entrevista - carlos alberto torres
Post on 04-Sep-2015
237 Views
Preview:
DESCRIPTION
TRANSCRIPT
-
27/07/2015 Imprima
http://revistaescola.abril.com.br/imprimaessapagina.shtml?http://revistaescola.abril.com.br/geografia/fundamentos/carlosalbertotorres467304.shtml? 1/16
CarlosAlbertoTorres
CarlosAlbertoTorresAescolaprecisadebaterasinflunciasdaglobalizaoParaosocilogo,papeldoprofessorestimularosestudantesacompararosvaloresdominantesdaatualidadecomarealidadelocal
Karina Yamamoto
AtrajetriadeCarlosAlbertoTorresbemapropriadaparaumapessoaqueinvestigaaglobalizao.Argentino,elefezdoutoradoemStanford,nosEstadosUnidos,epsdoutoradonaUniversidadedeAlberta,noCanad.Comoprofessorconvidado,trabalhouemuniversidadesde15pases,incluindooBrasil.Aexperinciaforneceulheevidnciasparacomprovarumadesuastesesrecentes:aidiadequepoucosfenmenostiveramtantoimpactonavidadoprofessorcomoaglobalizao.Paraficaremumexemplodesaladeaula,elelembraquehojeprecisodisputaraatenodosestudantescomamdia,quemuitasvezesveiculainformaesquesechocamcomoquedizaescola.Porisso,essencialencararonovopanorama.SegundoTorres,maisdoquetransmitirsaberes,o
professordeveorientaracomparaodasimagensedosvaloresdominantescomarealidadelocal.ConsideradoumdosmaisreconhecidosespecialistasnaobradoeducadorbrasileiroPauloFreire,TorreshojelecionanaUniversidadedaCalifrnia,emLosAngeles.Recentemente,esteveemJooPessoaparaaConfernciaInternacionalEducao,GlobalizaoeCidadania.NestaconversacomNOVAESCOLA,elecontoucomopossvelresponderaosdesafiosdosnovostempos.
Dequemaneiraaglobalizaoentrounasaladeaula?CARLOSALBERTOTORRESDecertaforma,elasempreestevepresente.Oprofessortalvezumdosprimeirosinternacionalizadorescomquemtemoscontatonavida.Quandovocvaiescola,noestudasomentefilsofos,artistasecientistasbrasileiros:conheceprofissionaisdomundointeiro.Odocente,pordefinio,umgrandeinternacionalizador.bomquesejaassim:esseprocessodivulgaariquezadacivilizaohumanaeimpedequefiquemosrestritosapenasaoconhecimentodonossoespao.
-
27/07/2015 Imprima
http://revistaescola.abril.com.br/imprimaessapagina.shtml?http://revistaescola.abril.com.br/geografia/fundamentos/carlosalbertotorres467304.shtml? 2/16
Masarecenteexplosonacirculaodeinformaes,opiniesevalorespelosmeiosdecomunicaomudouessequadroradicalmente,no?TORRESSim.porissoqueoatualprocessodeglobalizaoprecisaserdebatido.Pormeiodosconstantesbombardeiosdamdia,elecontribuiuparaauniformizaodosgostosedosvaloresquesupostamentesedevembuscar.OestrategistadenegciosKenichiOhmaechamaissode"californizao"dogosto,queseobservaprincipalmentenosadolescentes.Emtodoomundo,elesgostamdamsicarap,dosjeansLevisedosmesmostnisesportivos.Oimpactodasinflunciasgrande,poiselasmoldamavisodosjovenssobreomundo.
Comoissofuncionanaprtica?TORRESTalvezumaconversaquetivecomPauloFreiresejaumbomexemplo.QuandoSoPauloeramuitomaisviolenta,elemedisse:"Sabe,Carlos,hojeummeninofoiassaltadoemortoporcausadeumpardetnisNike.Essavalorizaodebenscriaumcontextodedesejoemqueaspessoasfazemqualquercoisaparatlos".Eleestavafalandodoprocessodeveiculaodevaloresquefoiintensificadopelaglobalizao.
Comooprofessordevetrabalharessasinflunciasemsaladeaula?TORRESPrimeiro,importantequeelefaaumareflexosobreseusvalores,seusdesejosesuasexperincias.Emseguida,queestabeleaumdilogocommeninosemeninasnaquiloqueeuchamode"dialticadolocaledoglobal".Tratasedecompararimagens,influnciasevaloresglobalizadoscomocontextolocal,discutindosesovlidosounoemcadarealidade.Quandoestivenafrica,percebiqueoidealdebelezaeradiferentedopredominantenamdiamundial.Asmodeloseramgordinhassevocgordonumambientedepobreza,issosinaldesucesso.Significaqueabelezaanorxicanosearticulacomarealidadelocalenofazsentidoperseguila.Voltandoaoexemplodotnis:devemosnospreocuparapenasemganhardinheiroatodocustoparacomprarmais?Simplesmenteignoramososquenotmrecursosmnimos?essetipodequestionamentoqueoprofessordevetereprovocar.
Osprofessorespercebemqueestosujeitosatantoimpacto?TORRESAparentementeno.Coordenoumapesquisaem18pasesqueestchegandoaalgunsresultadossurpreendentes.Amaioriadosprofessoresafirmaquenosevafetadapelaglobalizao.Elessemprefalamcomosefosseumacoisaexterna,quesatingeosoutros.Fiqueiimpressionadocomessadescoberta.
Certospesquisadoresapontamaindaqueonovopanoramamundialmodificaarelaodaescolacomoconhecimento.Issorealmenteocorre?TORRESSim.Umdosgrandesdilemasdomomentoqueaescolanopodemaisapenasreproduzirconhecimento,comofaziaatpoucotempoatrs.Agoraaescolatemdeserumlugardeproduodeconhecimento.
Qualaparticipaodoeducadoremtodoesseprocesso?
-
27/07/2015 Imprima
http://revistaescola.abril.com.br/imprimaessapagina.shtml?http://revistaescola.abril.com.br/geografia/fundamentos/carlosalbertotorres467304.shtml? 3/16
TORRESfundamental.Primeiro,eledevesaberqueoconhecimentoumaconstruocoletiva,quenascedasinteraesnasaladeaula.Segundo,precisatercompetnciatcnicaepossuirasferramentasparafazerosalunosavanar.PauloFreirejfalavadocuidadoqueessaatividadeexige.Afinal,oprocessodeconhecimentotemumaspectodiretivo,ouseja,precisaserorientado,conduzido.Partesesempredosaberdosalunos,quecarregaumariquezamuitograndemasprecisaserreorganizado,decodificado,reconstrudopelocontatocomoutrosconhecimentoseoutrascincias.precisosermuitocompetenteparafazerisso.
pelofatodeoprofessorfazerapontenodilogoentreosaberpopulareocientficoquesedefendeaidiadequeeledeveagircomoumtradutor?TORRESDefinitivamentesim.Eletemdecolaborarnoprocessodetraduonoapenasdeconhecimentos,mastambmdeculturasedeidentidades.Omulticulturalismoumacaractersticaqueseintensificoucomaglobalizao.Tambmpassamasurgirdiversasidentidadesbaseadasnouniversodeprefernciasindividuaisumameninapodeserhomossexual,aoutra,heterossexual,ummeninopodeseguirumadeterminadareligio,enooutra...Essacomplexidadejaparecefortementenasaladeaula,eoprofessorprecisasaberlidarcomela.Oquenoumatarefafcil:requerlucidezecompreensodasdiversaslinguagensquetentamcomunicarse.Quemjtrabalhoucomtraduosimultneasabedoqueestoufalando.umatarefaestafante.Paramim,falarepensarmaisde30minutosemduaslnguasumexcesso,umaviolnciasobremeucorpo.
Essessoproblemasanterioresescolaqueultrapassamsuasfronteiras.Comolidarcomeles?TORRESAtuandoparafortalecerodilogo,ajudandoaestabelecerregrasdeconfrontoenegociao,tentandomostrarcomoavidademocrticapodeacomodarumadiversidadedeinteresses,identidadeseideologias.Abaseparaessaaosoosdireitoshumanos,quedeveriamestarnocoraodequalquersistemadeensino.Nasaladeaula,otrabalhodetraduoessencialparahonrarastradiesdaEducao:expandiroshorizontesintelectuaisevoltaraatenoparaasdimensescognitivasemoraisdavida.Oobjetivoacriaodeumaconscinciacoletivainterculturalquepromovaoconvvioentreasdiferenasesejacapazdecombaterduascoisasquefazemmuitafaltaaomundodehoje.
Quaissoelas?TORRESEuaschamode"dficits".Oprimeiroodficitmoral,queocorretantoentreaselitescomoentreospobres.NaAmricaLatina,eleestinstitucionalizadonaformadecorrupo,querecebepuniesbrandas:hquemroubemilhesdogoverno,passeumoudoisanosnacadeiaesaiaimpune.Ooutroodficitdesolidariedade,materializado,porexemplo,nasonegaodeimpostos.Quandoaspessoasdaclassemdiadeixamdepagartributos,issosignificaqueelasperderamosentidodesolidariedade.Seessesdoisdficitspersistirem,nohavermuitasopesparaofuturodenossacivilizao.Aescolapodecontribuirparadiminulos,emboraamelhoriadascondiesdaconscinciassemanifestequandomelhoramascondiesmateriais.Porisso,devemosnospreocupartambmcomaformacomquesorepartidossocialmentebenseservios,lutandopela
-
27/07/2015 Imprima
http://revistaescola.abril.com.br/imprimaessapagina.shtml?http://revistaescola.abril.com.br/geografia/fundamentos/carlosalbertotorres467304.shtml? 4/16
redistribuioepelaigualdade.
Aofalardainflunciadaglobalizaoforadasaladeaula,umadesuasconstataesquehumfenmenomundialdeavaliaesregionais,nacionaiseinternacionais.NoBrasil,temosoEnem,oEnade,aProvaBrasileoutros.Qualsuaopiniosobreessetipodeexame?TORRESElessobaseadosnumcritriohomogneoparamediraaprendizagem,algoqueeminglssedenominaonesizefeetsall("umtamanhoserveparatodos").Sefizermosumacomparaocomaproduodesapatos,maisoumenoscomoimaginarquetodosos190milhesdebrasileiroscalam42epronto.Emminhaopinio,essesmodelosdeavaliaoquepretendemmedirtodospelomesmoparmetrosoumhorror.
Mashpontospositivosnostestes...TORRESElesnoavaliamoessencial.Nopermitemdescobrircompetnciasespecficasdeumalunoparadirecionarmelhorsuatrajetriadeaprendizagem.Tambmnoconcordocomqueumaavaliaonacionaldecidaseeletemounobomnvelquandochega8srie.Vejaomeuexemplo:fuiumexcelenteestudanteuniversitrio,masmedocrenaescolasecundria.Spercebiquetinhaalgunstalentosnofimdesseperodo.Incentivadoporumprofessor,eu,quenuncatinhasidoumalunoespecial,metransformeinomelhorestudantedeEconomiadaclasse.Encontreiumacompetnciaqueeunosabiapossuir.Issodemonstraqueadescobertadotalentodemora,eelenopodesermedidoporumtestenumpontoisoladonotempo.
Emsuaopinio,comoseriaaavaliaoidealnaescola?TORRESAntesdemaisnada,querodizerquenotenhodvidadequeprecisoavaliar.Oquediscutosooscritriosdeavaliao.Primeiro,achoqueessetemdeserumprocessoqueseestendaporumperodorelativamentelongodetempoquatroanos,digamos.Depois,precisoselecionarummodelo.Umdosquemaisaprecioaanlisedeportflio.Comessacoletneaderedaesedesenhosquecontmasprincipaisproduesdoalunopossvelidentificarcompetnciasespecficas.Outravantagemquesecriaumaaproximaocomcadaestudante,poisoprofessortemtodoohistricodaevoluodiantedesi.Umterceiropontopositivoqueaavaliaosetornacoletiva,jqueoportfliopassadeumprofessorparaoutroconformeacrianavaiavanandonosestudos.Atreladacriaodeavaliaesexternasexisteatendnciaderemunerarosprofessoresdeacordocomosresultadosdeseusalunosnessestestes.
Osenhorconcordacomisso?TORRESNovejoproblemaemremunerardiferentementeprofissionaisresponsveispeloavanoconsistentedeestudantesemtermosdeaprendizagemeprodutividade.Masinsisto:precisoconsiderarumperodolongodetempo.Soucontradaressaremuneraoaumprofessorporqueseualunoteve,vamosdizer,99%deacertosnumexame.Essenoumbomcritrio.
-
27/07/2015 Imprima
http://revistaescola.abril.com.br/imprimaessapagina.shtml?http://revistaescola.abril.com.br/geografia/fundamentos/carlosalbertotorres467304.shtml? 5/16
DeAaE DeFaM DeNaZ
Quersabermais?BibliografiaDemocracia,EducaoeMulticulturalismo,CarlosAlbertoTorres,320pgs.,Ed.Vozes,tel.(11)31057144,51,50reaisGlobalizaoeEducao,NicholasC.Burbules,CarlosAlbertoTorresecolaboradores,240pgs.,Ed.Artmed,tel.08007033444,44reais
Fala,Mestre!PalavradequementendedeEducaoEntrevistascomespecialistasdediversasreas,organizadasporordemalfabticadesobrenome
BeatrizAisenberg"fundamentalensinaraleremHistria"
MariaE.deAlmeida"Atecnologiaprecisaestarnasaladeaula"
AlbertoCarlosAlmeida"Saescolagaranteumasociedadetica"
NaomarAlmeidaFilho"MudanasvistanoEnsinoSuperior"
RubemAlves"Saprendequemtemfome"
MarliAndr"Ogestordeveacolheroprofessoriniciante"
-
27/07/2015 Imprima
http://revistaescola.abril.com.br/imprimaessapagina.shtml?http://revistaescola.abril.com.br/geografia/fundamentos/carlosalbertotorres467304.shtml? 6/16
CliaDiazArgero"Todostmhiptesessobrepontuao"
IsabelBarca"Histriatemqueterrecortestemticos"
ElbaS.Barretto"Osistemadeciclosomaisadequado"
AlainBergala"Ocinemafonteparaaimaginaodacriana"
GillesBrougre"precisoensinarascrianasabrincar"
GuyBrousseau"Aculturamatemticapromovecidadania"
RubensdeCamargo"Qualidadedependedeinvestimento"
LuisCamnitzer"Todosdeveriamserartistas"
RuiCanrio"Useacriseparacriar"
-
27/07/2015 Imprima
http://revistaescola.abril.com.br/imprimaessapagina.shtml?http://revistaescola.abril.com.br/geografia/fundamentos/carlosalbertotorres467304.shtml? 7/16
MartinCarnoy"Aproveitarotempodeaulaopocubana"
JuanCasassus"Climaemocionalnasalaimprescindvel"
RosaMaradelCastillo"AEducaonaAmricaLatinapreocupante"
LanaS.Cavalcanti"AGeografiaprecisadenovasabordagens"
AntonietaCelani"EmLnguaEstrangeiranohreceitadeaula"
ChrisCerf"EmNY,ogestortemtotalautonomia"
BernardCharlot"Oconflitonasceseoprofessornoensina"
AnneMarieChartier"Teoriaeprticaprecisamandarjuntos"
RogerChartier
-
27/07/2015 Imprima
http://revistaescola.abril.com.br/imprimaessapagina.shtml?http://revistaescola.abril.com.br/geografia/fundamentos/carlosalbertotorres467304.shtml? 8/16
"Oslivrosresistirostecnologiasdigitais"
RogerChartier"Humnovomodelodeanalfabetismo:odigital"
CristianCox"Auniversidadeprecisadaescola"
CarlosR.JamilCury"precisofixarmetasepadrescurriculares"
EricDebarbieux"Obullyingprecisasertratadoalongoprazo"
JuanDelval"fundamentalsabercomooalunoaprende"
AnaMariaEspinoza"essencialensiaralertextosdeCincias"
AliciaFernndez"Aprendizagemtambmquestodegnero"
EmiliaFerreiro"Omomentoatualpeaescolaemcrise''
RoseliFischmann"Escolapblicanolugardereligio"
-
27/07/2015 Imprima
http://revistaescola.abril.com.br/imprimaessapagina.shtml?http://revistaescola.abril.com.br/geografia/fundamentos/carlosalbertotorres467304.shtml? 9/16
MelinaFurman"precisoensinaratitudescientficas"
VioletaH.deGainza"Aeducaomusicalsetornouumautopia"
AbrahamGak"Oprincipaldesafioentenderosjovens"
HowardGardner"Aticavaivalermaisqueoconhecimento"
BrunaElenaGiacopini"Cadacrianaumindivduo"
MariaH.Guimares"precisocultivarorespeitonaescola"
FernandoHaddad2007"OpasprecisaacordarparaaEducao"
FernandoHaddad2008"AformaodocenteprioridadeparaoMEC"
CharlesHadji"precisoapostarnaintelignciadosalunos"
-
27/07/2015 Imprima
http://revistaescola.abril.com.br/imprimaessapagina.shtml?http://revistaescola.abril.com.br/geografia/fundamentos/carlosalbertotorres467304.shtml 10/16
PeterHunt"Osadultossubestimamascrianas"
FranciscoImbernn"Osdocentesdevemserosprotagonistas"
TimothyIreland"AEJAbuscaagorairalmdaalfabetizao"
AnaMariaKaufman"Oalunoprecisadeinformaopararefletir"
JeremyKilpatrick"Anicasadaacapacitao"
LeeSingKong"Todacrianapodeaprender"
YvesdeLaTaille"Nossosalunosprecisamdeprincpios"
DeliaLerner"precisodarsentidoleiturafeitanaescola"
HeloisaLck"Ondenohlideranaoritmofrouxo"
-
27/07/2015 Imprima
http://revistaescola.abril.com.br/imprimaessapagina.shtml?http://revistaescola.abril.com.br/geografia/fundamentos/carlosalbertotorres467304.shtml 11/16
CiprianoC.Luckesi"Ametadaavaliaointervirparamelhorar"
AnaLuizaMachado"AEducaoevoluiu,masnoparatodos"
AnaMalajovich"precisovalorizaracrecheeaprescola"
BelindaMandelbaum"horadereveroquefamliadesestruturada"
MariaMantovanini"Hoje,qualquerumdizquepsicopedagogo"
JorgeManzi"Avaliaesajudamareterbonsmestres"
AlvaroMarchesi"Cidadaniasrealsehrespeitoaoaluno"
LuizMarduk"Reerguermosaescolaemocionalmente"
LuisCarlosdeMenezes"AprenderCinciasaprofundamentocultural"
-
27/07/2015 Imprima
http://revistaescola.abril.com.br/imprimaessapagina.shtml?http://revistaescola.abril.com.br/geografia/fundamentos/carlosalbertotorres467304.shtml 12/16
MariaSuzanaMenin"Ensinarvaloresnoimporregras"
AlozioMercadante"Valorizaocomeacommelhoressalrios"
RitaMendona"Oeducadorambientalensinaporatitudes"
MnicaMolina"Aescolaruralvaialmdalocalizao"
ClaudiaMolinari"Adiversidadeajudaturmasmultisseriadas"
MarcosNeira"precisoanalisaraculturacorporal"
MyriamNemirovsky"Oprofessordeveserincentivadoaler"
MyriamNemirovsky"Terumaboabibliotecanaescolaessencial"
AntnioNvoa"escolaoquedaescola"
-
27/07/2015 Imprima
http://revistaescola.abril.com.br/imprimaessapagina.shtml?http://revistaescola.abril.com.br/geografia/fundamentos/carlosalbertotorres467304.shtml 13/16
AntnioNvoa"AEducaoassumiumuitastarefas"
VitorParo"Aescoladeveformarpersonalidades"
EvelioCabrejoParra"Lerparabebsfundamental"
BrianPerkins"Oambienteescolarinfluenciaoensino"
PhilippePerrenoud"Naescola,darmaisaquemtemmenos"
EdmirPerrotti"Bibliotecanodepsitodelivros"
JosM.RezendePinto"OCAQidevergarantirrecursosparaoensino"
MarilzaRegattieri"OEnsinoMdioqueestanofazsentido"
FernandoReimers"Osalunostmqueatuarnolocalondevivem"
-
27/07/2015 Imprima
http://revistaescola.abril.com.br/imprimaessapagina.shtml?http://revistaescola.abril.com.br/geografia/fundamentos/carlosalbertotorres467304.shtml 14/16
CleuzaRepulho"Todosprecisamsaberfazerplanejamento"
YolandaReyes"Nemtodososeducadoresleem"
MartinaRoth"Atecnologiapromovetransformaocultural"
PierCesareRivoltella"Faltaculturadigitalnasaladeaula"
PatriciaSadovsky"FaltadidticanoensinodaMatemtica"
JoelRufinodosSantos"Noexisteumalistadelivrosessenciais"
JosSaramago"Ideiasclaras,escritaclara"
ManuelSarmento"Crianasdizemmuitosobreasociedade"
DermevalSaviani"OPDEestemcadaescola"
-
27/07/2015 Imprima
http://revistaescola.abril.com.br/imprimaessapagina.shtml?http://revistaescola.abril.com.br/geografia/fundamentos/carlosalbertotorres467304.shtml 15/16
AndreasSchleicher"Qualidadeemexigemetasambiciosas"
MariaAliceSetubal"Precisamosdeprofessorespreparados"
MariaC.daSilva"AtramososalunosdaEJAoferecendobolsas"
AniSiro"Propostasruinsnoestimulamaescrita"
ArianoSuassuna"Todoprofessordeveterumpoucodeator"
KeithSwanwick"Aprendermsicaexigetocar,ouvirecompor"
AnaTeberosky''Debaterestimulaaleituraeaescrita''
CarlosAlbertoTorres"Saescolagaranteumasociedadetica"
GrardVergnaud"Todosperdemquandonohpesquisa"
-
27/07/2015 Imprima
http://revistaescola.abril.com.br/imprimaessapagina.shtml?http://revistaescola.abril.com.br/geografia/fundamentos/carlosalbertotorres467304.shtml 16/16
TelmaWeisz"Colocarsenolugardoaprendizessencial"
TelmaWeisz"Aescolaprecisaformarleitores"
TaniaZagury"Oprofessorprecisaserouvido"
JaimeLuizZorzi"Aescolaignoraquemnoconsegueavanar"
PublicadoemNOVAESCOLAEdio212,Maio2008,
top related