO{ sfd ;dfKt ePsf]

ldltn] tLg lbgleq, /

-v_ cfsl:ds sfd ug]{ >ldsnfO{ sfd ;dfKt x'gf;fy .

-@_ pkbkmf -!_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg kfl/>lds e'QmfgL ug]{

;dosf] aLrsf] cGt/ Ps dlxgfeGbf a9L x'g] 5}g .

#^= jflif{s tna j[l4 -u|]8_ kfpg] M Ps jif{sf] ;]jf cjlw k"/f u/]sf] >ldsn] dfl;s?kdf

kfpg] cfwf/e"t kfl/>ldssf] sDtLdf cfwf lbgsf]] kfl/>lds a/fa/sf] /sd k|To]s jif{

jflif{s tna j[l4 -u|]8_ kfpg]5 .

#&= rf8{kj{ vr{ kfpg] M -!_ cfˆgf] wd{, ;+:s[lt tyf k/Dk/f cg';f/ dgfOg] rf8kj{sf] nflu

k|To]s >ldsn] vfO{kfO{ cfPsf] Ps dlxgfsf] cfwf/e"t kfl/>lds a/fa/sf] /sd k|To]s

jif{ rf8kj{ vr{sf] ¿kdf kfpg]5 .

-@_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf] rf8kj{ vr{ >ldsn] Ps cfly{s jif{df Psk6s cfˆgf]

wd{, ;+:s[lt, k/Dk/f cg';f/ dgfOg] d'Vo rf8kj{sf] cj;/df e'QmfgL lng /f]huf/bftf

Page 10: >d P]g, @)&$moless.gov.np/wp-content/uploads/2018/09/श्रम-ऐन-२०७४.pdf · 2-`_ æk|lti7fgÆ eGgfn] d'gfkmf cfh{g ug]{ jf d'gfkmf gug]{ u/L pBf]u, Joj;fo jf ;]jf

www.lawcommission.gov.np

10

;dIf lnlvt cg'/f]w ug{ ;Sg]5 . To:tf] cg'/f]w gu/]sf] cj:yfdf k|To]s jif{sf] a8fbz+}df

rf8kj{ vr{ e'QmfgL lbg' kg]{5 .

-#_ rf8kj{ vr{ e'QmfgL lbOg] lbg;Dddf Ps jif{ ;]jf cjlw k"/f gePsf] >ldsn]

lghn] u/]sf] ;]jf cjlwsf] cg'kftdf rf8kj{ vr{ kfpg]5 .

#*= kfl/>lds s§f ug{ gkfpg] M -!_ b]xfosf] cj:yfdf afx]s >ldsn] kfpg] kfl/>lds s§f

ug{ kfOg] 5}g M—

-s_ sfg"g adf]lhd nfUg] s'g} s/, z'Ns,

-v_ ;~ro sf]if jf ladfafkt hDdf ug'{ kg]{ of]ubfg /sd jf cGo s'g}

;fdflhs ;'/Iffsf] nflu ug'{kg]{ of]ubfg /sd,

-u_ s'g} Goflos jf cw{ Goflos lgsfo jf dWo:ytfsf] cfb]z jf lg0f{o

adf]lhd s§f ug{'kg{] /sd,

-3_ /f]huf/bftfn] >ldsnfO{ pknAw u/fPsf] tf]lsP adf]lhdsf] ;]jf

jf ;'ljwf afkt tf]lsP adf]lhdsf] /sd,

-ª_ sfddf uon ePsf] ;dosf] kfl/>lds /sd,

-r_ ablgotk"j{s jf nfk/jfxL u/L /f]huf/bftfsf] gubL jf lhG;L

gf]S;fg u/]df jf x/fPdf To:tf] gubL jf lhG;L lstfadf pNn]v

eP adf]lhdsf] jf pTkflbt d"Nosf] xsdf pTkfbg d"No a/fa/sf]

/sd,

-5_ ;fd"lxs ;Demf}tfdf kfl/>ldsaf6 s§f ul/g] egL pNn]v ePsf]

/sd,

-h_ 6]«8 o'lgogn] lng] ;b:otf z'Ns,

-em_ /f]huf/bftfn] >ldsnfO{ pknAw u/fPsf] ;fk6L jf k]ZsL /sd .

-@_ pkbkmf -!_ sf] v08 -u_, -3_, -ª_, -r_, -5_, -h_ jf -em_ adf]lhd /sd s§f

ubf{ ;f]xL pkbkmfsf] v08 -s_ / -v_ df plNnlvt /sd s§f u/L afFsL /x]sf] dfl;s

kfl/>ldsaf6 s§f ug'{ kg]{5 .

-#_ pkbkmf -@_ adf]lhd s§f x'g] /sdsf] xb, tl/sf / tT;DaGwL cGo Joj:yf

tf]lsP adf]lhd x'g]5 .

-$_ o; bkmf adf]lhd s§f ug'{kg]{ /sd s§f gub}{ s'g} >ldssf] d[To' ePdf jf

h'g;'s} sf/0fn] lgh ;]jfdf g/x]df lghn] kfpg] h'g;'s} /sdaf6 To:tf] /sd s§f ug{

;lsg]5 .

-%_ pkbkmf -$_ adf]lhd /sd s§f ubf{ ;d]t s§f ug'{kg]{ /sd c;'n pk/ x'g

g;s]df /f]huf/bftfn] To:tf] >ldssf] d[To' eO;s]sf]df lghsf] ;DklQ vfg] sfg"g

adf]lhdsf] xsjfnfnfO{ To:tf] /sd bflvnf ug{ kGw| lbgsf] ;"rgf lbg' kg{]5 .

-^_ pkbkmf -%_ adf]lhdsf] Dofbleq klg /sd bflvnf gu/]df ;f] Dofb gf3]sf]

ldltn] k}FtL; lbgleq /f]huf/bftfn] ;f] /sd c;'nLsf] nflu cbfnt ;dIf lgjb]g lbg

;Sg]5 .

#(= hu]8f cjlwsf] kfl/>lds M >ldsnfO{ o; P]g adf]lhd hu]8fdf /flvPdf /f]huf/bftfn]

sfd rfn' gx'~h]n;Dd lghn] kfpg] kfl/>ldssf] cfwf /sd lbg' kg]{5 .

t/ hu]8fdf /flvg] af/]sf] ;"rgf hf/L ubf{ xflh/ x'g' kg]{ egL pNn]v ePsf]df

afx]s ;f] cjlwdf To:tf] >lds sfo{:yndf xflh/ x'g' kg]{ 5}g .

Page 11: >d P]g, @)&$moless.gov.np/wp-content/uploads/2018/09/श्रम-ऐन-२०७४.pdf · 2-`_ æk|lti7fgÆ eGgfn] d'gfkmf cfh{g ug]{ jf d'gfkmf gug]{ u/L pBf]u, Joj;fo jf ;]jf

www.lawcommission.gov.np

11

kl/R5]b – (

labf ;DaGwL Joj:yf

$)= ;fKtflxs labf M >ldsn] k|To]s xKtf Ps lbg ;fKtflxs labf kfpg]5 .

$!= ;fj{hlgs labf M -!_ k|To]s >ldsn] k|To]s jif{ dO{ lbj; ;lxt t]x| lbg tyf dlxnf

>ldssf] xsdf cGt//fli6«o >lds dlxnf lbj; ;lxt rf}w lbg kfl/>lds ;lxtsf]

;fj{hlgs labf kfpg]5 .

-@_ pkbkmf -!_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg s'g} k|lti7fgnfO{ lgodg ug]{

lgsfon] ;fj{hlgs labf lgwf{/0f ug{] ePdf To:tf] k|lti7fgsf] xsdf ;f] lgsfon] lgwf{/0f

u/] adf]lhd / cGo cj:yfdf /f]huf/bftfn] lgwf{/0f u/] adf]lhd x'g]5 .

$@= ;§f labf M -!_ /f]Sg gx'g] jf nuftf/ ug'{ kg]{ sfddf ;+nUg >ldsn] ;fKtflxs labf jf

;fj{hlgs labfsf] lbg sfd u/]afkt ;§f labf kfpg]5 .

-@_ s'g} >ldsnfO{ ;fKtflxs labf jf ;fj{hlgs labfsf] lbgdf sfddf nufPsf]

ldltn] PSsfO{; lbgleq ;§f labf lbg' kg{]5 .

$#= 3/ labf M -!_ >ldsn] sfd u/]sf] cjlwsf] aL; lbgsf] Ps lbgsf] b/n] kfl/>lds

;lxtsf] 3/ labf kfpg]5 .

-@_ lzIf0f ;+:yfdf sfo{/t >lds jf jif]{ jf lxpFb] labf kfpg] >ldsn]] 3/ labf

kfpg] 5}g .

t/ To:tf] labf 3/ labf cjlweGbf sd x'g] ePdf hlt lbg sd ePsf] xf] Tolt

lbg 3/ labf kfpg]5 .

$$= la/fdL labf M -!_ >ldsn] jflif{s afx| lbg kfl/>lds ;lxtsf] la/fdL labf kfpg]5 .

t/ Ps jif{ jf ;f]eGbf sd cjlw sfd ug]{ >ldsn] ;f]xL cg'kftdf lj/fdL labf

kfpg]5 .

-@_ nuftf/ tLg lbgeGbf a9L la/fdL labf dfu ug]{ >ldsn] dfGotfk|fKt

lrlsT;s;Fu hfFr u/fPsf] k|df0fkq k]z ug'{ kg]{5 .

-#_ crfgs lj/fdL eO{ labf a:g' k/]df >ldsn] pknJw eP;Dd l56f] ;fwgåf/f

/f]huf/bftf jf /f]huf/bftfn] tf]s]sf] JolQmnfO{ hfgsf/L lbg' kg]{5 .

$%= k|;"lt labf M -!_ ue{jtL dlxnf >ldsn] k|;"ltsf] cl3 jf kl5 rf}w xKtfsf] k|;"lt labf

kfpg]5 .

-@_ ue{jtL >ldsn] k|;"lt x'g] ;Defljt ldlteGbf sDtLdf b'O{ xKtf cufl8b]lv

k|;"lt ePsf] sDtLdf 5 xKtf;Dd clgjfo{ ?kdf labf a:g' kg]{5 .

-#_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf] k|;"lt labf lng] dlxnf >ldsn] ;f7L lbgsf] k"/f

kfl/>lds kfpg]5 / afFsL cjlwsf] kfl/>lds kfpg] 5}g .

-$_ k|;"lt ePsf] dlxnf >lds jf lghsf] lzz'sf] :jf:Yosf] nflu yk cf/fd

cfjZos kg{] egL dfGotfk|fKt lrlsT;sn] l;kmfl/; u/]df /f]huf/bftfn] k|;"lt labf;Fu}

lg/Gt/ x'g] u/L pkbkmf -!_ df plNnlvt cjlwsf] cltl/Qm yk Ps dlxgf;Ddsf] j]tnaL

labf :jLs[t ug]{ jf cGo labfdf ;dfof]hg x'g] u/L labf lbg' kg]{5 .

-%_ ;ft dlxgf jf ;f]eGbf a9L ue{ /x]sf] dlxnf >ldssf] lzz' d[t hlGdPdf jf

ue{ktg ePdf k|;"lt eP ;/x labf kfpg]5 .

-^_ aRrf hGd]sf] ;f7L lbg gk'Ub} cfdfsf] d[To' ePdf To:tf] kTgLsf] d[To' x'g]

>ldsn] cfkm" sfo{/t /f]huf/bftfaf6 lzz' :ofxf/sf] nflu kfl/>lds ;lxt afFsL cjlwsf]

labf lng kfpg]5 .

Page 12: >d P]g, @)&$moless.gov.np/wp-content/uploads/2018/09/श्रम-ऐन-२०७४.pdf · 2-`_ æk|lti7fgÆ eGgfn] d'gfkmf cfh{g ug]{ jf d'gfkmf gug]{ u/L pBf]u, Joj;fo jf ;]jf

www.lawcommission.gov.np

12

-&_ s'g} k'?if >ldssf] >LdtL ;'Ts]/L x'g] ePdf lghn] kfl/>lds ;lxtsf] !% lbg

k|;"lt :ofxf/ labf kfpg]5 .

$^= hGdbtf{ k|df0fkq k]z ug'{ kg]{ M gjhft lzz'sf] d[To' ePsf]df afx]s k|;"lt labfdf a;]sf]

dlxnf >ldsn] tf]lsP adf]lhdsf] hGdbtf{ k|df0fkqsf] k|ltlnlk /f]huf/bftf ;dIf k]z ug'{

kg]{5 .

$&= kfl/>lds lbg gkg]{ M o; kl/R5]bdf cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg dlxnf

>ldsn] k|;"lt labf cjlwsf] kfl/>lds ;fdflhs ;'/Iff sf]ifaf6 k|fKt ug]{ Joj:yf

ePsf]df /f]huf/bftfn] ;f] xb;Dd To:tf] labf cjlwsf] nflu >ldsnfO{ o; kl/R5]b

adf]lhdsf] kfl/>lds lbg'kg]{ 5}g .

$*= lsl/of labf M -!_ klt jf kTgLsf] d[To' eO{ jf cfˆgf] s"n wd{ cg';f/ >lds cfkm}n]

lsl/of a:g' kg{] ePdf jf ljjflxtf dlxnf >ldsn] cfˆgf] dftflktf jf ;f;" ;;'/fsf] d[To'

eO{ lsl/of a:g' kg]{ ePdf t]x| lbg lsl/of labf kfpg]5 .

-@_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf] lsl/of labfdf a:g] >ldsn] k"/f kfl/>lds kfpg]5 .

$(= labf ;l~rt x'g] M -!_ >ldsn]] 3/ labf gAa] lbg;Dd / la/fdL labf k}FtfnL; lbg;Dd

;l~rt ug{ ;Sg]5 .

-@_ >lds s'g} sf/0fn] ;]jfdf g/x]df jf lghsf] d[To' ePdf jf lghsf] ;l~rt 3/

labf / lj/fdL labf afkt lghn] vfO{kfO{ cfPsf] kl5Nnf] cfwf/e"t kfl/>ldssf] b/n] x'g

cfpg] Psd'i6 /sd lgh jf lghsf] tf]lsP adf]lhdsf] kl/jf/sf] ;b:on] kfpg]5 .

-#_ pkbkmf -!_ df plNnlvt cjlweGbf a9L labf ;l~rt x'g] >ldsn] k|To]s

jif{sf] cGTodf To:tf] a9L cjlwsf] labfsf] lghsf] cfwf/e"t kfl/>ldssf] b/n] x'g cfpg]

/sd kfpg]5 .

%)= jif{sf] u0fgf M labf k|of]hgsf] nflu jif{sf] u0fgf ubf{ b]xfosf] cfwf/df u0fgf ug'{ kg]{5 M–

-s_ sfg"gåf/f lgwf{/0f ePsf]df ;f]xL adf]lhd,

-v_ lgofds lgsfon] lgwf{/0f u/]sf]df ;f]xL adf]lhd,

-u_ Vf08 -s_ jf -v_ adf]lhd lgwf{/0f gePsf]df /f]huf/ ;Demf}tfdf pNn]v

eP adf]lhd, /

-3_ v08 -s_, -v_ / -u_ df n]lvP adf]lhd lgwf{/0f gePsf]df g]kfn ;/sf/sf]

cfly{s jif{ adf]lhd .

%!= labf clwsf/ xf]Og M -!_ o; kl/R5]b adf]lhd >ldsn] kfpg] la/fdL labf, lsl/of labf,

k|;"lt labf afx]ssf cGo labfx? ;x'lnot dfq x'g / clwsf/sf] ?kdf bfaL ug{ kfOg] 5}g

.

-@_ >ldsn] dfu u/]sf] pkbkmf -!_ df plNnlvt labf afx]ssf cGo labf

/f]huf/bftfn] sfo{:ynsf] sfdsf] cfjZostf cg';f/ sf/0f hgfO{ c:jLs[t ug{, :ylut

ug{, s§f ug{ jf :jLs[t ePsf] labfsf] ;do kl/jt{g ug{ ;Sg]5 .

kl/R5]b – !)

;~ro sf]if, pkbfg tyf ladf ;DaGwL Joj:yf

%@= ;~ro sf]if /sd hDDff ug{' kg{] M -!_ /f]huf/bftfn] k|To]s >ldssf] cfwf/e"t

kfl/>ldsaf6 bz k|ltzt /sd s§f u/L ;f] /sddf ztk|ltzt /sd yk u/L ;~ro sf]if

afktsf] /sd hDdf ug'{ kg]{5 .

-@_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf] /sd /f]huf/bftfn] ;DalGwt >ldsn] sfd k|f/De

u/]sf] lbgb]lv g} nfu" x'g] u/L lghsf] gfddf ;fdflhs ;'/Iff sf]ifdf hDdf ug'{ kg]{5 .

Page 13: >d P]g, @)&$moless.gov.np/wp-content/uploads/2018/09/श्रम-ऐन-२०७४.pdf · 2-`_ æk|lti7fgÆ eGgfn] d'gfkmf cfh{g ug]{ jf d'gfkmf gug]{ u/L pBf]u, Joj;fo jf ;]jf

www.lawcommission.gov.np

13

-#_ pkbkmf -@_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg b]xfosf] cj:yfdf To:tf]

;~ro sf]ifsf] /sd /f]huf/bftfn] tf]lsP adf]lhd x'g] u/L hDdf ug'{ kg]{5 M–

-s_ ;fdflhs ;'/Iff sf]if :yfkgf eO{ ;~rfngdf gcfP;Dd, jf

-v_ ;DalGwt /f]huf/bftfsf] xsdf ;fdflhs ;'/Iff sf]if ;DaGwL sfg"g

nfu" geP;Dd .

-$_ of] P]g k|f/De x'g'cl3 ;~ro sf]if /sd hDDff gx'g] >ldssf] xsdf

/f]huf/bftfn] of] P]g k|f/De ePsf] ldltb]lv ;~ro sf]if /sd hDdf ug{' kg{]5 .

-%_ of] P]g k|f/De x'Fbfsf avt k|rlnt sfg"g adf]lhd :yflkt cjsfz sf]if jf

To:t} cGo s'g} sf]ifdf ;l~rt jf /f]huf/bftfsf] lhDDffdf /x]sf] ;~ro sf]if afktsf] /sd

of] P]g k|f/De ePkl5 tf]lsP adf]lhd ;fdflhs ;'/Iff sf]ifdf x:tfGt/0f ug{' kg]{5 .

-^_ o; bkmfdf cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg ;~ro sf]if afktsf] /sd

s'g} sf/0fn] pkbkmf -@_ jf -#_ adf]lhd hDdf ug{ g;lsg] ePdf /f]huf/bftfn] To:tf]

>ldssf] cfwf/e"t kfl/>ldssf] bz k|ltzt /sd yk u/L e'QmfgL lbg' kg]{5 .

%#= pkbfg kfpg] M -!_ /f]huf/bftfn] k|To]s >ldssf] cfwf/e"t kfl/>ldssf] cf7 bzdnj

t]QL; k|ltzt a/fa/sf] /sd k|To]s dlxgf pkbfg afkt hDdf ug{' kg]{5 .

-@_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf] /sd /f]huf/bftfn] ;DalGwt >ldsn] sfd z'? u/]sf]

lbgb]lv g} nfu" x'g] u/L lghsf] gfddf ;fdflhs ;'/Iff sf]ifdf hDdf ug'{ kg]{5 .

-#_ pkbkmf -@_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg b]xfosf] cj:yfdf To:tf]

pkbfgsf] /sd /f]huf/bftfn] tf]lsP adf]lhd x'g] u/L hDdf ug'{ kg]{5 M–

-s_ ;fdflhs ;'/Iff sf]if :yfkgf eO{ ;~rfngdf gcfP;Dd, jf

-v_ ;DalGwt /f]huf/bftfsf] xsdf ;fdflhs ;'/Iff sf]if ;DaGwL sfg"g

nfu" geP;Dd .

-$_ of] P]g k|f/De x'g'cl3 pkbfg lbg' gkg{] >ldssf] xsdf /f]huf/bftfn] of] P]g

k|f/De ePsf] ldltb]lv pkbkmf -!_ adf]lhdsf] pkbfg lbg' kg{]5 .

-%_ of] P]g k|f/De x'Fbfsf avt sfg"g adf]lhd :yflkt cjsfz sf]if jf To:t} cGo

s'g} sf]ifdf ;l~rt jf /f]huf/bftfsf] lhDDffdf /x]sf] pkbfg afktsf] /sd of] P]g k|f/De

ePkl5 tf]lsP adf]lhd ;fdflhs ;'/Iff sf]ifdf x:tfGt/0f ug{' kg]{5 .

-^_ o; bkmfdf cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg pkbfg afktsf] /sd s'g}

sf/0fn] pkbkmf -@_ jf -#_ adf]lhd hDdf ug{ g;lsg] ePdf /f]huf/bftfn] To:tf]

>ldssf] cfwf/e"t kfl/>ldssf] cf7 bzdnj t]QL; k|ltzt /sd yk u/L >ldsnfO{

e'QmfgL lbg' kg]{5 .

-&_ lgj[lQe/0f kfpg] >ldsn] o; P]g adf]lhdsf] pkbfg kfpg] 5}g .

%$= cf}iflw pkrf/ aLdf u/fpg' kg{] M -!_ /f]huf/bftfn] k|To]s >ldssf] sDtLdf jflif{s Ps

nfv ?k}oFf a/fa/sf] cf}iflw pkrf/ aLdf u/fpg' kg]{5 .

-@_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf] aLdf ubf{ nfUg] aLdf z'Ns /f]huf/bftfn] / >ldsn]

cfwfcfwf Joxf]g'{ kg]{5 .

%%= b'3{6gf aLdf u/fpg' kg{] M -!_ /f]huf/bftfn] k|To]s >ldssf] h'g;'s} k|sf/sf] b'3{6gfnfO{

;d]6\g] u/L sDtLdf ;ft nfv ?k}ofF a/fa/sf] b'3{6gf aLdf u/fpg' kg]{5 .

-@_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf] aLdfsf] ;Dk"0f{ lk|ldod /sd /f]huf/bftfn] Joxf]g'{

kg]{5 .

Page 14: >d P]g, @)&$moless.gov.np/wp-content/uploads/2018/09/श्रम-ऐन-२०७४.pdf · 2-`_ æk|lti7fgÆ eGgfn] d'gfkmf cfh{g ug]{ jf d'gfkmf gug]{ u/L pBf]u, Joj;fo jf ;]jf

www.lawcommission.gov.np

14

-#_ b'3{6gfaf6 s'g} >ldssf] d[To' ePdf jf zf/Ll/s jf dfgl;s ?kn] k"0f{ c;Ifd

ePdf lghn] pkbkmf -!_ adf]lhdsf] aLdf /sdsf] ztk|ltzt /sd To:tf] >lds jf

lghsf] k|rlnt sfg"g adf]lhdsf] xsjfnfn] Ifltk"lt{ afkt kfpg]5 .

-$_ b'3{6gf eO{ cËeË jf c;Ifd ePsf]df tf]lsP adf]lhd c;Ifdtfsf] k|ltztsf]

cfwf/df Ifltk"lt{ kfpg]5 .

%^= /f]huf/bftfn] /sd e'QmfgL ug{' kg{] M /f]huf/bftfn] o; kl/R5]b adf]lhdsf] aLdf gu/]sf]

jf aLdf ubf{ s'g} nfk/afxL jf q'l6 u/]sf] sf/0faf6 >ldsn] jf lghsf] cfl>t xsjfnfn]]]

aLdf /sd k|fKt ug{ g;s]df ;f] aLdf a/fa/sf] /sd /f]huf/bftfn] To:tf] >lds jf

cfl>t xsjfnfnfO{ e'QmfgL ug{' kg{]5 .

%&= ;fdflhs ;'/Iff of]hgf adf]lhd x'g] M ;fdflhs ;'/Iff sf]if ;DaGwL sfg"g adf]lhd ;~ro

sf]if, pkbfg, cf}iflw pkrf/ aLdf ;d]t ;'ljwf kfpg] u/L ;fdflhs ;'/Iff of]hgfdf

of]ubfg ug]{ /f]huf/bftf jf >ldsn] of]ubfg u/]sf] xb;Dd o; kl/R5]b adf]lhd yk

of]ubfg jf aLdf ug'{ kg]{ 5}g .

kl/R5]b – !!

>lds cfk"lt{ ;DaGwL Joj:Yff

%*= cfk"lt{stf{ dfkm{t sfddf nufpg ;Sg] M -!_ dGqfnon] kl/ifb\sf] l;kmfl/;df g]kfn

/fhkqdf ;"rgf k|sfzg u/L] >lds cfk"lt{stf{ dfkm{t >ldsnfO{ nufpg ;lsg] sfdsf]

;"rL k|sfzg ug]{5 .

-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd /f]huf/bftfn] >lds cfk"lt{stf{ dfkm{t >ldsnfO{ sfddf

nufpFbf Joj;fo jf ;]jfsf] d'Vo sfddf afx]s cGo sfddf nufpg' kg]{5 .

-#_ >lds cfk"lt{stf{ dfk{mt >lds cfk"lt{ ug]{, u/fpg] u/L s'g} lsl;dsf] k|:tfj

jf af]nkq cfXjfg jf k]z ubf{ jf >lds cfk"lt{ ug]{ u/L ;Demf}tf ubf{ cfk"lt{ ul/g]

>ldssf] kfl/>lds / cGo ;'ljwf o; P]gdf tf]lsPeGbf sd gx'g] u/L ug'{ kg]{5 .

-$_ pkbkmf -#_ ljk/Lt x'g] u/L cfXjfg jf k]z ePsf] k|:tfj jf af]nkq jf ePsf]

;Demf}tf :jtM /2 x'g]5 .

:ki6Ls/0f M o; bkmfsf] k|of]hgsf] nflu æd'Vo sfdÆ eGgfn] Joj;fo :yfkgf ubf{ pNn]v

ul/Psf sfd / ;f];Fu k|ToIf ?kdf ;DalGwt sfd ;Demg' k5{ .

%(= Ohfhtkq lng' kg]{ M -!_ >lds cfk"lt{ ug{ rfxg] sDkgLn] o; P]g adf]lhd Ohfhtkq

lng' kg]{5 .

:ki6Ls/0f M o; kl/R5]bsf] k|of]hgsf] nflu æsDkgLÆ eGgfn] sfg"g adf]lhd :yfkgf

ePsf] sDkgL ;Demg' k5{ .

-@_ Ohfhtkq lng rfxg] sDkgLn] tf]lsP adf]lhdsf] b:t'/, ljj/0f tyf sfuhft

;+nUg u/L ;DalGwt If]qsf] sfof{nodf tf]lsPsf] 9fFrfdf lgj]bg lbg' kg]{5 .

t/ PseGbf a9L sfof{no /x]sf]] If]qdf >lds cfk"lt{ ug{ rfxg] sDkgLn]

Ohfhtkq lng tf]lsP adf]lhdsf] b:t'/, ljj/0f tyf sfuhft ;+nUg u/L ljefu ;dIf

tf]lsPsf] 9fFrfdf lgj]bg lbg' kg]{5 .

-#_ pkbkmf -@_ adf]lhd k|fKt lgj]bg hfFra'em ubf{ Joxf]/f dgfl;a b]lvPdf

tf]lsP adf]lhdsf] w/f}6L jf a}Í Uof/]06L lnO{ kGw| lbgleq ljefu jf sfof{non] To:tf]

lgj]bsnfO{ >lds cfk"lt{ ug{ kfpg] u/L tf]lsP adf]lhdsf] zt{ / 9fFrfdf Ohfhtkq hf/L

ug'{ kg{]5 .

-$_ pkbkmf -#_ adf]lhd Ohfhtkq hf/L ubf{ To:tf] Ohfhtkqdf g} >lds cfk"lt{

;DaGwL sfd jf ;]jf tyf sfo{If]q pNn]v ug'{ kg]{5 .

Page 15: >d P]g, @)&$moless.gov.np/wp-content/uploads/2018/09/श्रम-ऐन-२०७४.pdf · 2-`_ æk|lti7fgÆ eGgfn] d'gfkmf cfh{g ug]{ jf d'gfkmf gug]{ u/L pBf]u, Joj;fo jf ;]jf

www.lawcommission.gov.np

15

t/ Pp6} sDkgLn] b'O{eGbf a9L sfd jf ;]jfsf] nflu >lds cfk"lt{ ug{ kfpg] 5}g

.

-%_ of] P]g k|f/De x'Fbfsf avt >lds cfk"lt{ ;DaGwL sfd ug]{ ;+:yf jf JolQmn]

of] P]g k|f/De ePsf] ldltn] 5 dlxgfleq k|rlnt sDkgL sfg"g adf]lhd >lds cfk"lt{

;DaGwL sfd ug]{ sDkgLsf] ;+:yfkgf u/L o; bkmf adf]lhd Ohfhtkq lng' kg]{5 .

^)= Ohfhtkqjfnfn] ljj/0f a'emfpg' kg]{ M sfof{noaf6 Ohfhtkq k|fKt u/]sf]

Ohfhtkqjfnfn] sfof{no ;dIf / ljefuaf6 Ohfhtkq k|fKt u/]sf] Ohfhtkqjfnfn]

ljefu ;dIf x/]s jif{sf] kf}if d;fGtleq tf]lsPsf] ljj/0f a'emfpg' kg]{5 .

^!= >lds cfk"lt{stf{sf] bfloTj M -!_ >lds cfk"lt{stf{n] of] P]g jf o; P]g cGtu{t ag]sf]

lgod adf]lhd tf]lslbPsf zt{ jf lgb]{zg ljk/Lt x'g] u/L sfd sf/afxL ug{ kfpg] 5}g .

-@_ >lds cfk"lt{stf{n] o; P]g adf]lhdsf] /f]huf/bftfsf] x}l;otdf cfk"mn] cfk"lt{

ug]{ >ldsnfO{ o; P]g adf]lhd lgwf{/0f ePsf]eGbf sd gx'g] u/L lgoldt ?kdf

kfl/>lds / cGo ;'ljwf pknAw u/fpg' kg]{5 .

-#_ d'Vo /f]huf/bftfn] >ldssf] Joj;fohGo ;'/Iff tyf :jf:Yosf nflu

sfo{:yndf ckgfpg' kg]{ pkfo tyf Joj:yf jf aGbf]j:t u/] gu/]sf] ;DaGwdf >lds

cfk"lt{stf{n] lgoldt ?kdf hfgsf/L lnO{ aGbf]j:t gu/]sf] kfOPdf tTsfn To:tf] Joj:yf

ug{ l;kmfl/; ug{' kg]{5 .

-$_ pkbkmf -#_ adf]lhdsf] l;kmfl/; d'Vo /f]huf/bftfn] sfof{Gjog gu/]sf]

kfOPdf >lds cfk"lt{stf{n] ljefu jf ;DalGwt sfof{nodf ;f]sf] hfgsf/L lbg' kg]{5 .

^@= Ohfhtkqsf] vf/]hL, lgnDag jf hl/afgf M -!_ b]xfosf] cj:yfdf Ohfhtkq hf/L ug]{

ljefu jf sfof{non] >lds cfk"lt{stf{sf] Ohfhtkq vf/]h ug{ ;Sg]5 M–

-s_ >lds cfk"lt{stf{{n] cfkm\gf] Ohfhtkq vf/]h ug{ lnlvt lgj]bg

lbPdf, jf

-v_ >lds cfk"lt{stf{{n] pkbkmf -^_ adf]lhd hl/afgf ubf{ ;d]t of]

P]g jf o; P]g cGtu{t ag]sf] lgod adf]lhd tf]s]sf zt{ jf

lbOPsf] lgb]{zg pNnª\3g u/]df .

-@_ pkbkmf -!_ sf] v08 -v_ adf]lhd Ohfhtkq vf/]h ug'{cl3 ;DalGwt >lds

cfk"lt{stf{{nfO{ cfˆgf] ;kmfO{ k]z ug{ sDtLdf ;ft lbgsf] df}sf lbg' kg]{5 .

-#_ o; bkmf adf]lhd Ohfhtkq vf/]h ug{] lg0f{o u/]sf] ;"rgf ;fj{hlgs ?kdf

k|sfzg ug'{ kg]{5 .

-$_ o; bkmfdf cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg Ohfhtkq vf/]h ePsf]

>lds cfk"lt{stf{sf] g]kfn ;/sf/ jf s'g} >ldsk|lt s'g} cfly{s bfloTj b]lvPdf

Ohfhtkq vf/]h ePsf] sf/0faf6 To:tf] bfloTj jxg ug{af6 pGd'lQm kfpg] 5}g .

-%_ s'g} >lds cfk"lt{stf{{n] of] P]g / o; P]g cGtu{t ag]sf] lgoddf tf]lslbPsf

zt{ tyf lbOPsf lgb]{zg kfngf gu/]df ljefu jf sfof{non] To:tf] >lds cfk"lt{stf{sf]

Ohfhtkq tf]lsP adf]lhd lgnDag ug{ ;Sg]5 .

-^_ s'g} >lds cfk"lt{stf{{n] of] P]g / o; P]g cGtu{t ag]sf] lgoddf tf]lslbPsf

zt{ tyf lbOPsf lgb]{zg kfngf gu/]df ljefu jf sfof{non] To:tf] >lds cfk"lt{stf{sf]

klxnf] k6ssf] nflu kRrL; xhf/ ?k}ofF;Dd hl/afgf ug{ ;Sg]5 .

^#= kfl/>lds tyf cGo ;'ljwfsf] e''QmfgL] M -!_ >lds cfk"lt{stf{{sf] Ohfhtkq vf/]h ePdf

To:tf] >lds cfk"lt{stf{n] kGw| lbgleq >ldsnfO{ e'Qmfg ug'{ kg]{ kfl/>lds tyf cGo

;'ljwf afktsf] /sd e'Qmfg ug'{ kg]{5 .

Page 16: >d P]g, @)&$moless.gov.np/wp-content/uploads/2018/09/श्रम-ऐन-२०७४.pdf · 2-`_ æk|lti7fgÆ eGgfn] d'gfkmf cfh{g ug]{ jf d'gfkmf gug]{ u/L pBf]u, Joj;fo jf ;]jf

www.lawcommission.gov.np

16

-@_ pkbkmf -!_ df plNnlvt cjlwleq >ldsn] kfpg] kfl/>lds tyf cGo ;'ljwf

afktsf] /sd e'QmfgL gu/]df Ohfhtkq hf/L ug]{ ljefu jf sfof{non] >lds

cfk"lt{stf{n] Ohfhtkq lnFbf hDdf u/]sf] w/f}6L jf a}Í Uof/]06Lsf] /sdaf6 To:tf]

>ldsnfO{ lghn] kfpg] kfl/>lds tyf cGo ;'ljwf lbnfO{ lbg' kg]{5 .

-#_ pkbkmf -@_ adf]lhd w/f}6L jf a}Í Uof/]06Lsf] /sdaf6 kfl/>lds / cGo

;'ljwf e'Qmfg ug{ gk'u ePdf bfdf;fxLn] e'Qmfg ug'{ kg]{5 . To;/L e'Qmfg ubf{ afFsL

kfl/>lds / ;'ljwfsf] xsdf >lds cfk"lt{stf{ ;+:yf vf/]h jf lj36g ePsf] eP k|rlnt

sfg"g adf]lhd x'g]5 . To:tf] ;+:yf vf/]h jf lj36g geO{ cGo sfd sf/afxL ul//x]sf]

eP sfof{non] To:tf] ;+:yfsf] cGo ;DklQaf6 kfl/>lds / cGo ;'ljwf e'QmfgL ug{ cfb]z

lbg]5 .

^$= d'Vo /f]huf/bftfsf] bfloTj M -!_ d'Vo /f]huf/bftfn] Ohfhtkq k|fKt >lds cfk"lt{stf{

dfkm{t >ldsnfO{ sfddf nufpFbf To:tf] cfk"lt{stf{;Fu u/]sf] ;Demf}tfsf cfwf/df nufpg'

kg]{5 .

-@_ d'Vo /f]huf/bftfn] ;Demf}tf ug'{ cufj} >ldsnfO{ o; P]g jf o; P]g cGtu{t

ag]sf] lgoddf tf]lsPeGbf sd gx'g] u/L kfl/>lds / ;'ljwf k|bfg ug]{ Joj:yf ldnfO{

;Demf}tf ug'{ kg]{5 .

-#_ d'Vo /f]huf/bftfn] >lds cfk"lt{stf{ dfkm{t sfddf nufPsf >ldsnfO{ >lds

cfk"lt{stf{n] lgoldt ?kdf kfl/>lds tyf ;'ljwf pknAw u/fP jf gu/fPsf] ;DaGwdf

lgoldt hfgsf/L lng' kg{]5 .

-$_ pkbkmf -#_ adf]lhd hfgsf/L lnFbf >lds cfk"lt{stf{n] >ldsnfO{ kfl/>lds

tyf ;'ljwf pknAw gu/fPsf] kfOPdf To:tf] kfl/>lds tyf ;'ljwf pknAw u/fpg d'Vo

/f]huf/bftfn] >lds cfk"lt{stf{nfO{ tTsfn} cg'/f]w ug'{ kg{]5 / To;sf] hfgsf/L ljefu jf

sfof{nonfO{ ;d]t lbg' kg]{5 .

-%_ pkbkmf -$_ adf]lhd cg'/f]w ubf{ ;d]t >ldsnfO{ kfl/>lds tyf cGo ;'ljwf

pknAw gu/fPdf d'Vo /f]huf/bftfn] ;f]sf] hfgsf/L ljefu jf sfof{nonfO{ lbg' kg]{5 .

-^_ pkbkmf -%_ adf]lhd hfgsf/L k|fKt ePdf jf >lds cfk"lt{stf{n] >ldsnfO{

kfl/>lds tyf ;'ljwf pknAw gu/fPsf] eGg] hfgsf/L cGo s'g} t/Lsfaf6 k|fKt x'g

cfPdf ljefu jf sfof{non] To:tf] >lds cfk"lt{stf{n] Ohfhtkq k|fKt ubf{sf avt

/fv]sf] w/f}6L jf a}Í Uof/]06Laf6 e'QmfgL u/L lbg ;Sg]5 .

-&_ d'Vo /f]huf/bftfn] Joj;fohGo :jf:Yo / ;'/Iffsf nflu sfo{:yndf ckgfpg'

kg]{ pkfo tyf Joj:yf jf aGbf]j:t ug{' kg]{5 .

-*_ >lds cfk"lt{{stf{ / d'Vo /f]huf/bftfaLr ;Demf}tf eO;s]kl5 k|rlnt sfg"g

adf]lhd >ldsnfO{ k|bfg ug'{kg]{ kfl/>lds jf ;'ljwfdf j[l4 ePdf To:tf] j[l4 ePsf]

kfl/>lds jf ;'ljwf d'Vo /f]huf/bftfn] yk u/L e'QmfgL ug'{ kg]{5 .

-(_ d'Vo /f]huf/bftf cfkm} ;+nUg eO{ jf /f]huf/bftfsf] tkm{af6 lghsf]

Joj:yfks jf ;+rfns jf kl/jf/sf ;b:o ;+nUg eO{ :yfkgf ePsf] k|lti7fgaf6 >lds

cfk"lt{ ug{ kfOg] 5}g .

-!)_ /f]huf/bftfsf] bfloTj ;DaGwL cGo Joj:yf tf]lsP adf]lhd x'g]5 .

^%= lg/LIf0f, ;'k/Lj]If0f tyf cg'dug ug]{ M -!_ of] P]g jf o; P]g cGtu{t ag]sf] lgod tyf

of] P]g jf o; P]g cGtu{t ag]sf] lgod adf]lhd lbOPsf] lgb]{zg tyf tf]lslbPsf] zt{

adf]lhd >lds cfk"lt{stf{n] sfd u/] gu/]sf] ;DaGwdf sfof{non] lgoldt ?kdf lg/LIf0f

/ cg'udg ug'{ kg]{5 .

Page 17: >d P]g, @)&$moless.gov.np/wp-content/uploads/2018/09/श्रम-ऐन-२०७४.pdf · 2-`_ æk|lti7fgÆ eGgfn] d'gfkmf cfh{g ug]{ jf d'gfkmf gug]{ u/L pBf]u, Joj;fo jf ;]jf

www.lawcommission.gov.np

17

-@_ :ynut lg/LIf0f, cg'udg jf cGo s'g} dfWodaf6 s'g} >lds cfk"lt{stf{n] of]

P]g jf o; P]g cGtu{t ag]sf] lgod jf lghnfO{ tf]lslbPsf] zt{ cg'?k sfd sf/afxL

u/]sf] gkfOPdf sfof{non] >lds cfk"lt{stf{nfO{ cfjZos lgb]{zg lbg ;Sg]5 .

-#_ pkbkmf -@_ adf]lhd lbPsf] lgb]{zg kfngf ug'{ ;DalGwt >lds cfk"lt{stf{sf]

st{Jo x'g]5 .

^^= d'Vo /f]huf/bftfsf] >lds dflgg] M d'Vo /f]huf/bftfn] o; P]g adf]lhd >lds cfk"lt{ ug]{

Ohfhtkq glnPsf] JolQm jf sDkgL dfkm{t jf o; P]gdf plNnlvt k|fjwfg ljk/Lt

>lds cfk"lt{ u/L sfddf nufPdf To:tf] >lds d'Vo /f]huf/bftfsf] >lds dflgg]5 .

^&= >ldsaf6 z'Ns lng gkfpg] M >lds cfk"lt{stf{n] cfkm"n] cfk"lt{ u/]sf] >ldsaf6 s'g}

lsl;dsf] z'Ns jf sldzg lng kfpg] 5}g .

kl/R5]b — !@

Joj;fohGo ;'/Iff / :jf:Yo ;DaGwL Joj:yf

^*= ;'/Iff / :jf:Yo ;DaGwL gLlt agfpg' kg]{ M -!_ of] P]g, o; P]g cGtu{t ag]sf] lgod tyf

of] P]g jf o; P]g cGtu{t ag]sf] lgod adf]lhd lbOPsf] lgb]{zgsf] cwLgdf /xL

/f]huf/bftfn] sfo{:yndf >lds tyf cGo JolQmsf] ;'/Iff / :jf:Yo ;DaGwL gLlt agfO{

nfu" ug{' kg]{5 .

-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd agfOPsf] gLlt sfof{nodf btf{ ug'{ kg]{5 .

-#_ /f]huf/bftfn] agfpg] ;'/Iff tyf :jf:Yo ;DaGwL gLlt ;DaGwL cGo Joj:yf

tf]lsP adf]lhd x'g]5 .

-$_ o; bkmf adf]lhd /f]huf/bftfn] agfPsf] ;'/Iff tyf :jf:Yo gLltsf] kfngf

eP gePsf] ;DaGwdf sfof{non] lgoldt ?kdf cg'udg ug'{ kg]{5 .

^(= >ldsk|lt /f]huf/bftfsf] st{Jo M -!_ Joj;fohGo ;'/Iff / :jf:Yosf ;DaGwdf

/f]huf/bftfsf] >ldsk|lt b]xfo adf]lhdsf] st{Jo x'g]5 M–

-s_ sfo{:yndf ;'/Iff / :jf:Yo ;DaGwL plrt k|aGw u/L sfd ug{]

;'/lIft jftfj/0f agfpg],

-v_ sfo{:yndf /f;folgs, ef}lts jf h}ljs kbfy{ jf pks/0fsf]

k|of]u, ;~rfng, ;~ro / kl/jxg ubf{ ;'/Iff / :jf:Yodf k|lts"n

c;/ gkg]{ Joj:yf ldnfpg],

-u_ >ldsnfO{ cfjZostf cg';f/ ;'/Iff / :jf:Yo ;DaGwL cfjZos

;"rgf, hfgsf/L / tflnd k|bfg ug{],

-3_ >ldsnfO{ pks/0f jf sfd;Fu ;DalGwt /f;folgs, ef}lts jf

h}ljs kbfy{sf] k|of]u / ;~rfngsf ;DaGwdf cfjZos tflnd /

hfgsf/L pko'Qm efiffdf lbg],

-ª_ sfo{:yndf ;'/lIft ?kdf k|j]z ug]{ tyf lg:sg] ;d'lrt Joj:yf

ug{] .

-r_ >ldsnfO{ cfjZostf cg';f/ JolQmut ;'/Iff ;fwg pknAw

u/fpg] .

-5_ Tff]lsP adf]lhdsf] cGo Joj:yf ug]{

-@_ >ldsnfO{ ;'/Iff ;DAfGWfL s'g} ;'ljwf jf pks/0f lbP afkt /f]huf/bftfn ]

>ldsaf6 s'g} z'Ns jf b:t'/ lng kfpg] 5}g .

Page 18: >d P]g, @)&$moless.gov.np/wp-content/uploads/2018/09/श्रम-ऐन-२०७४.pdf · 2-`_ æk|lti7fgÆ eGgfn] d'gfkmf cfh{g ug]{ jf d'gfkmf gug]{ u/L pBf]u, Joj;fo jf ;]jf

www.lawcommission.gov.np

18

&)= u}/>lds k|lt /f]huf/bftfsf] st{Jo M -!_ /f]huf/bftfn] sfo{:yndf cfpg] / hfg] jf

sfo{:yn eP/ lx8\g] u}/>ldssf ] ;'/Iff tyf :jf:Yodf k|lts"n c;/ gkg]{ u/L cfjZos

Joj:yf ug{' kg]{5 .

-@_ sfo{:ynsf] s'g} sfo{ k|s[ofaf6 s;}sf] ;'/Iff jf :jf:Yodf k|lts"n c;/ kg{ ]

jf vt/f k'Ug ;Sg] eP ;f] ;DaGwdf /f]huf/bftfn] ;Í]t lbg], /fVg] jf hfgsf/L lbg]

Joj:yf ldnfpg' kg]{5 .

-#_ /f;folgs kbfy{ k|of]u jf pTkfbg ug]{ k|lti7fgn] cfˆgf] sfo{ ;~rfng ubf{

lg:sg] /f;folgs kbfy{ jf UofF; jf cGo s'g} s'/fn] :yfgLo hLjhGt', dflg; tyf

jftfj/0fdf k|lts"n k|efj gkfg]{ u/L Joj:yfkg ug'{ kg]{5 .

&!= lhDd]jf/ JolQmsf] st{Jo M s'g} sfo{:yn, pks/0f, j:t' jf kbfy{ ;DalGwt sfdsf] nflu

;'/lIft tyf :j:Yf eP jf gePsf] s'/f ;'lglZrt ug{] st{Jo lhDd]jf/ JolQmsf] x'g]5 .

:ki6Ls/0f M o; bkmfsf] k|of]hgsf nflu ælhDd]jf/ JolQmÆ eGgfn] sfo{:yn, pks/0f, j:t'

jf kbfy {dfly :jfldTj jf lgoGq0f ePsf] JolQm ;Demg' k5{ / ;f] zAbn] To:tf] sfo{:yn

k|d'v, pks/0f, j:t' jf kbfy {sf] k|of]usf ;DaGwdf s'g} ;Demf}tf ePsf] /x]5 eg] To:tf]

;Demf}tfaf6 :jfldTj jf lgoGq0f sfod x'g] JolQm jf ;+:yf ;d]tnfO{ hgfpF5 .

&@= pTkfbgstf{, cfoftstf{ / cfk"lt{stf{sf] st{Jo M -!_ sfo{:yndf k|of]u ul/g] s'g} pks/0f,

j:t' jf kbfy{sf] pTkfbgstf{, cfoftstf{ jf cfk"lt{stf{sf] st{Jo b]xfo adf]lhd x'g]5 M–

-s_ ;'/Iff tyf :jf:Yosf] b[li6n] sfo{:yndf ;~rfng tyf k|of]u ug{

k/LIf0faf6 pko'Qm b]lvPsf] pks/0f, j:t' jf kbfy{sf] pTkfbg,

cfoft tyf cfk"lt{ ug]{,

-v_ To:tf] pks/0f, j:t' jf kbfy{af6 sfo{:yndf ;Da4 JolQmsf]

;'/Iff / :jf:Yodf k|lts"n c;/ gkg]{ u/L pko'Qm 9Ën] ;~rfng

jf k|of]u ug{] ljlw tyf k|s[of lgwf{/0f ug{],

-u_ To:tf] pks/0f, j:t' jf kbfy{sf] k|of]uaf6 ;'/Iff jf :jf:Yodf

k|lts"n c;/ k'¥ofpg ;Sg] vt/f kQf nufpg],

-3_ v08 -u_ adf]lhd kQf nfu]sf] vt/f x6fpg jf 36fpg cfjZos

cg';Gwfg, k|of]u jf k/LIf0f ug {],

t/ c? s;}af6 To; ;DaGwdf klxn] g} u/]sf] s'g}

cg';Gwfg, k|of]u jf k/LIf0fsf] kl/0ffddf ljZjf; ug'{ kg]{ dgfl;a

cfwf/ b]lvPdf To:tf] cg';Gwfg, k|of]u jf k/LIf0fnfO{ dfGotf lbg

;lsg]5 .

-ª_ sfo{:yndf ;~rfng tyf k|of]u x'g] pks/0f, j:t' jf kbfy{sf]

;~rfng tyf k|of]u ubf{ ;'/Iff / :jf:Yosf] b[li6n] ckgfpg' kg]{

cfjZos s'/fx?sf] af/]df k"0f{ ?kdf hfgsf/L u/fpg lbUbz{g

tof/ ug]{ .

-@_ sfo{:yndf k|of]u x'g] pks/0f lgdf{0f jf h8fg ug]{ JolQm tyf ;+:yfn] To;/L

lgdf{0f jf h8fg ul/Psf] pks/0f pko'Qm 9Ën] k|of]u u/]df To;af6 s;}sf] ;'/Iff jf

:jf:Yodf k|lts"n c;/ gkg]{ s'/fsf] lnlvt k|ltj]bg /f]huf/bftfnfO{ lbg' kg]{5 .

-#_ s'g} pks/0f, j:t' jf kbfy{ pknAw u/fpg] pTkfbgstf{ jf cfk"lt{stf{n]

pks/0f, j:t' jf kbfy{sf] k|of]usf] ;DaGwdf pknAw u/fPsf] hfgsf/L jf ;Nnfx cg'?k

To:tf] pks/0f, j:t' jf kbfy{ k|of]u gu/]df o; bkmfsf] k|of]hgsf nflu To:tf] pks/0f

jf kbfy{ pko'Qm 9Ën] k|of]u u/]sf] dflgg] 5}g .

Page 19: >d P]g, @)&$moless.gov.np/wp-content/uploads/2018/09/श्रम-ऐन-२०७४.pdf · 2-`_ æk|lti7fgÆ eGgfn] d'gfkmf cfh{g ug]{ jf d'gfkmf gug]{ u/L pBf]u, Joj;fo jf ;]jf

www.lawcommission.gov.np

19

-$_ sfo{:yndf k|of]u x'g] s'g} /f;folgs kbfy{sf] pTkfbs, cfoftstf{ jf

cfk"lt{stf{n] ;f] kbfy{sf] ;DaGwdf /f;folgs ;'/Iff tYofÍkq -s]ldsn ;]ˆ6L 8f6f ;L6_

nufot tf]lsP adf]lhdsf cGo ljj/0f /f]huf/bftfnfO{ pknAw u/fpg' kg]{5 .

&#= >ldssf] st{Jo M Joj;fohGo ;'/Iff / :jf:Yosf ;DaGWfdf >ldssf] st{Jo b]xfo

adf]lhd x'g]5 M–

-s_ sfo{:yndf hfgfhfgL jf nfk/jfxLk"j{s cfˆgf] jf c? s;}sf] ;'/Iff tyf

:jf:Yodf k|lts"n c;/ kg]{ jf vt/f k'Ug ;Sg] s'g} sfo{ gug{],

-v_ o; kl/R5]bdf plNnlvt s'g} st{Jo k"/f ug{ u/fpg /f]huf/bftf tyf

;DalGwt JolQmnfO{ cfjZos ;xof]u ug]{,

-u_ sfo{:yndf ;~rfng tyf k|of]u x'g] pks/0f, j:t' jf kbfy{sf] ;~rfng

tyf k|of]u ;'/lIft tyf xf]l;of/Lk"j{s ;~rfng tyf k|of]u ug{ tof/

ul/Psf]] lbUbz{g, ;Nnfx tyf cGo s'/fsf] ;DaGwdf hfgsf/L xfl;n ug]{,

-3_ sfo{:yn, pks/0f, j:t' jf kbfy{ ;~rfng tyf k|of]u ug{ tof/ kfl/Psf]

lbUbz{g hfgsf/L tyf ;Nnfx adf]lhd To:tf] sfo{:yn, pks/0f jf kbfy{

;'/lIft tyf xf]l;of/Lk"j{s ;~rfng tyf k|of]u ug]{,

-ª_ /f]huf/bftfn] pknAw u/fPsf] JolQmut ;'/Iff ;fwgsf] clgjfo{ ?kdf

k|of]u ug]{ .

&$= ;'/Iff tyf :jf:Yo ;ldlt u7g ug]{ M -!_ aL; jf ;f]eGbf a9L >lds sfd ug]{ k|lti7fgdf

/f]huf/bftfn] >ldssf] ;d]t k|ltlglwTj x'g] u/L tf]lsP adf]lhdsf] ;'/Iff tyf :jf:Yo

;ldlt u7g ug'{ kg]{5 .

-@_ pkbkmf -!_ sf] k|of]hgsf] nflu >lds cfk"lt{stf{ dfkm{t sfddf nufOPsf

>ldsnfO{ ;d]t u0fgf ul/g]5 .

-#_ pkbkmf -!_ adf]lhd ul7t ;'/Iff tyf :jf:Yo ;ldltsf] sfd, st{Jo / clwsf/

b]xfo adf]lhd x'g]5 M–

-s_ sfo{:yndf ug'{ kg]{ ;'/Iff tyf :jf:Yo ;DaGwL k|jGw / To:tf]

k|aGw k|efjsf/L agfpg /f]huf/bftfnfO{ lgoldt ?kdf k/fdz{

lbg],

-v_ sfo{:yndf k|aGw ul/Psf] ;'/Iff tyf :jf:Yo ;DaGwL k|aGwsf]

d"NofÍg ug{] / To:tf] k|aGwnfO{ cem a9L k|efjsf/L agfpg

/f]huf/bftfsf] Wofg cfs[i6 ug]{,

-u_ v08 -v_ adf]lhd Wofg cfs[i6 ubf{ sfd gu/]df ;f]sf] hfgsf/L

sfof{nonfO{ lbg],

-3_ bkmf ^* adf]lhd agfOPsf] ;'/Iff tyf :jf:Yo gLltsf] x/]s jif{

k'g/fjnf]sg ug]{,

-ª_ tf]lsP adf]lhdsf] cGo sfo{ ug]{ .

&%= sf/afxLaf6 arfp M b]xfosf] s'g} sfo{ u/]sf] sf/0fn] dfq /f]huf/bftfn] s'g} >ldsnfO {

cg'zf;g ;DaGwL sf/afxL ug{ kfpg] 5 }g M–

-s_ ;'/Iff tyf :jf:Yo ;DaGwL k|aGw gu/]sf] ;DaGwdf /f]huf/bftf

lj?4 hfgsf/L, ;"rgf jf ph"/L lbPsf] jf lbg ;xof]u u/]sf],

-v_ bkmf &$ adf]lhdsf] :jf:Yo tyf ;'/Iff ;ldltsf] x}l;otdf s'g}

sfd u/]sf], jf

Page 20: >d P]g, @)&$moless.gov.np/wp-content/uploads/2018/09/श्रम-ऐन-२०७४.pdf · 2-`_ æk|lti7fgÆ eGgfn] d'gfkmf cfh{g ug]{ jf d'gfkmf gug]{ u/L pBf]u, Joj;fo jf ;]jf

www.lawcommission.gov.np

20

-u_ ;'/Iff tyf :jf:Yodf tTsfn vt/f k/]sf] sf/0faf6 bkmf &^ jf &&

adf]lhd sfd aGb u/]sf] .

&^= tTsfn vt/f ePdf sfd aGb ug{] M -!_ s'g} sfd tTsfn aGb gu/] To:tf] sfd ug{] >lds

jf c? s;}nfO{ zf/Ll/s rf]6k6s nfUg] jf vt/f k'Ug] jf lghsf] :jf:Yodf uDeL/ c;/

kg{] jf s'g} pks/0f, j:t' jf kbfy{sf] cgk]lIft Iflt jf xfgL gf]S;fgL x'g] cj:yf ePdf

To:tf] sfddf ;+nUg >ldsn] ;f]sf] hfgsf/L /f]huf/bftf jf bkmf &! adf]lhdsf] lhDd]jf/

JolQmnfO{ lbg' kg{]5 .

-@_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf] hfgsf/L k|fKt ePkl5 /f]huf/bftf jf lhDd]jf/ JolQmn]

;f] ;DaGwdf tTsfn plrt lgb{]zg lbg' kg{]5 .

-#_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf] hfgsf/L lbg /f]huf/bftf jf lhDd]jf/ JolQm tTsfn

pknAw gePdf >lds cfkm}n] To:tf] sfd aGb ug{ ;Sg]5 .

-$_ pkbkmf -#_ adf]lhd sfd aGb u/]sf]df To;/L sfd aGb ug{] >ldsn] ;f]sf]

hfgsf/L tTsfn l56f] ;fwgåf/f /f]huf/bftf tyf lhDd]jf/ JolQmnfO{ lbg' kg{]5 .

-%_ pkbkmf -$_ adf]lhdsf] hfgsf/L k|fKt ePkl5 /f]huf/bftf jf lhDd]jf/

JolQmn] ;f] ;DaGwdf tTsfn hfFra'em u/L ;f]af6 l;lh{t vt/f lgjf/0f jf Go"gLs/0f ug'{

kg{]5 .

-^_ s'g} sfd aGb ug{' kg{] u/L tTsfn s'g} vt/f pTkGg eP jf gePsf] tyf

vt/f lgjf/0f jf Go"gLs/0f ug{ ul/Psf] Joj:yf kof{Kt eP jf gePsf] ;DaGwdf >lds /

/f]huf/bftfaLr s'g} ljjfb ePdf To:tf] ljjfbsf] l5gf]kmfgf]sf] nflu s'g} kIfn] >d

sfo{fnodf lgj]bg lbg ;Sg]5 .

-&_ pkbkmf -^_ adf]lhd lgj]bg k/]df sfof{non] ;f] ;DaGwdf 5fgljg u/L b'j}

kIfsf] s'/f ;'gL cfjZos eP k|df0f ;d]t a'emL To:tf] ljjfbsf] l5gf]kmfgf] ug'{ kg]{5 .

-*_ pkbkmf -&_ adf]lhd sfof{non] ljjfb l5gf]kmfgf] ul/lbPsf] lg0f{o clGtd x'g]5

/ To:tf] lg0f{o /f]huf/bftf tyf >lds b'j} kIfn] dfGg' kg]{5 .

-(_ o; bkmfdf cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg /f]huf/bftfnfO{ xfgL

gf]S;fgL k'¥ofpg], b'Mv lbg] jf l/;OjL ;fWg] p2]Zon] sfd aGb ug{ kfOg] 5}g .

-!)_ o; bkmf adf]lhd sfd aGb ePsf] ;dodf >ldsnfO{ lghsf] ;]jf zt{sf]

cwLgdf /xL /f]huf/bftfn] cGo sfddf nufpg ;Sg]5 .

&&= sfd /f]Sg lgb{]zg lbg] M -!_ lg/LIf0f jf cGo s'g} ;|f]taf6 s'g} k|lti7fgsf] sfo{:yndf

>lds jf cGo JolQmsf] ;'/Iff tyf :jf:Yodf tTsfn vt/f pTkGg ePsf] jf x'g ;Sg]

cfwf/ b]lvPdf sfof{non] To:tf] sfo{:yndf tTsfn sfd /f]Sg /f]huf/bftfnfO{ lgb{]zg

lbg ;Sg]5 .

-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd lgb{]zg lbFbf vt/f pTkGg ePsf] sf/0f / cfwf/ ;d]t

v'nfpg' kg{]5 .

-#_ pkbkmf -!_ adf]lhd lgb{]zg lbFbf sfof{non] sfo{:yndf /x]sf] s'g} pks/0f

;~rfng jf k|of]u ug{ pko'Qm gx'g] b]lvPdf To:tf] pks/0f k|of]u gug{ cfb]z lbg ;Sg]5

/ To;/L cfb]z lbFbf ;f] pks/0f jf To;sf] s'g} efudf l;naGbL jf 6fFrf ;d]t nufpg

;Sg]5 .

-$_ sfof{non] pkbkmf -!_ adf]lhd sfd /f]Sg lgb{]zg lbPsf]df /f]huf/bftfn]

tTsfn sfd /f]Sg' kg]{5 .

-%_ o; bkmf adf]lhd sfof{non] lbPsf] lgb{]zgsf ;DaGwdf lrQ ga'em\g]

/f]huf/bftfn] To:tf] lgb{]zg kfPsf] ;ft lbgleq ljefu ;dIf lgj]bg lbg ;Sg]5 .

Page 21: >d P]g, @)&$moless.gov.np/wp-content/uploads/2018/09/श्रम-ऐन-२०७४.pdf · 2-`_ æk|lti7fgÆ eGgfn] d'gfkmf cfh{g ug]{ jf d'gfkmf gug]{ u/L pBf]u, Joj;fo jf ;]jf

www.lawcommission.gov.np

21

-^_ pkbkmf -%_ adf]lhd k/]sf] lgj]bg pk/ ljefun] kGw| lbgleq 6'Ëf] nufpg'

kg]{5 .

-&_ pkbkmf -^_ adf]lhdsf] cjlwdf sfd ug{ kfOg] 5}g .

t/ ;f] cjlwdf JolQmsf] ;'/Iff tyf :jf:Yodf tTsfn vt/f pTkGg gePsf]

hfgsf/L sfof{non] lbPdf sfd ;'rf? ug{ ;lsg]5 .

&*= Joj;fohGo ;'/Iff / :jf:Yo ;DaGwL ljz]if Joj:yf M -!_ b]xfosf ljifo;Fu ;DalGwt sfd

ug]{ k|lti7fgn] kfngf ug'{ kg]{ ;'/Iff / :jf:Yo ;DaGwL dfkb08 tf]lsP adf]lhd x'g]5 M–

-s_ cfFvf arfp ;DaGwL Joj:yf,

-v_ /f;folgs kbfy{af6 arfp ;DaGwL Joj:yf,

-u_ k|];/ KnfG6sf] ;~rfng ;DaGwL Joj:yf,

-3_ d]l;gsf] 5]sjf/ ;DaGwL Joj:yf,

-ª_ ef/L p7fpg] ;DaGwL Joj:yf,

-r_ cGo cfjZos Joj:yf .

-@_ k|];/ KnfG6 tyf jf]On/ k/LIf0f ;DaGwL Joj:yf tf]lsP adf]lhd x'g]5 .

-#_ k|lti7fg :yfkgfsf] hfgsf/L tyf cGo Joj;fohGo ;'/Iff tyf :jf:Yo ;DaGwL

Joj:yf tf]lsP adf]lhd x'g]5 .

&(= ;"rgf lbg] M sfo{:yndf s'g} b'3{6gf ePdf jf b'3{6gfaf6 s;}nfO{ rf]6k6s nfu]df jf

d[To' ePdf jf Joj;fohGo /f]u nfu]df /f]huf/bftfn] ;f]sf] hfgsf/L sfof{nodf t''?Gt

lbg' kg]{5 .

*)= ;ª\qmfds /f]u lgoGq0fsf] Joj:yf ldnfpg' kg{] M -!_ /f]huf/bftfn] sfo{:yndf ;ª\qmfds

/f]usf] /f]syfd tyf lgoGq0fsf nflu ;d'lrt Joj:yf ldnfpg' kg]{5 .

-@_ s'g} >ldsnfO{ ;ª\qmfds /f]u nfuL pkrf/ u/fpg' k/]df pkrf/sf] cjlwe/

sfddf cfpg lghnfO{ /f]s nufpg ;lsg]5 .

-#_ pkbkmf -@_ adf]lhd pkrf/ u/fpgsf] nflu To:tf] >ldssf] la/fdL labf ck'u

ePdf cGo labfdf ;dfof]hg ug{ jf ljz]if j]tnaL labfdf a:g >ldsnfO{ /f]huf/bftfn]

lgb]{zg lbg ;Sg]5 .

-$_ pkbkmf -#_ adf]lhd lbOPsf] lgb]{zg kfngf ug'{ ;DalGwt >ldssf] st{Jo

x'g]5 .

*!= ;/n sfddf nufpg' kg]{ M -!_ s'g} dlxnf >lds ue{jtL ePdf lghn] :jf:Yo k/LIf0f

u/fPsf] lg:;f;d]t ;+nUg u/L ;f]sf] hfgsf/L /f]huf/bftfnfO{ lbg' kg]{5 .

-@_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf] hfgsf/L k|fKt ePdf /f]huf/bftfn] ue{jtL >lds

dlxnfnfO{ ;fdfGotof lghsf] :jf:Yodf k|lts"n c;/ gkg]{ u/L sfddf nufpg' kg]{5 .

*@= Joj;fohGo /f]usf] pkrf/ ;DaGwL ljz]if Joj:yf M -!_ s'g} k|lti7fgsf] sfd ubf{ s'g}

>ldsnfO{ tf]lsP adf]lhdsf] s'g} Joj;fohGo /f]u nfu]df ;f] k|lti7fgn] To:tf] /f]usf]

pkrf/sf] nflu tf]lsP adf]lhdsf] pkrf/ vr{ tyf To:tf] /f]usf] pkrf/ x'g g;Sg] ePdf

tf]lsP adf]lhdsf] Ifltk"lt{ /sd >ldsnfO{ lbg' kg]{5 .

-@_ pkbkmf -!_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg >ldsn] ;fdflhs ;'/Iff

sf]ifaf6 Joj;fohGo /f]usf] pkrf/ vr{ jf Ifltk"lt{ /sd kfpg] ePdf k|lti7fgn] pkbkmf

-!_ adf]lhdsf] pkrf/ vr{ jf Ifltk"lt{ /sd lbg' kg]{ 5}g .

*#= lgb]{zg lbg ;Sg] M -!_ /f]huf/bftfn] ;'/Iff tyf :jf:Yo ;DaGwL k|jGWf u/] jf gu/]sf]

;DaGwdf sfof{non] cfjlws jf cfsl:ds ?kdf lg/LIf0f ug{ ;Sg]5 .

Page 22: >d P]g, @)&$moless.gov.np/wp-content/uploads/2018/09/श्रम-ऐन-२०७४.pdf · 2-`_ æk|lti7fgÆ eGgfn] d'gfkmf cfh{g ug]{ jf d'gfkmf gug]{ u/L pBf]u, Joj;fo jf ;]jf

www.lawcommission.gov.np

22

-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd lg/LIf0f ubf{ /f]huf/bftfn] sfo{:yndf of] P]g jf k|rlnt

sfg"g adf]lhdsf] ;'/Iff tyf :jf:Yo ;DaGwL k|aGWf u/]sf] gkfOPdf ;f]sf] k|aGw ug{

sfof{non] ;dfofjlw tf]sL ;DalGWft /f]huf/bftfnfO{ lgb{]zg lbg' kg{]5 .

t/ tTsfn To:tf] k|aGw gu/]df >lds jf cGo JolQmsf] ;'/Iff / :jf:Yodf vt/f

x'g] jf jftfj/0fdf k|lts"n k|efj kg]{ b]lvPdf ;f]xL Joxf]/f pNn]v u/L tTsfn} To:tf]

k|aGw ug{ lgb]{zg lbg' kg{]5 .

-#_ sfof{non] sfo{:yndf ePsf] b'3{6gf, Joj;fohGo /f]u jf >lds tyf cGo

JolQmsf] :jf:Yo tyf ;'/Iff ;DaGwdf /f]huf/bftfnfO{ cfjZos ;"rgf tyf ljj/0f pknAw

u/fpg lgb]{zg lbg ;Sg]5 .

-$_ pkbkmf -@_ jf -#_ adf]lhd lbPsf] lgb]{zg kfngf ug'{ u/fpg' ;DalGwt

/f]huf/bftfsf] st{Jo x'g]5 .

kl/R5]b – !#

ljz]if k|s[ltsf] pBf]u jf ;]jf ;DaGwL Joj:yf

*$= lrof aufgsf >lds ;DaGwL ljz]if Joj:yf M -!_ lrof aufgsf >ldsk|lt /f]huf/bftfsf]

bfloTj b]xfo adf]lhd x'g]5 M–

-s_ lrof aufg glhs a;f]af; gePsf lrof aufgsf >lds tyf

lghsf cfl>t kl/jf/nfO{ lrof aufgleq pko'Qm cfjf;sf] k|aGw

ug{],

-v_ lrof aufgsf >lds tyf lghsf cfl>t kl/jf/sf ;b:onfO{

;fgfltgf rf]6k6ssf] lgMz'Ns k|fylds pkrf/ ug]{ / ;f]sf] nflu

tflndk|fKt JolQm ;lxt :jf:Yof]krf/ ;fdu|Lsf] k|aGw ug{],

-u_ lrof aufg glhs ahf/ ;'ljwf gePdf b}lgs pkef]Uo a:t' ;/n

tl/sfaf6 pknJw x'g ;Sg] Joj:yf ldnfpg],

-3_ lrof aufgsf >lds tyf lghsf] cfl>t kl/jf/sf ;b:osf]

zf/Ll/s tyf dfgl;s ljsf;sf nflu v]ns"b tyf dgf]/~hgsf]

;d'lrt Joj:yf ldnfpg] .

:ki6Ls/0f M o; bkmfsf] k|of]hgsf] nfluM–

-!_ ælrof aufgÆ eGgfn] k|rlnt sfg"g adf]lhd btf{ ePsf]

lrof aufg ;Demg' k5{ / ;f] zJbn] lrof aufgleq :yfkgf

ePsf] sf/vfgf, cGo ef}lts k"jf{wf/ tyf ;f]sf] kl/;/

;d]tnfO{ hgfpF5 .

-@_ ælrof aufgsf >ldsÆ eGgfn] lrof aufgsf] hUufdf vGg],

hf]Tg], ;Dofpg], emf]g]{, 5g]{, /f]Kg], uf]8\g], sf6\g], l6Kg], pv]Ng]

jf To:t} cGo sfd ug]{ >lds ;Demg' k5{ / ;f] zAbn] lrof

k|zf]wg ug{] tyf lrof aufgsf] cGo s'g} sfddf ;+nUg

>lds ;d]tnfO{ hgfpF5 .

-#_ æcfl>t kl/jf/Æ eGgfn] lrof aufgsf >lds;Fu} a:g] tyf

lghn] kfng kf]if0f ug'{ kg]{ lghsf] kl/jf/ ;Demg' k5{ .

-@_ lrof aufgsf] s'g} sfd ;DkGg ug]{ ;DaGwdf lrof aufgdf sfd ug]{ >lds /

/f]huf/bftfaLr ;Demf}tf ug{ of] bkmfn] afwf k'¥ofPsf] dflgg] 5}g .

*%= lgdf{0f >lds ;DaGwL ljz]if Joj:yf M -!_ lgdf{0f >ldsk|lt /f]huf/bftfsf] bfloTj b]xfo

adf]lhd x'g]5 M–

Page 23: >d P]g, @)&$moless.gov.np/wp-content/uploads/2018/09/श्रम-ऐन-२०७४.pdf · 2-`_ æk|lti7fgÆ eGgfn] d'gfkmf cfh{g ug]{ jf d'gfkmf gug]{ u/L pBf]u, Joj;fo jf ;]jf

www.lawcommission.gov.np

23

-s_ lgdf{0fsf] nflu cfjZos kg]{ cf}hf/, pks/0f tyf ;fdu|L kof{Kt

dfqfdf pknAw u/fpg],

-v_ lgdf{0f sfo{:yn glhs a;f]af; gePsf >ldsnfO{ c:yfoL

af;:yfg / z'4 lkpg] kfgLsf] k|aGw ug{] tyf cfjZos vfB

;fdu|Lsf] cfk"lt{sf] Joj:yf ldnfpg],

-u_ lgdf{0f sfo{:yndf pko'Qm ;'/Iffsf]] k|aGw ug{] .

:ki6Ls/0f M o; bkmfsf] k|of]hgsf] nflu,–

-!_ ælgdf{0f sfo{Æ eGgfn] ejg, ;8s, k'n, gx/, z'?ª,

cfGtl/s jf cGt/b]zLo hndfu{, /]ndfu{, lgdf{0f sfo{ jf

ljB'tu[x, b"/;~rf/, 6]lnkmf]g jf 6]lnu|flkms ;+/rgf / o:t}

cGo ;+/rgf lgdf{0f ug{] sfo{ ;Demg' k5{ / ;f] zAbn] ;f]

;+/rgfdf oGq, cf}hf/ jf pks/0f h8fg ug]{ sfo{

;d]tnfO{ hgfpF5 .

-@_ ælgdf{0f >ldsÆ eGgfn] lgdf{0f sfo{df ;+nUg >lds

;Demg' k5{ .

-@_ lgdf{0f sfo{sf] lhDdf jf 7]Ssf lng] JolQm jf ;+:yf o; P]gsf] k|of]hgsf] nflu

/f]huf/bftf dflgg]5 .

-#_ lgdf{0f >ldssf] nflu kfl/>lds tyf cGo ;'ljwfsf] b//]6 lgwf{/0f ubf{

;DalGwt txsf] 6«]8 o'lgog / lgdf{0f Joj;foL ;+3sf] clgjfo{ k|ltlglwTj u/fpg' kg]{5 .

-$_ lgdf{0f >lds;Fu ;DalGwt cGo Joj:yf tf]lsP adf]lhd x'g]5 .

*^= oftfoft >lds ;DaGwL ljz]if Joj:yf M -!_ oftfoft >ldsk|lt /f]huf/bftfsf] bfloTj

b]xfo adf]lhd x'g]5 M–

-s_ nfdf] b'/L -nª?6_ df ofq' cf];f/k;f/ ug]{ ;jf/L ;fwg cfnf]kfnf]

u/L rnfpg sDtLdf b'O{ hgf rfnssf] Joj:yf clgjfo{ ?kdf ug{],

-v_ nfdf] b"/Ldf rNg] ;jf/L ;fwgsf] rfnsnfO{ uGtJo :yfgdf

k'Ug'cl3 7fpF 7fpFdf cf/fd ug]{ Joj:yf ug{],

-u_ lbgsf] cf7 306feGbf a9L ;do sfddf nufOPsf] oftfoft

>ldsnfO{ a9L ;do sfd u/] afkt lghn] kfpg] kfl/>ldssf]

8]9Lsf b/n] kfl/>lds lbg],

t/ oftfoft >ldsnfO{ 6«Lk eQf, v'/fsL eQf jf cGo o:t}

eQf lbOg] ePdf lghn] /f]h] adf]lhd To:tf] eQf jf 8]9L /sddWo]

s'g} Pp6f dfq kfpg]5 .

-3_ uGtJo :yfgdf gk'Ub} ;jf/L ;fwg ljlu|P/ grNg] ePdf jf s'g}

sf/0fn] Ps} :yfgdf /f]sL /fVg' k/]df >ldsnfO{ ;jf/L ;fwg rfn"

/x]sf] cj:yfdf kfpg] u/]sf] eQfsf] krf; k|ltzt eQf lbg' kg]{5

.

-ª_ ;jf/L ;fwgdf k|fylds pkrf/sf] nflu cfjZos cf}iflw /

:jf:Yof]krf/ ;fdu|L /fVg] .

:ki6Ls/0f M o; bkmfsf] k|of]hgsf] nflu,–

-!_ ænfdf] b'/LÆ eGgfn] sfg"g adf]lhd lgwf{/0f ePsf] nfdf]

af6f] -nª?6_ ;Demg' k5{ .

Page 24: >d P]g, @)&$moless.gov.np/wp-content/uploads/2018/09/श्रम-ऐन-२०७४.pdf · 2-`_ æk|lti7fgÆ eGgfn] d'gfkmf cfh{g ug]{ jf d'gfkmf gug]{ u/L pBf]u, Joj;fo jf ;]jf

www.lawcommission.gov.np

24

-@_ æoftfoftsf] sfdÆ eGgfn] oflGqs ;fwgsf] dfWodaf6 Ps

7fpFaf6 csf]{ 7fpF;Dd dflg;, hLjhGt' jf dfn;fdfg

cf];f/k;f/ ug]{ sfd ;Demg' k5{ .

-#_ æoftfoft >ldsÆ eGgfn] oftfoftsf] sfddf ;+nUg >lds

;Demg' k5{ .

-@_ ;jf/L ;fwg rnfpg] oftfoft >ldsn] ;jf/L ;fwg rnfpg' eGbf sDtLdf

afx| 306fcl3b]lv uGtJo :yfgdf gk'u];Dd dfbs kbfy{ ;]jg ug{' x'Fb}g .

-#_ pkbkmf -@_ ljk/Lt sfd ug{] >ldsnfO{ v/fa cfr/0f u/]sf] dfgL ;DalGwt

/f]huf/bftfn] ;]jfaf6 x6fpg ;Sg]5 .

t/ To;/L ;]jfaf6 x6fpg'cl3 To:tf] >ldsnfO{ :ki6Ls/0f k]z ug]{ df}sf lbg'

kg]{5 .

-$_ /f]huf/bftfn] cfˆgf] :jfldTjdf /x]sf] ;jf/L ;fwg laqmL u/L jf cGo

sf/0faf6 :jfldTj kl/jt{g ePsf] sf/0f ;jf/L ;fwgdf sfo{/t >ldsnfO{ ;]jfaf6 x6fpg

rfx]df cjsfz afkt lbg' kg]{ ;'ljwf lbP/ /f]huf/ ;DaGw cGTo ug{ ;Sg]5 .

t/ of] Joj:yf ;jf/L ;fwg ;~rfng ug]{ k|lti7fgsf] xsdf nfu" x'g] 5}g .

*&= ko{6g;Fu ;DalGwt >lds ;DaGwL ljz]if Joj:yf M -!_ ko{6g;Fu ;DalGwt >ldsk|lt

/f]huf/bftfsf] bfloTj b]xfo adf]lhd x'g]5 M–

-s_ >ldsnfO{ sfo{:yndf k7fpF+bf kof{Kt dfqfdf k|fylds pkrf/sf nflu

cf}iflw / :jf:Yof]krf/sf ;fdu|Lx? pknJw u/fpg],

-v_ >lds ;Í6 uDeL/ :jf:Yo ;d:of jf b'3{6gfdf k/]df cljnDa p4f/

sfo{ ug]{, u/fpg] .

-@_ pkbkmf -!_ df plNnlvt >lds sfo{:yndf hfFbf lkmN8 eQf, v'/fsL eQf jf

o:t} cGo eQf jf cltl/Qm ;do sfd u/]afkt 8]9L kfl/>ldsdWo] lghn] /f]h]sf] s'g}

Pp6f ;'ljwf /f]huf/bftfn] pknAw u/fpg' kg]{5 .

-#_ xf]6n, df]6n, /]i6'/]06, h+un ;kmf/L jf cGo Joj;fo ug]{ /f]huf/bftfn]

;fd"lxs ;Demf}tf adf]lhd lnOPsf] ;]jf z'Ns /sd tf]lsP adf]lhd ljt/0f ug'{ kg]{5 .

**= 3/]n' >lds ;DaGwL Joj:yf M -!_ 3/]n' >ldssf nflu g]kfn ;/sf/n] 5'§} Go"gtd

kfl/>lds lgwf{/0f ug{ ;Sg]5 .

-@_ o; P]gdf cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg 3/]n' >ldssf] ;fj{hlgs

labf, ;fKtflxs labf / To; ;DaGwL cGo Joj:yf tf]lsP adf]lhd x'g]5 .

-#_ 3/]n' >ldsnfO{ /f]huf/bftfn] 3/df g} vfg a:gsf] Joj:yf u/]sf] jf

cWoogdf ;xof]u u/]sf] /x]5 eg] ;f] afktsf] /sd /f]huf/bftfn] kfl/>ldsaf6 s6fpg

;Sg]5 .

-$_ /f]huf/bftfn] 3/]n' >ldsnfO{ lghsf] ;+:s[lt, s'n wd{, k/Dk/f cg';f/sf]

rf8kj{ dfGg lbg' kg]{5 .

*(= df};dL k|lti7fg ;DaGwL Joj:yf M -!_ df};dL k|lti7fg a]df};ddf aGb ePdf To:tf]

k|lti7fgdf sfd ug]{ >ldsnfO{ k|lti7fg aGb ePsf] cjlwe/ hu]8fdf /flvg]5 .

:ki6Ls/0f M o; bkmfsf] k|of]hgsf] nflu ædf};dL k|lti7fgÆ eGgfn] s'g} vf; df};ddf dfq

;~rfng ug{ ;lsg] k|lti7fg ;Demg' k5{ / ;f] zAbn] Ps jif{df Ps;o c;L lbgeGbf a9L

;~rfng ug{ g;lsg] k|lti7fg ;d]tnfO{ hgfpF5 .

Page 25: >d P]g, @)&$moless.gov.np/wp-content/uploads/2018/09/श्रम-ऐन-२०७४.pdf · 2-`_ æk|lti7fgÆ eGgfn] d'gfkmf cfh{g ug]{ jf d'gfkmf gug]{ u/L pBf]u, Joj;fo jf ;]jf

www.lawcommission.gov.np

25

-@_ o; P]gdf cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg /f]huf/bftfn] lgoldt

/f]huf/Ldf /x]sf] >ldsnfO{ df};dL k|lti7fg aGb /x]sf] a]df};dsf] cjlwe/ lghn] kfpg]

kfl/>ldssf] kRrL; k|ltzt a/fa/sf] /sd kfl/>lds lbg' kg]{5 .

-#_ s'g} k|lti7fg df};dL k|lti7fg xf] jf xf]Og eGg] k|Zg p7]df ;f]sf] lg0f{o

sfof{non] ug]{5 .

()= ljb]zdf btf{ eO{ g]kfndf Joj;fo ;~rfng ug]{ k|lti7fg ;DaGwL Joj:yf M g]kfndf s'g}

Joj;fo k|j4{g ug{], s'g} j:t' laqmL ug]{ jf cGo s'g} klg sfddf ;+nUg s'g} ljb]zL

k|lti7fgn] ;f] k|lti7fgsf] g]kfnl:yt k|ltlglw jf >lds;Fu ePsf] /f]huf/ ;Demf}tfsf]

pNn+3g u/]df To:tf] k|ltlglw jf >ldsn] o; P]g adf]lhd sfof{no jf >d cbfntdf

ph'/L ug{ ;Sg]5 .

kl/R5]b – !$

plrt >d cEof; ;DaGwL Joj:yf

(!= plrt >d cEof;sf] kfngf ug'{ kg]{ M /f]huf/bftf, k|lti7fg / 6«]8 o'lgogn] cfˆgf] sfd

sf/afxLsf] l;nl;nfdf Ps csf{k|lt Jojxf/ ubf{ plrt >d cEof;sf] kfngf ug{' kg]{5 .

(@= cg'lrt >d cEof; u/]sf] dflgg] M -!_ /f]huf/bftf tyf 6«]8 o'lgogn] pkbkmf -@_ jf -#_

adf]lhdsf] cg'lrt >d cEof; ug{ jf u/fpg x'Fb}g .

-@_ /f]huf/bftfn] b]xfosf] s'g} sfo{ u/]df cg'lrt >d cEof; u/]sf] dflgg]5 M–

-s_ >d ;DaGwL sfg"g kfngf gug]{ jf gu/fpg] sfo{ u/]df,

-v_ >d ;DaGwL sfg"gåf/f k|bQ clwsf/sf] k|of]u ug{df aGb]h

nufPdf,

-u_ s'g} >ldsnfO{ sf/afxL ug]{ p2]Zon] hfgfhfgL em'6f] k|df0f l;h{gf

u/]df,

-3_ >ldsnfO{ hfgfhfgL b'Mv jf x}/fgL lbg] p2]Zon] dfq s'g} sfo{

u/]df,

-ª_ 6«]8 o'lgogsf] u7g, ;~rfng / To;sf] k|zf;lgs sfo{df x:tIf]k

u/] jf u/fPdf,

-r_ cj}w 3f]lift u/]sf] tfnfaGbL hf/L /fv]df,

-5_ >ldsnfO{ s'6lk6 jf xftkft u/] u/fPdf,

-h_ >ldsx?aLr a}dgZotf jf dgd'6fj Nofpg] p2]Zon] >ldsnfO{

e8\sfPdf jf pQ]lht u/fPdf .

-#_ 6«]8 o'lgogn] b]xfosf] s'g} sfo{ u/]df cg'lrt >d cEof; u/]sf] dflgg]5 M–

-s_ >ldsnfO{ s'g} o'lgogsf] ;b:o aGg jf gaGg bjfj jf wDsL lbg],

-v_ hah{:tL rGbf jf ;xof]u p7fpg],

-u_ sfo{:yndf afx]s /f]huf/bftfsf] lghL lgjf; jf /f]huf/bftfsf]

csf]{ k|lti7fgdf wgf{ lbg] jf 3]/fp ug{], u/fpg],

-3_ cfˆgf] dfu k"/f u/fpgsf] nflu /f]huf/bftf, lghsf] k|ltlglw jf

>ldsnfO{ s'6lk6 ug]{ jf cGo s'g} u}/sfg"gL lqmofsnfk ug]{,

u/fpg],

-ª_ hfgfhfgL /f]huf/bftfsf] ;DklQ xfgL gf]S;fgL x'g] s'g} sfo{ ug{] .

Page 26: >d P]g, @)&$moless.gov.np/wp-content/uploads/2018/09/श्रम-ऐन-२०७४.pdf · 2-`_ æk|lti7fgÆ eGgfn] d'gfkmf cfh{g ug]{ jf d'gfkmf gug]{ u/L pBf]u, Joj;fo jf ;]jf

www.lawcommission.gov.np

26

kl/R5]b – !%

lg/LIf0f ;DaGwL Joj:yf

(#= sfof{no tyf lg/LIfs ;DaGwL Joj:yf M -!_ o; P]g tyf k|rlnt >d ;DaGwL g]kfn

sfg"gsf] sfof{Gjogsf] nflu g]kfn ;/sf/n] cfjZostf cg';f/ >d sfof{nox?sf] :yfkgf

ug{ ;Sg]5 .

-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd :yfkgf ePsf >d sfof{nosf] sfo{If]qleq kg]{ lhNnfx?

dGqfnon] tf]s] adf]lhd x'g]5 .

-#_ g]kfn ;/sf/n] g]kfn /fhkqdf ;"rgf k|sfzg u/L s'g} If]qsf] nflu

cfjZostf cg';f/ Ps jf PseGbf a9L lg/LIfs lgo'Qm ug{ ;Sg]5 .

($= sfof{nosf] sfd, st{Jo / clwsf/ M -!_ sfof{nosf] sfd, st{Jo / clwsf/ b]xfo adf]lhd

x'g]5 M–

-s_ o; P]g adf]lhd lgwf{/0f ul/Psf] Go"gtd kfl/>lds, eQf jf

;fd"lxs ;Demf}tf adf]lhd kfpg'kg]{ ;'ljwf tyf k|rlnt g]kfn

sfg"gn] >lds tyf /f]huf/bftfnfO{ k|bfg u/]sf] clwsf/

sfof{Gjog eP jf gePsf] ;DaGwdf cg'udg ug]{,

-v_ of] P]g tyf o; P]g cGtu{t ag]sf] lgodsf] k|efjsf/L sfof{Gjog

eP gePsf] ;DaGwdf lgoldt ?kdf cg'udg u/L sfof{Gjog ug{

;DalGwt kIfnfO{ cfjZos lgb]{zg lbg],

-u_ of] P]g tyf >d ;DaGwL k|rlnt cGo sfg"g adf]lhd ag]sf]

dfkb08 tyf cfrf/;+lxtf ;DaGwL tflnd lbg] tyf ;f] dfkb08

tyf cfrf/;+lxtf sfof{Gjog eP gePsf] ;DaGwdf lgoldt ?kdf

cg'udg ug]{,

-3_ >lds tyf /f]huf/bftfnfO{ cfjZos tflnd k|bfg ug{sf] nflu

k|fljlws ;xof]u dfu]df cfjZos k|fljlws ;xof]u pknAw u/fpg],

-ª_ /f]huf/bftfn] Joj;fohGo ;'/Iff / :jf:Yo ;DaGwL dfkb08 jf

sd{rf/L ljlgodfjnL jf cGo cfjZos ;Da4 sfuhft pknJw

u/fpg lgb]{zg lbg],

-r_ /f]huf/bftf / >ldsaLr ePsf] ;fd"lxs ;Demf}tf tyf dWo:yn]

u/]sf] lg0f{o sfof{Gjog ug]{,

-5_ afnaflnsfnfO{ sfddf nufP gnufPsf] ;DaGwdf lg/LIf0f u/L

sfddf nufPsf] b]lvPdf tTsfn p4f/ ug]{ / To:tf]

/f]huf/bftfnfO{ sf/afxL ug{],

-h_ k|lti7fg tyf sfo{:yndf kl/R5]b–!@ adf]lhdsf] Joj;fohGo

;'/Iff tyf :jf:Yo ;DaGwL Joj:yf /f]huf/bftfn] sfof{Gjog u/]

gu/]sf] ;DaGwdf lg/LIf0f ug]{,

-em_ sfo{:yndf hl8t oGq, cf}hf/, pks/0f jf j:t' jf kbfy{sf]

cjnf]sg jf lg/LIf0f ug]{ / To:tf] oGq, cf}hf/, pks/0f, j:t' jf

kbfy{ lgwf{l/t:t/sf] eP gePsf] hfFr ug{] / k/LIf0f ug'{ kg]{ ePdf

;f]sf] gd"gf ;Íng ug]{,

-`_ k|lti7fg jf sfo{:ynsf] cfjlws jf cfsl:ds ?kdf lg/LIf0f ug{]

jf u/fpg],

Page 27: >d P]g, @)&$moless.gov.np/wp-content/uploads/2018/09/श्रम-ऐन-२०७४.pdf · 2-`_ æk|lti7fgÆ eGgfn] d'gfkmf cfh{g ug]{ jf d'gfkmf gug]{ u/L pBf]u, Joj;fo jf ;]jf

www.lawcommission.gov.np

27

-6_ k|lti7fg jf sfo{:yndf /x]sf] ljB'tLo clen]v nufot s'g}

/lhi6/, lnvt, sfuhft pknAw u/fpg ;DalGwt k|lti7fg jf

k|lti7fgsf kbflwsf/LnfO{ cfb]z lbg] / pknAw gu/fPdf To:tf]

k|lti7fg jf sfo{:yndf k|j]z u/L ;Ssn /lhi6/, lnvt jf

sfuhft jf ;f]sf] k|ltlnlk ekf{O u/L cfˆgf] lgoGq0fdf lng],

-7_ /f]huf/bftf, k|lti7fgsf] Joj:yfksLo >]0fLsf] >lds jf cGo

>ldsaf6 cfjZos ljifodf ;"rgf jf hfgsf/L lng],

-8_ cfjZos b]lvPdf /f]huf/bftf, k|lti7fgsf] Joj:yfksLo >]0fLsf]

>lds jf cGo >ldsnfO{ sfof{nodf pkl:yt u/fO{ aofg lng],

-9_ sfo{:yn jf k|lti7fgsf] lg/LIf0f ubf{ jf cGo s'g} ;|f]taf6

/f]huf/bftf jf >lds jf 6«]8 o'lgogn] of] P]g tyf o; P]g

cGtu{t ag]sf] lgod ljk/Lt sfo{ u/]sf] hfgsf/L x'g cfPdf To:tf]

sfo{ tTsfn ;Rofpg cfjZos lgb{]zg lbg],

-0f_ sfof{nodf k|fKt lgj]bg Jff sfuhft Jff cGo s'g} ;|f]taf6 k|fKt

;"rgfx?sf] clen]v /fVg], To;/L k|fKt lgj]bg tyf sfuhft

btf{sf] lg:;f k|bfg ug]{, sfof{noaf6 ePsf lg0f{o, cfb]z tyf

d]nldnfksf] clen]v /fVg] jf s'g} klg sfuhftsf] gSsn

dfUg]nfO{ k|dfl0ft u/L gSsn pknAw u/fpg],

-t_ o; P]g tyf k|rlnt g]kfn sfg"g adf]lhd sfof{non] ug]{ elgPsf

cGo sfd ug]{, jf

-y_ tf]lsP adf]lhdsf cGo sfo{ ug]{ .

-@_ sfof{non] of] bkmf adf]lhdsf] clwsf/ k|of]u ubf{ :yfgLo k|zf;g, k|x/L jf

cGo s'g} lgsfosf] ;xof]u lng cfjZos b]lvPdf To:tf] ;xof]u pknAw u/fpg :yfgLo

k|zf;g, k|x/L jf ;DalGwt lgsfodf cg'/f]w ug{ ;Sg]5 .

-#_ pkbkmf -@_ adf]lhd ;xof]u dfu u/]df To:tf] ;xof]u sfof{nonfO{ pknAw

u/fpg' :yfgLo k|zf;g, k|x/L tyf ;DalGwt lgsfosf] st{Jo x'g]5 .

(%= lg/LIfssf] sfd, st{Jo / clwsf/ M -!_ sfof{nosf] tkm{af6 ;Dkfbg ul/g] sfd tyf

st{Josf] kfngf / clwsf/sf] k|of]u lg/LIfs tyf dftxtsf sd{rf/Laf6 tf]lsP adf]lhd

x'g]5 .

-@_ pkbkmf -!_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg o; P]g jf cGo sfg"gdf s'g}

sfd Joj;fohGo ;'/Iff / :jf:Yo lg/LIfsn] g} ug'{kg]{ egL pNn]v ePsf]df To:tf] sfo{ jf

sf/vfgfsf] d]l;g/L tyf cf}hf/sf] lg/LIf0f, Joj;fohGo ;'/Iff / :jf:Yo ;DaGwL ljifo

tyf cGo k|fljlws sfo{ ug]{ clwsf/ sfof{nosf] tkm{af6 Joj;fohGo ;'/Iff / :jf:Yo

lg/LIfsnfO{ x'g]5 .

t/ s'g} sfof{nodf Joj;fohGo ;'/Iff / :jf:Yo lg/LIfs gePdf csf]{ sfof{nodf

sfo{/t Joj;fohGo ;'/Iff / :jf:Yo lg/LIfsnfO{ jf ;DalGwt ljifodf hfgsf/

k|fljlwsnfO{ ;d]t sfof{non] lg/LIf0fsf] sfddf nufpg / ;f] adf]lhd >d lg/LIfsn]

sfof{nosf] tkm{af6 sfd ug{ o; pkbkmfdf n]lvPsf] s'/fn] afwf k'¥ofPsf] dflgg] 5}g .

(^= lg/LIfs jf sd{rf/Lsf] bfloTj M -!_ bkmf (% adf]lhd k|lti7fg jf sfo{:yn lg/LIf0f ug{

vl6Psf] lg/LIfs jf sd{rf/Lsf] bfloTj b]xfo adf]lhd x'g]5 M–

-s_ k|lti7fg jf sfo{:yndf k|j]z ubf{ cfˆgf] kl/rokq b]vfP/ dfq

k|j]z ug]{,

Page 28: >d P]g, @)&$moless.gov.np/wp-content/uploads/2018/09/श्रम-ऐन-२०७४.pdf · 2-`_ æk|lti7fgÆ eGgfn] d'gfkmf cfh{g ug]{ jf d'gfkmf gug]{ u/L pBf]u, Joj;fo jf ;]jf

www.lawcommission.gov.np

28

-v_ s'g} /lhi6/, sfuhft jf clen]v jf ;fdfg cfˆgf] lgoGq0fdf lnFbf

;f] a'lemlnPsf] lnlvt ekf{O lbg],

-u_ ph'/Lstf{n] cfˆgf] klxrfg uf]Ko /flvlbg cg'/f]w u/]df lghsf]

klxrfg uf]Ko /flvlbg],

-3_ k|lti7fg jf sfo{:ynsf] sfddf afwf gkg]{ u/L cfˆgf] kbLo st{Jo

kfngf ug]{, /

-ª_ lg/LIf0f ubf{ k|fKt u/]sf] ;"rgf jf hfgsf/L jf tYofÍ sfg"g

adf]lhd k|s6 ug'{ kg]{ cj:yfdf afx]s uf]Ko /fVg] .

-@_ k|lti7fg jf sfo{:yn lg/LIf0f ug{ vl6Psf] lg/LIfs jf sd{rf/Ln] pkbkmf -!_

adf]lhdsf] st{Jo kfngf gu/]df, czf]egLo jf kbLo st{Jo ljk/Ltsf] s'g} sfd u/]df jf

ablgotk"js{ s'g} sfo{ u/L xfgL gf]S;fgL k'¥ofPdf ;DalGwt JolQmn] ;f]sf] hfgsf/L

sfof{no dfkm{t clVtof/jfnf ;dIf lbg' kg]{5 .

-#_ pkbkmf -@_ adf]lhd lg/LIfs jf sd{rf/LnfO{ cfjZos 5fgljg ubf{ bf]ifL

kfOPdf clVtof/jfnfn] k|rlnt sfg"g adf]lhd ljefuLo ;hfo ug{ ;Sg]5 .

(&= cfjZos ;xof]u ug'{ kg]{ M k|lti7fg jf sfo{:yn lg/LIf0fsf] nflu vl6Psf] lg/LIfs jf s'g}

sd{rf/LnfO{ lg/LIf0fsf] qmddf cfjZos ;xof]u ug'{ ;DalGwt /f]huf/bftf, >lds tyf 6«]8

o'lgogsf] st{Jo x'g]5 .

(*= k|ltj]bg k]z ug'{ kg]{ M lg/LIfs jf sd{rf/Ln] o; kl/R5]b adf]lhd k|lti7fg jf

sfo{:ynsf] lg/LIf0f ;dfKt u/]sf] ldltn] cGoyf lgb]{zg ePsf]df afx]s kGw| lbgleq

tf]lsP adf]lhdsf] ljj/0f v'nfO{ sfof{no ;dIf k|ltj]bg lbg' kg]{5 .

((= sfof{non] lgb]{zg lbg ;Sg] M -!_ bkmf (* adf]lhd k|ltj]bg k|fKt ePkl5 sfof{non]

cfjZos cWoog u/L s'g} k|lti7fg jf sfo{:yn jf >lds jf 6«]8 o'lgogsf] s'g} sfd,

sfo{ k|lqmof jf cGo ljifodf ;'wf/ ug{'kg]{ eP To:tf] ;'wf/ ug{ / sfg"g ljk/Lt s'g} sfo{

eO/x]sf] eP To:tf] sfo{ k|lqmof /f]SGf tTsfn lgb{]zg lbg ;Sg]5 .

-@_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf] lgb{]zgdf lrQ ga'em\g] kIfn] k}FtL; lbgleq >d

cbfntdf k'g/fj]bg lbg ;Sg]5 .

-#_ pkbkmf -@_ adf]lhd k/]sf] k'g/fj]bg ;DaGwdf >d cbfntn] lbPsf] lg0f{o

clGtd x'g]5 .

!))= >d cl86 ug'{ kg]{ M -!_ k|To]s k|lti7fgn] k|lti7fgdf o; P]g, lgodfjnL / k|rlnt sfg"g

adf]lhd sfd sf/afxL eP gePsf] ;DaGwdf tf]lsP adf]lhd >d cl86 u/L ;f]sf]

k|ltj]bg tof/ ug'{ kg]{5 .

-@_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf] k|ltj]bg sfof{no jf lg/LIfsn] o; kl/R5]b adf]lhd

lg/LIf0f ubf{ jf dfu u/]sf avt sfof{no jf lg/LIfsnfO{ pknAw u/fpg' kg]{5 .

!)!= kfos kg]{ sfof{nodf lgj]bg lbg ;Sg] M PseGbf a9L sfof{no /x]sf] If]qdf zfvf jf

sfo{:yn /x]sf] k|lti7fgsf >ldsn] cfkm"nfO{ kfos kg]{ sfof{nodf lgj]bg lbg ;Sg]5 /

To;/L lgj]bg k/]kl5 ;f] lgj]bg pk/ ;DalGwt sfof{non] ;'g'jfO{ ug'{ kg]{5 .

kl/R5]b – !^

kl/ifb\ tyf ;ldlt ;DaGWfL Joj:yf

!)@= s]Gb|Lo >d ;Nnfxsf/ kl/ifb\sf] u7g M -!_ >d ;DaGwL ljifodf g]kfn ;/sf/nfO{ k/fdz{

lbg b]xfo adf]lhdsf] Ps s]Gb|Lo >d ;Nnfxsf/ kl/ifb\ u7g x'g]5 M–

-s_ >d tyf /f]huf/ dGqL jf /fHodGqL – cWoIf

Page 29: >d P]g, @)&$moless.gov.np/wp-content/uploads/2018/09/श्रम-ऐन-२०७४.pdf · 2-`_ æk|lti7fgÆ eGgfn] d'gfkmf cfh{g ug]{ jf d'gfkmf gug]{ u/L pBf]u, Joj;fo jf ;]jf

www.lawcommission.gov.np

29

-v_ ;lrj, cy{ dGqfno – ;b:o

-u_ ;lrj, >d tyf /f]huf/ dGqfno – ;b:o

-3_ ;lrj, ef}lts k"jf{wf/ tyf oftfoft

dGqfno – ;b:o

-ª_ ;lrj, s[lif ljsf; dGqfno – ;b:o

-r_ ;lrj, pBf]u dGqfno – ;b:o

-5_ ;lrj, :jf:Yo dGqfno – ;b:o

-h_ dxflgb]{zs, >d ljefu – ;b:o

-em_ sfo{sf/L lgb]{zs, ;fdflhs ;'/Iff sf]if – ;b:o

-`_ sfo{sf/L lgb]{zs, Jofj;flos ;Lk

ljsf; tflnd s]Gb| – ;b:o

-6_ /f]huf/bftfx?dWo]af6 dGqfnon] tf]lsP

adf]lhd dgf]gog u/]sf sDtLdf b'O{

hgf dlxnf ;lxt kfFr hgf – ;b:o

-7_ 6«]8 o'lgog dxf;+3x?dWo]af6 dGqfnon]

tf]lsP adf]lhd dgf]gog u/]sf sDtLdf

b'O{ hgf dlxnf ;lxt kfFr hgf – ;b:o

-8_ ;x;lrj -;DalGwt dxfzfvf x]g]{_,

>d tyf /f]huf/ dGqfno – ;b:o–;lrj

-@_ pkbkmf -!_ sf] v08 -6_ / -7_ adf]lhdsf ;b:osf] kbfjlw tLg jif{sf] x'g]5 /

lghx?nfO{ k'gM dgf]gog ug{ ;lsg]5 .

-#_ pkbkmf -!_ sf] v08 -6_ / -7_ adf]lhd k|ltlglw dgf]gog ubf{ /f]huf/bftfsf]

xsdf /f]huf/bftfx?sf] ;Ë7g / 6«]8 o'lgog dxf;+3x?sf] xsdf ;+o'Qm 6«]8 o'lgog

;dGjo s]Gb|sf] l;kmfl/;df dGqfnon] dgf]gog ug]{5 .

-$_ pkbkmf -!_ sf] v08 -6_ / -7_ adf]lhdsf ;b:on] cfˆgf] cg'kl:yltdf

kl/ifb\sf] a}7sdf efu lng j}slNks ;b:o dgf]gog ug{ ;Sg]5g\ .

!)#= kl/ifb\sf] sfd, st{Jo / clwsf/ M -!_ kl/ifb\sf] sfd, st{Jo / clwsf/ b]xfo adf]lhd

x'g]5 M–

-s_ >d gLlt ;DaGwdf g]kfn ;/sf/nfO{ /fo ;'emfj k|bfg ug]{,

-v_ >d ;DaGwL sfg"gnfO{ ;d;fdlos ?kdf ;'wf/ ug{ g]kfn

;/sf/nfO{ cfjZos /fo ;'emfj lbg],

-u_ g]kfn kIf ePsf >d ;DaGwL cGt//fli6«o dxf;lGwx?sf] cg'df]bg

tyf sfof{Gjog ;DaGwdf g]kfn ;/sf/nfO{ ;'emfj lbg],

-3_ g]kfn kIf ePsf] >d ;DaGwL cGt//fli6«o dxf;lGwsf ;DaGwdf

g]kfn ;/sf/n] k]z ug{'kg{] k|ltj]bgsf ;DaGwdf /fo ;'emfj lbg],

-ª_ Joj;fohGo ;'/Iff tyf :jf:Yo ;DaGwL dfkb08 tof/ u/L g]kfn

;/sf/nfO{ l;kmfl/; ug]{,

-r_ plrt >d cEof; ;DaGwL ;+lxtf tof/ u/L g]kfn ;/sf/nfO{

l;kmfl/; ug]{,

Page 30: >d P]g, @)&$moless.gov.np/wp-content/uploads/2018/09/श्रम-ऐन-२०७४.pdf · 2-`_ æk|lti7fgÆ eGgfn] d'gfkmf cfh{g ug]{ jf d'gfkmf gug]{ u/L pBf]u, Joj;fo jf ;]jf

www.lawcommission.gov.np

30

-5_ Jofj;flos tflnd tyf lzNk k|lzIf0f -Pk|]lG6;_ tflnd ;DaGwL

gLlt lgwf{/0f ug{ g]kfn ;/sf/nfO{ /fo ;Nnfx k|bfg ug]{,

-h_ cf}Bf]lus zflGt tyf c;n cf}Bf]lus ;DaGw sfod ug{ / >d

ljjfb Go"gLs/0f ug{ g]kfn ;/sf/, /f]huf/bftf tyf 6«]8

o'lgog;Fu cfjZos ;dGjo ug]{,

-`_ /f]huf/L tyf pTkfbsTj j[l4 ug{ g]kfn ;/sf/, /f]huf/bftf tyf

6«]8 o'lgog;Fu cfjZos ;dGjo ug]{,

-6_ cfjZostf cg';f/ ;fd"lxs ;f}bfafhL ;DaGwL lgb]{lzsf agfO{

hf/L ug]{,

-7_ tf]lsP adf]lhdsf cGo sfo{ ug]{ .

-@_ kl/ifb\n] cfkmgf] sfo{ ;Dkfbg ug{ cfjZostf cg';f/ ;ldlt jf sfo{bn u7g

ug{ ;Sg]5 .

-#_ pkbkmf -@_ adf]lhd u7g ePsf] ;ldlt jf sfo{bnsf] sfd, st{Jo / clwsf/

To:tf] ;ldlt u7g ubf{sf avt kl/ifb\n] tf]lslbP adf]lhd x'g]5 .

-$_ kl/ifb\sf] ;lrjfno dGqfnodf /xg]5 .

!)$= kl/ifb\sf] ;b:osf] kb l/Qm x'g] M -!_ bkmf !)@ sf] pkbkmf -!_ sf] v08 -6_ jf -7_

adf]lhdsf ;b:osf] kb b]xfosf] cj:yfdf l/Qm x'g]5 M–

-s_ lghn] cWoIf dfkm{t dGqfno ;dIf lnlvt ?kdf /fhLgfdf lbPdf,

-v_ lgh lagf ;"rgf nuftf/ tLg k6s;Dd ;ldltsf] a}7sdf

cg'kl:yt ePdf,

t/ j}slNks ;b:o pkl:yt ePdf of] Joj:yf nfu" x'g] 5}g .

-u_ lghsf] sfo{sfn ;dfKt ePdf, jf

-3_ lghsf] d[To' ePdf .

-@_ pkbkmf -!_ sf] v08 -v_ adf]lhd kl/ifb\sf] ;b:onfO{ kbd'Qm ug'{cl3 lghnfO{

;kmfOsf] df}sf lbg' kg]{5 .

-#_ pkbkmf -!_ adf]lhd kl/ifb\sf] s'g} ;b:osf] kb l/Qm ePdf To:tf] kbdf csf]{

JolQmnfO{ ;b:o dgf]gog ubf{ h'g If]qaf6 To:tf] ;b:o dgf]gog ul/Psf] xf] ;f]xL If]qaf6

/ ;f]xL k|lqmof ckgfO{ afFsL sfo{sfnsf nflu dgf]gog ug'{ kg]{5 .

!)%= kl/ifb\sf] a}7s ;DaGwL Joj:yf M -!_ kl/ifb\sf] a}7s cfjZostf cg';f/ kl/ifb\sf] cWoIfn]

tf]s]sf] ldlt, :yfg / ;dodf a:g]5 .

t/ b'O{j6f a}7s aLrsf] km/s rf/ dlxgfeGbf a9L x'g] 5}g .

-@_ kl/ifb\sf s'n ;b:o ;ª\Vofsf] Ps rf}yfO{ ;b:on] a}7s af]nfpg lnlvt

cg'/f]w u/]df cWoIfn] kGw| lbgleq kl/ifb\sf] a}7s af]nfpg' kg{]5 .

-#_ kl/ifb\sf] a}7s a:g] sDtLdf rf}aL; 306fcl3 kl/ifb\sf] ;b:o ;lrjn] a}7sdf

5nkmn x'g] ljifo ;lxtsf] ;"rgf kl/ifb\sf ;a} ;b:onfO{ lbg' kg{]5 .

-$_ g]kfn ;/sf/, /f]huf/bftf tyf 6]«8 o'lgogsf] k|ltlglwTj x'g] u/L kl/ifb\sf

s'n ;b:o ;ª\Vofsf] sDtLdf krf; k|ltzteGbf a9L ;b:o pkl:yt ePdf kl/ifb\sf]

a}7ssf] nflu u0fk"/s ;ª\Vof k'u]sf] dflgg]5 .

-%_ kl/ifb\sf] a}7ssf] cWoIftf kl/ifb\sf] cWoIfn] ug]{5 / lghsf] cg'kl:yltdf

dGqfnosf] ;lrjn]] a}7ssf] cWoIftf ug]{5 .

-^_ kl/ifb\sf] a}7sdf >d ;DaGwL ljz]if1nfO{ cfdGq0f ug{ ;lsg]5 .

Page 31: >d P]g, @)&$moless.gov.np/wp-content/uploads/2018/09/श्रम-ऐन-२०७४.pdf · 2-`_ æk|lti7fgÆ eGgfn] d'gfkmf cfh{g ug]{ jf d'gfkmf gug]{ u/L pBf]u, Joj;fo jf ;]jf

www.lawcommission.gov.np

31

-&_ kl/ifb\sf] lg0f{o ;j{;Ddltsf] cfwf/df ul/g]5 .

-*_ pkbkmf -&_ adf]lhd ;j{;Ddlt sfod x'g g;s]df g]kfn ;/sf/, /f]huf/bftf

tyf o'lgogsf] k|ltlglw ;lxtsf] kl/ifb\sf ;b:ox?sf] ax'dtaf6 lg0f{o x'g]5 .

-(_ kl/ifb\sf] a}7ssf] lg0f{osf] clen]v 5'§} dfOGo'6 a's tof/ u/L /flvg]5 /

a}7ssf] lg0f{o kl/ifb\sf] ;b:o–;lrjn] k|dfl0ft ug{]5 .

-!)_ kl/ifb\sf] a}7s ;DaGwL cGo sfo{ljlw kl/ifb\ cfkm}n] lgwf{/0f u/] adf]lhd

x'g]5 .

-!!_ kl/ifb\sf ;b:ox?n] g]kfn ;/sf/n] tf]s] adf]lhdsf] a}7s eQf kfpg] 5g\ .

!)^= Go"gtd kfl/>lds lgwf{/0f ug{] M -!_ dGqfnon] k|To]s b'O{ jif{df bkmf !)& adf]lhdsf]

Go"gtd kfl/>lds lgwf{/0f ;ldltsf] l;kmfl/;df >ldssf] Go"gtd kfl/>lds lgwf{/0f

ug{]5 .

-@_ pkbkmf -!_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg bkmf !)& adf]lhdsf] Go"gtd

kfl/>lds lgwf{/0f ;ldltdf ;j{;Ddlt sfod x'g g;s]sf] sf/0fn] Go"gtd kfl/>lds

l;kmfl/; ug{ g;s]df dGqfnon] Go"gtd kfl/>lds lgwf{/0f ug]{5 .

-#_ o; bkmf adf]lhd lgwf{/0f ul/Psf] Go"gtd kfl/>lds dGqfnon] g]kfn

/fhkqdf k|sfzg ug]{5 .

-$_ pkbkmf -#_ adf]lhd lgwf{/0f ePsf] Go"gtd kfl/>lds gofF cfly{s jif{sf]

klxnf] lbgb]lv nfu" x'g]5 .

t/ 6«]8 o'lgog / /f]huf/bftfsf aLrdf Go"gtd kfl/>lds nfu" x'g] ldltsf

;DaGwdf cGoyf ;xdlt ePsf]df ;f]xL adf]lhd x'g]5 .

-%_ cGo k|rlnt sfg"g adf]lhd Go"gtd kfl/>lds lgwf{/0f ubf{ o; P]g adf]lhd

lgwf{/0f ePsf] kfl/>lds eGbf sd x'g] u/L lgwf{/0f ug{ kfOg] 5}g .

!)&= Go"gtd kfl/>lds lgwf{/0f ;ldlt M -!_ dGqfnon] >ldssf] Go"gtd kfl/>lds l;kmfl/;

ug{ g]kfn ;/sf/, 6«]8 o'lgog / /f]huf/bftf ;Ë7gsf] k|ltlglwTj x'g] u/L tf]lsP

adf]lhdsf] Ps :yfoL Go"gtd kfl/>lds lgwf{/0f ;ldlt u7g ug]{5 .

-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd u7g ePsf] ;ldltn] >ldssf] Go"gtd kfl/>lds

l;kmfl/; ubf{ g]kfne/sf] nflu jf s'g} vf; If]q jf k|s[ltsf] k|lti7fg jf pBf]usf] jf

/f]huf/Lsf] If]qsf] nflu >ldssf] Go"gtd kfl/>lds l;kmfl/; ug{ ;Sg]5 .

-#_ Go"gtd kfl/>ldssf] l;kmfl/; ug]{ cfwf/ pkbkmf -!_ adf]lhdsf] Go"gtd

kfl/>lds lgwf{/0f ;ldlt cfkm}n] to ug]{5 .

-$_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf] Go"gtd kfl/>lds lgwf{/0f ;ldltn] k|To]s b'O{ jif{sf]

a}zfv dlxgfaf6 Go"gtd kfl/>lds k'g/fjnf]sgsf] k|s[of k|f/De ug'{ kg]{5 .

-%_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf] ;ldltsf] a}7s ;DaGwL sfo{ljlw tyf cGo Joj:yf

tf]lsP adf]lhd x'g]5 .

kl/R5]b–!&

k|lti7fgsf] cfGtl/s Joj:Yffkg ;DaGwL Joj:yf

!)*= cfGtl/s Joj:yfkg ug{ ;Sg] M -!_ k|To]s k|lti7fgn] cfˆgf] cfGtl/s Joj:yfkgsf] nflu

cfjZostf cg';f/ ljlgodfjnL agfpg ;Sg]5 .

-@_ k|lti7fgn] >ldssf] nflu ;]jf, zt{ / ;'ljwf ;DaGwL ljlgodfjnL agfpFbf jf

k|lti7fgn] agfPsf] ljlgodfjnLdf :jLs[lt k|bfg ug]{ clwsf/ k|fKt lgsfon] To:tf]

Page 32: >d P]g, @)&$moless.gov.np/wp-content/uploads/2018/09/श्रम-ऐन-२०७४.pdf · 2-`_ æk|lti7fgÆ eGgfn] d'gfkmf cfh{g ug]{ jf d'gfkmf gug]{ u/L pBf]u, Joj;fo jf ;]jf

www.lawcommission.gov.np

32

ljlgodfjnLdf :jLs[lt k|bfg ubf{ o; P]gdf plNnlvt Go"gtd dfkb08 / ;fd"lxs

;Demf}tf ljk/Lt gx'g] u/L ug'{ kg]{5 .

-#_ pkbkmf -!_ sf] k|of]hgsf] nflu dGqfnon] cfjZostf cg';f/ gd"gf

ljlgodfjnL agfpg ;Sg]5 .

t/ a}Í tyf ljQLo ;+:yfsf] nflu g]kfn /fi6« a}Í / cGo k|lti7fgsf] xsdf

lgofds lgsfon] ljlgodfjnL agfpg afwf k'¥ofPsf] dflgg] 5}g .

-$_ k|lti7fgn] agfPsf] ljlgodfjnLsf] Ps k|lt sfof{nodf btf{ ug'{ kg]{5 / To:tf]

ljlgodfjnL >ldsn] x]g{ rfx]df lghnfO{ pknJw u/fpg' kg]{5 .

-%_ k|lti7fgn] ljlgodfjnL agfpFbf jf ;+zf]wg ubf{ k|lti7fgdf cflwsfl/s 6«]8

o'lgog eP To:tf] 6«]8 o'lgog;Fu / To:tf] 6«]8 o'lgog geP lqmofzLn 6«]8 o'lgog;Fu

k/fdz{ ug'{ kg]{5 .

-^_ k|lti7fgn] agfPsf] ljlgodfjnLsf] s'g} Joj:yf o; P]g, k|rlnt sfg"g jf

;fd"lxs ;Demf}tf;Fu aflemPdf cbfntn] ljlgodfjnLsf] To:tf] Joj:yf ab/ ug{ jf cGo

pko'Qm cfb]z lbg ;Sg]5 .

!)(= ;?jf ug{ ;Sg] M -!_ k|lti7fgn] >ldsnfO{ lghsf] ;]jf zt{ tyf ;'ljwfdf k|lts"n c;/

gkg]{ / lghsf] sfdsf] k|s[lt Pj+ :t/df km/s gkg]{ u/L k|lti7fgsf] Pp6f sfof{no, zfvf

jf OsfO{af6 csf{] sfof{no, zfvf jf OsfO{df ;?jf ug{ ;Sg]5 .

t/ b]xfosf] cj:yfdf sfdsf] k|s[lt Pj+ :t/df km/s kg]{ u/L ;?jf ug{

;lsg]5 M–

-s_ ;DalGwt >ldssf] d~h'/Ln],

-v_ >ldsnfO{ a9'jf u/L kb:yfkg ePsf] cj:yfdf,

-u_ ;fd"lxs ;Demf}tfdf pNn]v eP adf]lhd, jf

-3_ s'g} >ldsn] k|fKt u/]sf] tflnd jf bIftf jf z}lIfs of]Uotf;Fu

;DalGwt cGo sfddf ;?jf ug{ .

-@_ s'g} Ps k|lti7fgdf sfd ug]{ >ldsnfO{ lghsf] ;xdltdf csf]{ k|lti7fgdf

;?jf ug{ ;lsg]5 .

-#_ pkbkmf -@_ adf]lhd ;?jf ubf{ To;/L ;?jf x'g] >ldssf] ;]jf cjlw hf]l8g]

/ ;]jf cjlwsf] cfwf/df k|fKt x'g] ;a} ;'ljwfx? tyf ;]jfsf cGo zt{x? ;?jf eO{ hfg]

k|lti7fgn] jxg ug]{ s'/fdf ;?jf ug{] / ;?jf eO{ hfg] k|lti7fgaLr tf]lsP adf]lhd

;Demf}tf ug'{ kg]{5 .

-$_ >ldssf] :yfoL a;f]af; ePsf] jf ;flas sfo{:yneGbf aflx/ ;?jf ubf{

tf]lsP adf]lhdsf] ;'ljwf /f]huf/bftfn] lbg' kg]{5 .

!!)= k|ltlglwsf] x}l;otdf v6fpg ;Sg] M -!_ s'g} k|lti7fgn] cfˆgf] >ldsnfO{ csf{] k|lti7fgdf

cfˆgf] k|ltlglwsf] x}l;otdf sfd ug{ k7fpg ;Sg]5 .

-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd v6fOPsf] cj:yfdf cGoyf ;Demf}tf ePsf]df afx]s

To:tf] >ldssf] ;]jf tyf ;'ljwf ;DaGwL bfloTj To;/L v6fpg] k|lti7fgdf g} /xg]5 .

!!!= >d ;DaGw ;ldltsf] u7g M -!_ bz hgf jf ;f]eGbf a9L >lds sfo{/t /x]sf] k|lti7fgdf

/f]huf/bftfn] tf]lsP adf]lhd >d ;DaGw ;ldlt u7g ug'{ kg]{5 .

-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd u7g ePsf] >d ;DaGw ;ldltsf] sfd, st{Jo / clwsf/

b]xfo adf]lhd x'g]5M–

Page 33: >d P]g, @)&$moless.gov.np/wp-content/uploads/2018/09/श्रम-ऐन-२०७४.pdf · 2-`_ æk|lti7fgÆ eGgfn] d'gfkmf cfh{g ug]{ jf d'gfkmf gug]{ u/L pBf]u, Joj;fo jf ;]jf

www.lawcommission.gov.np

33

-s_ pTkfbsTj j[l4 tyf sfo{ k|0ffnLdf ;'wf/ ug]{ ;DaGwdf cfjZos

5nkmn ug]{,

-v_ >ldssf] u'gf;f] ePdf jf x'g ;Sg] cj:yf b]lvPdf ;DalGWft

kIf;Fu 5nkmn u/L To;nfO{ ;dfwfg ug{ k|oTg ug{],

-u_ sfo{:ynsf] sfo{ jftfj/0f ;'wf/ ug]{,

-3_ Joj;fohGo :jf:Yo tyf ;'/Iff ;ldlt u7g geP;Dd ;f]

;ldltsf] x}l;otn] sfd ug]{,

-ª_ tf]lsP adf]lhdsf cGo sfo{ ug]{ .

-#_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf] >d ;DaGw ;ldltsf] a}7s k|lti7fgsf] sfo{ ;dodf

k|lts"n c;/ gkg]{ u/L cfjZostf cg';f/ a:g]5 .

-$_ ;ldltsf] u7g, sfof{jlw tyf a}7s ;DaGwL Joj:yf tf]lsP adf]lhd x'g]5 .

!!@= k|lti7fgn] >ldssf] sfo{ ;Dkfbg d"NofÍg ug{ ;Sg]] M -!_ k|lti7fgn] ;fdfGotof jif{sf]

Ps k6s >ldssf] sfo{ ;Dkfbg d"NofÍg u/fpg ;Sg]5 .

-@_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf] sfo{ ;Dkfbg d"NofÍgsf] cfwf/ tyf sfo{ljlw

Gofof]lrt / dgfl;a ?kdf lgwf{/0f ug'{ kg]{5 .

-#_ pkbkmf -@_ adf]lhdsf] cfwf/ / sfo{ljlw sfo{ ;Dkfbg x'g] cjlw k|f/De x'g'

cufj} >ldsnfO{ hfgsf/L lbg' kg]{5 .

-$_ pkbkmf -!_ adf]lhd sfo{ ;Dkfbg d"NofÍg u/]kl5 /f]huf/bftf jf lghn]

tf]s]sf] JolQmn] ;DalGwt >lds;Fu lghsf] ;jn kIf tyf sdhf]/ kIfsf] af/]df 5nkmn

u/L sdhf]/Lx? ;'wf/ ug{ dgfl;a cj;/ lbg' kg]{5 .

-%_ pkbkmf -$_ adf]lhd ePsf] d"NofÍgdf ;DalGwt >ldsn] c;xdlt hgfPdf

lghnfO{ c;xdlt pNn]v ug]{ df}sf k|bfg u/L sfo{ ;Dkfbg d"NofÍg kmf/ddf x:tfIf/

u/fpg' kg]{5 .

-^_ >ldsn] pkbkmf -%_ adf]lhd c;xdlt hgfPdf ;f] ;DaGwdf k'g/fjnf]sg x'g]

Joj:yf k|lti7fgn] ug'{ kg]{5 .

-&_ >ldssf] sfo{ ;Dkfbg d"NofÍg ;DaGwL cGo Joj:yf tf]lsP adf]lhd x'g]5 .

kl/R5]b – !*

JolQmut ljjfbsf] ;dfwfg

!!#= JolQmut dfu bfaL k]z ug{ ;Sg] M -!_ >ldsnfO{ o; P]g, lgodfjnL, k|rlnt sfg"g jf

;fd"lxs ;Demf}tf adf]lhd k|fKt xs ;DaGwL s'g} ljifodf JolQmut bfaL ePdf To:tf]

>ldsn] /f]huf/bftf ;dIf lnlvt lgj]bg lbg ;Sg]5 .

-@_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf] lgj]bg k|fKt ePdf /f]huf/bftfn] ;f] lgj]bg lnO{

>ldsnfO{ ;f]sf] lg:;f lbg' kg]{5 .

-#_ pkbkmf -!_ adf]lhd lgj]bg k|fKt ePdf /f]huf/bftfn] kGw| lbgleq ;DalGwt

>lds;Fu 5nkmn u/L To:tf] bfaL ;DaGwL ljjfb ;dfwfg ug'{ kg]{5 .

-$_ pkbkmf -#_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg /f]huf/bftf / >ldssfaLr

ePsf] ;xdltsf] cfwf/df ljjfb ;dfwfg ug'{ kg]{ cjlw yk ug{ ;lsg]5 .

!!$= sfof{nodf lgj]bg lbg] M -!_ b]xfosf cj:yfdf bkmf !!# adf]lhdsf] JolQmut bfaL

d]nldnfkåf/f ;dfwfg ug{ ;DalGwt kIfn] sfof{no ;dIf lgj]bg lbg ;Sg]5 M–

-s_ bkmf !!# sf] pkbkmf -!_ adf]lhd lgj]bg k/]sf] ;ft lbgleq

/f]huf/bftfn] 5nkmnsf nflu ;"rgf glbPdf jf,

Page 34: >d P]g, @)&$moless.gov.np/wp-content/uploads/2018/09/श्रम-ऐन-२०७४.pdf · 2-`_ æk|lti7fgÆ eGgfn] d'gfkmf cfh{g ug]{ jf d'gfkmf gug]{ u/L pBf]u, Joj;fo jf ;]jf

www.lawcommission.gov.np

34

-v_ bkmf !!# sf] pkbkmf -#_ adf]lhd 5nkmn ubf{ ;xdlt x'g

g;s]df /f]huf/bftf ;dIf z'? lgj]bg k/]sf] !% lbgkl5 .

-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd lgj]bg k|fKt ePdf sfof{non] ;DalGwt /f]huf/bftf /

>ldsnfO{ 5nkmnsf nflu ldlt / ;do tf]sL ;"rgf lbg' kg]{5 .

-#_ sfof{non] pkbkmf -!_ adf]lhd lgj]bg k|fKt ePsf] PSsfO{; lbgleq

/f]huf/bftf / >ldsaLr cfjZos jftf{ u/fO{ bfaL ;DaGwL ljjfb ;dfwfg ug'{ kg{]5 .

-$_ pkbkmf -#_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg sfof{no, /f]huf/bftf /

>ldssfaLr ePsf] ;xdltsf] cfwf/df ljjfb ;dfwfg ug'{ kg]{ cjlw yk ug{ ;lsg]5 .

-%_ pkbkmf -#_ adf]lhdsf] jftf{ u/fpFbf ;DalGwt /f]huf/bftf / >ldsaLr

;xdlt ePdf ;f] bfaL ;DaGwL ljjfb ;dfwfg ePsf] dflgg]5 .

-^_ pkbkmf -%_ adf]lhd ePsf] ;xdlt ;DalGwt kIfnfO{ afWosf/L x'g]5 .

!!%= sfof{non] lg0f{o ug'{ kg]{ M bkmf !!$ adf]lhd ;d:of ;dfwfg gePdf k|fKt k|df0fsf]

cfwf/df sfof{non] kGw| lbgleq lg0f{o ug'{' kg]{5 .

kl/R5]b !(

;fd"lxs ljjfbsf] ;dfwfg

!!^= ;fd"lxs dfu bfaL k]z ug{ ;Sg] M -!_ bz jf ;f]eGbf a9L >lds sfo{/t k|lti7fgdf b]xfo

adf]lhdsf] ;fd"lxs ;f}bfafhL ;ldlt /xg]5 M–

-s_ k|lti7fgsf] lgjf{lrt cflwsfl/s 6«]8 o'lgogsf] tkm{af6 tf]lsPsf] jftf{

k|ltlglwx?sf] ;d"x,

-v_ v08 -s_ adf]lhdsf] cflwsfl/s 6«]8 o'lgogsf] lgjf{rg x'g g;s]sf] jf

lgjf{rg ePsf]df sfo{sfn ;dfKt ePsf] cj:yfdf k|lti7fgdf /x]sf ;a}

o'lgogsf] cfk;L ;xdltaf6 dgf]gog ul/Psf jftf{ k|ltlglwx?sf] ;d"x,

-u_ v08 -s_ adf]lhdsf] cflwsfl/s 6«]8 o'lgog jf v08 -v_ adf]lhdsf] ;d"x

gePsf] cj:yfdf k|lti7fgdf sfo{/t >ldsx?dWo] ;f7L k|ltzteGbf a9L

>ldsx?sf] x:tfIf/af6 ;dly{t k|ltlglwx?sf] ;d"x .

-@_ ;fd"lxs ;f}bfafhL ;ldltn] >ldsx?sf] lxt ;DaGwL ljifodf /f]huf/bftf

;dIf lnlvt ?kdf ;fd"lxs dfu bfaL k]z ug{ ;Sg]5 .

-#_ pkbkmf -@_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg b]xfosf ljifodf ;fd"lxs dfu

bfaL k]z ug{ kfOg] 5|}g M–

-s_ g]kfnsf] ;+ljwfg k|lts"n x'g],

-v_ ck|dfl0ft jf cfwf/xLg cf/f]ksf] cfwf/df s;}sf] lxt k|lts"n x'g],

-u_ s'g} /f]huf/bftf jf >ldssf] JolQmut cfr/0fdf c;/ kg]{ ljifo,

-3_ cfˆgf] k|lti7fg;Fu c;DalGwt ljifo,

-ª_ ;fd"lxs ;Demf}tf ePsf]df o; P]gdf plNnlvt ;dofjlw Joltt

gx'~h]n;Dd,

-r_ ;fdflhs ;'/Iff of]hgfsf] nflu tf]lsPsf] of]ubfgsf] b/ tyf

;'ljwfsf ;DaGwdf .

-$_ ;fd"lxs ;f}bfafhL ;ldltdf >lds ;+Vofsf] cfwf/df tf]lsP adf]lhd tLg

hgfb]lv a9Ldf P3f/ hgf;Dd /xg ;Sg] 5g\ .

Page 35: >d P]g, @)&$moless.gov.np/wp-content/uploads/2018/09/श्रम-ऐन-२०७४.pdf · 2-`_ æk|lti7fgÆ eGgfn] d'gfkmf cfh{g ug]{ jf d'gfkmf gug]{ u/L pBf]u, Joj;fo jf ;]jf

www.lawcommission.gov.np

35

-%_ o; bkmf adf]lhd ul7t ;fd"lxs ;f}bfafhL ;ldltnfO{ ;fd"lxs dfu bfaL k]z

ug]{, ;Demf}tf ug]{, s'g} JolQm pk/ d'2f bfo/ ug]{ jf d'2fdf k|lt/Iff ug]{ ;d]tsf clwsf/

x'g]5 .

!!&= ;fd"lxs dfu bfaLsf ;DaGwdf jftf{ ug]{ M -!_ bkmf !!^ adf]lhd ;fd"lxs dfu bfaL k]z

ePdf ;DalGwt /f]huf/bftfn] dfu bfaL k]z ul/Psf] ;ft lbgleq ;fd"lxs ;f}bfafhL

;ldltnfO{ jftf{{ x'g] :yfg / ;do ;d]t pNn]v u/L lnlvt ;"rgf lbg' kg{]5 .

-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd ;"rgf lbOPsf]df ;"rgfdf plNnlvt :yfg / ;dodf

jftf{ ug{ ;fd"lxs ;f}bfafhL ;ldltsf ;b:ox? pkl:yt x'g' kg{{]5 .

-#_ pkbkmf -@_ adf]lhd jftf{ ubf{ b'j} kIfaLr ;xdlt jf ;Demf}tf ePdf ;fd"lxs

dfu bfaL ;DaGwL ljjfb ;dfwfg x'g]5 .

-$_ pkbkmf -#_ adf]lhd ePsf] ;xdlt ;DalGwt kIfnfO{ afWosf/L x'g]5 .

!!*= d]nldnfk u/fpg] M -!_ b]xfosf cj:yfdf ;fd"lxs dfu bfaL ;DaGwL ljjfb d]nldnfkåf/f

;dfwfg ug{ ;DalGwt kIfn] sfof{no ;dIf lgj]bg lbg ;Sg]5 M–

-s_ bkmf !!& sf] pkbkmf -!_ adf]lhdsf] cjlwleq /f]huf/bftfn]

;fd"lxs ;f}bfafhL ;ldltnfO{ jftf{ ug{ ;"rgf glbPdf, jf

-v_ bkmf !!& sf] pkbkmf -#_ adf]lhd jftf{ ubf{ dfu k]z ePsf]

PSsfO{; lbgleq ;xdlt x'g g;s]df .

t/ jftf{ hf/L /x]sf] cj:yfdf kIfx?sf] ;xdltn] ;f] cjlw

yk ug{ afwf k'u]sf] dflgg] 5}g .

-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd lgj]bg k|fKt ePdf sfof{non] ;DalGwt kIfx?nfO{

lemsfO{ d]nldnfk u/fO{ ljjfb ;dfwfg ug'{ kg]{5 .

-#_ pkbkmf -@_ adf]lhdsf] d]nldnfk ;DaGwL sf/afxLsf] 6'Ëf] sfof{nodf lgj]bg

k|fKt ePsf] ldltn] tL; lbgleq nufO;Sg' kg{]5 .

t/ jftf{ hf/L /x]sf] cj:yfdf kIfx?sf] ;xdltn] ;f] cjlw yk ug{ afwf k'u]sf]

dflgg] 5}g .

-$_ pkbkmf -#_ adf]lhd sfof{nosf] /f]xj/df jftf{ ubf{ b'j} kIfaLr ;xdlt ePdf

;fd"lxs dfu bfaL ;DaGwL ljjfb ;dfwfg x'g]5 .

-%_ pkbkmf -$_ adf]lhd ePsf] ;xdlt ;DalGwt kIfnfO{ afWosf/L x'g]5 .

!!(= dWo:ytfåf/f ljjfb ;dfwfg ug{' kg{] M -!_ bkmf !!* adf]lhd d]nldnfk gePdf b]xfosf]

cj:yfdf ;fd"lxs dfu bfaL ;DaGwL ljjfbsf] ;dfwfg dWo:ytfsf] dfWodaf6 u/fpg'

kg{]5 M–

-s_ ;fd"lxs ;f}bfafhL ;ldlt jf /f]huf/bftfaLr ;fd"lxs dfu bfaL

;DaGwL ljjfbsf] ;dfwfg dWo:ytfsf] dfWodaf6 ug{] ;xdlt

ePsf]df,

-v_ cTofjZos ;]jf ;~rfng ug{{] k|lti7fgdf ;fd"lxs ljjfb pTkGg

ePsf]df,

-u_ ljz]if cfly{s If]qleqsf] k|lti7fgdf ;fd"lxs ljjfb pTkGg

ePsf]df, jf

-3_ ;+ljwfg adf]lhd ;Í6sfn nfu" eO{ x8\tfndf /f]s nufOPsf]

ePdf .

Page 36: >d P]g, @)&$moless.gov.np/wp-content/uploads/2018/09/श्रम-ऐन-२०७४.pdf · 2-`_ æk|lti7fgÆ eGgfn] d'gfkmf cfh{g ug]{ jf d'gfkmf gug]{ u/L pBf]u, Joj;fo jf ;]jf

www.lawcommission.gov.np

36

:ki6Ls/0f M o; bkmfsf] k|of]hgsf] nflu æcTofjZos ;]jfÆ eGgfn]

s'g} ;]jfsf] cj/f]wsf] sf/0faf6 d'n'se/ jf d'n'ssf] s'g} efudf

a;f]af; ug{] JolQmsf] hLjg, :jf:Yo / ;'/Iffdf k|lts"n c;/ kg]{

;]jf ;Demg' k5{ .

-@_ x8\tfn jf tfnfaGbL ePsf] jf x'g ;Sg] cj:yf ljBdfg ePsf]df ;f]sf]

sf/0faf6 d'n'sdf cfly{s ;Í6 pTkGg x'g ;Sg] jf dWo:yaf6 ljjfb ;dfwfg ug'{ kg]{

s'/fdf dGqfno ljZj:t ePdf s'g} ;fd"lxs ljjfb h'g;'s} cj:yfdf k'u]sf] eP klg

dGqfnon] dWo:ytfaf6 ;fd"lxs ljjfbsf] ;dfwfg ug{ cfb]z lbg ;Sg]5 .

-#_ pkbkmf -!_ / -@_ sf] k|of]hgsf] nflu dGqfnon] >lds, /f]huf/bftf / g]kfn

;/sf/sf] k|ltlglwTj x'g] u/L dWo:ysf] u7g ug'{ kg]{5 .

-$_ pkbkmf -#_ adf]lhd u7g x'g] dWo:ysf] vr{ g]kfn ;/sf/n] tf]lsP adf]lhd

Joxf]g'{ kg]{5 .

-%_ dWo:ytfaf6 ljjfb ;dfwfg u/fpg rfxg] kIfn] dWo:y ;dIf tf]lsP adf]lhd

lnlvt ¿kdf bfaL k]z ug'{ kg{]5 .

-^_ pkbkmf -%_ adf]lhdsf] bfaL k|fKt ePkl5 dWo:yn]] To:tf] bfaLsf] k|ltlnlk

csf{] kIfnfO{ k7fO{ ;f] ;DaGWfdf k|lt bfaL k]z ug{ df}sf lbg' kg]{5 .

-&_ dWo:yn] o; bkmf adf]lhdsf] sf/afxL ubf{ s'g} ljz]if1;Fu k/fdz{ jf 5nkmn

ug{ ;Sg]5 .

-*_ dWo:yn] tf]s]sf] ldlt, ;do / :yfgdf ;'g'jfO{ x'g]5 / s'g} kIf cg'kl:yt

ePdf jf k|lt bfaL k]z gu/]sf] sf/0fn] dfq dWo:ytfsf] sf/afxL /f]lsg] 5}g .

-(_ pkbkmf -*_ adf]lhd ;'g'jfO{ ;dfKt ePsf] ldltn] tL; lbgleq dWo:yn]

lg0f{o lbg' kg{]5 .

-!)_ dWo:yn] cfˆgf] sf/afxLsf ;DaGwdf k|df0f a'em\g], ;fIfL jskq ug]{, :ynut

lg/LIf0f ug]{ nufotsf sfdsf] ;DaGwdf k|rlnt sfg"gdf cbfntnfO{ eP ;/xsf] clwsf/

k|of]u ug{ kfpg] 5g\ .

-!!_ kIfx?sf] ;xdltdf cGoyf Joj:yf ul/Psf]df afx]s dWo:ytfsf] sf/afxL

;DaGwL cGo Joj:yf dWo:yn] lgwf{/0f u/] adf]lhd x'g]5 .

!@)= >d dWo:ytf 6«fO{Ao"gn u7g ug{ ;Sg] M -!_ ;fd"lxs ljjfbsf] ;DaGwdf d]nldnfk

u/fpg tyf dWo:ytf ug{sf nflu g]kfn ;/sf/n] :jtGq >d dWo:ytf 6«fO{Ao"gn u7g

ug{ ;Sg]5 .

-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd >d dWo:ytf 6«fO{Ao"gn u7g ePsf] cj:yfdf o;

kl/R5]b adf]lhdsf] d]nldnfk tyf dWo:ytfsf] sf/afxL ;f]xL >d dWo:ytf

6«fO{Ao"gnaf6 x'g]5 .

-#_ >d dWo:ytf 6«fO{Ao"gn ;DaGwL cGo Joj:yf tf]lsP adf]lhd x'g]5 .

!@!= ;fd"lxs ljjfb ;dfwfgsf] nflu x8\tfn ug{ ;lsg] M -!_ b]xfosf] s'g} cj:yf ljBdfg

ePdf ;fd"lxs ;f}bfafhL ;ldltn] ;fd"lxs ljjfb ;dfwfgsf] nflu x8\tfn ug{ ;Sg]5 M–

-s_ bkmf !!( sf] pkbkmf -!_ adf]lhd clgjfo{ dWo:ytf ug'{ kg]{

cj:yf ljBdfg gePdf,

-v_ dWo:yn] dWo:ytfsf] sfo{ gu/]df,

-u_ dGqfnodf lgj]bg u/]sf] PSsfO{; lbgleq dWo:ytfsf] u7g x'g

g;s]df jf dWo:ytf ug'{ kg]{ egL lg0f{o gePdf

Page 37: >d P]g, @)&$moless.gov.np/wp-content/uploads/2018/09/श्रम-ऐन-२०७४.pdf · 2-`_ æk|lti7fgÆ eGgfn] d'gfkmf cfh{g ug]{ jf d'gfkmf gug]{ u/L pBf]u, Joj;fo jf ;]jf

www.lawcommission.gov.np

37

-3_ tf]lsPsf] cjlwleq dWo:yaf6 lg0f{o x'g g;s]df,

-ª_ dWo:yn] u/]sf] lg0f{onfO{ /f]huf/bftfsf] tkm{af6 sfof{Gjog ug{

c:jLsf/ u/]df jf To; lg0f{onfO{ sfg"gL r'gf}tL lbPdf, /

-r_ clgjfo{ dWo:ytf ug'{ kg]{df afx]s bkmf !@@ sf] pkbkmf -@_

adf]lhd dWo:ysf] lg0f{odf s'g} kIf c;xdt ePdf .

-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd x8\tfn ug{ rfx]df cfˆgf] dfu bfaL ;lxtsf] lnlvt

;"rgf tL; lbg cufj} x8\tfn k|f/De x'g] ldlt;d]t tf]sL /f]huf/bftfnfO{ lbg' kg]{5 /

;f]sf] hfgsf/L :yfgLo k|zf;g tyf ;DalGwt >d sfof{nonfO{ ;d]t lbg' kg{]5 .

-#_ o; P]gdf cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg pkbkmf -@_ adf]lhd

x8\tfnsf] ;"rgf lbPkl5 jf x8\tfn k|f/De ePkl5 bkmf !!( sf] pkbkmf -@_ adf]lhd

dGqfnon] dWo:ytfaf6 ljjfb ;dfwfg ug{ cfb]z lbPdf To:tf] x8\tfn :ylut u/L

dWo:ytfsf] k|lqmofdf ;fd]n x'g' kg]{5 .

-$_ o; bkmfdf cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg k|lti7fgsf] kfnf], kx/f

tyf ;'/Iffsf] sfo{df vl6Psf >ldsn] cfˆgf] sfddf vl6Psf] ;dodf x8\tfndf efu lng

/ bkmf !@% adf]lhdsf] sfo{ ug{ kfpg] 5}g .

!@@= dWo:ysf] lg0f{o tyf ;fd"lxs ;Demf}tf afWosf/L x'g] M -!_ bkmf !!( sf] pkbkmf -!_

adf]lhd clgjfo{ dWo:y ug'{ kg]{df To:tf ;fd"lxs ljjfbsf ;DaGWfdf dWo:yn] u/]sf]

lg0f{o ;DalGwt kIfsf] nflu afWosf/L x'g]5 .

-@_ bkmf !!( sf] pkbkmf -@_ adf]lhd dGqfnosf] cfb]z adf]lhd dWo:ytfdf

k7fOPsf] s'g} ljjfbsf ;DaGwdf dWo:yn] u/]sf] lg0f{o lrQ ga'em]df ;f] lg0f{o ePsf]

ldltn] kfFr sfo{ lbgleq ;f] ljjfbsf s'g} kIfn] dWo:y ;dIfdf lnlvt ?kdf c;xdlt

ghgfPdf ;f] cjlw ;dfKt ePkl5 To:tf] lg0f{o ;d]t ;DalGwt kIfnfO{ :JftM afWosf/L

x'g]5 .

-#_ ;fd"lxs ;Demf}tf tyf dWo:ysf] lg0f{o sfof{Gjog tyf clen]vsf nflu

sfof{nodf btf{ u/fpg' kg]{5 .

-$_ ;fd"lxs ;Demf}tfdf g} ;Demf}tf nfu" x'g] ldlt tf]lsPsf]df ;f]xL adf]lhd /

nfu" x'g] ldlt gtf]lsPsf]df ;Demf}tfdf x:tfIf/ ePsf] ldltn] / dWo:yåf/f lg0f{o ePsf]df

To:tf] lg0f{o ePsf] ldltn] b'O{ jif{;Dd nfu" x'g]5 / sfg"g ;/x dfGo x'g]5 .

-%_ pkbkmf -$_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg csf]{ ;fd"lxs ;Demf}tf jf

dWo:ysf] lg0f{on] ;+zf]wg jf vf/]h gu/];Dd ;fd"lxs ;Demf}tf jf dWo:ysf] lg0f{odf

plNnlvt k|fjwfg oyfjt ¿kdf nfu" x'g]5 .

!@#= ;fd"lxs dfu bfaL k]z ug{] ;DaGwL ljz]if Joj:yf M -!_ lrof aufg, sfk]{6 If]q, lgdf{0f

Joj;fo, >d cfk"lt{{stf{, oftfoft If]q jf tf]lsP adf]lhdsf ;dfg k|s[ltsf] j:t' pTkfbs

jf ;]jf k|bfos jf Joj;foLx?sf] pBf]u ;d"xdf lqmofzLn 6«]8 o'lgog ;+3n] ;DalGwt

pBf]u ;d"xsf] /f]huf/bftf ;+3 ;dIfdf tf]lsP adf]lhd ;fd"lxs ;f}bfafhL ;ldlt agfO{

;fd"lxs dfu bfaL k]z ug{ ;Sg] 5g\ .

-@_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf] dfu bfaL k]z ug]{ tl/sf, ;fd"lxs ;f}bfafhL ;DaGwL

sfo{ljlw tyf ;Demf}tf ;DaGwL Joj:yf tf]lsP adf]lhd x'g]5 .

-#_ o; bkmf adf]lhdsf] ;fd"lxs ;Demf}tf nfu" ePsf] k|lti7fgsf] xsdf o;

kl/R5]b adf]lhd ;fd"lxs dfu bfaL k]z ug{ tyf ;Demf}tf ug{ kfOg] 5}g .

-$_ bkmf !@@ sf] pkbkmf -$_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg dGqfnon] s'g}

lglZrt ;dodf ;fd"lxs dfu bfaL k]z ug]{ / jftf{ ug'{kg]{ u/L cfb]z hf/L ug{ ;Sg]5 .

Page 38: >d P]g, @)&$moless.gov.np/wp-content/uploads/2018/09/श्रम-ऐन-२०७४.pdf · 2-`_ æk|lti7fgÆ eGgfn] d'gfkmf cfh{g ug]{ jf d'gfkmf gug]{ u/L pBf]u, Joj;fo jf ;]jf

www.lawcommission.gov.np

38

To:tf] cfb]z hf/L ePsf]df Ps k6ssf] nflu ;f]xL bkmfsf] ;f]xL pkbkmfdf plNnlvt

;doeGbf rfF8f] jf l9nf x'g ;Sg]5 .

!@$= tfnfaGbL ug{ ;Sg]] M -!_ o; P]g adf]lhd ;"rgf glbO{ x8\tfn u/]df jf x8\tfn hf/L

/fv]df jf o; P]g adf]lhdsf] k|lqmofaf6 ;fd"lxs ljjfb ;dfwfg geO{ Joj:yfkg kIfaf6

cf}lrTo ;lxtsf] k'i6\ofO{ lbO{ ljefusf] :jLs[lt lnO{ k|lti7fgdf tfnfaGbL ug{ ;lsg]5 .

-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd tfnfaGbL ug'{cl3 x8\tfn ;dfKt gu/]df tfnfaGbL x'g]5

egL sDtLdf ;ft lbg cufj} >ldsx?sf] hfgsf/Lsf] nflu tfnfaGbLsf] ldlt;d]t pNn]v

u/L Joj:yfksn] ;"rgf hf/L ug'{ kg]{5 .

-#_ pkbkmf -!_ / -@_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg x8\tfn cjlwdf

>ldsaf6 3]/fp, x'nbËf tf]8kmf]8 cflb eO{ k|lti7fgnfO{ Iflt k'Ug hfg] l:ylt ePdf

Joj:yfksn] tfnfaGbL ug{ ;Sg]5 . To;/L tfnfaGbL ul/Pdf tfnfaGbL ug{' k/]sf] cf}lrTo

;lxtsf] hfgsf/L tLg lbgleq sfof{no jf ljefu / :yfgLo k|zf;gnfO{ lbg' kg]{5 .

-$_ pkbkmf -#_ adf]lhd hfgsf/L k|fKt ePdf :yfgLo k|zf;gn] To:tf] sfo{:yndf

tTsfn ;'/Iffsf] cfjZos k|aGw ldnfpg' kg]{5 .

-%_ s'g} k|lti7fgdf nufOPsf] tfnfaGbL cf}lrToxLg b]lvPdf jf ;f]af6 b]zsf]

zflGt ;'/Iffdf vnn kg{ ;Sg] ;Defjgf b]lvPdf jf b]zsf] cfly{s lxtsf] k|lts"n x'g]

ePdf To:tf] tfnfaGbLnfO{ ljefun] s'g} klg ;dodf cj}w 3f]lift ug{ ;Sg]5 .

-^_ o; bkmfdf cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg cTofjZos ;]jf ;~rfng

ug]{ k|lti7fgdf tfnfaGbL ug{ kfOg] 5}g .

!@%= wgf{ lbg jf ;ef ug{ ;Sg] M -!_ x8\tfn jf tfnfaGbL u/]sf] cj:yfdf dfu k"/f u/fpg

bjfj lbg] p2]Zon] >ldsn] zflGtk"0f{ ?kdf sfo{:yn jf k|lti7fgsf] d"n 9f]sfdf wgf{ lbg

jf ;ef ug{ ;Sg]5g\ .

-@_ x8\tfn jf tfnfaGbLsf] cj:yfdf afx]s cGo cj:yfdf sfo{:yn jf

k|lti7fgsf] sfddf afwf gkg]{ u/L sfo{ ;doeGbf cufl8 jf k5fl8 jf lj>fdsf] ;dodf

dfq wgf{ a:g jf ;ef ug{ kfpg] 5g\ .

-#_ >ldsn] pkbkmf -!_ adf]lhd wgf{ lbPsf] jf ;ef a;]sf] cj:yfdf ;d]t

s;}nfO{ sfo{:yn jf k|lti7fgleq k|j]z ug{ jf aflx/ lg:sg /f]s nufpg] jf sfo{:yndf

s'g} xfgL gf]S;fgL k'¥ofpg] h:tf sfd sf/afxL ug{ kfpg] 5}g .

!@^= /f]huf/ ;Demf}tf pNnª\3g gx'g] M x8\tfn u/]sf] jf tfnfaGbL u/]sf] jf wgf{ lbPsf] jf

sfg"g adf]lhd ph"/L lbPsf] sf/0faf6 s'g} klg >ldsn] /f]huf/ ;Demf}tf pNn3+g u/]sf]

dflgg] 5}g / ;f] cjlwdf /f]huf/ ;DaGw lg/Gt/ sfod /x]sf] dflgg]5 .

!@&= x8\tfn jf tfnfaGbL cjlwsf] kfl/>lds M -!_ k|rlnt sfg"gsf] k|lts"n x'g] u/L x8\tfn

ug]{ >ldsn] To:tf] x8\tfn cjlwsf] s'g} kfl/>lds kfpg] 5}g .

-@_ /f]huf/bftfn] sfg"g k|lts"n x'g] u/L tfnfaGbL u/]df >ldsn] ;f] cjlwdf k"/f

kfl/>lds kfpg] 5g\ .

-#_ ;fd"lxs ;Demf}tfdf kfl/>lds kfpg] ;DaGwdf s'g} ;xdlt eP ;f]xL adf]lhd

x'g] cGoyf o; P]gsf] k|lqmof k"/f u/L ePsf] x8\tfn jf tfnfaGbLsf] cjlwdf >ldsn]

cfwf kfl/>lds kfpg]5 .

-$_ k|lti7fgdf ePsf] s'g} x8\tfn jf tfnfaGbL sfg"g ljk/Lt xf] jf xf]Og eGg]

k|Zg pTkGg ePdf ljefun] cfjZos hfFra'em u/L k}FtL; lbgleq lg0f{o ug]{5 .

!@*= gf]S;fgL ;DaGwdf d'2f bfo/ ug{ gkfOg]] M -!_ o; P]g adf]lhdsf] k|lqmof k"/f u/L x8\tfn,

wgf{ jf tfnfaGbL ubf{ /f]huf/bftf jf >ldsnfO{ s'g} cfly{s gf]S;fgL ePdf To:tf]

Page 39: >d P]g, @)&$moless.gov.np/wp-content/uploads/2018/09/श्रम-ऐन-२०७४.pdf · 2-`_ æk|lti7fgÆ eGgfn] d'gfkmf cfh{g ug]{ jf d'gfkmf gug]{ u/L pBf]u, Joj;fo jf ;]jf

www.lawcommission.gov.np

39

gf]S;fgLsf ;DaGwdf x8\tfn, wgf{, tfnfaGbL ug]{ >lds, ;fd"lxs ;f}bfafhL ;ldlt jf 6«]8

o'lgog jf /f]huf/bftf lj?4 s'g} cbfntdf d'2f bfo/ ug{ kfOg] 5}g .

-@_ pkbkmf -!_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg sfo{:yndf tf]8kmf]8, cfuhgL

jf cGo s'g} k|sf/n] s'g} ;DklQ gi6 u/]df jf ef}lts Iflt k'¥ofPdf To:tf] sfo{ ug]{ JolQm

jf ;d"xaf6 xflg gf]S;fgL a/fa/sf] /sd k|rlnt sfg"g adf]lhd c;'n pk/ ug{ ;lsg]5

.

!@(= c;n lgotn] ;fd"lxs ;f}bfafhL jf ;Demf}tf ug{' kg]{ M -!_ 6«]8 o'lgog jf ;fd"lxs

;f}bfafhL ;ldlt jf /f]huf/bftfn] ;fd"lxs ;f}bfafhL jf ;fd"lxs ;Demf}tf ubf{ c;n

lgotn] ug'{ kg]{5 .

-@_ ;fd"lxs ;f}bfafhL jf ;Demf}tf ;DaGwL cGo Joj:yf tf]lsP adf]lhd x'g]5 .

kl/R5]b – @)

cfr/0f tyf ;hfo ;DaGwL Joj:yf

!#)= cg'zf;g tyf st{Aosf] kfngf M of] P]g jf o; P]g cGtu{t ag]sf] lgod jf ljlgodfjnL

adf]lhdsf] cg'zf;g tyf st{Josf] kfngf ug'{ k|To]s >ldssf] st{Jo x'g]5 .

!#!= v/fa cfr/0f / ;hfo M -!_ >ldsn] b]xfosf] v/fa cfr/0f u/]df gl;xt lbg ;lsg]5 M–

-s_ labf :jLs[t gu/fO{ sfddf u}/xflh/ ePdf,

-v_ Joj:yfkssf] :JfLs[lt glnO{ sfo{:yn 5f8]df,

-u_ :jLs[lt glnO{ sfddf af/Daf/ l9nf] pkl:yt ePdf,

-3_ sfdsf] ;DaGwdf /f]huf/bftf jf cfkm"eGbf dflyNnf] bhf{sf]

>ldsn] lbPsf] cfb]z kfngf gu/]df,

-ª_ ljlgodfjnLdf tf]lsPsf] cGo v/fa cfr/0f u/]df .

-@_ b]xfosf] s'g} v/fa cfr/0f u/]df a9Ldf Ps lbg a/fa/sf] kfl/>lds s§f ug{

;lsg]5 M–

-s_ /f]huf/bftf jf ;hfo ug]{ clwsf/Ln] lbPsf] ;"rgf jf kq a'em\g

OGsf/ u/]df,

-v_ u}/sfg"gL x8\tfndf efu lnPdf jf efu lng afWo u/fPdf jf

;fd"lxs ?kdf sfo{df l9nf;':tL u/]df,

-u_ s;}n] nfk/jfxL jf x]nr]qm\ofO{F u/L pTkfbg jf ;]jf 36fO{

k|lti7fgnfO{ xfgL gf]S;f/L k'¥ofPdf,

-3_ em'6f ljj/0f k]z u/L ;'ljwf lng] k|of; u/]df ,

-ª_ ;'/Iff pks/0f k|of]u ug'{kg]{ >ldsn] /f]huf/bftfn] lbPsf] pks/0f

k|of]u gu/]df,

-r_ ljlgodfjnLdf tf]lsPsf] cGo ;dfg k|s[ltsf] v/fa cfr/0f u/]df

.

-#_ b]xfosf] s'g} v/fa cfr/0f u/]df Ps jif{sf] jflif{s tna j[l4 /f]Ssf jf Ps

jif{ a9'jf /f]Ssf ug{ ;lsg]5 M–

-s_ clVtof/ k|fKt JolQmsf] :jLs[ltlagf k|lti7fgsf] ;DklQ aflx/ nuL

k|of]u u/]df jf cglws[t JolQmnfO{ k|of]u ug{ lbPdf

-v_ /f]huf/bftfsf] sf/f]af/df lxgfldgf ug]{ k|of; u/]df ,

-u_ /f]huf/bftfsf] ;DklQ nfk/afxL jf x]nr]qm\ofO{ u/L Iflt k'¥ofPdf,

Page 40: >d P]g, @)&$moless.gov.np/wp-content/uploads/2018/09/श्रम-ऐन-२०७४.pdf · 2-`_ æk|lti7fgÆ eGgfn] d'gfkmf cfh{g ug]{ jf d'gfkmf gug]{ u/L pBf]u, Joj;fo jf ;]jf

www.lawcommission.gov.np

40

-3_ sfo{:ynleq cGg, kfgL, 6]lnkmf]g, ljB't ;]jf aGb u/]df jf

sfo{:ynleq cfjt hfjt ug{ glbPdf,

-ª_ >ldssf] lxt, ;'/Iff jf :jf:Yosf] nflu /flvPsf] j:t' jf ul/Psf]

Joj:yfdf hfgfhfgL b'?kof]u u/]df jf xfgL gf]S;fgL k'¥ofPdf .

-r_ ljlgodfjnLdf tf]lsPsf] cGo ;dfg k|s[ltsf] v/fa cfr/0f u/]df

-$_ b]xfosf] s'g} v/fa cfr/0f u/]df ;]jfaf6 x6fpg ;lsg]5 M–

-s_ /f]huf/bftf jf s'g} >lds jf ;]jfu|fxL jf sfo{:yn;Fu ;DalGwt

s'g} JolQm lj?4 s'g} lsl;dsf] xftxltof/ k|of]u u/L jf gu/L

s'6lk6 jf zf/Ll/s rf]6 k'¥ofPdf jf aGws agfPdf jf k|lti7fgsf]

If]qleq x"nbËf jf tf]8kmf]8 u/]df,

-v_ 3"; lng] lbg] sfo{ u/]df,

-u_ sfo{:yndf s;}sf] ;DklQ rf]/L u/]df,

-3_ k|lti7fgsf] cfly{s lxgfldgf u/]df,

-ª_ /f]huf/bftfsf] jf lghsf] lhDdfdf /x]sf] jf k|of]udf /x]sf] ;DklQ

hfgfhfgL Iflt k'¥ofPdf,

-r_ labf :jLs[t gu/fO{ nuftf/ tL; lbgeGbf a9L sfddf cg'kl:yt

ePdf,

-5_ cfkm" sfo{/t /x]sf] k|lti7fg jf sfo{:yndf xflg gf]S;fgL k'¥ofpg]

p2]Zon] To:tf] k|lti7fgsf] pTkfbg ;"q ljz]if k|ljlw ;DaGwL

uf]kgLotf eË x'g] s'g} sfd u/]df,

-h_ k|lti7fgsf] sfo{k|s[lt;Fu ldNbf] k|lt:kwL{ /f]huf/bftf;Fu ldn]/

sfd u/]df jf cfk}Fmn] k|lt:kwL{ sfo{ ;~rfng u/]df jf k|lt:kwL{

/f]huf/bftfnfO{ cfk"m sfo{/t k|lti7fgsf] uf]Ko ;"rgf lbPdf,

-em_ ;]jfdf /xFbfsf avt g}lts ktg b]lvg] kmf}hbf/L cleof]udf

cbfntaf6 s;"/bf/ 7x/ ePdf,

-`_ lGfo'lQmsf nflu cfjZos z}lIfs tyf cGo k|df0fkq em'6f agfO{

k]z u/]df,

-6_ sfo{ ;dodf nfu" kbfy{ jf dfbs kbfy{ ;]jg u/]df jf ;]jg u/L

cfPdf,

-7_ tLg jif{leq v/fa cfr/0f u/] afkt pkbkmf -!_, -@_ / -#_

adf]lhd b'O{ k6seGbf a9L ;hfo kfPdf,

-8_ k|rlnt g]kfn sfg"gdf g} s'g} v/fa cfr/0f u/]df ;]jfaf6 x6fpg]

k|jfwfg /x]5 eg] To:tf] v/fa cfr/0f u/]df .

!#@= of}ghGo b'Jo{jxf/ ug{ gx'g] M -!_ s;}n] sfo{:yndf jf sfdsf] l;nl;nfdf cg'lrt

k|efjdf kf/L sfg"g adf]lhd of}ghGo b'Jo{jxf/ dflgg] s'g} sfo{ ug{ jf u/fpg xF'b}g .

-@_ /f]huf/bftfn] of}ghGo b'Joj{xf/ ug]{ >ldsnfO{ b'Jo{jxf/sf] cj:yf / ufDeLo{

x]/L ;]jfaf6 x6fpg];Ddsf] ;hfo ug{ ;Sg]5 .

-#_ /f]huf/bftf jf k|lti7fgsf] sfo{sf/L k|d'vn] of}ghGo b'Jo{jxf/ u/]df o'lgog,

kLl8t JolQm jf lghsf] kl/jf/sf] s'g} ;b:on] sfg"g adf]lhd ph'/L ug{ ;Sg]5 .

!##= v/fa cfr/0f ;DaGwL Joj:yf ljlgodfjnLdf ug{ ;lsg] M -!_ a}Í jf ljQLo ;:yf,

ljBfno, b"/;~rf/ ;]jf k|bfos, c:ktfn, xjfO{ ;]jf, aLdf sDkgL jf vf; k|s[ltsf

Page 41: >d P]g, @)&$moless.gov.np/wp-content/uploads/2018/09/श्रम-ऐन-२०७४.pdf · 2-`_ æk|lti7fgÆ eGgfn] d'gfkmf cfh{g ug]{ jf d'gfkmf gug]{ u/L pBf]u, Joj;fo jf ;]jf

www.lawcommission.gov.np

41

k|lti7fgnfO{ lgodg ug]{ lgofds lgsfon] vf; k|sf/sf] v/fa cfr/0fsf ;DaGwdf vf;

;hfo tf]s]sf] /x]5 eg] ;f] adf]lhd ljlgodfjnLdf Joj:yf ug{ ;lsg]5 .

-@_ ;fd"lxs ;Demf}tfaf6 jf ljefusf] cg'dlt lnO{ uDeL/ k|s[ltsf] v/fa cfr/0f

u/]df ;]jfaf6 x6fpg] u/L k|lti7fgsf] ljlgodfjnLdf Joj:yf ug{ ;lsg]5 .

!#$= lgnDag ug{ ;Sg] M -!_ s'g} >lds sfg"g adf]lhd y'gfdf /x]df ;f] cjlwe/ To:tf] >lds

:jtM lgnDag x'g]5 / ;f] cjlwsf] kfl/>lds kfpg] 5}g .

t/ /f]huf/bftf cfkm}n] ph'/L lbO{ y'gfdf k/]sf] >lds lgbf]{if k|dfl0ft ePdf pQm

cjlwsf] k"/f kfl/>lds kfpg]5 .

-@_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf] cj:yfdf afx]s bkmf !#! sf] pkbkmf -$_ adf]lhdsf]

;hfo k|:tfj ul/Psf] s'g} >ldsnfO{ sfddf nufO{ /fVg pko'Qm gb]lvPdf jf lghnfO{

sfddf nufO/xFbf lghn] cfkm"dfly nfu]sf] cf/f]k ;DaGwL k|df0f gi6 ug{] ;Defjgf ePdf

jf 5fgljgdf afwf cj/f]w k'Ug] ;Defjgf ePdf /f]huf/bftfn] To:tf] >ldsnfO{ lgnDag

ug{ ;Sg]5 .

-#_ pkbkmf -@_ adf]lhd s'g} >ldsnfO{ lgnDag ubf{ ;fwf/0ftof tLg dlxgfeGbf

a9L lgnDAfg ug{ ;lsg] 5}g .

t/ 5fgljg sfo{ k"/f gePdf lgnDag cjlw Ps dlxgf;Dd yk ug{ ;lsg]5 .

-$_ pkbkmf -@_ adf]lhdsf] lgnDag cjlwdf >ldsn] cfwf kfl/>lds kfpg]5 .

-%_ pkbkmf -@_ adf]lhd lgnDagdf k/]sf] >ldsn] lgh lj?4 nufOPsf] cf/f]kdf

;kmfO{ kfPdf lghn] ;f] cjlwdf kfPsf] kfl/>lds s6fO{ afFsL k"/} kfl/>lds, tna a[l4

kfpg]df tna a[l4 ;d]t kfpg]5 .

-^_ /f]huf/bftf cfkm}n] hfx]/L jf ph'/L lbO{ y'gfdf /x]sf] cj:yfdf afx]s pkbkmf

-!_ adf]lhdsf] lgnDag cjlw gAa] lbgeGbf a9L ePdf To:tf] >ldssf] ;]jf /f]huf/bftfn]

cGTo ug{ ;Sg]5 . o;/L ;]jf cGTo ubf{ ;'g'jfO{sf] df}sf lbO/xg' kg]{ 5}g .

!#%= ;kmfO{ k]z ug{] df}sf lbg'kg{] M s'g} >ldsnfO{ v/fa cfr/0fdf ;hfo lbg'eGbf cl3 ;hfo

ug]{ clwsf/Ln] v/fa cfr/0f u/]sf] tYo / ;f] k|dfl0ft ePdf x'g;Sg] ;hfo;d]t k|i6

pNn]v u/L ;ft lbgsf] Dofb lbO{ cfˆgf] ;kmfO{ k]z ug]{ df}sf lbg' kg]{5 .

!#^= ;hfo ug]{ clwsf/L M -!_ v/fa cfr/0fdf ;hfo ug]{ clwsf/ k|lti7fgsf] xsdf sfo{sf/L

k|d'vnfO{ x'g]5 .

-@_ pkbkmf -!_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg v/fa cfr/0f afkt ug]{

;hfosf ;DaGwdf clGtd lg0f{o ;d]t lng] u/L Joj:yfksLo >]0fLsf] >ldsnfO{

ljlgodfjnLn] clwsf/ k|bfg u/]sf]df To:tf] clwsf/LnfO{ 5fgljg tyf ;hfo ug]{ clwsf/

x'g]5 .

!#&= lg0f{o ug{' kg{] cjlw M -!_ s'g} >ldsn] v/fa cfr/0f u/]sf] kfOPdf To:tf] cfr/0f u/]sf]

hfgsf/Ldf cfPsf] ldltn] b'O{ dlxgf leq sf/afxL z'? ug{' kg{]5 .

-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd sf/afxL z'? u/]sf] ldltn] tLg dlxgfleq lg0f{o u/L

;Sg' kg{]5 .

!#*= ;hfo 36fpg ;lsg] M -!_ s'g} >ldsnfO{ 7"nf] ;hfo k|:tfj u/L ;fgf] ;hfFo ug{ o;

kl/R5]bdf plNnlvt s'g} s'/fn] afwf k'¥ofPsf] dflgg] 5}g .

-@_ o; kl/R5]b adf]lhd x'g] ;hfoeGbf sd ;hfo x'g] u/L s'g} k|lti7fgn]

ljlgofdfjnL agfPsf] /x]5 eg] To:tf] k|lti7fgsf] >ldssf] xsdf ;f]xL ljlgodfjnLsf]

Joj:yf nfu" x'g]5 .

Page 42: >d P]g, @)&$moless.gov.np/wp-content/uploads/2018/09/श्रम-ऐन-२०७४.pdf · 2-`_ æk|lti7fgÆ eGgfn] d'gfkmf cfh{g ug]{ jf d'gfkmf gug]{ u/L pBf]u, Joj;fo jf ;]jf

www.lawcommission.gov.np

42

kl/R5]b – @!

/f]huf/L cGTo ;DaGwL Joj:yf

!#(= /f]huf/Lsf] ;'/Iff M -!_ of] P]g tyf o; P]g cGt{ut ag]sf] lgod jf ljlgodfjnL adf]lhd

afx]s cGo cj:yfdf s'g} klg >ldssf] /f]huf/L cGTo ul/g] 5}g .

-@ _ /f]huf/L cGTo ubf{ plrt / kof{Kt sf/0f v'nfpg' kg]{5 .

!$)= ;dout jf sfo{ut /f]huf/Ldf /x]sf] >ldssf] /f]huf/L cGTo x'g]] M b]xfosf] cj:yfdf

;dout jf sfo{ut /f]huf/Ldf /x]sf] >ldssf] /f]huf/L cGTo x'g]5 M–

-s_ ;dout /f]huf/Ldf /x]sf] >ldssf] xsdf /f]huf/ ;Demf}tfdf

plNnlvt ;do ;dfKt ePkl5,

t/ kl/of]hgfdf cfwfl/t /f]huf/Ldf /x]sf] eP ;f]

;dofjlw yk ePdf jf sfdsf] k|s[ltsf] cfwf/df To:tf] sfd

;DkGg ug]{ cjlw yk ePdf ;f] cjlw;Dd /f]huf/L cGTo x'g]

5}g .

-v_ sfo{ut /f]huf/Ldf /x]sf] >ldssf] xsdf /f]huf/ ;Demf}tfdf

plNnlvt sfd ;DkGg ePkl5, jf

t/ kl/of]hgfdf cfwfl/t /f]huf/Ldf /x]sf] eP ;f] sfo{ yk

ePdf jf sfdsf] k|s[ltsf] cfwf/df To:tf] sfd yk ePdf ;f] sfd

/x];Dd /f]huf/L cGTo x'g] 5}g .

-u_ cfsl:ds /f]huf/Ldf /x]sf] >ldssf] xsdf /f]huf/bftf jf

>ldssf] :j]R5fn] .

!$!= :Jf]R5fn] /f]huf/L cGTo ug{ ;lsg] M -!_ >ldsn] /f]huf/bftf ;dIf lnlvt /fhLgfdf lbO{

/f]huf/L cGTo ug{ ;Sg]5 .

-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd >ldsn] lbPsf] /fhLgfdf /f]huf/bftfn] kGw| lbgleq

:jLs[t ug'{ kg]{5 / ;f]sf] hfgsf/L ;DalGwt >ldsnfO{ lbg' kg]{5 .

-#_ /f]huf/bftfn] pkbkmf -@_ adf]lhdsf] Dofbleq /fhLgfdf :jLs[t gu/]df ;f]

Dofb ;dfKt ePsf] ef]lnkN6b]lv To:tf] /fhLgfdf :jtM :jLs[t ePsf] dflgg]5 .

-$_ o; bkmfdf cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg >ldsn] lbPsf] /fhLgfdf

/f]huf/bftf / >ldssf] cfk;L ;xdltdf /2 ug{ ;lsg]5 .

-%_ /fhLgfdf :jLs[t eO{ nfu" ePsf] lbg kZrft klg >lds ;f]xL k|lti7fgdf

sfo{/t /xL /x]df lghsf] /fhLgfdf /2 ePsf] dflgg]5 .

!$@= sfo{Ifdtfsf] cefj ePdf /f]huf/Lsf] cGTo ug{ ;lsg] M -!_ of] P]g jf o; P]g cGtu{t

ag]sf] lgod tyf ljlgodfjnLdf Joj:yf eP adf]lhd s'g} >ldssf] sfo{;Dkfbg d"NofÍg

ubf{ nuftf/ tLg k6s jf ;f]eGbf a9L lghsf] sfo{Ifdtf ;Gtf]ifhgs gePdf jf

Go"g:t/sf] kfOPdf /f]huf/bftfn] To:tf] >ldssf] /f]huf/L cGTo ug{ ;Sg]5 .

-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd /f]huf/L cGTo ug'{eGbf cufl8 of] P]g jf o; P]g cGtu{t

ag]sf] lgod tyf ljlgodfjnLdf pNn]v eP adf]lhd sfo{;Dkfbg d"NofÍg ul/Psf] x'g'

kg]{5 .

-#_ bz hgf jf ;f]eGbf a9L >lds sfo{/t k|lti7fgsf] /f]huf/bftfn] o; bkmf

adf]lhd /f]huf/L cGTo ug'{ cufl8 >ldsnfO{ ;kmfO{ k]z ug{ sDtLdf ;ft lbgsf] ;do

lbg' kg]{5 .

Page 43: >d P]g, @)&$moless.gov.np/wp-content/uploads/2018/09/श्रम-ऐन-२०७४.pdf · 2-`_ æk|lti7fgÆ eGgfn] d'gfkmf cfh{g ug]{ jf d'gfkmf gug]{ u/L pBf]u, Joj;fo jf ;]jf

www.lawcommission.gov.np

43

!$#= :jf:Yosf] sf/0fn] /f]huf/L cGTo ug{ ;lsg] M -!_ s'g} >lds zf/Ll/s jf dfgl;s ?kn]

czQm jf cËeË jf 3fOt] eO{ sfd ug{ g;Sg] ePdf jf :jf:yf]krf/sf] nflu nfdf] ;do

nfUg] eO{ sfddf c;/ kg]{ ePdf lrlsT;ssf] l;kmfl/;sf cfwf/df /f]huf/bftfn] To:tf]

>ldssf] /f]huf/L] cGTo ug{ ;Sg]5 .

-@_ pkbkmf -!_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg /f]huf/bftfn] tf]s]sf]

sfo{;Dkfbg ug]{ l;nl;nfdf s'g} b'3{6gf eO{ jf Joj;fohGo /f]usf] sf/0f c:ktfndf

a;L pkrf/ u/fPsf]df pkrf/ u/fpFbfsf] cjlwe/ / 3/df a;L pkrf/ u/fPsf]df pkrf/

z'? ePsf] ldltn] Ps jif{;Dd To:tf] >ldssf] /f]huf/L cGTo ug{ ;lsg] 5}g / To:tf]]

cjlwsf] /f]huf/bftfn] k"/f kfl/>lds lbg' kg]{5 .

t/ ;fdflhs ;'/Iff sf]ifaf6 pkrf/ cjlwsf] kfl/>lds ;'ljwf kfpg] ePdf o;

pkbkmf adf]lhd /f]huf/bftfn] kfl/>lds lbg' kg]{ 5}g .

-#_ pkbkmf -@_ df plNnlvt cj:yfdf afx]s :jf:Yosf] sf/0fn] pkrf/ ug{

k|lti7fgsf] sfddf pkl:yt x'g g;Sg] >ldssf] xsdf 5 dlxgf;Dd /f]huf/L cGTo ug{

;lsg] 5}g .

t/ lrlsT;sn] sfddf kms{g ;Sb}g eGg] :ki6 l;kmfl/; u/]df ;f]eGbf cufj}

;]jfaf6 x6fpg o; pkbkmfn] afwf k'¥ofPsf] dflgg] 5}g .

-$_ pkbkmf -!_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg zf/Ll/s ?kn] czQm ePsf]

jf cËeË jf 3fOt] >ldsnfO{ lghsf] :Jff:Yo cj:yf cg';f/sf] s'g} sfddf nufpg ;lsg]

cj:yf ePdf /f]huf/bftfn] To:tf] >ldsnfO{ sfddf nufpg' kg{]5 .

!$$= ;"rgf lbg' kg{] M -!_ v/fa cfr/0fdf sf/afxL eO{ /f]huf/L cGTo ePsf]df afx]s cGo

cj:yfdf /f]huf/ ;DaGWf cGTo ug'{cl3 /f]huf/bftf jf >ldsn] Ps csf]{nfO{ b]xfo

adf]lhd ;"rgf lbg' kg]{5 M–

-s_ rf/ xKtf;Ddsf] /f]huf/Lsf] xsdf sDtLdf Ps lbg cufj},

-v_ rf/ xKtfb]lv Ps jif{;Ddsf] /f]huf/Lsf] xsdf sDtLdf ;ft lbg

cufj}, /

-u_ Ps jif{eGbf a9L cjlwsf] /f]huf/Lsf] xsdf sDtLdf tL; lbg

cufj} .

-@_ /f]huf/bftfn] pkbkmf -!_ adf]lhdsf] ;"rgf glbO{ /f]huf/L cGTo u/]df To;/L

;"rgf lbg' kg]{ cjlwsf] kfl/>lds ;DalGwt >ldsnfO{ lbg' kg]{]5 .

-#_ >ldsn] pkbkmf -!_ adf]lhd /f]uf/bftfnfO{ ;"rgf glbO{ /f]huf/L cGTo u/]df

To;/L ;"rgf lbg' kg]{ cjlwsf] kfl/>lds a/fa/sf] /sd /f]huf/bftfn] ;DalGwt >ldsn]

kfpg] kfl/>ldsaf6 s§f ug{ ;Sg]5 .

!$%= >lds s6f}tL ug{ ;Sg] M -!_ k|lti7fg ;~rfngdf cfly{s ;d:of pTkGg ePdf jf

PseGbf a9L k|lti7fgx? uflePsf] sf/0f >lds ;ª\Vof a9L ePdf jf cGo s'g} sf/0fn]

k|lti7fg cf+lzs jf k"0f{?kdf aGb ug'{ kg]{ ePdf /f]huf/bftfn] >ldssf] ;ª\Vofdf s6f}tL

ug{ ;Sg]5 .

-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd >ldssf] ;ª\Vof s6f}tL ubf{ To;/L s6f}tL ug{] ldlteGbf

sDtLdf tL; lbg cufj} s6f}tL ug'{ kg]{ sf/0f, s6f}tL x'g] ;Defljt ldlt / s6f}tLdf kg]{

;Defljt >ldssf] ;ª\Vof v'nfO{ /f]huf/bftfn] sfof{no / k|lti7fg:t/sf] cflwsfl/s 6]«8

o'lgog ePdf To:tf] o'lgog / gePdf k|lti7fgdf lqmofzLn 6«]8 o'lgog jf >d ;DaGw

;ldltnfO{ ;"rgf lbg' kg{]5 .

Page 44: >d P]g, @)&$moless.gov.np/wp-content/uploads/2018/09/श्रम-ऐन-२०७४.pdf · 2-`_ æk|lti7fgÆ eGgfn] d'gfkmf cfh{g ug]{ jf d'gfkmf gug]{ u/L pBf]u, Joj;fo jf ;]jf

www.lawcommission.gov.np

44

-#_ pkbkmf -@_ adf]lhd ;"rgf lbPkl5 /f]huf/bftfn] ;DalGwt o'lgog jf >d

;DaGw ;ldlt;Fu >lds s6f}tLsf] ljsNk / s6f}tL ul/g] >lds 5gf}6 ug]{ cfwf/ tyf

zt{sf ljifodf 5nkmn ug{' kg{]5 / 5nkmndf ;xdlt eP adf]lhd >lds s6f}tL ug{

;lsg]5 .

-$_ 6«]8 o'lgog jf >d ;DaGw ;ldltn] pkbkmf -#_ adf]lhd 5nkmn ug{ grfx]df

jf 5nkmn ubf{{ ;xdlt gePdf /f]huf/bftfn] ;f]xL s'/fsf] hfgsf/L sfof{nonfO{ lbO{

>ldssf] ;ª\Vofdf s6f}tL ug{ ;Sg]5 .

-%_ o; bkmf adf]lhd >ldssf] ;ª\Vof s6f}tL ug'{kbf{ ;fdfGotofM b]xfosf] qmdn]

ug'{ kg]{5 M–

-s_ ljb]zL >lds,

-v_ v/fa cfr/0fdf t'ngfTds ?kdf a9L ;hfo kfPsf] >lds,

-u_ sfo{ ;Dkfbg :t/ sdhf]/ /x]sf] >lds,

-3_ Ps} lsl;dsf] sfddf sfo{/t >ldsx? dWo] To:tf] sfddf ;a}eGbf

kl5 lgo'Qm ePsf] >lds .

t/ ;a}eGbf kl5 lgo'Qm ePsfnfO{ s6f}tL ug'{ kg]{ u/L

tf]lsPsf] qmd cg';f/ s6f}tL gu/L cufl8 lgo'Qm ePsfnfO{ s6f}tL

ug'{ k/]df sf/0f vf]nL s6f}tL ug{ ;lsg]5 .

-^_ pkbkmf -%_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg 6«]8 o'lgog;Fu cGoyf ;xdlt

ePsf]df afx]s ;fd"lxs ;f}bfafhL ;ldlt jf cflwsfl/s 6]«8 o'lgogsf kbflwsf/LnfO{

s6f}tL ubf{ k|fyldstf qmddf clGtddf s6f}tL ug'{ kg]{5 .

-&_ >ldssf] ;ª\Vof s6f}tL ubf{ /f]huf/bftfn] sDtLdf Ps jif{ ;]jf cjlw k"/f

ug]{ >ldsnfO{ lghn] ;]jf u/]sf] k|To]s jif{sf] lgldQ Ps dlxgfsf] cfwf/e"t kfl/>ldssf

b/n] lx;fa ubf{ x'g cfpg] Psd'i6 /sd Ifltk"lt{ :j?k >ldsnfO{ lbg' kg{]5 .

t/ ;]jf cjlw Ps aif{eGbf sd ePdf bfdf;fxLn] Ifltk"lt{ kfpg]5 .

-*_ pkbkmf -&_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg ;fdflhs ;'/Iff ;DaGwL

sfg"g adf]lhd a]/f]huf/ eQf kfpg] >ldsn] pkbkmf -&_ adf]lhd I.ltk"lt{ kfpg] 5}g .

-(_ s'g} k|lti7fgn] sfg"g adf]lhd g]kfn ;/sf/ jf >d cbfntsf] cfb]z adf]lhd

k|lti7fgsf] k"0f{ jf cf+lzs efu aGb ug'{ k/]df jf ljz]if cfly{s If]qsf k|lti7fgn] >ldssf]

;ª\Vof s6f}tL ug'{ k/]df pkbkmf -!_, -@_, -#_ / -$_ sf] Joj:yf nfu" x'g] 5}g .

-!)_ o; bkmfdf cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg bz hgf jf ;f]eGbf sd

>lds sfo{/t /x]sf] /f]huf/bftfn] >ldssf] ;ª\Vof s6f}tL ubf{ of] bkmfdf plNnlvt

Joj:yf nfu" x'g] 5}g .

!$^= k'gM ;~rfng ug{ ;Sg] M -!_ s'g} sf/0fn] >ldssf] ;ª\Vofdf s6f}tL ul/Psf]df ;f]

k|lti7fg b'O{ jif{leq k'gM ;~rfng ePdf jf yk >lds cfk"lt{ ug'{ kg]{ ePdf bkmf !$%

adf]lhd s6f}tLdf k/]sf >ldsnfO{ /f]huf/Ldf k|fyldstf lbg' kg]{5 .

-@_ pkbkmf -!_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg s6f}tLdf k/]sf] >ldsnfO{

tf]lsP adf]lhd ;"rgf lbbf ;d]t pkl:yt gePdf cGo JolQmnfO{ /f]huf/Ldf nufpg

;lsg]5 .

-#_ /f]huf/bftfn] ;"rgf glbPdf jf /f]huf/Ldf g/fv]df k}FtL; lbgleq ;DalGwt

>ldsn] >d cbfntdf lgj]bg lbg ;Sg]5 .

-$_ o; ;DaGwL cGo Joj:yf tf]lsP adf]lhd x'g]5 .

Page 45: >d P]g, @)&$moless.gov.np/wp-content/uploads/2018/09/श्रम-ऐन-२०७४.pdf · 2-`_ æk|lti7fgÆ eGgfn] d'gfkmf cfh{g ug]{ jf d'gfkmf gug]{ u/L pBf]u, Joj;fo jf ;]jf

www.lawcommission.gov.np

45

!$&= clgjfo{ cjsfz M lgoldt /f]huf/Ldf /x]sf] >ldsn] cG7fpGg jif{sf] pd]/ k"/f ePkl5

/f]huf/Laf6 clgjfo{ cjsfz kfpg]5 .

t/ s'g} vf; k|s[ltsf] sfdsf] nflu cG7fpGg jif{eGbf sd pd]/df clgjfo{

cjsfz lbg' kg]{ ePdf kl/ifb\af6 tf]lsP adf]lhd cg'dlt lnO{ ljlgodfjnLdf Joj:yf ug{

;lsg]5 .

!$*= ;'ljwf e'QmfgL ug{' kg{] M -!_ v/fa cfr/0fsf] sf/0fn] jf cGo h'g;'s} tl/sfaf6 /f]huf/L

cGTo x'Fbf >ldsn] kfpg' kg]{ kfl/>lds, ;'ljwf nufot ;Dk"0f{ /sd /f]huf/L cGTo ePsf]

kGw| lbgleq /f]huf/bftfn] To:tf] >ldsnfO{ e'QmfgL ug'{ kg]{5 .

-@_ /f]huf/bftfn] ;fdflhs ;'/Iff sf]if, aLdf jf cGo lgsfoaf6 >ldsn] kfpg]

/sd jf ;'ljwf pknAWf u/fpg cfjZos ;xof]u ug'{ kg{]5 .

-#_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf] cjlwleq >ldsn] kfpg] kfl/>lds, ;'ljwf e'QmfgL

gu/]df jf pkbkmf -@_ adf]lhd ;xof]u gu/]df To:tf] >ldsnfO{ /sd e'QmfgL gu/];Dd

;]jfdf axfn /x] ;/x kfl/>lds e'QmfgL ug'{ kg]{5 .

-$_ >ldsn] kfl/>lds jf ;'ljwf lng gcfPdf /f]huf/bftfn] >ldssf] vftfdf

;f]em} e'QmfgL ug{ jf sfof{nodf hDdf ul/lbg ;Sg]5 .

-%_ pkbkmf -$_ adf]lhdsf] /sd hDdf ug]{ / ;f]sf] e'QmfgL ;DaGwL cGo Joj:yf

tf]lsP adf]lhd x'g]5 .

!$(= >ldsn] klxnf] k|fyldstf kfpg] M k|rlnt cGo sfg"gdf h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg

k|lti7fg aGb ubf{ jf vf/]hL ubf{ >ldsnfO{ e'QmfgL ug{ afFsL kfl/>lds jf cGo ;'ljwf

klxnf] k|fyldstfsf ;fy lbg' kg]{5 .

t/ bfdf;fxL P]g nfu" x'g]df ;f]xL adf]lhd x'g]5 .

!%)= sfo{ cg'ejsf] k|df0fkq lbg'kg]{ M /f]huf/L cGTo ePsf] >ldsn] cg'ejsf] k|df0fkq dfu

u/]df /f]huf/bftfn] To:tf] >ldssf] /f]huf/ cjlw tyf kb;d]t pNn]v u/L sfo{

cg'ejsf] k|df0f kq lbg' kg]{5 .

kl/R5]b – @@

>d cbfnt ;DAfGwL Joj:yf

!%!= >d cbfntsf] u7g M -!_ g]kfn ;/sf/n] g]kfn /fhkqdf ;"rgf k|sfzg u/L cfjZos

;ª\Vofdf >d cbfnt u7g ug{]5 .

-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd u7g x'g] >d cbfntsf] clwsf/If]q tyf d'sfd ;f]xL

;"rgfdf tf]lslbP adf]lhd x'g]5 .

-#_ >d cbfntdf cWoIf / b'O{ hgf ;b:o /xg] 5g\ .

-$_ pRr cbfntsf axfnjfnf GofofwLz jf pRr cbfntsf] GofofwLz x'g]

of]Uotf k'u]sf] JolQm >d cbfntsf] cWoIf jf ;b:o x'g of]Uo x'g]5 .

-%_ pRr cbfntsf] axfnjfnf GofofwLz lgo'Qm ePsf]df afx]s >d cbfntsf

cWoIf tyf ;b:osf] kbfjlw rf/ jif{sf] x'g]5 .

-^_ >d cbfntsf cWoIf / ;b:osf] ;]jfsf zt{ tyf ;'ljwf pRr cbfntsf]

GofofwLz ;/x x'g]5 .

!%@= ax'dtsf] lg0f{o dfGo x'g] M -!_ >d cbfntsf] clwsf/ If]qsf] k|of]u cWoIf / ;b:on]

;fd"lxs ?kdf ug]{ 5g\ .

t/ cWoIf jf s'g} Ps ;b:o cg'kl:yt /x]sf] cj:yfdf b'O{ hgfsf] Ohnf;n] klg

d'2fsf] sf/afxL / lsgf/f ug{ ;Sg]5 .

Page 46: >d P]g, @)&$moless.gov.np/wp-content/uploads/2018/09/श्रम-ऐन-२०७४.pdf · 2-`_ æk|lti7fgÆ eGgfn] d'gfkmf cfh{g ug]{ jf d'gfkmf gug]{ u/L pBf]u, Joj;fo jf ;]jf

www.lawcommission.gov.np

46

-@_ ax'dt ;b:osf] lg0f{onfO{ >d cbfntsf] lg0f{o dflgg]5 .

-#_ b'O{ ;b:o ePsf] Ohnf;df ;b:oaLr km/skm/s /fo ePdf t];|f] ;b:o ;dIf

To:tf] /fo k]z ug{' kg{]5 / t];|f] ;b:on] ;dy{g u/]sf] /fonfO{ >d cbfntsf] lg0f{o

dflgg] 5 . cWoIf / ;b:osf] /fo km/skm/s ePdf cWoIfsf] /fonfO{ >d cbfntsf] lg0f{o

dflgg] 5 .

!%#= >d cbfntsf] clwsf/ M of] P]g jf o; P]g cGt{ut ag]sf] lgoddf plNnlvt clwsf/sf

cltl/Qm >d cbfntn] d'2fsf] /f]xdf b]xfosf clwsf/ k|of]u ug{ ;Sg]5 M–

-s_ ;fIfL k|df0f a'em\g],

-v_ cfjZostf cg';f/ k|ltjfbLsf] k|ltpQ/ ;/xsf] aofg lng],

-u_ d'2fdf kIf ljkIf gagfOPsf s'g} kIfnfO{ To:tf] kIfsf] lgj]bgsf]

cfwf/df jf d'2fsf] k|s[ltsf] cfwf/df >d cbfnt :jo+n] ;'g'jfO{sf]

qmddf pkl:yt x'g cfb]z lbg] / cfjZos b]lvPdf kIf sfod ug]{,

-3_ ljjfb;Fu ;DalGwt :yfg jf sfo{:ynsf] lg/LIf0f ug]{ ,

-ª_ >d cbfntdf ljrf/fwLg /x]sf] s'g} d'2fsf] ;DaGwdf d'2fsf]

clGtd lsgf/f geP;Dd pQm d'2f /f]Sg jf hf/L /fVg cfjZos 5

egL d'2fsf s'g} kIfn] lbPsf] lgj]bg dgfl;a b]lvPdf ;f] d'2f

h'g;'s} cj:yfdf k'u]sf] eP tfklg s'g} lglZrt ;dosf nflu s'g}

sfd /f]Sg jf eO/x]sf] sfd cjlw ls6fg u/L jf gu/L hf/L /fVg"

egL d'2fsf] s'g} kIfsf] gfddf cGt/sfnLg cfb]z hf/L ug]{,

-r_ sfof{no jf /f]huf/bftfn] u/]sf] lgb]{zg jf lg0f{o jf cfb]znfO{

;b/ ug{ jf ab/ ug]{ jf kl/j{tg ug]{,

-5_ d'2fsf] sf/afxL / lsgf/f ubf{ >d cbfntnfO{ of] P]g tyf o; P]g

cGtu{t ag]sf] lgoddf n]lvPsf] ljifosf] xsdf ;f]xL adf]lhd /

cGo s'/fsf xsdf lhNnf cbfntnfO{ eP ;/xsf] clwsf/ x'g]5 .

!%$= cjn]xgfdf sf/afxL rnfpg ;Sg] M -!_ >d cbfntn] cfˆgf] cjx]ngfdf sf/afxL rnfpg

;Sg]5 .

-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd sf/afxL rnfpFbf cjx]ngf u/]sf] 7xl/Pdf >d cbfntn]

s;"/bf/nfO{ bz xhf/ ?k}ofF;Dd hl/afgf jf 5 dlxgf;Dd s}b jf b'j} ;hfo ug{ ;Sg]5 .

t/ >d cbfntnfO{ ;Gtf]if x'g] u/L s;"/bf/n] Ifdfofrgf u/]df >d cbfntn]

lghnfO{ Ifdf ug{ jf ;hfo tf]sL ;s]sf] eP ;hfo dfkm ug{, 36fpg jf >d cbfntn]

tf]s]sf] zt{df ;hfo d'ntjL /fvL To:tf] zt{sf] kfngf ePdf ;hfo sfof{Gjog gug]{

cfb]z lbg ;Sg]5 .

!%%= a}Í hdfgt jf w/f}6L dfu ug{ ;Sg] M o; P]g cGtu{t rn]sf] d'2f km};nf x'Fbf s'g} kIfaf6

csf{] kIfn] s'g} /sd k|fKt ug{] ;Defjgf ePdf / To:tf] kIfn] To:tf] /sd gltg{] ;Defjgf

b]lvPdf >d cbfntn] ;f] lg0f{o sfof{Gjogsf] nflu To:tf] kIfnfO{ ;f] /sd a/fa/sf]

w/f}6L /fVg nufpg jf ;f] /sdnfO{ vfDg] a}Í Uof/]G6L dfu ug{ ;Sg]5 .

!%^= Jofh /sd e/fpg cfb]z lbg ;Sg] M -!_ d'2f km};nf xF'bf s'g} kIfn] csf{] kIfnfO{ Ifltk"lt{

jf cGo s'g} gub lbg' kg]{ 7x/]df To:tf] Ifltk"lt{ jf gub km};nf jf lg0f{osf] hfgsf/L

kfPsf] ldltn] b'O{ dlxgfleq a'emfpg' kg]{5 .

-@_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf] cjlwleq To:tf] Ifltk"lt{ jf gub ga'emfPdf d'2f

km};nf ePsf] ldltb]lv g} To:tf] Ifltk"lt{ jf gubdf kGw| k|ltztsf b/n] x'g cfpg] Aofh

lbg' jf e/fpg' kg{]5 .

Page 47: >d P]g, @)&$moless.gov.np/wp-content/uploads/2018/09/श्रम-ऐन-२०७४.pdf · 2-`_ æk|lti7fgÆ eGgfn] d'gfkmf cfh{g ug]{ jf d'gfkmf gug]{ u/L pBf]u, Joj;fo jf ;]jf

www.lawcommission.gov.np

47

!%&= ldnfkq ug{ ;Sg] M -!_ o; P]g cGtu{t >d cbfntdf rn]sf] d'2fsf] sf/afxL h'g;'s}

cj:yfdf k'u]sf] eP tfklg ;DalGwt kIfn] lbPsf] lgj]bgsf] cfwf/df >d cbfntn] To:tf]

d'2f ldnfkq ug{, tfd]nLdf /fVg jf lkmtf{ lng cg'dlt lbg ;Sg]5 .

-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd d'2f ldnfkq ubf{ jf tfd]nLdf /fVbf jf lkmtf{ ln+bf s'g}

lsl;dsf] hl/afgf jf aS;f}gL jf b:t'/ nfUg] 5}g .

!%*= pRr cbfntn] >d cbfntsf] sfd ug]{ M -!_ o; kl/R5]bdf cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf]

eP tfklg g]kfn ;/sf/n] g]kfn /fhkqdf ;"rgf k|sflzt u/L s'g} pRr cbfntnfO{

If]qflwsf/ tf]sL >d cbfntsf] sfd ug]{ u/L tf]lslbg ;Sg]5 .

-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd tf]lsPsf] pRr cbfntn] d'2fsf] sf/afxL / lsgf/f ubf{

o; kl/R5]b adf]lhd >d cbfntn] k|of]u ug]{ ;a} clwsf/ k|of]u ug{ ;Sg]5 .

!%(= If]qflwsf/ ePsf] lgsfodf k7fpg' kg]{ M o; P]g jf k|rlnt sfg"g adf]lhd >d cbfnt

jf sfof{nodf bfo/ ePsf] d'2fdf clwsf/If]q gePsf] egL lg0f{o ubf{ >d cbfnt jf

sfof{non] ldl;n ;lxt lg0f{osf nflu ;DalGwt ;flwsf/ lgsfodf tf/]v tf]sL k7fpg'

kg]{5 .

!^)= d'2fsf] sfo{ljlw M >d cbfntdf bfo/ x'g] d'2fsf]] sfo{ljlw ;DaGwL cGo Joj:yf tf]lsP

adf]lhd x'g]5 .

!^!= ;jf]{Rr cbfntdf k'g/fj]bg nfUg] M -!_ o; P]g adf]lhd >d cbfntn] z'? sf/afxL /

lsgf/f u/]sf] d'2fdf ePsf] cfb]z jf km};nfdf lrQ ga'em\g] kIfn] To:tf] cfb]z jf km};nf

;'gL kfPsf] ldltn] k}FtL; lbgleq ;jf{]Rr cbfntdf k'g/fj]bg lbg ;Sg]5 .

-@_ >d cbfntn] k'g/fj]bgsf] /f]xdf u/]sf] lg0f{o clGtd x'g]5 .

kl/R5]b – @#

ph'/L, ;hfo / k'g/fj]bg ;DaGwL Joj:yf

!^@= ph'/L lbg ;Sg] M s'g} JolQm, /f]huf/bftf, >lds jf kbflwsf/Ln] of] P]g jf o; P]g

cGtu{t ag]sf] lgod ljk/Lt sfo{ u/]df ;f] sfo{af6 dsf{ kg]{ kIfn] jf dsf{ kg]{ kIfsf]

lnlvt d~h'/Ldf ;DalGwt 6«]8 o'lgogn] ;f] sfo{ eP u/]sf] ldltn] 5 dlxgfleq bkmf !^#

jf !^$ adf]lhd lg0f{o ug]{ lgsfo ;dIf ph'/L lbg ;Sg]5 .

!^#= ljefu jf sfof{non] lg0f{o ug{ ;Sg] M -!_ ljefun] b]xfosf ljifodf k/]sf] ph'/Lsf

;DaGwdf cfjZos hfFra'em u/L b]xfo adf]lhd ug{ ;Sg]5 M–

-s_ o; P]g adf]lhd Ohfhtkq glnO{ >lds cfk"lt{ ug{] / To:tf] cfk"lt{stf{

dfkm{t >lds cfk"lt{{ u/L sfddf nufpg] JolQmnfO{ b'O{ nfv ?k}ofF;Dd

hl/afgf u/L o; P]gsf] cwLgdf /xL cfjZos cfb]z hf/L ug{,

-v_ o; P]g adf]lhd >d Ohfhtkq glnO{ ljb]zLnfO{ sfddf nufpg]

JolQmnfO{ >lds ;ª\Vofsf] cfwf/df b'O{ nfv ?k}ofF;Dd hl/afgf ug{ /

To;/L ;hfo u/] kZrft\ klg To:tf] ljb]zLnfO{ sfddf nufO{ /fv]df

k|ltJolQm k|ltdlxgf kfFr xhf/sf b/n] yk hl/afgf ug{,

-u_ sfddf nufpFbf jf nufO;s]kl5 kl/R5]b–@ ljk/Lt e]befj ug{] JolQmnfO{

Ps nfv ?k}ofF;Dd hl/afgf u/L ;dfgtf sfod ug]{ cfb]z lbg,

-3_ lgo'lQm kq glbO{ jf /f]huf/ ;Demf}tf gu/L sfddf nufpg] JolQmnfO{

k|lt>lds bz xhf/ ?k}+ofFsf b/n] kfFr nfv ?k}+ofF;Dd hl/afgf u/L

lgo'lQmkq jf /f]huf/ ;Demf}tf ug]{ cfb]z lbg,

Page 48: >d P]g, @)&$moless.gov.np/wp-content/uploads/2018/09/श्रम-ऐन-२०७४.pdf · 2-`_ æk|lti7fgÆ eGgfn] d'gfkmf cfh{g ug]{ jf d'gfkmf gug]{ u/L pBf]u, Joj;fo jf ;]jf

www.lawcommission.gov.np

48

-ª_ kl/R5]b–!% adf]lhd lg/LIfsn] nfk/jfxL jf ablgotk"j{s s'g} sfd u/L

xfgL gf]S;fgL k'¥ofPdf To:tf] lg/LIfsnfO{ k|rlnt sfg"g adf]lhd

ljefuLo sf/afxL ug{,

-r_ s;}n] cg'lrt >d cEof; u/]df, >ldsnfO{ cGofo x'g] u/L o; P]gsf]

k|lts"n ;?jf u/]df jf k|lti7fgsf] ljlgodfjnL ljk/Lt j9'jf ;DaGwL

sfd sf/afxL u/]df cfjZos cfb]z lbg,

-5_ of] P]g tyf o; P]g cGtu{t ag]sf] lgod adf]lhd sfof{non] ug'{ kg]{ sfd

sf/afxLsf ;DaGwdf ;dofjlw pNn]v ePsf]df sfof{noaf6 ;f] cjlw

;dfKt ePsf] tL; lbgleq;Dd klg ;f] sfd ;Dkfbg gePdf ;DalGwt

sfof{nonfO{ cfjZos lgb]{zg lbg,

-h_ >ldsnfO{ k|bfg ug'{ kg]{ kfl/>lds, ;'ljwfsf ;DaGwdf >d cfk"lt{stf{

tyf d'Vo /f]huf/bftf aLrdf ljjfb pTkGg ePdf ljjfb ;dfwfgsf nflu

cfjZos sfo{ ug{ .

-@_ sfof{non] b]xfosf ljifodf k/]sf] lgj]bgsf ;DaGwdf cfjZos hfFrj'em u/L

b]xfo adf]lhd ug{ ;Sg]5 M–

-s_ Go"gtd kfl/>ldseGbf sd kfl/>lds lbO{ sfddf nufpg] jf of] P]g jf

o; P]g cGt/ut ag]sf] lgod ljk/Lt x'g] u/L kfl/>lds jf ;'ljwf s§f

ug]{ /f]huf/bftfaf6 s§f ul/Psf] /sdsf] cltl/Qm bf]Aa/;Dd xhf{gf u/L

;DalGwt >ldsnfO{ e/fO{ lbg,

-v_ st{Jo kfngfsf] l;nl;nfdf ;/sf/L sd{rf/LnfO{ afwf lbg], e'm§f ljj/0f

k]z ug]{, e'm§f aofg ug]{, s'g} k|sf/n] cg'lrt k|efjdf kfg]{ jf To;sf]

nflu k|of; ug]{ /f]huf/bftf, >lds jf cGo JolQmnfO{ aL; xhf/

?k+}ofF;Dd hl/afgf ug{,

-u_ o; P]gsf] ljk/Lt x'g]] u/L s'g} JolQmnfO{ tflndL jf k|lzIffyL{sf] ?kdf

sfd nufpg] /f]huf/bftfnfO{ k|lt k|lzIffyL{ jf tflndL bz xhf/ ?k}ofFsf

b/n] hl/afgf u/L To;/L k|lzIffyL{ jf tflndLsf] ?kdf sfd ug]{ JolQmnfO{

lgoldt /f]huf/Ldf /fVg cfb]z lbO{ ;f]xL adf]lhd x'g cfpg] kfl/>lds

tyf ;'ljwf lbg cfb]z lbg,

-3_ of] P]g jf o; P]g cGtu{t ag]sf] lgod adf]lhd >ldsn] kfpg] pkbfg jf

;~ro sf]if afktsf] /sd jf ;fdflhs ;'/Iff sf]ifdf hDdf ug'{ kg]{ /sd

hDdf gug]{] jf cf}iflw pkrf/ vr{ glbg] jf Ifltk"lt{ afktsf] aLdf gug]{

/f]huf/bftfnfO{ To:tf] Ifltk"lt{ / ;f]sf] bf]Aa/ xhf{gf e/fpg] cfb]z lbg,

-ª_ o; P]g ljk/Lt jf e]befjk"0f{ tl/sfn] hu]8fdf /fVg] /f]huf/bftfnfO{

To:tf] sfo{ gug{ lgb]{zg lbg,

-r_ of] P]g jf o; P]g cGtu{t ag]sf] lgod jf ljlgodfjnL ljk/Lt x'g] u/L

/f]huf/Lsf] cGTo ug]{ jf sfddf xflh/ x'g glbg]] /f]huf/bftfnfO{ cfjZos

lgb]{zg lbg .

-#_ o; bkmfdf cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg s'g} >ldsn] /f]huf/bftf

;dIf JolQmut ljjfb ;dfwfgsf] k|lqmof cjnDjg u/L lgj]bg lbg / ;f] adf]lhd ljjfb

;dfwfg ug{ afwf k'u]sf] dflgg] 5}g .

-$_ ljefu jf sfof{nodf k/]sf] ph'/Lsf] sf/afxL / lsgf/f tf]lsP adf]lhd x'g]5 .

Page 49: >d P]g, @)&$moless.gov.np/wp-content/uploads/2018/09/श्रम-ऐन-२०७४.pdf · 2-`_ æk|lti7fgÆ eGgfn] d'gfkmf cfh{g ug]{ jf d'gfkmf gug]{ u/L pBf]u, Joj;fo jf ;]jf

www.lawcommission.gov.np

49

!^$= >d cbfntn] lg0f{o ug{ ;Sg] M -!_ s;}n] afFwf >ddf nufPdf >d cbfntn] To:tf]

JolQmnfO{ b'O{ jif{;DDf s}b jf kfFr nfv ?k}ofF;Dd hl/afgf jf b'j} ;hfo u/L To:tf]

JolQmaf6 >ldssf] kfl/>lds eQf tyf ;'ljwf / ;f]sf] bf]Aa/ /sd xhf{gf;d]t >ldsnfO{

e/fOlbg

;Sg]5 .

t/ s;}n] g]kfn aflx/ nuL afFwf agfPsf] eP To:tf] JolQmnfO{ g]kfn Nofpg

nfUg] vr{;d]t e/fpg cfb]z lbg]5 .

-@_ of] P]g jf o; P]g cGtu{t ag]sf] lgoddf plNnlvt Joj;fohGo ;'/Iff /

:jf:Yo ;DaGwL k|fjwfg hfgfhfgL jf nfk/jfxL u/L pNnª\3g u/]sf] sf/0f s;}sf] Hofg

uPdf jf cËeË ePdf jf s'g} sfo{ ubf{ jf gubf{ Joj;fohGo /f]usf] ;ª\qmd0f eO{ s;}sf]

Hofg uPdf jf s'g} cË sfd gnfUg] jf dflg;sf] zf/Ll/s jf dfgl;s cj:yfdf k|lts"n

c;/ kg{ uPdf To:tf] sfo{ ug]{ JolQmnfO{ k|rlnt sfg"gdf s'g} ;hfosf] Joj:yf ePsf]df

;f]xL adf]lhd / gePdf >d cbfntn] b'O{ jif{;Dd s}b u/L dsf{ k/]sf] JolQmnfO{ plrt

Ifltk"lt{;d]t e/fpg ;Sg]5 .

-#_ o; P]g adf]lhd ;hfo x'g] s'g} s;"/ s'g} ;+ul7t ;+:yfn] u/]df ;f] ;+:yfnfO{

hl/afgf u/L ;f] s;"/df s}b;d]t x'g] ePdf ;f] ;+:yfsf] sfo{sf/L k|d'vnfO{ s}b ug'{ kg]{5

.

!^%= k'g/fj]bg nfUg] M -!_ of] P]g jf o; P]g cGtu{t ag]sf] lgod adf]lhd ljefu jf

sfof{non] u/]sf] cfb]z jf lg0f{odf lrQ ga'em\g] JolQmn] k}FtL; lbgleq >d cbfntdf

k'g/fj]bg lbg ;Sg]5 .

-@_ /f]huf/L cGTo ug]{ u/L /f]huf/bftfn] u/]sf] s'g} lg0f{o jf v/fa cfr/0fsf

;DaGwdf u/]sf] ;hfodf lrQ ga'em\g] >ldsn] ;f] lg0f{o jf ;hfosf] ;"rgf kfPsf] ldltn]

k}FtL; lbgleq >d cbfntdf k'g/fj]bg ug{ ;Sg]5 .

-#_ pkbkmf -@_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg s'g} k|lti7fgsf]

ljlgodfjnLdf cfGtl/s k'g/fj]bgsf] Joj:yf ePsf]df ;f]xL adf]lhd k'g/fj]bg ug{ afwf

k'u]sf] dflgg] 5}g .

-$_ pkbkmf -#_ adf]lhd k'g/fj]bg u/]sf]df To:tf] k'g/fj]bg ;'Gg] lgsfon] u/]sf]

lg0f{osf] ;"rgf kfPsf] ldltn] jf k'g/fj]bg bfo/ u/]sf] ;f7L lbgleq k'g/fj]bg pk/sf]

lg0f{osf] ;"rgf gkfPdf ;f] ldltn] k}FtL; lbgleq dsf{ kg]{ kIfn] >d cbfntdf k'g/fj]bg

ug{ ;Sg]5 .

!^^= lg0f{o sfof{Gjog ug{' kg]{ M -!_ o; P]g adf]lhd >d cbfntn] u/]sf]] lg0f{o jf km};nf

To:tf] lg0f{o jf km};nf clGtd ePkl5 jf k'g/fj]bg ug{] Dofb ;lsPkl5 ;DalGwt kIfn]

sfof{Gjog ug'{ kg]{5 .

-@_ >lds jf 6«]8 o'lgog / /f]huf/bftfaLr JolQmut jf ;fd"lxs bfaLsf

;DaGwdf b'O{ kIfLo ?kdf jf sfof{nosf] /f]xj/df jf cGo s'g} lgsfo jf clwsf/L ;dIf

ePsf] ;Demf}tf jf dWo:ysf] lg0f{o ;DalGwt kIfn] c;n lgotn] sfof{Gjog ug'{ kg]{5 .

-#_ pkbkmf -!_ jf -@_ adf]lhd ;DalGwt kIfn] ;Demf}tf jf lg0f{o sfof{Gjog

gu/]df ;f]sf] nflu csf{] kIf cfkm}n] jf 6]«8 o'lgog jf /f]huf/bftf ;Ë7g dfkm{t

sfof{nodf lgj]bg lbg ;Sg]5 .

-$_ pkbkmf -#_ adf]lhd lgj]bg k|fKt ePkl5 sfof{non] To:tf] ;Demf}tf, lg0f{o jf

km};nf sfof{Gjogsf nflu ;DalGwt /f]huf/bftf jf >ldsnfO{ n]vL k7fpg' kg]{5 .

-%_ pkbkmf -$_ adf]lhd n]vL cfPdf ;DalGwt /f]huf/bftf jf >ldsn] To:tf]

;Demf}tf, lg0f{o jf km};nf To;/L n]vL cfPsf] kGw| lbg leq sfof{Gjog ug{' kg{]5 .

Page 50: >d P]g, @)&$moless.gov.np/wp-content/uploads/2018/09/श्रम-ऐन-२०७४.pdf · 2-`_ æk|lti7fgÆ eGgfn] d'gfkmf cfh{g ug]{ jf d'gfkmf gug]{ u/L pBf]u, Joj;fo jf ;]jf

www.lawcommission.gov.np

50

!^&= sfof{non] lg0f{o sfo{fGjog u/fpg] M -!_ bkmf !^^ adf]lhd lg0f{o, km};nf jf ;Demf}tf

sfof{Gjog gePdf ;DalGwt kIfn] sfof{nodf lgj]bg lbg ;Sg]5 .

-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd lgj]bg k|fKt ePkl5 sfof{non] lg0f{o, km};nf jf ;Demf}tf

sfof{Gjog ug{' kg{] /f]huf/bftf, k|lti7fg jf >ldssf] ;DaGwdf b]xfosf s'g} jf ;j} pkfo

cjnDag u/L lg0f{o jf km};nf sfof{Gjog u/fpg ;Sg]5 M—

-s_ crn ;DklQ /f]Ssf /fVg ;DalGwt lgsfo jf clwsf/L ;dIf n]vL

k7fpg] jf lnnfd laqmL ug]{,

-v_ a}Í vftf /f]Ssf /fVg n]vL k7fpg],

-u_ k|rlnt sfg"g adf]lhd kfpg] 5'6, ;x'lnot lgnDag ug]{ jf /f]Ssf

/fVg n]vL k7fpg],

-3_ ;DalGwt kIfsf] gfddf ePsf] >d Ohfht jf Ohfht lgnDag

ug{],

-ª_ cGo pko'Qm cfb]z ug]{ .

-#_ pkbkmf -@_ adf]lhdsf] s'g} sfo{ ug{sf] nflu sfof{noaf6 n]vL cfPdf

;DalGwt lgsfon] ;f] adf]lhd u/L lbg' kg]{5 .

-$_ pkbkmf -!_ adf]lhd lgj]bg k/]sf] tLg dlxgfleq jf pkbkmf -@_ / -#_

adf]lhdsf] k|lqmof k"/f ePsf] kGw| lbgleq lg0f{o jf km};nf sfof{Gjog gePdf jf ;f]

lj?4 sfg"gL r'gf}tL lbPdf bkmf !^* adf]lhd ;hfosf] nflu >d cbfntdf ph'/L ug{

;Sg]5 .

!^*= km};nf, ldnfkq jf ;Demf}tf cflb sfof{Gjog gu/]df ;hfo ug{ ;Sg] M -!_ >d cbfnt jf

;af]{Rr cbfntaf6 >d ;DaGwL ljifodf ePsf] km};nf sfof{Gjogsf nflu >d cbfntn]

;DalGwt kIfnfO{ ;dofjlw tf]sL ;"rgf lbg' kg]{5 .

-@_ >d cbfntn] u/]sf] cfb]z, km};nf jf dWo:yn] u/]sf] lg0f{o jf o; P]g

adf]lhd /f]huf/bftf tyf >ldsaLr ePsf] ;xdlt jf ;Demf}tf sfof{Gjogsf nflu

sfof{non] lbPsf] cfb]z sfof{Gjog gug]{ jf ;f] sfof{Gjog ug{ cfn6fn jf lwªGofO{ ug{]

/f]huf/bftf jf >ldsnfO{ >d cbfntn] Ps nfv ?k}ofF;Dd hl/afgf jf Ps jif{;Dd s}b

ug{ ;Sg]5 .

t/ >d cbfntn] tf]lslbPsf] ;dofjlwleq cfb]z, km};nf, ldnfkq, ;Demf}tf jf

;xdlt sfof{Gjog u/]df >d cbfntn] To:tf] ;hfo gug{ jf lbO;s]sf] ;hfodf cf+lzs

jf k"0f{ ?kdf 5'6 lbg ;Sg]5 .

kl/R5]b – @$

ljljw

!^(= ;"rgf tfd]nL ;DaGwL sfo{ljlw M -!_ /f]huf/bftfn] >ldsnfO{ tyf >ldsn]

/f]huf/bftfnfO{ k7fPsf] Dofb jf ;"rgf t'?Gt a'lemlnO{ To;sf] lg:;f lbg' kg]{5 .

-@_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf] ;"rgf jf Dofb tfd]nL gePdf s'l/o/ jf x'nfsaf6

lghsf] 7]ufgfdf /lhi6«L u/L Ps k|lt sfo{:yndf 6fF; u/L tLg hgf ;fIfL /fvL d'r'Nsf

agfO{ ;f] Joxf]/fsf] hfgsf/L sfof{nodf lbPdf To:tf] ;"rgf jf Dofb ;DalGwt kIfn] k|fKt

u/]sf] dflgg]5 .

t/ >ldsn] lbPsf] lgj]bg jf ;"rgfsf] xsdf sfo{:yndf 6fF; ug'{ kg]{ 5|}g .

-#_ s;}n] To:tf] Dofb jf ;"rgf a'em\g O{Gsf/ u/]df pQm ;"rgf lghsf] ˆofS; jf

O{d]n jf cGo ljB'tLo ;~rf/sf dfWodaf6 k7fpg ;lsg]5 . To;/L k7fPsf]df cGoyf

k|dfl0ft ePsf]df afx]s To:tf] Dofb jf ;"rgf tfd]n ePsf] dflgg]5 .

Page 51: >d P]g, @)&$moless.gov.np/wp-content/uploads/2018/09/श्रम-ऐन-२०७४.pdf · 2-`_ æk|lti7fgÆ eGgfn] d'gfkmf cfh{g ug]{ jf d'gfkmf gug]{ u/L pBf]u, Joj;fo jf ;]jf

www.lawcommission.gov.np

51

-$_ /f]huf/bftfn] ;fd"lxs ?kdf hfgsf/L u/fpg' kg]{ ljifodf sfo{:ynsf] ;"rgf

kf6Ldf ;"rgf 6fF; u/L k|lti7fgdf lqmofzLn o'lgogx?nfO{ ;f]sf] lnlvt hfgsf/L lbPdf

To:tf] hfgsf/L ;a} >ldsn] k|fKt u/]sf] dflgg]5 .

!&)= cfwf/e"t kfl/>lds tf]Sg] M -!_ sfo{ut /f]huf/Ldf /x]sf] >ldssf] cfwf/e"t kfl/>lds

lgwf{/0f tf]lsP adf]lhd x'g]5 .

t/ ;f] gtf]lsPsf] cj:yfdf >ldssf] nflu tf]lsPsf] Go"gtd kfl/>ldsnfO{

cfwf/e"t kfl/>lds dflgg]5 .

-@_ kL; /]6sf] cfwf/df sfd ug]{ >ldssf] nflu o; P]g adf]lhd tf]lsPsf]

Go"gtd kfl/>ldsnfO{ k|lt kL;sf]] cfwf/df b/sf] lgwf{/0f tf]lsP adf]lhd x'g]5 .

!&!= Joj:yfks / Joj:yfksLo >]0fLsf] >lds ;DaGwL ljz]if Joj:yfM -!_ o; P]gdf cGoq

h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg sfo{sf/L k|d'vsf] x}l;otdf sfd ug]{ Joj:yfksLo

>]0fLsf] >ldssf] xsdf ;dout /f]huf/Ldf /fVg, ;]jfsf zt{ ;'ljwf tf]Sg / ;]jf cGTo

ug{ o; P]gdf n]lvPsf s'g} s'/fn] afwf k'¥ofPsf] dflgg] 5}g .

-@_ Joj:yfks / Joj:yfksLo >]0fLsf] >ldsn] 6«]8 o'lgogsf] tkm{af6 ;fd"lxs

dfu bfaL k]z ug{, ;fd"lxs ;f}bfafhLdf efu lng jf x8\tfndf ;fd]n x'g kfpg] 5}g .

!&@= kfl/>lds tyf cGo ;'ljwf kfpg] M -!_ /f]huf/L cGTo ePsf] >ldsnfO{ sfof{no jf ljefu

jf >d cbfntsf] cfb]z jf km};nf adf]lhd /f]huf/Ldf k'gM axfnL ePdf To:tf] >ldsn]

/f]huf/L cGTo ePsf] ldltb]lv k'ga{xfnL geP;Ddsf] kfl/>lds tyf cGo ;'ljwf ;DalGWft

/f]huf/bftfaf6 kfpg]5 .

-@_ d'2fsf] ljifoj:t'sf] cfwf/df k'gj{xfnL ug'{sf] ;§fdf pkbkmf -!_ adf]lhdsf]

/sdsf] cltl/Qm /f]huf/bftfaf6 plrt Ifltk"lt{ >ldsn] kfpg] u/L km};nf ug{ o; P]gdf

n]lvPsf] s'g} s'/fn] afwf k'¥ofPsf] dflgg] 5}g .

!&#= aLdfsf] /sd j[l4 ug{] M dGqfnon] kl/ifb\sf] l;kmfl/;df g]kfn /fhkqdf ;"rgf k|sfzg

u/L o; P]gdf plNnlvt cf}iflw pkrf/ aLdf tyf b'3{6gf aLdfsf] /sd j[l4 ug{ ;Sg]5 .

!&$= clwsf/ k|Tofof]hg ug{ ;Sg] M o; P]g cGtu{t dGqfno jf ljefu jf sfof{nonfO{ k|fKt

clwsf/dWo] s]xL jf ;Dk"0f{ clwsf/ s'g} sfof{no jf clws[tn] k|of]u ug{ ;Sg] u/L

k|Tofof]hg ug{ ;lsg]5 . To;/L clwsf/ k|Tofof]hg u/]sf]df ;f]sf] ;"rgf g]kfn /fhkqdf

k|sfzg ug'{ kg]{5 .

!&%= c;n lgotn] u/]sf]df arfp M of] P]g jf o; P]g cGtu{t ag]sf] lgod adf]lhd >d

lg/LIfs, Joj;fohGo ;'/Iff tyf :jf:Yo lg/LIfs jf lg/LIf0fsf] sfddf vl6Psf] s'g}

sd{rf/L, /f]huf/bftf jf >ldsn] cfˆgf] st{Jo kfngfsf] l;nl;nfdf c;n lgotn] u/]sf]

jf ug{ vf]h]sf] s'g} sfd sf/afxLn] s;}nfO{ xflg gf]S;fgL x'g uPdf lgh lj?4 s'g}

sf/afxL x'g] 5}g .

t/ hfgfhfgL jf unt dg;foaf6 ul/Psf] s'g} sfdsf] ;Gbe{df eg] lgh

JolQmut ?kdf lhDd]jf/ x'g]5 .

!&^= dGqfnosf] ljz]if clwsf/ M o; P]g adf]lhd >d cbfntdf ljrf/fwLg ljifodf afx]s

sfof{no jf ljefudf k/]sf] lgj]bgdf nfdf] ;do;Dd lg0f{o geO{ kIfn] x}/fgL Joxf]g'{ k/]sf]

eGg] s'/f hfgsf/L x'g cfPdf jf lgj]bgdf ;dfj]z ePsf] ljifoj:t' hl6n x'g uPsf]

sf/0faf6 To:tf] lgj]bg pk/ dGqfnoaf6 sf/afxL x'g pko'Qm b]lvPdf To:tf] lgj]bg

dGqfnoaf6 x]/L lg0f{o ug{ of] P]gdf cGoq n]lvPsf] s'g} s'/fn] afwf k'u]sf] dflgg] 5}g .

To;/L ePsf] lg0f{onfO{ z'? lgsfon] u/]sf] lg0f{o dflgg]5 / ;f] lg0f{o pk/ lrQ ga'em]df

lrQ ga'em\g] kIfn] >d cbfntdf k'g/fj]bg ug{ ;Sg]5 .

Page 52: >d P]g, @)&$moless.gov.np/wp-content/uploads/2018/09/श्रम-ऐन-२०७४.pdf · 2-`_ æk|lti7fgÆ eGgfn] d'gfkmf cfh{g ug]{ jf d'gfkmf gug]{ u/L pBf]u, Joj;fo jf ;]jf

www.lawcommission.gov.np

52

!&&= >d ;dGjo ;ldlt M ljefusf] dxflgb]{zssf] cWoIftfdf tf]lsP adf]lhdsf ;b:o /x]sf]

s]Gb|Lo :t/df Ps >d ;dGjo ;ldlt /xg]5 .

-@_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf] ;ldltsf] sfd, st{Jo / clwsf/ tf]lsP adf]lhd x'g]5

.

!&*= ;ª\qmd0fsfnLg Joj:yf M -!_ of] P]g hf/L x'Fbfsf avt :yfoL ;]jfdf /x]sf] >lds o; P]g

adf]lhd :jtM lgoldt /f]huf/Ldf /x]sf] >lds dflgg]5 .

-@_ of] P]g hf/L xF'bfsf avt s/f/, Hofnfbf/L jf cGo h'g;'s} tl/sfn] /f]huf/Ldf

/x]sf] eP tfklg kl/R5]b–# adf]lhd /f]huf/ ;Demf}tf ug'{ kg]{5 . To;/L /f]huf/ ;Demf}tf

ubf{sf avt vfO{kfO{ cfPsf] kfl/>lds tyf ;'ljwfnfO{ of] P]g k|f/De ePsf] tLg

dlxgfleq P]g adf]lhd e'Qmfg ug'{ kg]{ ;~ro sf]ifsf] /sd / cGo ;'ljwfdf ;dfof]hg ug{

o; P]gdf n]lvPsf] s'g} Joj:yfn] c;/ kf/]sf] dflgg] 5}g .

-#_ of] P]g hf/L x+F'bfsf avt k|rlnt sfg"g jf ;fd"lxs ;Demf}tfåf/f P]gdf pNn]v

ul/PeGbf a9L ;'ljwf k|fKt ul//x]sf] >ldssf] ;]jf, zt{ / ;'ljwfdf o; P]gdf plNnlvt

s'g} s'/fn] k|lts"n c;/ kf/]sf] dflgg] 5}g .

-$_ pkbkmf -#_ sf] k|of]hgsf] nflu P]gdf tf]lsPsf] ;'ljwf tf]lsPsf] lgsfodf

k7fO{ afFsL ;'ljwf cGo zLif{sdf ldnfg u/L k|bfg ug'{ kg]{5 .

-%_ of] P]g k|f/De x'g'eGbf cufl8 >d P]g, @)$* tyf 6«]8 o'lgog P]g, @)$(

adf]lhd sfof{no, >d cbfnt jf cGo cbfntaf6 ePsf] km};nf sfof{Gjog gePsf] eP

of] P]g k|f/De ePsf] ldltn] Ps jif{leq lgj]bg u/]df To:tf] km};nf, lg0f{o jf cfb]z o;}

P]g adf]lhd ePsf] dfgL sfof{Gjog ug'{ u/fpg' kg]{5 .

-^_ ;fdflhs ;'/Iff ;DaGwdf 5'§} sfg"gL Joj:yf geP;Dd >d P]g, @)$* sf]

bkmf #& tyf af]g; P]g, @)#) sf] bkmf !# adf]lhd v8f ePsf] sNof0fsf/L sf]if ;fljs

adf]lhd ;~rfng x'g]5 .

-&_ o; P]g adf]lhd cbfnt u7g geP;Ddsf nflu of] P]g k|f/De x'Fbfsf avt

/x]sf] cbfnt sfod /xg]5 .

!&(= o; P]g adf]lhd x'g] M o; P]g / o; P]g cGtu{t ag]sf] lgoddf n]lvPsf] s'/fdf o; P]g

/ lgodfjnL adf]lhd / cGo s'/fsf] xsdf k|rlnt sfg"g adf]lhd x'g]5 .

!*)= of] P]g nfu" gx'g] M -!_ b]xfosf] ljifodf b]xfo adf]lhd x'g]5 M–

-s_ g]kfnL ;]gf, g]kfn k|x/L, ;z:q k|x/L an / /fli6«o cg';Gwfgsf

;DaGwdf of] P]g nfu" x'g] 5}g .

-v_ lghfdtL ;]jfsf] xsdf k|rlnt lghfdtL ;]jf ;DaGwL sfg"gsf]

Joj:yf nfu" x'g]5 .

-@_ ljz]if sfg"gåf/f u7g x'g] ;]jf / ljz]if cfly{s If]qsf] xsdf k|rlnt g]kfn

sfg"gdf g} ;]jfsf zt{ / ;'ljwfx? pNn]v ePsf] /x]5 eg] To:tf] ;]jfdf ;f]xL adf]lhd

x'g]5 .

-#_ s'g} >ldssf] kfl/>lds, ;]jfsf zt{ / ;'ljwf ;DaGwdf k|rlnt g]kfn

sfg"gdf s'g} Joj:yf gePdf To:tf] >ldssf] kfl/>lds ;]jfsf zt{ / ;'ljwfsf] xsdf of]

P]gsf] Joj:yf :jtM nfu" x'g]5 .

-$_ s'g} >ldssf] ;DaGwdf of] P]g nfu" gx'g] egL lg0f{o, cfb]z jf km};nf ubf{

o; P]gåf/f k|bQ clwsf/ tyf ;'ljwf To:tf] >ldssf] xsdf s'g sfg"g adf]lhd k|bfg

ul/Psf] 5 ;f];d]t v'nfO{ lg0f{o, cfb]z jf km};nf ug'{ kg]{5 .

Page 53: >d P]g, @)&$moless.gov.np/wp-content/uploads/2018/09/श्रम-ऐन-२०७४.pdf · 2-`_ æk|lti7fgÆ eGgfn] d'gfkmf cfh{g ug]{ jf d'gfkmf gug]{ u/L pBf]u, Joj;fo jf ;]jf

www.lawcommission.gov.np

53

-%_ >dhLjL kqsf/ P]g, @)%! nfu" x'g] k|lti7fgsf /f]huf/bftfn] o; P]g

adf]lhd /f]huf/ ;Demf}tf u/]df jf To:tf] k|lti7fgsf] >lds / /f]huf/bftfaLr o; P]gsf]

Joj:yf nfu" x'g] ;Demf}tf u/]df To:tf] >ldssf] xsdf;d]t o; P]gsf] Joj:yf nfu" x'g]5

.

!*!= lgb]{lzsf tyf sfo{ljlw agfO{ nfu" ug]{ M -!_ dGqfnon] of] P]g tyf o; P]g cGtu{t ag]sf]

lgodsf] sfof{Gjog ug{ cfjZos lgb]{lzsf tyf sfo{ljlw agfO{ nfu" ug{ ;Sg]5 .

-@_ /f]huf/bftfsf] j:t'ut ;+3 jf dxf;+3 / 6]8« o'lgog ;+3 jf dxf;+3x?n] >d

;DaGwL gLltut ljifodf c;n >d cEof; ;+lxtf agfpg / sfof{Gjog ug{ ;Sg]5g\ .

!*@= lgod agfpg] clwsf/ M -!_ of] P]g sfof{Gjog ug{ g]kfn ;/sf/n] cfjZos lgodx?

agfpg ;Sg]5 .

-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd lgod agfpFbf ljz]if k|s[ltsf Joj;fo, ;]jf, pBf]u jf

cgf}krfl/s If]qsf] xsdf 5'§f5'§} lgod agfpg ;Sg]5 .

!*#= vf/]hL / arfp M -!_ b]xfo adf]lhdsf P]gx? vf/]h ul/Psf 5g\ M–

-s_ >d P]g, @)$*,

-v_ cf}Bf]lus k|lzIffyL{ P]g, @)#(,

-u_ lgj[Q sf]if P]g, @)$@ .

-@_ pkbkmf -!_ df plNnlvt P]g adf]lhd sf/afxL eO{ larf/fwLg d'2fx? >d

cbfntdf ;g]{5g\ .

-#_ pkbkmf -!_ df plNnlvt P]g adf]lhd eP u/]sf] sfd sf/afxL o;} P]g

adf]lhd eP u/]sf] dflgg]5 .