aula 7: o verbo latino - bnplanorweb.bn.br/.../aula_7_verbo_latino.pdf · aula 7: o verbo latino...

Post on 08-Jul-2020

14 Views

Category:

Documents

0 Downloads

Preview:

Click to see full reader

TRANSCRIPT

Aula 7: o verbo latinoObjetivos: apresentar o verbo latino e seus elementos morfológicosessenciais (radical, vogal temática, tema e desinências); apresentar asconjugações verbais; exercitar a construção de frases verbais simplesem latim.

O latim nas obras raras: uma introduçãoProf. Fábio Frohwein de Salles Moniz

fabiofrohwein@gmail.com

Nihil obstat.

Giornale Arcadico, 1833. Biblioteca Estadual da Baviera

Nada impede.2a. pes. sing. pres. ind. (obstas) = impedes

obstas > obstat

Nihil obstat.

1a. pes. sing. pres. ind.: impeçoa

Infinitivo (obstare) = impedir

1a. pes. sing. pret. perf. ind. (obstĭti) = impedi

Supino (obstatum) = para impedir

3a. pes. sing. pres. do ind. = impede

Incĭpit epistŏla sanctiHieronymi[...]

C,004,004-004A ex. 1

Incĭpit epistŏla sanctiHieronymi[...]

3a. pes. sing. pres. do ind. = começaincĭpis > incĭpit

1a. pes. sing. pres. ind.: começoa

2a. pes. sing. pres. ind. (incĭpis) = começas

Infinitivo (incipĕre) = começar

1a. pes. sing. pret. perf. ind. (incepi) = comecei

Supino (inceptum) = para começar

Incĭpit epistŏla sanctiHieronymi[...]

Começa a carta deSão Jerônimo [...].

Incĭpit epistŏla sanctiHieronymi[...]

1a. pes. sing. pres. ind.: impeço

1a. pes. sing. pres. ind.: começo

2a. pes. sing. pres. ind. (obstas): impedes

2a. pes. sing. pres. ind. (incĭpis): começas

Infinitivo (obstare): impedir

Infinitivo (incipĕre): começar

1a. pes. sing. pret. perf. ind. (obstĭti): impedi

1a. pes. sing. pret. perf. ind. (incepi): comecei

Supino (obstatum): para impedir

Temposprimitivos

verbais

Supino (inceptum): para começar

Atividades1 Dê os tempos primitivos dos verbos abaixo:a) illustro, as, are, avi, atum vt ilustrar.b) curo, as, are, avi, atum vt cuidar.c) augĕo, es, ere, auxi, auctum vt aumentar.d) censĕo, es, ere, sui, sum vt opinar, julgar.e) scribo, is, ĕre, scripsi, scriptum vt escrever.f) pingo, is, ĕre, pinxi, pictum vt pintar.g) capĭo, is, ĕre, cepi, captum vt seleciono.h) facĭo, is, ĕre, feci, factum vt fazer.i) invenĭo, is, ire, veni, ventum vt descobrir.j) finĭo, is, ire, ivi, itum vt terminar.

Atividadesa) illustro, as, are, avi, atum vt ilustrar.

1a. pes. sing. pres. ind.: illustro (ilustro)

2a. pes. sing. pres. ind.: illustras (ilustras)

Infinitivo: illustrare (ilustrar)

1a. pes. sing. do pret. perf. ind.: illustravi (ilustrei)

Supino: illustratum (para ilustrar)

Atividadesb) curo, as, are, avi, atum vt cuidar.

1a. pes. sing. pres. ind.: curo (cuido)

2a. pes. sing. pres. ind.: curas (cuidas)

Infinitivo: curare (cuidar)

1a. pes. sing. do pret. perf. ind.: curavi (cuidei)

Supino: curatum (para cuidar)

Atividadesc) augĕo, es, ere, auxi, auctum vt aumentar.

1a. pes. sing. pres. ind.: augĕo (aumento)

2a. pes. sing. pres. ind.: auges (aumentas)

Infinitivo: augere (aumentar)

1a. pes. sing. do pret. perf. ind.: auxi (aumentei)

Supino: auctum (para aumentar)

Atividadesd) censĕo, es, ere, sui, sum vt opinar, julgar.

1a. pes. sing. pres. ind.: censĕo (julgo)

2a. pes. sing. pres. ind.: censes (julgas)

Infinitivo: censere (julgar)

1a. pes. sing. do pret. perf. ind.: censui (julguei)

Supino: censum (para julgar)

Atividadese) scribo, is, ĕre, scripsi, scriptum vt escrever.

1a. pes. sing. pres. ind.: scribo (escrevo)

2a. pes. sing. pres. ind.: scribis (escreves)

Infinitivo: scribĕre (escrever)

1a. pes. sing. do pret. perf. ind.: scripsi (escrevi)

Supino: scriptum (para escrever)

Atividadesf) pingo, is, ĕre, pinxi, pictum vt pintar.

1a. pes. sing. pres. ind.: pingo (pinto)

2a. pes. sing. pres. ind.: pingis (pintas)

Infinitivo: pingĕre (pintar)

1a. pes. sing. do pret. perf. ind.: pinxi (pintei)

Supino: pictum (para pintar)

Atividadesg) capĭo, is, ĕre, cepi, captum vt seleciono.

1a. pes. sing. pres. ind.: capĭo (seleciono)

2a. pes. sing. pres. ind.: capis (selecionas)

Infinitivo: capĕre (selecionar)

1a. pes. sing. do pret. perf. ind.: cepi (selecionei)

Supino: captum (para selecionar)

Atividadesh) facĭo, is, ĕre, feci, factum vt fazer.

1a. pes. sing. pres. ind.: facĭo (faço)

2a. pes. sing. pres. ind.: facis (fazes)

Infinitivo: facĕre (fazer)

1a. pes. sing. do pret. perf. ind.: feci (fiz)

Supino: factum (para fazer)

Atividadesi) invenĭo, is, ire, veni, ventum vt descobrir.

1a. pes. sing. pres. ind.: invenĭo (descubro)

2a. pes. sing. pres. ind.: invenis (descobres)

Infinitivo: invenire (descobrir)

1a. pes. sing. do pret. perf. ind.: inveni (descobri)

Supino: inventum (para descobrir)

Atividadesj) finĭo, is, ire, ivi, itum vt terminar.

1a. pes. sing. pres. ind.: finĭo (termino)

2a. pes. sing. pres. ind.: finis (terminas)

Infinitivo: finire (terminar)

1a. pes. sing. do pret. perf. ind.: finivi (terminei)

Supino: finitum (para terminar)

Função dos tempos primitivos verbais

illustro, as, are, avi, atum vt ilustrar.

1a. pes. sing. pres.: illustro

1a. pes. sing. pret. perf.: illustravi

2a. pes. sing. pres.: illustras

3a. pes. sing. pres.: illustrat

1a. pes. pl. pres.: illustramus

2a. pes. pl. pres.: illustratis

3a. pes. pl. pres.: illustrant

1a. conjugação

2a. pes. sing. pret. perf.: illustravisti

3a. pes. sing. pret. perf.: illustravit

1a. pes. pl. pret. perf.: illustravĭmus

2a. pes. pl. pret. perf.: illustravistis

3a. pes. pl. pret. perf.: illustraverunt/ere

Função dos tempos primitivos verbais

augĕo, es, ere, auxi, auctum vt aumentar.

1a. pes. sing. pres.: augĕo

1a. pes. sing. pret. perf.: auxi

2a. pes. sing. pres.: auges

3a. pes. sing. pres.: auget

1a. pes. pl. pres.: augemus

2a. pes. pl. pres.: augetis

3a. pes. pl. pres.: augent

2a. conjugação

2a. pes. sing. pret. perf.: auxisti

3a. pes. sing. pret. perf.: auxit

1a. pes. pl. pret. perf.: auxĭmus

2a. pes. pl. pret. perf.: auxistis

3a. pes. pl. pret. perf.: auxerunt/ere

Função dos tempos primitivos verbais

facĭo, is, ĕre, feci, factum vt fazer.

1a. pes. sing. pres.: facĭo

1a. pes. sing. pret. perf.: feci

2a. pes. sing. pres.: facĭs

3a. pes. sing. pres.: facĭt

1a. pes. pl. pres.: facĭmus

2a. pes. pl. pres.: facĭtis

3a. pes. pl. pres.: facĭunt

3a. conjugação

2a. pes. sing. pret. perf.: fecisti

3a. pes. sing. pret. perf.: fecit

1a. pes. pl. pret. perf.: fecĭmus

2a. pes. pl. pret. perf.: fecistis

3a. pes. pl. pret. perf.: fecerunt/ere

Função dos tempos primitivos verbais

scribo, is, ĕre, scripsi, scriptum vt escrever.

1a. pes. sing. pres.: scribo

1a. pes. sing. pret. perf.: scripsi

2a. pes. sing. pres.: scribis

3a. pes. sing. pres.: scribit

1a. pes. pl. pres.: scribĭmus

2a. pes. pl. pres.: scribĭtis

3a. pes. pl. pres.: scribunt

3a. conjugação

2a. pes. sing. pret. perf.: scripsisti

3a. pes. sing. pret. perf.: scripsit

1a. pes. pl. pret. perf.: scripsĭmus

2a. pes. pl. pret. perf.: scripsistis

3a. pes. pl. pret. perf.: scripserunt/ere

facĭo, is, ĕre, feci, factum vt fazer.

2a. pes. sing. pres.: facĭs

3a. pes. pl. pres.: facĭunt

3a. conjugação

scribo, is, ĕre, scripsi, scriptum vt escrever.

2a. pes. sing. pres.: scribis

3a. pes. pl. pres.: scribunt

3a. conjugação

facĭo, is, ĕre, feci, factum vt fazer.

2a. pes. sing. pres.: facĭs

3a. pes. pl. pres.: facĭunt

3a. conjugação

scribo, is, ĕre, scripsi, scriptum vt escrever.

2a. pes. sing. pres.: scribis

3a. pes. pl. pres.: scribunt

3a. conjugação

3a. conj. sonântica

3a. conj. consonântica

Função dos tempos primitivos verbais

invenĭo, is, ire, veni, ventum vt descobrir.

1a. pes. sing. pres.: invenĭo

1a. pes. sing. pret. perf.: inveni

2a. pes. sing. pres.: invenis

3a. pes. sing. pres.: invenit

1a. pes. pl. pres.: invenimus

2a. pes. pl. pres.: invenitis

3a. pes. pl. pres.: invenĭunt

4a. conjugação

2a. pes. sing. pret. perf.: invenisti

3a. pes. sing. pret. perf.: invenit

1a. pes. pl. pret. perf.: invenĭmus

2a. pes. pl. pret. perf.: invenistis

3a. pes. pl. pret. perf.: invenerunt/ere

Infinitivo X Conjugação

-are-ere-ĕre-ire

1a. conjugação2a. conjugação3a. conjugação4a. conjugação

facĭo (son.)scribo (conson.)

DNP's pres. X DNP's pret. perf.

-o-s-t-mus-tis-[u]nt

-i-isti-it-ĭmus-istis-erunt/ere

3a./4a. conj.

Atividades2 Flexione os verbos abaixo no pres. e pret. perf. do ind.:a) curo, as, are, avi, atum vt cuidar.b) censĕo, es, ere, sui, sum vt opinar, julgar.c) pingo, is, ĕre, pinxi, pictum vt pintar.d) capĭo, is, ĕre, cepi, captum vt seleciono.e) finĭo, is, ire, ivi, itum vt terminar.

Atividades

a) curo, as, are, avi, atum vt cuidar.

1a. pes. sing. pres.: curo

2a. pes. sing. pres.: curas

3a. pes. sing. pres.: curat

1a. pes. pl. pres.: curamus

2a. pes. pl. pres.: curatis

3a. pes. pl. pres.: curant

1a. pes. sing. pret. perf.: curavi

1a. conjugação

2a. pes. sing. pret. perf.: curavisti

3a. pes. sing. pret. perf.: curavit

1a. pes. pl. pret. perf.: curavĭmus

2a. pes. pl. pret. perf.: curavistis

3a. pes. pl. pret. perf.: curaverunt/ere

Atividades

b) censĕo, es, ere, sui, sum vt opinar, julgar.

2a. conjugação

1a. pes. sing. pres.: censĕo

2a. pes. sing. pres.: censes

3a. pes. sing. pres.: censet

1a. pes. pl. pres.: censemus

2a. pes. pl. pres.: censetis

3a. pes. pl. pres.: censent

1a. pes. sing. pret. perf.: censui

2a. pes. sing. pret. perf.: censuisti

3a. pes. sing. pret. perf.: censuit

1a. pes. pl. pret. perf.: censuĭmus

2a. pes. pl. pret. perf.: censuistis

3a. pes. pl. pret. perf.: censuerunt/ere

Atividades

c) capĭo, is, ĕre, cepi, captum vt seleciono.

3a. conjugação

1a. pes. sing. pres.: capĭo

2a. pes. sing. pres.: capis

3a. pes. sing. pres.: capit

1a. pes. pl. pres.: capĭmus

2a. pes. pl. pres.: capĭtis

3a. pes. pl. pres.: capĭunt

1a. pes. sing. pret. perf.: cepi

2a. pes. sing. pret. perf.: cepisti

3a. pes. sing. pret. perf.: cepit

1a. pes. pl. pret. perf.: cepĭmus

2a. pes. pl. pret. perf.: cepistis

3a. pes. pl. pret. perf.: ceperunt/ere

sonântica

Atividades

d) pingo, is, ĕre, pinxi, pictum vt pintar.3a. conjugação

consonântica

1a. pes. sing. pres.: pingo

2a. pes. sing. pres.: pingis

3a. pes. sing. pres.: pingit

1a. pes. pl. pres.: pingĭmus

2a. pes. pl. pres.: pingĭtis

3a. pes. pl. pres.: pingunt

1a. pes. sing. pret. perf.: pinxi

2a. pes. sing. pret. perf.: pinxisti

3a. pes. sing. pret. perf.: pinxit

1a. pes. pl. pret. perf.: pinxĭmus

2a. pes. pl. pret. perf.: pinxistis

3a. pes. pl. pret. perf.: pinxerunt/ere

Atividades

e) finĭo, is, ire, ivi, itum vt terminar.4a. conjugação

1a. pes. sing. pres.: finĭo

2a. pes. sing. pres.: finis

3a. pes. sing. pres.: finit

1a. pes. pl. pres.: finimus

2a. pes. pl. pres.: finitis

3a. pes. pl. pres.: finĭunt

1a. pes. sing. pret. perf.: finivi

2a. pes. sing. pret. perf.: finivisti

3a. pes. sing. pret. perf.: finivit

1a. pes. pl. pret. perf.: finivĭmus

2a. pes. pl. pret. perf.: finivistis

3a. pes. pl. pret. perf.: finiverunt/ere

obsto = eu impeço obstĭti = eu impedi

cogĭto = eu penso cogitavi = eu pensei

obst- = radical de infectum (ação não conclusa).obstit- = radical do perfectum (ação conclusa).

cogit- = radical de infectum (ação não conclusa).cogitav- = radical do perfectum (ação conclusa).

obstare (RI: obst-)obsto, obstas, obstat [...]: impeço, impedes, impede [...].obstabam, obstabas, obstabat [...]: impedia, impedias, impedia [...].obstabo, obstabis, obstabit [...]: impedirei, impedirás, impedirá.

Radical/aspecto/tempos verbaisRadical de infectum (RI): tempos de ação inconclusa:presente, pretérito imperfeito e futuro imperfeito.

cogitare (RI: cogit-)cogĭto, cogĭtas, cogĭtat [...]: penso, pensas, pensa [...].cogitabam, cogitabas, cogitabat [...]: pensava, pensavas, pensava [...].cogitabo, cogitabis, cogitabit [...]: pensarei, pensarás, pensará.

obstare (RP: obstit-)obstĭti, obstitisti, obstĭtit [...]: impedi, impediste, impediu [...].obstitĕram, obstitĕras, obstitĕrat [...]: impedira, impediras, impedira [...].obstitĕro, obstitĕris, obstitĕrit [...]: terei impedido, terás impedido, terá impedido [...].

Radical/aspecto/tempos verbaisRadical de perfectum (RP): tempos de ação conclusa:pretérito perfeito, pretérito mais-que-perfeito e futuro perfeito.

cogitare (RP: cogitav-)cogitavi, cogitavisti, cogitavit [...]: pensei, pensaste, pensou [...].cogitavĕram, cogitavĕras, cogitavĕrat [...]: pensara, pensaras, pensara [...].cogitavĕro, cogitavĕris, cogitavĕrit [...]: terei pensado, terás pensado, terá pensado.

obstare (RS: obstit-)obstatum: para impedir.obstatus, obstata, obstatum [...]: impedido, impedida, impedido [...].obstaturus, obstatura, obstaturum [...]: o que há de ser impedido, a que há de serimpedida, o que há de ser impedido [...].

Radical/aspecto/tempos verbaisRadical de supino (RS): formas nominais verbais:supino, particípio passado e particípio futuro.

cogitare (RS: cogitat-)cogitatum [...]: para pensar [...].cogitatus, cogitata, cogitatum [...]: pensado, pensada, pensado [...].cogitaturus, cogitatura, cogitaturum [...]: o que há de ser pensado, a que há de serpensada, o que há de ser pensado [...].

Atividades3 Com relação aos verbos abaixo, dê os RI, RP e RS:a) curo, as, are, avi, atum vt cuidar.

b) censĕo, es, ere, sui, sum vt opinar, julgar.

c) pingo, is, ĕre, pinxi, pictum vt pintar.

d) capĭo, is, ĕre, cepi, captum vt seleciono.

e) finĭo, is, ire, ivi, itum vt terminar.

fazer (RI: faz-)faço, fazes, faz [...]fazia, fazias, fazia [...]farei, farás, fará [...]

Radical/aspecto/tempos verbaisna língua portuguesaRadical de infectum (RI), tempos de ação inconclusa:presente, pretérito imperfeito e futuro imperfeito.

trazer (RI: traz-)trago, trazes, traz [...]trazia, trazias, trazia [...]trarei, trarás, trará [...]

fazer (RP: fiz-)fiz, fizeste, fez [...]fizera, fizeras, fizera [...]

Radical/aspecto/tempos verbaisna língua portuguesaRadical de perfectum (RP), tempos de ação inconclusa:pretérito perfeito e pretérito mais-que-perfeito.

trazer (RP: troux-)trouxe, trouxeste, trouxe [...]trouxera, trouxeras, trouxera [...]

Atividades4 Verta para o latim as frases abaixo:a) et .(O crítico severo julga e corrige o tratado científico.)

b) et .(Os críticos severos julgam e corrigem os tratados científicos.)

c) et .(O autor famoso comove e ensina o leitor curioso.)

d) et .(Os autores famosos comovem e ensinam os leitores curiosos.)

deputat emendatCastigator acer tractatum doctrinalem

deputant emendantCastigatores acres tractatus doctrinales

movet docetAuctor illustris lectorem curiosum

movent docentAuctores illustres lectores curiosos

Atividades4 Verta para o latim as frases abaixoe) et .(O bibliotecário dedicado seleciona e classifica livros diversos.)

f) et .(Os bibliotecários dedicados selecionam e classificam livros diversos.)

g) et .(O bibliotecário zeloso encontra e protege a obra proibida.)

h) et .(Os bibliotecários zelosos encontram e protegem as obras proibidas.)

capit digĕritBibliopola sedŭlus libros dissortes

capĭunt digĕruntBibliopolae sedŭli libros dissortes

repĕrit custoditBibliopola dilĭgens opus prohibitum

reperĭunt custodĭuntBibliopolae diligentes opĕra prohibita

Atividades5 Verta para o latim as frases abaixo:a) et .(O crítico severo julgou e corrigiu o tratado científico.)

b) et .(Os críticos severos julgaram e corrigiram os tratados científicos.)

c) et .(O autor famoso comoveu e ensinou o leitor curioso.)

d) et .(Os autores comoveram e ensinaram os leitores curiosos.)

deputavit emendavitCastigator acer tractatum doctrinalem

deputaverunt emendaveruntCastigatores acres tractatus doctrinales

movit docŭitAuctor illustris lectorem curiosum

moverunt docueruntAuctores illustres lectores curiosos

Atividades5 Verta para o latim as frases abaixo:e) et .(O bibliotecário dedicado selecionou e classificou livros diversos.)

f) et .(Os bibliotecários dedicados selecionaram e classificaram livros diversos.)

g) et .(O bibliotecário zeloso encontrou e protegeu a obra proibida.)

h) et .(Os bibliotecários zelosos encontraram e protegeram as obras proibidas.)

cepit digessitBibliopola sedŭlus libros dissortes

ceperunt digesseruntBibliopolae sedŭli libros dissortes

repĕrit custodivitBibliopola dilĭgens opus prohibitum

repererunt custodiveruntBibliopolae diligentes opĕra prohibita

top related