ΠEPIO∆IKO ΣYΛΛOΓOY APXITEKTONΩN

∆IΠΛΩMATOYXΩN ANΩTATΩN ΣXOΛΩN

ΠANEΛΛHNIAΣ ENΩΣHΣ APXITEKTONΩN

Bρυσακίου 15 amp Kλάδου 105 55 Aθήνα

τηλ 210 3215 146fax 210 3215 147

e-mail sadas-peateegr bull wwwsadas-peagr

lsquoARCHITEKTONESrsquo

JOURNAL OF THE ASSOCIATION OF GREEK ARCHITECTS

Issue 75 Cycle Β MayJuneJuly 2009

Vrysakiou 15 amp Kladou 105 55 Athens

tel +30 210 3215 146fax +30 210 3215 147

∆IOIKHTIKO ΣYMBOYΛIOΠρόεδρος Ευάγγελος ΛυρούδιαςAντιπρόεδρος Γιώργος Νικολάου

Γεν Γραmicromicroατέας Μαρία Κουρmicroπανά Ειδ Γραmicromicroατέας Μυρτώ ∆εσποτίδη

Tαmicroίας Γαρυφαλιά ΚοσmicroόγλουMέλη ∆ηmicroήτρης ∆ούmicroας

Αντώνης Μαούνης∆ηmicroήτρης ΜαραβέαςΚώστας Μπαρδάκης

Κώστας ΜπελιmicroπασάκηςΘανάσης Μπούmicroης

Γιάννης ΠάνουΙσίδωρος Σέmicroψης

Κώστας ΤζατζάνηςΒασίλης Χατζηκίδης

Ι∆ΙΟΚΤΗΤΗΣ-YΠEYΘYNOΣΣYMΦΩNA ME TO NOMO

Ευάγγελος Λυρούδιας

Tα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν τις απόψεις των συντακτών τους

Oι επίσηmicroες θέσεις του ΣA∆AΣ και των άλλωνΣυλλόγων Αρχιτεκτόνων δηmicroοσιεύονται στη

στήλη ∆ραστηριότητες του συλλόγου

Tιmicroή τεύχους 0003 euro

Επιθυmicroία του Συλλόγου είναι να αξιοποιήσει τις απόψεις όλων των συναδέλφων microέσα από τις σελίδες του περιοδικούΕίναι δυνατόν όλες οι συνεργασίες που θα αποστέλλονται στο περιοδικό είτε υπό microορφή παρουσιάσεων έργων θέσε-ων και επιστολών να καταχωρούνται στις σελίδες τουH ΣΕ ενηmicroερώνει όλους τους συναδέλφους που επιθυmicroούν να αποστείλουν υλικό να τηρούν τις αναγκαίες τεχνικέςπροδιαγραφές που ισχύουν για το περιοδικό Κάθε συνάδελφος που εκδηλώνει την πρόθεσή του για αρθρογραφία στα προγραmicromicroατισmicroένα αφιερώmicroατα πρέπει νααποστέλει πρώτα ενηmicroερωτική περίληψη του άρθρου τουΤα κείmicroενα πρέπει να είναι αποθηκευmicroένα σε δισκέτα και να συνοδεύονται από PRINT-OUT και φωτογραφικό υλικό γιαάρθρα αφιερωmicroάτων η έκτασή τους πρέπει να κυmicroαίνεται από 1000-1200 λέξεις (συmicroπεριλαmicroβανοmicroένων των παραπο-microπών ή των σηmicroειώσεων) για άρθρα επικαίρων 700 λέξεις και για επιστολές 400 λέξειςΕίναι απαραίτητη προϋπόθεση για περαιτέρω επεξεργασία από τη ΣΕ το υλικό να αποστέλλεται microόνο στη Γραmicromicroατείατου ΣΑ∆ΑΣ-ΠΕΑ Το ίδιο ισχύει και στην περίπτωση των βιβλίων για βιβλιοπαρουσίασηΘα είναι πολύ χρήσιmicroο για όλους το περιοδικό να ∆ΙΑΒΑΖΕΤΑΙ και να ασκείται κριτική για το περιεχόmicroενο και την εmicroφά-νισή του από όλους τους συναδέλφους

αρχιτέκτονεςΠεριοδικό του ΣA∆AΣ-ΠEA | τεύχος 75 ndash περίοδος B | ΜάιοςΙούνιοςΙούλιος 2009

Περιεχόmicroενα

Ε Π Ι Κ Α Ι Ρ Α

laquo∆ραστηριότητες ∆Σ ΣΑ∆ΑΣ-ΠΕΑraquo

ΠΚ Κουmicroουνδούρος laquoldquoΠράσινοrdquo Mall Λυρική και

Βιβλιοθήκη για την ελίτ ldquoΠράσινοςrdquo Λόφος microε υπαίθριες

βιντεοθόνες για τον λαόraquo

ΠΚ Κουmicroουνδούρος laquoΠρώην αεροδρόmicroιο και παραλία

Ελληνικού Όλα ldquoπράσιναrdquo χωρίς πράσινοraquo

Ι ∆ρούγαlaquoΟι ανελεύθεροι χώροιraquo

Α ΦραδέλουlaquoΤα πάντα είναι θέmicroα διατύπωσης και

εντύπωσηςraquo

Π Ρ Α Σ Ι Ν Ο Β Η Μ Α

laquoΠανελλήνιος Αρχιτεκτονικός ∆ιαγωνισmicroός για

ldquoΠρότυπους τύπους τριών κατοικιών 65 80 και 95m2 για

αποκατάσταση των πυρόπληκτων κατοικιών microετά τις

εκτεταmicroένες πυκαγιές του Αυγούστου 2007rdquoraquo

Α Ρ Χ Ι Τ Ε Κ Τ Ο Ν Ι Κ Ο Ι

∆ Ι Α Γ Ω Ν Ι Σ Μ Ο Ι Γ ΄

laquo∆ηmicroαρχιακό Μέγαρο ∆ήmicroου Ιωαννιτώνraquo

laquoΑνάπλαση Πλατείας Ηρώων ∆ήmicroου Ελευσίναςraquo

Α Κλειδωνάς laquoΘεσmicroόςΞεπεσmicroόςraquo

Ι ∆ρούγα laquoΠροτάσεις της Επιτροπής Αρχιτεκτονικών

∆ιαγωνισmicroών του ΣΑ∆ΑΣ-ΠΕΑraquo

Μ Καλυβιώτη laquomicroικρός-Μεγάλος Αρχιτέκτοναςraquo

laquoΑποκατάσταση και νέα χρήση του Ανατολικού Νεωρίου

της ∆εξαmicroενής ΖΑΝΕ και της Αποθήκης Άλατος στο λιmicroάνι

του Ηρακλείου Κρήτηςraquo

20

25

26

29

30

34

44

52

62

63

64

66

EK∆OTHΣΣωτήρης ∆ηmicroακόπουλος

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΕΚ∆ΟΣΗΣ-∆ΙΑΦΗΜΙΣΕΙΣΕΚ∆ΟΤΙΚΗ 3D Σ ∆ηmicroακοπούλου amp ΣΙΑ ΕΕ

Καρνεάδου 20 163 46 Ηλιούπολητηλ 210 9235 487-9

fax 210 9222 743ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΚΑΙ EΠIMEΛEIA ΕΚ∆ΟΣΗΣ

Όλγα ΣηmicroαιοφορίδουKAΛΛITEXNIKH EΠIMEΛEIA

Γιώργος Kαλοmicroηνίδης∆IOPΘΩΣH KEIMENΩN

Βιργινία ΠαυλίδουΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ∆ΙΑΦΗΜΙΣΕΩΝ

Λάmicroπης ∆ορλής∆IAΦHMIΣEIΣ

Αρετή ΚατήΜέλπω Παπαδοπούλου

ΓPAMMATEIAΝίκη ∆ανιηλίδου

DTP SERVICE

SharpenEKTYΠΩΣH-ΒΙΒΛΙΟ∆ΕΣΙΑ

Αφοι Αθ Τσακίρη ΑΕΚηφισού 18 ΑΘΗΝΑ

τηλ 210 5124 578 210 5126 570ΑΠΟΣΤΟΛΗ Ευάγγελος Μοσχόφης

Εξώφυλλο Concrete Circus laquoLiveraquo Αρχιτεκτο-

νικός ∆ιαγωνισmicroός 2007 Calgary Καναδάς

ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

Όλγα Βενετσιάνου∆ιονύσης ΚαννάςΕιρήνη ΚουφέληΑmicroαλία ΚωτσάκηΈλενα ΛαϊνάΜιχάλης ΛεφαντζήςΆννα ΜελανίτουΝαταλία ΜπαζαίουΒασιλική ΠαναγιωτοπούλουΜάρω ΣίνουΦραγκίσκα Χρυσολούρη

Ανταποκριτές

Αριστοτέλης ∆ηmicroητρακόπουλος[Κύπρος]

Νεκτάριος Κεφαλογιάννης[Βαρκελώνη]

∆ηmicroήτρης Μανίκας [Βιέννη]

Εmicromicroανουήλ Ντούρλιας [Παρίσι]

Γ Προκάκης Α Καλαντίδης[Βερολίνο]

Υπεύθυνος από ∆Σ

Γιώργος ΝικολάουΜυρτώ ∆εσποτίδηΓραmicromicroατεία ΣΕ Στέλλα Ρίζου

επίκ

αιρ

α

Στηρίξτε την έκδοσητου περιοδικού microας

Εξοφλείστε τις συνδροmicroές σας στον ΣΑ∆ΑΣ-ΠΕΑ

Εγγραφείτε στον Σύλλογο

R

R

ΟΝΟΜΑ

ΕΠΩΝΥΜΟ

ΟΝΟΜΑ ΠΑΤΡΟΣ

ΑΡΙΘΜΟΣ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΥ 146480197-02 Εθνική Τράπεζα

ΠΡΟΣ ΣΑ∆ΑΣ ndash ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑ ΕΝΩΣΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ

ΠΟΣΟ 2000 euro (ετήσια συνδροmicroή) ή

2000 euro (εγγραφή και συνδροmicroή για τους συναδέλφους που έχουν αποκτήσει το πτυχίο τους την τελευταία πενταετία) ή

3000 euro (εγγραφή και συνδροmicroή)

2211ε π ί κ α ι ρ α

∆ΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ

Θέmicroα Νοmicroοσχέδιο για την τακτοποίηση των ηmicroιυπαίθριων χώρων

και την τροποποίηση διατάξεων του ΓΟΚ

Το ∆ιοικητικό Συmicroβούλιο του ΣΑ∆ΑΣ-Πανελλήνιας Ένωσης Αρχιτεκτόνων στη συνεδρίασή του της

080709 αποφάσισε και διατυπώνει τις θέσεις του για το θέmicroα

Α Οι διατάξεις για την laquoτακτοποίησηraquo των ηmicroιυπαίθριων χώρων που περιλαmicroβάνονται στο σχετικό

νοmicroοσχέδιο αποτελούν έκτακτη φορολόγηση που αποδεικνύει την αποτυχία της οικονοmicroικής πολιτι-

κής της κυβέρνησης Περαιτέρω

1 ∆ιαιωνίζεται η αυθαιρεσία στη δόmicroηση παρά τις πρόσφατες εξαγγελίες για τον έλεγχό της (πχ το

νέο ΡΣΑ)

2 Όσοι ανταποκριθούν στις διατάξεις για την τακτοποίηση είναι δυνατόν να καταστούν όmicroηροι σε

κάθε επόmicroενο έλεγχο από οποιονδήποτε άλλο φορέα

Β Οι βιαστικές και πρόχειρες ρυθmicroίσεις που εισάγονται για την τροποποίηση του ΓΟΚ στο ίδιο νοmicroο-

σχέδιο περιφρονούν την ενδεδειγmicroένη διαδικασία κοινωνικού και επιστηmicroονικού διαλόγου Ταυτό-

χρονα αιφνιδιάζουν τους αρmicroόδιους φορείς χωρίς να προσφέρουν τίποτα το ουσιαστικό στον αρχιτε-

κτονικό σχεδιασmicroό Τέλος τέτοιου είδους ρυθmicroίσεις δεν εξωραΐζουν το εισπρακτικό άγχος των κυβερ-

νητικών microέτρων

Γ Καλούmicroε την κυβέρνηση να αποσύρει το νοmicroοσχέδιο ώστε να υπάρξει διαβούλευση microε τους αρmicroό-

διους κοινωνικούς και επιστηmicroονικούς φορείς και δηλώνουmicroε ότι σε περίπτωση ψήφισης του νοmicroο-

σχεδίου θα διερευνήσουmicroε microεταξύ άλλων τη δυνατότητα προσφυγής σε ένδικα microέσα microε στόχο την

κατάργησή του

∆ΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ

Με αφορmicroή την ανακοίνωση του σν για τη laquoΡύθmicroιση θεmicroάτων του Πανεπιστηmicroιακού και Τεχνολογικού

Τοmicroέα της Ανώτατης Εκπαίδευσηςraquo επισηmicroαίνονται τα ακόλουθα

Η θεσmicroική ασυναρτησία και ασάφεια microεταξύ των βασικών ειδικοτήτων των microηχανικών δηmicroιουργεί

συγκρούσεις προσβάλλει την αξιοπρέπεια των αρχιτεκτόνων microηχανικών γεννά προβλήmicroατα στην

επαγγελmicroατική επιβίωση και σοβαρές συνέπειες τόσο στην ποιότητα του δοmicroηmicroένου περιβάλλοντος

όσο και στην παροχή αξιόπιστων υπηρεσιών στους έλληνες πολίτες

Το ισχύον νοmicroοθετικό πλαίσιο πρέπει να αλλάξει λαmicroβάνοντας υπόψη την εναρmicroόνιση της Ελληνικής

Νοmicroοθεσίας microε τις Ευρωπαϊκές οδηγίες Πρέπει να οριοθετηθούν τα επαγγελmicroατικά δικαιώmicroατα των

βασικών ειδικοτήτων σύmicroφωνα microε τις σπουδές την εmicroπειρία και τη δεοντολογία κάθε κλάδου

Είναι απαραίτητη η προώθηση στην Ελληνική Κοινωνία ενός συνόλου πολιτικών αρχών και βέλτιστων

πρακτικών που θα αναδείξουν την επιστηmicroονική ταυτότητα του κλάδου και θα συmicroβάλλουν στην ενη-

microέρωση και συνειδητοποίηση της Ελληνικής Κοινωνίας για τα οφέλη της άσκησης της αρχιτεκτονικής

από τους αρχιτέκτονες

Οι αρχιτέκτονες πιστεύουν ότι όλοι όσοι σπουδάζουν τα επαγγέλmicroατα του σχεδιασmicroού και της κατα-

σκευής είναι παιδιά του laquoΊδιου Θεούraquo Την ίδια στιγmicroή όmicroως γνωρίζουν πως καθένας έχει διαφορετι-

κές δεξιότητες δυνατότητες και γνώσεις Το νοmicroοσχέδιο που κατατέθηκε αντί να προχωρεί προς την

κατεύθυνση του ξεκαθαρίσmicroατος των ρόλων επιτείνει τη σύγχυση αντιγράφοντας ξεπερασmicroένα πρό-

τυπα κοινωνιών διαφορετικής κλίmicroακας και οικονοmicroικού microεγέθους

Αντίστοιχες επιλογές στον ευρωπαϊκό χώρο συνοδεύτηκαν microε εξωτερική ανεξάρτητη αξιολόγηση των

πανεπιστηmicroίων και την εξασφάλιση της δυνατότητας των πανεπιστηmicroίων να αυτό-ιεραρχηθούν στα

πλαίσια microιας κοινωνικής πραγmicroατικότητας microε σαφή και αποδεκτό πολιτικό προσανατολισmicroό Η ελλη-

νική κοινωνία αδυνατεί να απορροφήσει τους αποφοίτους τόσων σχολών και πανεπιστηmicroίων έξω από

τον ευρύτερο δηmicroόσιο τοmicroέα Η απλή αλήθεια ότι οι σπουδές πρέπει να οδηγούν στα ανάλογα επαγ-

γελmicroατικά δικαιώmicroατα δεν είναι ξεκάθαρη και συσκοτίζεται πίσω από το άγχος microιας ασαφούς πολιτι-

κής που καταργεί ένα απαραίτητο στρώmicroα της microεσαίας εκπαίδευσης την τεχνολογική χωρίς να την

αντικαθιστά Απλά την εκχωρεί στους εmicroπειροτέχνες που microε αmicroφισβητούmicroενες διαδικασίες και κάτω

από ειδικές συνθήκες ανέλαβαν microια ευθύνη που είναι αmicroφίβολο αν microπορούν να ανταποκριθούν

Είναι η ώρα η πολιτεία να αφουγκραστεί (διάλογος από microηδενική βάση) τους κλάδους των τεχνικών και

να αποδεχθεί ανεξάρτητα από το πολιτικό κόστος την οριζόντια και κατακόρυφη αποσαφήνιση των

ρόλων για τα επαγγέλmicroατα του σχεδιασmicroού και της οικοδοmicroής Τα πανεπιστηmicroιακά και τεχνολογικά

ιδρύmicroατα πρέπει να αποκτήσουν παραπληρωmicroατικούς ρόλους προς ένα κοινό στόχο και όχι να καθί-

στανται ανταγωνιστές σε ένα αντικείmicroενο που πολιτικά συρρικνώνεται αντί να διευρύνεται microε τολmicroη-

ρές και σαφείς πολιτικές

Προς τα microέλη του Συλλόγου

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ

Πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος για συmicromicroετοχή στις ΕΠΑΕ

Το ∆ιοικητικό Συmicroβούλιο του ΣΑ∆ΑΣ-ΠΕΑ έχοντας υπόψη το Ν 28312000 (ΦΕΚ 140Α της 13062000)

καλεί τους συναδέλφους που επιθυmicroούν να εκπροσωπήσουν την Πανελλήνια Ένωση Αρχιτεκτόνων

στις συνιστάmicroενες ΕΠΑΕ ανά Νοmicroό και περιφέρεια (άρθρο 3 παρ 28312000 ΦΕΚ 140 Α της

13062000) όπως αναλυτικά αναφέρεται στον συνηmicromicroένο πίνακα να συmicroπληρώσουν το συνηmicromicroένο

δελτίο και να το αποστείλουν στα γραφεία του Συλλόγου microε φαξ στο τηλ 2103215147 ή ηλεκτρονικά

στη διεύθυνση sadas-pea teegr

∆ελτία εκπροσώπησης θα γίνονται δεκτά microέχρι και 30-07-2009

Σηmicroειώνεται πως προϋπόθεση για τη συmicromicroετοχή στην πρωτοβάθmicroια ΕΠΑΕ αποτελεί η laquoεmicroπειρία του-

λάχιστον 6 χρόνων από την κτήση άδειας άσκησης του επαγγέλmicroατος ή διάκριση (τουλάχιστον

laquoέπαινοraquo) σε πανελλήνιο αρχιτεκτονικό διαγωνισmicroό ανεξάρτητα από τον χρόνο κτήσης άδειας άσκη-

σης επαγγέλmicroατοςraquo Αντίστοιχα στη δευτεροβάθmicroια ΕΠΑΕ η laquoεmicroπειρία τουλάχιστον 8 χρόνια από την

κτήση άδειας άσκησης του επαγγέλmicroατος ή διάκριση (τουλάχιστον βραβείο) σε πανελλήνιο αρχιτε-

κτονικό διαγωνισmicroό ανεξάρτητα από τον χρόνο κτήσης άδειας άσκησης επαγγέλmicroατοςraquo

Επίσης απαραίτητη προϋπόθεση είναι η αποστολή βιογραφικού σηmicroειώmicroατος το οποίο να ανταποκρί-

νεται στον σκοπό της συγκεκριmicroένης εκδήλωσης ενδιαφέροντος

Καλούνται τα Τmicroήmicroατα και οι Σύλλογοι της Πανελλήνιας Ένωσης Αρχιτεκτόνων στους οποίους κοινο-

ποιείται το παρόν να συmicroβάλλουν στη διαδικασία αυτή ώστε να υπάρξει ανανέωση των εκπροσωπή-

σεων του κλάδου και ισχυρή παρουσία των αρχιτεκτόνων στις υπό ανασύσταση Επιτροπές

Κοινοποίηση

1 Τmicroήmicroατα ΣΑ∆ΑΣ-ΠΕΑ 2 Τοπικούς Συλλόγους Αρχιτεκτόνων

∆ραστηριότητες

2200 ε π ί κ α ι ρ α

∆Σ

ΣΑ

∆ΑΣ

-ΠΕ

Α

Προς τον Σύλλογο Αρχιτεκτόνων Κύπρου

Θέmicroα Προώθηση Συνεργασίας ΣΑ∆ΑΣ-ΠΕΑ και

Συλλόγου Αρχιτεκτόνων Κύπρου

Αγαπητοί συνάδελφοι

Με ιδιαίτερη ικανοποίηση λάβαmicroε την επιστολή συνεργασίας σας και σας

διαβεβαιώνουmicroε ότι και οι δικές microας προθέσεις είναι η συνέχιση και εmicroβά-

θυνση τόσο των φιλικών σχέσεων ανάmicroεσα στους δυο Συλλόγους microας όσο

και γενικότερα των αρχιτεκτόνων της Ελλάδας και της Κύπρου

Στα πλαίσια των ήδη υφιστάmicroενων δεσmicroών συνεργασίας θα επιθυmicroούσαmicroε

να σας προτείνουmicroε να αποδεχθείτε πρόσκλησή microας για συmicromicroετοχή του

ΣΑΚ ως παρατηρητού στην Πανελλήνια συνάντηση εργασιών του Συντονι-

στικού Oργάνου Συλλόγων του ΣΑ∆ΑΣ-ΠΕΑ που προγραmicromicroατίζεται για τις

26-28 Ιουνίου 2009 στην Καβάλα

Η συmicromicroετοχή σας θα microας δώσει αφrsquo ενός τη δυνατότητα να συζητήσουmicroε

από κοντά θέmicroατα κοινού ενδιαφέροντος και αφrsquo ετέρου να δροmicroολογή-

σουmicroε περαιτέρω δράσεις των δύο Συλλόγων microας

Στη διάθεσή σας για περαιτέρω πληροφορίες

Προς την Πρόεδρο του Συλλόγου Αρχιτεκτόνων Ν Κέρκυρας

κ Λένα Τσολάκου

Αγαπητή κυρία Πρόεδρε

Αισθανόmicroαστε την υποχρέωση να ευχαριστήσουmicroε από καρδιάς όλους τους

συνδιοργανωτές και ιδιαιτέρως εσάς για την κατά κοινή οmicroολογία επιτυχη-

microένη συmicroβολή σας σε όλα τα στάδια του ξεχωριστού 2ηmicroέρου που περά-

σαmicroε κοντά σας

Η οργάνωση και η αλληλουχία των εκδηλώσεων διέθεταν κατrsquo εξοχήν συν-

θετικά χαρακτηριστικά υψηλού επιπέδου όπως αρmicroόζει στον κλάδο των

Αρχιτεκτόνων τον οποίο επιτυχώς εκπροσωπείτε

Η ηmicroερίδα microε θέmicroα laquoΑποκατάσταση και επανάχρηση ιστορικών κτιρίων Το

παρελθόν ορίζει το microέλλονraquo που πραγmicroατοποιήθηκε στις 28 Μαρτίου

2009 στην Κέρκυρα ξεπέρασε κάθε προσδοκία επιτυχίας και ήταν αντάξια

της πνευmicroατικής και πολιτιστικής παράδοσης της πόλης που τη φιλοξένησε

Η έκθεση που συνδιοργανώσατε microε τη Νοmicroαρχία Κέρκυρας και το ΤΕΕ Τmicroή-

microατος Κέρκυρας θεωρούmicroε ότι είναι ένα βήmicroα προς την κατεύθυνση αντι-

microετώπισης των πολλών και συσσωρευmicroένων προβληmicroάτων της προστασίας

και διατήρησης των παραδοσιακών microας οικισmicroών

Τέλος το Συντονιστικό Όργανο της Πανελλήνιας Ένωσης Αρχιτεκτόνων

(ΣΟΠΕ) που συνεδρίασε την Κυριακή 29-3-2009 σηmicroείωσε αντίστοιχη επι-

τυχία τόσο όσον αφορά τη συmicromicroετοχή (Συλλόγων αρχιτεκτόνων από όλη

την Ελλάδα) όσο και τα επιτυχή συλλογικά συmicroπεράσmicroατα-αποτελέσmicroατα

των προγραmicromicroατισmicroένων εργασιών του

Αγαπητή Λένα

Η προσωπική σου συmicroβολή και η συνεχής παρουσία σου σε όλα τα στάδια

των εκδηλώσεων αποτέλεσαν σταθmicroό για τις συλλογικές εκδηλώσεις των

Αρχιτεκτόνων στο microέλλον

Θερmicroά συγχαρητήρια εκ microέρους του ∆Σ του ΣΑ∆ΑΣ-ΠΕΑ Ευχαριστούmicroε για

τη φιλοξενία καλή επιτυχία στο έργο σου

Προς τον Νοmicroάρχη Κέρκυρας

κο Στέφανο Πενηντάρχου-Πουληmicroένο

και την Αντινοmicroάρχη Κέρκυρας

κα ΜερόπηΣπυριδούλα Υδραίου

Αγαπητέ κύριε Νοmicroάρχηκυρία Αντινοmicroάρχη

Αισθανόmicroαστε την υποχρέωση να ευχαριστήσουmicroε από καρδιάς όλους τους

συνδιοργανωτές και ιδιαιτέρως εσάς για την κατά κοινή οmicroολογία επιτυχη-

microένη συmicroβολή σας σε όλα τα στάδια του ξεχωριστού 2ηmicroέρου που περά-

σαmicroε κοντά σας

Η ηmicroερίδα microε θέmicroα laquoΑποκατάσταση και επανάχρηση ιστορικών κτιρίων Το

παρελθόν ορίζει το microέλλονraquo που πραγmicroατοποιήθηκε στις 28 Μαρτίου

2009 στην Κέρκυρα ξεπέρασε κάθε προσδοκία επιτυχίας και ήταν αντάξια

της πνευmicroατικής και πολιτιστικής παράδοσης της πόλης που τη φιλοξένησε

Η έκθεση που συνδιοργανώσατε microε το ΤΕΕ Τmicroήmicroατος Κέρκυρας και τον Σύλ-

λογο Αρχιτεκτόνων Κέρκυρας θεωρούmicroε ότι είναι ένα βήmicroα προς την κατεύ-

θυνση αντιmicroετώπισης των πολλών και συσσωρευmicroένων προβληmicroάτων της

προστασίας και διατήρησης των παραδοσιακών microας οικισmicroών

Τέλος το Συντονιστικό Όργανο της Πανελλήνιας Ένωσης Αρχιτεκτόνων

(ΣΟΠΕ) που συνεδρίασε την Κυριακή 29-3-2009 στον φιλόξενο χώρο της

Νοmicroαρχίας σηmicroείωσε αντίστοιχη επιτυχία τόσο όσον αφορά τη συmicromicroετοχή

(Συλλόγων αρχιτεκτόνων από όλη την Ελλάδα) όσο και τα επιτυχή συλλογικά

συmicroπεράσmicroατα-αποτελέσmicroατα των προγραmicromicroατισmicroένων εργασιών του

Η προσωπική συmicroβολή σας σε όλα τα παραπάνω ήταν καθοριστική και

αισθανόmicroαστε την υποχρέωση να σας συγχαρούmicroε εκ microέρους του ∆Σ του

ΣΑ∆ΑΣ-ΠΕΑ Παρακαλούmicroε δεχτείτε τις θερmicroές ευχαριστίες microας για τη φιλο-

ξενία και την εποικοδοmicroητική σας παρουσία και συmicromicroετοχή

Καλή επιτυχία στο έργο σας

Προς την οικογένεια ΑΝΤΩΝΙΟΥ ΜΑΥΡΩΝΑ

ΤΗΛΕΓΡΑΦΗΜΑ

Το ∆ιοικητικό Συmicroβούλιο του ΣΑ∆ΑΣ-Πανελλήνιας Ένωσης Αρχιτεκτόνων

εκφράζει τη βαθιά του λύπη για τον θάνατο του Προϊσταmicroένου της ∆ιεύ-

θυνσης Χωροταξίας του ΥΠΕΧΩ∆Ε συναδέλφου Αντωνίου Μαυρωνά

Προς την οικογένεια ΕΥΑΓΓΕΛΟΥ ΚΟΥΛΟΥΜΠΗ

ΤΗΛΕΓΡΑΦΗΜΑ

Το ∆ιοικητικό Συmicroβούλιο του ΣΑ∆ΑΣ-Πανελλήνιας Ένωσης Αρχιτεκτόνων

εκφράζει τη βαθιά του λύπη για τον θάνατο του πρώην Προέδρου του ΤΕΕ

Προέδρου του Συλλόγου Πολιτικών Μηχανικών επί σειρά ετών βουλευτή

και υπουργού καθώς και Υπερνοmicroάρχη Αθηνών-Πειραιώς κ Ευάγγελου

Κουλουmicroπή

Πολιτικές θέσεις του Συmicroβουλίου Αρχιτεκτόνων Ευρώπης (ΣΑΕ)

προς τους υποψήφιους των Ευρωεκλογών 2009

Η Γενική Συνέλευση του ΣΑΕ στις 24 και 25 Απριλίου 2009 στο Ελσίνκι της

Φινλανδίας έπειτα από προσεκτική εκτίmicroηση και συζήτηση υιοθέτησε το

έγγραφο laquoAG109Recommendationsraquo το οποίο περιλαmicroβάνει τις Συστά-

σεις του ΣΑΕ για προώθηση προς το νέο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και την Ε

Επιτροπή που θα αναλάβουν καθήκοντα microέσα στο 2009 Το ΣΑΕ και οι

Οργανώσεις Μέλη του αναλαmicroβάνουν να πραγmicroατοποιήσουν συντονισmicroένη

δράση ώστε να διασφαλίσουν την προώθηση των laquoθέσεωνraquo microαζί microε τις προ-

τάσεις που περιλαmicroβάνονται στο σχετικό έγγραφο Λαmicroβάνοντας υπόψη τα

προαναφερθέντα και δεδοmicroένου ότι το αρχιτεκτονικό επάγγελmicroα επιδιώ-

κει να παίξει ένα σηmicroαντικό ρόλο στις παρούσες κοινωνικοοικονοmicroικές

προκλήσεις το ΣΑΕ ζητά τη συνολική υποστήριξη του Ε Κοινοβουλίου και

της Ε Επιτροπής που θα προκύψουν από τις Ευρωεκλογές στις 7609 για

το διάστηmicroα 2009-2014 Επίσης το ΣΑΕ ζητά από τα όργανα της ΕΕ όλα τα

Κράτη Μέλη τις περιφέρειες τις τοπικές Κυβερνήσεις και άλλους εmicroπλε-

κοmicroένους της ΕΕ να υιοθετήσουν τις συστάσεις του έτσι ώστε η Ευρωπαϊκή

κοινωνία να πλησιάσει περισσότερο στην υλοποίηση των στόχων της

Οι πολιτικές θέσεις του ΣΑΕ έχουν ως ακολούθως

1 Να διασφαλισθεί ότι οι διαδικασίες παροχής υπηρεσιών που αφορούν το

∆οmicroηmicroένο Περιβάλλον θα βασίζονται στην Ποιότητα

ndash Να διασφαλισθεί δηλαδή ότι οι διαδικασίες που εφαρmicroόζονται για την

παραγωγή των κτιρίων και των άλλων δοmicroών που συγκροτούν το δοmicroηmicroένο

περιβάλλον και ειδικά εκείνων που λαmicroβάνουν χρηmicroατοδότηση από δηmicroό-

σιους πόρους υλοποιούνται κατά τέτοιο τρόπο ώστε να επιτρέπουν την επι-

λογή των καλύτερων προτάσεων σε σχέση microε τη βιωσιmicroότητα την αρχιτε-

κτονική ποιότητα και το κόστος κύκλου ζωής του έργου Οι δηmicroόσιοι φορείς

πρέπει να γνωρίζουν ότι σε σχέση microε το δοmicroηmicroένο περιβάλλον πρέπει

πάντα να προτιmicroάται η πιο συmicroφέρουσα προσφορά που θα περιλαmicroβάνει

ποιοτικά κριτήρια Επιπλέον πρέπει να υιοθετηθούν σχετικά microέτρα

συmicroπεριλαmicroβανοmicroένης microιας έγκαιρης αναθεώρησης των Οδηγιών που αφο-

ρούν στις δηmicroόσιες προmicroήθειες για να διασφαλιστεί ότι η παροχή των αρχι-

τεκτονικών υπηρεσιών θα παραmicroείνει ανοιχτή σε ένα πεδίο δίκαιου αντα-

γωνισmicroού ειδικά για εκείνους που διαθέτουν καινοτόmicroο και αναδυόmicroενο

ταλέντο

ndash Σε κάποια Κράτη Μέλη υπάρχει microία τάση να γενικεύεται η προσφυγή στις

Σ∆ΙΤ πράγmicroα που δείχνει microία λανθασmicroένη χρήση των αρχών των Σ∆ΙΤ επε-

κτείνοντας λανθασmicroένα αυτή τη microέθοδο και στην κατασκευή των κτιρίων

Υπάρχουν αποδείξεις για τις αντίθετες αρνητικές επιδράσεις που προκύ-

πτουν από microία υπέρmicroετρη χρήση σχεδιαστικών και κατασκευαστικών προ-

σεγγίσεων που δεν εγγυώνται την ανεξαρτησία του αρχιτέκτονα για τη δια-

σφάλιση του γενικού συmicroφέροντος

ndash Γενικότερα είναι σηmicroαντικό να υιοθετηθεί microια πιο θετική αντιmicroετώπιση

προς το ρυθmicroιστικό περιβάλλον του αρχιτεκτονικού επαγγέλmicroατος και τους

όρους της αρχιτεκτονικής πρακτικής στα πλαίσια του γενικού συmicroφέρο-

ντος λαmicroβάνοντας επαρκώς υπόψη τη συγκεκριmicroένη φύση των αρχιτεκτο-

νικών υπηρεσιών και τη σηmicroαντική επίδρασης τους στην υγεία και την ευη-

microερία της κοινωνίας ως σύνολο σύmicroφωνα microε τις θεmicroελιώδεις αρχές της ΕΕ

2 Να επιδιωχθεί η υιοθέτηση κατάλληλων όρων διαβίωσης microέσω της βελ-

τίωσης της ποιότητας του περιβάλλοντος στην Ευρώπη

ndash Η υιοθέτηση ολοκληρωmicroένων προσεγγίσεων που δεν θα λαmicroβάνουν

υπόψη αποκλειστικά τις οικονοmicroικές και τεχνικές πλευρές microε στόχο να

συmicroπεριληφθούν κοινωνικοί και πολιτιστικοί παράγοντες είναι η microόνη επι-

λογή για την ΕΕ που θα της επιτρέψει να επιτύχει όλους τους πολιτικούς

στόχους που έχει θέσει και αφορούν στην ποιότητα και τη βιωσιmicroότητα του

δοmicroηmicroένου περιβάλλοντος Μόνο microε αυτόν τον τρόπο ίσως καταφέρει να

ανταποκριθεί στις προσδοκίες της κοινωνίας και των microελλοντικών γενεών

για microία καλύτερη ποιότητα ζωής

ndash Υπάρχει επιτακτική ανάγκη να επεξεργαστούmicroε τις πολιτικές της ΕΕ και

να βασιστούmicroε σε αυτές και σε άλλα σχετικά πολιτικά συmicroπεράσmicroατα και

δηλώσεις που έχουν σχέση microε την αρχιτεκτονική και το δοmicroηmicroένο περι-

βάλλον και που έχουν υιοθετηθεί τα τελευταία χρόνια σε επίπεδο ΕΕ έτσι

ώστε οι συστάσεις τους να ενσωmicroατωθούν πραγmicroατικά σε όλες τις πολιτι-

κές και τη νοmicroοθεσία της ΕΕ και επιπλέον να microεταφερθούν επιτυχώς στη

νοmicroοθεσία των Κρατών Μελών

ndash Πρέπει να αναπτυχθούν νέες προσεγγίσεις και microεθοδολογίες για να περι-

γράψουν και να καθορίσουν την ποιότητα του δοmicroηmicroένου περιβάλλοντος

σε όλες του τις διαστάσεις έτσι ώστε να θεσπιστούν νέα κριτήρια και εργα-

λεία στις τοπικές αρχές που σχετίζονται microε τις δηmicroόσιες συmicroβάσεις όταν

κρίνουν την ποιότητα και τη βιωσιmicroότητα microελετών και όταν λαmicroβάνουν απο-

φάσεις για τη διαχείριση την ανάπτυξη ή την αναmicroόρφωση του περιβάλλο-

ντος διαβίωσής microας

ndash Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τα Κράτη Μέλη και οι Τοπικές Αρχές microέσω της

υιοθέτησης και εφαρmicroογής σωστών και καλά προετοιmicroασmicroένων αρχιτεκτο-

νικών πολιτικών πρέπει να διασφαλίσουν ότι εκείνοι που λαmicroβάνουν απο-

φάσεις σε όλα τα επίπεδα αλλά και το ευρύ κοινό γνωρίζουν τα θετικά

οφέλη που microπορεί να φέρει η αρχιτεκτονική στην καθηmicroερινή τους ζωή

έτσι ώστε να προσπαθήσουν να βελτιώσουν τη συνολική ποιότητα και βιω-

σιmicroότητα του δοmicroηmicroένου περιβάλλοντος

ndash Το Ευρωπαϊκό Σχέδιο για την Ανάκαmicroψη της Οικονοmicroίας χρειάζεται να

συνοδευτεί από πράξεις διαθέτοντας στον κατασκευαστικό τοmicroέα ndashκαι

κατά συνέπεια στο αρχιτεκτονικό επάγγελmicroα λόγω των συγκεκριmicroένων ικα-

νοτήτων του στη συνθετική και συνολική επίλυση των προβληmicroάτωνndash τους

απαραίτητους πόρους για να επιτύχει τη Στρατηγική Ατζέντα στον τοmicroέα

της έρευνας ειδικά σε σχέση microε την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων επι-

τρέποντας έτσι την ανάδειξη των απαραίτητων καινοτοmicroιών που απαιτού-

νται για την επίτευξη των στόχων της ΕΕ ειδικότερα σε σχέση microε το υπάρ-

χον κτιριακό απόθεmicroα και γενικότερα microε την αρχιτεκτονική κληρονοmicroιά

3 Να επιδιωχθεί η ανάπτυξη microιας συγκλίνουσας προσέγγισης για τη δια-

σφάλιση επαρκούς επιπέδου αρχιτεκτονικών προσόντων

ndash Είναι πολύ σηmicroαντικό να διασφαλιστεί ότι εκείνοι που προσφέρουν αρχι-

τεκτονικές υπηρεσίες έχουν αποκτήσει τις απαραίτητες ικανότητες και την

ανάλογη εmicroπειρία αντίστοιχη ενός έργου που έχει βαθιά επίδραση στην

κοινωνία και που ταυτόχρονα εγγυάται ένα υψηλό επίπεδο ποιότητας

υπηρεσιών και προστασίας του τελικού χρήστη Ξεκινώντας από αυτό η

Οδηγία 200536ΕΚ πρέπει να αναθεωρηθεί όσο το δυνατόν συντοmicroότερο

για να τροποποιηθεί η ελάχιστη απαιτούmicroενη διάρκεια σπουδών για τους

αρχιτέκτονες από τα τέσσερα στα πέντε έτη (ή το αντίστοιχο σε βάση microερι-

κής απασχόλησης) που να συmicroπληρώνεται από ένα διάστηmicroα δύο ετών

επαγγελmicroατικής πρακτικής εmicroπειρίας

ndash Το θέmicroα έχει επίσης σχέση και microε την παγκοσmicroιοποίηση των υπηρεσιών

ειδικά σε microία στιγmicroή κατά την οποία παρατηρείται microία επιτάχυνση της δια-

δικασίας για τις διαπραγmicroατεύσεις της αmicroοιβαίας αναγνώρισης των αρχιτε-

κτονικών προσόντων και πέρα από αυτό των συmicroφωνιών για τις αρχιτεκτο-

νικές υπηρεσίες στο πλαίσιο των τρεχόντων και συνεχιζόmicroενων διαπραγmicroα-

2222 ε π ί κ α ι ρ α

laquoΠράσινοraquo Mall Λυρική και Βιβλιοθήκη για την ελίτ laquoΠράσινοςraquo Λόφος microε υπαίθριες βιντεοθόνες για τον λαό

Παναγιώτης Κ Κουmicroουνδούρος αρχιτέκτων

2255ε π ί κ α ι ρ α

σχό

λιο

νου θα έχουν τα 120 στρέmicro ∆εν microας το αποκα-

λύπτουν Εξαρτάται από το πόσα και ποια υπαί-

θρια εκπαιδευτικά και πολιτιστικά laquoπρογράmicro-

microαταraquo βιωσιmicroότηταςhellip ορέγεται το ΚΠΙΣΝ Πχ

γίνεται σκέψη για υπαίθριες γιγαντοοθόνες να

βλέπουν όπερα laquoταυτόχροναraquo οι απέξω αφού

τα εισιτήρια των 1400 θέσεων της ΕΛΚ θα είναι

απλησίαστα για τον λαό Τα σχέδια τοmicroών δεί-

χνουν και τετραώροφα γκαράζ και γκαζόν από

πάνω Βλέπετε η ένταξη πεζών όmicroορων δήmicroων

συναντά laquoαντικειmicroενικές δυσκολίεςraquo ενώ πρό-

σβαση microε ποδήλατο τραmicro ή microετρό δεν αναφέ-

ρεται πουθενά

∆ίπλα στη Λ Συγγρού προβλέπεται και ένα

laquoαντιπληmicromicroυρικόraquo κανάλι 1000χ30micro για microα-

θήmicroατα ιστιοπλοΐας αλλά microάλλον θα λειτουργή-

σει σαν microεσαιωνική τάφρος που θα περιορίζει

την πρόσβαση για ανεπιθύmicroητουςhellip Τα κτήρια

προβλέπεται να είναι ενεργειακά αυτόνοmicroα και

πιστοποιηmicroένα microε τη laquoπιο πράσινη οροφή της

Ευρώπηςraquo και microε βατά δώmicroατα για τους επισκέ-

πτες Ένας άλλος υπερυψωmicroένος laquoπράσινος

(κερδοφόρος) λόφοςraquo που τα χωράει όλα όπως

αυτός στο Μέγαρο Μουσικής του Ιδρύmicroατος

Λαmicroπράκη Έτσι οι 160000 Καλλιθιώτες θα microπο-

ρούν να laquoβλέπουν καλάraquo Όπερα και Καρα-

γκιόζη microε κιάλια από microακριάhellip

Οι εξηγήσεις του αρχιτέκτονα για το όραmicroα ενός

laquoπλοίουraquo microε laquoκατάρτιraquo στο ανυψωmicroένο laquoπάρκοraquo

στο Φαληρικό ∆έλτα σαν microορφή σύνθεσης και

ότι laquoη αρχιτεκτονική είναι microια όmicroορφη επέmicro-

βαση που αρmicroολογεί τη φύση microε την τεχνολο-

γίαraquo microπορεί να ακούγονται ηχηρές και ποιητι-

κές αλλά πολύ δύσκολα θα πείσουν στη πράξη

ότι η υλοποίηση των κρυφών microέχρι στιγmicroής επι-

διώξεων του laquoδιαχειριστήraquo ιδιώτη ΚΠΙΣΝ δεν

βλάπτουν τον άνθρωπο το φυσικό περιβάλλον

πρασίνου και το δηmicroόσιο και δωρεάν πολιτισmicroό

που χρειάζονται και διεκδικούν οι Καλλιθιώτες

(και όχι microόνο) κοντά πενήντα χρόνια τώρα

Στις 23-03-2009 τέσσερεις υπουργοί της κυβέρ-

νησης και το Ίδρυmicroα Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ)

υπέγραψαν laquoεν κρυπτώraquo από τον ελληνικό λαό

σύmicroβαση για την υλοποίηση του Κέντρου Πολιτι-

σmicroού Ίδρυmicroα Σταύρος Νιάρχος (ΚΠΙΣΝ) όπου θα

ανεγερθούν τα νέα κτήρια της Εθνικής Λυρικής

Σκηνής (ΕΛΣ) και της Εθνικής Βιβλιοθήκης (ΕΒ)

στον χώρο του πρώην Ιππόδροmicroου στον ∆ήmicroο

Καλλιθέας Άλλο ένα διπλό πολιτικό και οικονο-

microικό έγκληmicroα σε βάρος του περιβάλλοντος και

του πολιτισmicroού ξεκινάει microε την συνεργία κυβέρ-

νησης και δήmicroου σε πείσmicroα όσων φανερώνουν

microε την παρουσίαση της laquoπροmicroελέτηςraquo του ΚΠΙΣΝ

από τον διάσηmicroο αρχιτέκτονα Renzo Piano στις

24-01-2009 που κέρδισε τον κλειστό διαγωνι-

σmicroό (για laquoφίρmicroεςraquo microόνο)

Από τα 230 στρεmicro συνολικά του οικοπέδου τα

laquoτριάκονταraquo δόθηκαν στον ∆ήmicroο για να πει το

ναι στη laquoσύmicroπραξηraquo αυτή κράτους και ΙΣΝ Στο

ΚΠΙΣΝ laquoπαραχωρούνταιraquo 166 στρέmicro ενώ τα

υπόλοιπα 34 στρέmicro είναι η υπάρχουσα laquoΕσπλα-

νάδαraquo Από τα 166 στρέmicro τα 120 στρέmicro ισχυρί-

ζονται θα είναι το πάρκο laquoΣταύρος Νιάρχοςraquo

Τα δύο κτηριακά συγκροτήmicroατα (ΕΛΣ ΕΒ) θα

χωθούν κάτω από ένα τεχνητό laquoπράσινοraquo κεκλι-

microένο επίπεδολόφο Στο νότιο άκρο του χώρου

microπροστά στη παραλιακή και τη microαρίνα θα είναι

η ΕΛΣ microε ύψος 30micro ενώ λίγο βορειότερα θα εί-

ναι η ΕΒ Ενδιάmicroεσα ΕΛΚ και ΕΒ θα υπάρχει microια

microεγάλη πλατεία τύπου laquoMallraquo εδώ το αποκα-

λούν laquoΑγοράraquo όπως laquoagora centerraquo ndash καmicroιά

σχέση microε την laquoαρχαία αγοράraquo βέβαια Οι πλη-

ροφορίες αναφέρουν ότι θα κτιστούν συνολικά

55000micro2 σε 20-30 στρέmicro Μελλοντική επέκτα-

ση της ΕΒ προβλέπεται Αναλυτικά στοιχεία

τετραγωνικά για κάθε κτήριο και χρήση δεν

έχουmicroε microέχρι στιγmicroής Το κόστος του έργου (ολο-

κλήρωση το 2015) και laquoχορηγίαraquo του laquoευεργέ-

τηraquo ΙΣΝ ανέβηκε από τα 300 στα 450 εκατοmicromicroύ-

ρια ευρώ

Πόσο laquoπάρκοraquo και πόσα δένδρα υψηλού πρασί-

2244 ε π ί κ α ι ρ α

τεύσεων microεταξύ της ΕΕ και τρίτων χωρών ή περιοχών ώστε να ανοίξουν microε

πραγmicroατικά αmicroοιβαίο και ισότιmicroο τρόπο νέες αγορές για τους αρχιτέκτονες

στην Ευρώπη και παγκοσmicroίως τώρα αλλά και για τις microελλοντικές γενεές

4 Να διασφαλισθεί η αναθεώρηση των Θεσmicroικών ∆οmicroών σε όλα τα επίπεδα

της ΕΕ για να υπάρξει περισσότερη αποδοτικότητα

ndash Να διασφαλισθεί ότι οι δοmicroές της Ε Επιτροπής του Ε Κοινοβουλίου και

άλλων σχετικών φορέων microπορούν να ανταποκριθούν στις προκλήσεις που

προκύπτουν από την προσπάθεια επίτευξης πραγmicroατικής βιώσιmicroης ανά-

πτυξης βελτιώνοντας τον τρόπο microε τον οποίο διοικείται και συντονίζεται το

δοmicroηmicroένο περιβάλλον και όλα τα σχετικά θέmicroατα microέσα στις υπηρεσίες της

Ε Επιτροπής έτσι ώστε να microπορέσει να εφαρmicroοστεί microία πιο συνολική προ-

σέγγιση στις πολιτικές και νοmicroοθετικές εξελίξεις αυτού του τοmicroέα

Το ΣΑΕ και οι Οργανώσεις Μέλη του microπορούν να συmicroβάλουν άmicroεσα microε τις

γνώσεις την εmicroπειρογνωmicroοσύνη και την πείρα τους για να βοηθήσουν τα

Όργανα της ΕΕ τα Κράτη Μέλη και όλους όσους λαmicroβάνουν σχετικές απο-

φάσεις microε την επεξεργασία και την εφαρmicroογή των συστάσεων που αναφέ-

ρονται παραπάνω Συγκεκριmicroένα το ΣΑΕ διατίθεται να προετοιmicroάσει ένα

προτεινόmicroενο λειτουργικό σχέδιο δράσης υπόψη των Ευρωπαϊκών Οργά-

νων ως ρεαλιστική συmicroβολή για την ανάπτυξη νέων προσεγγίσεων και για

την αναθεώρηση των τρεχουσών πολιτικών και στρατηγικών όπως είναι η

Στρατηγική της ΕΕ για τη Βιώσιmicroη Ανάπτυξη η Στρατηγική Αναθεώρηση του

Κατασκευαστικού Τοmicroέα και άλλα νοmicroοθετικά όργανα που θα λειτουργή-

σουν ή θα παγιωθούν κατά τη διάρκεια της επερχόmicroενης θητείας του Ε Κοι-

νοβουλίου και της Ε Επιτροπής

Αποτελέσmicroατα της παγκόσmicroιας οικονοmicroικής κρίσης

Συζήτηση - Ψήφισmicroα

Στη συνεδρίασή του τον Μάρτιο 2009 το Εκτελεστικό Συmicroβούλιο του Συmicro-

βουλίου Αρχιτεκτόνων Ευρώπης (ΣΑΕ) αποφάσισε να διεξάγει microια σύντοmicroη

έρευνα για την πραγmicroατική κατάσταση του επαγγέλmicroατος σε ολόκληρη την

Ευρώπη Γιrsquo αυτόν τον λόγο αποφάσισε να χρησιmicroοποιήσει τα άτοmicroα (αρχι-

τέκτονες) που είχαν απαντήσει στο ερωτηmicroατολόγιο της τοmicroεακής microελέτης

και που προσφέρθηκαν να βοηθήσουν και σε microελλοντικές έρευνες του ΣΑΕ

Η έρευνα καλύπτει τις 17 χώρες που συmicromicroετείχαν στην τοmicroεακή microελέτη

αλλά αναmicroένεται να διεξαχθεί σε όλες τις Οργανώσεις Μέλη αργότερα

κατά τη διάρκεια του έτους Τα αποτελέσmicroατα της έρευνας παρουσιάστη-

καν στη Γενική Συνέλευση του ΣΑΕ

Στη συνεδρίαση της Γενικής Συνέλευσης που έγινε στο Ελσίνκι στις 24 Απρι-

λίου 2009 οι οργανώσεις microέλη του ΣΑΕ αναφέρθηκαν στην κατάσταση που

αντιmicroετωπίζουν σε κάθε χώρα ως συνέπεια τη παγκόσmicroιας οικονοmicroικής κρί-

σης και εξέδωσαν οmicroόφωνα το παρακάτω ψήφισmicroα

ΨΗΦΙΣΜΑ ΤΗΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΣΥΝΕΛΕΥΣΗΣ ΤΟΥ ΣΑΕ ΣΧΕΤΙΚΑ

ΜΕ ΤΗΝ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ

Το ΣΑΕ πιστεύει ότι η οικονοmicroική ανάκαmicroψη που βρίσκεται εν εξελίξει δεν

microπορεί να επιδιώξει τους ίδιους στόχους ούτε να ακολουθήσει την ίδια

λογική των τελευταίων δεκαετιών Οι απαιτήσεις της βιώσιmicroης ανάπτυξης

που επικεντρώνονται σε περιβαλλοντικούς και κοινωνικούς προβληmicroατι-

σmicroούς απαιτούν νέες προσεγγίσεις και νέες λύσεις στους τοmicroείς του χωρο-

ταξικού σχεδιασmicroού της αστικής ανάπτυξης της αρχιτεκτονικής της κατα-

σκευής και των υποδοmicroών

Το ΣΑΕ θεωρεί σηmicroαντικό να υπενθυmicroίσει στους πολιτικούς ειδικά σε microια

περίοδο βαθιάς κρίσης την ουσιαστική ανάγκη διασφάλισης ότι όλα τα

όργανα και οι κυβερνήσεις σε όλα τα επίπεδα θα αναλάβουν να διατηρή-

σουν την ευθύνη τους προς την κοινωνία για την ποιότητα και τη βιωσιmicroό-

τητα του δοmicroηmicroένου περιβάλλοντος στο οποίο ζουν και εργάζονται οι

Ευρωπαϊκοί πολίτες Σε αυτό το πλαίσιο λαmicroβάνοντας υπόψη τη βαθιά επί-

δραση που έχει η συmicromicroετοχή των αρχιτεκτόνων στη διαδικασία παραγωγής

του δοmicroηmicroένου περιβάλλοντος είναι ιδιαίτερα σηmicroαντικό να διασφαλιστεί

ότι η επιλογή και η ανάθεση των συmicroβάσεων υπηρεσιών από τις δηmicroόσιες

υπηρεσίες στους αρχιτέκτονες θα πραγmicroατοποιείται σύmicroφωνα microε κριτήρια

που βασίζονται στην ποιότητα εξασφαλίζοντας επίσης ότι οποιεσδήποτε

προσπάθειες να επιταχυνθούν οι διαδικασίες διαγωνισmicroών δεν θα έχουν

αρνητικά αποτελέσmicroατα στις αξίες της αρχιτεκτονικής σε σχέση microε το

δηmicroόσιο συmicroφέρον

Το ΣΑΕ καλεί όλους τους φορείς που είναι υπεύθυνοι για την πολιτική σε

όλα τα επίπεδα να εκmicroεταλλευθούν τη microοναδική ευκαιρία που παρουσιά-

ζεται microε την ανάκαmicroψη της παγκόσmicroιας οικονοmicroίας και να προετοιmicroασθούν

ενεργά για το microέλλον σε σχέση microε κρίσιmicroα θέmicroατα όπως η άmicroεση επένδυση

στην ενεργειακή αποδοτικότητα των υπαρχόντων κτιρίων η ανάπτυξη των

εναλλακτικών ενεργειακών προγραmicromicroάτων microεγάλης κλίmicroακας η αποκατά-

σταση και ανανέωση της κοινωνικής και συλλογικής κατοικίας και οι υποδο-

microές

Το ΣΑΕ θεωρεί ότι αυτό θα δηmicroιουργήσει microεγάλες ευκαιρίες απασχόλησης

και συγχρόνως θα οδηγήσει στην ανάπτυξη microιας καλύτερης ποιότητας και

ενός βιώσιmicroου δοmicroηmicroένου περιβάλλοντος Σε microία τέτοια περίοδο κρίσης η

επένδυση σε κοινωνικά προσανατολισmicroένα προγράmicromicroατα (microεγάλης κλίmicroα-

κας) microπορεί να είναι εξαιρετικά χρήσιmicroη για την εξασφάλιση microιας βιώσιmicroης

ανάπτυξης που να βασίζεται στην καινοτοmicroία Το αρχιτεκτονικό επάγγελmicroα

διατίθεται να βοηθήσει σε αυτόν τον ζωτικής σηmicroασίας στόχο και είναι πρό-

θυmicroο να συmicroβάλει ουσιαστικά στην αποδοχή αυτών των microεθόδων και προ-

σεγγίσεων

Επιπλέον το ΣΑΕ καλεί όλους τους υποψηφίους των Ευρωεκλογών 2009 να

λάβουν υπόψη τους αυτές τις αρχές κατά τη δηmicroιουργία των προγραmicromicroά-

των τους και εφόσον εκλέγουν να επιδιώξουν την εφαρmicroογή τους Σε αυτό

το πλαίσιο το ΣΑΕ έχει υιοθετήσει διάφορες πολιτικές προτάσεις που θα

διαβιβαστούν σε όλους τους υποψηφίους στις ερχόmicroενες εβδοmicroάδες σε

στενή συνεργασία microε τις Οργανώσεις Μέλη του

Το Συmicroβούλιο Αρχιτεκτόνων Ευρώπης (ΣΑΕ) είναι η Ευρωπαϊκή οργάνωση

που εκπροσωπεί το αρχιτεκτονικό επάγγελmicroα σε Ευρωπαϊκό επίπεδο Με την

έδρα και τη Γραmicromicroατεία του στις Βρυξέλλες το ΣΑΕ εκφράζει τις απόψεις του

επαγγέλmicroατος επιδιώκοντας την επίτευξη των στόχων του Οι Οργανώσεις

Μέλη του είναι οι αντιπροσωπευτικές ρυθmicroιστικές και επαγγελmicroατικές οργα-

νώσεις από όλα τα Κράτη Μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης τα Υπό ένταξη

Κράτη τη Νορβηγία και την Ελβετία Μέσω αυτών εκπροσωπεί τα συmicroφέρο-

ντα περίπου 480000 αρχιτεκτόνων σε 33 κράτη της Ευρώπης (το 2009)

Κύρια λειτουργία του ΣΑΕ είναι να παρακολουθεί τις εξελίξεις σε επίπεδο ΕΕ

επιδιώκοντας να επηρεάζει τους τοmicroείς της Πολιτικής και της Νοmicroοθεσίας της

ΕΕ που έχουν αντίκτυπο στην αρχιτεκτονική άσκηση και στη συνολική ποιό-

τητα και βιωσιmicroότητα του δοmicroηmicroένου περιβάλλοντος

πάνω Γενική κάτοψη microε Εθνική Λυρική Σκηνή αγορά

Εθνική Βιβλιοθήκη

κάτω αριστερά Τοmicroή microε κανάλι αγορά Εθνική Βιβλιοθή-

κη στάθmicroευση

κάτω δεξιά Τοmicroή microε κανάλι αγορά Εθνική Λυρική Σκηνή

στάθmicroευση

2277ε π ί κ α ι ρ α

ώστε να χάσει τη συνταγmicroατική του προστασία

και να γίνει εύκολη λεία για την πλουτοκρατία

Στις 20-02-2009 το ΥΠΕΧΩ∆Ε ανακοίνωσε laquoδια-

βούλευσηraquo για Νέους Αυτοκινητόδροmicroους στην

Αττική (ΝΑΑ) Ξεκινώντας απrsquo τον Υmicroηττό ο

κόmicroβος Σακέτα πχ γίνεται microέσα στην καρδιά

του αισθητικού δάσους της Καισαριανής (πε-

ριοχή NATURA 2000) Για τις συνολικές επιπτώ-

σεις απrsquo τους ΝΑΑ στο οικοσύστηmicroα του Υmicroητ-

τού υπάρχουν αναλυτικές ανακοινώσεις από

πολλούς φορείς των περιοχών Στο Ελληνικό οι

ΝΑΑ laquoδίνουν ρέσταraquo ιδίως στον χώρο του

πρώην αεροδροmicroίου Προβλέπονται επτά κόmicro-

βοι (τέσσερεις microεγάλοι και δύο-τρεις ηmicroικόmicro-

βοιhellip) ∆ύο από αυτούς γίνονται ακριβώς εκεί

που υπάρχει πυκνό πράσινο στην πρώην αερο-

πορική βάση Ελληνικού Κάτω στην παραλιακή

γίνεται κόmicroβος στο microόνο ανοικτό σηmicroείο του

χώρου microε την παραλία του Αγ Κοσmicroά Όπου γί-

νονται εmicroπορικές χρήσεις (Mall κλπ) γίνεται

και κόmicroβος Κόmicroβος και για το βραβευmicroένο

Κανόε-Καγιάκ-Σλάλοmicro που laquoπεριορίζεταιraquo η

χρήση του επειδή παραχωρήθηκε σε ιδιώτες

που laquoπροτιmicroούνraquo Θεmicroατικό Πάρκο και Υδρο-

πάρκο microε τεράστιο πάρκινγκ Κόmicroβοι και δρόmicroοι

σε αρχαία στο πράσινο δίπλα σε σπίτια Γιατί

και για ποιον

Στις 13-04-2009 το ΥΠΕΧΩ∆Ε για να laquoδέσουνraquo

Στις 31-01-2001 ο τότε πρωθυπουργός Κώστας

Σηmicroίτης είπε στο Ελληνικό laquohellipθα είναι το microεγα-

λύτερο πάρκο στην Ευρώπηhellipraquo Η δήλωση αυτή

παραmicroένει και σήmicroερα το συντοmicroότερο ανέκ-

δοτο γιrsquo άλλο ένα τεράστιο laquoνοmicroιmicroοφανέςraquo εθ-

νικό Βατοπέδι Αφού η τότε laquoπράσινηraquo κυβέρ-

νηση προετοίmicroασε το έδαφος microε microια σειρά laquoολυ-

microπιακώνraquo νόmicroων laquoπαραχώρησηςraquo φιλέτων στο

microεγάλο κεφάλαιο η νέα laquoγαλάζιαraquo κυβέρνηση

συνεχίζει την προσεκτικά microεθοδευmicroένη τσιmicroε-

ντοποίηση χώρων microε νέους microετα-ολυmicroπιακούς

νόmicroους (όπως ο περιβαλλοντοκτόνος Ν3342

2005) εκποίησης δηmicroόσιας γης και περιουσίας

Πρόσφατα το laquoγαλάζιοraquo κεφάλαιο βάλθηκε microε

νέες παράλληλες laquoπρωτοβουλίεςraquo να δώσει τη

χαριστική βολή στην ιδέα πάρκου υψηλού πρα-

σίνου στον χώρο του πρώην αεροδροmicroίου και

όχι microόνο ενώ προχωράει το microεγάλο λιmicroάνι στην

παραλία Έτσι αν τυχόν επανέλθει σύντοmicroα η

προηγούmicroενη laquoπράσινηraquo κυβέρνηση το laquoπρά-

σινοraquo κεφάλαιο να τα βρει όλα έτοιmicroα Από τον

Υmicroηττό microέχρι τον Σαρωνικό όλα θα laquoαξιοποιη-

θούνraquo κατάλληλα χάριν του κέρδους Ιδού το

νέο microπαράζ microπετόν στην Αττική καρέ-καρέ

Στις 02-02-2009 το ΥΠΕΧΩ∆Ε ανακοίνωσε laquoδια-

βούλευσηraquo σχεδίου τροποποίησης του Π∆ 31-

8-78 (ΦΕΚ 544∆΄) περί προστασίας του Υmicroηττού

Ο Υmicroηττός από δάσος γίνεται laquoαστικό πάρκοraquo

2266 ε π ί κ α ι ρ α

σχό

λιο Πρώην αεροδρόmicroιο και παραλία Ελληνικού Όλα laquoπράσιναraquo χωρίς πράσινο

Παναγιώτης Κ Κουmicroουνδούρος αρχιτέκτων

όλα τα προηγούmicroενα και όχι microόνο ανακοίνωσε

laquoδιαβούλευσηraquo για το νέο Ρυθmicroιστικό Σχέδιο της

Αττικής Έτσι ότι δεν προβλεπόταν από το ΡΣΑ του

1985 και έχει υλοποιηθεί αυθαίρετα και ότι άλλο

αυθαίρετο ή microη που έχει ήδη laquoπαραχωρηθείraquo

θα laquoνοmicroιmicroοποιηθείτακτοποιηθείraquo Στο Ελληνικό

εκτός από τα οδικά laquomicroπαίνουνraquo και τέσσερα

microουσεία (Αεροπορίας Μεσογειακής Τέχνης

Νέο Αρχαιολογικό Πειραιώς και Μο-ντέρνας

Τέχνης-Γουλανδρή) συν το ήδη παραχωρηθέν

Εκθεσιακό ndash Συνεδριακό Κέντρο στο πρώην

ανατολικό αεροδρόmicroιο Μαζί microrsquo όλη την οικι-

στική κλπ προβλεπόmicroενη οικοδόmicroηση γίνεται

πλέον πασιφανές ότι δεν microένει σχεδόν τίποτα

για την απόλυτα αναγκαία ανάσα laquoπάρκουraquo

υψηλού πρασίνου όπως έδειξε και η πρόσφατη

ΜΠΕ του χώρου από το Πανεπιστήmicroιο Αθήνας

για λογαριασmicroό της Νοmicroαρχίας Αθηνών

Στην παραλία το Ολυmicroπιακό Ιστιοπλοϊκό Κέντρο

Αγίου Κοσmicroά παραχωρήθηκε για 45 χρόνια να

γίνει laquomicroαρίναraquo για laquoΜέγκα Γιοτraquo Οι υπάρχου-

σες εγκαταστάσεις και το πυκνότατο υπάρχον

πράσινο θα κατεδαφιστούν για πάρκινγκ 2500

αυτοκινήτων και laquoMallraquo 64000micro2 Στη θάλασσα

οι εκβαθύνσεις για το λιmicroάνι θα ρηmicroάξουν το

γνωστό προστατευόmicroενο θαλάσσιο οικοσύστη-

microα laquoλιβαδιών ποσειδωνίαςraquo και οι σηmicroερινές

παρακείmicroενες παραλίες κολύmicroβησης του Αγ

Κοσmicroά θα πάνε στράφι για λίγους σκαφάτους

Όλα αυτά τα ολέθρια laquomicroετα-ολυmicroπιακάraquo microη

αντιστρέψιmicroα περιβαλλοντικά κλπ προγραmicro-

microατιζόmicroενα εγκλήmicroατα στο Ελληνικό δεν microέ-

microέση Σχέδια microε τους δύο κόmicroβους που αντικαθιστούν το

πράσινο ndash δίπλα σε σπίτια στην πρώην αεροπορική βάση

Ελληνικού

κάτω Tο πράσινο που υπάρχει σήmicroερα στην πρώην αερο-

πορική βάση Ελληνικού στη Λ Βουλιαγmicroένης

2299ε π ί κ α ι ρ α

σχό

λιοΟι ανελεύθεροι χώροι

Ιουλία ∆ρούγα αρχιτέκτων

Όmicroως για να το κατανοήσουmicroε αυτό καλύτερα

θα rsquoπρεπε να στραφούmicroε ένα επίπεδο πιο κάτω

να συνειδητοποιήσουmicroε βαθιά και microε ακλόνητη

πεποίθηση microια απλή αλήθεια οι ελεύθεροι-

ανοιχτοί-δηmicroόσιοι-πράσινοι χώροι οι ά-χρηστοι

δηλαδή είναι δικοί microας είναι όλων ανήκουν

στο σύνολο της κοινωνίας και είτε έχουν προ-

βλεφθεί για να microας προσφέρουν αναψυχή και

εκτόνωση είτε υπήρχαν εκεί από πάντα (σί-

γουρα πολύ πριν τα διατάγmicroατα προστασίας τα

ΓΠΣ και τα ρυθmicroιστικά) για να microας χαρίζουν

ευκαιρίες για ενασχόληση microε τη φύση

Η αντινοmicroία η πολυνοmicroία και οι νοmicroικές laquoτρύ-

πεςraquo σκόπιmicroα έχουν οδηγήσει σε διαφωνίες

αντιδικίες στρεβλώσεις και παρερmicroηνείες

αυτούς τους χώρους microε αποτέλεσmicroα να έχουν

καταφέρει το γνωστό laquomicroπάχαλοraquo (πχ ανήκουν

στην ευθύνη του ∆ήmicroου τους διαχειρίζεται η

Νοmicroαρχία ndashκι αυτό κατά το ήmicroισυndash έχει την

αρmicroοδιότητα ndashmicroόνο ορισmicroένων έργωνndash η Περι-

φέρεια και τον συντονισmicroό το Υπουργείο)

Πέρα από το χαοτικό καθεστώς που διέπει αυ-

τούς τους χώρους είναι θέmicroα προσωπικής ευ-

θύνης και αξιοπρέπειας η πλήρης και αδιαπραγ-

microάτευτη συνειδητοποίηση και υποστήριξη του

ότι παρόλη τη νοmicroική σύγχυση οι ά-χρηστοι χώ-

ροι εξακολουθούν ndashκαι οφείλουmicroε να τους προ-

ασπίσουmicroε ώστε να εξακολουθούνndash να microας προ-

σφέρονται ελεύθερα χωρίς να έχουν ανάγκη

από χρήση laquoυποστηρικτικήraquo να microας ξεκουρά-

ζουν και να microας ψυχαγωγούν Αυτοί οι ά-χρηστοι

χώροι είτε ισχύει το ένα είτε το άλλο καθεστώς

προστασίας αρmicroοδιότητας κλπ απλά ανήκουν

σε όλους microας Συχνά όmicroως από τη στιγmicroή που θα

αποκτήσουν ή θα τους επιβληθεί microια χρήση οι

ίδιοι αυτοί ελεύθεροι- ανοιχτοί-δηmicroόσιοι-πράσι-

νοι χώροι γίνονται απροσπέλαστοι ιδιωτικοί

καταπατηmicroένοι αυθαίρετοι αλλά και πλαίσιο

για να χωροθετηθούν οι πιο microύχιες επιθυmicroίες

της Πολιτείας (microουσεία πάρκινγκ αναψυκτή-

ρια hellipκαι δρόmicroοι) Και όλα αυτάhellip microε το microικρό-

τερο κόστος πάmicroφθηνα (αν όχι δωρεάν)

Όλα αυτά microου θυmicroίζουν το παλιό σύνθηmicroα του

φεmicroινιστικού κινήmicroατος ∆εν είmicroαι του πατρός

microου δεν είmicroαι του αντρός microουhellip είmicroαι ο (ά-χρη-

στος) εαυτός microου

Τον τελευταίο καιρό όλοι microας γινόmicroαστε δέκτες

υπερπληροφόρησης γύρω από τις κατευθύνσεις

της Πολιτείας σε σχέση microε τους ελευθέρους

χώρους τις επεκτάσεις της Αθήνας τους νέους

οδικούς άξονες τους ορεινούς όγκους κά Πολ-

λές και οι φωνές στην πλειοψηφία τους διαmicroαρ-

τυρίας για τη διεκδίκηση αυτών των χώρων

Προτού όmicroως ξεκινήσουmicroε για microια ακόmicroη ανά-

λυση των σχεδίων και των microελετών αυτών ας

επιχειρήσουmicroε να κατανοήσουmicroε την ουσία του

προβλήmicroατος και του προβληmicroατισmicroού microας ως

αρχιτέκτονες και ως πολίτες

Αδιάλειπτα στη διάρκεια των σπουδών microας αλλά

και στον επαγγελmicroατικό microας βίο πάmicroπολλες

φορές σαν microηχανικοί αντιmicroετωπίζουmicroε τις

έννοιες του ελεύθερου του κλειστού και του

ανοιχτού του έξω και του microέσα του εσωτερι-

κού και του υπαίθριου (και συχνότατα και του

ηmicroιυπαίθριου) του ιδιωτικού και του δηmicroό-

σιου Ταυτόχρονα όmicroως ως microηχανικοί γνωρί-

ζουmicroε και το κόστος των παραπάνω το κόστος

της γειτνίασης microε πλατεία το κόστος κατάλη-

ψης πεζοδροmicroίου την υπεραξία της θέας σε

ελεύθερο χώρο πρόσφατα πληροφορούmicroαστε

για το ενδεχόmicroενο κόστος του αντιφατικού κλει-

στού-ηmicroιυπαίθριου κλπ

Αυτό που δηλαδή από τη φύση του είναι ελεύ-

θερο και δηmicroόσιο αγαθό κάτω από κατασκευα-

σmicroένες συνθήκες και διαστρεβλώσεις καταλή-

γει να κοστίζει και να δηmicroιουργεί υπεραξίες

2288 ε π ί κ α ι ρ α

microέση και κάτω Σχέδιο της Τεχνικής Υπηρεσίας της Νοmicroαρ-

χίας Αθηνών που δείχνει microε laquoκόκκινοraquo ότι δεν είναι laquoπρά-

σινοraquo από το Forum για το Μητροπολιτικό Πάρκο 18-20

Ιανουαρίου 2008 (Για περισσότερα βλ wwwkoinidrasigr)

νουν αναπάντητα ο αγώνας συνεχίζεται Ο ∆ή-

microος Ελληνικού έχει προσφύγει και στο ΣτΕ microαζί

microε το ∆ΣΑ κι άλλους φορείς Εδώ στο laquoΕλλη-

νικόraquo microετα-ολυmicroπιακό Βατοπέδι θα κριθεί και ο

ουσιαστικός λόγος ύπαρξης του ΣτΕ

Οmicroόφωνη Απόφαση της Αντιπροσωπείας

του ΣΑ∆ΑΣ-ΠΕΑ για τους ελεύθερους χώρουςhellip

Με αφορmicroή την πρόταση του ΥΠΕΧΩ∆Ε (Νοέmicro-

βρης 2007) για το laquoΜητροπολιτικό Πάρκο του

Ελληνικούraquo η Αντιπροσωπεία του ΣΑ∆ΑΣ-ΠΕΑ

πήρε στις 922008 microια σηmicroαντικότατη οmicroό-

φωνη απόφαση (ΑΠ3689821-02-2008) που

αφορά όλους τους ελεύθερους χώρους στην

Αθήνα (πχ Γουδή Ελαιώνα Ελληνικό) Καταγ-

γέλλοντας την κυβερνητική πολιτική λεηλασίας

και τσιmicroεντοποίησης των χωρών αυτών αλλά

και microικρότερων αντιπροτείνει τη δηmicroιουργία

άmicroεσα του αναγκαίου υψηλού πρασίνου (20-

25micro2microεγάλο δένδρο και 8-9micro2κάτοικο) καθώς

και microέσα microαζικής microεταφοράς για την πόλη των

Αθηνών Επίσης microεταξύ άλλων τονίζει ότι οι

εκτάσεις αυτές πρέπει να παραmicroείνουν δηmicroόσια

περιουσία και τη κατασκευή διαχείριση συντή-

ρηση και λειτουργία τους να την αναλάβει κρα-

τικός φορέας

3300 ε π ί κ α ι ρ α

σχό

λιο

γία ένα πάρκο πρέπει οπωσδήποτε να αξιοποι-

ηθεί και όχι απλά να συντηρηθεί αφού η πρώτη

προοπτική αφήνει και περιθώρια να το διαχειρι-

στεί κανείς όπως κρίνει για να το καταστήσει

laquoάξιοraquo καθότι η αξία του ως πράσινος πνεύmicroο-

νας δεν είναι αρκετά εmicroπορεύσιmicroη Συνεπώς ο

νόmicroος ανοίγει microε αυτή του τη χρήση laquoδιαύλους

επικοινωνίας και αλληλοκατανόησηςraquo εκεί που

οι κατά πρόσωπον διαβουλεύσεις δεν microπορούν

να βρουν κοινό τόπο και εγκαθιδρύει οράmicroατα

αξιοποίησης ρυθmicroίζοντας τα όποια νοmicroικά κω-

λύmicroατα και το κυριότερο εξαλείφοντας τα πι-

θανά ερείσmicroατα που θα microπορούσε να χρησιmicroο-

ποιήσει κάθε πολίτης που εν τέλει είναι και ο

φυσικός δικαιούχος του δηmicroόσιου πράσινου χώ-

ρου για να έχει λόγο στο πλάνο διαmicroόρφωσης

του

Ο νοmicroοθέτης δεν χρειάζεται να παρατυπήσει ή

να παρανοmicroήσει αφού microπορεί να ρυθmicroίσει τις

διατάξεις που τον ενδιαφέρουν και να τις κά-

νει τόσο ελαστικές που να τις laquoξεχειλώνειraquo όσο

χρειάζεται microέχρι να χωρέσουν κάθε λογής

laquoσχέδιο ανάπτυξηςraquo πάντα βέβαια στα όρια

της νοmicroοτυπίας (που δεν είναι πάντα ταυτόσηmicroη

microε τη νοmicroιmicroότητα) Και καθώς το κράτος-νοmicroο-

θέτης γνωρίζει πολύ καλά ότι είναι άλλο πράγ-

microα η εφαρmicroογή του νόmicroου και άλλο η απόδοση

του δικαίου διασφαλίζει ότι οι νόmicroοι του θα

εφαρmicroοστούν ανεξάρτητα από το αν είναι δί-

καιοι ή όχι και θα κρίνουν τις εξελίξεις χωρίς

κανείς να microπορεί να κρίνει τους ίδιους Η δικα-

νική τέχνη θα το εξασφαλίσει άλλωστε ότι

ακόmicroα και πιθανές προσφυγές από θαρραλέους

αντιρρησίες θα προσκρούσουν πάνω στον νεό-

τευκτο νόmicroο οι φράσεις laquoο νόmicroος το προβλέ-

πειraquo και ακόmicroα πιο έντεχνα laquoο νόmicroος δεν το

απαγορεύειraquo είναι αγαπηmicroένες διατυπώσεις

που δικαιολογούν τα αδικαιολόγητα απέναντι

στις οποίες τι microπορεί να αντιτάξει κανείς Ίσως

microία σοφή ρήση microόνο ότι laquoο νόmicroος microοιάζει microε

έναν ιστό αράχνης που microπορεί να παγιδεύει τα

microικρά έντοmicroα αλλά όχι τα microεγάλα γιατί αυτά τον

σχίζουν και περνούν ανενόχληταraquohellip

Η ελληνική γλώσσα παρέχει πλήθος εκφρά-

σεων όρων και περιφράσεων και microαζί microε αυτά

την πολυτέλεια να εκφραστεί κανείς microε την

απαιτούmicroενη ακρίβεια ή microε την επιθυmicroητή ασά-

φεια αξιοποιώντας τα γλωσσικά εργαλεία κατά

το δοκούν Το πολύτιmicroο αυτό εργαλείο microπορεί

να το χρησιmicroοποιήσει κανείς microε σύνεση και microαε-

στρία πλάθοντας τον λόγο του ώστε να εξυπη-

ρετεί τις προθέσεις του επισηmicroαίνοντας τα στέ-

ρεα επιχειρήmicroατά του και υποβαθmicroίζοντας όσα

χωλαίνουν Το παν στην ελληνική πραγmicroατικό-

τητα λοιπόν είναι ο χαρακτηρισmicroός ακόmicroα δε

πιο σηmicroαντικός στη νεοελληνική εκδοχή της

πραγmicroατικότητας είναι ο αποχαρακτηρισmicroός

Με άλλα λόγια το πώς ονοmicroάζει κανείς το αντι-

κείmicroενό του ή ακόmicroη πιο καίρια πώς δεν το

ονοmicroάζει

Κάπως έτσι ο αρmicroόδιος κατά περίπτωση φορέας

(∆ηmicroοτική Αρχή ΥΠΕΧΩ∆Ε και λοιποί γνωστοί)

σκηνοθετεί το θέατρο του παραλόγου που παί-

ζεται microε φόντο τους τελευταίους εναποmicroείνα-

ντες ελεύθερους πράσινους ή εν δυνάmicroει πρά-

σινους χώρους της Αθήνας (και της χώρας γενι-

κότερα) που δεν είναι η microόνη είναι όmicroως ίσως η

πιο πολύπαθη ελληνική πόλη που στερείται τό-

σο το φυσικό της χρώmicroα Θεατές κάθε φορά οι

πολίτες άλλοτε microεmicroονωmicroένα άλλοτε συνασπι-

σmicroένοι σε οργανώσεις και κινήmicroατα γειτονιάς

ακόmicroη και σε διαδηmicroοτικές συνεργασίες αλλά

πάντα θεατές να παρακολουθούν σε πρώτο

στάδιο τις προσεκτικά διατυπωmicroένες εξαγγελίες

για βελτίωση του πράσινου laquoαποθεmicroατικούraquo της

πόλης αλλά σε δεύτερο στάδιο να εισπράττουν

τη microετουσίωση τέτοιων υποσχέσεων microεταφρα-

σmicroένων όmicroως σε αρκετά ελεύθερη (έως και

ελευθεριάζουσα) απόδοση

Σε αυτές τις τεχνικές παράφρασης και παρα-

πλάνησης είναι απαραίτητος συντελεστής ndashκαι

ενίοτε καταπέλτηςndash microία κρίσιmicroη τροπολογία

των νόmicroων microε εξίσου microετρηmicroένη και επιλεκτική

διατύπωση Έτσι ένας ελεύθερος χώρος microπο-

ρεί να αποδοθεί σε κοινή χρήση αλλά ποτέ να

παραχωρηθεί καθώς το microεν πρώτο είναι χαρι-

στικό ενώ το δεύτερο αmicroετάκλητο και υπονοεί

εκχώρηση δικαιοδοσίας όσο και χρήσης Αντί-

στοιχα microια δασική έκταση στα όρια της πόλης

εmicroπλουτίζεται microε χρήσεις αστικού πάρκου για

να laquoδιευκολύνεταιraquo φυσικά η πρόσβαση και να

ενθαρρύνεται η παραmicroονή για τους χρήστες-

αστούς αφού το δάσος από microόνο του microάλλον

δεν αρκεί για να τους προσελκύσει Κατrsquo αναλο-

Τα πάντα είναι θέmicroα διατύπωσης και εντύπωσηςΆρτεmicroις Φραδέλου αρχιτέκτων

επίκ

αιρ

α

Στηρίξτε την έκδοσητου περιοδικού microας

Εξοφλείστε τις συνδροmicroές σας στον ΣΑ∆ΑΣ-ΠΕΑ

Εγγραφείτε στον Σύλλογο

R

R

ΟΝΟΜΑ

ΕΠΩΝΥΜΟ

ΟΝΟΜΑ ΠΑΤΡΟΣ

ΑΡΙΘΜΟΣ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΥ 146480197-02 Εθνική Τράπεζα

ΠΡΟΣ ΣΑ∆ΑΣ ndash ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑ ΕΝΩΣΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ

ΠΟΣΟ 2000 euro (ετήσια συνδροmicroή) ή

2000 euro (εγγραφή και συνδροmicroή για τους συναδέλφους που έχουν αποκτήσει το πτυχίο τους την τελευταία πενταετία) ή

3000 euro (εγγραφή και συνδροmicroή)

2211ε π ί κ α ι ρ α

∆ΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ

Θέmicroα Νοmicroοσχέδιο για την τακτοποίηση των ηmicroιυπαίθριων χώρων

και την τροποποίηση διατάξεων του ΓΟΚ

Το ∆ιοικητικό Συmicroβούλιο του ΣΑ∆ΑΣ-Πανελλήνιας Ένωσης Αρχιτεκτόνων στη συνεδρίασή του της

080709 αποφάσισε και διατυπώνει τις θέσεις του για το θέmicroα

Α Οι διατάξεις για την laquoτακτοποίησηraquo των ηmicroιυπαίθριων χώρων που περιλαmicroβάνονται στο σχετικό

νοmicroοσχέδιο αποτελούν έκτακτη φορολόγηση που αποδεικνύει την αποτυχία της οικονοmicroικής πολιτι-

κής της κυβέρνησης Περαιτέρω

1 ∆ιαιωνίζεται η αυθαιρεσία στη δόmicroηση παρά τις πρόσφατες εξαγγελίες για τον έλεγχό της (πχ το

νέο ΡΣΑ)

2 Όσοι ανταποκριθούν στις διατάξεις για την τακτοποίηση είναι δυνατόν να καταστούν όmicroηροι σε

κάθε επόmicroενο έλεγχο από οποιονδήποτε άλλο φορέα

Β Οι βιαστικές και πρόχειρες ρυθmicroίσεις που εισάγονται για την τροποποίηση του ΓΟΚ στο ίδιο νοmicroο-

σχέδιο περιφρονούν την ενδεδειγmicroένη διαδικασία κοινωνικού και επιστηmicroονικού διαλόγου Ταυτό-

χρονα αιφνιδιάζουν τους αρmicroόδιους φορείς χωρίς να προσφέρουν τίποτα το ουσιαστικό στον αρχιτε-

κτονικό σχεδιασmicroό Τέλος τέτοιου είδους ρυθmicroίσεις δεν εξωραΐζουν το εισπρακτικό άγχος των κυβερ-

νητικών microέτρων

Γ Καλούmicroε την κυβέρνηση να αποσύρει το νοmicroοσχέδιο ώστε να υπάρξει διαβούλευση microε τους αρmicroό-

διους κοινωνικούς και επιστηmicroονικούς φορείς και δηλώνουmicroε ότι σε περίπτωση ψήφισης του νοmicroο-

σχεδίου θα διερευνήσουmicroε microεταξύ άλλων τη δυνατότητα προσφυγής σε ένδικα microέσα microε στόχο την

κατάργησή του

∆ΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ

Με αφορmicroή την ανακοίνωση του σν για τη laquoΡύθmicroιση θεmicroάτων του Πανεπιστηmicroιακού και Τεχνολογικού

Τοmicroέα της Ανώτατης Εκπαίδευσηςraquo επισηmicroαίνονται τα ακόλουθα

Η θεσmicroική ασυναρτησία και ασάφεια microεταξύ των βασικών ειδικοτήτων των microηχανικών δηmicroιουργεί

συγκρούσεις προσβάλλει την αξιοπρέπεια των αρχιτεκτόνων microηχανικών γεννά προβλήmicroατα στην

επαγγελmicroατική επιβίωση και σοβαρές συνέπειες τόσο στην ποιότητα του δοmicroηmicroένου περιβάλλοντος

όσο και στην παροχή αξιόπιστων υπηρεσιών στους έλληνες πολίτες

Το ισχύον νοmicroοθετικό πλαίσιο πρέπει να αλλάξει λαmicroβάνοντας υπόψη την εναρmicroόνιση της Ελληνικής

Νοmicroοθεσίας microε τις Ευρωπαϊκές οδηγίες Πρέπει να οριοθετηθούν τα επαγγελmicroατικά δικαιώmicroατα των

βασικών ειδικοτήτων σύmicroφωνα microε τις σπουδές την εmicroπειρία και τη δεοντολογία κάθε κλάδου

Είναι απαραίτητη η προώθηση στην Ελληνική Κοινωνία ενός συνόλου πολιτικών αρχών και βέλτιστων

πρακτικών που θα αναδείξουν την επιστηmicroονική ταυτότητα του κλάδου και θα συmicroβάλλουν στην ενη-

microέρωση και συνειδητοποίηση της Ελληνικής Κοινωνίας για τα οφέλη της άσκησης της αρχιτεκτονικής

από τους αρχιτέκτονες

Οι αρχιτέκτονες πιστεύουν ότι όλοι όσοι σπουδάζουν τα επαγγέλmicroατα του σχεδιασmicroού και της κατα-

σκευής είναι παιδιά του laquoΊδιου Θεούraquo Την ίδια στιγmicroή όmicroως γνωρίζουν πως καθένας έχει διαφορετι-

κές δεξιότητες δυνατότητες και γνώσεις Το νοmicroοσχέδιο που κατατέθηκε αντί να προχωρεί προς την

κατεύθυνση του ξεκαθαρίσmicroατος των ρόλων επιτείνει τη σύγχυση αντιγράφοντας ξεπερασmicroένα πρό-

τυπα κοινωνιών διαφορετικής κλίmicroακας και οικονοmicroικού microεγέθους

Αντίστοιχες επιλογές στον ευρωπαϊκό χώρο συνοδεύτηκαν microε εξωτερική ανεξάρτητη αξιολόγηση των

πανεπιστηmicroίων και την εξασφάλιση της δυνατότητας των πανεπιστηmicroίων να αυτό-ιεραρχηθούν στα

πλαίσια microιας κοινωνικής πραγmicroατικότητας microε σαφή και αποδεκτό πολιτικό προσανατολισmicroό Η ελλη-

νική κοινωνία αδυνατεί να απορροφήσει τους αποφοίτους τόσων σχολών και πανεπιστηmicroίων έξω από

τον ευρύτερο δηmicroόσιο τοmicroέα Η απλή αλήθεια ότι οι σπουδές πρέπει να οδηγούν στα ανάλογα επαγ-

γελmicroατικά δικαιώmicroατα δεν είναι ξεκάθαρη και συσκοτίζεται πίσω από το άγχος microιας ασαφούς πολιτι-

κής που καταργεί ένα απαραίτητο στρώmicroα της microεσαίας εκπαίδευσης την τεχνολογική χωρίς να την

αντικαθιστά Απλά την εκχωρεί στους εmicroπειροτέχνες που microε αmicroφισβητούmicroενες διαδικασίες και κάτω

από ειδικές συνθήκες ανέλαβαν microια ευθύνη που είναι αmicroφίβολο αν microπορούν να ανταποκριθούν

Είναι η ώρα η πολιτεία να αφουγκραστεί (διάλογος από microηδενική βάση) τους κλάδους των τεχνικών και

να αποδεχθεί ανεξάρτητα από το πολιτικό κόστος την οριζόντια και κατακόρυφη αποσαφήνιση των

ρόλων για τα επαγγέλmicroατα του σχεδιασmicroού και της οικοδοmicroής Τα πανεπιστηmicroιακά και τεχνολογικά

ιδρύmicroατα πρέπει να αποκτήσουν παραπληρωmicroατικούς ρόλους προς ένα κοινό στόχο και όχι να καθί-

στανται ανταγωνιστές σε ένα αντικείmicroενο που πολιτικά συρρικνώνεται αντί να διευρύνεται microε τολmicroη-

ρές και σαφείς πολιτικές

Προς τα microέλη του Συλλόγου

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ

Πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος για συmicromicroετοχή στις ΕΠΑΕ

Το ∆ιοικητικό Συmicroβούλιο του ΣΑ∆ΑΣ-ΠΕΑ έχοντας υπόψη το Ν 28312000 (ΦΕΚ 140Α της 13062000)

καλεί τους συναδέλφους που επιθυmicroούν να εκπροσωπήσουν την Πανελλήνια Ένωση Αρχιτεκτόνων

στις συνιστάmicroενες ΕΠΑΕ ανά Νοmicroό και περιφέρεια (άρθρο 3 παρ 28312000 ΦΕΚ 140 Α της

13062000) όπως αναλυτικά αναφέρεται στον συνηmicromicroένο πίνακα να συmicroπληρώσουν το συνηmicromicroένο

δελτίο και να το αποστείλουν στα γραφεία του Συλλόγου microε φαξ στο τηλ 2103215147 ή ηλεκτρονικά

στη διεύθυνση sadas-pea teegr

∆ελτία εκπροσώπησης θα γίνονται δεκτά microέχρι και 30-07-2009

Σηmicroειώνεται πως προϋπόθεση για τη συmicromicroετοχή στην πρωτοβάθmicroια ΕΠΑΕ αποτελεί η laquoεmicroπειρία του-

λάχιστον 6 χρόνων από την κτήση άδειας άσκησης του επαγγέλmicroατος ή διάκριση (τουλάχιστον

laquoέπαινοraquo) σε πανελλήνιο αρχιτεκτονικό διαγωνισmicroό ανεξάρτητα από τον χρόνο κτήσης άδειας άσκη-

σης επαγγέλmicroατοςraquo Αντίστοιχα στη δευτεροβάθmicroια ΕΠΑΕ η laquoεmicroπειρία τουλάχιστον 8 χρόνια από την

κτήση άδειας άσκησης του επαγγέλmicroατος ή διάκριση (τουλάχιστον βραβείο) σε πανελλήνιο αρχιτε-

κτονικό διαγωνισmicroό ανεξάρτητα από τον χρόνο κτήσης άδειας άσκησης επαγγέλmicroατοςraquo

Επίσης απαραίτητη προϋπόθεση είναι η αποστολή βιογραφικού σηmicroειώmicroατος το οποίο να ανταποκρί-

νεται στον σκοπό της συγκεκριmicroένης εκδήλωσης ενδιαφέροντος

Καλούνται τα Τmicroήmicroατα και οι Σύλλογοι της Πανελλήνιας Ένωσης Αρχιτεκτόνων στους οποίους κοινο-

ποιείται το παρόν να συmicroβάλλουν στη διαδικασία αυτή ώστε να υπάρξει ανανέωση των εκπροσωπή-

σεων του κλάδου και ισχυρή παρουσία των αρχιτεκτόνων στις υπό ανασύσταση Επιτροπές

Κοινοποίηση

1 Τmicroήmicroατα ΣΑ∆ΑΣ-ΠΕΑ 2 Τοπικούς Συλλόγους Αρχιτεκτόνων

∆ραστηριότητες

2200 ε π ί κ α ι ρ α

∆Σ

ΣΑ

∆ΑΣ

-ΠΕ

Α

Προς τον Σύλλογο Αρχιτεκτόνων Κύπρου

Θέmicroα Προώθηση Συνεργασίας ΣΑ∆ΑΣ-ΠΕΑ και

Συλλόγου Αρχιτεκτόνων Κύπρου

Αγαπητοί συνάδελφοι

Με ιδιαίτερη ικανοποίηση λάβαmicroε την επιστολή συνεργασίας σας και σας

διαβεβαιώνουmicroε ότι και οι δικές microας προθέσεις είναι η συνέχιση και εmicroβά-

θυνση τόσο των φιλικών σχέσεων ανάmicroεσα στους δυο Συλλόγους microας όσο

και γενικότερα των αρχιτεκτόνων της Ελλάδας και της Κύπρου

Στα πλαίσια των ήδη υφιστάmicroενων δεσmicroών συνεργασίας θα επιθυmicroούσαmicroε

να σας προτείνουmicroε να αποδεχθείτε πρόσκλησή microας για συmicromicroετοχή του

ΣΑΚ ως παρατηρητού στην Πανελλήνια συνάντηση εργασιών του Συντονι-

στικού Oργάνου Συλλόγων του ΣΑ∆ΑΣ-ΠΕΑ που προγραmicromicroατίζεται για τις

26-28 Ιουνίου 2009 στην Καβάλα

Η συmicromicroετοχή σας θα microας δώσει αφrsquo ενός τη δυνατότητα να συζητήσουmicroε

από κοντά θέmicroατα κοινού ενδιαφέροντος και αφrsquo ετέρου να δροmicroολογή-

σουmicroε περαιτέρω δράσεις των δύο Συλλόγων microας

Στη διάθεσή σας για περαιτέρω πληροφορίες

Προς την Πρόεδρο του Συλλόγου Αρχιτεκτόνων Ν Κέρκυρας

κ Λένα Τσολάκου

Αγαπητή κυρία Πρόεδρε

Αισθανόmicroαστε την υποχρέωση να ευχαριστήσουmicroε από καρδιάς όλους τους

συνδιοργανωτές και ιδιαιτέρως εσάς για την κατά κοινή οmicroολογία επιτυχη-

microένη συmicroβολή σας σε όλα τα στάδια του ξεχωριστού 2ηmicroέρου που περά-

σαmicroε κοντά σας

Η οργάνωση και η αλληλουχία των εκδηλώσεων διέθεταν κατrsquo εξοχήν συν-

θετικά χαρακτηριστικά υψηλού επιπέδου όπως αρmicroόζει στον κλάδο των

Αρχιτεκτόνων τον οποίο επιτυχώς εκπροσωπείτε

Η ηmicroερίδα microε θέmicroα laquoΑποκατάσταση και επανάχρηση ιστορικών κτιρίων Το

παρελθόν ορίζει το microέλλονraquo που πραγmicroατοποιήθηκε στις 28 Μαρτίου

2009 στην Κέρκυρα ξεπέρασε κάθε προσδοκία επιτυχίας και ήταν αντάξια

της πνευmicroατικής και πολιτιστικής παράδοσης της πόλης που τη φιλοξένησε

Η έκθεση που συνδιοργανώσατε microε τη Νοmicroαρχία Κέρκυρας και το ΤΕΕ Τmicroή-

microατος Κέρκυρας θεωρούmicroε ότι είναι ένα βήmicroα προς την κατεύθυνση αντι-

microετώπισης των πολλών και συσσωρευmicroένων προβληmicroάτων της προστασίας

και διατήρησης των παραδοσιακών microας οικισmicroών

Τέλος το Συντονιστικό Όργανο της Πανελλήνιας Ένωσης Αρχιτεκτόνων

(ΣΟΠΕ) που συνεδρίασε την Κυριακή 29-3-2009 σηmicroείωσε αντίστοιχη επι-

τυχία τόσο όσον αφορά τη συmicromicroετοχή (Συλλόγων αρχιτεκτόνων από όλη

την Ελλάδα) όσο και τα επιτυχή συλλογικά συmicroπεράσmicroατα-αποτελέσmicroατα

των προγραmicromicroατισmicroένων εργασιών του

Αγαπητή Λένα

Η προσωπική σου συmicroβολή και η συνεχής παρουσία σου σε όλα τα στάδια

των εκδηλώσεων αποτέλεσαν σταθmicroό για τις συλλογικές εκδηλώσεις των

Αρχιτεκτόνων στο microέλλον

Θερmicroά συγχαρητήρια εκ microέρους του ∆Σ του ΣΑ∆ΑΣ-ΠΕΑ Ευχαριστούmicroε για

τη φιλοξενία καλή επιτυχία στο έργο σου

Προς τον Νοmicroάρχη Κέρκυρας

κο Στέφανο Πενηντάρχου-Πουληmicroένο

και την Αντινοmicroάρχη Κέρκυρας

κα ΜερόπηΣπυριδούλα Υδραίου

Αγαπητέ κύριε Νοmicroάρχηκυρία Αντινοmicroάρχη

Αισθανόmicroαστε την υποχρέωση να ευχαριστήσουmicroε από καρδιάς όλους τους

συνδιοργανωτές και ιδιαιτέρως εσάς για την κατά κοινή οmicroολογία επιτυχη-

microένη συmicroβολή σας σε όλα τα στάδια του ξεχωριστού 2ηmicroέρου που περά-

σαmicroε κοντά σας

Η ηmicroερίδα microε θέmicroα laquoΑποκατάσταση και επανάχρηση ιστορικών κτιρίων Το

παρελθόν ορίζει το microέλλονraquo που πραγmicroατοποιήθηκε στις 28 Μαρτίου

2009 στην Κέρκυρα ξεπέρασε κάθε προσδοκία επιτυχίας και ήταν αντάξια

της πνευmicroατικής και πολιτιστικής παράδοσης της πόλης που τη φιλοξένησε

Η έκθεση που συνδιοργανώσατε microε το ΤΕΕ Τmicroήmicroατος Κέρκυρας και τον Σύλ-

λογο Αρχιτεκτόνων Κέρκυρας θεωρούmicroε ότι είναι ένα βήmicroα προς την κατεύ-

θυνση αντιmicroετώπισης των πολλών και συσσωρευmicroένων προβληmicroάτων της

προστασίας και διατήρησης των παραδοσιακών microας οικισmicroών

Τέλος το Συντονιστικό Όργανο της Πανελλήνιας Ένωσης Αρχιτεκτόνων

(ΣΟΠΕ) που συνεδρίασε την Κυριακή 29-3-2009 στον φιλόξενο χώρο της

Νοmicroαρχίας σηmicroείωσε αντίστοιχη επιτυχία τόσο όσον αφορά τη συmicromicroετοχή

(Συλλόγων αρχιτεκτόνων από όλη την Ελλάδα) όσο και τα επιτυχή συλλογικά

συmicroπεράσmicroατα-αποτελέσmicroατα των προγραmicromicroατισmicroένων εργασιών του

Η προσωπική συmicroβολή σας σε όλα τα παραπάνω ήταν καθοριστική και

αισθανόmicroαστε την υποχρέωση να σας συγχαρούmicroε εκ microέρους του ∆Σ του

ΣΑ∆ΑΣ-ΠΕΑ Παρακαλούmicroε δεχτείτε τις θερmicroές ευχαριστίες microας για τη φιλο-

ξενία και την εποικοδοmicroητική σας παρουσία και συmicromicroετοχή

Καλή επιτυχία στο έργο σας

Προς την οικογένεια ΑΝΤΩΝΙΟΥ ΜΑΥΡΩΝΑ

ΤΗΛΕΓΡΑΦΗΜΑ

Το ∆ιοικητικό Συmicroβούλιο του ΣΑ∆ΑΣ-Πανελλήνιας Ένωσης Αρχιτεκτόνων

εκφράζει τη βαθιά του λύπη για τον θάνατο του Προϊσταmicroένου της ∆ιεύ-

θυνσης Χωροταξίας του ΥΠΕΧΩ∆Ε συναδέλφου Αντωνίου Μαυρωνά

Προς την οικογένεια ΕΥΑΓΓΕΛΟΥ ΚΟΥΛΟΥΜΠΗ

ΤΗΛΕΓΡΑΦΗΜΑ

Το ∆ιοικητικό Συmicroβούλιο του ΣΑ∆ΑΣ-Πανελλήνιας Ένωσης Αρχιτεκτόνων

εκφράζει τη βαθιά του λύπη για τον θάνατο του πρώην Προέδρου του ΤΕΕ

Προέδρου του Συλλόγου Πολιτικών Μηχανικών επί σειρά ετών βουλευτή

και υπουργού καθώς και Υπερνοmicroάρχη Αθηνών-Πειραιώς κ Ευάγγελου

Κουλουmicroπή

Πολιτικές θέσεις του Συmicroβουλίου Αρχιτεκτόνων Ευρώπης (ΣΑΕ)

προς τους υποψήφιους των Ευρωεκλογών 2009

Η Γενική Συνέλευση του ΣΑΕ στις 24 και 25 Απριλίου 2009 στο Ελσίνκι της

Φινλανδίας έπειτα από προσεκτική εκτίmicroηση και συζήτηση υιοθέτησε το

έγγραφο laquoAG109Recommendationsraquo το οποίο περιλαmicroβάνει τις Συστά-

σεις του ΣΑΕ για προώθηση προς το νέο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και την Ε

Επιτροπή που θα αναλάβουν καθήκοντα microέσα στο 2009 Το ΣΑΕ και οι

Οργανώσεις Μέλη του αναλαmicroβάνουν να πραγmicroατοποιήσουν συντονισmicroένη

δράση ώστε να διασφαλίσουν την προώθηση των laquoθέσεωνraquo microαζί microε τις προ-

τάσεις που περιλαmicroβάνονται στο σχετικό έγγραφο Λαmicroβάνοντας υπόψη τα

προαναφερθέντα και δεδοmicroένου ότι το αρχιτεκτονικό επάγγελmicroα επιδιώ-

κει να παίξει ένα σηmicroαντικό ρόλο στις παρούσες κοινωνικοοικονοmicroικές

προκλήσεις το ΣΑΕ ζητά τη συνολική υποστήριξη του Ε Κοινοβουλίου και

της Ε Επιτροπής που θα προκύψουν από τις Ευρωεκλογές στις 7609 για

το διάστηmicroα 2009-2014 Επίσης το ΣΑΕ ζητά από τα όργανα της ΕΕ όλα τα

Κράτη Μέλη τις περιφέρειες τις τοπικές Κυβερνήσεις και άλλους εmicroπλε-

κοmicroένους της ΕΕ να υιοθετήσουν τις συστάσεις του έτσι ώστε η Ευρωπαϊκή

κοινωνία να πλησιάσει περισσότερο στην υλοποίηση των στόχων της

Οι πολιτικές θέσεις του ΣΑΕ έχουν ως ακολούθως

1 Να διασφαλισθεί ότι οι διαδικασίες παροχής υπηρεσιών που αφορούν το

∆οmicroηmicroένο Περιβάλλον θα βασίζονται στην Ποιότητα

ndash Να διασφαλισθεί δηλαδή ότι οι διαδικασίες που εφαρmicroόζονται για την

παραγωγή των κτιρίων και των άλλων δοmicroών που συγκροτούν το δοmicroηmicroένο

περιβάλλον και ειδικά εκείνων που λαmicroβάνουν χρηmicroατοδότηση από δηmicroό-

σιους πόρους υλοποιούνται κατά τέτοιο τρόπο ώστε να επιτρέπουν την επι-

λογή των καλύτερων προτάσεων σε σχέση microε τη βιωσιmicroότητα την αρχιτε-

κτονική ποιότητα και το κόστος κύκλου ζωής του έργου Οι δηmicroόσιοι φορείς

πρέπει να γνωρίζουν ότι σε σχέση microε το δοmicroηmicroένο περιβάλλον πρέπει

πάντα να προτιmicroάται η πιο συmicroφέρουσα προσφορά που θα περιλαmicroβάνει

ποιοτικά κριτήρια Επιπλέον πρέπει να υιοθετηθούν σχετικά microέτρα

συmicroπεριλαmicroβανοmicroένης microιας έγκαιρης αναθεώρησης των Οδηγιών που αφο-

ρούν στις δηmicroόσιες προmicroήθειες για να διασφαλιστεί ότι η παροχή των αρχι-

τεκτονικών υπηρεσιών θα παραmicroείνει ανοιχτή σε ένα πεδίο δίκαιου αντα-

γωνισmicroού ειδικά για εκείνους που διαθέτουν καινοτόmicroο και αναδυόmicroενο

ταλέντο

ndash Σε κάποια Κράτη Μέλη υπάρχει microία τάση να γενικεύεται η προσφυγή στις

Σ∆ΙΤ πράγmicroα που δείχνει microία λανθασmicroένη χρήση των αρχών των Σ∆ΙΤ επε-

κτείνοντας λανθασmicroένα αυτή τη microέθοδο και στην κατασκευή των κτιρίων

Υπάρχουν αποδείξεις για τις αντίθετες αρνητικές επιδράσεις που προκύ-

πτουν από microία υπέρmicroετρη χρήση σχεδιαστικών και κατασκευαστικών προ-

σεγγίσεων που δεν εγγυώνται την ανεξαρτησία του αρχιτέκτονα για τη δια-

σφάλιση του γενικού συmicroφέροντος

ndash Γενικότερα είναι σηmicroαντικό να υιοθετηθεί microια πιο θετική αντιmicroετώπιση

προς το ρυθmicroιστικό περιβάλλον του αρχιτεκτονικού επαγγέλmicroατος και τους

όρους της αρχιτεκτονικής πρακτικής στα πλαίσια του γενικού συmicroφέρο-

ντος λαmicroβάνοντας επαρκώς υπόψη τη συγκεκριmicroένη φύση των αρχιτεκτο-

νικών υπηρεσιών και τη σηmicroαντική επίδρασης τους στην υγεία και την ευη-

microερία της κοινωνίας ως σύνολο σύmicroφωνα microε τις θεmicroελιώδεις αρχές της ΕΕ

2 Να επιδιωχθεί η υιοθέτηση κατάλληλων όρων διαβίωσης microέσω της βελ-

τίωσης της ποιότητας του περιβάλλοντος στην Ευρώπη

ndash Η υιοθέτηση ολοκληρωmicroένων προσεγγίσεων που δεν θα λαmicroβάνουν

υπόψη αποκλειστικά τις οικονοmicroικές και τεχνικές πλευρές microε στόχο να

συmicroπεριληφθούν κοινωνικοί και πολιτιστικοί παράγοντες είναι η microόνη επι-

λογή για την ΕΕ που θα της επιτρέψει να επιτύχει όλους τους πολιτικούς

στόχους που έχει θέσει και αφορούν στην ποιότητα και τη βιωσιmicroότητα του

δοmicroηmicroένου περιβάλλοντος Μόνο microε αυτόν τον τρόπο ίσως καταφέρει να

ανταποκριθεί στις προσδοκίες της κοινωνίας και των microελλοντικών γενεών

για microία καλύτερη ποιότητα ζωής

ndash Υπάρχει επιτακτική ανάγκη να επεξεργαστούmicroε τις πολιτικές της ΕΕ και

να βασιστούmicroε σε αυτές και σε άλλα σχετικά πολιτικά συmicroπεράσmicroατα και

δηλώσεις που έχουν σχέση microε την αρχιτεκτονική και το δοmicroηmicroένο περι-

βάλλον και που έχουν υιοθετηθεί τα τελευταία χρόνια σε επίπεδο ΕΕ έτσι

ώστε οι συστάσεις τους να ενσωmicroατωθούν πραγmicroατικά σε όλες τις πολιτι-

κές και τη νοmicroοθεσία της ΕΕ και επιπλέον να microεταφερθούν επιτυχώς στη

νοmicroοθεσία των Κρατών Μελών

ndash Πρέπει να αναπτυχθούν νέες προσεγγίσεις και microεθοδολογίες για να περι-

γράψουν και να καθορίσουν την ποιότητα του δοmicroηmicroένου περιβάλλοντος

σε όλες του τις διαστάσεις έτσι ώστε να θεσπιστούν νέα κριτήρια και εργα-

λεία στις τοπικές αρχές που σχετίζονται microε τις δηmicroόσιες συmicroβάσεις όταν

κρίνουν την ποιότητα και τη βιωσιmicroότητα microελετών και όταν λαmicroβάνουν απο-

φάσεις για τη διαχείριση την ανάπτυξη ή την αναmicroόρφωση του περιβάλλο-

ντος διαβίωσής microας

ndash Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τα Κράτη Μέλη και οι Τοπικές Αρχές microέσω της

υιοθέτησης και εφαρmicroογής σωστών και καλά προετοιmicroασmicroένων αρχιτεκτο-

νικών πολιτικών πρέπει να διασφαλίσουν ότι εκείνοι που λαmicroβάνουν απο-

φάσεις σε όλα τα επίπεδα αλλά και το ευρύ κοινό γνωρίζουν τα θετικά

οφέλη που microπορεί να φέρει η αρχιτεκτονική στην καθηmicroερινή τους ζωή

έτσι ώστε να προσπαθήσουν να βελτιώσουν τη συνολική ποιότητα και βιω-

σιmicroότητα του δοmicroηmicroένου περιβάλλοντος

ndash Το Ευρωπαϊκό Σχέδιο για την Ανάκαmicroψη της Οικονοmicroίας χρειάζεται να

συνοδευτεί από πράξεις διαθέτοντας στον κατασκευαστικό τοmicroέα ndashκαι

κατά συνέπεια στο αρχιτεκτονικό επάγγελmicroα λόγω των συγκεκριmicroένων ικα-

νοτήτων του στη συνθετική και συνολική επίλυση των προβληmicroάτωνndash τους

απαραίτητους πόρους για να επιτύχει τη Στρατηγική Ατζέντα στον τοmicroέα

της έρευνας ειδικά σε σχέση microε την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων επι-

τρέποντας έτσι την ανάδειξη των απαραίτητων καινοτοmicroιών που απαιτού-

νται για την επίτευξη των στόχων της ΕΕ ειδικότερα σε σχέση microε το υπάρ-

χον κτιριακό απόθεmicroα και γενικότερα microε την αρχιτεκτονική κληρονοmicroιά

3 Να επιδιωχθεί η ανάπτυξη microιας συγκλίνουσας προσέγγισης για τη δια-

σφάλιση επαρκούς επιπέδου αρχιτεκτονικών προσόντων

ndash Είναι πολύ σηmicroαντικό να διασφαλιστεί ότι εκείνοι που προσφέρουν αρχι-

τεκτονικές υπηρεσίες έχουν αποκτήσει τις απαραίτητες ικανότητες και την

ανάλογη εmicroπειρία αντίστοιχη ενός έργου που έχει βαθιά επίδραση στην

κοινωνία και που ταυτόχρονα εγγυάται ένα υψηλό επίπεδο ποιότητας

υπηρεσιών και προστασίας του τελικού χρήστη Ξεκινώντας από αυτό η

Οδηγία 200536ΕΚ πρέπει να αναθεωρηθεί όσο το δυνατόν συντοmicroότερο

για να τροποποιηθεί η ελάχιστη απαιτούmicroενη διάρκεια σπουδών για τους

αρχιτέκτονες από τα τέσσερα στα πέντε έτη (ή το αντίστοιχο σε βάση microερι-

κής απασχόλησης) που να συmicroπληρώνεται από ένα διάστηmicroα δύο ετών

επαγγελmicroατικής πρακτικής εmicroπειρίας

ndash Το θέmicroα έχει επίσης σχέση και microε την παγκοσmicroιοποίηση των υπηρεσιών

ειδικά σε microία στιγmicroή κατά την οποία παρατηρείται microία επιτάχυνση της δια-

δικασίας για τις διαπραγmicroατεύσεις της αmicroοιβαίας αναγνώρισης των αρχιτε-

κτονικών προσόντων και πέρα από αυτό των συmicroφωνιών για τις αρχιτεκτο-

νικές υπηρεσίες στο πλαίσιο των τρεχόντων και συνεχιζόmicroενων διαπραγmicroα-

2222 ε π ί κ α ι ρ α

laquoΠράσινοraquo Mall Λυρική και Βιβλιοθήκη για την ελίτ laquoΠράσινοςraquo Λόφος microε υπαίθριες βιντεοθόνες για τον λαό

Παναγιώτης Κ Κουmicroουνδούρος αρχιτέκτων

2255ε π ί κ α ι ρ α

σχό

λιο

νου θα έχουν τα 120 στρέmicro ∆εν microας το αποκα-

λύπτουν Εξαρτάται από το πόσα και ποια υπαί-

θρια εκπαιδευτικά και πολιτιστικά laquoπρογράmicro-

microαταraquo βιωσιmicroότηταςhellip ορέγεται το ΚΠΙΣΝ Πχ

γίνεται σκέψη για υπαίθριες γιγαντοοθόνες να

βλέπουν όπερα laquoταυτόχροναraquo οι απέξω αφού

τα εισιτήρια των 1400 θέσεων της ΕΛΚ θα είναι

απλησίαστα για τον λαό Τα σχέδια τοmicroών δεί-

χνουν και τετραώροφα γκαράζ και γκαζόν από

πάνω Βλέπετε η ένταξη πεζών όmicroορων δήmicroων

συναντά laquoαντικειmicroενικές δυσκολίεςraquo ενώ πρό-

σβαση microε ποδήλατο τραmicro ή microετρό δεν αναφέ-

ρεται πουθενά

∆ίπλα στη Λ Συγγρού προβλέπεται και ένα

laquoαντιπληmicromicroυρικόraquo κανάλι 1000χ30micro για microα-

θήmicroατα ιστιοπλοΐας αλλά microάλλον θα λειτουργή-

σει σαν microεσαιωνική τάφρος που θα περιορίζει

την πρόσβαση για ανεπιθύmicroητουςhellip Τα κτήρια

προβλέπεται να είναι ενεργειακά αυτόνοmicroα και

πιστοποιηmicroένα microε τη laquoπιο πράσινη οροφή της

Ευρώπηςraquo και microε βατά δώmicroατα για τους επισκέ-

πτες Ένας άλλος υπερυψωmicroένος laquoπράσινος

(κερδοφόρος) λόφοςraquo που τα χωράει όλα όπως

αυτός στο Μέγαρο Μουσικής του Ιδρύmicroατος

Λαmicroπράκη Έτσι οι 160000 Καλλιθιώτες θα microπο-

ρούν να laquoβλέπουν καλάraquo Όπερα και Καρα-

γκιόζη microε κιάλια από microακριάhellip

Οι εξηγήσεις του αρχιτέκτονα για το όραmicroα ενός

laquoπλοίουraquo microε laquoκατάρτιraquo στο ανυψωmicroένο laquoπάρκοraquo

στο Φαληρικό ∆έλτα σαν microορφή σύνθεσης και

ότι laquoη αρχιτεκτονική είναι microια όmicroορφη επέmicro-

βαση που αρmicroολογεί τη φύση microε την τεχνολο-

γίαraquo microπορεί να ακούγονται ηχηρές και ποιητι-

κές αλλά πολύ δύσκολα θα πείσουν στη πράξη

ότι η υλοποίηση των κρυφών microέχρι στιγmicroής επι-

διώξεων του laquoδιαχειριστήraquo ιδιώτη ΚΠΙΣΝ δεν

βλάπτουν τον άνθρωπο το φυσικό περιβάλλον

πρασίνου και το δηmicroόσιο και δωρεάν πολιτισmicroό

που χρειάζονται και διεκδικούν οι Καλλιθιώτες

(και όχι microόνο) κοντά πενήντα χρόνια τώρα

Στις 23-03-2009 τέσσερεις υπουργοί της κυβέρ-

νησης και το Ίδρυmicroα Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ)

υπέγραψαν laquoεν κρυπτώraquo από τον ελληνικό λαό

σύmicroβαση για την υλοποίηση του Κέντρου Πολιτι-

σmicroού Ίδρυmicroα Σταύρος Νιάρχος (ΚΠΙΣΝ) όπου θα

ανεγερθούν τα νέα κτήρια της Εθνικής Λυρικής

Σκηνής (ΕΛΣ) και της Εθνικής Βιβλιοθήκης (ΕΒ)

στον χώρο του πρώην Ιππόδροmicroου στον ∆ήmicroο

Καλλιθέας Άλλο ένα διπλό πολιτικό και οικονο-

microικό έγκληmicroα σε βάρος του περιβάλλοντος και

του πολιτισmicroού ξεκινάει microε την συνεργία κυβέρ-

νησης και δήmicroου σε πείσmicroα όσων φανερώνουν

microε την παρουσίαση της laquoπροmicroελέτηςraquo του ΚΠΙΣΝ

από τον διάσηmicroο αρχιτέκτονα Renzo Piano στις

24-01-2009 που κέρδισε τον κλειστό διαγωνι-

σmicroό (για laquoφίρmicroεςraquo microόνο)

Από τα 230 στρεmicro συνολικά του οικοπέδου τα

laquoτριάκονταraquo δόθηκαν στον ∆ήmicroο για να πει το

ναι στη laquoσύmicroπραξηraquo αυτή κράτους και ΙΣΝ Στο

ΚΠΙΣΝ laquoπαραχωρούνταιraquo 166 στρέmicro ενώ τα

υπόλοιπα 34 στρέmicro είναι η υπάρχουσα laquoΕσπλα-

νάδαraquo Από τα 166 στρέmicro τα 120 στρέmicro ισχυρί-

ζονται θα είναι το πάρκο laquoΣταύρος Νιάρχοςraquo

Τα δύο κτηριακά συγκροτήmicroατα (ΕΛΣ ΕΒ) θα

χωθούν κάτω από ένα τεχνητό laquoπράσινοraquo κεκλι-

microένο επίπεδολόφο Στο νότιο άκρο του χώρου

microπροστά στη παραλιακή και τη microαρίνα θα είναι

η ΕΛΣ microε ύψος 30micro ενώ λίγο βορειότερα θα εί-

ναι η ΕΒ Ενδιάmicroεσα ΕΛΚ και ΕΒ θα υπάρχει microια

microεγάλη πλατεία τύπου laquoMallraquo εδώ το αποκα-

λούν laquoΑγοράraquo όπως laquoagora centerraquo ndash καmicroιά

σχέση microε την laquoαρχαία αγοράraquo βέβαια Οι πλη-

ροφορίες αναφέρουν ότι θα κτιστούν συνολικά

55000micro2 σε 20-30 στρέmicro Μελλοντική επέκτα-

ση της ΕΒ προβλέπεται Αναλυτικά στοιχεία

τετραγωνικά για κάθε κτήριο και χρήση δεν

έχουmicroε microέχρι στιγmicroής Το κόστος του έργου (ολο-

κλήρωση το 2015) και laquoχορηγίαraquo του laquoευεργέ-

τηraquo ΙΣΝ ανέβηκε από τα 300 στα 450 εκατοmicromicroύ-

ρια ευρώ

Πόσο laquoπάρκοraquo και πόσα δένδρα υψηλού πρασί-

2244 ε π ί κ α ι ρ α

τεύσεων microεταξύ της ΕΕ και τρίτων χωρών ή περιοχών ώστε να ανοίξουν microε

πραγmicroατικά αmicroοιβαίο και ισότιmicroο τρόπο νέες αγορές για τους αρχιτέκτονες

στην Ευρώπη και παγκοσmicroίως τώρα αλλά και για τις microελλοντικές γενεές

4 Να διασφαλισθεί η αναθεώρηση των Θεσmicroικών ∆οmicroών σε όλα τα επίπεδα

της ΕΕ για να υπάρξει περισσότερη αποδοτικότητα

ndash Να διασφαλισθεί ότι οι δοmicroές της Ε Επιτροπής του Ε Κοινοβουλίου και

άλλων σχετικών φορέων microπορούν να ανταποκριθούν στις προκλήσεις που

προκύπτουν από την προσπάθεια επίτευξης πραγmicroατικής βιώσιmicroης ανά-

πτυξης βελτιώνοντας τον τρόπο microε τον οποίο διοικείται και συντονίζεται το

δοmicroηmicroένο περιβάλλον και όλα τα σχετικά θέmicroατα microέσα στις υπηρεσίες της

Ε Επιτροπής έτσι ώστε να microπορέσει να εφαρmicroοστεί microία πιο συνολική προ-

σέγγιση στις πολιτικές και νοmicroοθετικές εξελίξεις αυτού του τοmicroέα

Το ΣΑΕ και οι Οργανώσεις Μέλη του microπορούν να συmicroβάλουν άmicroεσα microε τις

γνώσεις την εmicroπειρογνωmicroοσύνη και την πείρα τους για να βοηθήσουν τα

Όργανα της ΕΕ τα Κράτη Μέλη και όλους όσους λαmicroβάνουν σχετικές απο-

φάσεις microε την επεξεργασία και την εφαρmicroογή των συστάσεων που αναφέ-

ρονται παραπάνω Συγκεκριmicroένα το ΣΑΕ διατίθεται να προετοιmicroάσει ένα

προτεινόmicroενο λειτουργικό σχέδιο δράσης υπόψη των Ευρωπαϊκών Οργά-

νων ως ρεαλιστική συmicroβολή για την ανάπτυξη νέων προσεγγίσεων και για

την αναθεώρηση των τρεχουσών πολιτικών και στρατηγικών όπως είναι η

Στρατηγική της ΕΕ για τη Βιώσιmicroη Ανάπτυξη η Στρατηγική Αναθεώρηση του

Κατασκευαστικού Τοmicroέα και άλλα νοmicroοθετικά όργανα που θα λειτουργή-

σουν ή θα παγιωθούν κατά τη διάρκεια της επερχόmicroενης θητείας του Ε Κοι-

νοβουλίου και της Ε Επιτροπής

Αποτελέσmicroατα της παγκόσmicroιας οικονοmicroικής κρίσης

Συζήτηση - Ψήφισmicroα

Στη συνεδρίασή του τον Μάρτιο 2009 το Εκτελεστικό Συmicroβούλιο του Συmicro-

βουλίου Αρχιτεκτόνων Ευρώπης (ΣΑΕ) αποφάσισε να διεξάγει microια σύντοmicroη

έρευνα για την πραγmicroατική κατάσταση του επαγγέλmicroατος σε ολόκληρη την

Ευρώπη Γιrsquo αυτόν τον λόγο αποφάσισε να χρησιmicroοποιήσει τα άτοmicroα (αρχι-

τέκτονες) που είχαν απαντήσει στο ερωτηmicroατολόγιο της τοmicroεακής microελέτης

και που προσφέρθηκαν να βοηθήσουν και σε microελλοντικές έρευνες του ΣΑΕ

Η έρευνα καλύπτει τις 17 χώρες που συmicromicroετείχαν στην τοmicroεακή microελέτη

αλλά αναmicroένεται να διεξαχθεί σε όλες τις Οργανώσεις Μέλη αργότερα

κατά τη διάρκεια του έτους Τα αποτελέσmicroατα της έρευνας παρουσιάστη-

καν στη Γενική Συνέλευση του ΣΑΕ

Στη συνεδρίαση της Γενικής Συνέλευσης που έγινε στο Ελσίνκι στις 24 Απρι-

λίου 2009 οι οργανώσεις microέλη του ΣΑΕ αναφέρθηκαν στην κατάσταση που

αντιmicroετωπίζουν σε κάθε χώρα ως συνέπεια τη παγκόσmicroιας οικονοmicroικής κρί-

σης και εξέδωσαν οmicroόφωνα το παρακάτω ψήφισmicroα

ΨΗΦΙΣΜΑ ΤΗΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΣΥΝΕΛΕΥΣΗΣ ΤΟΥ ΣΑΕ ΣΧΕΤΙΚΑ

ΜΕ ΤΗΝ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ

Το ΣΑΕ πιστεύει ότι η οικονοmicroική ανάκαmicroψη που βρίσκεται εν εξελίξει δεν

microπορεί να επιδιώξει τους ίδιους στόχους ούτε να ακολουθήσει την ίδια

λογική των τελευταίων δεκαετιών Οι απαιτήσεις της βιώσιmicroης ανάπτυξης

που επικεντρώνονται σε περιβαλλοντικούς και κοινωνικούς προβληmicroατι-

σmicroούς απαιτούν νέες προσεγγίσεις και νέες λύσεις στους τοmicroείς του χωρο-

ταξικού σχεδιασmicroού της αστικής ανάπτυξης της αρχιτεκτονικής της κατα-

σκευής και των υποδοmicroών

Το ΣΑΕ θεωρεί σηmicroαντικό να υπενθυmicroίσει στους πολιτικούς ειδικά σε microια

περίοδο βαθιάς κρίσης την ουσιαστική ανάγκη διασφάλισης ότι όλα τα

όργανα και οι κυβερνήσεις σε όλα τα επίπεδα θα αναλάβουν να διατηρή-

σουν την ευθύνη τους προς την κοινωνία για την ποιότητα και τη βιωσιmicroό-

τητα του δοmicroηmicroένου περιβάλλοντος στο οποίο ζουν και εργάζονται οι

Ευρωπαϊκοί πολίτες Σε αυτό το πλαίσιο λαmicroβάνοντας υπόψη τη βαθιά επί-

δραση που έχει η συmicromicroετοχή των αρχιτεκτόνων στη διαδικασία παραγωγής

του δοmicroηmicroένου περιβάλλοντος είναι ιδιαίτερα σηmicroαντικό να διασφαλιστεί

ότι η επιλογή και η ανάθεση των συmicroβάσεων υπηρεσιών από τις δηmicroόσιες

υπηρεσίες στους αρχιτέκτονες θα πραγmicroατοποιείται σύmicroφωνα microε κριτήρια

που βασίζονται στην ποιότητα εξασφαλίζοντας επίσης ότι οποιεσδήποτε

προσπάθειες να επιταχυνθούν οι διαδικασίες διαγωνισmicroών δεν θα έχουν

αρνητικά αποτελέσmicroατα στις αξίες της αρχιτεκτονικής σε σχέση microε το

δηmicroόσιο συmicroφέρον

Το ΣΑΕ καλεί όλους τους φορείς που είναι υπεύθυνοι για την πολιτική σε

όλα τα επίπεδα να εκmicroεταλλευθούν τη microοναδική ευκαιρία που παρουσιά-

ζεται microε την ανάκαmicroψη της παγκόσmicroιας οικονοmicroίας και να προετοιmicroασθούν

ενεργά για το microέλλον σε σχέση microε κρίσιmicroα θέmicroατα όπως η άmicroεση επένδυση

στην ενεργειακή αποδοτικότητα των υπαρχόντων κτιρίων η ανάπτυξη των

εναλλακτικών ενεργειακών προγραmicromicroάτων microεγάλης κλίmicroακας η αποκατά-

σταση και ανανέωση της κοινωνικής και συλλογικής κατοικίας και οι υποδο-

microές

Το ΣΑΕ θεωρεί ότι αυτό θα δηmicroιουργήσει microεγάλες ευκαιρίες απασχόλησης

και συγχρόνως θα οδηγήσει στην ανάπτυξη microιας καλύτερης ποιότητας και

ενός βιώσιmicroου δοmicroηmicroένου περιβάλλοντος Σε microία τέτοια περίοδο κρίσης η

επένδυση σε κοινωνικά προσανατολισmicroένα προγράmicromicroατα (microεγάλης κλίmicroα-

κας) microπορεί να είναι εξαιρετικά χρήσιmicroη για την εξασφάλιση microιας βιώσιmicroης

ανάπτυξης που να βασίζεται στην καινοτοmicroία Το αρχιτεκτονικό επάγγελmicroα

διατίθεται να βοηθήσει σε αυτόν τον ζωτικής σηmicroασίας στόχο και είναι πρό-

θυmicroο να συmicroβάλει ουσιαστικά στην αποδοχή αυτών των microεθόδων και προ-

σεγγίσεων

Επιπλέον το ΣΑΕ καλεί όλους τους υποψηφίους των Ευρωεκλογών 2009 να

λάβουν υπόψη τους αυτές τις αρχές κατά τη δηmicroιουργία των προγραmicromicroά-

των τους και εφόσον εκλέγουν να επιδιώξουν την εφαρmicroογή τους Σε αυτό

το πλαίσιο το ΣΑΕ έχει υιοθετήσει διάφορες πολιτικές προτάσεις που θα

διαβιβαστούν σε όλους τους υποψηφίους στις ερχόmicroενες εβδοmicroάδες σε

στενή συνεργασία microε τις Οργανώσεις Μέλη του

Το Συmicroβούλιο Αρχιτεκτόνων Ευρώπης (ΣΑΕ) είναι η Ευρωπαϊκή οργάνωση

που εκπροσωπεί το αρχιτεκτονικό επάγγελmicroα σε Ευρωπαϊκό επίπεδο Με την

έδρα και τη Γραmicromicroατεία του στις Βρυξέλλες το ΣΑΕ εκφράζει τις απόψεις του

επαγγέλmicroατος επιδιώκοντας την επίτευξη των στόχων του Οι Οργανώσεις

Μέλη του είναι οι αντιπροσωπευτικές ρυθmicroιστικές και επαγγελmicroατικές οργα-

νώσεις από όλα τα Κράτη Μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης τα Υπό ένταξη

Κράτη τη Νορβηγία και την Ελβετία Μέσω αυτών εκπροσωπεί τα συmicroφέρο-

ντα περίπου 480000 αρχιτεκτόνων σε 33 κράτη της Ευρώπης (το 2009)

Κύρια λειτουργία του ΣΑΕ είναι να παρακολουθεί τις εξελίξεις σε επίπεδο ΕΕ

επιδιώκοντας να επηρεάζει τους τοmicroείς της Πολιτικής και της Νοmicroοθεσίας της

ΕΕ που έχουν αντίκτυπο στην αρχιτεκτονική άσκηση και στη συνολική ποιό-

τητα και βιωσιmicroότητα του δοmicroηmicroένου περιβάλλοντος

πάνω Γενική κάτοψη microε Εθνική Λυρική Σκηνή αγορά

Εθνική Βιβλιοθήκη

κάτω αριστερά Τοmicroή microε κανάλι αγορά Εθνική Βιβλιοθή-

κη στάθmicroευση

κάτω δεξιά Τοmicroή microε κανάλι αγορά Εθνική Λυρική Σκηνή

στάθmicroευση

2277ε π ί κ α ι ρ α

ώστε να χάσει τη συνταγmicroατική του προστασία

και να γίνει εύκολη λεία για την πλουτοκρατία

Στις 20-02-2009 το ΥΠΕΧΩ∆Ε ανακοίνωσε laquoδια-

βούλευσηraquo για Νέους Αυτοκινητόδροmicroους στην

Αττική (ΝΑΑ) Ξεκινώντας απrsquo τον Υmicroηττό ο

κόmicroβος Σακέτα πχ γίνεται microέσα στην καρδιά

του αισθητικού δάσους της Καισαριανής (πε-

ριοχή NATURA 2000) Για τις συνολικές επιπτώ-

σεις απrsquo τους ΝΑΑ στο οικοσύστηmicroα του Υmicroητ-

τού υπάρχουν αναλυτικές ανακοινώσεις από

πολλούς φορείς των περιοχών Στο Ελληνικό οι

ΝΑΑ laquoδίνουν ρέσταraquo ιδίως στον χώρο του

πρώην αεροδροmicroίου Προβλέπονται επτά κόmicro-

βοι (τέσσερεις microεγάλοι και δύο-τρεις ηmicroικόmicro-

βοιhellip) ∆ύο από αυτούς γίνονται ακριβώς εκεί

που υπάρχει πυκνό πράσινο στην πρώην αερο-

πορική βάση Ελληνικού Κάτω στην παραλιακή

γίνεται κόmicroβος στο microόνο ανοικτό σηmicroείο του

χώρου microε την παραλία του Αγ Κοσmicroά Όπου γί-

νονται εmicroπορικές χρήσεις (Mall κλπ) γίνεται

και κόmicroβος Κόmicroβος και για το βραβευmicroένο

Κανόε-Καγιάκ-Σλάλοmicro που laquoπεριορίζεταιraquo η

χρήση του επειδή παραχωρήθηκε σε ιδιώτες

που laquoπροτιmicroούνraquo Θεmicroατικό Πάρκο και Υδρο-

πάρκο microε τεράστιο πάρκινγκ Κόmicroβοι και δρόmicroοι

σε αρχαία στο πράσινο δίπλα σε σπίτια Γιατί

και για ποιον

Στις 13-04-2009 το ΥΠΕΧΩ∆Ε για να laquoδέσουνraquo

Στις 31-01-2001 ο τότε πρωθυπουργός Κώστας

Σηmicroίτης είπε στο Ελληνικό laquohellipθα είναι το microεγα-

λύτερο πάρκο στην Ευρώπηhellipraquo Η δήλωση αυτή

παραmicroένει και σήmicroερα το συντοmicroότερο ανέκ-

δοτο γιrsquo άλλο ένα τεράστιο laquoνοmicroιmicroοφανέςraquo εθ-

νικό Βατοπέδι Αφού η τότε laquoπράσινηraquo κυβέρ-

νηση προετοίmicroασε το έδαφος microε microια σειρά laquoολυ-

microπιακώνraquo νόmicroων laquoπαραχώρησηςraquo φιλέτων στο

microεγάλο κεφάλαιο η νέα laquoγαλάζιαraquo κυβέρνηση

συνεχίζει την προσεκτικά microεθοδευmicroένη τσιmicroε-

ντοποίηση χώρων microε νέους microετα-ολυmicroπιακούς

νόmicroους (όπως ο περιβαλλοντοκτόνος Ν3342

2005) εκποίησης δηmicroόσιας γης και περιουσίας

Πρόσφατα το laquoγαλάζιοraquo κεφάλαιο βάλθηκε microε

νέες παράλληλες laquoπρωτοβουλίεςraquo να δώσει τη

χαριστική βολή στην ιδέα πάρκου υψηλού πρα-

σίνου στον χώρο του πρώην αεροδροmicroίου και

όχι microόνο ενώ προχωράει το microεγάλο λιmicroάνι στην

παραλία Έτσι αν τυχόν επανέλθει σύντοmicroα η

προηγούmicroενη laquoπράσινηraquo κυβέρνηση το laquoπρά-

σινοraquo κεφάλαιο να τα βρει όλα έτοιmicroα Από τον

Υmicroηττό microέχρι τον Σαρωνικό όλα θα laquoαξιοποιη-

θούνraquo κατάλληλα χάριν του κέρδους Ιδού το

νέο microπαράζ microπετόν στην Αττική καρέ-καρέ

Στις 02-02-2009 το ΥΠΕΧΩ∆Ε ανακοίνωσε laquoδια-

βούλευσηraquo σχεδίου τροποποίησης του Π∆ 31-

8-78 (ΦΕΚ 544∆΄) περί προστασίας του Υmicroηττού

Ο Υmicroηττός από δάσος γίνεται laquoαστικό πάρκοraquo

2266 ε π ί κ α ι ρ α

σχό

λιο Πρώην αεροδρόmicroιο και παραλία Ελληνικού Όλα laquoπράσιναraquo χωρίς πράσινο

Παναγιώτης Κ Κουmicroουνδούρος αρχιτέκτων

όλα τα προηγούmicroενα και όχι microόνο ανακοίνωσε

laquoδιαβούλευσηraquo για το νέο Ρυθmicroιστικό Σχέδιο της

Αττικής Έτσι ότι δεν προβλεπόταν από το ΡΣΑ του

1985 και έχει υλοποιηθεί αυθαίρετα και ότι άλλο

αυθαίρετο ή microη που έχει ήδη laquoπαραχωρηθείraquo

θα laquoνοmicroιmicroοποιηθείτακτοποιηθείraquo Στο Ελληνικό

εκτός από τα οδικά laquomicroπαίνουνraquo και τέσσερα

microουσεία (Αεροπορίας Μεσογειακής Τέχνης

Νέο Αρχαιολογικό Πειραιώς και Μο-ντέρνας

Τέχνης-Γουλανδρή) συν το ήδη παραχωρηθέν

Εκθεσιακό ndash Συνεδριακό Κέντρο στο πρώην

ανατολικό αεροδρόmicroιο Μαζί microrsquo όλη την οικι-

στική κλπ προβλεπόmicroενη οικοδόmicroηση γίνεται

πλέον πασιφανές ότι δεν microένει σχεδόν τίποτα

για την απόλυτα αναγκαία ανάσα laquoπάρκουraquo

υψηλού πρασίνου όπως έδειξε και η πρόσφατη

ΜΠΕ του χώρου από το Πανεπιστήmicroιο Αθήνας

για λογαριασmicroό της Νοmicroαρχίας Αθηνών

Στην παραλία το Ολυmicroπιακό Ιστιοπλοϊκό Κέντρο

Αγίου Κοσmicroά παραχωρήθηκε για 45 χρόνια να

γίνει laquomicroαρίναraquo για laquoΜέγκα Γιοτraquo Οι υπάρχου-

σες εγκαταστάσεις και το πυκνότατο υπάρχον

πράσινο θα κατεδαφιστούν για πάρκινγκ 2500

αυτοκινήτων και laquoMallraquo 64000micro2 Στη θάλασσα

οι εκβαθύνσεις για το λιmicroάνι θα ρηmicroάξουν το

γνωστό προστατευόmicroενο θαλάσσιο οικοσύστη-

microα laquoλιβαδιών ποσειδωνίαςraquo και οι σηmicroερινές

παρακείmicroενες παραλίες κολύmicroβησης του Αγ

Κοσmicroά θα πάνε στράφι για λίγους σκαφάτους

Όλα αυτά τα ολέθρια laquomicroετα-ολυmicroπιακάraquo microη

αντιστρέψιmicroα περιβαλλοντικά κλπ προγραmicro-

microατιζόmicroενα εγκλήmicroατα στο Ελληνικό δεν microέ-

microέση Σχέδια microε τους δύο κόmicroβους που αντικαθιστούν το

πράσινο ndash δίπλα σε σπίτια στην πρώην αεροπορική βάση

Ελληνικού

κάτω Tο πράσινο που υπάρχει σήmicroερα στην πρώην αερο-

πορική βάση Ελληνικού στη Λ Βουλιαγmicroένης

2299ε π ί κ α ι ρ α

σχό

λιοΟι ανελεύθεροι χώροι

Ιουλία ∆ρούγα αρχιτέκτων

Όmicroως για να το κατανοήσουmicroε αυτό καλύτερα

θα rsquoπρεπε να στραφούmicroε ένα επίπεδο πιο κάτω

να συνειδητοποιήσουmicroε βαθιά και microε ακλόνητη

πεποίθηση microια απλή αλήθεια οι ελεύθεροι-

ανοιχτοί-δηmicroόσιοι-πράσινοι χώροι οι ά-χρηστοι

δηλαδή είναι δικοί microας είναι όλων ανήκουν

στο σύνολο της κοινωνίας και είτε έχουν προ-

βλεφθεί για να microας προσφέρουν αναψυχή και

εκτόνωση είτε υπήρχαν εκεί από πάντα (σί-

γουρα πολύ πριν τα διατάγmicroατα προστασίας τα

ΓΠΣ και τα ρυθmicroιστικά) για να microας χαρίζουν

ευκαιρίες για ενασχόληση microε τη φύση

Η αντινοmicroία η πολυνοmicroία και οι νοmicroικές laquoτρύ-

πεςraquo σκόπιmicroα έχουν οδηγήσει σε διαφωνίες

αντιδικίες στρεβλώσεις και παρερmicroηνείες

αυτούς τους χώρους microε αποτέλεσmicroα να έχουν

καταφέρει το γνωστό laquomicroπάχαλοraquo (πχ ανήκουν

στην ευθύνη του ∆ήmicroου τους διαχειρίζεται η

Νοmicroαρχία ndashκι αυτό κατά το ήmicroισυndash έχει την

αρmicroοδιότητα ndashmicroόνο ορισmicroένων έργωνndash η Περι-

φέρεια και τον συντονισmicroό το Υπουργείο)

Πέρα από το χαοτικό καθεστώς που διέπει αυ-

τούς τους χώρους είναι θέmicroα προσωπικής ευ-

θύνης και αξιοπρέπειας η πλήρης και αδιαπραγ-

microάτευτη συνειδητοποίηση και υποστήριξη του

ότι παρόλη τη νοmicroική σύγχυση οι ά-χρηστοι χώ-

ροι εξακολουθούν ndashκαι οφείλουmicroε να τους προ-

ασπίσουmicroε ώστε να εξακολουθούνndash να microας προ-

σφέρονται ελεύθερα χωρίς να έχουν ανάγκη

από χρήση laquoυποστηρικτικήraquo να microας ξεκουρά-

ζουν και να microας ψυχαγωγούν Αυτοί οι ά-χρηστοι

χώροι είτε ισχύει το ένα είτε το άλλο καθεστώς

προστασίας αρmicroοδιότητας κλπ απλά ανήκουν

σε όλους microας Συχνά όmicroως από τη στιγmicroή που θα

αποκτήσουν ή θα τους επιβληθεί microια χρήση οι

ίδιοι αυτοί ελεύθεροι- ανοιχτοί-δηmicroόσιοι-πράσι-

νοι χώροι γίνονται απροσπέλαστοι ιδιωτικοί

καταπατηmicroένοι αυθαίρετοι αλλά και πλαίσιο

για να χωροθετηθούν οι πιο microύχιες επιθυmicroίες

της Πολιτείας (microουσεία πάρκινγκ αναψυκτή-

ρια hellipκαι δρόmicroοι) Και όλα αυτάhellip microε το microικρό-

τερο κόστος πάmicroφθηνα (αν όχι δωρεάν)

Όλα αυτά microου θυmicroίζουν το παλιό σύνθηmicroα του

φεmicroινιστικού κινήmicroατος ∆εν είmicroαι του πατρός

microου δεν είmicroαι του αντρός microουhellip είmicroαι ο (ά-χρη-

στος) εαυτός microου

Τον τελευταίο καιρό όλοι microας γινόmicroαστε δέκτες

υπερπληροφόρησης γύρω από τις κατευθύνσεις

της Πολιτείας σε σχέση microε τους ελευθέρους

χώρους τις επεκτάσεις της Αθήνας τους νέους

οδικούς άξονες τους ορεινούς όγκους κά Πολ-

λές και οι φωνές στην πλειοψηφία τους διαmicroαρ-

τυρίας για τη διεκδίκηση αυτών των χώρων

Προτού όmicroως ξεκινήσουmicroε για microια ακόmicroη ανά-

λυση των σχεδίων και των microελετών αυτών ας

επιχειρήσουmicroε να κατανοήσουmicroε την ουσία του

προβλήmicroατος και του προβληmicroατισmicroού microας ως

αρχιτέκτονες και ως πολίτες

Αδιάλειπτα στη διάρκεια των σπουδών microας αλλά

και στον επαγγελmicroατικό microας βίο πάmicroπολλες

φορές σαν microηχανικοί αντιmicroετωπίζουmicroε τις

έννοιες του ελεύθερου του κλειστού και του

ανοιχτού του έξω και του microέσα του εσωτερι-

κού και του υπαίθριου (και συχνότατα και του

ηmicroιυπαίθριου) του ιδιωτικού και του δηmicroό-

σιου Ταυτόχρονα όmicroως ως microηχανικοί γνωρί-

ζουmicroε και το κόστος των παραπάνω το κόστος

της γειτνίασης microε πλατεία το κόστος κατάλη-

ψης πεζοδροmicroίου την υπεραξία της θέας σε

ελεύθερο χώρο πρόσφατα πληροφορούmicroαστε

για το ενδεχόmicroενο κόστος του αντιφατικού κλει-

στού-ηmicroιυπαίθριου κλπ

Αυτό που δηλαδή από τη φύση του είναι ελεύ-

θερο και δηmicroόσιο αγαθό κάτω από κατασκευα-

σmicroένες συνθήκες και διαστρεβλώσεις καταλή-

γει να κοστίζει και να δηmicroιουργεί υπεραξίες

2288 ε π ί κ α ι ρ α

microέση και κάτω Σχέδιο της Τεχνικής Υπηρεσίας της Νοmicroαρ-

χίας Αθηνών που δείχνει microε laquoκόκκινοraquo ότι δεν είναι laquoπρά-

σινοraquo από το Forum για το Μητροπολιτικό Πάρκο 18-20

Ιανουαρίου 2008 (Για περισσότερα βλ wwwkoinidrasigr)

νουν αναπάντητα ο αγώνας συνεχίζεται Ο ∆ή-

microος Ελληνικού έχει προσφύγει και στο ΣτΕ microαζί

microε το ∆ΣΑ κι άλλους φορείς Εδώ στο laquoΕλλη-

νικόraquo microετα-ολυmicroπιακό Βατοπέδι θα κριθεί και ο

ουσιαστικός λόγος ύπαρξης του ΣτΕ

Οmicroόφωνη Απόφαση της Αντιπροσωπείας

του ΣΑ∆ΑΣ-ΠΕΑ για τους ελεύθερους χώρουςhellip

Με αφορmicroή την πρόταση του ΥΠΕΧΩ∆Ε (Νοέmicro-

βρης 2007) για το laquoΜητροπολιτικό Πάρκο του

Ελληνικούraquo η Αντιπροσωπεία του ΣΑ∆ΑΣ-ΠΕΑ

πήρε στις 922008 microια σηmicroαντικότατη οmicroό-

φωνη απόφαση (ΑΠ3689821-02-2008) που

αφορά όλους τους ελεύθερους χώρους στην

Αθήνα (πχ Γουδή Ελαιώνα Ελληνικό) Καταγ-

γέλλοντας την κυβερνητική πολιτική λεηλασίας

και τσιmicroεντοποίησης των χωρών αυτών αλλά

και microικρότερων αντιπροτείνει τη δηmicroιουργία

άmicroεσα του αναγκαίου υψηλού πρασίνου (20-

25micro2microεγάλο δένδρο και 8-9micro2κάτοικο) καθώς

και microέσα microαζικής microεταφοράς για την πόλη των

Αθηνών Επίσης microεταξύ άλλων τονίζει ότι οι

εκτάσεις αυτές πρέπει να παραmicroείνουν δηmicroόσια

περιουσία και τη κατασκευή διαχείριση συντή-

ρηση και λειτουργία τους να την αναλάβει κρα-

τικός φορέας

3300 ε π ί κ α ι ρ α

σχό

λιο

γία ένα πάρκο πρέπει οπωσδήποτε να αξιοποι-

ηθεί και όχι απλά να συντηρηθεί αφού η πρώτη

προοπτική αφήνει και περιθώρια να το διαχειρι-

στεί κανείς όπως κρίνει για να το καταστήσει

laquoάξιοraquo καθότι η αξία του ως πράσινος πνεύmicroο-

νας δεν είναι αρκετά εmicroπορεύσιmicroη Συνεπώς ο

νόmicroος ανοίγει microε αυτή του τη χρήση laquoδιαύλους

επικοινωνίας και αλληλοκατανόησηςraquo εκεί που

οι κατά πρόσωπον διαβουλεύσεις δεν microπορούν

να βρουν κοινό τόπο και εγκαθιδρύει οράmicroατα

αξιοποίησης ρυθmicroίζοντας τα όποια νοmicroικά κω-

λύmicroατα και το κυριότερο εξαλείφοντας τα πι-

θανά ερείσmicroατα που θα microπορούσε να χρησιmicroο-

ποιήσει κάθε πολίτης που εν τέλει είναι και ο

φυσικός δικαιούχος του δηmicroόσιου πράσινου χώ-

ρου για να έχει λόγο στο πλάνο διαmicroόρφωσης

του

Ο νοmicroοθέτης δεν χρειάζεται να παρατυπήσει ή

να παρανοmicroήσει αφού microπορεί να ρυθmicroίσει τις

διατάξεις που τον ενδιαφέρουν και να τις κά-

νει τόσο ελαστικές που να τις laquoξεχειλώνειraquo όσο

χρειάζεται microέχρι να χωρέσουν κάθε λογής

laquoσχέδιο ανάπτυξηςraquo πάντα βέβαια στα όρια

της νοmicroοτυπίας (που δεν είναι πάντα ταυτόσηmicroη

microε τη νοmicroιmicroότητα) Και καθώς το κράτος-νοmicroο-

θέτης γνωρίζει πολύ καλά ότι είναι άλλο πράγ-

microα η εφαρmicroογή του νόmicroου και άλλο η απόδοση

του δικαίου διασφαλίζει ότι οι νόmicroοι του θα

εφαρmicroοστούν ανεξάρτητα από το αν είναι δί-

καιοι ή όχι και θα κρίνουν τις εξελίξεις χωρίς

κανείς να microπορεί να κρίνει τους ίδιους Η δικα-

νική τέχνη θα το εξασφαλίσει άλλωστε ότι

ακόmicroα και πιθανές προσφυγές από θαρραλέους

αντιρρησίες θα προσκρούσουν πάνω στον νεό-

τευκτο νόmicroο οι φράσεις laquoο νόmicroος το προβλέ-

πειraquo και ακόmicroα πιο έντεχνα laquoο νόmicroος δεν το

απαγορεύειraquo είναι αγαπηmicroένες διατυπώσεις

που δικαιολογούν τα αδικαιολόγητα απέναντι

στις οποίες τι microπορεί να αντιτάξει κανείς Ίσως

microία σοφή ρήση microόνο ότι laquoο νόmicroος microοιάζει microε

έναν ιστό αράχνης που microπορεί να παγιδεύει τα

microικρά έντοmicroα αλλά όχι τα microεγάλα γιατί αυτά τον

σχίζουν και περνούν ανενόχληταraquohellip

Η ελληνική γλώσσα παρέχει πλήθος εκφρά-

σεων όρων και περιφράσεων και microαζί microε αυτά

την πολυτέλεια να εκφραστεί κανείς microε την

απαιτούmicroενη ακρίβεια ή microε την επιθυmicroητή ασά-

φεια αξιοποιώντας τα γλωσσικά εργαλεία κατά

το δοκούν Το πολύτιmicroο αυτό εργαλείο microπορεί

να το χρησιmicroοποιήσει κανείς microε σύνεση και microαε-

στρία πλάθοντας τον λόγο του ώστε να εξυπη-

ρετεί τις προθέσεις του επισηmicroαίνοντας τα στέ-

ρεα επιχειρήmicroατά του και υποβαθmicroίζοντας όσα

χωλαίνουν Το παν στην ελληνική πραγmicroατικό-

τητα λοιπόν είναι ο χαρακτηρισmicroός ακόmicroα δε

πιο σηmicroαντικός στη νεοελληνική εκδοχή της

πραγmicroατικότητας είναι ο αποχαρακτηρισmicroός

Με άλλα λόγια το πώς ονοmicroάζει κανείς το αντι-

κείmicroενό του ή ακόmicroη πιο καίρια πώς δεν το

ονοmicroάζει

Κάπως έτσι ο αρmicroόδιος κατά περίπτωση φορέας

(∆ηmicroοτική Αρχή ΥΠΕΧΩ∆Ε και λοιποί γνωστοί)

σκηνοθετεί το θέατρο του παραλόγου που παί-

ζεται microε φόντο τους τελευταίους εναποmicroείνα-

ντες ελεύθερους πράσινους ή εν δυνάmicroει πρά-

σινους χώρους της Αθήνας (και της χώρας γενι-

κότερα) που δεν είναι η microόνη είναι όmicroως ίσως η

πιο πολύπαθη ελληνική πόλη που στερείται τό-

σο το φυσικό της χρώmicroα Θεατές κάθε φορά οι

πολίτες άλλοτε microεmicroονωmicroένα άλλοτε συνασπι-

σmicroένοι σε οργανώσεις και κινήmicroατα γειτονιάς

ακόmicroη και σε διαδηmicroοτικές συνεργασίες αλλά

πάντα θεατές να παρακολουθούν σε πρώτο

στάδιο τις προσεκτικά διατυπωmicroένες εξαγγελίες

για βελτίωση του πράσινου laquoαποθεmicroατικούraquo της

πόλης αλλά σε δεύτερο στάδιο να εισπράττουν

τη microετουσίωση τέτοιων υποσχέσεων microεταφρα-

σmicroένων όmicroως σε αρκετά ελεύθερη (έως και

ελευθεριάζουσα) απόδοση

Σε αυτές τις τεχνικές παράφρασης και παρα-

πλάνησης είναι απαραίτητος συντελεστής ndashκαι

ενίοτε καταπέλτηςndash microία κρίσιmicroη τροπολογία

των νόmicroων microε εξίσου microετρηmicroένη και επιλεκτική

διατύπωση Έτσι ένας ελεύθερος χώρος microπο-

ρεί να αποδοθεί σε κοινή χρήση αλλά ποτέ να

παραχωρηθεί καθώς το microεν πρώτο είναι χαρι-

στικό ενώ το δεύτερο αmicroετάκλητο και υπονοεί

εκχώρηση δικαιοδοσίας όσο και χρήσης Αντί-

στοιχα microια δασική έκταση στα όρια της πόλης

εmicroπλουτίζεται microε χρήσεις αστικού πάρκου για

να laquoδιευκολύνεταιraquo φυσικά η πρόσβαση και να

ενθαρρύνεται η παραmicroονή για τους χρήστες-

αστούς αφού το δάσος από microόνο του microάλλον

δεν αρκεί για να τους προσελκύσει Κατrsquo αναλο-

Τα πάντα είναι θέmicroα διατύπωσης και εντύπωσηςΆρτεmicroις Φραδέλου αρχιτέκτων

2211ε π ί κ α ι ρ α

∆ΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ

Θέmicroα Νοmicroοσχέδιο για την τακτοποίηση των ηmicroιυπαίθριων χώρων

και την τροποποίηση διατάξεων του ΓΟΚ

Το ∆ιοικητικό Συmicroβούλιο του ΣΑ∆ΑΣ-Πανελλήνιας Ένωσης Αρχιτεκτόνων στη συνεδρίασή του της

080709 αποφάσισε και διατυπώνει τις θέσεις του για το θέmicroα

Α Οι διατάξεις για την laquoτακτοποίησηraquo των ηmicroιυπαίθριων χώρων που περιλαmicroβάνονται στο σχετικό

νοmicroοσχέδιο αποτελούν έκτακτη φορολόγηση που αποδεικνύει την αποτυχία της οικονοmicroικής πολιτι-

κής της κυβέρνησης Περαιτέρω

1 ∆ιαιωνίζεται η αυθαιρεσία στη δόmicroηση παρά τις πρόσφατες εξαγγελίες για τον έλεγχό της (πχ το

νέο ΡΣΑ)

2 Όσοι ανταποκριθούν στις διατάξεις για την τακτοποίηση είναι δυνατόν να καταστούν όmicroηροι σε

κάθε επόmicroενο έλεγχο από οποιονδήποτε άλλο φορέα

Β Οι βιαστικές και πρόχειρες ρυθmicroίσεις που εισάγονται για την τροποποίηση του ΓΟΚ στο ίδιο νοmicroο-

σχέδιο περιφρονούν την ενδεδειγmicroένη διαδικασία κοινωνικού και επιστηmicroονικού διαλόγου Ταυτό-

χρονα αιφνιδιάζουν τους αρmicroόδιους φορείς χωρίς να προσφέρουν τίποτα το ουσιαστικό στον αρχιτε-

κτονικό σχεδιασmicroό Τέλος τέτοιου είδους ρυθmicroίσεις δεν εξωραΐζουν το εισπρακτικό άγχος των κυβερ-

νητικών microέτρων

Γ Καλούmicroε την κυβέρνηση να αποσύρει το νοmicroοσχέδιο ώστε να υπάρξει διαβούλευση microε τους αρmicroό-

διους κοινωνικούς και επιστηmicroονικούς φορείς και δηλώνουmicroε ότι σε περίπτωση ψήφισης του νοmicroο-

σχεδίου θα διερευνήσουmicroε microεταξύ άλλων τη δυνατότητα προσφυγής σε ένδικα microέσα microε στόχο την

κατάργησή του

∆ΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ

Με αφορmicroή την ανακοίνωση του σν για τη laquoΡύθmicroιση θεmicroάτων του Πανεπιστηmicroιακού και Τεχνολογικού

Τοmicroέα της Ανώτατης Εκπαίδευσηςraquo επισηmicroαίνονται τα ακόλουθα

Η θεσmicroική ασυναρτησία και ασάφεια microεταξύ των βασικών ειδικοτήτων των microηχανικών δηmicroιουργεί

συγκρούσεις προσβάλλει την αξιοπρέπεια των αρχιτεκτόνων microηχανικών γεννά προβλήmicroατα στην

επαγγελmicroατική επιβίωση και σοβαρές συνέπειες τόσο στην ποιότητα του δοmicroηmicroένου περιβάλλοντος

όσο και στην παροχή αξιόπιστων υπηρεσιών στους έλληνες πολίτες

Το ισχύον νοmicroοθετικό πλαίσιο πρέπει να αλλάξει λαmicroβάνοντας υπόψη την εναρmicroόνιση της Ελληνικής

Νοmicroοθεσίας microε τις Ευρωπαϊκές οδηγίες Πρέπει να οριοθετηθούν τα επαγγελmicroατικά δικαιώmicroατα των

βασικών ειδικοτήτων σύmicroφωνα microε τις σπουδές την εmicroπειρία και τη δεοντολογία κάθε κλάδου

Είναι απαραίτητη η προώθηση στην Ελληνική Κοινωνία ενός συνόλου πολιτικών αρχών και βέλτιστων

πρακτικών που θα αναδείξουν την επιστηmicroονική ταυτότητα του κλάδου και θα συmicroβάλλουν στην ενη-

microέρωση και συνειδητοποίηση της Ελληνικής Κοινωνίας για τα οφέλη της άσκησης της αρχιτεκτονικής

από τους αρχιτέκτονες

Οι αρχιτέκτονες πιστεύουν ότι όλοι όσοι σπουδάζουν τα επαγγέλmicroατα του σχεδιασmicroού και της κατα-

σκευής είναι παιδιά του laquoΊδιου Θεούraquo Την ίδια στιγmicroή όmicroως γνωρίζουν πως καθένας έχει διαφορετι-

κές δεξιότητες δυνατότητες και γνώσεις Το νοmicroοσχέδιο που κατατέθηκε αντί να προχωρεί προς την

κατεύθυνση του ξεκαθαρίσmicroατος των ρόλων επιτείνει τη σύγχυση αντιγράφοντας ξεπερασmicroένα πρό-

τυπα κοινωνιών διαφορετικής κλίmicroακας και οικονοmicroικού microεγέθους

Αντίστοιχες επιλογές στον ευρωπαϊκό χώρο συνοδεύτηκαν microε εξωτερική ανεξάρτητη αξιολόγηση των

πανεπιστηmicroίων και την εξασφάλιση της δυνατότητας των πανεπιστηmicroίων να αυτό-ιεραρχηθούν στα

πλαίσια microιας κοινωνικής πραγmicroατικότητας microε σαφή και αποδεκτό πολιτικό προσανατολισmicroό Η ελλη-

νική κοινωνία αδυνατεί να απορροφήσει τους αποφοίτους τόσων σχολών και πανεπιστηmicroίων έξω από

τον ευρύτερο δηmicroόσιο τοmicroέα Η απλή αλήθεια ότι οι σπουδές πρέπει να οδηγούν στα ανάλογα επαγ-

γελmicroατικά δικαιώmicroατα δεν είναι ξεκάθαρη και συσκοτίζεται πίσω από το άγχος microιας ασαφούς πολιτι-

κής που καταργεί ένα απαραίτητο στρώmicroα της microεσαίας εκπαίδευσης την τεχνολογική χωρίς να την

αντικαθιστά Απλά την εκχωρεί στους εmicroπειροτέχνες που microε αmicroφισβητούmicroενες διαδικασίες και κάτω

από ειδικές συνθήκες ανέλαβαν microια ευθύνη που είναι αmicroφίβολο αν microπορούν να ανταποκριθούν

Είναι η ώρα η πολιτεία να αφουγκραστεί (διάλογος από microηδενική βάση) τους κλάδους των τεχνικών και

να αποδεχθεί ανεξάρτητα από το πολιτικό κόστος την οριζόντια και κατακόρυφη αποσαφήνιση των

ρόλων για τα επαγγέλmicroατα του σχεδιασmicroού και της οικοδοmicroής Τα πανεπιστηmicroιακά και τεχνολογικά

ιδρύmicroατα πρέπει να αποκτήσουν παραπληρωmicroατικούς ρόλους προς ένα κοινό στόχο και όχι να καθί-

στανται ανταγωνιστές σε ένα αντικείmicroενο που πολιτικά συρρικνώνεται αντί να διευρύνεται microε τολmicroη-

ρές και σαφείς πολιτικές

Προς τα microέλη του Συλλόγου

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ

Πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος για συmicromicroετοχή στις ΕΠΑΕ

Το ∆ιοικητικό Συmicroβούλιο του ΣΑ∆ΑΣ-ΠΕΑ έχοντας υπόψη το Ν 28312000 (ΦΕΚ 140Α της 13062000)

καλεί τους συναδέλφους που επιθυmicroούν να εκπροσωπήσουν την Πανελλήνια Ένωση Αρχιτεκτόνων

στις συνιστάmicroενες ΕΠΑΕ ανά Νοmicroό και περιφέρεια (άρθρο 3 παρ 28312000 ΦΕΚ 140 Α της

13062000) όπως αναλυτικά αναφέρεται στον συνηmicromicroένο πίνακα να συmicroπληρώσουν το συνηmicromicroένο

δελτίο και να το αποστείλουν στα γραφεία του Συλλόγου microε φαξ στο τηλ 2103215147 ή ηλεκτρονικά

στη διεύθυνση sadas-pea teegr

∆ελτία εκπροσώπησης θα γίνονται δεκτά microέχρι και 30-07-2009

Σηmicroειώνεται πως προϋπόθεση για τη συmicromicroετοχή στην πρωτοβάθmicroια ΕΠΑΕ αποτελεί η laquoεmicroπειρία του-

λάχιστον 6 χρόνων από την κτήση άδειας άσκησης του επαγγέλmicroατος ή διάκριση (τουλάχιστον

laquoέπαινοraquo) σε πανελλήνιο αρχιτεκτονικό διαγωνισmicroό ανεξάρτητα από τον χρόνο κτήσης άδειας άσκη-

σης επαγγέλmicroατοςraquo Αντίστοιχα στη δευτεροβάθmicroια ΕΠΑΕ η laquoεmicroπειρία τουλάχιστον 8 χρόνια από την

κτήση άδειας άσκησης του επαγγέλmicroατος ή διάκριση (τουλάχιστον βραβείο) σε πανελλήνιο αρχιτε-

κτονικό διαγωνισmicroό ανεξάρτητα από τον χρόνο κτήσης άδειας άσκησης επαγγέλmicroατοςraquo

Επίσης απαραίτητη προϋπόθεση είναι η αποστολή βιογραφικού σηmicroειώmicroατος το οποίο να ανταποκρί-

νεται στον σκοπό της συγκεκριmicroένης εκδήλωσης ενδιαφέροντος

Καλούνται τα Τmicroήmicroατα και οι Σύλλογοι της Πανελλήνιας Ένωσης Αρχιτεκτόνων στους οποίους κοινο-

ποιείται το παρόν να συmicroβάλλουν στη διαδικασία αυτή ώστε να υπάρξει ανανέωση των εκπροσωπή-

σεων του κλάδου και ισχυρή παρουσία των αρχιτεκτόνων στις υπό ανασύσταση Επιτροπές

Κοινοποίηση

1 Τmicroήmicroατα ΣΑ∆ΑΣ-ΠΕΑ 2 Τοπικούς Συλλόγους Αρχιτεκτόνων

∆ραστηριότητες

2200 ε π ί κ α ι ρ α

∆Σ

ΣΑ

∆ΑΣ

-ΠΕ

Α

Προς τον Σύλλογο Αρχιτεκτόνων Κύπρου

Θέmicroα Προώθηση Συνεργασίας ΣΑ∆ΑΣ-ΠΕΑ και

Συλλόγου Αρχιτεκτόνων Κύπρου

Αγαπητοί συνάδελφοι

Με ιδιαίτερη ικανοποίηση λάβαmicroε την επιστολή συνεργασίας σας και σας

διαβεβαιώνουmicroε ότι και οι δικές microας προθέσεις είναι η συνέχιση και εmicroβά-

θυνση τόσο των φιλικών σχέσεων ανάmicroεσα στους δυο Συλλόγους microας όσο

και γενικότερα των αρχιτεκτόνων της Ελλάδας και της Κύπρου

Στα πλαίσια των ήδη υφιστάmicroενων δεσmicroών συνεργασίας θα επιθυmicroούσαmicroε

να σας προτείνουmicroε να αποδεχθείτε πρόσκλησή microας για συmicromicroετοχή του

ΣΑΚ ως παρατηρητού στην Πανελλήνια συνάντηση εργασιών του Συντονι-

στικού Oργάνου Συλλόγων του ΣΑ∆ΑΣ-ΠΕΑ που προγραmicromicroατίζεται για τις

26-28 Ιουνίου 2009 στην Καβάλα

Η συmicromicroετοχή σας θα microας δώσει αφrsquo ενός τη δυνατότητα να συζητήσουmicroε

από κοντά θέmicroατα κοινού ενδιαφέροντος και αφrsquo ετέρου να δροmicroολογή-

σουmicroε περαιτέρω δράσεις των δύο Συλλόγων microας

Στη διάθεσή σας για περαιτέρω πληροφορίες

Προς την Πρόεδρο του Συλλόγου Αρχιτεκτόνων Ν Κέρκυρας

κ Λένα Τσολάκου

Αγαπητή κυρία Πρόεδρε

Αισθανόmicroαστε την υποχρέωση να ευχαριστήσουmicroε από καρδιάς όλους τους

συνδιοργανωτές και ιδιαιτέρως εσάς για την κατά κοινή οmicroολογία επιτυχη-

microένη συmicroβολή σας σε όλα τα στάδια του ξεχωριστού 2ηmicroέρου που περά-

σαmicroε κοντά σας

Η οργάνωση και η αλληλουχία των εκδηλώσεων διέθεταν κατrsquo εξοχήν συν-

θετικά χαρακτηριστικά υψηλού επιπέδου όπως αρmicroόζει στον κλάδο των

Αρχιτεκτόνων τον οποίο επιτυχώς εκπροσωπείτε

Η ηmicroερίδα microε θέmicroα laquoΑποκατάσταση και επανάχρηση ιστορικών κτιρίων Το

παρελθόν ορίζει το microέλλονraquo που πραγmicroατοποιήθηκε στις 28 Μαρτίου

2009 στην Κέρκυρα ξεπέρασε κάθε προσδοκία επιτυχίας και ήταν αντάξια

της πνευmicroατικής και πολιτιστικής παράδοσης της πόλης που τη φιλοξένησε

Η έκθεση που συνδιοργανώσατε microε τη Νοmicroαρχία Κέρκυρας και το ΤΕΕ Τmicroή-

microατος Κέρκυρας θεωρούmicroε ότι είναι ένα βήmicroα προς την κατεύθυνση αντι-

microετώπισης των πολλών και συσσωρευmicroένων προβληmicroάτων της προστασίας

και διατήρησης των παραδοσιακών microας οικισmicroών

Τέλος το Συντονιστικό Όργανο της Πανελλήνιας Ένωσης Αρχιτεκτόνων

(ΣΟΠΕ) που συνεδρίασε την Κυριακή 29-3-2009 σηmicroείωσε αντίστοιχη επι-

τυχία τόσο όσον αφορά τη συmicromicroετοχή (Συλλόγων αρχιτεκτόνων από όλη

την Ελλάδα) όσο και τα επιτυχή συλλογικά συmicroπεράσmicroατα-αποτελέσmicroατα

των προγραmicromicroατισmicroένων εργασιών του

Αγαπητή Λένα

Η προσωπική σου συmicroβολή και η συνεχής παρουσία σου σε όλα τα στάδια

των εκδηλώσεων αποτέλεσαν σταθmicroό για τις συλλογικές εκδηλώσεις των

Αρχιτεκτόνων στο microέλλον

Θερmicroά συγχαρητήρια εκ microέρους του ∆Σ του ΣΑ∆ΑΣ-ΠΕΑ Ευχαριστούmicroε για

τη φιλοξενία καλή επιτυχία στο έργο σου

Προς τον Νοmicroάρχη Κέρκυρας

κο Στέφανο Πενηντάρχου-Πουληmicroένο

και την Αντινοmicroάρχη Κέρκυρας

κα ΜερόπηΣπυριδούλα Υδραίου

Αγαπητέ κύριε Νοmicroάρχηκυρία Αντινοmicroάρχη

Αισθανόmicroαστε την υποχρέωση να ευχαριστήσουmicroε από καρδιάς όλους τους

συνδιοργανωτές και ιδιαιτέρως εσάς για την κατά κοινή οmicroολογία επιτυχη-

microένη συmicroβολή σας σε όλα τα στάδια του ξεχωριστού 2ηmicroέρου που περά-

σαmicroε κοντά σας

Η ηmicroερίδα microε θέmicroα laquoΑποκατάσταση και επανάχρηση ιστορικών κτιρίων Το

παρελθόν ορίζει το microέλλονraquo που πραγmicroατοποιήθηκε στις 28 Μαρτίου

2009 στην Κέρκυρα ξεπέρασε κάθε προσδοκία επιτυχίας και ήταν αντάξια

της πνευmicroατικής και πολιτιστικής παράδοσης της πόλης που τη φιλοξένησε

Η έκθεση που συνδιοργανώσατε microε το ΤΕΕ Τmicroήmicroατος Κέρκυρας και τον Σύλ-

λογο Αρχιτεκτόνων Κέρκυρας θεωρούmicroε ότι είναι ένα βήmicroα προς την κατεύ-

θυνση αντιmicroετώπισης των πολλών και συσσωρευmicroένων προβληmicroάτων της

προστασίας και διατήρησης των παραδοσιακών microας οικισmicroών

Τέλος το Συντονιστικό Όργανο της Πανελλήνιας Ένωσης Αρχιτεκτόνων

(ΣΟΠΕ) που συνεδρίασε την Κυριακή 29-3-2009 στον φιλόξενο χώρο της

Νοmicroαρχίας σηmicroείωσε αντίστοιχη επιτυχία τόσο όσον αφορά τη συmicromicroετοχή

(Συλλόγων αρχιτεκτόνων από όλη την Ελλάδα) όσο και τα επιτυχή συλλογικά

συmicroπεράσmicroατα-αποτελέσmicroατα των προγραmicromicroατισmicroένων εργασιών του

Η προσωπική συmicroβολή σας σε όλα τα παραπάνω ήταν καθοριστική και

αισθανόmicroαστε την υποχρέωση να σας συγχαρούmicroε εκ microέρους του ∆Σ του

ΣΑ∆ΑΣ-ΠΕΑ Παρακαλούmicroε δεχτείτε τις θερmicroές ευχαριστίες microας για τη φιλο-

ξενία και την εποικοδοmicroητική σας παρουσία και συmicromicroετοχή

Καλή επιτυχία στο έργο σας

Προς την οικογένεια ΑΝΤΩΝΙΟΥ ΜΑΥΡΩΝΑ

ΤΗΛΕΓΡΑΦΗΜΑ

Το ∆ιοικητικό Συmicroβούλιο του ΣΑ∆ΑΣ-Πανελλήνιας Ένωσης Αρχιτεκτόνων

εκφράζει τη βαθιά του λύπη για τον θάνατο του Προϊσταmicroένου της ∆ιεύ-

θυνσης Χωροταξίας του ΥΠΕΧΩ∆Ε συναδέλφου Αντωνίου Μαυρωνά

Προς την οικογένεια ΕΥΑΓΓΕΛΟΥ ΚΟΥΛΟΥΜΠΗ

ΤΗΛΕΓΡΑΦΗΜΑ

Το ∆ιοικητικό Συmicroβούλιο του ΣΑ∆ΑΣ-Πανελλήνιας Ένωσης Αρχιτεκτόνων

εκφράζει τη βαθιά του λύπη για τον θάνατο του πρώην Προέδρου του ΤΕΕ

Προέδρου του Συλλόγου Πολιτικών Μηχανικών επί σειρά ετών βουλευτή

και υπουργού καθώς και Υπερνοmicroάρχη Αθηνών-Πειραιώς κ Ευάγγελου

Κουλουmicroπή

Πολιτικές θέσεις του Συmicroβουλίου Αρχιτεκτόνων Ευρώπης (ΣΑΕ)

προς τους υποψήφιους των Ευρωεκλογών 2009

Η Γενική Συνέλευση του ΣΑΕ στις 24 και 25 Απριλίου 2009 στο Ελσίνκι της

Φινλανδίας έπειτα από προσεκτική εκτίmicroηση και συζήτηση υιοθέτησε το

έγγραφο laquoAG109Recommendationsraquo το οποίο περιλαmicroβάνει τις Συστά-

σεις του ΣΑΕ για προώθηση προς το νέο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και την Ε

Επιτροπή που θα αναλάβουν καθήκοντα microέσα στο 2009 Το ΣΑΕ και οι

Οργανώσεις Μέλη του αναλαmicroβάνουν να πραγmicroατοποιήσουν συντονισmicroένη

δράση ώστε να διασφαλίσουν την προώθηση των laquoθέσεωνraquo microαζί microε τις προ-

τάσεις που περιλαmicroβάνονται στο σχετικό έγγραφο Λαmicroβάνοντας υπόψη τα

προαναφερθέντα και δεδοmicroένου ότι το αρχιτεκτονικό επάγγελmicroα επιδιώ-

κει να παίξει ένα σηmicroαντικό ρόλο στις παρούσες κοινωνικοοικονοmicroικές

προκλήσεις το ΣΑΕ ζητά τη συνολική υποστήριξη του Ε Κοινοβουλίου και

της Ε Επιτροπής που θα προκύψουν από τις Ευρωεκλογές στις 7609 για

το διάστηmicroα 2009-2014 Επίσης το ΣΑΕ ζητά από τα όργανα της ΕΕ όλα τα

Κράτη Μέλη τις περιφέρειες τις τοπικές Κυβερνήσεις και άλλους εmicroπλε-

κοmicroένους της ΕΕ να υιοθετήσουν τις συστάσεις του έτσι ώστε η Ευρωπαϊκή

κοινωνία να πλησιάσει περισσότερο στην υλοποίηση των στόχων της

Οι πολιτικές θέσεις του ΣΑΕ έχουν ως ακολούθως

1 Να διασφαλισθεί ότι οι διαδικασίες παροχής υπηρεσιών που αφορούν το

∆οmicroηmicroένο Περιβάλλον θα βασίζονται στην Ποιότητα

ndash Να διασφαλισθεί δηλαδή ότι οι διαδικασίες που εφαρmicroόζονται για την

παραγωγή των κτιρίων και των άλλων δοmicroών που συγκροτούν το δοmicroηmicroένο

περιβάλλον και ειδικά εκείνων που λαmicroβάνουν χρηmicroατοδότηση από δηmicroό-

σιους πόρους υλοποιούνται κατά τέτοιο τρόπο ώστε να επιτρέπουν την επι-

λογή των καλύτερων προτάσεων σε σχέση microε τη βιωσιmicroότητα την αρχιτε-

κτονική ποιότητα και το κόστος κύκλου ζωής του έργου Οι δηmicroόσιοι φορείς

πρέπει να γνωρίζουν ότι σε σχέση microε το δοmicroηmicroένο περιβάλλον πρέπει

πάντα να προτιmicroάται η πιο συmicroφέρουσα προσφορά που θα περιλαmicroβάνει

ποιοτικά κριτήρια Επιπλέον πρέπει να υιοθετηθούν σχετικά microέτρα

συmicroπεριλαmicroβανοmicroένης microιας έγκαιρης αναθεώρησης των Οδηγιών που αφο-

ρούν στις δηmicroόσιες προmicroήθειες για να διασφαλιστεί ότι η παροχή των αρχι-

τεκτονικών υπηρεσιών θα παραmicroείνει ανοιχτή σε ένα πεδίο δίκαιου αντα-

γωνισmicroού ειδικά για εκείνους που διαθέτουν καινοτόmicroο και αναδυόmicroενο

ταλέντο

ndash Σε κάποια Κράτη Μέλη υπάρχει microία τάση να γενικεύεται η προσφυγή στις

Σ∆ΙΤ πράγmicroα που δείχνει microία λανθασmicroένη χρήση των αρχών των Σ∆ΙΤ επε-

κτείνοντας λανθασmicroένα αυτή τη microέθοδο και στην κατασκευή των κτιρίων

Υπάρχουν αποδείξεις για τις αντίθετες αρνητικές επιδράσεις που προκύ-

πτουν από microία υπέρmicroετρη χρήση σχεδιαστικών και κατασκευαστικών προ-

σεγγίσεων που δεν εγγυώνται την ανεξαρτησία του αρχιτέκτονα για τη δια-

σφάλιση του γενικού συmicroφέροντος

ndash Γενικότερα είναι σηmicroαντικό να υιοθετηθεί microια πιο θετική αντιmicroετώπιση

προς το ρυθmicroιστικό περιβάλλον του αρχιτεκτονικού επαγγέλmicroατος και τους

όρους της αρχιτεκτονικής πρακτικής στα πλαίσια του γενικού συmicroφέρο-

ντος λαmicroβάνοντας επαρκώς υπόψη τη συγκεκριmicroένη φύση των αρχιτεκτο-

νικών υπηρεσιών και τη σηmicroαντική επίδρασης τους στην υγεία και την ευη-

microερία της κοινωνίας ως σύνολο σύmicroφωνα microε τις θεmicroελιώδεις αρχές της ΕΕ

2 Να επιδιωχθεί η υιοθέτηση κατάλληλων όρων διαβίωσης microέσω της βελ-

τίωσης της ποιότητας του περιβάλλοντος στην Ευρώπη

ndash Η υιοθέτηση ολοκληρωmicroένων προσεγγίσεων που δεν θα λαmicroβάνουν

υπόψη αποκλειστικά τις οικονοmicroικές και τεχνικές πλευρές microε στόχο να

συmicroπεριληφθούν κοινωνικοί και πολιτιστικοί παράγοντες είναι η microόνη επι-

λογή για την ΕΕ που θα της επιτρέψει να επιτύχει όλους τους πολιτικούς

στόχους που έχει θέσει και αφορούν στην ποιότητα και τη βιωσιmicroότητα του

δοmicroηmicroένου περιβάλλοντος Μόνο microε αυτόν τον τρόπο ίσως καταφέρει να

ανταποκριθεί στις προσδοκίες της κοινωνίας και των microελλοντικών γενεών

για microία καλύτερη ποιότητα ζωής

ndash Υπάρχει επιτακτική ανάγκη να επεξεργαστούmicroε τις πολιτικές της ΕΕ και

να βασιστούmicroε σε αυτές και σε άλλα σχετικά πολιτικά συmicroπεράσmicroατα και

δηλώσεις που έχουν σχέση microε την αρχιτεκτονική και το δοmicroηmicroένο περι-

βάλλον και που έχουν υιοθετηθεί τα τελευταία χρόνια σε επίπεδο ΕΕ έτσι

ώστε οι συστάσεις τους να ενσωmicroατωθούν πραγmicroατικά σε όλες τις πολιτι-

κές και τη νοmicroοθεσία της ΕΕ και επιπλέον να microεταφερθούν επιτυχώς στη

νοmicroοθεσία των Κρατών Μελών

ndash Πρέπει να αναπτυχθούν νέες προσεγγίσεις και microεθοδολογίες για να περι-

γράψουν και να καθορίσουν την ποιότητα του δοmicroηmicroένου περιβάλλοντος

σε όλες του τις διαστάσεις έτσι ώστε να θεσπιστούν νέα κριτήρια και εργα-

λεία στις τοπικές αρχές που σχετίζονται microε τις δηmicroόσιες συmicroβάσεις όταν

κρίνουν την ποιότητα και τη βιωσιmicroότητα microελετών και όταν λαmicroβάνουν απο-

φάσεις για τη διαχείριση την ανάπτυξη ή την αναmicroόρφωση του περιβάλλο-

ντος διαβίωσής microας

ndash Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τα Κράτη Μέλη και οι Τοπικές Αρχές microέσω της

υιοθέτησης και εφαρmicroογής σωστών και καλά προετοιmicroασmicroένων αρχιτεκτο-

νικών πολιτικών πρέπει να διασφαλίσουν ότι εκείνοι που λαmicroβάνουν απο-

φάσεις σε όλα τα επίπεδα αλλά και το ευρύ κοινό γνωρίζουν τα θετικά

οφέλη που microπορεί να φέρει η αρχιτεκτονική στην καθηmicroερινή τους ζωή

έτσι ώστε να προσπαθήσουν να βελτιώσουν τη συνολική ποιότητα και βιω-

σιmicroότητα του δοmicroηmicroένου περιβάλλοντος

ndash Το Ευρωπαϊκό Σχέδιο για την Ανάκαmicroψη της Οικονοmicroίας χρειάζεται να

συνοδευτεί από πράξεις διαθέτοντας στον κατασκευαστικό τοmicroέα ndashκαι

κατά συνέπεια στο αρχιτεκτονικό επάγγελmicroα λόγω των συγκεκριmicroένων ικα-

νοτήτων του στη συνθετική και συνολική επίλυση των προβληmicroάτωνndash τους

απαραίτητους πόρους για να επιτύχει τη Στρατηγική Ατζέντα στον τοmicroέα

της έρευνας ειδικά σε σχέση microε την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων επι-

τρέποντας έτσι την ανάδειξη των απαραίτητων καινοτοmicroιών που απαιτού-

νται για την επίτευξη των στόχων της ΕΕ ειδικότερα σε σχέση microε το υπάρ-

χον κτιριακό απόθεmicroα και γενικότερα microε την αρχιτεκτονική κληρονοmicroιά

3 Να επιδιωχθεί η ανάπτυξη microιας συγκλίνουσας προσέγγισης για τη δια-

σφάλιση επαρκούς επιπέδου αρχιτεκτονικών προσόντων

ndash Είναι πολύ σηmicroαντικό να διασφαλιστεί ότι εκείνοι που προσφέρουν αρχι-

τεκτονικές υπηρεσίες έχουν αποκτήσει τις απαραίτητες ικανότητες και την

ανάλογη εmicroπειρία αντίστοιχη ενός έργου που έχει βαθιά επίδραση στην

κοινωνία και που ταυτόχρονα εγγυάται ένα υψηλό επίπεδο ποιότητας

υπηρεσιών και προστασίας του τελικού χρήστη Ξεκινώντας από αυτό η

Οδηγία 200536ΕΚ πρέπει να αναθεωρηθεί όσο το δυνατόν συντοmicroότερο

για να τροποποιηθεί η ελάχιστη απαιτούmicroενη διάρκεια σπουδών για τους

αρχιτέκτονες από τα τέσσερα στα πέντε έτη (ή το αντίστοιχο σε βάση microερι-

κής απασχόλησης) που να συmicroπληρώνεται από ένα διάστηmicroα δύο ετών

επαγγελmicroατικής πρακτικής εmicroπειρίας

ndash Το θέmicroα έχει επίσης σχέση και microε την παγκοσmicroιοποίηση των υπηρεσιών

ειδικά σε microία στιγmicroή κατά την οποία παρατηρείται microία επιτάχυνση της δια-

δικασίας για τις διαπραγmicroατεύσεις της αmicroοιβαίας αναγνώρισης των αρχιτε-

κτονικών προσόντων και πέρα από αυτό των συmicroφωνιών για τις αρχιτεκτο-

νικές υπηρεσίες στο πλαίσιο των τρεχόντων και συνεχιζόmicroενων διαπραγmicroα-

2222 ε π ί κ α ι ρ α

laquoΠράσινοraquo Mall Λυρική και Βιβλιοθήκη για την ελίτ laquoΠράσινοςraquo Λόφος microε υπαίθριες βιντεοθόνες για τον λαό

Παναγιώτης Κ Κουmicroουνδούρος αρχιτέκτων

2255ε π ί κ α ι ρ α

σχό

λιο

νου θα έχουν τα 120 στρέmicro ∆εν microας το αποκα-

λύπτουν Εξαρτάται από το πόσα και ποια υπαί-

θρια εκπαιδευτικά και πολιτιστικά laquoπρογράmicro-

microαταraquo βιωσιmicroότηταςhellip ορέγεται το ΚΠΙΣΝ Πχ

γίνεται σκέψη για υπαίθριες γιγαντοοθόνες να

βλέπουν όπερα laquoταυτόχροναraquo οι απέξω αφού

τα εισιτήρια των 1400 θέσεων της ΕΛΚ θα είναι

απλησίαστα για τον λαό Τα σχέδια τοmicroών δεί-

χνουν και τετραώροφα γκαράζ και γκαζόν από

πάνω Βλέπετε η ένταξη πεζών όmicroορων δήmicroων

συναντά laquoαντικειmicroενικές δυσκολίεςraquo ενώ πρό-

σβαση microε ποδήλατο τραmicro ή microετρό δεν αναφέ-

ρεται πουθενά

∆ίπλα στη Λ Συγγρού προβλέπεται και ένα

laquoαντιπληmicromicroυρικόraquo κανάλι 1000χ30micro για microα-

θήmicroατα ιστιοπλοΐας αλλά microάλλον θα λειτουργή-

σει σαν microεσαιωνική τάφρος που θα περιορίζει

την πρόσβαση για ανεπιθύmicroητουςhellip Τα κτήρια

προβλέπεται να είναι ενεργειακά αυτόνοmicroα και

πιστοποιηmicroένα microε τη laquoπιο πράσινη οροφή της

Ευρώπηςraquo και microε βατά δώmicroατα για τους επισκέ-

πτες Ένας άλλος υπερυψωmicroένος laquoπράσινος

(κερδοφόρος) λόφοςraquo που τα χωράει όλα όπως

αυτός στο Μέγαρο Μουσικής του Ιδρύmicroατος

Λαmicroπράκη Έτσι οι 160000 Καλλιθιώτες θα microπο-

ρούν να laquoβλέπουν καλάraquo Όπερα και Καρα-

γκιόζη microε κιάλια από microακριάhellip

Οι εξηγήσεις του αρχιτέκτονα για το όραmicroα ενός

laquoπλοίουraquo microε laquoκατάρτιraquo στο ανυψωmicroένο laquoπάρκοraquo

στο Φαληρικό ∆έλτα σαν microορφή σύνθεσης και

ότι laquoη αρχιτεκτονική είναι microια όmicroορφη επέmicro-

βαση που αρmicroολογεί τη φύση microε την τεχνολο-

γίαraquo microπορεί να ακούγονται ηχηρές και ποιητι-

κές αλλά πολύ δύσκολα θα πείσουν στη πράξη

ότι η υλοποίηση των κρυφών microέχρι στιγmicroής επι-

διώξεων του laquoδιαχειριστήraquo ιδιώτη ΚΠΙΣΝ δεν

βλάπτουν τον άνθρωπο το φυσικό περιβάλλον

πρασίνου και το δηmicroόσιο και δωρεάν πολιτισmicroό

που χρειάζονται και διεκδικούν οι Καλλιθιώτες

(και όχι microόνο) κοντά πενήντα χρόνια τώρα

Στις 23-03-2009 τέσσερεις υπουργοί της κυβέρ-

νησης και το Ίδρυmicroα Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ)

υπέγραψαν laquoεν κρυπτώraquo από τον ελληνικό λαό

σύmicroβαση για την υλοποίηση του Κέντρου Πολιτι-

σmicroού Ίδρυmicroα Σταύρος Νιάρχος (ΚΠΙΣΝ) όπου θα

ανεγερθούν τα νέα κτήρια της Εθνικής Λυρικής

Σκηνής (ΕΛΣ) και της Εθνικής Βιβλιοθήκης (ΕΒ)

στον χώρο του πρώην Ιππόδροmicroου στον ∆ήmicroο

Καλλιθέας Άλλο ένα διπλό πολιτικό και οικονο-

microικό έγκληmicroα σε βάρος του περιβάλλοντος και

του πολιτισmicroού ξεκινάει microε την συνεργία κυβέρ-

νησης και δήmicroου σε πείσmicroα όσων φανερώνουν

microε την παρουσίαση της laquoπροmicroελέτηςraquo του ΚΠΙΣΝ

από τον διάσηmicroο αρχιτέκτονα Renzo Piano στις

24-01-2009 που κέρδισε τον κλειστό διαγωνι-

σmicroό (για laquoφίρmicroεςraquo microόνο)

Από τα 230 στρεmicro συνολικά του οικοπέδου τα

laquoτριάκονταraquo δόθηκαν στον ∆ήmicroο για να πει το

ναι στη laquoσύmicroπραξηraquo αυτή κράτους και ΙΣΝ Στο

ΚΠΙΣΝ laquoπαραχωρούνταιraquo 166 στρέmicro ενώ τα

υπόλοιπα 34 στρέmicro είναι η υπάρχουσα laquoΕσπλα-

νάδαraquo Από τα 166 στρέmicro τα 120 στρέmicro ισχυρί-

ζονται θα είναι το πάρκο laquoΣταύρος Νιάρχοςraquo

Τα δύο κτηριακά συγκροτήmicroατα (ΕΛΣ ΕΒ) θα

χωθούν κάτω από ένα τεχνητό laquoπράσινοraquo κεκλι-

microένο επίπεδολόφο Στο νότιο άκρο του χώρου

microπροστά στη παραλιακή και τη microαρίνα θα είναι

η ΕΛΣ microε ύψος 30micro ενώ λίγο βορειότερα θα εί-

ναι η ΕΒ Ενδιάmicroεσα ΕΛΚ και ΕΒ θα υπάρχει microια

microεγάλη πλατεία τύπου laquoMallraquo εδώ το αποκα-

λούν laquoΑγοράraquo όπως laquoagora centerraquo ndash καmicroιά

σχέση microε την laquoαρχαία αγοράraquo βέβαια Οι πλη-

ροφορίες αναφέρουν ότι θα κτιστούν συνολικά

55000micro2 σε 20-30 στρέmicro Μελλοντική επέκτα-

ση της ΕΒ προβλέπεται Αναλυτικά στοιχεία

τετραγωνικά για κάθε κτήριο και χρήση δεν

έχουmicroε microέχρι στιγmicroής Το κόστος του έργου (ολο-

κλήρωση το 2015) και laquoχορηγίαraquo του laquoευεργέ-

τηraquo ΙΣΝ ανέβηκε από τα 300 στα 450 εκατοmicromicroύ-

ρια ευρώ

Πόσο laquoπάρκοraquo και πόσα δένδρα υψηλού πρασί-

2244 ε π ί κ α ι ρ α

τεύσεων microεταξύ της ΕΕ και τρίτων χωρών ή περιοχών ώστε να ανοίξουν microε

πραγmicroατικά αmicroοιβαίο και ισότιmicroο τρόπο νέες αγορές για τους αρχιτέκτονες

στην Ευρώπη και παγκοσmicroίως τώρα αλλά και για τις microελλοντικές γενεές

4 Να διασφαλισθεί η αναθεώρηση των Θεσmicroικών ∆οmicroών σε όλα τα επίπεδα

της ΕΕ για να υπάρξει περισσότερη αποδοτικότητα

ndash Να διασφαλισθεί ότι οι δοmicroές της Ε Επιτροπής του Ε Κοινοβουλίου και

άλλων σχετικών φορέων microπορούν να ανταποκριθούν στις προκλήσεις που

προκύπτουν από την προσπάθεια επίτευξης πραγmicroατικής βιώσιmicroης ανά-

πτυξης βελτιώνοντας τον τρόπο microε τον οποίο διοικείται και συντονίζεται το

δοmicroηmicroένο περιβάλλον και όλα τα σχετικά θέmicroατα microέσα στις υπηρεσίες της

Ε Επιτροπής έτσι ώστε να microπορέσει να εφαρmicroοστεί microία πιο συνολική προ-

σέγγιση στις πολιτικές και νοmicroοθετικές εξελίξεις αυτού του τοmicroέα

Το ΣΑΕ και οι Οργανώσεις Μέλη του microπορούν να συmicroβάλουν άmicroεσα microε τις

γνώσεις την εmicroπειρογνωmicroοσύνη και την πείρα τους για να βοηθήσουν τα

Όργανα της ΕΕ τα Κράτη Μέλη και όλους όσους λαmicroβάνουν σχετικές απο-

φάσεις microε την επεξεργασία και την εφαρmicroογή των συστάσεων που αναφέ-

ρονται παραπάνω Συγκεκριmicroένα το ΣΑΕ διατίθεται να προετοιmicroάσει ένα

προτεινόmicroενο λειτουργικό σχέδιο δράσης υπόψη των Ευρωπαϊκών Οργά-

νων ως ρεαλιστική συmicroβολή για την ανάπτυξη νέων προσεγγίσεων και για

την αναθεώρηση των τρεχουσών πολιτικών και στρατηγικών όπως είναι η

Στρατηγική της ΕΕ για τη Βιώσιmicroη Ανάπτυξη η Στρατηγική Αναθεώρηση του

Κατασκευαστικού Τοmicroέα και άλλα νοmicroοθετικά όργανα που θα λειτουργή-

σουν ή θα παγιωθούν κατά τη διάρκεια της επερχόmicroενης θητείας του Ε Κοι-

νοβουλίου και της Ε Επιτροπής

Αποτελέσmicroατα της παγκόσmicroιας οικονοmicroικής κρίσης

Συζήτηση - Ψήφισmicroα

Στη συνεδρίασή του τον Μάρτιο 2009 το Εκτελεστικό Συmicroβούλιο του Συmicro-

βουλίου Αρχιτεκτόνων Ευρώπης (ΣΑΕ) αποφάσισε να διεξάγει microια σύντοmicroη

έρευνα για την πραγmicroατική κατάσταση του επαγγέλmicroατος σε ολόκληρη την

Ευρώπη Γιrsquo αυτόν τον λόγο αποφάσισε να χρησιmicroοποιήσει τα άτοmicroα (αρχι-

τέκτονες) που είχαν απαντήσει στο ερωτηmicroατολόγιο της τοmicroεακής microελέτης

και που προσφέρθηκαν να βοηθήσουν και σε microελλοντικές έρευνες του ΣΑΕ

Η έρευνα καλύπτει τις 17 χώρες που συmicromicroετείχαν στην τοmicroεακή microελέτη

αλλά αναmicroένεται να διεξαχθεί σε όλες τις Οργανώσεις Μέλη αργότερα

κατά τη διάρκεια του έτους Τα αποτελέσmicroατα της έρευνας παρουσιάστη-

καν στη Γενική Συνέλευση του ΣΑΕ

Στη συνεδρίαση της Γενικής Συνέλευσης που έγινε στο Ελσίνκι στις 24 Απρι-

λίου 2009 οι οργανώσεις microέλη του ΣΑΕ αναφέρθηκαν στην κατάσταση που

αντιmicroετωπίζουν σε κάθε χώρα ως συνέπεια τη παγκόσmicroιας οικονοmicroικής κρί-

σης και εξέδωσαν οmicroόφωνα το παρακάτω ψήφισmicroα

ΨΗΦΙΣΜΑ ΤΗΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΣΥΝΕΛΕΥΣΗΣ ΤΟΥ ΣΑΕ ΣΧΕΤΙΚΑ

ΜΕ ΤΗΝ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ

Το ΣΑΕ πιστεύει ότι η οικονοmicroική ανάκαmicroψη που βρίσκεται εν εξελίξει δεν

microπορεί να επιδιώξει τους ίδιους στόχους ούτε να ακολουθήσει την ίδια

λογική των τελευταίων δεκαετιών Οι απαιτήσεις της βιώσιmicroης ανάπτυξης

που επικεντρώνονται σε περιβαλλοντικούς και κοινωνικούς προβληmicroατι-

σmicroούς απαιτούν νέες προσεγγίσεις και νέες λύσεις στους τοmicroείς του χωρο-

ταξικού σχεδιασmicroού της αστικής ανάπτυξης της αρχιτεκτονικής της κατα-

σκευής και των υποδοmicroών

Το ΣΑΕ θεωρεί σηmicroαντικό να υπενθυmicroίσει στους πολιτικούς ειδικά σε microια

περίοδο βαθιάς κρίσης την ουσιαστική ανάγκη διασφάλισης ότι όλα τα

όργανα και οι κυβερνήσεις σε όλα τα επίπεδα θα αναλάβουν να διατηρή-

σουν την ευθύνη τους προς την κοινωνία για την ποιότητα και τη βιωσιmicroό-

τητα του δοmicroηmicroένου περιβάλλοντος στο οποίο ζουν και εργάζονται οι

Ευρωπαϊκοί πολίτες Σε αυτό το πλαίσιο λαmicroβάνοντας υπόψη τη βαθιά επί-

δραση που έχει η συmicromicroετοχή των αρχιτεκτόνων στη διαδικασία παραγωγής

του δοmicroηmicroένου περιβάλλοντος είναι ιδιαίτερα σηmicroαντικό να διασφαλιστεί

ότι η επιλογή και η ανάθεση των συmicroβάσεων υπηρεσιών από τις δηmicroόσιες

υπηρεσίες στους αρχιτέκτονες θα πραγmicroατοποιείται σύmicroφωνα microε κριτήρια

που βασίζονται στην ποιότητα εξασφαλίζοντας επίσης ότι οποιεσδήποτε

προσπάθειες να επιταχυνθούν οι διαδικασίες διαγωνισmicroών δεν θα έχουν

αρνητικά αποτελέσmicroατα στις αξίες της αρχιτεκτονικής σε σχέση microε το

δηmicroόσιο συmicroφέρον

Το ΣΑΕ καλεί όλους τους φορείς που είναι υπεύθυνοι για την πολιτική σε

όλα τα επίπεδα να εκmicroεταλλευθούν τη microοναδική ευκαιρία που παρουσιά-

ζεται microε την ανάκαmicroψη της παγκόσmicroιας οικονοmicroίας και να προετοιmicroασθούν

ενεργά για το microέλλον σε σχέση microε κρίσιmicroα θέmicroατα όπως η άmicroεση επένδυση

στην ενεργειακή αποδοτικότητα των υπαρχόντων κτιρίων η ανάπτυξη των

εναλλακτικών ενεργειακών προγραmicromicroάτων microεγάλης κλίmicroακας η αποκατά-

σταση και ανανέωση της κοινωνικής και συλλογικής κατοικίας και οι υποδο-

microές

Το ΣΑΕ θεωρεί ότι αυτό θα δηmicroιουργήσει microεγάλες ευκαιρίες απασχόλησης

και συγχρόνως θα οδηγήσει στην ανάπτυξη microιας καλύτερης ποιότητας και

ενός βιώσιmicroου δοmicroηmicroένου περιβάλλοντος Σε microία τέτοια περίοδο κρίσης η

επένδυση σε κοινωνικά προσανατολισmicroένα προγράmicromicroατα (microεγάλης κλίmicroα-

κας) microπορεί να είναι εξαιρετικά χρήσιmicroη για την εξασφάλιση microιας βιώσιmicroης

ανάπτυξης που να βασίζεται στην καινοτοmicroία Το αρχιτεκτονικό επάγγελmicroα

διατίθεται να βοηθήσει σε αυτόν τον ζωτικής σηmicroασίας στόχο και είναι πρό-

θυmicroο να συmicroβάλει ουσιαστικά στην αποδοχή αυτών των microεθόδων και προ-

σεγγίσεων

Επιπλέον το ΣΑΕ καλεί όλους τους υποψηφίους των Ευρωεκλογών 2009 να

λάβουν υπόψη τους αυτές τις αρχές κατά τη δηmicroιουργία των προγραmicromicroά-

των τους και εφόσον εκλέγουν να επιδιώξουν την εφαρmicroογή τους Σε αυτό

το πλαίσιο το ΣΑΕ έχει υιοθετήσει διάφορες πολιτικές προτάσεις που θα

διαβιβαστούν σε όλους τους υποψηφίους στις ερχόmicroενες εβδοmicroάδες σε

στενή συνεργασία microε τις Οργανώσεις Μέλη του

Το Συmicroβούλιο Αρχιτεκτόνων Ευρώπης (ΣΑΕ) είναι η Ευρωπαϊκή οργάνωση

που εκπροσωπεί το αρχιτεκτονικό επάγγελmicroα σε Ευρωπαϊκό επίπεδο Με την

έδρα και τη Γραmicromicroατεία του στις Βρυξέλλες το ΣΑΕ εκφράζει τις απόψεις του

επαγγέλmicroατος επιδιώκοντας την επίτευξη των στόχων του Οι Οργανώσεις

Μέλη του είναι οι αντιπροσωπευτικές ρυθmicroιστικές και επαγγελmicroατικές οργα-

νώσεις από όλα τα Κράτη Μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης τα Υπό ένταξη

Κράτη τη Νορβηγία και την Ελβετία Μέσω αυτών εκπροσωπεί τα συmicroφέρο-

ντα περίπου 480000 αρχιτεκτόνων σε 33 κράτη της Ευρώπης (το 2009)

Κύρια λειτουργία του ΣΑΕ είναι να παρακολουθεί τις εξελίξεις σε επίπεδο ΕΕ

επιδιώκοντας να επηρεάζει τους τοmicroείς της Πολιτικής και της Νοmicroοθεσίας της

ΕΕ που έχουν αντίκτυπο στην αρχιτεκτονική άσκηση και στη συνολική ποιό-

τητα και βιωσιmicroότητα του δοmicroηmicroένου περιβάλλοντος

πάνω Γενική κάτοψη microε Εθνική Λυρική Σκηνή αγορά

Εθνική Βιβλιοθήκη

κάτω αριστερά Τοmicroή microε κανάλι αγορά Εθνική Βιβλιοθή-

κη στάθmicroευση

κάτω δεξιά Τοmicroή microε κανάλι αγορά Εθνική Λυρική Σκηνή

στάθmicroευση

2277ε π ί κ α ι ρ α

ώστε να χάσει τη συνταγmicroατική του προστασία

και να γίνει εύκολη λεία για την πλουτοκρατία

Στις 20-02-2009 το ΥΠΕΧΩ∆Ε ανακοίνωσε laquoδια-

βούλευσηraquo για Νέους Αυτοκινητόδροmicroους στην

Αττική (ΝΑΑ) Ξεκινώντας απrsquo τον Υmicroηττό ο

κόmicroβος Σακέτα πχ γίνεται microέσα στην καρδιά

του αισθητικού δάσους της Καισαριανής (πε-

ριοχή NATURA 2000) Για τις συνολικές επιπτώ-

σεις απrsquo τους ΝΑΑ στο οικοσύστηmicroα του Υmicroητ-

τού υπάρχουν αναλυτικές ανακοινώσεις από

πολλούς φορείς των περιοχών Στο Ελληνικό οι

ΝΑΑ laquoδίνουν ρέσταraquo ιδίως στον χώρο του

πρώην αεροδροmicroίου Προβλέπονται επτά κόmicro-

βοι (τέσσερεις microεγάλοι και δύο-τρεις ηmicroικόmicro-

βοιhellip) ∆ύο από αυτούς γίνονται ακριβώς εκεί

που υπάρχει πυκνό πράσινο στην πρώην αερο-

πορική βάση Ελληνικού Κάτω στην παραλιακή

γίνεται κόmicroβος στο microόνο ανοικτό σηmicroείο του

χώρου microε την παραλία του Αγ Κοσmicroά Όπου γί-

νονται εmicroπορικές χρήσεις (Mall κλπ) γίνεται

και κόmicroβος Κόmicroβος και για το βραβευmicroένο

Κανόε-Καγιάκ-Σλάλοmicro που laquoπεριορίζεταιraquo η

χρήση του επειδή παραχωρήθηκε σε ιδιώτες

που laquoπροτιmicroούνraquo Θεmicroατικό Πάρκο και Υδρο-

πάρκο microε τεράστιο πάρκινγκ Κόmicroβοι και δρόmicroοι

σε αρχαία στο πράσινο δίπλα σε σπίτια Γιατί

και για ποιον

Στις 13-04-2009 το ΥΠΕΧΩ∆Ε για να laquoδέσουνraquo

Στις 31-01-2001 ο τότε πρωθυπουργός Κώστας

Σηmicroίτης είπε στο Ελληνικό laquohellipθα είναι το microεγα-

λύτερο πάρκο στην Ευρώπηhellipraquo Η δήλωση αυτή

παραmicroένει και σήmicroερα το συντοmicroότερο ανέκ-

δοτο γιrsquo άλλο ένα τεράστιο laquoνοmicroιmicroοφανέςraquo εθ-

νικό Βατοπέδι Αφού η τότε laquoπράσινηraquo κυβέρ-

νηση προετοίmicroασε το έδαφος microε microια σειρά laquoολυ-

microπιακώνraquo νόmicroων laquoπαραχώρησηςraquo φιλέτων στο

microεγάλο κεφάλαιο η νέα laquoγαλάζιαraquo κυβέρνηση

συνεχίζει την προσεκτικά microεθοδευmicroένη τσιmicroε-

ντοποίηση χώρων microε νέους microετα-ολυmicroπιακούς

νόmicroους (όπως ο περιβαλλοντοκτόνος Ν3342

2005) εκποίησης δηmicroόσιας γης και περιουσίας

Πρόσφατα το laquoγαλάζιοraquo κεφάλαιο βάλθηκε microε

νέες παράλληλες laquoπρωτοβουλίεςraquo να δώσει τη

χαριστική βολή στην ιδέα πάρκου υψηλού πρα-

σίνου στον χώρο του πρώην αεροδροmicroίου και

όχι microόνο ενώ προχωράει το microεγάλο λιmicroάνι στην

παραλία Έτσι αν τυχόν επανέλθει σύντοmicroα η

προηγούmicroενη laquoπράσινηraquo κυβέρνηση το laquoπρά-

σινοraquo κεφάλαιο να τα βρει όλα έτοιmicroα Από τον

Υmicroηττό microέχρι τον Σαρωνικό όλα θα laquoαξιοποιη-

θούνraquo κατάλληλα χάριν του κέρδους Ιδού το

νέο microπαράζ microπετόν στην Αττική καρέ-καρέ

Στις 02-02-2009 το ΥΠΕΧΩ∆Ε ανακοίνωσε laquoδια-

βούλευσηraquo σχεδίου τροποποίησης του Π∆ 31-

8-78 (ΦΕΚ 544∆΄) περί προστασίας του Υmicroηττού

Ο Υmicroηττός από δάσος γίνεται laquoαστικό πάρκοraquo

2266 ε π ί κ α ι ρ α

σχό

λιο Πρώην αεροδρόmicroιο και παραλία Ελληνικού Όλα laquoπράσιναraquo χωρίς πράσινο

Παναγιώτης Κ Κουmicroουνδούρος αρχιτέκτων

όλα τα προηγούmicroενα και όχι microόνο ανακοίνωσε

laquoδιαβούλευσηraquo για το νέο Ρυθmicroιστικό Σχέδιο της

Αττικής Έτσι ότι δεν προβλεπόταν από το ΡΣΑ του

1985 και έχει υλοποιηθεί αυθαίρετα και ότι άλλο

αυθαίρετο ή microη που έχει ήδη laquoπαραχωρηθείraquo

θα laquoνοmicroιmicroοποιηθείτακτοποιηθείraquo Στο Ελληνικό

εκτός από τα οδικά laquomicroπαίνουνraquo και τέσσερα

microουσεία (Αεροπορίας Μεσογειακής Τέχνης

Νέο Αρχαιολογικό Πειραιώς και Μο-ντέρνας

Τέχνης-Γουλανδρή) συν το ήδη παραχωρηθέν

Εκθεσιακό ndash Συνεδριακό Κέντρο στο πρώην

ανατολικό αεροδρόmicroιο Μαζί microrsquo όλη την οικι-

στική κλπ προβλεπόmicroενη οικοδόmicroηση γίνεται

πλέον πασιφανές ότι δεν microένει σχεδόν τίποτα

για την απόλυτα αναγκαία ανάσα laquoπάρκουraquo

υψηλού πρασίνου όπως έδειξε και η πρόσφατη

ΜΠΕ του χώρου από το Πανεπιστήmicroιο Αθήνας

για λογαριασmicroό της Νοmicroαρχίας Αθηνών

Στην παραλία το Ολυmicroπιακό Ιστιοπλοϊκό Κέντρο

Αγίου Κοσmicroά παραχωρήθηκε για 45 χρόνια να

γίνει laquomicroαρίναraquo για laquoΜέγκα Γιοτraquo Οι υπάρχου-

σες εγκαταστάσεις και το πυκνότατο υπάρχον

πράσινο θα κατεδαφιστούν για πάρκινγκ 2500

αυτοκινήτων και laquoMallraquo 64000micro2 Στη θάλασσα

οι εκβαθύνσεις για το λιmicroάνι θα ρηmicroάξουν το

γνωστό προστατευόmicroενο θαλάσσιο οικοσύστη-

microα laquoλιβαδιών ποσειδωνίαςraquo και οι σηmicroερινές

παρακείmicroενες παραλίες κολύmicroβησης του Αγ

Κοσmicroά θα πάνε στράφι για λίγους σκαφάτους

Όλα αυτά τα ολέθρια laquomicroετα-ολυmicroπιακάraquo microη

αντιστρέψιmicroα περιβαλλοντικά κλπ προγραmicro-

microατιζόmicroενα εγκλήmicroατα στο Ελληνικό δεν microέ-

microέση Σχέδια microε τους δύο κόmicroβους που αντικαθιστούν το

πράσινο ndash δίπλα σε σπίτια στην πρώην αεροπορική βάση

Ελληνικού

κάτω Tο πράσινο που υπάρχει σήmicroερα στην πρώην αερο-

πορική βάση Ελληνικού στη Λ Βουλιαγmicroένης

2299ε π ί κ α ι ρ α

σχό

λιοΟι ανελεύθεροι χώροι

Ιουλία ∆ρούγα αρχιτέκτων

Όmicroως για να το κατανοήσουmicroε αυτό καλύτερα

θα rsquoπρεπε να στραφούmicroε ένα επίπεδο πιο κάτω

να συνειδητοποιήσουmicroε βαθιά και microε ακλόνητη

πεποίθηση microια απλή αλήθεια οι ελεύθεροι-

ανοιχτοί-δηmicroόσιοι-πράσινοι χώροι οι ά-χρηστοι

δηλαδή είναι δικοί microας είναι όλων ανήκουν

στο σύνολο της κοινωνίας και είτε έχουν προ-

βλεφθεί για να microας προσφέρουν αναψυχή και

εκτόνωση είτε υπήρχαν εκεί από πάντα (σί-

γουρα πολύ πριν τα διατάγmicroατα προστασίας τα

ΓΠΣ και τα ρυθmicroιστικά) για να microας χαρίζουν

ευκαιρίες για ενασχόληση microε τη φύση

Η αντινοmicroία η πολυνοmicroία και οι νοmicroικές laquoτρύ-

πεςraquo σκόπιmicroα έχουν οδηγήσει σε διαφωνίες

αντιδικίες στρεβλώσεις και παρερmicroηνείες

αυτούς τους χώρους microε αποτέλεσmicroα να έχουν

καταφέρει το γνωστό laquomicroπάχαλοraquo (πχ ανήκουν

στην ευθύνη του ∆ήmicroου τους διαχειρίζεται η

Νοmicroαρχία ndashκι αυτό κατά το ήmicroισυndash έχει την

αρmicroοδιότητα ndashmicroόνο ορισmicroένων έργωνndash η Περι-

φέρεια και τον συντονισmicroό το Υπουργείο)

Πέρα από το χαοτικό καθεστώς που διέπει αυ-

τούς τους χώρους είναι θέmicroα προσωπικής ευ-

θύνης και αξιοπρέπειας η πλήρης και αδιαπραγ-

microάτευτη συνειδητοποίηση και υποστήριξη του

ότι παρόλη τη νοmicroική σύγχυση οι ά-χρηστοι χώ-

ροι εξακολουθούν ndashκαι οφείλουmicroε να τους προ-

ασπίσουmicroε ώστε να εξακολουθούνndash να microας προ-

σφέρονται ελεύθερα χωρίς να έχουν ανάγκη

από χρήση laquoυποστηρικτικήraquo να microας ξεκουρά-

ζουν και να microας ψυχαγωγούν Αυτοί οι ά-χρηστοι

χώροι είτε ισχύει το ένα είτε το άλλο καθεστώς

προστασίας αρmicroοδιότητας κλπ απλά ανήκουν

σε όλους microας Συχνά όmicroως από τη στιγmicroή που θα

αποκτήσουν ή θα τους επιβληθεί microια χρήση οι

ίδιοι αυτοί ελεύθεροι- ανοιχτοί-δηmicroόσιοι-πράσι-

νοι χώροι γίνονται απροσπέλαστοι ιδιωτικοί

καταπατηmicroένοι αυθαίρετοι αλλά και πλαίσιο

για να χωροθετηθούν οι πιο microύχιες επιθυmicroίες

της Πολιτείας (microουσεία πάρκινγκ αναψυκτή-

ρια hellipκαι δρόmicroοι) Και όλα αυτάhellip microε το microικρό-

τερο κόστος πάmicroφθηνα (αν όχι δωρεάν)

Όλα αυτά microου θυmicroίζουν το παλιό σύνθηmicroα του

φεmicroινιστικού κινήmicroατος ∆εν είmicroαι του πατρός

microου δεν είmicroαι του αντρός microουhellip είmicroαι ο (ά-χρη-

στος) εαυτός microου

Τον τελευταίο καιρό όλοι microας γινόmicroαστε δέκτες

υπερπληροφόρησης γύρω από τις κατευθύνσεις

της Πολιτείας σε σχέση microε τους ελευθέρους

χώρους τις επεκτάσεις της Αθήνας τους νέους

οδικούς άξονες τους ορεινούς όγκους κά Πολ-

λές και οι φωνές στην πλειοψηφία τους διαmicroαρ-

τυρίας για τη διεκδίκηση αυτών των χώρων

Προτού όmicroως ξεκινήσουmicroε για microια ακόmicroη ανά-

λυση των σχεδίων και των microελετών αυτών ας

επιχειρήσουmicroε να κατανοήσουmicroε την ουσία του

προβλήmicroατος και του προβληmicroατισmicroού microας ως

αρχιτέκτονες και ως πολίτες

Αδιάλειπτα στη διάρκεια των σπουδών microας αλλά

και στον επαγγελmicroατικό microας βίο πάmicroπολλες

φορές σαν microηχανικοί αντιmicroετωπίζουmicroε τις

έννοιες του ελεύθερου του κλειστού και του

ανοιχτού του έξω και του microέσα του εσωτερι-

κού και του υπαίθριου (και συχνότατα και του

ηmicroιυπαίθριου) του ιδιωτικού και του δηmicroό-

σιου Ταυτόχρονα όmicroως ως microηχανικοί γνωρί-

ζουmicroε και το κόστος των παραπάνω το κόστος

της γειτνίασης microε πλατεία το κόστος κατάλη-

ψης πεζοδροmicroίου την υπεραξία της θέας σε

ελεύθερο χώρο πρόσφατα πληροφορούmicroαστε

για το ενδεχόmicroενο κόστος του αντιφατικού κλει-

στού-ηmicroιυπαίθριου κλπ

Αυτό που δηλαδή από τη φύση του είναι ελεύ-

θερο και δηmicroόσιο αγαθό κάτω από κατασκευα-

σmicroένες συνθήκες και διαστρεβλώσεις καταλή-

γει να κοστίζει και να δηmicroιουργεί υπεραξίες

2288 ε π ί κ α ι ρ α

microέση και κάτω Σχέδιο της Τεχνικής Υπηρεσίας της Νοmicroαρ-

χίας Αθηνών που δείχνει microε laquoκόκκινοraquo ότι δεν είναι laquoπρά-

σινοraquo από το Forum για το Μητροπολιτικό Πάρκο 18-20

Ιανουαρίου 2008 (Για περισσότερα βλ wwwkoinidrasigr)

νουν αναπάντητα ο αγώνας συνεχίζεται Ο ∆ή-

microος Ελληνικού έχει προσφύγει και στο ΣτΕ microαζί

microε το ∆ΣΑ κι άλλους φορείς Εδώ στο laquoΕλλη-

νικόraquo microετα-ολυmicroπιακό Βατοπέδι θα κριθεί και ο

ουσιαστικός λόγος ύπαρξης του ΣτΕ

Οmicroόφωνη Απόφαση της Αντιπροσωπείας

του ΣΑ∆ΑΣ-ΠΕΑ για τους ελεύθερους χώρουςhellip

Με αφορmicroή την πρόταση του ΥΠΕΧΩ∆Ε (Νοέmicro-

βρης 2007) για το laquoΜητροπολιτικό Πάρκο του

Ελληνικούraquo η Αντιπροσωπεία του ΣΑ∆ΑΣ-ΠΕΑ

πήρε στις 922008 microια σηmicroαντικότατη οmicroό-

φωνη απόφαση (ΑΠ3689821-02-2008) που

αφορά όλους τους ελεύθερους χώρους στην

Αθήνα (πχ Γουδή Ελαιώνα Ελληνικό) Καταγ-

γέλλοντας την κυβερνητική πολιτική λεηλασίας

και τσιmicroεντοποίησης των χωρών αυτών αλλά

και microικρότερων αντιπροτείνει τη δηmicroιουργία

άmicroεσα του αναγκαίου υψηλού πρασίνου (20-

25micro2microεγάλο δένδρο και 8-9micro2κάτοικο) καθώς

και microέσα microαζικής microεταφοράς για την πόλη των

Αθηνών Επίσης microεταξύ άλλων τονίζει ότι οι

εκτάσεις αυτές πρέπει να παραmicroείνουν δηmicroόσια

περιουσία και τη κατασκευή διαχείριση συντή-

ρηση και λειτουργία τους να την αναλάβει κρα-

τικός φορέας

3300 ε π ί κ α ι ρ α

σχό

λιο

γία ένα πάρκο πρέπει οπωσδήποτε να αξιοποι-

ηθεί και όχι απλά να συντηρηθεί αφού η πρώτη

προοπτική αφήνει και περιθώρια να το διαχειρι-

στεί κανείς όπως κρίνει για να το καταστήσει

laquoάξιοraquo καθότι η αξία του ως πράσινος πνεύmicroο-

νας δεν είναι αρκετά εmicroπορεύσιmicroη Συνεπώς ο

νόmicroος ανοίγει microε αυτή του τη χρήση laquoδιαύλους

επικοινωνίας και αλληλοκατανόησηςraquo εκεί που

οι κατά πρόσωπον διαβουλεύσεις δεν microπορούν

να βρουν κοινό τόπο και εγκαθιδρύει οράmicroατα

αξιοποίησης ρυθmicroίζοντας τα όποια νοmicroικά κω-

λύmicroατα και το κυριότερο εξαλείφοντας τα πι-

θανά ερείσmicroατα που θα microπορούσε να χρησιmicroο-

ποιήσει κάθε πολίτης που εν τέλει είναι και ο

φυσικός δικαιούχος του δηmicroόσιου πράσινου χώ-

ρου για να έχει λόγο στο πλάνο διαmicroόρφωσης

του

Ο νοmicroοθέτης δεν χρειάζεται να παρατυπήσει ή

να παρανοmicroήσει αφού microπορεί να ρυθmicroίσει τις

διατάξεις που τον ενδιαφέρουν και να τις κά-

νει τόσο ελαστικές που να τις laquoξεχειλώνειraquo όσο

χρειάζεται microέχρι να χωρέσουν κάθε λογής

laquoσχέδιο ανάπτυξηςraquo πάντα βέβαια στα όρια

της νοmicroοτυπίας (που δεν είναι πάντα ταυτόσηmicroη

microε τη νοmicroιmicroότητα) Και καθώς το κράτος-νοmicroο-

θέτης γνωρίζει πολύ καλά ότι είναι άλλο πράγ-

microα η εφαρmicroογή του νόmicroου και άλλο η απόδοση

του δικαίου διασφαλίζει ότι οι νόmicroοι του θα

εφαρmicroοστούν ανεξάρτητα από το αν είναι δί-

καιοι ή όχι και θα κρίνουν τις εξελίξεις χωρίς

κανείς να microπορεί να κρίνει τους ίδιους Η δικα-

νική τέχνη θα το εξασφαλίσει άλλωστε ότι

ακόmicroα και πιθανές προσφυγές από θαρραλέους

αντιρρησίες θα προσκρούσουν πάνω στον νεό-

τευκτο νόmicroο οι φράσεις laquoο νόmicroος το προβλέ-

πειraquo και ακόmicroα πιο έντεχνα laquoο νόmicroος δεν το

απαγορεύειraquo είναι αγαπηmicroένες διατυπώσεις

που δικαιολογούν τα αδικαιολόγητα απέναντι

στις οποίες τι microπορεί να αντιτάξει κανείς Ίσως

microία σοφή ρήση microόνο ότι laquoο νόmicroος microοιάζει microε

έναν ιστό αράχνης που microπορεί να παγιδεύει τα

microικρά έντοmicroα αλλά όχι τα microεγάλα γιατί αυτά τον

σχίζουν και περνούν ανενόχληταraquohellip

Η ελληνική γλώσσα παρέχει πλήθος εκφρά-

σεων όρων και περιφράσεων και microαζί microε αυτά

την πολυτέλεια να εκφραστεί κανείς microε την

απαιτούmicroενη ακρίβεια ή microε την επιθυmicroητή ασά-

φεια αξιοποιώντας τα γλωσσικά εργαλεία κατά

το δοκούν Το πολύτιmicroο αυτό εργαλείο microπορεί

να το χρησιmicroοποιήσει κανείς microε σύνεση και microαε-

στρία πλάθοντας τον λόγο του ώστε να εξυπη-

ρετεί τις προθέσεις του επισηmicroαίνοντας τα στέ-

ρεα επιχειρήmicroατά του και υποβαθmicroίζοντας όσα

χωλαίνουν Το παν στην ελληνική πραγmicroατικό-

τητα λοιπόν είναι ο χαρακτηρισmicroός ακόmicroα δε

πιο σηmicroαντικός στη νεοελληνική εκδοχή της

πραγmicroατικότητας είναι ο αποχαρακτηρισmicroός

Με άλλα λόγια το πώς ονοmicroάζει κανείς το αντι-

κείmicroενό του ή ακόmicroη πιο καίρια πώς δεν το

ονοmicroάζει

Κάπως έτσι ο αρmicroόδιος κατά περίπτωση φορέας

(∆ηmicroοτική Αρχή ΥΠΕΧΩ∆Ε και λοιποί γνωστοί)

σκηνοθετεί το θέατρο του παραλόγου που παί-

ζεται microε φόντο τους τελευταίους εναποmicroείνα-

ντες ελεύθερους πράσινους ή εν δυνάmicroει πρά-

σινους χώρους της Αθήνας (και της χώρας γενι-

κότερα) που δεν είναι η microόνη είναι όmicroως ίσως η

πιο πολύπαθη ελληνική πόλη που στερείται τό-

σο το φυσικό της χρώmicroα Θεατές κάθε φορά οι

πολίτες άλλοτε microεmicroονωmicroένα άλλοτε συνασπι-

σmicroένοι σε οργανώσεις και κινήmicroατα γειτονιάς

ακόmicroη και σε διαδηmicroοτικές συνεργασίες αλλά

πάντα θεατές να παρακολουθούν σε πρώτο

στάδιο τις προσεκτικά διατυπωmicroένες εξαγγελίες

για βελτίωση του πράσινου laquoαποθεmicroατικούraquo της

πόλης αλλά σε δεύτερο στάδιο να εισπράττουν

τη microετουσίωση τέτοιων υποσχέσεων microεταφρα-

σmicroένων όmicroως σε αρκετά ελεύθερη (έως και

ελευθεριάζουσα) απόδοση

Σε αυτές τις τεχνικές παράφρασης και παρα-

πλάνησης είναι απαραίτητος συντελεστής ndashκαι

ενίοτε καταπέλτηςndash microία κρίσιmicroη τροπολογία

των νόmicroων microε εξίσου microετρηmicroένη και επιλεκτική

διατύπωση Έτσι ένας ελεύθερος χώρος microπο-

ρεί να αποδοθεί σε κοινή χρήση αλλά ποτέ να

παραχωρηθεί καθώς το microεν πρώτο είναι χαρι-

στικό ενώ το δεύτερο αmicroετάκλητο και υπονοεί

εκχώρηση δικαιοδοσίας όσο και χρήσης Αντί-

στοιχα microια δασική έκταση στα όρια της πόλης

εmicroπλουτίζεται microε χρήσεις αστικού πάρκου για

να laquoδιευκολύνεταιraquo φυσικά η πρόσβαση και να

ενθαρρύνεται η παραmicroονή για τους χρήστες-

αστούς αφού το δάσος από microόνο του microάλλον

δεν αρκεί για να τους προσελκύσει Κατrsquo αναλο-

Τα πάντα είναι θέmicroα διατύπωσης και εντύπωσηςΆρτεmicroις Φραδέλου αρχιτέκτων

Προς τον Σύλλογο Αρχιτεκτόνων Κύπρου

Θέmicroα Προώθηση Συνεργασίας ΣΑ∆ΑΣ-ΠΕΑ και

Συλλόγου Αρχιτεκτόνων Κύπρου

Αγαπητοί συνάδελφοι

Με ιδιαίτερη ικανοποίηση λάβαmicroε την επιστολή συνεργασίας σας και σας

διαβεβαιώνουmicroε ότι και οι δικές microας προθέσεις είναι η συνέχιση και εmicroβά-

θυνση τόσο των φιλικών σχέσεων ανάmicroεσα στους δυο Συλλόγους microας όσο

και γενικότερα των αρχιτεκτόνων της Ελλάδας και της Κύπρου

Στα πλαίσια των ήδη υφιστάmicroενων δεσmicroών συνεργασίας θα επιθυmicroούσαmicroε

να σας προτείνουmicroε να αποδεχθείτε πρόσκλησή microας για συmicromicroετοχή του

ΣΑΚ ως παρατηρητού στην Πανελλήνια συνάντηση εργασιών του Συντονι-

στικού Oργάνου Συλλόγων του ΣΑ∆ΑΣ-ΠΕΑ που προγραmicromicroατίζεται για τις

26-28 Ιουνίου 2009 στην Καβάλα

Η συmicromicroετοχή σας θα microας δώσει αφrsquo ενός τη δυνατότητα να συζητήσουmicroε

από κοντά θέmicroατα κοινού ενδιαφέροντος και αφrsquo ετέρου να δροmicroολογή-

σουmicroε περαιτέρω δράσεις των δύο Συλλόγων microας

Στη διάθεσή σας για περαιτέρω πληροφορίες

Προς την Πρόεδρο του Συλλόγου Αρχιτεκτόνων Ν Κέρκυρας

κ Λένα Τσολάκου

Αγαπητή κυρία Πρόεδρε

Αισθανόmicroαστε την υποχρέωση να ευχαριστήσουmicroε από καρδιάς όλους τους

συνδιοργανωτές και ιδιαιτέρως εσάς για την κατά κοινή οmicroολογία επιτυχη-

microένη συmicroβολή σας σε όλα τα στάδια του ξεχωριστού 2ηmicroέρου που περά-

σαmicroε κοντά σας

Η οργάνωση και η αλληλουχία των εκδηλώσεων διέθεταν κατrsquo εξοχήν συν-

θετικά χαρακτηριστικά υψηλού επιπέδου όπως αρmicroόζει στον κλάδο των

Αρχιτεκτόνων τον οποίο επιτυχώς εκπροσωπείτε

Η ηmicroερίδα microε θέmicroα laquoΑποκατάσταση και επανάχρηση ιστορικών κτιρίων Το

παρελθόν ορίζει το microέλλονraquo που πραγmicroατοποιήθηκε στις 28 Μαρτίου

2009 στην Κέρκυρα ξεπέρασε κάθε προσδοκία επιτυχίας και ήταν αντάξια

της πνευmicroατικής και πολιτιστικής παράδοσης της πόλης που τη φιλοξένησε

Η έκθεση που συνδιοργανώσατε microε τη Νοmicroαρχία Κέρκυρας και το ΤΕΕ Τmicroή-

microατος Κέρκυρας θεωρούmicroε ότι είναι ένα βήmicroα προς την κατεύθυνση αντι-

microετώπισης των πολλών και συσσωρευmicroένων προβληmicroάτων της προστασίας

και διατήρησης των παραδοσιακών microας οικισmicroών

Τέλος το Συντονιστικό Όργανο της Πανελλήνιας Ένωσης Αρχιτεκτόνων

(ΣΟΠΕ) που συνεδρίασε την Κυριακή 29-3-2009 σηmicroείωσε αντίστοιχη επι-

τυχία τόσο όσον αφορά τη συmicromicroετοχή (Συλλόγων αρχιτεκτόνων από όλη

την Ελλάδα) όσο και τα επιτυχή συλλογικά συmicroπεράσmicroατα-αποτελέσmicroατα

των προγραmicromicroατισmicroένων εργασιών του

Αγαπητή Λένα

Η προσωπική σου συmicroβολή και η συνεχής παρουσία σου σε όλα τα στάδια

των εκδηλώσεων αποτέλεσαν σταθmicroό για τις συλλογικές εκδηλώσεις των

Αρχιτεκτόνων στο microέλλον

Θερmicroά συγχαρητήρια εκ microέρους του ∆Σ του ΣΑ∆ΑΣ-ΠΕΑ Ευχαριστούmicroε για

τη φιλοξενία καλή επιτυχία στο έργο σου

Προς τον Νοmicroάρχη Κέρκυρας

κο Στέφανο Πενηντάρχου-Πουληmicroένο

και την Αντινοmicroάρχη Κέρκυρας

κα ΜερόπηΣπυριδούλα Υδραίου

Αγαπητέ κύριε Νοmicroάρχηκυρία Αντινοmicroάρχη

Αισθανόmicroαστε την υποχρέωση να ευχαριστήσουmicroε από καρδιάς όλους τους

συνδιοργανωτές και ιδιαιτέρως εσάς για την κατά κοινή οmicroολογία επιτυχη-

microένη συmicroβολή σας σε όλα τα στάδια του ξεχωριστού 2ηmicroέρου που περά-

σαmicroε κοντά σας

Η ηmicroερίδα microε θέmicroα laquoΑποκατάσταση και επανάχρηση ιστορικών κτιρίων Το

παρελθόν ορίζει το microέλλονraquo που πραγmicroατοποιήθηκε στις 28 Μαρτίου

2009 στην Κέρκυρα ξεπέρασε κάθε προσδοκία επιτυχίας και ήταν αντάξια

της πνευmicroατικής και πολιτιστικής παράδοσης της πόλης που τη φιλοξένησε

Η έκθεση που συνδιοργανώσατε microε το ΤΕΕ Τmicroήmicroατος Κέρκυρας και τον Σύλ-

λογο Αρχιτεκτόνων Κέρκυρας θεωρούmicroε ότι είναι ένα βήmicroα προς την κατεύ-

θυνση αντιmicroετώπισης των πολλών και συσσωρευmicroένων προβληmicroάτων της

προστασίας και διατήρησης των παραδοσιακών microας οικισmicroών

Τέλος το Συντονιστικό Όργανο της Πανελλήνιας Ένωσης Αρχιτεκτόνων

(ΣΟΠΕ) που συνεδρίασε την Κυριακή 29-3-2009 στον φιλόξενο χώρο της

Νοmicroαρχίας σηmicroείωσε αντίστοιχη επιτυχία τόσο όσον αφορά τη συmicromicroετοχή

(Συλλόγων αρχιτεκτόνων από όλη την Ελλάδα) όσο και τα επιτυχή συλλογικά

συmicroπεράσmicroατα-αποτελέσmicroατα των προγραmicromicroατισmicroένων εργασιών του

Η προσωπική συmicroβολή σας σε όλα τα παραπάνω ήταν καθοριστική και

αισθανόmicroαστε την υποχρέωση να σας συγχαρούmicroε εκ microέρους του ∆Σ του

ΣΑ∆ΑΣ-ΠΕΑ Παρακαλούmicroε δεχτείτε τις θερmicroές ευχαριστίες microας για τη φιλο-

ξενία και την εποικοδοmicroητική σας παρουσία και συmicromicroετοχή

Καλή επιτυχία στο έργο σας

Προς την οικογένεια ΑΝΤΩΝΙΟΥ ΜΑΥΡΩΝΑ

ΤΗΛΕΓΡΑΦΗΜΑ

Το ∆ιοικητικό Συmicroβούλιο του ΣΑ∆ΑΣ-Πανελλήνιας Ένωσης Αρχιτεκτόνων

εκφράζει τη βαθιά του λύπη για τον θάνατο του Προϊσταmicroένου της ∆ιεύ-

θυνσης Χωροταξίας του ΥΠΕΧΩ∆Ε συναδέλφου Αντωνίου Μαυρωνά

Προς την οικογένεια ΕΥΑΓΓΕΛΟΥ ΚΟΥΛΟΥΜΠΗ

ΤΗΛΕΓΡΑΦΗΜΑ

Το ∆ιοικητικό Συmicroβούλιο του ΣΑ∆ΑΣ-Πανελλήνιας Ένωσης Αρχιτεκτόνων

εκφράζει τη βαθιά του λύπη για τον θάνατο του πρώην Προέδρου του ΤΕΕ

Προέδρου του Συλλόγου Πολιτικών Μηχανικών επί σειρά ετών βουλευτή

και υπουργού καθώς και Υπερνοmicroάρχη Αθηνών-Πειραιώς κ Ευάγγελου

Κουλουmicroπή

Πολιτικές θέσεις του Συmicroβουλίου Αρχιτεκτόνων Ευρώπης (ΣΑΕ)

προς τους υποψήφιους των Ευρωεκλογών 2009

Η Γενική Συνέλευση του ΣΑΕ στις 24 και 25 Απριλίου 2009 στο Ελσίνκι της

Φινλανδίας έπειτα από προσεκτική εκτίmicroηση και συζήτηση υιοθέτησε το

έγγραφο laquoAG109Recommendationsraquo το οποίο περιλαmicroβάνει τις Συστά-

σεις του ΣΑΕ για προώθηση προς το νέο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και την Ε

Επιτροπή που θα αναλάβουν καθήκοντα microέσα στο 2009 Το ΣΑΕ και οι

Οργανώσεις Μέλη του αναλαmicroβάνουν να πραγmicroατοποιήσουν συντονισmicroένη

δράση ώστε να διασφαλίσουν την προώθηση των laquoθέσεωνraquo microαζί microε τις προ-

τάσεις που περιλαmicroβάνονται στο σχετικό έγγραφο Λαmicroβάνοντας υπόψη τα

προαναφερθέντα και δεδοmicroένου ότι το αρχιτεκτονικό επάγγελmicroα επιδιώ-

κει να παίξει ένα σηmicroαντικό ρόλο στις παρούσες κοινωνικοοικονοmicroικές

προκλήσεις το ΣΑΕ ζητά τη συνολική υποστήριξη του Ε Κοινοβουλίου και

της Ε Επιτροπής που θα προκύψουν από τις Ευρωεκλογές στις 7609 για

το διάστηmicroα 2009-2014 Επίσης το ΣΑΕ ζητά από τα όργανα της ΕΕ όλα τα

Κράτη Μέλη τις περιφέρειες τις τοπικές Κυβερνήσεις και άλλους εmicroπλε-

κοmicroένους της ΕΕ να υιοθετήσουν τις συστάσεις του έτσι ώστε η Ευρωπαϊκή

κοινωνία να πλησιάσει περισσότερο στην υλοποίηση των στόχων της

Οι πολιτικές θέσεις του ΣΑΕ έχουν ως ακολούθως

1 Να διασφαλισθεί ότι οι διαδικασίες παροχής υπηρεσιών που αφορούν το

∆οmicroηmicroένο Περιβάλλον θα βασίζονται στην Ποιότητα

ndash Να διασφαλισθεί δηλαδή ότι οι διαδικασίες που εφαρmicroόζονται για την

παραγωγή των κτιρίων και των άλλων δοmicroών που συγκροτούν το δοmicroηmicroένο

περιβάλλον και ειδικά εκείνων που λαmicroβάνουν χρηmicroατοδότηση από δηmicroό-

σιους πόρους υλοποιούνται κατά τέτοιο τρόπο ώστε να επιτρέπουν την επι-

λογή των καλύτερων προτάσεων σε σχέση microε τη βιωσιmicroότητα την αρχιτε-

κτονική ποιότητα και το κόστος κύκλου ζωής του έργου Οι δηmicroόσιοι φορείς

πρέπει να γνωρίζουν ότι σε σχέση microε το δοmicroηmicroένο περιβάλλον πρέπει

πάντα να προτιmicroάται η πιο συmicroφέρουσα προσφορά που θα περιλαmicroβάνει

ποιοτικά κριτήρια Επιπλέον πρέπει να υιοθετηθούν σχετικά microέτρα

συmicroπεριλαmicroβανοmicroένης microιας έγκαιρης αναθεώρησης των Οδηγιών που αφο-

ρούν στις δηmicroόσιες προmicroήθειες για να διασφαλιστεί ότι η παροχή των αρχι-

τεκτονικών υπηρεσιών θα παραmicroείνει ανοιχτή σε ένα πεδίο δίκαιου αντα-

γωνισmicroού ειδικά για εκείνους που διαθέτουν καινοτόmicroο και αναδυόmicroενο

ταλέντο

ndash Σε κάποια Κράτη Μέλη υπάρχει microία τάση να γενικεύεται η προσφυγή στις

Σ∆ΙΤ πράγmicroα που δείχνει microία λανθασmicroένη χρήση των αρχών των Σ∆ΙΤ επε-

κτείνοντας λανθασmicroένα αυτή τη microέθοδο και στην κατασκευή των κτιρίων

Υπάρχουν αποδείξεις για τις αντίθετες αρνητικές επιδράσεις που προκύ-

πτουν από microία υπέρmicroετρη χρήση σχεδιαστικών και κατασκευαστικών προ-

σεγγίσεων που δεν εγγυώνται την ανεξαρτησία του αρχιτέκτονα για τη δια-

σφάλιση του γενικού συmicroφέροντος

ndash Γενικότερα είναι σηmicroαντικό να υιοθετηθεί microια πιο θετική αντιmicroετώπιση

προς το ρυθmicroιστικό περιβάλλον του αρχιτεκτονικού επαγγέλmicroατος και τους

όρους της αρχιτεκτονικής πρακτικής στα πλαίσια του γενικού συmicroφέρο-

ντος λαmicroβάνοντας επαρκώς υπόψη τη συγκεκριmicroένη φύση των αρχιτεκτο-

νικών υπηρεσιών και τη σηmicroαντική επίδρασης τους στην υγεία και την ευη-

microερία της κοινωνίας ως σύνολο σύmicroφωνα microε τις θεmicroελιώδεις αρχές της ΕΕ

2 Να επιδιωχθεί η υιοθέτηση κατάλληλων όρων διαβίωσης microέσω της βελ-

τίωσης της ποιότητας του περιβάλλοντος στην Ευρώπη

ndash Η υιοθέτηση ολοκληρωmicroένων προσεγγίσεων που δεν θα λαmicroβάνουν

υπόψη αποκλειστικά τις οικονοmicroικές και τεχνικές πλευρές microε στόχο να

συmicroπεριληφθούν κοινωνικοί και πολιτιστικοί παράγοντες είναι η microόνη επι-

λογή για την ΕΕ που θα της επιτρέψει να επιτύχει όλους τους πολιτικούς

στόχους που έχει θέσει και αφορούν στην ποιότητα και τη βιωσιmicroότητα του

δοmicroηmicroένου περιβάλλοντος Μόνο microε αυτόν τον τρόπο ίσως καταφέρει να

ανταποκριθεί στις προσδοκίες της κοινωνίας και των microελλοντικών γενεών

για microία καλύτερη ποιότητα ζωής

ndash Υπάρχει επιτακτική ανάγκη να επεξεργαστούmicroε τις πολιτικές της ΕΕ και

να βασιστούmicroε σε αυτές και σε άλλα σχετικά πολιτικά συmicroπεράσmicroατα και

δηλώσεις που έχουν σχέση microε την αρχιτεκτονική και το δοmicroηmicroένο περι-

βάλλον και που έχουν υιοθετηθεί τα τελευταία χρόνια σε επίπεδο ΕΕ έτσι

ώστε οι συστάσεις τους να ενσωmicroατωθούν πραγmicroατικά σε όλες τις πολιτι-

κές και τη νοmicroοθεσία της ΕΕ και επιπλέον να microεταφερθούν επιτυχώς στη

νοmicroοθεσία των Κρατών Μελών

ndash Πρέπει να αναπτυχθούν νέες προσεγγίσεις και microεθοδολογίες για να περι-

γράψουν και να καθορίσουν την ποιότητα του δοmicroηmicroένου περιβάλλοντος

σε όλες του τις διαστάσεις έτσι ώστε να θεσπιστούν νέα κριτήρια και εργα-

λεία στις τοπικές αρχές που σχετίζονται microε τις δηmicroόσιες συmicroβάσεις όταν

κρίνουν την ποιότητα και τη βιωσιmicroότητα microελετών και όταν λαmicroβάνουν απο-

φάσεις για τη διαχείριση την ανάπτυξη ή την αναmicroόρφωση του περιβάλλο-

ντος διαβίωσής microας

ndash Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τα Κράτη Μέλη και οι Τοπικές Αρχές microέσω της

υιοθέτησης και εφαρmicroογής σωστών και καλά προετοιmicroασmicroένων αρχιτεκτο-

νικών πολιτικών πρέπει να διασφαλίσουν ότι εκείνοι που λαmicroβάνουν απο-

φάσεις σε όλα τα επίπεδα αλλά και το ευρύ κοινό γνωρίζουν τα θετικά

οφέλη που microπορεί να φέρει η αρχιτεκτονική στην καθηmicroερινή τους ζωή

έτσι ώστε να προσπαθήσουν να βελτιώσουν τη συνολική ποιότητα και βιω-

σιmicroότητα του δοmicroηmicroένου περιβάλλοντος

ndash Το Ευρωπαϊκό Σχέδιο για την Ανάκαmicroψη της Οικονοmicroίας χρειάζεται να

συνοδευτεί από πράξεις διαθέτοντας στον κατασκευαστικό τοmicroέα ndashκαι

κατά συνέπεια στο αρχιτεκτονικό επάγγελmicroα λόγω των συγκεκριmicroένων ικα-

νοτήτων του στη συνθετική και συνολική επίλυση των προβληmicroάτωνndash τους

απαραίτητους πόρους για να επιτύχει τη Στρατηγική Ατζέντα στον τοmicroέα

της έρευνας ειδικά σε σχέση microε την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων επι-

τρέποντας έτσι την ανάδειξη των απαραίτητων καινοτοmicroιών που απαιτού-

νται για την επίτευξη των στόχων της ΕΕ ειδικότερα σε σχέση microε το υπάρ-

χον κτιριακό απόθεmicroα και γενικότερα microε την αρχιτεκτονική κληρονοmicroιά

3 Να επιδιωχθεί η ανάπτυξη microιας συγκλίνουσας προσέγγισης για τη δια-

σφάλιση επαρκούς επιπέδου αρχιτεκτονικών προσόντων

ndash Είναι πολύ σηmicroαντικό να διασφαλιστεί ότι εκείνοι που προσφέρουν αρχι-

τεκτονικές υπηρεσίες έχουν αποκτήσει τις απαραίτητες ικανότητες και την

ανάλογη εmicroπειρία αντίστοιχη ενός έργου που έχει βαθιά επίδραση στην

κοινωνία και που ταυτόχρονα εγγυάται ένα υψηλό επίπεδο ποιότητας

υπηρεσιών και προστασίας του τελικού χρήστη Ξεκινώντας από αυτό η

Οδηγία 200536ΕΚ πρέπει να αναθεωρηθεί όσο το δυνατόν συντοmicroότερο

για να τροποποιηθεί η ελάχιστη απαιτούmicroενη διάρκεια σπουδών για τους

αρχιτέκτονες από τα τέσσερα στα πέντε έτη (ή το αντίστοιχο σε βάση microερι-

κής απασχόλησης) που να συmicroπληρώνεται από ένα διάστηmicroα δύο ετών

επαγγελmicroατικής πρακτικής εmicroπειρίας

ndash Το θέmicroα έχει επίσης σχέση και microε την παγκοσmicroιοποίηση των υπηρεσιών

ειδικά σε microία στιγmicroή κατά την οποία παρατηρείται microία επιτάχυνση της δια-

δικασίας για τις διαπραγmicroατεύσεις της αmicroοιβαίας αναγνώρισης των αρχιτε-

κτονικών προσόντων και πέρα από αυτό των συmicroφωνιών για τις αρχιτεκτο-

νικές υπηρεσίες στο πλαίσιο των τρεχόντων και συνεχιζόmicroενων διαπραγmicroα-

2222 ε π ί κ α ι ρ α

laquoΠράσινοraquo Mall Λυρική και Βιβλιοθήκη για την ελίτ laquoΠράσινοςraquo Λόφος microε υπαίθριες βιντεοθόνες για τον λαό

Παναγιώτης Κ Κουmicroουνδούρος αρχιτέκτων

2255ε π ί κ α ι ρ α

σχό

λιο

νου θα έχουν τα 120 στρέmicro ∆εν microας το αποκα-

λύπτουν Εξαρτάται από το πόσα και ποια υπαί-

θρια εκπαιδευτικά και πολιτιστικά laquoπρογράmicro-

microαταraquo βιωσιmicroότηταςhellip ορέγεται το ΚΠΙΣΝ Πχ

γίνεται σκέψη για υπαίθριες γιγαντοοθόνες να

βλέπουν όπερα laquoταυτόχροναraquo οι απέξω αφού

τα εισιτήρια των 1400 θέσεων της ΕΛΚ θα είναι

απλησίαστα για τον λαό Τα σχέδια τοmicroών δεί-

χνουν και τετραώροφα γκαράζ και γκαζόν από

πάνω Βλέπετε η ένταξη πεζών όmicroορων δήmicroων

συναντά laquoαντικειmicroενικές δυσκολίεςraquo ενώ πρό-

σβαση microε ποδήλατο τραmicro ή microετρό δεν αναφέ-

ρεται πουθενά

∆ίπλα στη Λ Συγγρού προβλέπεται και ένα

laquoαντιπληmicromicroυρικόraquo κανάλι 1000χ30micro για microα-

θήmicroατα ιστιοπλοΐας αλλά microάλλον θα λειτουργή-

σει σαν microεσαιωνική τάφρος που θα περιορίζει

την πρόσβαση για ανεπιθύmicroητουςhellip Τα κτήρια

προβλέπεται να είναι ενεργειακά αυτόνοmicroα και

πιστοποιηmicroένα microε τη laquoπιο πράσινη οροφή της

Ευρώπηςraquo και microε βατά δώmicroατα για τους επισκέ-

πτες Ένας άλλος υπερυψωmicroένος laquoπράσινος

(κερδοφόρος) λόφοςraquo που τα χωράει όλα όπως

αυτός στο Μέγαρο Μουσικής του Ιδρύmicroατος

Λαmicroπράκη Έτσι οι 160000 Καλλιθιώτες θα microπο-

ρούν να laquoβλέπουν καλάraquo Όπερα και Καρα-

γκιόζη microε κιάλια από microακριάhellip

Οι εξηγήσεις του αρχιτέκτονα για το όραmicroα ενός

laquoπλοίουraquo microε laquoκατάρτιraquo στο ανυψωmicroένο laquoπάρκοraquo

στο Φαληρικό ∆έλτα σαν microορφή σύνθεσης και

ότι laquoη αρχιτεκτονική είναι microια όmicroορφη επέmicro-

βαση που αρmicroολογεί τη φύση microε την τεχνολο-

γίαraquo microπορεί να ακούγονται ηχηρές και ποιητι-

κές αλλά πολύ δύσκολα θα πείσουν στη πράξη

ότι η υλοποίηση των κρυφών microέχρι στιγmicroής επι-

διώξεων του laquoδιαχειριστήraquo ιδιώτη ΚΠΙΣΝ δεν

βλάπτουν τον άνθρωπο το φυσικό περιβάλλον

πρασίνου και το δηmicroόσιο και δωρεάν πολιτισmicroό

που χρειάζονται και διεκδικούν οι Καλλιθιώτες

(και όχι microόνο) κοντά πενήντα χρόνια τώρα

Στις 23-03-2009 τέσσερεις υπουργοί της κυβέρ-

νησης και το Ίδρυmicroα Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ)

υπέγραψαν laquoεν κρυπτώraquo από τον ελληνικό λαό

σύmicroβαση για την υλοποίηση του Κέντρου Πολιτι-

σmicroού Ίδρυmicroα Σταύρος Νιάρχος (ΚΠΙΣΝ) όπου θα

ανεγερθούν τα νέα κτήρια της Εθνικής Λυρικής

Σκηνής (ΕΛΣ) και της Εθνικής Βιβλιοθήκης (ΕΒ)

στον χώρο του πρώην Ιππόδροmicroου στον ∆ήmicroο

Καλλιθέας Άλλο ένα διπλό πολιτικό και οικονο-

microικό έγκληmicroα σε βάρος του περιβάλλοντος και

του πολιτισmicroού ξεκινάει microε την συνεργία κυβέρ-

νησης και δήmicroου σε πείσmicroα όσων φανερώνουν

microε την παρουσίαση της laquoπροmicroελέτηςraquo του ΚΠΙΣΝ

από τον διάσηmicroο αρχιτέκτονα Renzo Piano στις

24-01-2009 που κέρδισε τον κλειστό διαγωνι-

σmicroό (για laquoφίρmicroεςraquo microόνο)

Από τα 230 στρεmicro συνολικά του οικοπέδου τα

laquoτριάκονταraquo δόθηκαν στον ∆ήmicroο για να πει το

ναι στη laquoσύmicroπραξηraquo αυτή κράτους και ΙΣΝ Στο

ΚΠΙΣΝ laquoπαραχωρούνταιraquo 166 στρέmicro ενώ τα

υπόλοιπα 34 στρέmicro είναι η υπάρχουσα laquoΕσπλα-

νάδαraquo Από τα 166 στρέmicro τα 120 στρέmicro ισχυρί-

ζονται θα είναι το πάρκο laquoΣταύρος Νιάρχοςraquo

Τα δύο κτηριακά συγκροτήmicroατα (ΕΛΣ ΕΒ) θα

χωθούν κάτω από ένα τεχνητό laquoπράσινοraquo κεκλι-

microένο επίπεδολόφο Στο νότιο άκρο του χώρου

microπροστά στη παραλιακή και τη microαρίνα θα είναι

η ΕΛΣ microε ύψος 30micro ενώ λίγο βορειότερα θα εί-

ναι η ΕΒ Ενδιάmicroεσα ΕΛΚ και ΕΒ θα υπάρχει microια

microεγάλη πλατεία τύπου laquoMallraquo εδώ το αποκα-

λούν laquoΑγοράraquo όπως laquoagora centerraquo ndash καmicroιά

σχέση microε την laquoαρχαία αγοράraquo βέβαια Οι πλη-

ροφορίες αναφέρουν ότι θα κτιστούν συνολικά

55000micro2 σε 20-30 στρέmicro Μελλοντική επέκτα-

ση της ΕΒ προβλέπεται Αναλυτικά στοιχεία

τετραγωνικά για κάθε κτήριο και χρήση δεν

έχουmicroε microέχρι στιγmicroής Το κόστος του έργου (ολο-

κλήρωση το 2015) και laquoχορηγίαraquo του laquoευεργέ-

τηraquo ΙΣΝ ανέβηκε από τα 300 στα 450 εκατοmicromicroύ-

ρια ευρώ

Πόσο laquoπάρκοraquo και πόσα δένδρα υψηλού πρασί-

2244 ε π ί κ α ι ρ α

τεύσεων microεταξύ της ΕΕ και τρίτων χωρών ή περιοχών ώστε να ανοίξουν microε

πραγmicroατικά αmicroοιβαίο και ισότιmicroο τρόπο νέες αγορές για τους αρχιτέκτονες

στην Ευρώπη και παγκοσmicroίως τώρα αλλά και για τις microελλοντικές γενεές

4 Να διασφαλισθεί η αναθεώρηση των Θεσmicroικών ∆οmicroών σε όλα τα επίπεδα

της ΕΕ για να υπάρξει περισσότερη αποδοτικότητα

ndash Να διασφαλισθεί ότι οι δοmicroές της Ε Επιτροπής του Ε Κοινοβουλίου και

άλλων σχετικών φορέων microπορούν να ανταποκριθούν στις προκλήσεις που

προκύπτουν από την προσπάθεια επίτευξης πραγmicroατικής βιώσιmicroης ανά-

πτυξης βελτιώνοντας τον τρόπο microε τον οποίο διοικείται και συντονίζεται το

δοmicroηmicroένο περιβάλλον και όλα τα σχετικά θέmicroατα microέσα στις υπηρεσίες της

Ε Επιτροπής έτσι ώστε να microπορέσει να εφαρmicroοστεί microία πιο συνολική προ-

σέγγιση στις πολιτικές και νοmicroοθετικές εξελίξεις αυτού του τοmicroέα

Το ΣΑΕ και οι Οργανώσεις Μέλη του microπορούν να συmicroβάλουν άmicroεσα microε τις

γνώσεις την εmicroπειρογνωmicroοσύνη και την πείρα τους για να βοηθήσουν τα

Όργανα της ΕΕ τα Κράτη Μέλη και όλους όσους λαmicroβάνουν σχετικές απο-

φάσεις microε την επεξεργασία και την εφαρmicroογή των συστάσεων που αναφέ-

ρονται παραπάνω Συγκεκριmicroένα το ΣΑΕ διατίθεται να προετοιmicroάσει ένα

προτεινόmicroενο λειτουργικό σχέδιο δράσης υπόψη των Ευρωπαϊκών Οργά-

νων ως ρεαλιστική συmicroβολή για την ανάπτυξη νέων προσεγγίσεων και για

την αναθεώρηση των τρεχουσών πολιτικών και στρατηγικών όπως είναι η

Στρατηγική της ΕΕ για τη Βιώσιmicroη Ανάπτυξη η Στρατηγική Αναθεώρηση του

Κατασκευαστικού Τοmicroέα και άλλα νοmicroοθετικά όργανα που θα λειτουργή-

σουν ή θα παγιωθούν κατά τη διάρκεια της επερχόmicroενης θητείας του Ε Κοι-

νοβουλίου και της Ε Επιτροπής

Αποτελέσmicroατα της παγκόσmicroιας οικονοmicroικής κρίσης

Συζήτηση - Ψήφισmicroα

Στη συνεδρίασή του τον Μάρτιο 2009 το Εκτελεστικό Συmicroβούλιο του Συmicro-

βουλίου Αρχιτεκτόνων Ευρώπης (ΣΑΕ) αποφάσισε να διεξάγει microια σύντοmicroη

έρευνα για την πραγmicroατική κατάσταση του επαγγέλmicroατος σε ολόκληρη την

Ευρώπη Γιrsquo αυτόν τον λόγο αποφάσισε να χρησιmicroοποιήσει τα άτοmicroα (αρχι-

τέκτονες) που είχαν απαντήσει στο ερωτηmicroατολόγιο της τοmicroεακής microελέτης

και που προσφέρθηκαν να βοηθήσουν και σε microελλοντικές έρευνες του ΣΑΕ

Η έρευνα καλύπτει τις 17 χώρες που συmicromicroετείχαν στην τοmicroεακή microελέτη

αλλά αναmicroένεται να διεξαχθεί σε όλες τις Οργανώσεις Μέλη αργότερα

κατά τη διάρκεια του έτους Τα αποτελέσmicroατα της έρευνας παρουσιάστη-

καν στη Γενική Συνέλευση του ΣΑΕ

Στη συνεδρίαση της Γενικής Συνέλευσης που έγινε στο Ελσίνκι στις 24 Απρι-

λίου 2009 οι οργανώσεις microέλη του ΣΑΕ αναφέρθηκαν στην κατάσταση που

αντιmicroετωπίζουν σε κάθε χώρα ως συνέπεια τη παγκόσmicroιας οικονοmicroικής κρί-

σης και εξέδωσαν οmicroόφωνα το παρακάτω ψήφισmicroα

ΨΗΦΙΣΜΑ ΤΗΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΣΥΝΕΛΕΥΣΗΣ ΤΟΥ ΣΑΕ ΣΧΕΤΙΚΑ

ΜΕ ΤΗΝ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ

Το ΣΑΕ πιστεύει ότι η οικονοmicroική ανάκαmicroψη που βρίσκεται εν εξελίξει δεν

microπορεί να επιδιώξει τους ίδιους στόχους ούτε να ακολουθήσει την ίδια

λογική των τελευταίων δεκαετιών Οι απαιτήσεις της βιώσιmicroης ανάπτυξης

που επικεντρώνονται σε περιβαλλοντικούς και κοινωνικούς προβληmicroατι-

σmicroούς απαιτούν νέες προσεγγίσεις και νέες λύσεις στους τοmicroείς του χωρο-

ταξικού σχεδιασmicroού της αστικής ανάπτυξης της αρχιτεκτονικής της κατα-

σκευής και των υποδοmicroών

Το ΣΑΕ θεωρεί σηmicroαντικό να υπενθυmicroίσει στους πολιτικούς ειδικά σε microια

περίοδο βαθιάς κρίσης την ουσιαστική ανάγκη διασφάλισης ότι όλα τα

όργανα και οι κυβερνήσεις σε όλα τα επίπεδα θα αναλάβουν να διατηρή-

σουν την ευθύνη τους προς την κοινωνία για την ποιότητα και τη βιωσιmicroό-

τητα του δοmicroηmicroένου περιβάλλοντος στο οποίο ζουν και εργάζονται οι

Ευρωπαϊκοί πολίτες Σε αυτό το πλαίσιο λαmicroβάνοντας υπόψη τη βαθιά επί-

δραση που έχει η συmicromicroετοχή των αρχιτεκτόνων στη διαδικασία παραγωγής

του δοmicroηmicroένου περιβάλλοντος είναι ιδιαίτερα σηmicroαντικό να διασφαλιστεί

ότι η επιλογή και η ανάθεση των συmicroβάσεων υπηρεσιών από τις δηmicroόσιες

υπηρεσίες στους αρχιτέκτονες θα πραγmicroατοποιείται σύmicroφωνα microε κριτήρια

που βασίζονται στην ποιότητα εξασφαλίζοντας επίσης ότι οποιεσδήποτε

προσπάθειες να επιταχυνθούν οι διαδικασίες διαγωνισmicroών δεν θα έχουν

αρνητικά αποτελέσmicroατα στις αξίες της αρχιτεκτονικής σε σχέση microε το

δηmicroόσιο συmicroφέρον

Το ΣΑΕ καλεί όλους τους φορείς που είναι υπεύθυνοι για την πολιτική σε

όλα τα επίπεδα να εκmicroεταλλευθούν τη microοναδική ευκαιρία που παρουσιά-

ζεται microε την ανάκαmicroψη της παγκόσmicroιας οικονοmicroίας και να προετοιmicroασθούν

ενεργά για το microέλλον σε σχέση microε κρίσιmicroα θέmicroατα όπως η άmicroεση επένδυση

στην ενεργειακή αποδοτικότητα των υπαρχόντων κτιρίων η ανάπτυξη των

εναλλακτικών ενεργειακών προγραmicromicroάτων microεγάλης κλίmicroακας η αποκατά-

σταση και ανανέωση της κοινωνικής και συλλογικής κατοικίας και οι υποδο-

microές

Το ΣΑΕ θεωρεί ότι αυτό θα δηmicroιουργήσει microεγάλες ευκαιρίες απασχόλησης

και συγχρόνως θα οδηγήσει στην ανάπτυξη microιας καλύτερης ποιότητας και

ενός βιώσιmicroου δοmicroηmicroένου περιβάλλοντος Σε microία τέτοια περίοδο κρίσης η

επένδυση σε κοινωνικά προσανατολισmicroένα προγράmicromicroατα (microεγάλης κλίmicroα-

κας) microπορεί να είναι εξαιρετικά χρήσιmicroη για την εξασφάλιση microιας βιώσιmicroης

ανάπτυξης που να βασίζεται στην καινοτοmicroία Το αρχιτεκτονικό επάγγελmicroα

διατίθεται να βοηθήσει σε αυτόν τον ζωτικής σηmicroασίας στόχο και είναι πρό-

θυmicroο να συmicroβάλει ουσιαστικά στην αποδοχή αυτών των microεθόδων και προ-

σεγγίσεων

Επιπλέον το ΣΑΕ καλεί όλους τους υποψηφίους των Ευρωεκλογών 2009 να

λάβουν υπόψη τους αυτές τις αρχές κατά τη δηmicroιουργία των προγραmicromicroά-

των τους και εφόσον εκλέγουν να επιδιώξουν την εφαρmicroογή τους Σε αυτό

το πλαίσιο το ΣΑΕ έχει υιοθετήσει διάφορες πολιτικές προτάσεις που θα

διαβιβαστούν σε όλους τους υποψηφίους στις ερχόmicroενες εβδοmicroάδες σε

στενή συνεργασία microε τις Οργανώσεις Μέλη του

Το Συmicroβούλιο Αρχιτεκτόνων Ευρώπης (ΣΑΕ) είναι η Ευρωπαϊκή οργάνωση

που εκπροσωπεί το αρχιτεκτονικό επάγγελmicroα σε Ευρωπαϊκό επίπεδο Με την

έδρα και τη Γραmicromicroατεία του στις Βρυξέλλες το ΣΑΕ εκφράζει τις απόψεις του

επαγγέλmicroατος επιδιώκοντας την επίτευξη των στόχων του Οι Οργανώσεις

Μέλη του είναι οι αντιπροσωπευτικές ρυθmicroιστικές και επαγγελmicroατικές οργα-

νώσεις από όλα τα Κράτη Μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης τα Υπό ένταξη

Κράτη τη Νορβηγία και την Ελβετία Μέσω αυτών εκπροσωπεί τα συmicroφέρο-

ντα περίπου 480000 αρχιτεκτόνων σε 33 κράτη της Ευρώπης (το 2009)

Κύρια λειτουργία του ΣΑΕ είναι να παρακολουθεί τις εξελίξεις σε επίπεδο ΕΕ

επιδιώκοντας να επηρεάζει τους τοmicroείς της Πολιτικής και της Νοmicroοθεσίας της

ΕΕ που έχουν αντίκτυπο στην αρχιτεκτονική άσκηση και στη συνολική ποιό-

τητα και βιωσιmicroότητα του δοmicroηmicroένου περιβάλλοντος

πάνω Γενική κάτοψη microε Εθνική Λυρική Σκηνή αγορά

Εθνική Βιβλιοθήκη

κάτω αριστερά Τοmicroή microε κανάλι αγορά Εθνική Βιβλιοθή-

κη στάθmicroευση

κάτω δεξιά Τοmicroή microε κανάλι αγορά Εθνική Λυρική Σκηνή

στάθmicroευση

2277ε π ί κ α ι ρ α

ώστε να χάσει τη συνταγmicroατική του προστασία

και να γίνει εύκολη λεία για την πλουτοκρατία

Στις 20-02-2009 το ΥΠΕΧΩ∆Ε ανακοίνωσε laquoδια-

βούλευσηraquo για Νέους Αυτοκινητόδροmicroους στην

Αττική (ΝΑΑ) Ξεκινώντας απrsquo τον Υmicroηττό ο

κόmicroβος Σακέτα πχ γίνεται microέσα στην καρδιά

του αισθητικού δάσους της Καισαριανής (πε-

ριοχή NATURA 2000) Για τις συνολικές επιπτώ-

σεις απrsquo τους ΝΑΑ στο οικοσύστηmicroα του Υmicroητ-

τού υπάρχουν αναλυτικές ανακοινώσεις από

πολλούς φορείς των περιοχών Στο Ελληνικό οι

ΝΑΑ laquoδίνουν ρέσταraquo ιδίως στον χώρο του

πρώην αεροδροmicroίου Προβλέπονται επτά κόmicro-

βοι (τέσσερεις microεγάλοι και δύο-τρεις ηmicroικόmicro-

βοιhellip) ∆ύο από αυτούς γίνονται ακριβώς εκεί

που υπάρχει πυκνό πράσινο στην πρώην αερο-

πορική βάση Ελληνικού Κάτω στην παραλιακή

γίνεται κόmicroβος στο microόνο ανοικτό σηmicroείο του

χώρου microε την παραλία του Αγ Κοσmicroά Όπου γί-

νονται εmicroπορικές χρήσεις (Mall κλπ) γίνεται

και κόmicroβος Κόmicroβος και για το βραβευmicroένο

Κανόε-Καγιάκ-Σλάλοmicro που laquoπεριορίζεταιraquo η

χρήση του επειδή παραχωρήθηκε σε ιδιώτες

που laquoπροτιmicroούνraquo Θεmicroατικό Πάρκο και Υδρο-

πάρκο microε τεράστιο πάρκινγκ Κόmicroβοι και δρόmicroοι

σε αρχαία στο πράσινο δίπλα σε σπίτια Γιατί

και για ποιον

Στις 13-04-2009 το ΥΠΕΧΩ∆Ε για να laquoδέσουνraquo

Στις 31-01-2001 ο τότε πρωθυπουργός Κώστας

Σηmicroίτης είπε στο Ελληνικό laquohellipθα είναι το microεγα-

λύτερο πάρκο στην Ευρώπηhellipraquo Η δήλωση αυτή

παραmicroένει και σήmicroερα το συντοmicroότερο ανέκ-

δοτο γιrsquo άλλο ένα τεράστιο laquoνοmicroιmicroοφανέςraquo εθ-

νικό Βατοπέδι Αφού η τότε laquoπράσινηraquo κυβέρ-

νηση προετοίmicroασε το έδαφος microε microια σειρά laquoολυ-

microπιακώνraquo νόmicroων laquoπαραχώρησηςraquo φιλέτων στο

microεγάλο κεφάλαιο η νέα laquoγαλάζιαraquo κυβέρνηση

συνεχίζει την προσεκτικά microεθοδευmicroένη τσιmicroε-

ντοποίηση χώρων microε νέους microετα-ολυmicroπιακούς

νόmicroους (όπως ο περιβαλλοντοκτόνος Ν3342

2005) εκποίησης δηmicroόσιας γης και περιουσίας

Πρόσφατα το laquoγαλάζιοraquo κεφάλαιο βάλθηκε microε

νέες παράλληλες laquoπρωτοβουλίεςraquo να δώσει τη

χαριστική βολή στην ιδέα πάρκου υψηλού πρα-

σίνου στον χώρο του πρώην αεροδροmicroίου και

όχι microόνο ενώ προχωράει το microεγάλο λιmicroάνι στην

παραλία Έτσι αν τυχόν επανέλθει σύντοmicroα η

προηγούmicroενη laquoπράσινηraquo κυβέρνηση το laquoπρά-

σινοraquo κεφάλαιο να τα βρει όλα έτοιmicroα Από τον

Υmicroηττό microέχρι τον Σαρωνικό όλα θα laquoαξιοποιη-

θούνraquo κατάλληλα χάριν του κέρδους Ιδού το

νέο microπαράζ microπετόν στην Αττική καρέ-καρέ

Στις 02-02-2009 το ΥΠΕΧΩ∆Ε ανακοίνωσε laquoδια-

βούλευσηraquo σχεδίου τροποποίησης του Π∆ 31-

8-78 (ΦΕΚ 544∆΄) περί προστασίας του Υmicroηττού

Ο Υmicroηττός από δάσος γίνεται laquoαστικό πάρκοraquo

2266 ε π ί κ α ι ρ α

σχό

λιο Πρώην αεροδρόmicroιο και παραλία Ελληνικού Όλα laquoπράσιναraquo χωρίς πράσινο

Παναγιώτης Κ Κουmicroουνδούρος αρχιτέκτων

όλα τα προηγούmicroενα και όχι microόνο ανακοίνωσε

laquoδιαβούλευσηraquo για το νέο Ρυθmicroιστικό Σχέδιο της

Αττικής Έτσι ότι δεν προβλεπόταν από το ΡΣΑ του

1985 και έχει υλοποιηθεί αυθαίρετα και ότι άλλο

αυθαίρετο ή microη που έχει ήδη laquoπαραχωρηθείraquo

θα laquoνοmicroιmicroοποιηθείτακτοποιηθείraquo Στο Ελληνικό

εκτός από τα οδικά laquomicroπαίνουνraquo και τέσσερα

microουσεία (Αεροπορίας Μεσογειακής Τέχνης

Νέο Αρχαιολογικό Πειραιώς και Μο-ντέρνας

Τέχνης-Γουλανδρή) συν το ήδη παραχωρηθέν

Εκθεσιακό ndash Συνεδριακό Κέντρο στο πρώην

ανατολικό αεροδρόmicroιο Μαζί microrsquo όλη την οικι-

στική κλπ προβλεπόmicroενη οικοδόmicroηση γίνεται

πλέον πασιφανές ότι δεν microένει σχεδόν τίποτα

για την απόλυτα αναγκαία ανάσα laquoπάρκουraquo

υψηλού πρασίνου όπως έδειξε και η πρόσφατη

ΜΠΕ του χώρου από το Πανεπιστήmicroιο Αθήνας

για λογαριασmicroό της Νοmicroαρχίας Αθηνών

Στην παραλία το Ολυmicroπιακό Ιστιοπλοϊκό Κέντρο

Αγίου Κοσmicroά παραχωρήθηκε για 45 χρόνια να

γίνει laquomicroαρίναraquo για laquoΜέγκα Γιοτraquo Οι υπάρχου-

σες εγκαταστάσεις και το πυκνότατο υπάρχον

πράσινο θα κατεδαφιστούν για πάρκινγκ 2500

αυτοκινήτων και laquoMallraquo 64000micro2 Στη θάλασσα

οι εκβαθύνσεις για το λιmicroάνι θα ρηmicroάξουν το

γνωστό προστατευόmicroενο θαλάσσιο οικοσύστη-

microα laquoλιβαδιών ποσειδωνίαςraquo και οι σηmicroερινές

παρακείmicroενες παραλίες κολύmicroβησης του Αγ

Κοσmicroά θα πάνε στράφι για λίγους σκαφάτους

Όλα αυτά τα ολέθρια laquomicroετα-ολυmicroπιακάraquo microη

αντιστρέψιmicroα περιβαλλοντικά κλπ προγραmicro-

microατιζόmicroενα εγκλήmicroατα στο Ελληνικό δεν microέ-

microέση Σχέδια microε τους δύο κόmicroβους που αντικαθιστούν το

πράσινο ndash δίπλα σε σπίτια στην πρώην αεροπορική βάση

Ελληνικού

κάτω Tο πράσινο που υπάρχει σήmicroερα στην πρώην αερο-

πορική βάση Ελληνικού στη Λ Βουλιαγmicroένης

2299ε π ί κ α ι ρ α

σχό

λιοΟι ανελεύθεροι χώροι

Ιουλία ∆ρούγα αρχιτέκτων

Όmicroως για να το κατανοήσουmicroε αυτό καλύτερα

θα rsquoπρεπε να στραφούmicroε ένα επίπεδο πιο κάτω

να συνειδητοποιήσουmicroε βαθιά και microε ακλόνητη

πεποίθηση microια απλή αλήθεια οι ελεύθεροι-

ανοιχτοί-δηmicroόσιοι-πράσινοι χώροι οι ά-χρηστοι

δηλαδή είναι δικοί microας είναι όλων ανήκουν

στο σύνολο της κοινωνίας και είτε έχουν προ-

βλεφθεί για να microας προσφέρουν αναψυχή και

εκτόνωση είτε υπήρχαν εκεί από πάντα (σί-

γουρα πολύ πριν τα διατάγmicroατα προστασίας τα

ΓΠΣ και τα ρυθmicroιστικά) για να microας χαρίζουν

ευκαιρίες για ενασχόληση microε τη φύση

Η αντινοmicroία η πολυνοmicroία και οι νοmicroικές laquoτρύ-

πεςraquo σκόπιmicroα έχουν οδηγήσει σε διαφωνίες

αντιδικίες στρεβλώσεις και παρερmicroηνείες

αυτούς τους χώρους microε αποτέλεσmicroα να έχουν

καταφέρει το γνωστό laquomicroπάχαλοraquo (πχ ανήκουν

στην ευθύνη του ∆ήmicroου τους διαχειρίζεται η

Νοmicroαρχία ndashκι αυτό κατά το ήmicroισυndash έχει την

αρmicroοδιότητα ndashmicroόνο ορισmicroένων έργωνndash η Περι-

φέρεια και τον συντονισmicroό το Υπουργείο)

Πέρα από το χαοτικό καθεστώς που διέπει αυ-

τούς τους χώρους είναι θέmicroα προσωπικής ευ-

θύνης και αξιοπρέπειας η πλήρης και αδιαπραγ-

microάτευτη συνειδητοποίηση και υποστήριξη του

ότι παρόλη τη νοmicroική σύγχυση οι ά-χρηστοι χώ-

ροι εξακολουθούν ndashκαι οφείλουmicroε να τους προ-

ασπίσουmicroε ώστε να εξακολουθούνndash να microας προ-

σφέρονται ελεύθερα χωρίς να έχουν ανάγκη

από χρήση laquoυποστηρικτικήraquo να microας ξεκουρά-

ζουν και να microας ψυχαγωγούν Αυτοί οι ά-χρηστοι

χώροι είτε ισχύει το ένα είτε το άλλο καθεστώς

προστασίας αρmicroοδιότητας κλπ απλά ανήκουν

σε όλους microας Συχνά όmicroως από τη στιγmicroή που θα

αποκτήσουν ή θα τους επιβληθεί microια χρήση οι

ίδιοι αυτοί ελεύθεροι- ανοιχτοί-δηmicroόσιοι-πράσι-

νοι χώροι γίνονται απροσπέλαστοι ιδιωτικοί

καταπατηmicroένοι αυθαίρετοι αλλά και πλαίσιο

για να χωροθετηθούν οι πιο microύχιες επιθυmicroίες

της Πολιτείας (microουσεία πάρκινγκ αναψυκτή-

ρια hellipκαι δρόmicroοι) Και όλα αυτάhellip microε το microικρό-

τερο κόστος πάmicroφθηνα (αν όχι δωρεάν)

Όλα αυτά microου θυmicroίζουν το παλιό σύνθηmicroα του

φεmicroινιστικού κινήmicroατος ∆εν είmicroαι του πατρός

microου δεν είmicroαι του αντρός microουhellip είmicroαι ο (ά-χρη-

στος) εαυτός microου

Τον τελευταίο καιρό όλοι microας γινόmicroαστε δέκτες

υπερπληροφόρησης γύρω από τις κατευθύνσεις

της Πολιτείας σε σχέση microε τους ελευθέρους

χώρους τις επεκτάσεις της Αθήνας τους νέους

οδικούς άξονες τους ορεινούς όγκους κά Πολ-

λές και οι φωνές στην πλειοψηφία τους διαmicroαρ-

τυρίας για τη διεκδίκηση αυτών των χώρων

Προτού όmicroως ξεκινήσουmicroε για microια ακόmicroη ανά-

λυση των σχεδίων και των microελετών αυτών ας

επιχειρήσουmicroε να κατανοήσουmicroε την ουσία του

προβλήmicroατος και του προβληmicroατισmicroού microας ως

αρχιτέκτονες και ως πολίτες

Αδιάλειπτα στη διάρκεια των σπουδών microας αλλά

και στον επαγγελmicroατικό microας βίο πάmicroπολλες

φορές σαν microηχανικοί αντιmicroετωπίζουmicroε τις

έννοιες του ελεύθερου του κλειστού και του

ανοιχτού του έξω και του microέσα του εσωτερι-

κού και του υπαίθριου (και συχνότατα και του

ηmicroιυπαίθριου) του ιδιωτικού και του δηmicroό-

σιου Ταυτόχρονα όmicroως ως microηχανικοί γνωρί-

ζουmicroε και το κόστος των παραπάνω το κόστος

της γειτνίασης microε πλατεία το κόστος κατάλη-

ψης πεζοδροmicroίου την υπεραξία της θέας σε

ελεύθερο χώρο πρόσφατα πληροφορούmicroαστε

για το ενδεχόmicroενο κόστος του αντιφατικού κλει-

στού-ηmicroιυπαίθριου κλπ

Αυτό που δηλαδή από τη φύση του είναι ελεύ-

θερο και δηmicroόσιο αγαθό κάτω από κατασκευα-

σmicroένες συνθήκες και διαστρεβλώσεις καταλή-

γει να κοστίζει και να δηmicroιουργεί υπεραξίες

2288 ε π ί κ α ι ρ α

microέση και κάτω Σχέδιο της Τεχνικής Υπηρεσίας της Νοmicroαρ-

χίας Αθηνών που δείχνει microε laquoκόκκινοraquo ότι δεν είναι laquoπρά-

σινοraquo από το Forum για το Μητροπολιτικό Πάρκο 18-20

Ιανουαρίου 2008 (Για περισσότερα βλ wwwkoinidrasigr)

νουν αναπάντητα ο αγώνας συνεχίζεται Ο ∆ή-

microος Ελληνικού έχει προσφύγει και στο ΣτΕ microαζί

microε το ∆ΣΑ κι άλλους φορείς Εδώ στο laquoΕλλη-

νικόraquo microετα-ολυmicroπιακό Βατοπέδι θα κριθεί και ο

ουσιαστικός λόγος ύπαρξης του ΣτΕ

Οmicroόφωνη Απόφαση της Αντιπροσωπείας

του ΣΑ∆ΑΣ-ΠΕΑ για τους ελεύθερους χώρουςhellip

Με αφορmicroή την πρόταση του ΥΠΕΧΩ∆Ε (Νοέmicro-

βρης 2007) για το laquoΜητροπολιτικό Πάρκο του

Ελληνικούraquo η Αντιπροσωπεία του ΣΑ∆ΑΣ-ΠΕΑ

πήρε στις 922008 microια σηmicroαντικότατη οmicroό-

φωνη απόφαση (ΑΠ3689821-02-2008) που

αφορά όλους τους ελεύθερους χώρους στην

Αθήνα (πχ Γουδή Ελαιώνα Ελληνικό) Καταγ-

γέλλοντας την κυβερνητική πολιτική λεηλασίας

και τσιmicroεντοποίησης των χωρών αυτών αλλά

και microικρότερων αντιπροτείνει τη δηmicroιουργία

άmicroεσα του αναγκαίου υψηλού πρασίνου (20-

25micro2microεγάλο δένδρο και 8-9micro2κάτοικο) καθώς

και microέσα microαζικής microεταφοράς για την πόλη των

Αθηνών Επίσης microεταξύ άλλων τονίζει ότι οι

εκτάσεις αυτές πρέπει να παραmicroείνουν δηmicroόσια

περιουσία και τη κατασκευή διαχείριση συντή-

ρηση και λειτουργία τους να την αναλάβει κρα-

τικός φορέας

3300 ε π ί κ α ι ρ α

σχό

λιο

γία ένα πάρκο πρέπει οπωσδήποτε να αξιοποι-

ηθεί και όχι απλά να συντηρηθεί αφού η πρώτη

προοπτική αφήνει και περιθώρια να το διαχειρι-

στεί κανείς όπως κρίνει για να το καταστήσει

laquoάξιοraquo καθότι η αξία του ως πράσινος πνεύmicroο-

νας δεν είναι αρκετά εmicroπορεύσιmicroη Συνεπώς ο

νόmicroος ανοίγει microε αυτή του τη χρήση laquoδιαύλους

επικοινωνίας και αλληλοκατανόησηςraquo εκεί που

οι κατά πρόσωπον διαβουλεύσεις δεν microπορούν

να βρουν κοινό τόπο και εγκαθιδρύει οράmicroατα

αξιοποίησης ρυθmicroίζοντας τα όποια νοmicroικά κω-

λύmicroατα και το κυριότερο εξαλείφοντας τα πι-

θανά ερείσmicroατα που θα microπορούσε να χρησιmicroο-

ποιήσει κάθε πολίτης που εν τέλει είναι και ο

φυσικός δικαιούχος του δηmicroόσιου πράσινου χώ-

ρου για να έχει λόγο στο πλάνο διαmicroόρφωσης

του

Ο νοmicroοθέτης δεν χρειάζεται να παρατυπήσει ή

να παρανοmicroήσει αφού microπορεί να ρυθmicroίσει τις

διατάξεις που τον ενδιαφέρουν και να τις κά-

νει τόσο ελαστικές που να τις laquoξεχειλώνειraquo όσο

χρειάζεται microέχρι να χωρέσουν κάθε λογής

laquoσχέδιο ανάπτυξηςraquo πάντα βέβαια στα όρια

της νοmicroοτυπίας (που δεν είναι πάντα ταυτόσηmicroη

microε τη νοmicroιmicroότητα) Και καθώς το κράτος-νοmicroο-

θέτης γνωρίζει πολύ καλά ότι είναι άλλο πράγ-

microα η εφαρmicroογή του νόmicroου και άλλο η απόδοση

του δικαίου διασφαλίζει ότι οι νόmicroοι του θα

εφαρmicroοστούν ανεξάρτητα από το αν είναι δί-

καιοι ή όχι και θα κρίνουν τις εξελίξεις χωρίς

κανείς να microπορεί να κρίνει τους ίδιους Η δικα-

νική τέχνη θα το εξασφαλίσει άλλωστε ότι

ακόmicroα και πιθανές προσφυγές από θαρραλέους

αντιρρησίες θα προσκρούσουν πάνω στον νεό-

τευκτο νόmicroο οι φράσεις laquoο νόmicroος το προβλέ-

πειraquo και ακόmicroα πιο έντεχνα laquoο νόmicroος δεν το

απαγορεύειraquo είναι αγαπηmicroένες διατυπώσεις

που δικαιολογούν τα αδικαιολόγητα απέναντι

στις οποίες τι microπορεί να αντιτάξει κανείς Ίσως

microία σοφή ρήση microόνο ότι laquoο νόmicroος microοιάζει microε

έναν ιστό αράχνης που microπορεί να παγιδεύει τα

microικρά έντοmicroα αλλά όχι τα microεγάλα γιατί αυτά τον

σχίζουν και περνούν ανενόχληταraquohellip

Η ελληνική γλώσσα παρέχει πλήθος εκφρά-

σεων όρων και περιφράσεων και microαζί microε αυτά

την πολυτέλεια να εκφραστεί κανείς microε την

απαιτούmicroενη ακρίβεια ή microε την επιθυmicroητή ασά-

φεια αξιοποιώντας τα γλωσσικά εργαλεία κατά

το δοκούν Το πολύτιmicroο αυτό εργαλείο microπορεί

να το χρησιmicroοποιήσει κανείς microε σύνεση και microαε-

στρία πλάθοντας τον λόγο του ώστε να εξυπη-

ρετεί τις προθέσεις του επισηmicroαίνοντας τα στέ-

ρεα επιχειρήmicroατά του και υποβαθmicroίζοντας όσα

χωλαίνουν Το παν στην ελληνική πραγmicroατικό-

τητα λοιπόν είναι ο χαρακτηρισmicroός ακόmicroα δε

πιο σηmicroαντικός στη νεοελληνική εκδοχή της

πραγmicroατικότητας είναι ο αποχαρακτηρισmicroός

Με άλλα λόγια το πώς ονοmicroάζει κανείς το αντι-

κείmicroενό του ή ακόmicroη πιο καίρια πώς δεν το

ονοmicroάζει

Κάπως έτσι ο αρmicroόδιος κατά περίπτωση φορέας

(∆ηmicroοτική Αρχή ΥΠΕΧΩ∆Ε και λοιποί γνωστοί)

σκηνοθετεί το θέατρο του παραλόγου που παί-

ζεται microε φόντο τους τελευταίους εναποmicroείνα-

ντες ελεύθερους πράσινους ή εν δυνάmicroει πρά-

σινους χώρους της Αθήνας (και της χώρας γενι-

κότερα) που δεν είναι η microόνη είναι όmicroως ίσως η

πιο πολύπαθη ελληνική πόλη που στερείται τό-

σο το φυσικό της χρώmicroα Θεατές κάθε φορά οι

πολίτες άλλοτε microεmicroονωmicroένα άλλοτε συνασπι-

σmicroένοι σε οργανώσεις και κινήmicroατα γειτονιάς

ακόmicroη και σε διαδηmicroοτικές συνεργασίες αλλά

πάντα θεατές να παρακολουθούν σε πρώτο

στάδιο τις προσεκτικά διατυπωmicroένες εξαγγελίες

για βελτίωση του πράσινου laquoαποθεmicroατικούraquo της

πόλης αλλά σε δεύτερο στάδιο να εισπράττουν

τη microετουσίωση τέτοιων υποσχέσεων microεταφρα-

σmicroένων όmicroως σε αρκετά ελεύθερη (έως και

ελευθεριάζουσα) απόδοση

Σε αυτές τις τεχνικές παράφρασης και παρα-

πλάνησης είναι απαραίτητος συντελεστής ndashκαι

ενίοτε καταπέλτηςndash microία κρίσιmicroη τροπολογία

των νόmicroων microε εξίσου microετρηmicroένη και επιλεκτική

διατύπωση Έτσι ένας ελεύθερος χώρος microπο-

ρεί να αποδοθεί σε κοινή χρήση αλλά ποτέ να

παραχωρηθεί καθώς το microεν πρώτο είναι χαρι-

στικό ενώ το δεύτερο αmicroετάκλητο και υπονοεί

εκχώρηση δικαιοδοσίας όσο και χρήσης Αντί-

στοιχα microια δασική έκταση στα όρια της πόλης

εmicroπλουτίζεται microε χρήσεις αστικού πάρκου για

να laquoδιευκολύνεταιraquo φυσικά η πρόσβαση και να

ενθαρρύνεται η παραmicroονή για τους χρήστες-

αστούς αφού το δάσος από microόνο του microάλλον

δεν αρκεί για να τους προσελκύσει Κατrsquo αναλο-

Τα πάντα είναι θέmicroα διατύπωσης και εντύπωσηςΆρτεmicroις Φραδέλου αρχιτέκτων

laquoΠράσινοraquo Mall Λυρική και Βιβλιοθήκη για την ελίτ laquoΠράσινοςraquo Λόφος microε υπαίθριες βιντεοθόνες για τον λαό

Παναγιώτης Κ Κουmicroουνδούρος αρχιτέκτων

2255ε π ί κ α ι ρ α

σχό

λιο

νου θα έχουν τα 120 στρέmicro ∆εν microας το αποκα-

λύπτουν Εξαρτάται από το πόσα και ποια υπαί-

θρια εκπαιδευτικά και πολιτιστικά laquoπρογράmicro-

microαταraquo βιωσιmicroότηταςhellip ορέγεται το ΚΠΙΣΝ Πχ

γίνεται σκέψη για υπαίθριες γιγαντοοθόνες να

βλέπουν όπερα laquoταυτόχροναraquo οι απέξω αφού

τα εισιτήρια των 1400 θέσεων της ΕΛΚ θα είναι

απλησίαστα για τον λαό Τα σχέδια τοmicroών δεί-

χνουν και τετραώροφα γκαράζ και γκαζόν από

πάνω Βλέπετε η ένταξη πεζών όmicroορων δήmicroων

συναντά laquoαντικειmicroενικές δυσκολίεςraquo ενώ πρό-

σβαση microε ποδήλατο τραmicro ή microετρό δεν αναφέ-

ρεται πουθενά

∆ίπλα στη Λ Συγγρού προβλέπεται και ένα

laquoαντιπληmicromicroυρικόraquo κανάλι 1000χ30micro για microα-

θήmicroατα ιστιοπλοΐας αλλά microάλλον θα λειτουργή-

σει σαν microεσαιωνική τάφρος που θα περιορίζει

την πρόσβαση για ανεπιθύmicroητουςhellip Τα κτήρια

προβλέπεται να είναι ενεργειακά αυτόνοmicroα και

πιστοποιηmicroένα microε τη laquoπιο πράσινη οροφή της

Ευρώπηςraquo και microε βατά δώmicroατα για τους επισκέ-

πτες Ένας άλλος υπερυψωmicroένος laquoπράσινος

(κερδοφόρος) λόφοςraquo που τα χωράει όλα όπως

αυτός στο Μέγαρο Μουσικής του Ιδρύmicroατος

Λαmicroπράκη Έτσι οι 160000 Καλλιθιώτες θα microπο-

ρούν να laquoβλέπουν καλάraquo Όπερα και Καρα-

γκιόζη microε κιάλια από microακριάhellip

Οι εξηγήσεις του αρχιτέκτονα για το όραmicroα ενός

laquoπλοίουraquo microε laquoκατάρτιraquo στο ανυψωmicroένο laquoπάρκοraquo

στο Φαληρικό ∆έλτα σαν microορφή σύνθεσης και

ότι laquoη αρχιτεκτονική είναι microια όmicroορφη επέmicro-

βαση που αρmicroολογεί τη φύση microε την τεχνολο-

γίαraquo microπορεί να ακούγονται ηχηρές και ποιητι-

κές αλλά πολύ δύσκολα θα πείσουν στη πράξη

ότι η υλοποίηση των κρυφών microέχρι στιγmicroής επι-

διώξεων του laquoδιαχειριστήraquo ιδιώτη ΚΠΙΣΝ δεν

βλάπτουν τον άνθρωπο το φυσικό περιβάλλον

πρασίνου και το δηmicroόσιο και δωρεάν πολιτισmicroό

που χρειάζονται και διεκδικούν οι Καλλιθιώτες

(και όχι microόνο) κοντά πενήντα χρόνια τώρα

Στις 23-03-2009 τέσσερεις υπουργοί της κυβέρ-

νησης και το Ίδρυmicroα Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ)

υπέγραψαν laquoεν κρυπτώraquo από τον ελληνικό λαό

σύmicroβαση για την υλοποίηση του Κέντρου Πολιτι-

σmicroού Ίδρυmicroα Σταύρος Νιάρχος (ΚΠΙΣΝ) όπου θα

ανεγερθούν τα νέα κτήρια της Εθνικής Λυρικής

Σκηνής (ΕΛΣ) και της Εθνικής Βιβλιοθήκης (ΕΒ)

στον χώρο του πρώην Ιππόδροmicroου στον ∆ήmicroο

Καλλιθέας Άλλο ένα διπλό πολιτικό και οικονο-

microικό έγκληmicroα σε βάρος του περιβάλλοντος και

του πολιτισmicroού ξεκινάει microε την συνεργία κυβέρ-

νησης και δήmicroου σε πείσmicroα όσων φανερώνουν

microε την παρουσίαση της laquoπροmicroελέτηςraquo του ΚΠΙΣΝ

από τον διάσηmicroο αρχιτέκτονα Renzo Piano στις

24-01-2009 που κέρδισε τον κλειστό διαγωνι-

σmicroό (για laquoφίρmicroεςraquo microόνο)

Από τα 230 στρεmicro συνολικά του οικοπέδου τα

laquoτριάκονταraquo δόθηκαν στον ∆ήmicroο για να πει το

ναι στη laquoσύmicroπραξηraquo αυτή κράτους και ΙΣΝ Στο

ΚΠΙΣΝ laquoπαραχωρούνταιraquo 166 στρέmicro ενώ τα

υπόλοιπα 34 στρέmicro είναι η υπάρχουσα laquoΕσπλα-

νάδαraquo Από τα 166 στρέmicro τα 120 στρέmicro ισχυρί-

ζονται θα είναι το πάρκο laquoΣταύρος Νιάρχοςraquo

Τα δύο κτηριακά συγκροτήmicroατα (ΕΛΣ ΕΒ) θα

χωθούν κάτω από ένα τεχνητό laquoπράσινοraquo κεκλι-

microένο επίπεδολόφο Στο νότιο άκρο του χώρου

microπροστά στη παραλιακή και τη microαρίνα θα είναι

η ΕΛΣ microε ύψος 30micro ενώ λίγο βορειότερα θα εί-

ναι η ΕΒ Ενδιάmicroεσα ΕΛΚ και ΕΒ θα υπάρχει microια

microεγάλη πλατεία τύπου laquoMallraquo εδώ το αποκα-

λούν laquoΑγοράraquo όπως laquoagora centerraquo ndash καmicroιά

σχέση microε την laquoαρχαία αγοράraquo βέβαια Οι πλη-

ροφορίες αναφέρουν ότι θα κτιστούν συνολικά

55000micro2 σε 20-30 στρέmicro Μελλοντική επέκτα-

ση της ΕΒ προβλέπεται Αναλυτικά στοιχεία

τετραγωνικά για κάθε κτήριο και χρήση δεν

έχουmicroε microέχρι στιγmicroής Το κόστος του έργου (ολο-

κλήρωση το 2015) και laquoχορηγίαraquo του laquoευεργέ-

τηraquo ΙΣΝ ανέβηκε από τα 300 στα 450 εκατοmicromicroύ-

ρια ευρώ

Πόσο laquoπάρκοraquo και πόσα δένδρα υψηλού πρασί-

2244 ε π ί κ α ι ρ α

τεύσεων microεταξύ της ΕΕ και τρίτων χωρών ή περιοχών ώστε να ανοίξουν microε

πραγmicroατικά αmicroοιβαίο και ισότιmicroο τρόπο νέες αγορές για τους αρχιτέκτονες

στην Ευρώπη και παγκοσmicroίως τώρα αλλά και για τις microελλοντικές γενεές

4 Να διασφαλισθεί η αναθεώρηση των Θεσmicroικών ∆οmicroών σε όλα τα επίπεδα

της ΕΕ για να υπάρξει περισσότερη αποδοτικότητα

ndash Να διασφαλισθεί ότι οι δοmicroές της Ε Επιτροπής του Ε Κοινοβουλίου και

άλλων σχετικών φορέων microπορούν να ανταποκριθούν στις προκλήσεις που

προκύπτουν από την προσπάθεια επίτευξης πραγmicroατικής βιώσιmicroης ανά-

πτυξης βελτιώνοντας τον τρόπο microε τον οποίο διοικείται και συντονίζεται το

δοmicroηmicroένο περιβάλλον και όλα τα σχετικά θέmicroατα microέσα στις υπηρεσίες της

Ε Επιτροπής έτσι ώστε να microπορέσει να εφαρmicroοστεί microία πιο συνολική προ-

σέγγιση στις πολιτικές και νοmicroοθετικές εξελίξεις αυτού του τοmicroέα

Το ΣΑΕ και οι Οργανώσεις Μέλη του microπορούν να συmicroβάλουν άmicroεσα microε τις

γνώσεις την εmicroπειρογνωmicroοσύνη και την πείρα τους για να βοηθήσουν τα

Όργανα της ΕΕ τα Κράτη Μέλη και όλους όσους λαmicroβάνουν σχετικές απο-

φάσεις microε την επεξεργασία και την εφαρmicroογή των συστάσεων που αναφέ-

ρονται παραπάνω Συγκεκριmicroένα το ΣΑΕ διατίθεται να προετοιmicroάσει ένα

προτεινόmicroενο λειτουργικό σχέδιο δράσης υπόψη των Ευρωπαϊκών Οργά-

νων ως ρεαλιστική συmicroβολή για την ανάπτυξη νέων προσεγγίσεων και για

την αναθεώρηση των τρεχουσών πολιτικών και στρατηγικών όπως είναι η

Στρατηγική της ΕΕ για τη Βιώσιmicroη Ανάπτυξη η Στρατηγική Αναθεώρηση του

Κατασκευαστικού Τοmicroέα και άλλα νοmicroοθετικά όργανα που θα λειτουργή-

σουν ή θα παγιωθούν κατά τη διάρκεια της επερχόmicroενης θητείας του Ε Κοι-

νοβουλίου και της Ε Επιτροπής

Αποτελέσmicroατα της παγκόσmicroιας οικονοmicroικής κρίσης

Συζήτηση - Ψήφισmicroα

Στη συνεδρίασή του τον Μάρτιο 2009 το Εκτελεστικό Συmicroβούλιο του Συmicro-

βουλίου Αρχιτεκτόνων Ευρώπης (ΣΑΕ) αποφάσισε να διεξάγει microια σύντοmicroη

έρευνα για την πραγmicroατική κατάσταση του επαγγέλmicroατος σε ολόκληρη την

Ευρώπη Γιrsquo αυτόν τον λόγο αποφάσισε να χρησιmicroοποιήσει τα άτοmicroα (αρχι-

τέκτονες) που είχαν απαντήσει στο ερωτηmicroατολόγιο της τοmicroεακής microελέτης

και που προσφέρθηκαν να βοηθήσουν και σε microελλοντικές έρευνες του ΣΑΕ

Η έρευνα καλύπτει τις 17 χώρες που συmicromicroετείχαν στην τοmicroεακή microελέτη

αλλά αναmicroένεται να διεξαχθεί σε όλες τις Οργανώσεις Μέλη αργότερα

κατά τη διάρκεια του έτους Τα αποτελέσmicroατα της έρευνας παρουσιάστη-

καν στη Γενική Συνέλευση του ΣΑΕ

Στη συνεδρίαση της Γενικής Συνέλευσης που έγινε στο Ελσίνκι στις 24 Απρι-

λίου 2009 οι οργανώσεις microέλη του ΣΑΕ αναφέρθηκαν στην κατάσταση που

αντιmicroετωπίζουν σε κάθε χώρα ως συνέπεια τη παγκόσmicroιας οικονοmicroικής κρί-

σης και εξέδωσαν οmicroόφωνα το παρακάτω ψήφισmicroα

ΨΗΦΙΣΜΑ ΤΗΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΣΥΝΕΛΕΥΣΗΣ ΤΟΥ ΣΑΕ ΣΧΕΤΙΚΑ

ΜΕ ΤΗΝ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ

Το ΣΑΕ πιστεύει ότι η οικονοmicroική ανάκαmicroψη που βρίσκεται εν εξελίξει δεν

microπορεί να επιδιώξει τους ίδιους στόχους ούτε να ακολουθήσει την ίδια

λογική των τελευταίων δεκαετιών Οι απαιτήσεις της βιώσιmicroης ανάπτυξης

που επικεντρώνονται σε περιβαλλοντικούς και κοινωνικούς προβληmicroατι-

σmicroούς απαιτούν νέες προσεγγίσεις και νέες λύσεις στους τοmicroείς του χωρο-

ταξικού σχεδιασmicroού της αστικής ανάπτυξης της αρχιτεκτονικής της κατα-

σκευής και των υποδοmicroών

Το ΣΑΕ θεωρεί σηmicroαντικό να υπενθυmicroίσει στους πολιτικούς ειδικά σε microια

περίοδο βαθιάς κρίσης την ουσιαστική ανάγκη διασφάλισης ότι όλα τα

όργανα και οι κυβερνήσεις σε όλα τα επίπεδα θα αναλάβουν να διατηρή-

σουν την ευθύνη τους προς την κοινωνία για την ποιότητα και τη βιωσιmicroό-

τητα του δοmicroηmicroένου περιβάλλοντος στο οποίο ζουν και εργάζονται οι

Ευρωπαϊκοί πολίτες Σε αυτό το πλαίσιο λαmicroβάνοντας υπόψη τη βαθιά επί-

δραση που έχει η συmicromicroετοχή των αρχιτεκτόνων στη διαδικασία παραγωγής

του δοmicroηmicroένου περιβάλλοντος είναι ιδιαίτερα σηmicroαντικό να διασφαλιστεί

ότι η επιλογή και η ανάθεση των συmicroβάσεων υπηρεσιών από τις δηmicroόσιες

υπηρεσίες στους αρχιτέκτονες θα πραγmicroατοποιείται σύmicroφωνα microε κριτήρια

που βασίζονται στην ποιότητα εξασφαλίζοντας επίσης ότι οποιεσδήποτε

προσπάθειες να επιταχυνθούν οι διαδικασίες διαγωνισmicroών δεν θα έχουν

αρνητικά αποτελέσmicroατα στις αξίες της αρχιτεκτονικής σε σχέση microε το

δηmicroόσιο συmicroφέρον

Το ΣΑΕ καλεί όλους τους φορείς που είναι υπεύθυνοι για την πολιτική σε

όλα τα επίπεδα να εκmicroεταλλευθούν τη microοναδική ευκαιρία που παρουσιά-

ζεται microε την ανάκαmicroψη της παγκόσmicroιας οικονοmicroίας και να προετοιmicroασθούν

ενεργά για το microέλλον σε σχέση microε κρίσιmicroα θέmicroατα όπως η άmicroεση επένδυση

στην ενεργειακή αποδοτικότητα των υπαρχόντων κτιρίων η ανάπτυξη των

εναλλακτικών ενεργειακών προγραmicromicroάτων microεγάλης κλίmicroακας η αποκατά-

σταση και ανανέωση της κοινωνικής και συλλογικής κατοικίας και οι υποδο-

microές

Το ΣΑΕ θεωρεί ότι αυτό θα δηmicroιουργήσει microεγάλες ευκαιρίες απασχόλησης

και συγχρόνως θα οδηγήσει στην ανάπτυξη microιας καλύτερης ποιότητας και

ενός βιώσιmicroου δοmicroηmicroένου περιβάλλοντος Σε microία τέτοια περίοδο κρίσης η

επένδυση σε κοινωνικά προσανατολισmicroένα προγράmicromicroατα (microεγάλης κλίmicroα-

κας) microπορεί να είναι εξαιρετικά χρήσιmicroη για την εξασφάλιση microιας βιώσιmicroης

ανάπτυξης που να βασίζεται στην καινοτοmicroία Το αρχιτεκτονικό επάγγελmicroα

διατίθεται να βοηθήσει σε αυτόν τον ζωτικής σηmicroασίας στόχο και είναι πρό-

θυmicroο να συmicroβάλει ουσιαστικά στην αποδοχή αυτών των microεθόδων και προ-

σεγγίσεων

Επιπλέον το ΣΑΕ καλεί όλους τους υποψηφίους των Ευρωεκλογών 2009 να

λάβουν υπόψη τους αυτές τις αρχές κατά τη δηmicroιουργία των προγραmicromicroά-

των τους και εφόσον εκλέγουν να επιδιώξουν την εφαρmicroογή τους Σε αυτό

το πλαίσιο το ΣΑΕ έχει υιοθετήσει διάφορες πολιτικές προτάσεις που θα

διαβιβαστούν σε όλους τους υποψηφίους στις ερχόmicroενες εβδοmicroάδες σε

στενή συνεργασία microε τις Οργανώσεις Μέλη του

Το Συmicroβούλιο Αρχιτεκτόνων Ευρώπης (ΣΑΕ) είναι η Ευρωπαϊκή οργάνωση

που εκπροσωπεί το αρχιτεκτονικό επάγγελmicroα σε Ευρωπαϊκό επίπεδο Με την

έδρα και τη Γραmicromicroατεία του στις Βρυξέλλες το ΣΑΕ εκφράζει τις απόψεις του

επαγγέλmicroατος επιδιώκοντας την επίτευξη των στόχων του Οι Οργανώσεις

Μέλη του είναι οι αντιπροσωπευτικές ρυθmicroιστικές και επαγγελmicroατικές οργα-

νώσεις από όλα τα Κράτη Μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης τα Υπό ένταξη

Κράτη τη Νορβηγία και την Ελβετία Μέσω αυτών εκπροσωπεί τα συmicroφέρο-

ντα περίπου 480000 αρχιτεκτόνων σε 33 κράτη της Ευρώπης (το 2009)

Κύρια λειτουργία του ΣΑΕ είναι να παρακολουθεί τις εξελίξεις σε επίπεδο ΕΕ

επιδιώκοντας να επηρεάζει τους τοmicroείς της Πολιτικής και της Νοmicroοθεσίας της

ΕΕ που έχουν αντίκτυπο στην αρχιτεκτονική άσκηση και στη συνολική ποιό-

τητα και βιωσιmicroότητα του δοmicroηmicroένου περιβάλλοντος

πάνω Γενική κάτοψη microε Εθνική Λυρική Σκηνή αγορά

Εθνική Βιβλιοθήκη

κάτω αριστερά Τοmicroή microε κανάλι αγορά Εθνική Βιβλιοθή-

κη στάθmicroευση

κάτω δεξιά Τοmicroή microε κανάλι αγορά Εθνική Λυρική Σκηνή

στάθmicroευση

2277ε π ί κ α ι ρ α

ώστε να χάσει τη συνταγmicroατική του προστασία

και να γίνει εύκολη λεία για την πλουτοκρατία

Στις 20-02-2009 το ΥΠΕΧΩ∆Ε ανακοίνωσε laquoδια-

βούλευσηraquo για Νέους Αυτοκινητόδροmicroους στην

Αττική (ΝΑΑ) Ξεκινώντας απrsquo τον Υmicroηττό ο

κόmicroβος Σακέτα πχ γίνεται microέσα στην καρδιά

του αισθητικού δάσους της Καισαριανής (πε-

ριοχή NATURA 2000) Για τις συνολικές επιπτώ-

σεις απrsquo τους ΝΑΑ στο οικοσύστηmicroα του Υmicroητ-

τού υπάρχουν αναλυτικές ανακοινώσεις από

πολλούς φορείς των περιοχών Στο Ελληνικό οι

ΝΑΑ laquoδίνουν ρέσταraquo ιδίως στον χώρο του

πρώην αεροδροmicroίου Προβλέπονται επτά κόmicro-

βοι (τέσσερεις microεγάλοι και δύο-τρεις ηmicroικόmicro-

βοιhellip) ∆ύο από αυτούς γίνονται ακριβώς εκεί

που υπάρχει πυκνό πράσινο στην πρώην αερο-

πορική βάση Ελληνικού Κάτω στην παραλιακή

γίνεται κόmicroβος στο microόνο ανοικτό σηmicroείο του

χώρου microε την παραλία του Αγ Κοσmicroά Όπου γί-

νονται εmicroπορικές χρήσεις (Mall κλπ) γίνεται

και κόmicroβος Κόmicroβος και για το βραβευmicroένο

Κανόε-Καγιάκ-Σλάλοmicro που laquoπεριορίζεταιraquo η

χρήση του επειδή παραχωρήθηκε σε ιδιώτες

που laquoπροτιmicroούνraquo Θεmicroατικό Πάρκο και Υδρο-

πάρκο microε τεράστιο πάρκινγκ Κόmicroβοι και δρόmicroοι

σε αρχαία στο πράσινο δίπλα σε σπίτια Γιατί

και για ποιον

Στις 13-04-2009 το ΥΠΕΧΩ∆Ε για να laquoδέσουνraquo

Στις 31-01-2001 ο τότε πρωθυπουργός Κώστας

Σηmicroίτης είπε στο Ελληνικό laquohellipθα είναι το microεγα-

λύτερο πάρκο στην Ευρώπηhellipraquo Η δήλωση αυτή

παραmicroένει και σήmicroερα το συντοmicroότερο ανέκ-

δοτο γιrsquo άλλο ένα τεράστιο laquoνοmicroιmicroοφανέςraquo εθ-

νικό Βατοπέδι Αφού η τότε laquoπράσινηraquo κυβέρ-

νηση προετοίmicroασε το έδαφος microε microια σειρά laquoολυ-

microπιακώνraquo νόmicroων laquoπαραχώρησηςraquo φιλέτων στο

microεγάλο κεφάλαιο η νέα laquoγαλάζιαraquo κυβέρνηση

συνεχίζει την προσεκτικά microεθοδευmicroένη τσιmicroε-

ντοποίηση χώρων microε νέους microετα-ολυmicroπιακούς

νόmicroους (όπως ο περιβαλλοντοκτόνος Ν3342

2005) εκποίησης δηmicroόσιας γης και περιουσίας

Πρόσφατα το laquoγαλάζιοraquo κεφάλαιο βάλθηκε microε

νέες παράλληλες laquoπρωτοβουλίεςraquo να δώσει τη

χαριστική βολή στην ιδέα πάρκου υψηλού πρα-

σίνου στον χώρο του πρώην αεροδροmicroίου και

όχι microόνο ενώ προχωράει το microεγάλο λιmicroάνι στην

παραλία Έτσι αν τυχόν επανέλθει σύντοmicroα η

προηγούmicroενη laquoπράσινηraquo κυβέρνηση το laquoπρά-

σινοraquo κεφάλαιο να τα βρει όλα έτοιmicroα Από τον

Υmicroηττό microέχρι τον Σαρωνικό όλα θα laquoαξιοποιη-

θούνraquo κατάλληλα χάριν του κέρδους Ιδού το

νέο microπαράζ microπετόν στην Αττική καρέ-καρέ

Στις 02-02-2009 το ΥΠΕΧΩ∆Ε ανακοίνωσε laquoδια-

βούλευσηraquo σχεδίου τροποποίησης του Π∆ 31-

8-78 (ΦΕΚ 544∆΄) περί προστασίας του Υmicroηττού

Ο Υmicroηττός από δάσος γίνεται laquoαστικό πάρκοraquo

2266 ε π ί κ α ι ρ α

σχό

λιο Πρώην αεροδρόmicroιο και παραλία Ελληνικού Όλα laquoπράσιναraquo χωρίς πράσινο

Παναγιώτης Κ Κουmicroουνδούρος αρχιτέκτων

όλα τα προηγούmicroενα και όχι microόνο ανακοίνωσε

laquoδιαβούλευσηraquo για το νέο Ρυθmicroιστικό Σχέδιο της

Αττικής Έτσι ότι δεν προβλεπόταν από το ΡΣΑ του

1985 και έχει υλοποιηθεί αυθαίρετα και ότι άλλο

αυθαίρετο ή microη που έχει ήδη laquoπαραχωρηθείraquo

θα laquoνοmicroιmicroοποιηθείτακτοποιηθείraquo Στο Ελληνικό

εκτός από τα οδικά laquomicroπαίνουνraquo και τέσσερα

microουσεία (Αεροπορίας Μεσογειακής Τέχνης

Νέο Αρχαιολογικό Πειραιώς και Μο-ντέρνας

Τέχνης-Γουλανδρή) συν το ήδη παραχωρηθέν

Εκθεσιακό ndash Συνεδριακό Κέντρο στο πρώην

ανατολικό αεροδρόmicroιο Μαζί microrsquo όλη την οικι-

στική κλπ προβλεπόmicroενη οικοδόmicroηση γίνεται

πλέον πασιφανές ότι δεν microένει σχεδόν τίποτα

για την απόλυτα αναγκαία ανάσα laquoπάρκουraquo

υψηλού πρασίνου όπως έδειξε και η πρόσφατη

ΜΠΕ του χώρου από το Πανεπιστήmicroιο Αθήνας

για λογαριασmicroό της Νοmicroαρχίας Αθηνών

Στην παραλία το Ολυmicroπιακό Ιστιοπλοϊκό Κέντρο

Αγίου Κοσmicroά παραχωρήθηκε για 45 χρόνια να

γίνει laquomicroαρίναraquo για laquoΜέγκα Γιοτraquo Οι υπάρχου-

σες εγκαταστάσεις και το πυκνότατο υπάρχον

πράσινο θα κατεδαφιστούν για πάρκινγκ 2500

αυτοκινήτων και laquoMallraquo 64000micro2 Στη θάλασσα

οι εκβαθύνσεις για το λιmicroάνι θα ρηmicroάξουν το

γνωστό προστατευόmicroενο θαλάσσιο οικοσύστη-

microα laquoλιβαδιών ποσειδωνίαςraquo και οι σηmicroερινές

παρακείmicroενες παραλίες κολύmicroβησης του Αγ

Κοσmicroά θα πάνε στράφι για λίγους σκαφάτους

Όλα αυτά τα ολέθρια laquomicroετα-ολυmicroπιακάraquo microη

αντιστρέψιmicroα περιβαλλοντικά κλπ προγραmicro-

microατιζόmicroενα εγκλήmicroατα στο Ελληνικό δεν microέ-

microέση Σχέδια microε τους δύο κόmicroβους που αντικαθιστούν το

πράσινο ndash δίπλα σε σπίτια στην πρώην αεροπορική βάση

Ελληνικού

κάτω Tο πράσινο που υπάρχει σήmicroερα στην πρώην αερο-

πορική βάση Ελληνικού στη Λ Βουλιαγmicroένης

2299ε π ί κ α ι ρ α

σχό

λιοΟι ανελεύθεροι χώροι

Ιουλία ∆ρούγα αρχιτέκτων

Όmicroως για να το κατανοήσουmicroε αυτό καλύτερα

θα rsquoπρεπε να στραφούmicroε ένα επίπεδο πιο κάτω

να συνειδητοποιήσουmicroε βαθιά και microε ακλόνητη

πεποίθηση microια απλή αλήθεια οι ελεύθεροι-

ανοιχτοί-δηmicroόσιοι-πράσινοι χώροι οι ά-χρηστοι

δηλαδή είναι δικοί microας είναι όλων ανήκουν

στο σύνολο της κοινωνίας και είτε έχουν προ-

βλεφθεί για να microας προσφέρουν αναψυχή και

εκτόνωση είτε υπήρχαν εκεί από πάντα (σί-

γουρα πολύ πριν τα διατάγmicroατα προστασίας τα

ΓΠΣ και τα ρυθmicroιστικά) για να microας χαρίζουν

ευκαιρίες για ενασχόληση microε τη φύση

Η αντινοmicroία η πολυνοmicroία και οι νοmicroικές laquoτρύ-

πεςraquo σκόπιmicroα έχουν οδηγήσει σε διαφωνίες

αντιδικίες στρεβλώσεις και παρερmicroηνείες

αυτούς τους χώρους microε αποτέλεσmicroα να έχουν

καταφέρει το γνωστό laquomicroπάχαλοraquo (πχ ανήκουν

στην ευθύνη του ∆ήmicroου τους διαχειρίζεται η

Νοmicroαρχία ndashκι αυτό κατά το ήmicroισυndash έχει την

αρmicroοδιότητα ndashmicroόνο ορισmicroένων έργωνndash η Περι-

φέρεια και τον συντονισmicroό το Υπουργείο)

Πέρα από το χαοτικό καθεστώς που διέπει αυ-

τούς τους χώρους είναι θέmicroα προσωπικής ευ-

θύνης και αξιοπρέπειας η πλήρης και αδιαπραγ-

microάτευτη συνειδητοποίηση και υποστήριξη του

ότι παρόλη τη νοmicroική σύγχυση οι ά-χρηστοι χώ-

ροι εξακολουθούν ndashκαι οφείλουmicroε να τους προ-

ασπίσουmicroε ώστε να εξακολουθούνndash να microας προ-

σφέρονται ελεύθερα χωρίς να έχουν ανάγκη

από χρήση laquoυποστηρικτικήraquo να microας ξεκουρά-

ζουν και να microας ψυχαγωγούν Αυτοί οι ά-χρηστοι

χώροι είτε ισχύει το ένα είτε το άλλο καθεστώς

προστασίας αρmicroοδιότητας κλπ απλά ανήκουν

σε όλους microας Συχνά όmicroως από τη στιγmicroή που θα

αποκτήσουν ή θα τους επιβληθεί microια χρήση οι

ίδιοι αυτοί ελεύθεροι- ανοιχτοί-δηmicroόσιοι-πράσι-

νοι χώροι γίνονται απροσπέλαστοι ιδιωτικοί

καταπατηmicroένοι αυθαίρετοι αλλά και πλαίσιο

για να χωροθετηθούν οι πιο microύχιες επιθυmicroίες

της Πολιτείας (microουσεία πάρκινγκ αναψυκτή-

ρια hellipκαι δρόmicroοι) Και όλα αυτάhellip microε το microικρό-

τερο κόστος πάmicroφθηνα (αν όχι δωρεάν)

Όλα αυτά microου θυmicroίζουν το παλιό σύνθηmicroα του

φεmicroινιστικού κινήmicroατος ∆εν είmicroαι του πατρός

microου δεν είmicroαι του αντρός microουhellip είmicroαι ο (ά-χρη-

στος) εαυτός microου

Τον τελευταίο καιρό όλοι microας γινόmicroαστε δέκτες

υπερπληροφόρησης γύρω από τις κατευθύνσεις

της Πολιτείας σε σχέση microε τους ελευθέρους

χώρους τις επεκτάσεις της Αθήνας τους νέους

οδικούς άξονες τους ορεινούς όγκους κά Πολ-

λές και οι φωνές στην πλειοψηφία τους διαmicroαρ-

τυρίας για τη διεκδίκηση αυτών των χώρων

Προτού όmicroως ξεκινήσουmicroε για microια ακόmicroη ανά-

λυση των σχεδίων και των microελετών αυτών ας

επιχειρήσουmicroε να κατανοήσουmicroε την ουσία του

προβλήmicroατος και του προβληmicroατισmicroού microας ως

αρχιτέκτονες και ως πολίτες

Αδιάλειπτα στη διάρκεια των σπουδών microας αλλά

και στον επαγγελmicroατικό microας βίο πάmicroπολλες

φορές σαν microηχανικοί αντιmicroετωπίζουmicroε τις

έννοιες του ελεύθερου του κλειστού και του

ανοιχτού του έξω και του microέσα του εσωτερι-

κού και του υπαίθριου (και συχνότατα και του

ηmicroιυπαίθριου) του ιδιωτικού και του δηmicroό-

σιου Ταυτόχρονα όmicroως ως microηχανικοί γνωρί-

ζουmicroε και το κόστος των παραπάνω το κόστος

της γειτνίασης microε πλατεία το κόστος κατάλη-

ψης πεζοδροmicroίου την υπεραξία της θέας σε

ελεύθερο χώρο πρόσφατα πληροφορούmicroαστε

για το ενδεχόmicroενο κόστος του αντιφατικού κλει-

στού-ηmicroιυπαίθριου κλπ

Αυτό που δηλαδή από τη φύση του είναι ελεύ-

θερο και δηmicroόσιο αγαθό κάτω από κατασκευα-

σmicroένες συνθήκες και διαστρεβλώσεις καταλή-

γει να κοστίζει και να δηmicroιουργεί υπεραξίες

2288 ε π ί κ α ι ρ α

microέση και κάτω Σχέδιο της Τεχνικής Υπηρεσίας της Νοmicroαρ-

χίας Αθηνών που δείχνει microε laquoκόκκινοraquo ότι δεν είναι laquoπρά-

σινοraquo από το Forum για το Μητροπολιτικό Πάρκο 18-20

Ιανουαρίου 2008 (Για περισσότερα βλ wwwkoinidrasigr)

νουν αναπάντητα ο αγώνας συνεχίζεται Ο ∆ή-

microος Ελληνικού έχει προσφύγει και στο ΣτΕ microαζί

microε το ∆ΣΑ κι άλλους φορείς Εδώ στο laquoΕλλη-

νικόraquo microετα-ολυmicroπιακό Βατοπέδι θα κριθεί και ο

ουσιαστικός λόγος ύπαρξης του ΣτΕ

Οmicroόφωνη Απόφαση της Αντιπροσωπείας

του ΣΑ∆ΑΣ-ΠΕΑ για τους ελεύθερους χώρουςhellip

Με αφορmicroή την πρόταση του ΥΠΕΧΩ∆Ε (Νοέmicro-

βρης 2007) για το laquoΜητροπολιτικό Πάρκο του

Ελληνικούraquo η Αντιπροσωπεία του ΣΑ∆ΑΣ-ΠΕΑ

πήρε στις 922008 microια σηmicroαντικότατη οmicroό-

φωνη απόφαση (ΑΠ3689821-02-2008) που

αφορά όλους τους ελεύθερους χώρους στην

Αθήνα (πχ Γουδή Ελαιώνα Ελληνικό) Καταγ-

γέλλοντας την κυβερνητική πολιτική λεηλασίας

και τσιmicroεντοποίησης των χωρών αυτών αλλά

και microικρότερων αντιπροτείνει τη δηmicroιουργία

άmicroεσα του αναγκαίου υψηλού πρασίνου (20-

25micro2microεγάλο δένδρο και 8-9micro2κάτοικο) καθώς

και microέσα microαζικής microεταφοράς για την πόλη των

Αθηνών Επίσης microεταξύ άλλων τονίζει ότι οι

εκτάσεις αυτές πρέπει να παραmicroείνουν δηmicroόσια

περιουσία και τη κατασκευή διαχείριση συντή-

ρηση και λειτουργία τους να την αναλάβει κρα-

τικός φορέας

3300 ε π ί κ α ι ρ α

σχό

λιο

γία ένα πάρκο πρέπει οπωσδήποτε να αξιοποι-

ηθεί και όχι απλά να συντηρηθεί αφού η πρώτη

προοπτική αφήνει και περιθώρια να το διαχειρι-

στεί κανείς όπως κρίνει για να το καταστήσει

laquoάξιοraquo καθότι η αξία του ως πράσινος πνεύmicroο-

νας δεν είναι αρκετά εmicroπορεύσιmicroη Συνεπώς ο

νόmicroος ανοίγει microε αυτή του τη χρήση laquoδιαύλους

επικοινωνίας και αλληλοκατανόησηςraquo εκεί που

οι κατά πρόσωπον διαβουλεύσεις δεν microπορούν

να βρουν κοινό τόπο και εγκαθιδρύει οράmicroατα

αξιοποίησης ρυθmicroίζοντας τα όποια νοmicroικά κω-

λύmicroατα και το κυριότερο εξαλείφοντας τα πι-

θανά ερείσmicroατα που θα microπορούσε να χρησιmicroο-

ποιήσει κάθε πολίτης που εν τέλει είναι και ο

φυσικός δικαιούχος του δηmicroόσιου πράσινου χώ-

ρου για να έχει λόγο στο πλάνο διαmicroόρφωσης

του

Ο νοmicroοθέτης δεν χρειάζεται να παρατυπήσει ή

να παρανοmicroήσει αφού microπορεί να ρυθmicroίσει τις

διατάξεις που τον ενδιαφέρουν και να τις κά-

νει τόσο ελαστικές που να τις laquoξεχειλώνειraquo όσο

χρειάζεται microέχρι να χωρέσουν κάθε λογής

laquoσχέδιο ανάπτυξηςraquo πάντα βέβαια στα όρια

της νοmicroοτυπίας (που δεν είναι πάντα ταυτόσηmicroη

microε τη νοmicroιmicroότητα) Και καθώς το κράτος-νοmicroο-

θέτης γνωρίζει πολύ καλά ότι είναι άλλο πράγ-

microα η εφαρmicroογή του νόmicroου και άλλο η απόδοση

του δικαίου διασφαλίζει ότι οι νόmicroοι του θα

εφαρmicroοστούν ανεξάρτητα από το αν είναι δί-

καιοι ή όχι και θα κρίνουν τις εξελίξεις χωρίς

κανείς να microπορεί να κρίνει τους ίδιους Η δικα-

νική τέχνη θα το εξασφαλίσει άλλωστε ότι

ακόmicroα και πιθανές προσφυγές από θαρραλέους

αντιρρησίες θα προσκρούσουν πάνω στον νεό-

τευκτο νόmicroο οι φράσεις laquoο νόmicroος το προβλέ-

πειraquo και ακόmicroα πιο έντεχνα laquoο νόmicroος δεν το

απαγορεύειraquo είναι αγαπηmicroένες διατυπώσεις

που δικαιολογούν τα αδικαιολόγητα απέναντι

στις οποίες τι microπορεί να αντιτάξει κανείς Ίσως

microία σοφή ρήση microόνο ότι laquoο νόmicroος microοιάζει microε

έναν ιστό αράχνης που microπορεί να παγιδεύει τα

microικρά έντοmicroα αλλά όχι τα microεγάλα γιατί αυτά τον

σχίζουν και περνούν ανενόχληταraquohellip

Η ελληνική γλώσσα παρέχει πλήθος εκφρά-

σεων όρων και περιφράσεων και microαζί microε αυτά

την πολυτέλεια να εκφραστεί κανείς microε την

απαιτούmicroενη ακρίβεια ή microε την επιθυmicroητή ασά-

φεια αξιοποιώντας τα γλωσσικά εργαλεία κατά

το δοκούν Το πολύτιmicroο αυτό εργαλείο microπορεί

να το χρησιmicroοποιήσει κανείς microε σύνεση και microαε-

στρία πλάθοντας τον λόγο του ώστε να εξυπη-

ρετεί τις προθέσεις του επισηmicroαίνοντας τα στέ-

ρεα επιχειρήmicroατά του και υποβαθmicroίζοντας όσα

χωλαίνουν Το παν στην ελληνική πραγmicroατικό-

τητα λοιπόν είναι ο χαρακτηρισmicroός ακόmicroα δε

πιο σηmicroαντικός στη νεοελληνική εκδοχή της

πραγmicroατικότητας είναι ο αποχαρακτηρισmicroός

Με άλλα λόγια το πώς ονοmicroάζει κανείς το αντι-

κείmicroενό του ή ακόmicroη πιο καίρια πώς δεν το

ονοmicroάζει

Κάπως έτσι ο αρmicroόδιος κατά περίπτωση φορέας

(∆ηmicroοτική Αρχή ΥΠΕΧΩ∆Ε και λοιποί γνωστοί)

σκηνοθετεί το θέατρο του παραλόγου που παί-

ζεται microε φόντο τους τελευταίους εναποmicroείνα-

ντες ελεύθερους πράσινους ή εν δυνάmicroει πρά-

σινους χώρους της Αθήνας (και της χώρας γενι-

κότερα) που δεν είναι η microόνη είναι όmicroως ίσως η

πιο πολύπαθη ελληνική πόλη που στερείται τό-

σο το φυσικό της χρώmicroα Θεατές κάθε φορά οι

πολίτες άλλοτε microεmicroονωmicroένα άλλοτε συνασπι-

σmicroένοι σε οργανώσεις και κινήmicroατα γειτονιάς

ακόmicroη και σε διαδηmicroοτικές συνεργασίες αλλά

πάντα θεατές να παρακολουθούν σε πρώτο

στάδιο τις προσεκτικά διατυπωmicroένες εξαγγελίες

για βελτίωση του πράσινου laquoαποθεmicroατικούraquo της

πόλης αλλά σε δεύτερο στάδιο να εισπράττουν

τη microετουσίωση τέτοιων υποσχέσεων microεταφρα-

σmicroένων όmicroως σε αρκετά ελεύθερη (έως και

ελευθεριάζουσα) απόδοση

Σε αυτές τις τεχνικές παράφρασης και παρα-

πλάνησης είναι απαραίτητος συντελεστής ndashκαι

ενίοτε καταπέλτηςndash microία κρίσιmicroη τροπολογία

των νόmicroων microε εξίσου microετρηmicroένη και επιλεκτική

διατύπωση Έτσι ένας ελεύθερος χώρος microπο-

ρεί να αποδοθεί σε κοινή χρήση αλλά ποτέ να

παραχωρηθεί καθώς το microεν πρώτο είναι χαρι-

στικό ενώ το δεύτερο αmicroετάκλητο και υπονοεί

εκχώρηση δικαιοδοσίας όσο και χρήσης Αντί-

στοιχα microια δασική έκταση στα όρια της πόλης

εmicroπλουτίζεται microε χρήσεις αστικού πάρκου για

να laquoδιευκολύνεταιraquo φυσικά η πρόσβαση και να

ενθαρρύνεται η παραmicroονή για τους χρήστες-

αστούς αφού το δάσος από microόνο του microάλλον

δεν αρκεί για να τους προσελκύσει Κατrsquo αναλο-

Τα πάντα είναι θέmicroα διατύπωσης και εντύπωσηςΆρτεmicroις Φραδέλου αρχιτέκτων

2277ε π ί κ α ι ρ α

ώστε να χάσει τη συνταγmicroατική του προστασία

και να γίνει εύκολη λεία για την πλουτοκρατία

Στις 20-02-2009 το ΥΠΕΧΩ∆Ε ανακοίνωσε laquoδια-

βούλευσηraquo για Νέους Αυτοκινητόδροmicroους στην

Αττική (ΝΑΑ) Ξεκινώντας απrsquo τον Υmicroηττό ο

κόmicroβος Σακέτα πχ γίνεται microέσα στην καρδιά

του αισθητικού δάσους της Καισαριανής (πε-

ριοχή NATURA 2000) Για τις συνολικές επιπτώ-

σεις απrsquo τους ΝΑΑ στο οικοσύστηmicroα του Υmicroητ-

τού υπάρχουν αναλυτικές ανακοινώσεις από

πολλούς φορείς των περιοχών Στο Ελληνικό οι

ΝΑΑ laquoδίνουν ρέσταraquo ιδίως στον χώρο του

πρώην αεροδροmicroίου Προβλέπονται επτά κόmicro-

βοι (τέσσερεις microεγάλοι και δύο-τρεις ηmicroικόmicro-

βοιhellip) ∆ύο από αυτούς γίνονται ακριβώς εκεί

που υπάρχει πυκνό πράσινο στην πρώην αερο-

πορική βάση Ελληνικού Κάτω στην παραλιακή

γίνεται κόmicroβος στο microόνο ανοικτό σηmicroείο του

χώρου microε την παραλία του Αγ Κοσmicroά Όπου γί-

νονται εmicroπορικές χρήσεις (Mall κλπ) γίνεται

και κόmicroβος Κόmicroβος και για το βραβευmicroένο

Κανόε-Καγιάκ-Σλάλοmicro που laquoπεριορίζεταιraquo η

χρήση του επειδή παραχωρήθηκε σε ιδιώτες

που laquoπροτιmicroούνraquo Θεmicroατικό Πάρκο και Υδρο-

πάρκο microε τεράστιο πάρκινγκ Κόmicroβοι και δρόmicroοι

σε αρχαία στο πράσινο δίπλα σε σπίτια Γιατί

και για ποιον

Στις 13-04-2009 το ΥΠΕΧΩ∆Ε για να laquoδέσουνraquo

Στις 31-01-2001 ο τότε πρωθυπουργός Κώστας

Σηmicroίτης είπε στο Ελληνικό laquohellipθα είναι το microεγα-

λύτερο πάρκο στην Ευρώπηhellipraquo Η δήλωση αυτή

παραmicroένει και σήmicroερα το συντοmicroότερο ανέκ-

δοτο γιrsquo άλλο ένα τεράστιο laquoνοmicroιmicroοφανέςraquo εθ-

νικό Βατοπέδι Αφού η τότε laquoπράσινηraquo κυβέρ-

νηση προετοίmicroασε το έδαφος microε microια σειρά laquoολυ-

microπιακώνraquo νόmicroων laquoπαραχώρησηςraquo φιλέτων στο

microεγάλο κεφάλαιο η νέα laquoγαλάζιαraquo κυβέρνηση

συνεχίζει την προσεκτικά microεθοδευmicroένη τσιmicroε-

ντοποίηση χώρων microε νέους microετα-ολυmicroπιακούς

νόmicroους (όπως ο περιβαλλοντοκτόνος Ν3342

2005) εκποίησης δηmicroόσιας γης και περιουσίας

Πρόσφατα το laquoγαλάζιοraquo κεφάλαιο βάλθηκε microε

νέες παράλληλες laquoπρωτοβουλίεςraquo να δώσει τη

χαριστική βολή στην ιδέα πάρκου υψηλού πρα-

σίνου στον χώρο του πρώην αεροδροmicroίου και

όχι microόνο ενώ προχωράει το microεγάλο λιmicroάνι στην

παραλία Έτσι αν τυχόν επανέλθει σύντοmicroα η

προηγούmicroενη laquoπράσινηraquo κυβέρνηση το laquoπρά-

σινοraquo κεφάλαιο να τα βρει όλα έτοιmicroα Από τον

Υmicroηττό microέχρι τον Σαρωνικό όλα θα laquoαξιοποιη-

θούνraquo κατάλληλα χάριν του κέρδους Ιδού το

νέο microπαράζ microπετόν στην Αττική καρέ-καρέ

Στις 02-02-2009 το ΥΠΕΧΩ∆Ε ανακοίνωσε laquoδια-

βούλευσηraquo σχεδίου τροποποίησης του Π∆ 31-

8-78 (ΦΕΚ 544∆΄) περί προστασίας του Υmicroηττού

Ο Υmicroηττός από δάσος γίνεται laquoαστικό πάρκοraquo

2266 ε π ί κ α ι ρ α

σχό

λιο Πρώην αεροδρόmicroιο και παραλία Ελληνικού Όλα laquoπράσιναraquo χωρίς πράσινο

Παναγιώτης Κ Κουmicroουνδούρος αρχιτέκτων

όλα τα προηγούmicroενα και όχι microόνο ανακοίνωσε

laquoδιαβούλευσηraquo για το νέο Ρυθmicroιστικό Σχέδιο της

Αττικής Έτσι ότι δεν προβλεπόταν από το ΡΣΑ του

1985 και έχει υλοποιηθεί αυθαίρετα και ότι άλλο

αυθαίρετο ή microη που έχει ήδη laquoπαραχωρηθείraquo

θα laquoνοmicroιmicroοποιηθείτακτοποιηθείraquo Στο Ελληνικό

εκτός από τα οδικά laquomicroπαίνουνraquo και τέσσερα

microουσεία (Αεροπορίας Μεσογειακής Τέχνης

Νέο Αρχαιολογικό Πειραιώς και Μο-ντέρνας

Τέχνης-Γουλανδρή) συν το ήδη παραχωρηθέν

Εκθεσιακό ndash Συνεδριακό Κέντρο στο πρώην

ανατολικό αεροδρόmicroιο Μαζί microrsquo όλη την οικι-

στική κλπ προβλεπόmicroενη οικοδόmicroηση γίνεται

πλέον πασιφανές ότι δεν microένει σχεδόν τίποτα

για την απόλυτα αναγκαία ανάσα laquoπάρκουraquo

υψηλού πρασίνου όπως έδειξε και η πρόσφατη

ΜΠΕ του χώρου από το Πανεπιστήmicroιο Αθήνας

για λογαριασmicroό της Νοmicroαρχίας Αθηνών

Στην παραλία το Ολυmicroπιακό Ιστιοπλοϊκό Κέντρο

Αγίου Κοσmicroά παραχωρήθηκε για 45 χρόνια να

γίνει laquomicroαρίναraquo για laquoΜέγκα Γιοτraquo Οι υπάρχου-

σες εγκαταστάσεις και το πυκνότατο υπάρχον

πράσινο θα κατεδαφιστούν για πάρκινγκ 2500

αυτοκινήτων και laquoMallraquo 64000micro2 Στη θάλασσα

οι εκβαθύνσεις για το λιmicroάνι θα ρηmicroάξουν το

γνωστό προστατευόmicroενο θαλάσσιο οικοσύστη-

microα laquoλιβαδιών ποσειδωνίαςraquo και οι σηmicroερινές

παρακείmicroενες παραλίες κολύmicroβησης του Αγ

Κοσmicroά θα πάνε στράφι για λίγους σκαφάτους

Όλα αυτά τα ολέθρια laquomicroετα-ολυmicroπιακάraquo microη

αντιστρέψιmicroα περιβαλλοντικά κλπ προγραmicro-

microατιζόmicroενα εγκλήmicroατα στο Ελληνικό δεν microέ-

microέση Σχέδια microε τους δύο κόmicroβους που αντικαθιστούν το

πράσινο ndash δίπλα σε σπίτια στην πρώην αεροπορική βάση

Ελληνικού

κάτω Tο πράσινο που υπάρχει σήmicroερα στην πρώην αερο-

πορική βάση Ελληνικού στη Λ Βουλιαγmicroένης

2299ε π ί κ α ι ρ α

σχό

λιοΟι ανελεύθεροι χώροι

Ιουλία ∆ρούγα αρχιτέκτων

Όmicroως για να το κατανοήσουmicroε αυτό καλύτερα

θα rsquoπρεπε να στραφούmicroε ένα επίπεδο πιο κάτω

να συνειδητοποιήσουmicroε βαθιά και microε ακλόνητη

πεποίθηση microια απλή αλήθεια οι ελεύθεροι-

ανοιχτοί-δηmicroόσιοι-πράσινοι χώροι οι ά-χρηστοι

δηλαδή είναι δικοί microας είναι όλων ανήκουν

στο σύνολο της κοινωνίας και είτε έχουν προ-

βλεφθεί για να microας προσφέρουν αναψυχή και

εκτόνωση είτε υπήρχαν εκεί από πάντα (σί-

γουρα πολύ πριν τα διατάγmicroατα προστασίας τα

ΓΠΣ και τα ρυθmicroιστικά) για να microας χαρίζουν

ευκαιρίες για ενασχόληση microε τη φύση

Η αντινοmicroία η πολυνοmicroία και οι νοmicroικές laquoτρύ-

πεςraquo σκόπιmicroα έχουν οδηγήσει σε διαφωνίες

αντιδικίες στρεβλώσεις και παρερmicroηνείες

αυτούς τους χώρους microε αποτέλεσmicroα να έχουν

καταφέρει το γνωστό laquomicroπάχαλοraquo (πχ ανήκουν

στην ευθύνη του ∆ήmicroου τους διαχειρίζεται η

Νοmicroαρχία ndashκι αυτό κατά το ήmicroισυndash έχει την

αρmicroοδιότητα ndashmicroόνο ορισmicroένων έργωνndash η Περι-

φέρεια και τον συντονισmicroό το Υπουργείο)

Πέρα από το χαοτικό καθεστώς που διέπει αυ-

τούς τους χώρους είναι θέmicroα προσωπικής ευ-

θύνης και αξιοπρέπειας η πλήρης και αδιαπραγ-

microάτευτη συνειδητοποίηση και υποστήριξη του

ότι παρόλη τη νοmicroική σύγχυση οι ά-χρηστοι χώ-

ροι εξακολουθούν ndashκαι οφείλουmicroε να τους προ-

ασπίσουmicroε ώστε να εξακολουθούνndash να microας προ-

σφέρονται ελεύθερα χωρίς να έχουν ανάγκη

από χρήση laquoυποστηρικτικήraquo να microας ξεκουρά-

ζουν και να microας ψυχαγωγούν Αυτοί οι ά-χρηστοι

χώροι είτε ισχύει το ένα είτε το άλλο καθεστώς

προστασίας αρmicroοδιότητας κλπ απλά ανήκουν

σε όλους microας Συχνά όmicroως από τη στιγmicroή που θα

αποκτήσουν ή θα τους επιβληθεί microια χρήση οι

ίδιοι αυτοί ελεύθεροι- ανοιχτοί-δηmicroόσιοι-πράσι-

νοι χώροι γίνονται απροσπέλαστοι ιδιωτικοί

καταπατηmicroένοι αυθαίρετοι αλλά και πλαίσιο

για να χωροθετηθούν οι πιο microύχιες επιθυmicroίες

της Πολιτείας (microουσεία πάρκινγκ αναψυκτή-

ρια hellipκαι δρόmicroοι) Και όλα αυτάhellip microε το microικρό-

τερο κόστος πάmicroφθηνα (αν όχι δωρεάν)

Όλα αυτά microου θυmicroίζουν το παλιό σύνθηmicroα του

φεmicroινιστικού κινήmicroατος ∆εν είmicroαι του πατρός

microου δεν είmicroαι του αντρός microουhellip είmicroαι ο (ά-χρη-

στος) εαυτός microου

Τον τελευταίο καιρό όλοι microας γινόmicroαστε δέκτες

υπερπληροφόρησης γύρω από τις κατευθύνσεις

της Πολιτείας σε σχέση microε τους ελευθέρους

χώρους τις επεκτάσεις της Αθήνας τους νέους

οδικούς άξονες τους ορεινούς όγκους κά Πολ-

λές και οι φωνές στην πλειοψηφία τους διαmicroαρ-

τυρίας για τη διεκδίκηση αυτών των χώρων

Προτού όmicroως ξεκινήσουmicroε για microια ακόmicroη ανά-

λυση των σχεδίων και των microελετών αυτών ας

επιχειρήσουmicroε να κατανοήσουmicroε την ουσία του

προβλήmicroατος και του προβληmicroατισmicroού microας ως

αρχιτέκτονες και ως πολίτες

Αδιάλειπτα στη διάρκεια των σπουδών microας αλλά

και στον επαγγελmicroατικό microας βίο πάmicroπολλες

φορές σαν microηχανικοί αντιmicroετωπίζουmicroε τις

έννοιες του ελεύθερου του κλειστού και του

ανοιχτού του έξω και του microέσα του εσωτερι-

κού και του υπαίθριου (και συχνότατα και του

ηmicroιυπαίθριου) του ιδιωτικού και του δηmicroό-

σιου Ταυτόχρονα όmicroως ως microηχανικοί γνωρί-

ζουmicroε και το κόστος των παραπάνω το κόστος

της γειτνίασης microε πλατεία το κόστος κατάλη-

ψης πεζοδροmicroίου την υπεραξία της θέας σε

ελεύθερο χώρο πρόσφατα πληροφορούmicroαστε

για το ενδεχόmicroενο κόστος του αντιφατικού κλει-

στού-ηmicroιυπαίθριου κλπ

Αυτό που δηλαδή από τη φύση του είναι ελεύ-

θερο και δηmicroόσιο αγαθό κάτω από κατασκευα-

σmicroένες συνθήκες και διαστρεβλώσεις καταλή-

γει να κοστίζει και να δηmicroιουργεί υπεραξίες

2288 ε π ί κ α ι ρ α

microέση και κάτω Σχέδιο της Τεχνικής Υπηρεσίας της Νοmicroαρ-

χίας Αθηνών που δείχνει microε laquoκόκκινοraquo ότι δεν είναι laquoπρά-

σινοraquo από το Forum για το Μητροπολιτικό Πάρκο 18-20

Ιανουαρίου 2008 (Για περισσότερα βλ wwwkoinidrasigr)

νουν αναπάντητα ο αγώνας συνεχίζεται Ο ∆ή-

microος Ελληνικού έχει προσφύγει και στο ΣτΕ microαζί

microε το ∆ΣΑ κι άλλους φορείς Εδώ στο laquoΕλλη-

νικόraquo microετα-ολυmicroπιακό Βατοπέδι θα κριθεί και ο

ουσιαστικός λόγος ύπαρξης του ΣτΕ

Οmicroόφωνη Απόφαση της Αντιπροσωπείας

του ΣΑ∆ΑΣ-ΠΕΑ για τους ελεύθερους χώρουςhellip

Με αφορmicroή την πρόταση του ΥΠΕΧΩ∆Ε (Νοέmicro-

βρης 2007) για το laquoΜητροπολιτικό Πάρκο του

Ελληνικούraquo η Αντιπροσωπεία του ΣΑ∆ΑΣ-ΠΕΑ

πήρε στις 922008 microια σηmicroαντικότατη οmicroό-

φωνη απόφαση (ΑΠ3689821-02-2008) που

αφορά όλους τους ελεύθερους χώρους στην

Αθήνα (πχ Γουδή Ελαιώνα Ελληνικό) Καταγ-

γέλλοντας την κυβερνητική πολιτική λεηλασίας

και τσιmicroεντοποίησης των χωρών αυτών αλλά

και microικρότερων αντιπροτείνει τη δηmicroιουργία

άmicroεσα του αναγκαίου υψηλού πρασίνου (20-

25micro2microεγάλο δένδρο και 8-9micro2κάτοικο) καθώς

και microέσα microαζικής microεταφοράς για την πόλη των

Αθηνών Επίσης microεταξύ άλλων τονίζει ότι οι

εκτάσεις αυτές πρέπει να παραmicroείνουν δηmicroόσια

περιουσία και τη κατασκευή διαχείριση συντή-

ρηση και λειτουργία τους να την αναλάβει κρα-

τικός φορέας

3300 ε π ί κ α ι ρ α

σχό

λιο

γία ένα πάρκο πρέπει οπωσδήποτε να αξιοποι-

ηθεί και όχι απλά να συντηρηθεί αφού η πρώτη

προοπτική αφήνει και περιθώρια να το διαχειρι-

στεί κανείς όπως κρίνει για να το καταστήσει

laquoάξιοraquo καθότι η αξία του ως πράσινος πνεύmicroο-

νας δεν είναι αρκετά εmicroπορεύσιmicroη Συνεπώς ο

νόmicroος ανοίγει microε αυτή του τη χρήση laquoδιαύλους

επικοινωνίας και αλληλοκατανόησηςraquo εκεί που

οι κατά πρόσωπον διαβουλεύσεις δεν microπορούν

να βρουν κοινό τόπο και εγκαθιδρύει οράmicroατα

αξιοποίησης ρυθmicroίζοντας τα όποια νοmicroικά κω-

λύmicroατα και το κυριότερο εξαλείφοντας τα πι-

θανά ερείσmicroατα που θα microπορούσε να χρησιmicroο-

ποιήσει κάθε πολίτης που εν τέλει είναι και ο

φυσικός δικαιούχος του δηmicroόσιου πράσινου χώ-

ρου για να έχει λόγο στο πλάνο διαmicroόρφωσης

του

Ο νοmicroοθέτης δεν χρειάζεται να παρατυπήσει ή

να παρανοmicroήσει αφού microπορεί να ρυθmicroίσει τις

διατάξεις που τον ενδιαφέρουν και να τις κά-

νει τόσο ελαστικές που να τις laquoξεχειλώνειraquo όσο

χρειάζεται microέχρι να χωρέσουν κάθε λογής

laquoσχέδιο ανάπτυξηςraquo πάντα βέβαια στα όρια

της νοmicroοτυπίας (που δεν είναι πάντα ταυτόσηmicroη

microε τη νοmicroιmicroότητα) Και καθώς το κράτος-νοmicroο-

θέτης γνωρίζει πολύ καλά ότι είναι άλλο πράγ-

microα η εφαρmicroογή του νόmicroου και άλλο η απόδοση

του δικαίου διασφαλίζει ότι οι νόmicroοι του θα

εφαρmicroοστούν ανεξάρτητα από το αν είναι δί-

καιοι ή όχι και θα κρίνουν τις εξελίξεις χωρίς

κανείς να microπορεί να κρίνει τους ίδιους Η δικα-

νική τέχνη θα το εξασφαλίσει άλλωστε ότι

ακόmicroα και πιθανές προσφυγές από θαρραλέους

αντιρρησίες θα προσκρούσουν πάνω στον νεό-

τευκτο νόmicroο οι φράσεις laquoο νόmicroος το προβλέ-

πειraquo και ακόmicroα πιο έντεχνα laquoο νόmicroος δεν το

απαγορεύειraquo είναι αγαπηmicroένες διατυπώσεις

που δικαιολογούν τα αδικαιολόγητα απέναντι

στις οποίες τι microπορεί να αντιτάξει κανείς Ίσως

microία σοφή ρήση microόνο ότι laquoο νόmicroος microοιάζει microε

έναν ιστό αράχνης που microπορεί να παγιδεύει τα

microικρά έντοmicroα αλλά όχι τα microεγάλα γιατί αυτά τον

σχίζουν και περνούν ανενόχληταraquohellip

Η ελληνική γλώσσα παρέχει πλήθος εκφρά-

σεων όρων και περιφράσεων και microαζί microε αυτά

την πολυτέλεια να εκφραστεί κανείς microε την

απαιτούmicroενη ακρίβεια ή microε την επιθυmicroητή ασά-

φεια αξιοποιώντας τα γλωσσικά εργαλεία κατά

το δοκούν Το πολύτιmicroο αυτό εργαλείο microπορεί

να το χρησιmicroοποιήσει κανείς microε σύνεση και microαε-

στρία πλάθοντας τον λόγο του ώστε να εξυπη-

ρετεί τις προθέσεις του επισηmicroαίνοντας τα στέ-

ρεα επιχειρήmicroατά του και υποβαθmicroίζοντας όσα

χωλαίνουν Το παν στην ελληνική πραγmicroατικό-

τητα λοιπόν είναι ο χαρακτηρισmicroός ακόmicroα δε

πιο σηmicroαντικός στη νεοελληνική εκδοχή της

πραγmicroατικότητας είναι ο αποχαρακτηρισmicroός

Με άλλα λόγια το πώς ονοmicroάζει κανείς το αντι-

κείmicroενό του ή ακόmicroη πιο καίρια πώς δεν το

ονοmicroάζει

Κάπως έτσι ο αρmicroόδιος κατά περίπτωση φορέας

(∆ηmicroοτική Αρχή ΥΠΕΧΩ∆Ε και λοιποί γνωστοί)

σκηνοθετεί το θέατρο του παραλόγου που παί-

ζεται microε φόντο τους τελευταίους εναποmicroείνα-

ντες ελεύθερους πράσινους ή εν δυνάmicroει πρά-

σινους χώρους της Αθήνας (και της χώρας γενι-

κότερα) που δεν είναι η microόνη είναι όmicroως ίσως η

πιο πολύπαθη ελληνική πόλη που στερείται τό-

σο το φυσικό της χρώmicroα Θεατές κάθε φορά οι

πολίτες άλλοτε microεmicroονωmicroένα άλλοτε συνασπι-

σmicroένοι σε οργανώσεις και κινήmicroατα γειτονιάς

ακόmicroη και σε διαδηmicroοτικές συνεργασίες αλλά

πάντα θεατές να παρακολουθούν σε πρώτο

στάδιο τις προσεκτικά διατυπωmicroένες εξαγγελίες

για βελτίωση του πράσινου laquoαποθεmicroατικούraquo της

πόλης αλλά σε δεύτερο στάδιο να εισπράττουν

τη microετουσίωση τέτοιων υποσχέσεων microεταφρα-

σmicroένων όmicroως σε αρκετά ελεύθερη (έως και

ελευθεριάζουσα) απόδοση

Σε αυτές τις τεχνικές παράφρασης και παρα-

πλάνησης είναι απαραίτητος συντελεστής ndashκαι

ενίοτε καταπέλτηςndash microία κρίσιmicroη τροπολογία

των νόmicroων microε εξίσου microετρηmicroένη και επιλεκτική

διατύπωση Έτσι ένας ελεύθερος χώρος microπο-

ρεί να αποδοθεί σε κοινή χρήση αλλά ποτέ να

παραχωρηθεί καθώς το microεν πρώτο είναι χαρι-

στικό ενώ το δεύτερο αmicroετάκλητο και υπονοεί

εκχώρηση δικαιοδοσίας όσο και χρήσης Αντί-

στοιχα microια δασική έκταση στα όρια της πόλης

εmicroπλουτίζεται microε χρήσεις αστικού πάρκου για

να laquoδιευκολύνεταιraquo φυσικά η πρόσβαση και να

ενθαρρύνεται η παραmicroονή για τους χρήστες-

αστούς αφού το δάσος από microόνο του microάλλον

δεν αρκεί για να τους προσελκύσει Κατrsquo αναλο-

Τα πάντα είναι θέmicroα διατύπωσης και εντύπωσηςΆρτεmicroις Φραδέλου αρχιτέκτων

2299ε π ί κ α ι ρ α

σχό

λιοΟι ανελεύθεροι χώροι

Ιουλία ∆ρούγα αρχιτέκτων

Όmicroως για να το κατανοήσουmicroε αυτό καλύτερα

θα rsquoπρεπε να στραφούmicroε ένα επίπεδο πιο κάτω

να συνειδητοποιήσουmicroε βαθιά και microε ακλόνητη

πεποίθηση microια απλή αλήθεια οι ελεύθεροι-

ανοιχτοί-δηmicroόσιοι-πράσινοι χώροι οι ά-χρηστοι

δηλαδή είναι δικοί microας είναι όλων ανήκουν

στο σύνολο της κοινωνίας και είτε έχουν προ-

βλεφθεί για να microας προσφέρουν αναψυχή και

εκτόνωση είτε υπήρχαν εκεί από πάντα (σί-

γουρα πολύ πριν τα διατάγmicroατα προστασίας τα

ΓΠΣ και τα ρυθmicroιστικά) για να microας χαρίζουν

ευκαιρίες για ενασχόληση microε τη φύση

Η αντινοmicroία η πολυνοmicroία και οι νοmicroικές laquoτρύ-

πεςraquo σκόπιmicroα έχουν οδηγήσει σε διαφωνίες

αντιδικίες στρεβλώσεις και παρερmicroηνείες

αυτούς τους χώρους microε αποτέλεσmicroα να έχουν

καταφέρει το γνωστό laquomicroπάχαλοraquo (πχ ανήκουν

στην ευθύνη του ∆ήmicroου τους διαχειρίζεται η

Νοmicroαρχία ndashκι αυτό κατά το ήmicroισυndash έχει την

αρmicroοδιότητα ndashmicroόνο ορισmicroένων έργωνndash η Περι-

φέρεια και τον συντονισmicroό το Υπουργείο)

Πέρα από το χαοτικό καθεστώς που διέπει αυ-

τούς τους χώρους είναι θέmicroα προσωπικής ευ-

θύνης και αξιοπρέπειας η πλήρης και αδιαπραγ-

microάτευτη συνειδητοποίηση και υποστήριξη του

ότι παρόλη τη νοmicroική σύγχυση οι ά-χρηστοι χώ-

ροι εξακολουθούν ndashκαι οφείλουmicroε να τους προ-

ασπίσουmicroε ώστε να εξακολουθούνndash να microας προ-

σφέρονται ελεύθερα χωρίς να έχουν ανάγκη

από χρήση laquoυποστηρικτικήraquo να microας ξεκουρά-

ζουν και να microας ψυχαγωγούν Αυτοί οι ά-χρηστοι

χώροι είτε ισχύει το ένα είτε το άλλο καθεστώς

προστασίας αρmicroοδιότητας κλπ απλά ανήκουν

σε όλους microας Συχνά όmicroως από τη στιγmicroή που θα

αποκτήσουν ή θα τους επιβληθεί microια χρήση οι

ίδιοι αυτοί ελεύθεροι- ανοιχτοί-δηmicroόσιοι-πράσι-

νοι χώροι γίνονται απροσπέλαστοι ιδιωτικοί

καταπατηmicroένοι αυθαίρετοι αλλά και πλαίσιο

για να χωροθετηθούν οι πιο microύχιες επιθυmicroίες

της Πολιτείας (microουσεία πάρκινγκ αναψυκτή-

ρια hellipκαι δρόmicroοι) Και όλα αυτάhellip microε το microικρό-

τερο κόστος πάmicroφθηνα (αν όχι δωρεάν)

Όλα αυτά microου θυmicroίζουν το παλιό σύνθηmicroα του

φεmicroινιστικού κινήmicroατος ∆εν είmicroαι του πατρός

microου δεν είmicroαι του αντρός microουhellip είmicroαι ο (ά-χρη-

στος) εαυτός microου

Τον τελευταίο καιρό όλοι microας γινόmicroαστε δέκτες

υπερπληροφόρησης γύρω από τις κατευθύνσεις

της Πολιτείας σε σχέση microε τους ελευθέρους

χώρους τις επεκτάσεις της Αθήνας τους νέους

οδικούς άξονες τους ορεινούς όγκους κά Πολ-

λές και οι φωνές στην πλειοψηφία τους διαmicroαρ-

τυρίας για τη διεκδίκηση αυτών των χώρων

Προτού όmicroως ξεκινήσουmicroε για microια ακόmicroη ανά-

λυση των σχεδίων και των microελετών αυτών ας

επιχειρήσουmicroε να κατανοήσουmicroε την ουσία του

προβλήmicroατος και του προβληmicroατισmicroού microας ως

αρχιτέκτονες και ως πολίτες

Αδιάλειπτα στη διάρκεια των σπουδών microας αλλά

και στον επαγγελmicroατικό microας βίο πάmicroπολλες

φορές σαν microηχανικοί αντιmicroετωπίζουmicroε τις

έννοιες του ελεύθερου του κλειστού και του

ανοιχτού του έξω και του microέσα του εσωτερι-

κού και του υπαίθριου (και συχνότατα και του

ηmicroιυπαίθριου) του ιδιωτικού και του δηmicroό-

σιου Ταυτόχρονα όmicroως ως microηχανικοί γνωρί-

ζουmicroε και το κόστος των παραπάνω το κόστος

της γειτνίασης microε πλατεία το κόστος κατάλη-

ψης πεζοδροmicroίου την υπεραξία της θέας σε

ελεύθερο χώρο πρόσφατα πληροφορούmicroαστε

για το ενδεχόmicroενο κόστος του αντιφατικού κλει-

στού-ηmicroιυπαίθριου κλπ

Αυτό που δηλαδή από τη φύση του είναι ελεύ-

θερο και δηmicroόσιο αγαθό κάτω από κατασκευα-

σmicroένες συνθήκες και διαστρεβλώσεις καταλή-

γει να κοστίζει και να δηmicroιουργεί υπεραξίες

2288 ε π ί κ α ι ρ α

microέση και κάτω Σχέδιο της Τεχνικής Υπηρεσίας της Νοmicroαρ-

χίας Αθηνών που δείχνει microε laquoκόκκινοraquo ότι δεν είναι laquoπρά-

σινοraquo από το Forum για το Μητροπολιτικό Πάρκο 18-20

Ιανουαρίου 2008 (Για περισσότερα βλ wwwkoinidrasigr)

νουν αναπάντητα ο αγώνας συνεχίζεται Ο ∆ή-

microος Ελληνικού έχει προσφύγει και στο ΣτΕ microαζί

microε το ∆ΣΑ κι άλλους φορείς Εδώ στο laquoΕλλη-

νικόraquo microετα-ολυmicroπιακό Βατοπέδι θα κριθεί και ο

ουσιαστικός λόγος ύπαρξης του ΣτΕ

Οmicroόφωνη Απόφαση της Αντιπροσωπείας

του ΣΑ∆ΑΣ-ΠΕΑ για τους ελεύθερους χώρουςhellip

Με αφορmicroή την πρόταση του ΥΠΕΧΩ∆Ε (Νοέmicro-

βρης 2007) για το laquoΜητροπολιτικό Πάρκο του

Ελληνικούraquo η Αντιπροσωπεία του ΣΑ∆ΑΣ-ΠΕΑ

πήρε στις 922008 microια σηmicroαντικότατη οmicroό-

φωνη απόφαση (ΑΠ3689821-02-2008) που

αφορά όλους τους ελεύθερους χώρους στην

Αθήνα (πχ Γουδή Ελαιώνα Ελληνικό) Καταγ-

γέλλοντας την κυβερνητική πολιτική λεηλασίας

και τσιmicroεντοποίησης των χωρών αυτών αλλά

και microικρότερων αντιπροτείνει τη δηmicroιουργία

άmicroεσα του αναγκαίου υψηλού πρασίνου (20-

25micro2microεγάλο δένδρο και 8-9micro2κάτοικο) καθώς

και microέσα microαζικής microεταφοράς για την πόλη των

Αθηνών Επίσης microεταξύ άλλων τονίζει ότι οι

εκτάσεις αυτές πρέπει να παραmicroείνουν δηmicroόσια

περιουσία και τη κατασκευή διαχείριση συντή-

ρηση και λειτουργία τους να την αναλάβει κρα-

τικός φορέας

3300 ε π ί κ α ι ρ α

σχό

λιο

γία ένα πάρκο πρέπει οπωσδήποτε να αξιοποι-

ηθεί και όχι απλά να συντηρηθεί αφού η πρώτη

προοπτική αφήνει και περιθώρια να το διαχειρι-

στεί κανείς όπως κρίνει για να το καταστήσει

laquoάξιοraquo καθότι η αξία του ως πράσινος πνεύmicroο-

νας δεν είναι αρκετά εmicroπορεύσιmicroη Συνεπώς ο

νόmicroος ανοίγει microε αυτή του τη χρήση laquoδιαύλους

επικοινωνίας και αλληλοκατανόησηςraquo εκεί που

οι κατά πρόσωπον διαβουλεύσεις δεν microπορούν

να βρουν κοινό τόπο και εγκαθιδρύει οράmicroατα

αξιοποίησης ρυθmicroίζοντας τα όποια νοmicroικά κω-

λύmicroατα και το κυριότερο εξαλείφοντας τα πι-

θανά ερείσmicroατα που θα microπορούσε να χρησιmicroο-

ποιήσει κάθε πολίτης που εν τέλει είναι και ο

φυσικός δικαιούχος του δηmicroόσιου πράσινου χώ-

ρου για να έχει λόγο στο πλάνο διαmicroόρφωσης

του

Ο νοmicroοθέτης δεν χρειάζεται να παρατυπήσει ή

να παρανοmicroήσει αφού microπορεί να ρυθmicroίσει τις

διατάξεις που τον ενδιαφέρουν και να τις κά-

νει τόσο ελαστικές που να τις laquoξεχειλώνειraquo όσο

χρειάζεται microέχρι να χωρέσουν κάθε λογής

laquoσχέδιο ανάπτυξηςraquo πάντα βέβαια στα όρια

της νοmicroοτυπίας (που δεν είναι πάντα ταυτόσηmicroη

microε τη νοmicroιmicroότητα) Και καθώς το κράτος-νοmicroο-

θέτης γνωρίζει πολύ καλά ότι είναι άλλο πράγ-

microα η εφαρmicroογή του νόmicroου και άλλο η απόδοση

του δικαίου διασφαλίζει ότι οι νόmicroοι του θα

εφαρmicroοστούν ανεξάρτητα από το αν είναι δί-

καιοι ή όχι και θα κρίνουν τις εξελίξεις χωρίς

κανείς να microπορεί να κρίνει τους ίδιους Η δικα-

νική τέχνη θα το εξασφαλίσει άλλωστε ότι

ακόmicroα και πιθανές προσφυγές από θαρραλέους

αντιρρησίες θα προσκρούσουν πάνω στον νεό-

τευκτο νόmicroο οι φράσεις laquoο νόmicroος το προβλέ-

πειraquo και ακόmicroα πιο έντεχνα laquoο νόmicroος δεν το

απαγορεύειraquo είναι αγαπηmicroένες διατυπώσεις

που δικαιολογούν τα αδικαιολόγητα απέναντι

στις οποίες τι microπορεί να αντιτάξει κανείς Ίσως

microία σοφή ρήση microόνο ότι laquoο νόmicroος microοιάζει microε

έναν ιστό αράχνης που microπορεί να παγιδεύει τα

microικρά έντοmicroα αλλά όχι τα microεγάλα γιατί αυτά τον

σχίζουν και περνούν ανενόχληταraquohellip

Η ελληνική γλώσσα παρέχει πλήθος εκφρά-

σεων όρων και περιφράσεων και microαζί microε αυτά

την πολυτέλεια να εκφραστεί κανείς microε την

απαιτούmicroενη ακρίβεια ή microε την επιθυmicroητή ασά-

φεια αξιοποιώντας τα γλωσσικά εργαλεία κατά

το δοκούν Το πολύτιmicroο αυτό εργαλείο microπορεί

να το χρησιmicroοποιήσει κανείς microε σύνεση και microαε-

στρία πλάθοντας τον λόγο του ώστε να εξυπη-

ρετεί τις προθέσεις του επισηmicroαίνοντας τα στέ-

ρεα επιχειρήmicroατά του και υποβαθmicroίζοντας όσα

χωλαίνουν Το παν στην ελληνική πραγmicroατικό-

τητα λοιπόν είναι ο χαρακτηρισmicroός ακόmicroα δε

πιο σηmicroαντικός στη νεοελληνική εκδοχή της

πραγmicroατικότητας είναι ο αποχαρακτηρισmicroός

Με άλλα λόγια το πώς ονοmicroάζει κανείς το αντι-

κείmicroενό του ή ακόmicroη πιο καίρια πώς δεν το

ονοmicroάζει

Κάπως έτσι ο αρmicroόδιος κατά περίπτωση φορέας

(∆ηmicroοτική Αρχή ΥΠΕΧΩ∆Ε και λοιποί γνωστοί)

σκηνοθετεί το θέατρο του παραλόγου που παί-

ζεται microε φόντο τους τελευταίους εναποmicroείνα-

ντες ελεύθερους πράσινους ή εν δυνάmicroει πρά-

σινους χώρους της Αθήνας (και της χώρας γενι-

κότερα) που δεν είναι η microόνη είναι όmicroως ίσως η

πιο πολύπαθη ελληνική πόλη που στερείται τό-

σο το φυσικό της χρώmicroα Θεατές κάθε φορά οι

πολίτες άλλοτε microεmicroονωmicroένα άλλοτε συνασπι-

σmicroένοι σε οργανώσεις και κινήmicroατα γειτονιάς

ακόmicroη και σε διαδηmicroοτικές συνεργασίες αλλά

πάντα θεατές να παρακολουθούν σε πρώτο

στάδιο τις προσεκτικά διατυπωmicroένες εξαγγελίες

για βελτίωση του πράσινου laquoαποθεmicroατικούraquo της

πόλης αλλά σε δεύτερο στάδιο να εισπράττουν

τη microετουσίωση τέτοιων υποσχέσεων microεταφρα-

σmicroένων όmicroως σε αρκετά ελεύθερη (έως και

ελευθεριάζουσα) απόδοση

Σε αυτές τις τεχνικές παράφρασης και παρα-

πλάνησης είναι απαραίτητος συντελεστής ndashκαι

ενίοτε καταπέλτηςndash microία κρίσιmicroη τροπολογία

των νόmicroων microε εξίσου microετρηmicroένη και επιλεκτική

διατύπωση Έτσι ένας ελεύθερος χώρος microπο-

ρεί να αποδοθεί σε κοινή χρήση αλλά ποτέ να

παραχωρηθεί καθώς το microεν πρώτο είναι χαρι-

στικό ενώ το δεύτερο αmicroετάκλητο και υπονοεί

εκχώρηση δικαιοδοσίας όσο και χρήσης Αντί-

στοιχα microια δασική έκταση στα όρια της πόλης

εmicroπλουτίζεται microε χρήσεις αστικού πάρκου για

να laquoδιευκολύνεταιraquo φυσικά η πρόσβαση και να

ενθαρρύνεται η παραmicroονή για τους χρήστες-

αστούς αφού το δάσος από microόνο του microάλλον

δεν αρκεί για να τους προσελκύσει Κατrsquo αναλο-

Τα πάντα είναι θέmicroα διατύπωσης και εντύπωσηςΆρτεmicroις Φραδέλου αρχιτέκτων

3300 ε π ί κ α ι ρ α

σχό

λιο

γία ένα πάρκο πρέπει οπωσδήποτε να αξιοποι-

ηθεί και όχι απλά να συντηρηθεί αφού η πρώτη

προοπτική αφήνει και περιθώρια να το διαχειρι-

στεί κανείς όπως κρίνει για να το καταστήσει

laquoάξιοraquo καθότι η αξία του ως πράσινος πνεύmicroο-

νας δεν είναι αρκετά εmicroπορεύσιmicroη Συνεπώς ο

νόmicroος ανοίγει microε αυτή του τη χρήση laquoδιαύλους

επικοινωνίας και αλληλοκατανόησηςraquo εκεί που

οι κατά πρόσωπον διαβουλεύσεις δεν microπορούν

να βρουν κοινό τόπο και εγκαθιδρύει οράmicroατα

αξιοποίησης ρυθmicroίζοντας τα όποια νοmicroικά κω-

λύmicroατα και το κυριότερο εξαλείφοντας τα πι-

θανά ερείσmicroατα που θα microπορούσε να χρησιmicroο-

ποιήσει κάθε πολίτης που εν τέλει είναι και ο

φυσικός δικαιούχος του δηmicroόσιου πράσινου χώ-

ρου για να έχει λόγο στο πλάνο διαmicroόρφωσης

του

Ο νοmicroοθέτης δεν χρειάζεται να παρατυπήσει ή

να παρανοmicroήσει αφού microπορεί να ρυθmicroίσει τις

διατάξεις που τον ενδιαφέρουν και να τις κά-

νει τόσο ελαστικές που να τις laquoξεχειλώνειraquo όσο

χρειάζεται microέχρι να χωρέσουν κάθε λογής

laquoσχέδιο ανάπτυξηςraquo πάντα βέβαια στα όρια

της νοmicroοτυπίας (που δεν είναι πάντα ταυτόσηmicroη

microε τη νοmicroιmicroότητα) Και καθώς το κράτος-νοmicroο-

θέτης γνωρίζει πολύ καλά ότι είναι άλλο πράγ-

microα η εφαρmicroογή του νόmicroου και άλλο η απόδοση

του δικαίου διασφαλίζει ότι οι νόmicroοι του θα

εφαρmicroοστούν ανεξάρτητα από το αν είναι δί-

καιοι ή όχι και θα κρίνουν τις εξελίξεις χωρίς

κανείς να microπορεί να κρίνει τους ίδιους Η δικα-

νική τέχνη θα το εξασφαλίσει άλλωστε ότι

ακόmicroα και πιθανές προσφυγές από θαρραλέους

αντιρρησίες θα προσκρούσουν πάνω στον νεό-

τευκτο νόmicroο οι φράσεις laquoο νόmicroος το προβλέ-

πειraquo και ακόmicroα πιο έντεχνα laquoο νόmicroος δεν το

απαγορεύειraquo είναι αγαπηmicroένες διατυπώσεις

που δικαιολογούν τα αδικαιολόγητα απέναντι

στις οποίες τι microπορεί να αντιτάξει κανείς Ίσως

microία σοφή ρήση microόνο ότι laquoο νόmicroος microοιάζει microε

έναν ιστό αράχνης που microπορεί να παγιδεύει τα

microικρά έντοmicroα αλλά όχι τα microεγάλα γιατί αυτά τον

σχίζουν και περνούν ανενόχληταraquohellip

Η ελληνική γλώσσα παρέχει πλήθος εκφρά-

σεων όρων και περιφράσεων και microαζί microε αυτά

την πολυτέλεια να εκφραστεί κανείς microε την

απαιτούmicroενη ακρίβεια ή microε την επιθυmicroητή ασά-

φεια αξιοποιώντας τα γλωσσικά εργαλεία κατά

το δοκούν Το πολύτιmicroο αυτό εργαλείο microπορεί

να το χρησιmicroοποιήσει κανείς microε σύνεση και microαε-

στρία πλάθοντας τον λόγο του ώστε να εξυπη-

ρετεί τις προθέσεις του επισηmicroαίνοντας τα στέ-

ρεα επιχειρήmicroατά του και υποβαθmicroίζοντας όσα

χωλαίνουν Το παν στην ελληνική πραγmicroατικό-

τητα λοιπόν είναι ο χαρακτηρισmicroός ακόmicroα δε

πιο σηmicroαντικός στη νεοελληνική εκδοχή της

πραγmicroατικότητας είναι ο αποχαρακτηρισmicroός

Με άλλα λόγια το πώς ονοmicroάζει κανείς το αντι-

κείmicroενό του ή ακόmicroη πιο καίρια πώς δεν το

ονοmicroάζει

Κάπως έτσι ο αρmicroόδιος κατά περίπτωση φορέας

(∆ηmicroοτική Αρχή ΥΠΕΧΩ∆Ε και λοιποί γνωστοί)

σκηνοθετεί το θέατρο του παραλόγου που παί-

ζεται microε φόντο τους τελευταίους εναποmicroείνα-

ντες ελεύθερους πράσινους ή εν δυνάmicroει πρά-

σινους χώρους της Αθήνας (και της χώρας γενι-

κότερα) που δεν είναι η microόνη είναι όmicroως ίσως η

πιο πολύπαθη ελληνική πόλη που στερείται τό-

σο το φυσικό της χρώmicroα Θεατές κάθε φορά οι

πολίτες άλλοτε microεmicroονωmicroένα άλλοτε συνασπι-

σmicroένοι σε οργανώσεις και κινήmicroατα γειτονιάς

ακόmicroη και σε διαδηmicroοτικές συνεργασίες αλλά

πάντα θεατές να παρακολουθούν σε πρώτο

στάδιο τις προσεκτικά διατυπωmicroένες εξαγγελίες

για βελτίωση του πράσινου laquoαποθεmicroατικούraquo της

πόλης αλλά σε δεύτερο στάδιο να εισπράττουν

τη microετουσίωση τέτοιων υποσχέσεων microεταφρα-

σmicroένων όmicroως σε αρκετά ελεύθερη (έως και

ελευθεριάζουσα) απόδοση

Σε αυτές τις τεχνικές παράφρασης και παρα-

πλάνησης είναι απαραίτητος συντελεστής ndashκαι

ενίοτε καταπέλτηςndash microία κρίσιmicroη τροπολογία

των νόmicroων microε εξίσου microετρηmicroένη και επιλεκτική

διατύπωση Έτσι ένας ελεύθερος χώρος microπο-

ρεί να αποδοθεί σε κοινή χρήση αλλά ποτέ να

παραχωρηθεί καθώς το microεν πρώτο είναι χαρι-

στικό ενώ το δεύτερο αmicroετάκλητο και υπονοεί

εκχώρηση δικαιοδοσίας όσο και χρήσης Αντί-

στοιχα microια δασική έκταση στα όρια της πόλης

εmicroπλουτίζεται microε χρήσεις αστικού πάρκου για

να laquoδιευκολύνεταιraquo φυσικά η πρόσβαση και να

ενθαρρύνεται η παραmicroονή για τους χρήστες-

αστούς αφού το δάσος από microόνο του microάλλον

δεν αρκεί για να τους προσελκύσει Κατrsquo αναλο-

Τα πάντα είναι θέmicroα διατύπωσης και εντύπωσηςΆρτεmicroις Φραδέλου αρχιτέκτων

πρ

άσ

ινο

βή

microα

Στον Πανελλήνιο Αρχιτεκτονικό ∆ιαγωνισmicroό

Προσχεδίων που προκηρύχθηκε στις 4 Μαρ-

τίου 2008 microε θέmicroα laquoΠρότυποι τύποι τριών

κατοικιών 65 80 και 95microsup2 για αποκατάσταση

των πυρόπληκτων περιοχών microετά τις εκτεταmicroέ-

νες πυρκαγιές του Αυγούστου 2007raquo κατατέθη-

καν 115 microελέτες

Η Κριτική Επιτροπή αποτελούνταν από τους

Αλέξανδρος Τοmicroπάζης εκπρόσωπος ΕΤΑΕΑ

Νικόλαος Φιντικάκης εκπρόσωπος ΤΕΕ

Παναγιώτης Γεωργακόπουλος πρόεδρος ΣΑ∆ΑΣ-

ΠΕΑ εκπρόσωπος ΣΑ∆ΑΣ-ΠΕΑ

Αικατερίνη ∆ηmicroητσάντου-Κρεmicroέζη καθηγήτρια

ΕΜΠ εκπρόσωπος ΑΕΙ

Κυριάκος Κυριακίδης εκπρόσωπος ΣΕΓΜ

Η αποσφράγιση των δεmicroάτων η ανάρτηση των

συmicromicroετοχών σε οmicroάδες κατά κατηγορία microεγέ-

θους κατοικίας (45 συmicromicroετοχές στην Α΄ οmicroάδα

των 65microsup2 27 συmicromicroετοχές στη Β΄ οmicroάδα των 80microsup2

και 31 συmicromicroετοχές στην Γ΄ οmicroάδα των 95microsup2) η

καταγραφή όλων των microελετών και η φύλαξη των

σφραγισmicroένων φακέλων microε τα στοιχεία των

συmicromicroετεχόντων πραγmicroατοποιήθηκε την 6η

Μαΐου 2008

Στις 7 και 8 Μαΐου 2008 η Επιτροπή εξέτασε τις

microελέτες σε τρεις διαδοχικές φάσεις και τα

βασικά κριτήρια τα οποία έλαβε υπrsquo όψιν ήταν

bull Η λειτουργική επίλυση του θέmicroατος

bull Η ευχέρεια κατασκευής της πρότασης και η

επιλογή των υλικών

bull Η microορφολογία της προτεινόmicroενης λύσης

bull Οι δυνατότητες προσαρmicroογής των προτάσεων

στο έδαφος και γενικότερα στο περιβάλλον

bull Ο βιοκλιmicroατικός-ενεργειακός σχεδιασmicroός της

λύσης

Αναφορικά microε τη λειτουργική επίλυση του θέ-

microατος η Κριτική Επιτροπή συνιστά σε ορισmicroένες

λύσεις που βραβεύθηκαν και που πιθανόν να

microην υπάρχει πλήρης συmicromicroόρφωση της λύσης

στις απαιτήσεις του προγράmicromicroατος να ληφθεί

τούτο υπόψη στην επόmicroενη φάση επεξεργασίας

της microελέτης

Σχετικά microε την ευχέρεια κατασκευής της πρότα-

σης και την επιλογή των υλικών η Επιτροπή κρί-

νει ότι όλες οι επιλεγείσες λύσεις παρέχουν

δυνατότητα για σωστή κατασκευή microε συmicroβα-

τικά υλικά

Σε ότι αφορά στη microορφολογία της προτεινόmicroε-

νης λύσης η Επιτροπή αναγνωρίζει τη δυσκολία

των συmicromicroετεχόντων να προτείνουν λύσεις χωρίς

γνώση συγκεκριmicroένου οικοπέδου περιβάλλο-

ντος χώρου προσανατολισmicroού κλπ Παρά ταύ-

τα η Κριτική Επιτροπή αναγνωρίζει ότι οι διαγω-

νιζόmicroενοι ανταποκρίθηκαν microε συνέπεια στη

δυσκολία αυτή

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟΣ ∆ΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ

ΓΙΑ laquoΠΡΟΤΥΠΟΥΣ ΤΥΠΟΥΣ ΤΡΙΩΝ ΚΑΤΟΙΚΙΩΝ 65 80 ΚΑΙ 95Μsup2

ΓΙΑ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΠΥΡΟΠΛΗΚΤΩΝ ΚΑΤΟΙΚΙΩΝ ΜΕΤΑ ΤΙΣ

ΕΚΤΕΤΑΜΕΝΕΣ ΠΥΡΚΑΓΙΕΣ ΤΟΥ ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 2007raquo

3355π ρ ά σ ι ν ο β ή micro α

Βραβευθέντες στην κατηγορία των 65microsup2

R Βεριγάκης ∆ιογένης Βρεττού Κέλλυ

Επιφανίου Μυρτώ Σουλελέ Μαίρη

Συνεργάτες Καρναδέζος Χρήστος πολιτικός microηχ

Βεργέτης Μανώλης Μποmicroπότης Μιχάλης

ηλεκτρολόγοι microηχ

R Κλειδωνάς Αλέξανδρος Παπαδονικολάκη

Ελένη Χατζηiumlωάννου Ελένη

Σύmicroβουλοι Μάντζαρης Γιάννης Σαλκιτζόγλου

Άνθιmicroος πολιτικοί microηχ Κούγκουλος Θανάσης

ηλεκτρολόγος microηχ Χατζηiumlωάννου Απόστολος

microηχανολόγος microηχ

Q Πέτρογλου Μαρία

3377π ρ ά σ ι ν ο β ή micro α

R Κούβελα-Παναγιωτάτου Αγνή

Συνεργάτες

Ελένη Χαρmicroπή αρχιτέκτων

Γιάννης Κοριαλός

Βασίλης Κωνσταντίνου

πολιτικοί microηχ

R Πατεράκης Μανώλης

Λιόλιου Βάσω

R Βερυκίου Ανθή

Παπαγιαννόπουλος Γιώργος

Σύmicroβουλοι

Αγαπίου Κώστας πολιτικός microηχ

Αργυρός Παντελής

microηχανολόγος microηχ

Βραβευθέντες στην κατηγορία των 80microsup2

R Βεριγάκης ∆ιογένης Βρεττού Κέλλυ

Επιφανίου Μυρτώ Σουλελέ Μαίρη

Συνεργάτες Καρναδέζος Χρήστος πολιτικός microηχ

Βεργέτης Μανώλης Μποmicroπότης Μιχάλης

ηλεκτρολόγοι microηχ

R Κοέν Ααρών

R Θεοδωρόπουλος Χρυσόστοmicroος

Λιβάνη Ελένη

3399ε π ί κ α ι ρ α

διαmicroπερείς αερισmicroούς ανεmicroιστήρες οροφής τη

σωστή διαχείριση του ύδατος και των αποβλή-

των κλπ

Εν κατακλείδι η Κριτική Επιτροπή επιθυmicroεί να

ευχαριστήσει τους συναδέλφους για την τόσο

αθρόα εθελοντική προσφορά και να τους συγχα-

ρεί για τη γενικότερη ποιότητα των προτάσεων

Αξίζει να σηmicroειωθεί ότι η κρίση της Επιτροπής

ήταν δύσκολη επειδή το σύνολο των microελετών

ήταν σε υψηλό επίπεδο

Η Κριτική Επιτροπή ευρίσκεται στην ευχάριστη

θέση να ανακοινώσει ότι το Ειδικό Ταmicroείο Απο-

κατάστασης Εκτάκτων Αναγκών απεδέχθη την

πρόταση να συνεχίσουν δε δεύτερη φάση Ορι-

στικής Μελέτης και οι 15 επιλεγείσες microελέτες

όπως προβλέπεται στη διακήρυξη

Με τις επιλογές της η Κριτική Επιτροπή προσπά-

θησε να αποφύγει λύσεις που παραπέmicroπουν

στα παραδοσιακά πρότυπα και microόνο αλλά και

λύσεις οι οποίες microε την ελεύθερη δυνατότητα

επιλογής των ενδιαφεροmicroένων θα microπορούσαν

να οδηγήσουν σε ασύmicroβατες microε το περιβάλλον

microορφολογικές υπερβολές δεδοmicroένου ότι το

περιβάλλον δεν παρουσιάζει συγκεκριmicroένο

αρχιτεκτονικό χαρακτήρα

Σε ότι αφορά τέλος τον βιοκλιmicroατικό-ενεργει-

ακό σχεδιασmicroό η Επιτροπή ndashπαρόλο που πολ-

λές λύσεις έλαβαν σε κυmicroαινόmicroενο βαθmicroό

υπόψη τους τα θέmicroατα βιοκλιmicroατικού σχεδια-

σmicroούndash θεωρεί απαραίτητη στην τελική επεξερ-

γασία των λύσεων την ανάγκη microελέτης των

microεγεθών των ανοιγmicroάτων και του προσανατολι-

σmicroού τους τις αυξηmicroένες microονώσεις σκιάσεις

Βραβευθέντες στην κατηγορία των 95microsup2

R Ζερεφός Στέλιος Τέσσας Χρήστος

Εξωτερικοί συνεργάτες Αρmicroένη Ηρώ

Μπριστογιάννη Τελέσιλλα φοιτήτριες

αρχιτεκτονικής

Q Βερυκίου Ανθή Παπαγιαννόπουλος Γιώργος

Σύmicroβουλοι Αγαπίου Κώστας πολιτικός microηχ

Αργυρός Παντελής microηχανολόγος microηχ

Q Πορτάλιου Ελένη Εmicromicroανουλοπούλου Ελένη

Συνεργάτριες Τζιmicroογιάννη Νιόβη αρχιτέκτων

Τσαλούχου Αργυρώ φοιτήτρια αρχιτεκτονικής

R Κλειδωνάς Αλέξανδρος Παπαδονικολάκη

Ελένη Χατζηiumlωάννου Ελένη

Σύmicroβουλοι Μάντζαρης Γιάννης Σαλκιτζόγλου

Άνθιmicroος πολιτικοί microηχ Κούγκουλος Θανάσης

ηλεκτρολόγος microηχ Χατζηiumlωάννου Απόστολος

microηχανολόγος microηχ

R Λιακατά Μικαέλα

R Γκικαπέππας Βασίλης

δια

γωνι

σmicro

ός

∆ηmicroαρχιακό Μέγαρο∆ήmicroου Ιωαννιτών

Η πρόταση εστιάζει στο ευρύ γενικό αλλά και ειδικό νόηmicroα

της πολιτικής αξίας του θεσmicroού της Τοπικής Αυτοδιοίκησης

όπως εντοπίζεται στην ιστορική κοινωνική και πολιτισmicroική

πραγmicroατικότητα των Ιωαννίνων

Η κεντρική ιδέα συγκροτήθηκε πάνω σε δύο άξονες

α) Στον συmicroβολικό χαρακτήρα του σύγχρονου δηmicroόσιου κτη-

ρίου στην πόλη στη σύζευξή του microε τον ιστό και τον ιδιαίτερο

χαρακτήρα της

β) Στον ειδικό συνθετικό ρόλο που αναλαmicroβάνουν οι επιmicroέ-

ρους κτηριακές ενότητες στη συνολική συγκρότηση (κτήριο

πτέρυγα-όριο κτήριο laquoΠraquo-αγκαλιά)

Η νεωτερική και ευκρινής αρχιτεκτονική έκφραση του κτη-

ρίου laquoαποστασιοποιηmicroένηraquo από microνηmicroειακά στοιχεία που θα

παρέπεmicroπαν στην εξουσιαστική δύναmicroη της Τοπικής Αυτοδιοί-

κησης συmicroβολίζει τον δηmicroοκρατικό και ανθρωποκεντρικό

χαρακτήρα της Το κτήριο έτσι καθίσταται ένας ευδιάκριτος

και οικείος πόλος αναφοράς της καθηmicroερινής ζωής των κατοί-

κων

Το ∆ηmicroαρχείο συγκροτείται από τρεις διακριτές ενότητες το

δυνατό και υψηλό κτήριο-πτέρυγα των ∆ηmicroοτικών Υπηρεσιών

4455δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί4444 δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί

α β

ρα

βεί

ο

που σχετίζεται microε την υφιστάmicroενη γειτονική υψηλή δόmicroηση

Λειτουργεί ως πλάτη-φόντο για το ήπιο και χαmicroηλό κτήριο των

∆ηmicroοτικών Αρχών Καθώς το τελευταίο αναπτύσσεται σε

σχήmicroα laquoΠraquo εκφράζει συmicroβολικά και συνολικά το ∆ηmicroαρχείο

ως φιλική αγκαλιά που laquoανοίγεταιraquo στην πόλη Επιπλέον

ενσωmicroατώνει στη σύνθεση τα δύο γειτονικά υφιστάmicroενα

παραδοσιακά κτήρια Τέλος το συγκρότηmicroα συmicroπληρώνεται

microε την τριγωνικής κάτοψης ενότητα της Αίθουσας Πολλαπλών

Χρήσεων Εσωτερικά οι κτηριακές ενότητες ενοποιούνται

στην ισόγεια στάθmicroη του κτηρίου και αποδίδουν έναν ενιαίο

κεντρικό χώρο εισόδου Σε αυτόν τον χώρο-βαλβίδα συγκλί-

νουν οι τοπικές είσοδοι και οι κατακόρυφες κινήσεις Πρόκει-

ται για κοmicroβική περιοχή της πρότασης Αποτελεί έναν προβε-

βληmicroένο ρέοντα εκ των άνω φωτιζόmicroενο χώρο microε οπτικές

φυγές προς τον υπερκείmicroενο πεζόδροmicroο

Οι τρεις κτηριακές ενότητες ενοποιούνται και επικοινωνούν

microεταξύ τους σε διάφορες στάθmicroες microέσα από διαφορετικής

ποιότητας και χαρακτήρα υπαίθριους χώρους όπως η

κεντρική πλατεία-είσοδος του ∆ηmicroαρχείου το δίκτυο των

εσωτερικών πεζόδροmicroων που συνδέουν την υψηλή microε τη

χαmicroηλή στάθmicroη της πόλης και τροφοδοτούν τις υπηρεσίες microε

ΜελετητέςΓεώργιος Αγγελής Χρύσα Παπαδέλη αρχιτέκτονες

ΣυνεργάτεςΧρονέας-Παγώνης-Κινάτος στατική microελέτη

Γιώργος Μαγκάβαλης microηχανολόγος microηχ

Οmicroάδα εργασίαςΛίνα ∆ήmicroα Ειρήνη Οικονοmicroοπούλου αρχιτέκτονες

Αγγελόπουλος Κίmicroωνας Αναγνωστάκης Γιώργος Καραϊσκάκη

∆άφνη Κονδυλιά Σοφία Χόντος Χρήστος φοιτητές αρχιτεκτο-

νικής

τοπικές εισόδους η τριγωνική πλατεία-πιάτσα των καθηmicroερι-

νών εmicroπορικών δραστηριοτήτων και επιmicroέρους άλλα πλατώ-

microατα Ο υπαίθριος χώρος αναλαmicroβάνει κεντρικό ρόλο τόσο

στη στοιχειοθέτηση της κεντρικής ιδέας όσο και στη συγκρό-

τηση της συνθετικής δοmicroής του κτηρίου Η διάβρωση και η

διάρρηξη της κτηριακής microάζας προς όλες τις κατευθύνσεις

και από όλες τις πλευρές από πλήθος δηmicroόσιων υπαίθριων

χώρων ποικίλων σχηmicroάτων και λειτουργιών σηmicroαδεύουν τη

σύνθεση οι εσωτερικοί πεζόδροmicroοι και τα περάσmicroατα οι

πλατείες και τα microικρά πλατώmicroατα παραλαmicroβάνουν τις δρώ-

σες δυνάmicroεις που αναπτύσσονται στον δηmicroόσιο χώρο της

πόλης τροφοδοτούν τον laquoτόποraquo του ∆ηmicroαρχείου microε κοινω-

νική και δηmicroόσια ζωή τον καθιστούν ανοιχτό και οικείο

Έτσι η δυναmicroική της πόλης microετατρέπει το ∆ηmicroαρχείο σε ένα

δοχείο κοινωνικής-συmicromicroετοχικής ζωής σε ένα δυναmicroικό

πλέγmicroα ζωντανών καταστάσεων σε microία γειτονιά microικρογραφία

της ζωής της πόλης που περιέχει όλες τις εκφάνσεις του

δηmicroόσιου βίου της Μέσω αυτού του δυναmicroικού πλέγmicroατος

ζωντανών καταστάσεων microε νόηmicroα πολιτισmicroικό κοινωνικό

αλλά και πολιτικό η πρόταση πραγmicroατεύεται τη χωρική

έκφραση της σχέσης ∆ηmicroοτικής Αρχής και Πολίτη

Τόσο οι γενικές και οι ειδικές διατάξεις (κτήριο laquoΠraquo προεξο-

χές-σαχνισιά στενά περάσmicroατα εναέριες συνδέσεις κτηρίων)

όσο και τα υλικά microε την επεξεργασία τους (λιθοδοmicroές λιθό-

στρωτα ξύλινες κατασκευές) και άλλα επιmicroέρους στοιχεία

(πυργοειδές laquoρολόιraquo αύλακας νερού κρήνη άγαλmicroα) εγγρά-

φουν στην ευκρινή νεωτερική αρχιτεκτονική έκφραση του

κτηρίου την ιδιαίτερη φυσιογνωmicroία των Ιωαννίνων

Α Βασικό στοιχείο σχεδιασmicroούΤο στοιχείο που χρησιmicroοποιούmicroε προκειmicroένου να συνδέσουmicroε

τον χώρο του δηmicroαρχείου microε την κεντρική πλατεία και τους

υπόλοιπους κοινόχρηστους χώρους είναι microία πορεία-γέφυρα

(οmicroαλή ράmicroπα) η οποία ξεκινάει από την κεντρική πλατεία

περνάει κατά microήκος της πρόσοψης του δηmicroαρχείου και κατα-

λήγει στην πλατεία του δηmicroαρχείου Με αυτήν την πορεία-

γέφυρα ενοποιούνται όχι microόνο η κεντρική πλατεία microε το

∆ηmicroαρχείο και την πλατεία του ∆ηmicroαρχείου αλλά και δύο

microεγάλες περιοχές της πόλης δηλαδή είναι στην ουσία το

ίδιο το ∆ηmicroαρχείο που ενοποιεί δύο ξεκοmicromicroένες αυτή τη

στιγmicroή περιοχές Επιπλέον microε τη γέφυρα διαχωρίζεται η

κίνηση των πεζών από τα αυτοκίνητα χωρίς να είναι απαραί-

τητη η επέmicroβαση στην υπάρχουσα κυκλοφορία των οχηmicroά-

των

Επίσης microε την πορεία-ράmicroπα

1 Ορίζεται η πρόσβαση στο ∆ηmicroαρχείο από την κεντρική πλα-

τεία

2 Καλείται ο πολίτης να πλησιάσει το ∆ηmicroαρχείο και να περά-

σει microέσα απrsquo αυτό Έτσι το ∆ηmicroαρχείο ανοίγει προς τον

4477δ ι α γ ω ν ι σ micro ό ς

γ β

ρα

βεί

ο

4466 δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί

β β

ρα

βεί

ο

Η πρόταση επιθυmicroεί να προσδώσει έναν ιδιαίτερο συmicromicroετο-

χικό χαρακτήρα στο δηmicroόσιο κτήριο που απουσιάζει από το

σηmicroερινό ∆ηmicroαρχείο και να δηmicroιουργήσει έναν χώρο οικείο

για τους δηmicroότες ενώ συγχρόνως θα διατηρεί την ισχυρή συmicro-

βολική παρουσία που απαιτεί ο ρόλος του ως κτήριο δηmicroόσιας

διοίκησης

Χαρακτηριστικό της microορφολογίας του ανάγλυφου της περιο-

χής είναι η ύπαρξη της άνω και της κάτω πόλης που συναντώ-

νται στο προτεινόmicroενο οικόπεδο Η άνω πόλη εισχωρεί στην

κάτω microέσω microίας ζώνης αστικού πράσινου microέσα και γύρω από

την οποία βρίσκονται microία σειρά δηmicroοσίων κτηρίων Το προτει-

νόmicroενο ∆ηmicroαρχείο στη συγκεκριmicroένη θέση έρχεται να

συmicroπληρώσει αυτό το δίκτυο κτηρίων να δηλώσει την παρου-

σία του και να αποτελέσει τη βαλβίδα επικοινωνίας ανάmicroεσα

στην άνω πόλη microε τον δηmicroόσιο χαρακτήρα και την κάτω

αστική περιοχή όπως και ανάmicroεσα στο κτισmicroένο περιβάλλον

και το αστικό πάρκο

Το κτήριο αποπειράται να διατυπώσει microια σχέση πολλαπλών

ορίων πρόκειται συγχρόνως για είναι ένα κτήριο σηmicroαίνου-

σας λειτουργίας και ένα κτήριο πέρασmicroα

Ο υπαίθριος χώρος microε τις ήπιες κλίσεις παραλαmicroβάνει και

αποκαθιστά τη συνέχεια της πλαγιάς του πάρκου Το κτήριο

microοιάζει να σχηmicroατίζεται από την κίνηση του υπαίθριου χώρου

ενώ η στέγη microε τις χαρακτηριστικές γωνίες αναπαράγει αυτό

τον σχηmicroατισmicroό Μια πορεία που ενώνει τα δύο επίπεδα της

πόλης διαπερνά το κτήριο συνδέοντας τις δύο βασικές εισό-

δους Στο εσωτερικό του κτηρίου ένα πολυώροφο αίθριο

που στρέφει προς διαφορετικά σηmicroαντικά σηmicroεία της πόλης

φέρνει σε επαφή τις διάφορες επιmicroέρους ενότητες Το διαφα-

νές ισόγειο διαφοροποιεί τον πιο δηmicroόσιο από τον καθαρά

γραφειακό χώρο του microεγάρου και δίνει microια εντύπωση αιώρη-

σης της κτηριακής microάζας που αποκολλάται από το επίπεδο

του εδάφους

ΜελετητέςΝικόλαος Παπλωmicroατάς

Αικατερίνη Παπλωmicroατά αρχιτέκτονες

ΜελετητέςΑλέξανδρος Βαζάκας Κωνστάντιος ∆ασκαλάκης

Μαρία Μανδαλάκη Μαρίνα Στασινοπούλου αρχιτέκτονες

ΣυνεργάτεςΟρσαλία ∆ηmicroητρίου Ολυmicroπία Σπυριδάκη

Ελευθερία Τσαπάκη Βανέσσα Καραγεώργου αρχιτέκτονες

Φωτεινή Αδρίmicroη Βασίλης Καλησπεράκης φοιτητές αρχιτεκτο-

νικής

ΣύmicroβουλοιΕύα Βαζάκα Jeremy May αρχιτέκτονες τοπίου

Μάνος Κυριαζής πολιτικός microηχ

Σωτήρης Κολοκοντές ηλεκτρολόγος-microηχανολόγος microηχ

Άρης Τσαγκρασούλης ενεργειακά θέmicroατα

πολίτη γίνεται οικείο σε αυτόν και αποκτά δηmicroοκρατικό

χαρακτήρα

3 Ο άξονας της πορείας γίνεται προέκταση ενός από τους

άξονες του σχεδιασmicroού της κεντρικής πλατείας όπως αυτή

σχεδιάστηκε στη microελέτη για την ενοποίηση και ανάπλαση των

κοινόχρηστων χώρων του κέντρου της πόλης Έτσι ο σχεδια-

σmicroός του δηmicroαρχείου αποτελεί συνέχεια του σχεδιασmicroού της

εν λόγω microελέτης ούτως ώστε να δηmicroιουργηθεί microία ενιαία σύν-

θεση η οποία βασίζεται σε ορισmicroένες κοινές γεωmicroετρικές

αρχές

4 Αναιρείται ο στατικός χαρακτήρας του κτηρίου εφόσον η

ίδια η πρόσοψη του κτηρίου είναι microία κίνηση microία ροή η

οποία εκτός των άλλων αποτελεί και σήmicroα του κτηρίου

5 ∆ίνεται εύρος στην όψη και δηmicroιουργείται ενδιάmicroεσος

microεταβατικός χώρος microεταξύ του κτηρίου και της πλατείας του

δηmicroαρχείου

Β Τοποθέτηση στο οικόπεδοΗ τοποθέτηση του κτηρίου στο οικόπεδο γίνεται κατά microήκος

της Ν∆ πλευράς του οικοπέδου ώστε να αφήνει τον microεγαλύ-

τερο χώρο του οικοπέδου ελεύθερο για τη δηmicroιουργία της

πλατείας του δηmicroαρχείου Ο ενιαίος διαmicroορφωmicroένος υπαί-

θριος αυτός χώρος ενοποιείται microε τον υπόλοιπο δηmicroόσιο

χώρο όπου βρίσκονται το πνευmicroατικό κέντρο το microουσείο

αντίστασης το τζαmicroί και γενικά η ευρύτερη δηmicroόσια περιοχή

όπως προκύπτει και από τη microελέτη για την ενοποίηση Το κτή-

ριο στη θέση αυτή αποτελεί και το όριο της δηmicroόσιας περιο-

χής βελτιώνοντας την εικόνα του χώρου προς αυτήν την

κατεύθυνση Επίσης η τοποθέτηση αυτή του κτηρίου καθώς

και η σχέση του microε την πλατεία του δηmicroαρχείου και τον ευρύ-

τερο δηmicroόσιο χώρο τονίζει τον χαρακτήρα του δηmicroόσιου κτη-

ρίου τη σπουδαιότητά του τον microνηmicroειακό του χαρακτήρα και

φέρνει microνήmicroες από παλαιότερα δηmicroόσια κτήρια στον ελλα-

δικό και ξένο χώρο (microετωπική σχέση microε τον ελεύθερο χώρο)

4499δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί4488 δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί

β ε

ξαγο

ρά

α ε

ξαγο

ρά

∆ιαmicroόρφωση αλληλουχίας ελευθέρων χώρων ∆ίδοντας προτεραιότητα στη διαmicroόρφωση microιας αλληλουχίας

ελευθέρων χώρων προσαρmicroοσmicroένης στα υψόmicroετρα και τις

χαράξεις του ευρύτερου περιβάλλοντος χώρου διαmicroορφώ-

θηκε microια επάλληλη συνέχεια των δηmicroόσιων χώρων του ∆η-

microαρχείου Ήδη η πόλη θέτει microε σαφήνεια τους δυναmicroικούς

όρους ανάπτυξής της microε τις χαράξεις των δρόmicroων τα microέτωπα

των δηmicroοσίων κτηρίων ή ακόmicroη microε τη διάχυση των λειτουργι-

κών επιπέδων στάσης και κίνησης του δηmicroόσιου χώρου (πλα-

τείες πεζοδρόmicroια κλπ)

Την εκκίνηση αυτής της αλληλουχίας ελευθέρων χώρων απο-

τελεί ο microετασχηmicroατισmicroός των φυσικών υψοmicroετρικών καmicroπύ-

λων ως τεχνητό τοπίο στο βορινό τmicroήmicroα του οικοπέδου δια-

microορφώνοντας κατrsquo αυτόν τον τρόπο τις πρώτες κτηριακές microορ-

φές που παραλαmicroβάνουν και υποδέχονται τους επισκέπτες

από την υψοmicroετρικά δυσmicroενέστερη πλευρά του οικοπέδου

ΜελετητέςΧρήστος Πατρώνης Γιάννα Πανδή αρχιτέκτονες

ΣυνεργάτεςΒασίλης Αξιώτης πολεοδόmicroος-χωροτάκτης

Αλέξης Μαγκανιώτης αρχιτέκτων

Βαρβάρα Γιαννούλα φοιτήτρια αρχιτεκτονικής

Παναγιώτα Ψεβεδούρου αρχιτέκτων εσωτερικών χώρων

ΣύmicroβουλοςΓιάννης Πατρώνης αρχιτέκτων αναπλ καθηγητής

Τmicroήmicroατος Αρχιτεκτόνων Πανεπιστηmicroίου Πατρών

Εν συνεχεία οι δηmicroόσιοι χώροι του ∆ηmicroαρχείου που χρησιmicroο-

ποιούνται για τη διαmicroόρφωση της επάλληλης συνέχειας αυ-

τών είναι

α Η Πλατεία ∆ηmicroαρχείου-Forum ως το πρώτο δοχείο υποδο-

χής των πολυmicroέτωπων κινήσεων των πολιτών

β Οι χώροι της Αίθουσας πολλαπλών χρήσεων

γ Το εσωτερικό Αίθριο γύρω από το οποίο αναπτύσσονται οι

γραφειακοί χώροι των διευθύνσεων του ∆ηmicroαρχείου

Χαράξεις ndash η τεθλασmicroένη Προκειmicroένου οι δηmicroόσιοι χώροι του ∆ηmicroαρχείου να

οmicroογενοποιηθούν microε το γειτονικό σύmicroπλεγmicroα πάρκων προτεί-

νεται στο πέρας του οικοπέδου να υλοποιηθεί ως τεθλασmicroένη

γραmicromicroή χάραξης το κυρίως κτηριακό σώmicroα του ∆ηmicroαρχείου

συmicroπληρωmicroατικό της οχυρωmicroατικής χάραξης του φρουρίου

της Λιθαρίτσας Κατrsquo αυτόν τον τρόπο δίδεται microια φυσική

απόληξη στον ευρύτερο πολιτιστικό περίπατο ενώ παράλ-

ληλα αποφεύγεται η απορρόφηση του νέου κτηρίου από τον

ανώνυmicroο αστικό ιστό που το περιβάλλει Παράλληλα η τεθλα-

σmicroένη σε microορφή κάτοψη οδηγεί στην οργάνωση των ανεξάρ-

τητων υπηρεσιών και στη δηmicroιουργία σχετικά microικρών σε

microήκος διαδρόmicroων

Γεφύρωση προσβάσεων και λειτουργιών Τα επιmicroήκη τmicroήmicroατα της ραχοκοκαλιάς του κτηρίου microετουσιώ-

νονται στην πλευρά του εσωτερικού αιθρίου ως microια σειρά

οριζοντίων ηmicroιυπαίθριων και κλειστών πορειών και εισόδων

που στόχο έχουν

α) Να δώσουν στους επισκέπτες και στους εργαζόmicroενους τη

δυνατότητα της αντίληψης της εικόνας της πόλης έξω ενώ

παράλληλα δηmicroιουργούν την εικόνα microιας παλλόmicroενης τρισ-

διάστατης όψης προς την πόλη

β) Να αποκαλύψουν να προσανατολίσουν και να κατευθύ-

νουν το κοινό στο υπόλοιπο κτηριακό συγκρότηmicroα δίνοντας

microια συνέχεια και ροή στην αρχιτεκτονική σύνθεση

Κτήριο φόντο στο ΑίθριοΠροκειmicroένου να ισχυροποιηθεί η αίσθηση της κοιλότητας

εντός του Αίθριου αυτό ντύνεται microε microια τεχνητή επιδερmicroίδα

microε ένα συνεχόmicroενο microεταλλικό και ξύλινο πλέγmicroα-laquoκλοστράraquo

Η microορφολόγηση και η επιλογή του τύπου του ανοίγmicroατος

βασίζεται σε τύπους ανοιγmicroάτων της παραδοσιακής αρχιτε-

κτονικής ένας τύπος επαναλαmicroβανόmicroενου κουφώmicroατος που

δηmicroιουργεί τελικά ένα σύγχρονο ουδέτερο microοτίβο microε βιοκλι-

microατικό χαρακτήρα

microε σαφήνεια το τέρmicroα της πορείας ενοποίησης και ταυτό-

χρονα την είσοδο στο ∆ηmicroαρχείο

ΣύνθεσηΗ σύνθεση οργανώνεται σε δύο σκέλη τα οποία ενοποιούνται

εσωτερικά microε ένα αίθριο που διαπερνάει όλο το κτήριο καθrsquo

ύψος και φωτίζεται από περιmicroετρικά υαλοστάσια Εκατέρω-

θεν του πυρήνα αυτού τα δύο σκέλη τοποθετούνται φυγόκε-

ντρα στο οικόπεδο σχηmicroατίζοντας microια δυναmicroική ενότητα σχή-

microατος S Αντιmicroετωπίζοντας το πλήρες και το κενό σαν microια συν-

θετική ενότητα οι υπαίθριοι χώροι του ∆ηmicroαρχείου γεννιού-

νται συmicroπληρωmicroατικά του σχήmicroατος αυτού

Οι δηmicroοτικές υπηρεσίες διαχωρίζονται microε σαφήνεια από τις

δηmicroαρχιακές γραφειακές ανάγκες τόσο συνθετικά όσο και

οικοδοmicroικά Οι υπηρεσίες λόγω υψηλής ανάγκης προσβασι-

microότητας τοποθετούνται στα χαmicroηλά επίπεδα και αναπτύσσο-

νται και στους δύο άξονες Τα δηmicroαρχιακά γραφεία αναπτύσ-

σονται κατά microήκος του τρίτου επιπέδου του ενός σκέλους

ΥλικάΟι υπηρεσίες αντιmicroετωπίζονται σαν ένας όγκος Επενδύονται

microε χτενιστό microάρmicroαρο που διατρυπάται από συνδυασmicroό επιφα-

νειών υαλοστασίων και γραmicromicroικών γωνιακών παραθύρων Τα

δηmicroαρχιακά γραφεία περιβάλλονται από microια επιφάνεια εmicroφα-

νούς σκυροδέmicroατος και αφήνονται σε κοινή θέα χάρη στο

συνεχές υαλοστάσιο microε τις φαρδιές περσίδες από σύνθετη

ξυλεία

ΣτόχοιΗ λύση προτείνει ένα λιτό ∆ηmicroαρχείο εναρmicroονισmicroένο microε το

ηπειρωτικό κλίmicroα της πόλης των Ιωαννίνων Πολεοδοmicroικά

στόχος είναι να ενταχθεί ένα κτήριο αυτού του microεγέθους στον

αστικό ιστό ικανοποιώντας την ανάγκη για σύνδεσή του microε τη

βραβευθείσα microελέτη ενοποίησης των υπαίθριων χώρων της

πόλης Κτηριακά προτεραιότητα δόθηκε στο ευανάγνωστο

του ∆ηmicroαρχείου από τους χρήστες του τόσο εξωτερικά όσο

και εσωτερικά

ΧάραξηΚαθοριστιστικό ρόλο για την τοποθέτηση του νέου ∆ηmicroαρ-

χείου στο οικόπεδο έχουν τα κτήρια του τζαmicroιού του Βελή

Πασά και του microεντρεσέ στην οδό Ιατρίδου απόληξη της βρα-

βευθείσας πορείας ενοποίησης Η κλίmicroακά τους οδήγησε

στην υποχώρηση του ∆ηmicroαρχείου από το microέτωπο αυτό ώστε

να δηmicroιουργηθεί εκεί ο κύριος υπαίθριος χώρος Η κτηριακή

microάζα αρκείται σε ένα microικρό laquoαποτυπώmicroαraquo δηmicroιουργώντας

microια αγκαλιά γύρω από τον υπαίθριο χώρο εισόδου που ορίζει

ΜελετητέςΕύη Αναστασοπούλου Βίκυ Μουτζούρη Κατερίνα Μητσώνη

Παναγιώτης Παπαδηmicroάτος αρχιτέκτονες

ΣυνεργάτεςΚώστας Παναγιωτόπουλος πολιτικός microηχ

Λεωνίδας Φραγγεδάκης microηχανολόγος microηχ

Ειδικός συνεργάτηςΜichael Cordes αρχιτέκτων

5500 δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί

γ ε

ξαγο

ρά

ΜελετητέςΑνθή Βερυκίου Αλεξάνδρα Γιαλούρη

Αλέξανδρος Κλειδωνάς Γιάννης Παπαδόπουλος αρχιτέκτονες

ΣυνεργάτεςΕύα Ρεπούσκου Βασιλική Μαλτεζάκη αρχιτέκτονες

Άρης Γκίτζιας φοιτητής αρχιτεκτονικής

Κωνσταντίνος Παπαντωνόπουλος πολιτικός microηχ

Παντελής Αργυρός microηχανολόγος microηχ

Ειδικός συνεργάτηςΓιώργος Παπαδόπουλος αρχιτέκτων

Το κτήριο συγκροτείται πάνω σε δύο τεθλασmicroένους άξονες οι

οποίοι δεν παρακολουθούν τα όρια του οικοπέδου αντίθετα

τοποθετούνται ελεύθερα απαντώντας microε διαφορετικό κάθε

φορά τρόπο στο ποικιλόmicroορφο γειτονικό περιβάλλον microε τα

ιδιαίτερα φυσικά αστικά και ιστορικά χαρακτηριστικά Το

εξωτερικό περίγραmicromicroα των αξόνων αποτελεί και το σκληρό

όριο του κτηρίου Μεταξύ των δύο αυτών γραmicromicroών διαmicroορφώ-

νονται δύο πλατείες σε διαφορετικές στάθmicroες Η microία είναι ο

κεντρικός υπαίθριος χώρος-είσοδος στο ∆ηmicroαρχείο και η δεύ-

τερη microικρότερη εσωτερική πλατεία-αίθριο συγχρόνως αποτε-

λεί στάση πάνω στην κίνηση που συνδέει την κεντρική πλα-

τεία του κτηρίου microε το κέντρο της πόλης Επιπλέον η κίνηση

αυτή γεφυρώνει την υφιστάmicroενη υψοmicroετρική διαφορά

microεταξύ του κέντρου της πόλης και της βασικής στάθmicroης του

οικοπέδου στην οποία βρίσκεται η microεγάλη πλατεία εισόδου

στο ∆ηmicroαρχείο και στην αίθουσα πολλαπλών δραστηριοτή-

των Βασική συνθετική επιλογή ήταν η διατήρηση του φυσι-

κού πρανούς και η τοποθέτηση της microεγάλης microάζας του κτη-

ρίου αντιστικτικά προς αυτόν Στην περιοχή του πρανούς

τοποθετείται ηmicroιυπόσκαφη η αίθουσα πολλαπλών δραστηριο-

τήτων microε φυσικό φωτισmicroό από την οροφή-δάπεδο της πλα-

τείας δηmicroιουργώντας έναν εσωτερικό χώρο microε microυσταγωγικό

χαρακτήρα

Η λειτουργική οργάνωση του κτηρίου γίνεται microε το σύστηmicroα

των γραmicromicroικών πτερύγων

Το προτεινόmicroενο κατασκευαστικό σύστηmicroα είναι αυτό της

δοκού επί στύλου Τα βασικά υλικά είναι εmicroφανές άβαφο

σκυρόδεmicroα και ανεπίχριστος τσιmicroεντόλιθος

δια

γωνι

σmicro

ός

Ανάπλαση Πλατείας Ηρώων ∆ήmicroου Ελευσίνας

laquoΤο Χωράφι της ∆ήmicroητραςraquo

laquoΤο Χωράφι της ∆ήmicroητραςraquo microεταφέρει microε όρους αρχιτεκτονι-

κούς την εικόνα ενός εύφορου αγρού microέσα στον αστικό ιστό

της Ελευσίνας Η πλατεία που προτείνεται είναι η κατασκευή

αυτού του laquoκαλλιεργηmicroένουraquo αστικού τοπίου Η αλληγορία

αναφέρεται τόσο στο microυθολογικό και ιστορικό παρελθόν της

Ελευσίνας όσο και στις σύγχρονες πρωτοβουλίες της πόλης

για την ανακύκλωση και την προστασία του περιβάλλοντος

laquoΤο Χωράφι της ∆ήmicroητραςraquo επιχειρεί έναν συγκερασmicroό του

αρχαίου και του σύγχρονου του φυσικού και του χτισmicroένου

του microόνιmicroου και του εναλλασσόmicroενου Σε αυτήν την πρόταση

πρωταγωνιστικό ρόλο παίζει η φύτευση microε την εναλλαγή των

εποχών που συmicroβολίζει

Προτεινόmicroενη αρχιτεκτονική λύσηΗ πλατεία Ηρώων είναι ο κεντρικός δηmicroόσιος χώρος της σύγ-

χρονης Ελευσίνας και ταυτόχρονα σηmicroατοδοτεί την είσοδο

στο αρχαίο ιερό Το αρχαίο ίχνος της Ιεράς Οδού διασχίζει δια-

γώνια την πλατεία Οι συνυπάρχουσες γεωmicroετρίες του αρ-

χαίου δρόmicroου και της νέας πολεοδοmicroικής χάραξης συναντι-

5533δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί5522 δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί

α β

ρα

βεί

ο

ούνται στο σώmicroα της πλατείας Η πρόταση διαπλέκει τις δύο

αυτές χαράξεις

Η νέα πλατεία και οι περιβάλλοντες πεζόδροmicroοι αντιmicroετωπί-

ζονται ως ενιαίος χώρος microε ενιαίο δάπεδο Στον χώρο αυτό

σχηmicroατίζεται η εικόνα ενός χωραφιού που αναφέρεται στον

microύθο της ∆ήmicroητρας και της Περσεφόνης τον κύκλο των επο-

χών την καλλιέργεια της γης την αναπαραγωγή και την ανα-

κύκλωση Ταυτόχρονα ορίζεται microία συγκεκριmicroένη γεωmicroετρία

Το χωράφι είναι ένας χώρος microε σαφή γεωmicroετρία τόσο εξ

αιτίας των ορίων ιδιοκτησίας όσο και από την κατεύθυνση της

όργωσής του Όmicroως ο όγκος και η microορφή του microεταλλάσσεται

ρυθmicroικά microε τις εποχές του χρόνου αλλά και από τυχαία γεγο-

νότα (κατεύθυνση του ανέmicroου) Η προτεινόmicroενη λύση έχει ως

αφετηρία την αέναη και τυχαία microεταβαλλόmicroενη γεωmicroετρία

του χωραφιού

Συνθετικά στοιχεία1 χάραξη

Το βασικό σύστηmicroα χάραξης του δαπέδου της πλατείας οργα-

νώνεται πάνω σε δύο κατευθύνσεις microε απόκλιση 10 microοιρών η

ΜελετητέςΚωνσταντίνος Γρίβας Έρση Ιωαννίδου

Ρενάτα Μεθενίτη Γιώργος Παρασκευόπουλος αρχιτέκτονες

microία από την άλλη που είναι κάθετες στους άξονες των δύο

τmicroηmicroάτων της Ιεράς Οδού εκατέρωθεν της πλατείας Το απο-

τέλεσmicroα της πλοκής των δύο κατευθύνσεων παράγει την

εντύπωση του laquoοργωmicroένου-καλλιεργηmicroένουraquo δαπέδου

2 ανάγλυφο

Ο κεντρικός χώρος της πλατείας επανακαθορίζεται από ένα

τετράγωνο που αποσπάται από το ενιαίο επίπεδο microε τη δηmicroι-

ουργία ήπιου ανάγλυφου στην περίmicroετρό του Η δηmicroιουργία

του ανάγλυφου ορίζει σαφέστερα το νοητό κέντρο της πλα-

τείας πραγmicroατοποιώντας ένα laquoκοίλωmicroαraquo και αποκλείοντας

διακριτικά την πρόσβαση των οχηmicroάτων

3 εξοπλισmicroός

Ο εξοπλισmicroός ορίζεται και αυτός από τη βασική χάραξη της

πλατείας και περιλαmicroβάνει καθίσmicroατα φωτιστικά και σηmicroεία

ανακύκλωσης Αυτά προκύπτουν από την αναδίπλωση των

υλικών της δαπεδόστρωσης στην τρίτη διάστασή τους

4 νερό

Το υδάτινο στοιχείο εmicroφανίζεται σε σηmicroεία ψεκασmicroού και σε

ανοιχτά γραmicromicroικά κανάλια βελτιώνοντας κατά τους θερινούς

microήνες το microικροκλίmicroα της πλατείας Στην είσοδο του αρχαιολο-

γικού χώρου διαmicroορφώνεται κρήνη

5 φύτευση

Η επιλογή της φύτευσης έγινε τόσο για συmicroβολικούς όσο και

για πρακτικούς λόγους Πρόθεση είναι η δηmicroιουργία ενός

τοπίου που α) εντείνει το παιχνίδι της αλλαγής των εποχών

και κάνει φανερό τον κύκλο της φύσης microέσα από την ίδια τη

microεταβολή των φυτών και β) χρησιmicroοποιεί γηγενή φυτά της

Αττικής που σχετίζονται microε τη microυθολογία και τον πολιτισmicroό

του τόπου Η προτεινόmicroενη φύτευση απαιτεί ελάχιστη φρο-

ντίδα δίνοντας σηmicroασία στην περιβαλλοντική ευαισθησία

Τα είδη φύτευσης που προτείνονται περιλαmicroβάνουν στάχυα

βολβώδη φρύγανα αγριολούλούδα και οπωροφόρα δέντρα

Ένας κύκλος microε στάχυα τοποθετείται έκκεντρα πάνω στον

άξονα της Ιεράς Οδού σηmicroαίνοντας την είσοδο στην πλατεία

Και τα πέντε στοιχεία που συνθέτουν την πλατεία ndashχάραξη

ανάγλυφο εξοπλισmicroός νερό και φύτευσηndash προκύπτουν από

κοινές συνθετικές αρχές και έχουν ενιαία λογική ανάπτυξης

αυτή που καθορίζει τη δηmicroιουργία του laquoκαλλιεργηmicroένου αστι-

κού τοπίουraquo της πλατείας laquoΤο Χωράφι της ∆ήmicroητραςraquo

Η ιδέα βασίζεται στη διαπίστωση τον συντονισmicroό και την

εmicroβάθυνση της αντίστιξης της σύγχρονης microε την αρχαία πόλη

Βασική αρχή της πρότασης είναι η επαναφορά και ανάδειξη

προηγούmicroενων στρωmicroάτων της πόλης που κρίνονται σηmicroα-

ντικά και ικανά να microεταφερθούν ως αντιπρόσωποι της εποχής

τους στο σήmicroερα

Η σύγχρονη πλατεία δεν κτίζεται Υλοποιείται microε τοποθέτηση

ένθετων προκατασκευασmicroένων microονάδων προσθετικά στο

δεδοmicroένο αστικό υπόστρωmicroα Θα αποτελέσει ένα laquoξένοraquo

στοιχείο-εργαστήριο διερεύνησης του παλίmicroψηστου που ταυ-

τόχρονα εισάγει νέες παραmicroέτρους στον δηmicroόσιο χώρο

∆ύναται να λειτουργήσει σαν εφήmicroερο επίπεδο που microελλο-

ντικά θα αποmicroακρυνθεί ή να ενσωmicroατωθεί στο παλίmicroψηστο

και να αποτελέσει microέρος του

Το νέο επίπεδο πραγmicroατοποιεί την επικοινωνία microεταξύ των

επιπέδων της ιστορίας της πόλης microε την παράλειψη ή microετέ-

πειτα αποmicroάκρυνση των microονάδων που το αποτελούν

Με την παράλειψη microονάδων η υπάρχουσα φύτευση βρίσκει

τον χώρο για να αναπτυχθεί ενώ microε την αποmicroάκρυνση microονά-

δων ο χώρος ανασκάπτεται τmicroηmicroατικά ανοίγοντας παράθυρα

στην ιστορία της πόλης Τα ευρήmicroατα καταγράφονται κωδικο-

ποιούνται και εκτίθενται

Νέα παράmicroετρος του τόπου γίνεται το τεχνολογικό φως που

γεννιέται από το επίπεδο Το κέντρο βάρους microετατοπίζεται

από τον αρχαιολογικό χώρο που λούζεται microε φώς την ηmicroέρα

στη σύγχρονη πλατεία το βράδυ

Ο δηmicroιουργικός φωτισmicroός του χώρου είναι microεταβλητής από-

χρωσης και προγραmicromicroατίζεται microε βάση τον χρόνο

οπτικοποιώντας στον δηmicroόσιο χώρο την έννοια της εποχικής

αλλαγής

Ο διαδραστικός φωτισmicroός τοποθετεί τον χρήστη στο κέντρο

της δράσης Με τη χρήση αισθητήρων επαφής αυξάνεται η

5555δ ι α γ ω ν ι σ micro ό ς

γ β

ρα

βεί

ο

5544 δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί

β β

ρα

βεί

ο

Η ιδιαιτερότητα που χαρακτηρίζει αυτήν την πλατεία είναι

ακριβώς η σχέση της microε τον αρχαιολογικό χώρο ορατό και microη

ορατό

Οι επικράτειες της αρχαίας και της νέας πόλης είναι απόλυτα

οριοθετηmicroένες Επιχειρούmicroε να αναδείξουmicroε την αmicroφισβή-

τηση αυτής της απολυτότητας microε την ταυτόχρονη παρουσία

τους τη διείσδυση και συνύπαρξή τους

Η πρόταση διαπραγmicroατεύεται δύο έννοιες που αποτελούν

συστατικά στοιχεία του τόπου

Το ιδεατό που αντιστοιχεί στον αρχαίο κόσmicroο τους microύθους

και την ιστορία Το πραγmicroατικό που αντιστοιχεί στην καθηmicroε-

ρινότητα της σύγχρονης πόλης έννοιες που διαπλέκονται

στον χώρο επικαλύπτοντας η microια την άλλη

∆ύο σαφείς σχεδιαστικές χειρονοmicroίες αποδίδουν και οπτικο-

ποιούν ως συmicroβολικές εκφράσεις microε πολλαπλές αναγνώσεις

τις δύο έννοιες

Μια laquoάυληraquo ιδανική ευθεία αντιστοιχεί στην Ιερά Οδό στο

καταληκτικό τmicroήmicroα της Το laquoάυλοraquo συmicroβολίζεται ως microια χωmicroά-

τινη λωρίδα που διαφοροποιείται και οριοθετείται από το

πλακόστρωτο της καθηmicroερινής πόλης Η αρχή της σηmicroατοδο-

τείται από microια συmicroβολική γλυπτική σύνθεση Λεπτές και ευκί-

νητες microεταλλικές ράβδοι microε φωτεινές κορυφές αναδύονται

από γραmicromicroικές ρηγmicroατώσεις του πλακόστρωτου συmicroβολί-

ζουν τις καλλιέργειες των δηmicroητριακών Η απόληξη της περι-

βάλλεται από γραmicromicroικούς σχηmicroατισmicroούς πραγmicroατικής καλ-

λιέργειας

Μια laquoαιωρούmicroενηraquo τετράγωνη πλατεία από υπερυψωmicroένες

σκληρές πλάκες microεγάλων διαστάσεων αντιστοιχεί στην

έννοια της σύγχρονης πραγmicroατικότητας microε τα χαρακτηρι-

στικά της απόλυτης υλικότητας αλλά και του εφήmicroερου και

της προσωρινότητας υπονοώντας και οριοθετώντας την αντί-

ληψη του laquoκάτωraquo είτε microε την έννοια της επιχωmicroένης αρχαιό-

τητας είτε microε την έννοια του Άδη Μια σειρά από επιmicroήκη

φώτα δαπέδου σαν πεσmicroένες δάδες σηmicroατοδοτούν την

πορεία της Ιεράς Οδού και συmicroβολίζουν ίσως τις δάδες της

τελευταίας τελετουργίας

ΜελετητέςΜπούκη Μπαmicroπάλου-Νουκάκη

Αντώνης Νουκάκης αρχιτέκτονες

ΣυνεργάτηςΓιάννης Καραχάλιος αρχιτέκτων

ένταση φωτισmicroού αναλογικά microε το πλήθος επαφών Έτσι

εγγράφεται η παρουσία η η απουσία επισκεπτών και το εφή-

microερο ίχνος γίνεται σηmicroαίνον χαρακτηριστικό του τόπου

Η νέα πλατεία ενσωmicroατώνει καταγράφει και κωδικοποιεί microε

σύγχρονούς όρους σαν ένας ζωντανός οργανισmicroός ndash microια

microηχανή Ως σύγχρονο ανάλογο της microυθολογικής microύησης εισά-

γονται η τεχνολογία η αρχαιολογία και η διάδραση Η γνώση

αναδύεται συστηmicroατικά από το παλίmicroψηστο επαναφέροντας τον

αρχαίο microύθο Η διάδραση του επισκέπτη microε το φως είναι το παι-

χνίδι microε το microυστήριο και η λύση του

ΜελετητέςΑαρών Κοέν Ελισάβετ Πλαΐνη αρχιτέκτονες

Σύmicroβουλος φυτοτεχνίαςΒίκυ Γροσοmicroανίδη γεωπόνος

Πκατεία Ηρώων Ελευσίνας ndash Το ανοιχτό Τελεστήριο

Το περιεχόmicroενο της τελετής τής microύησης παραmicroένει άγνωστο

Γνωρίζουmicroε microόνο ότι microέσα στο Τελεστήριο γινόταν κάποια ανα-

παράσταση τα δρώmicroενα(hellip) ακούγονταν microυστικές φράσεις τα

λεγόmicroενα και αποκαλύπτονταν τα ιερά τα δεικνύmicroενα

Ελευσίνα Καλλιόπη Πρέκα-Αλεξανδρή

Η πλατεία ως ανοιχτό Τελεστήριο δρώmicroενων λεγόmicroενων και

δυκνείmicroενων του ∆ήmicroου Ενότητα τριών πλατειών α Πλατεία

Φοινίκων 2340x1500m ή 13x5 άκαινες ως πολεοδοmicroικό

Πρόπυλο β Πλατεία Εισόδου στο τέλος της Ιεράς Οδού

1200x720m ή 4x4 άκαινες ως αρχαιολογικό Επίπυλο γ

Πλατεία Ηρώων ως ανοιχτό Τελεστήριο 5100x504m ή 17x28

άκαινες σχεδόν όσο ndashκαι microε ελάχιστη απόκλιση διεύθυνσηςndash

το περίκλειστο Πεισιστράτειο Τελεστήριο του Ικτίνου

Εκτός όλων των απαραίτητων στοιχείων της πλατείας [κρή-

νεςhellip] τοποθετείται αξονικά και απέναντι από το ανακαινιζό-

microενο ηρώο διαδραστική κοινοτική οθόνη Πίσω από την

οθόνη στην ελεύθερη επιφάνεια εδάφους 3000x18m ή

10x1 άκαινες microικρά παιδιά microε τα σχολεία τους microπορούν να

φυτεύουν και να θερίζουν συmicroβολικά στάχυα Η πλατεία

περιβάλλεται από σχάρα απορροής οmicroβρίων ως σχάρα καθαρ-

νει ανάmicroεσα στα ανοίγmicroατα της εσχάρας δηmicroιουργώντας microια

νέα επιφάνεια Στα σηmicroεία που υπάρχουν αρχαία το σιτάρι

microεγαλώνει πιο περιορισmicroένα Έτσι στην επιφάνεια των στα-

χυών εmicroφανίζονται ίχνη από το αρχαίο υπέδαφος microε κυριό-

τερο το ίχνος της Ιεράς Οδού Οι περαστικοί αλλά και οι δρα-

στηριότητες της πόλης δηmicroιουργούν και εκείνα ίχνη καθώς

περνούν microέσα από την πλατεία και πατούν τα στάχυα Την

επόmicroενη χρονιά από τους σπόρους τα στάχυα αναβλασταί-

νουν και ο κύκλος συνεχίζεται

Η Ιερά Οδός microέχρι τα όρια του αρχαιολογικού χώρου ο οποίος

ορίζεται από φύτευση κληmicroαταριάς σηmicroατοδοτείται από

γραmicromicroική φύτευση ελιών οι οποίες δίνουν συγκεκριmicroένο

χαρακτήρα στον χώρο χωρίς να απαιτούν άλλες παρεmicroβάσεις

5577δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί5566 δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί

β ε

ξαγο

ρά

α ε

ξαγο

ρά

Η Ελευσίνα ήταν ο τόπος της Μητέρας Γης Της φύσης της

γεωργίας των κύκλων τους microέσα στον χρόνο

Από έντονα αγροτικό στις αρχές του περασmicroένου αιώνα το

τοπίο της Ελευσίνας έχει πια γίνει βιοmicroηχανικό και microετα-βιο-

microηχανικό Το ίδιο τοπίο που ενσάρκωνε τον microύθο τώρα έχει

σβηστεί

Στην πλατεία Ηρώων στην είσοδο του αρχαιολογικού χώρου

και πάνω στον ιστορικό άξονα της Ιεράς Οδού επαναφέρουmicroε

τον συmicroβολισmicroό του ιστορικού αγροτικού τοπίου Το σιτάρι

αντιπροσωπευτικό στοιχείο του κύκλου ζωής της αγροτικής

φύσης γίνεται η επιφάνεια πάνω στην οποία εγγράφεται η

ζωή της πόλης

Ο χώρος της πλατείαςς ανασκάπτεται Η ιστορία που κρύβεται

κάτω από το πλακόστρωτο βγαίνει στην επιφάνεια Στη συνέ-

χεια ο χώρος καλύπτεται από microια microεταλλική εσχάρα η οποία

αποτελεί το νέο δάπεδο για τη ζωή της πόλης Το έδαφος

κάτω από την εσχάρα σπέρνεται microε σιτάρι Το σιτάρι microεγαλώ-

ΜελετητήςΓραφείο laquoΠαράξενοι Ελκυστέςraquo

Εmicromicroανουήλ Κολοκυθάς αρχιτέκτων

ΣυνεργάτεςΛεωνίδας Οικονόmicroου αρχιτέκτων

Οmicroάδα εργασίαςΝίκος Μπαραmicroπούτης microηχανολόγος microηχ

Σπύρος Κοσυβάς Σταύρος Καλλιγράφος αρχιτέκτονες

Καλλισθένη Κρασάκη σχεδιάστριαΜελετητέςΘωmicroάς ∆οξιάδης Αγγελική Μαθιουδάκη

Τερψιθέα Κρεmicroάλη Ελένη Ψυλλάκη Ήρα Φοντερτάν

∆ιονυσία Λιβέρη αρχιτέκτονες

Βασιλική ∆ρούγα τοπογράφος microηχ

Αριστείδης Πέτρου Μαρίνα Αντσακλή φοιτητές αρχιτεκτονικής

microών Το σύνολο φωτίζεται από ενδοδαπέδια σώmicroατα και

microεταλλικούς laquoπυρσούςraquo

∆οmicroικό στοιχείο της επίλυσής microας είναι η άκαινα Παράγωγη

microονάδα του ποδός βασικής microονάδας microέτρησης κατά τους

αρχαίους χρόνους όπου 1 άκαινα=10 πόδες η άκαινα είναι

σαν να λέmicroε η τρίmicroετρη Πρόκειται για ορθογώνιες ή πλάγιες

παραλληλόγραmicromicroες πλάκες από λευκό betόn 300x180x

017m microε στρόγγυλα κωνικά πέλmicroατα ύψους 026 και διαmicroέ-

τρου 027m που laquoκουmicroπώνουνraquo η microια δίπλα στην άλλη Μελ-

λοντικές ανασκαφές θα είναι ορατές και θα συνυπάρχουν microε

τις άκαινες Η microεταξύ ακαινών και ακανόνιστης οικοδοmicroικής

γραmicromicroής επιφάνεια συmicroπληρώνεται microε λευκό betόn

5599δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί5588 δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί

συmicroπληρώνουν ειδικά καλυmicromicroένα microε βατό τζάmicroι και αναδειγ-

microένα microε νυχτερινό φωτισmicroό ανασκαφικά σκάmicromicroατα που σαν

οπές παρατήρησης στο στρώmicroα του χρόνου αποκαλύπτουν το

δάπεδο της αρχαίας Ιεράς Οδού σε έναν κάναβο που θυmicroίζει

αρχαιολογική ανασκαφή Επιmicroέρους στοιχεία της πρότασης

είναι η διαmicroόρφωση γωνίας στάσης αξιοποιώντας την υφιστά-

microενη αναπτυγmicroένη φύτευση microε ειδικά σχεδιασmicroένα καθιστικά

τα οποία ξαναβρίσκονται στον πεζόδροmicroο της Ιεράς Οδού η

είσοδος του αρχαιολογικού χώρου και του χώρου του ναού

του Αγίου Ζαχαρία και το ηρώον

γ ε

ξαγο

ρά

Βασικοί άξονες της πρότασης είναι η διατήρηση της πλατείας

ως κενού χώρου ελεύθερου δοχείου δραστηριοτήτων καmicroβά

δηmicroοσίων δρώmicroενων και η εισαγωγή θέmicroατος-αναφοράς στον

αστικό χώρο

Η κεντρική θέση στην πόλη η ύπαρξη microη οχληρών χρήσεων

και ήπιου δοmicroηmicroένου περιβάλλοντος και η γειτνίαση microε τον

αρχαιολογικό χώρο αποτέλεσαν στοιχεία άξια ανάδειξης και

αξιοποίησης Χαρακτηριστικές για τον χώρο δραστηριότητες

του αρχαίου παρελθόντος αποτυπωmicroένες και φανταστικές

microνήmicroες προτάθηκε να βρουν microνεία-αναφορά στον αστικό

χώρο και να αποτελέσουν τη βασική ιδέα για τον σχεδιασmicroό

της πλατείας Ως αντικείmicroενο αναφοράς στη σχετική microε τον

χώρο αρχαιότητα επιλέχθηκε η ποmicroπή των προσκυνητών και

microυστών προς την είσοδο της πόλης που συνέρεαν στο τελευ-

ταίο αυτό σηmicroείο της Ιεράς Οδού κατά πλήθη σε ακανόνιστες

πυκνώσεις και αραιώσεις Ως φορέας της αναφοράς επιλέ-

χθηκε ο αστικός εξοπλισmicroός του χώρου microε καλύτερο εκφρα-

στή τα φωτιστικά τα οποία γίνονται αντικείmicroενο ιδιαίτερου

σχεδιασmicroού κα παρατίθενται σε microία χαλαρή ακολουθία κατά

microήκος της Ιεράς Οδού προς την είσοδο του αρχαιολογικού

χώρου και συνεχίζουν microέσα σε αυτόν διασχίζοντας την πλα-

τεία σε ανάλογες πυκνώσεις και αραιώσεις Την εικόνα

α micro

νεία

ΜελετητέςΕιρήνη Φρεζάδου αρχιτέκτων-πολεοδόmicroος

∆ηmicroήτρης Ζούπας αρχιτέκτων

ΣυνεργάτεςΓιώργος Κουφάκης αρχιτέκτων

Βασίλης Ζούπας φοιτητής πολιτικός microηχ

Ελευσίς = έλευσις του Νοός για τους microυηmicroένους του αρχαίου

κόσmicroου στην κατά-νόηση του κύκλου της ζωής και του θανάτου

Σήmicroερα microία πόλη αιωρούmicroενη ανάmicroεσα στον αρχαίο microύθο και

τη σκληρή σύγχρονη πραγmicroατικότητα Μία πόλη σε microετά-

βαση που αναζητά τη σύνδεση του χθες microε το σήmicroερα και

microέσα από αυτήν microία νέα ταυτότητα Αυτή είναι και η κεντρική

ιδέα της πρότασής microας για τη διαmicroόρφωση της πλατείας

Ηρώων να αντιmicroετωπισθεί δηλαδή σαν ένας συνδετικός κρί-

κος microία άρθρωση ανάmicroεσα στο χθες και στο σήmicroερα ανάmicroεσα

στον σύγχρονο πολεοδοmicroικό ιστό τον νοητό άξονα της Ιεράς

Οδού και τον παρακείmicroενο αρχαιολογικό χώρο

Η πρόταση χρησιmicroοποιεί την ιστορική ασυνέχεια που χαρα-

κτηρίζει την πλατεία σαν συνθετικό υλικό ∆ιασπάται η

έννοια της κεντρικής διάταξης η πλατεία οργανώνεται γύρω

από τον συνθετικά κυρίαρχο άξονα της Ιεράς Οδού (τοmicroή-

αρχαιολογικό σκάmicromicroα καλυmicromicroένο microε γυαλί και φωτισmicroένο τη

νύχτα)ο οποίος δηλώνει πορεία κατεύθυνση κατά την έννοια

της αρχαίας ποmicroπής microε τερmicroατικό στοιχείο τη νέα διαmicroορφω-

microένη είσοδο του αρχαιολογικού χώρου

Η διπολικότητα θεmicroελιώδης φιλοσοφικός όρος και microέρος του

αντικειmicroένου της microύησης των Ελευσίνιων microυστηρίων αποτε-

λεί επίσης δοmicroικό στοιχείο της πρότασης

Παρελθόν-microέλλον φως-σκότος ζωή-θάνατος χθόνιο-ουρά-

νιο ζεύγη αντιθέτων και αλληλοσυmicroπληρωmicroένων εννοιών βρί-

σκουν την τρισδιάστατη ερmicroηνεία τους στον φυσικό σχεδια-

σmicroό της πλατείας microέσω του στοιχείου της ράmicroπας Προτείνο-

νται 13 ράmicroπες 3 ανόδου και 10 καθόδου παράλληλες προς

τον άξονα της Ιεράς Οδού και κατεύθυνση προς την είσοδο

του αρχαιολογικού χώρου Οι 10 κατιούσες συmicroβολίζουν την

κάθοδο της Κόρης στον Άδη το παρελθόν το σκότος τον

θάνατο και οι 3 ανόδου συmicroβολίζουν το microέλλον το φως τη

ζωή και τον επίγειο κόσmicroο

Σε όλες τις ράmicroπες καθόδου χρησιmicroοποιείται ο ήχος σαν υπό-

microνηση του υποβλητικού χθόνιου χαρακτήρα των Ελευσίνιων

microυστηρίων

ΜελετητέςΝικόλαος ∆ουράmicroπεης Ευτυχία Ηλιοπούλου

Γεώργιος Τζορmicroπατζίδης αρχιτέκτονες

συναναστροφής Ο επισκέπτης του αρχαιολογικού χώρου βρί-

σκει έναν άνετο χώρο στάσης και ξεκούρασης microε οπτικές φυ-

γές προς τα microνηmicroεία που την περιβάλλουν Η φύτευση διεισ-

δύει στην πλατεία microε έναν τρόπο σχεδόν φυσικό παρόλο που

διατηρεί την αυστηρή γραmicromicroική και επιmicroήκη χάραξη προσφέ-

ροντας δροσιά σκιασmicroό αλλά και microια φυσική οριοθέτηση της

πλατείας Οι συστοιχίες των δέντρων κατά microήκος της Ιεράς

Οδού τονίζουν τον άξονά της ενώ οι πίδακες microε νερό προσδί-

δουν microια ευχάριστη διάθεση στον επισκέπτη

6611δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί6600 δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί

γ micro

νεία

β micro

νεία

laquoΓραmicromicroικήraquo αποτύπωση ιστορικού ίχνους

Η πρότασή microας έχει στόχο την ανάδειξη του αρχαιολογικού

περιπάτου και τη laquoγραmicromicroικήraquo αποτύπωση της ιστορίας της

πορείας των Ελευσίνιων Μυστηρίων Μιας πορείας όχι κατrsquo

ανάγκη ευθύγραmicromicroης αλλά που διαγράφεται από την κίνηση

του περιπατητή microια τεθλασmicroένη ροή microια ρευστή κυκλοφο-

ρία Περιγράφουmicroε έναν περίπατο microε ιστορία αιώνων microε τη

βοήθεια νέων εργαλείων και συνοδοιπόρο τη microνήmicroη Οι χαρά-

ξεις στο έδαφος έχουν την κατεύθυνση της Ιεράς Οδού και

ακολουθώντας παράλληλες πορείες διαχέονται στην πλατεία

Ηρώων Πολυτεχνείου η οποία γίνεται το προαύλιο του αρχαι-

ολογικού χώρου και του Ναού του Αγ Ζαχαρία

Ο περίπατος αυτός υλοποιείται microε την τοποθέτηση γραmicromicroικών

τεθλασmicroένων λωρίδων από λευκό microάρmicroαρο στο έδαφος

θραύσmicroατα του παρελθόντος παραποmicroπές στον παρακείmicroενο

αρχαιολογικό χώρο Κοmicromicroάτια του ιστού της πόλης στρώmicroατα

της ιστορίας τα οποία αποτυπώνουν το ίχνος του δρόmicroου

microέσα από microια laquoχορογραφηmicroένηraquo κίνηση ανθρώπων Ανάmicroεσα

σrsquo αυτές τις microαρmicroάρινες ροές διεισδύουν πλακόστρωτες επι-

φάνειες από κυβόλιθο ακολουθώντας και αυτές τον άξονα

της Ιεράς Οδού ∆ιατηρούmicroε ελεύθερο τον οπτικό άξονα συmicro-

βάλλοντας στη βιωσιmicroότητα της πλατείας ως δηmicroόσιου αστι-

κού υπαίθριου χώρου Η πλατεία microετατρέπεται σε microια ενό-

τητα υπερτοπικού χαρακτήρα σε προαύλιο όλων αυτών των

δραστηριοτήτων που την περιβάλλουν γίνεται laquoζωτικός χώ-

ροςraquo τόπος ιστορικής microνήmicroης αλλά και σύγχρονης κοινωνικής

ΜελετητέςΚωνσταντίνα Κρίκου Παναγιώτα Λουκάκου

Τζίνα Σωτηροπούλου αρχιτέκτονες

ΜελετητέςΣίmicroος Βαmicroβακίδης

Κωνσταντίνος Χρυσός αρχιτέκτονες

Η πρόταση microας για την πλατεία Ηρώων βασίζεται στη σύν-

θεση δύο λειτουργικών κάνναβων από την ανάγνωση του

χώρου σrsquo ένα laquo∆ίχτυ ndash ∆ίκτυοraquo το οποίο ενηmicroερώνεται από

την αλληλεπίδραση microεταξύ των υφιστάmicroενων κινήσεων και

των προτεινόmicroενων λειτουργιών Η πρότασή microας επιδιώκει τη

χρήση του χώρου από επισκέπτες καθrsquo όλη τη διάρκεια της

ηmicroέρας καθώς και στην άmicroεση σύνδεση της εισόδου του

αρχαιολογικού χώρου microε την πλατεία και τον πεζόδροmicroο της

Ιεράς Οδού δυο στοιχείων που microέχρι σήmicroερα είναι ασύνδετα

Προγραmicromicroατικά αυτό επιτυγχάνεται microε την ενδυνάmicroωση των

υφιστάmicroενων χρήσεων τη βελτίωση των προσβάσεων και την

προσθήκη νέων λειτουργιών όπως ένας υπαίθριος χώρος

εφήmicroερων εκδηλώσεων ένας στεγασmicroένος χώρος ενοικίασης

ποδηλάτων και ένα info box Ταυτόχρονα οπές ανοίγονται στο

έδαφος όπου αποκαλύπτουν ευρήmicroατα δηmicroιουργώντας έτσι

microια υπαίθρια αρχαιολογική έκθεση

Μορφολογικά αντιmicroετωπίζεται σαν microια gestalt αρχιτεκτονική

χειρονοmicroία όπου αποφεύγεται η απλή παράθεση επιmicroέρους

ετερόκλητων στοιχείων (πλάτωmicroαφύτευσηπαγκάκι )αλλά

προτείνεται η σύνθεση τους σε έναν δηmicroόσιο χώρο που λει-

τουργεί σαν ένα οργανικό σύνολο

∆ηmicroιουργούmicroε έτσι ένα τεχνητό τοπίο ndashlandscapendash το οποίο

προσαρmicroόζεται στις laquoδυναmicroικέςraquo της πλατείας και παράγει

αρmicroονικές microεταβάσεις ανάmicroεσα στα σηmicroεία της Ένα τοπίο

που δηmicroιουργεί προϋποθέσεις για κινήσεις διαφορετικών

ταχυτήτων είτε microε τα πόδια είτε microε ποδήλατο αλλά και τmicroήmicroα

του οποίου λειτουργεί σαν χώρος εκτόνωσης για παιχνίδι

όπως skateboardπατίνια

Στα άκρα το τοπίο-επιφάνεια ανασηκώνεται για να παραλάβει

τις νέες λειτουργίες Έτσι δηmicroιουργούνται microορφολογικές και

λειτουργικές εξάρσεις στην περίmicroετρο της πλατείας που την

ενώνουν οmicroαλά microε τον ιστό της πόλης τόσο ογκοπλαστικά

όσο και λειτουργικά

Με αφορmicroή το σχετικό αφιέρωmicroα του τρέχοντος περιοδι-

κού του ΣΑ∆ΑΣ-ΠΕΑ στους πανελλήνιους αρχιτεκτονι-

κούς διαγωνισmicroούς γεννήθηκαν ορισmicroένα ερωτήmicroατα και

ακολούθως προέκυψαν κάποιες απαντήσεις οι οποίες

αποτελούν το καταστάλαγmicroα της δεκαετούς εmicroπειρίας του

γράφοντος πάνω στο θέmicroα Ορισmicroένες πρώτες προσωπι-

κές σκέψεις και απόψεις έχουν δηmicroοσιευτεί παλιότερα

(laquoΓια ποιον δουλεύουmicroεraquo Περιοδικό Αρχιτέκτονες τεύχος

51 ndash Περίοδος Β ΜάιοςΙούνιος 2005 σελ 34) όταν η

εmicroπειρία από τους διαγωνισmicroούς ήταν σχετικά microικρότερη

Όmicroως microε το πέρασmicroα του χρόνου και τη συmicromicroετοχή σε

διάφορους διαγωνισmicroούς οι θέσεις αυτές ωρίmicroασαν και σε

microεγάλο βαθmicroό ενισχύθηκαν κυρίως ως προς τις αρνητικές

διαστάσεις του ζητήmicroατος

Είναι άραγε οι διαγωνισmicroοί ndashιδιωτικοί και δηmicroόσιοιndash ευκαι-

ρία για συmicromicroετοχή σε microια υψηλού συναγωνιστικού επιπέ-

δου αρχιτεκτονική διαδικασία όπου προάγεται η ευγενής

άmicroυλα Βραβεύονται πάντοτε οι καλύτεροι Υλοποιείται

τελικά το πρώτο βραβείο Εάν ναι ποια είναι η σχέση της

microελέτης microε το κατασκευασmicroένο αποτέλεσmicroα Ακόmicroη ποια

είναι η αξία και η χρησιmicroότητα των αρχιτεκτονικών διαγω-

νισmicroών στην Ελλάδα

Σε ένα ιδιαίτερα ανταγωνιστικό περιβάλλον δυστυχώς

κάποιες φορές τα microέλη των microελετητικών οmicroάδων αναπτύσ-

σουν αγενή και ανθυγιεινά αισθήmicroατα τόσο για τους συνα-

δέλφους τους στις άλλες οmicroάδες όσο και για τους συνερ-

γάτες τους στην οmicroάδα που οι ίδιοι συmicromicroετέχουν Άλλοτε

κάποιοι συmicromicroετέχοντες είναι σε microεγάλο βαθmicroό διατεθειmicroέ-

νοι να microην περιοριστούν στις απαραίτητες σχέσεις και στις

απαιτούmicroενες δράσεις καθώς microπορεί να προβούν ακόmicroη

και σε ανεπιθύmicroητες ενέργειες ή ακόmicroη και σε επίπονες

θυσίες προκειmicroένου να νικήσουν Άλλοτε ο ανταγωνισmicroός

microετατρέπεται σε αντιδικία και έτσι σε ορισmicroένες περιπτώ-

σεις κάποιοι επικαλούνται ή ακόmicroη και χρησιmicroοποιούν

νοmicroικά microέσα ανάγοντας την αρχιτεκτονική σε ζήτηmicroα το

οποίο αφορά περισσότερο δικηγόρους παρά αρχιτέκτο-

νες Σε άλλες περιπτώσεις κάποια από τα βραβεία γεννούν

απορία για το αν και κατά πόσο αδιάβλητη και δίκαιη είναι

η διαδικασία ενώ ακόmicroη εγείρεται ζήτηmicroα για το κύρος της

τελικής κρίσης και την υπόληψη της επιτροπής σε σχέση

microε τις δηλωmicroένες δεσmicroεύσεις και τις πραγmicroατικές επιδιώ-

ξεις του αγωνοθέτη

Σε ότι αφορά την κατάληξη αν ο διαγωνισmicroός είναι ιδιωτι-

κός δεν αποτελεί δεδοmicroένο ότι η microελέτη η οποία θα υλο-

ποιηθεί έχει αποσπάσει απαραίτητα το πρώτο βραβείο

ενώ στους περισσότερους δηmicroόσιους αρχιτεκτονικούς

διαγωνισmicroούς δεν είναι καν σίγουρο αν θα υλοποιηθεί οτι-

δήποτε Όmicroως ακόmicroη και στην απίθανη περίπτωση υλο-

ποίησης ενός δηmicroόσιου διαγωνισmicroού το τελικό αποτέλε-

σmicroα ndashmicroετά από καιρό και κόποndash είναι αmicroφίβολο αν ικανο-

ποιεί πλήρως ndashή έστω σε κάποιο αξιόλογο βαθmicroόndash τις

προσδοκίες των microελετητών ή τουλάχιστον αν σέβεται τις

βασικές αρχιτεκτονικές αξιώσεις και τα ιδιαίτερα χαρακτη-

ριστικά της microελέτης

Όπως φαίνεται λοιπόν υπάρχουν διάφορες περιπτώσεις

για να δικαιολογούν το γιατί ο θεσmicroός των πανελλήνιων

αρχιτεκτονικών διαγωνισmicroών απαξιώνεται και βρίσκεται σε

διαρκή κρίση Γιατί κάποιοι είναι αναξιόπιστοι άλλοι αδιά-

φοροι κάποιοι άλλοι γίνονται προσχηmicroατικά και microόνο για

εντυπωσιασmicroό ενώ οι περισσότεροι είναι είτε ατελέσφοροι

είτε αναποτελεσmicroατικοί Ακόmicroη γιατί τόσο οι φορείς διεξα-

γωγής των αρχιτεκτονικών διαγωνισmicroών (πολιτεία ή ιδιώ-

τες) όσο και οι ίδιοι οι συmicromicroετέχοντες microελετητές δεν αντι-

λαmicroβάνονται το θεσmicroό ως εποικοδοmicroητική διαδικασία

αλλά αντιmicroετωπίζοντας και συχνά υποστηρίζοντας πρό-

σκαιρες επιδιώξεις ή φιλοδοξίες καταστρέφουν τη microονα-

δική ευκαιρία συλλογικής προσφοράς microέσω της αρχιτεκτο-

νικής συν-δηmicroιουργίας Κάπως έτσι γίνονται οι αρχιτεκτονι-

κοί διαγωνισmicroοί στην Ελλάδα ή microάλλον κάπως έτσι δεν

γίνονται

Στο διάστηmicroα 2003-204 στα πλαίσια της Επιτροπής αρχι-

τεκτονικών διαγωνισmicroών του ΣΑ∆ΑΣ-ΠΕΑ λειτούργησε

microια οmicroάδα εργασίας που microε σύmicroπνοια microεθοδικότητα και

κοινή στόχευση επιτέλεσαν ένα microεγάλης σηmicroασίας ndashκαι εν

τέλει και όγκουndash έργο Αφορά στην τροποποίηση του υφι-

στάmicroενου (προβληmicroατικού και παρωχηmicroένου) θεσmicroικού

πλαισίου για τους αρχιτεκτονικούς διαγωνισmicroούς στη

χώρα microας και την προσαρmicroογή του στις διατάξεις της αντί-

στοιχης Ευρωπαϊκής Οδηγίας Σκοπός ήταν η εναρmicroόνιση

microε τα ισχύοντα νοmicroικά πλαίσια των άλλων ευρωπαϊκών

χωρών ndashειδικά αυτών microε παράδοση στη διεξαγωγή του

θεσmicroούndash αλλά και τους κανονισmicroούς UIA και ACE (Ευρω-

παϊκό Συmicroβούλιο Αρχιτεκτόνων) Υπεύθυνος από το ∆Σ

του ΣΑ∆ΑΣ-ΠΕΑ υπήρξε ο Π Νικολακόπουλος

Η Επιτροπή συνέλεξε microετέφρασε και συνέκρινε στοιχεία

από οκτώ ευρωπαϊκές χώρες και κατέληξε σε πρόταση

Σχεδίου Θεσmicroικού Πλαισίου microε θέmicroα laquoΚανονισmicroός για τον

καθορισmicroό των εθνικών διαδικασιών διεξαγωγής διαγωνι-

σmicroών microελετών στον τοmicroέα της αρχιτεκτονικήςraquo και αποδέ-

κτες τα υπουργεία ΠΕΧΩ∆Ε και ΠΕΘΟ

Στις προτάσεις συmicroπεριλαmicroβάνονται δικλείδες για την υλο-

ποίηση των βραβευθέντων προτάσεων microε την απαραίτητη

συmicromicroετοχή των microελετητών τακτοποίηση των αmicroοιβών

θέσπιση ανεξάρτητης επιτροπής αρχιτεκτονικών διαγωνι-

σmicroών (ΕΑ∆) και συmicroβούλου αγωνοθέτη συγκρότηση

δεξαmicroενής κριτών διασφάλιση των πνευmicroατικών δικαιωmicroά-

των των microελετητών νέο νοmicroικό πλαίσιο για την υποχρέωση

προκήρυξης αρχιτεκτονικών διαγωνισmicroών από τους

φορείς και κίνητρα όσον αφορά στις προκηρύξεις διαγω-

νισmicroών διασφάλιση διαφάνειας στην κρίση των microελετών

κά

Το Σχέδιο δηmicroοσιεύτηκε στο τεύχος 5411-112005 του

περιοδικού Έκτοτε και microετά και τη διαβίβασή του στα

αρmicroόδια υπουργεία δεν microας έχει κοινοποιηθεί κανένα νέο

για την τύχη του Υπουργεία και φορείς κωφεύουν και οι

διαγωνισmicroοί Όταν και εάν προκηρύσσονται συνεχίζουν

να αποτελούν microεγάλο πονοκέφαλο για όλους εmicroάς τους

συmicromicroετέχοντες Λόγω κακής οργάνωσης λόγω έλλειψης

διαφάνειας λόγω αργοποριών στις διαδικασίες λόγω

αmicroφισβήτησης προς τα microέλη της κριτικής επιτροπής εν

τέλει λόγω έλλειψης οράmicroατος για το θεσmicroό

6622 α φ ι έ ρ ω micro α

ΘεσmicroόςΞεπεσmicroός

του Αλέξανδρου Κλειδωνά αρχιτέκτονα

Προτάσεις της Επιτροπής Αρχιτεκτονικών∆ιαγωνισmicroών του ΣΑ∆ΑΣ-ΠΕΑ

της Ιουλίας ∆ρούγα αρχιτέκτονος (microέλος αυτής της Επιτροπής)

6633α φ ι έ ρ ω micro α

iquestOacuteˆ paraOacuteAcirc˘IgravemiddotUgraveEgraveIcircfi intcurrenOacuteUgraveUacuteOcirc infinıEumlOacuteOgraveOacute 1959 middotUacutemacrπ centAcircUcircOcircUgravefiOcirc˘IumlOcirc˜ (1Ocirc sbquoUacutemiddotsbquoAcircrsaquoOcirc paramiddotOacuteAcircIumlIumllsaquoOacuteEgraveOcirc˘infinUacutemacrEgraveUgraveAcircIcircUgraveOcircOacuteEgraveIcircOcircDagger centEgravemiddotAacuteˆOacuteEgraveUcircIgraveOcircDagger)

microικρός-Μεγάλος Αρχιτέκτονας

της Μαριλένας Καλυβιώτη αρχιτέκτονος

6644 α φ ι έ ρ ω micro α

Οι laquoπύλεςraquo του τmicroήmicroατος Τmicroήmicroα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών

είναι ανοιχτές Στέκεσαι microε την κάρτα στο χέρι που γράφει φοι-

τητής εξάmicroηνο Α Είσαι επιτέλους φοιτητής στην πολυπό-

θητη σχολή Το ήθελες από τότε που θυmicroάσαι τον εαυτό

σουτα τελευταία χρόνιαήταν επιλογή των δικών σου είσαι

όmicroως εδώ Και τώρα Τώρα ξεκινάει το παιχνίδι των γνώσεων

microε παίκτες εσένα τους συmicroφοιτητές σου τους καθηγητές σου

και φυσιογνωmicroίες όπως τον Wright τον Le Corbusier Οι πρώ-

τες ιδέες αρχίζουν να έρχονται και είσαι περήφανος για τον

εαυτό σου ή απογοητεύεσαι και προσπαθείς κι άλλο

Σε όποιο στάδιο της φοίτησης σου και αν γίνει αυτό κάποια

στιγmicroή το νιώθεις Θέλεις να γίνει ένας microικρός-Μεγάλος Αρχι-

τέκτονας και είσαι έτοιmicroος να κατακλίσεις τη σχολή σου την

πόλη σου τη χώρα σου ή τον κόσmicroο όλο microε τις δικές σου

γραmicromicroές και τους δικούς σου όγκους και χρώmicroατα Μπορεί να

φοβάσαι να το παραδεχτείς αλλά το συναίσθηmicroα τρέφεται

microέσα σου microέρα microε τη microέρα Μπορεί να microην το αφήσεις να

εκδηλωθεί ποτέ microπορεί όmicroως και να το κυνηγήσεις

Και τότε ως microάννα εξ ουρανού ο πρώτος αρχιτεκτονικός δια-

γωνισmicroός (ο πρώτος που πέφτει στην αντίληψή σου) φαντάζει

η ευκαιρία να αποδείξεις την αξία σου Μπορεί να microη διαβά-

σεις καν το θέmicroα αλλά και microονό στην πρώτη φράση laquo∆ια-

γωνισmicroός ιδεών αρχιτεκτονικός διαγωνισmicroόςraquo έχεις ήδη

πάρει απόφαση να συmicromicroετάσχεις Νιώθεις πως σου δίνεται η

ευκαιρία να παίξεις ή και να πρωταγωνιστήσεις σε ελληνική

ταινία ή χολιγουντιανή παραγωγή Συνειδητοποιήσεις πως

έχεις τη δυνατότητα να δώσεις λύσεις που θα φέρουν την προ-

σωπική σου σφραγίδα οι περιορισmicroοί που σου παρουσιάζουν

δεν σου microοιάζουν βουνό και αρχίσεις να σχεδιάζεις συmicroβα-

τικά και microετά οι γραmicromicroές (οι λεγόmicroενες laquoντιζαϊνιέςraquo) ξεπη-

δάνε από παντού

Και τελειώνεις τη σχολή έχεις στο ιστορικό σου 012 συmicromicroέ-

τοχες σε διαγωνισmicroούς και θέλεις να βγεις στον αληθινό

κόσmicroο microη προστατευόmicroενο από τις πύλες της σχολής και

νοmicroίζεις πως microπορείς να συνεχίσεις την κατάκτησή σου (και

microπορείς το πιστεύω ακράδαντα πως microπορείς ότι και αν

σηmicroαίνει αυτό για τον καθένα) Η προκήρυξη για τον επόmicroενο

πανελλήνιο διαγωνισmicroό της Χ ανέγερσης εmicroφανίζεται microπρο-

στά σου και σκέφτεσαι θα κάνω την προσπάθειά microου Όσα

έmicroαθα έχω την ευκαιρία να τα παρουσιάσω microε την σφραγίδα

πλέον στο χέρι και microε ολοένα καλύτερες ιδέες ∆ιαβάζεις τις

laquoοδηγίες διαγωνιζοmicroένωνraquo και τα πρώτα καmicroπανάκια αρχί-

ζουν να αντηχούν στα αφτιά σου ΓΟΚ επιτρεπόmicroενη δόmicroηση

επιτρεπόmicroενο ύψος χρήσεις γης επιτρεπόmicroενες λειτουρ-

γίες προϋπολογισmicroός έργου και επιτρεπόmicroενο κόστος Και οι

συmicromicroετέχοντες πολλοί αρκετοί από τους οποίους γνωστά

ονόmicroατα που γυρίζουν στο κεφάλι σου άλλα από τότε που

ήσουν φοιτητής και άλλα από τη στιγmicroή που έγινες ενεργό

microέλος της αρχιτεκτονικής κοινότητας Και οι αmicroφιβολίες περί

συmicromicroετοχής σου άλλοτε λιγότερες άλλοτε περισσότερες

(άλλοτε καθόλου πρέπει να είmicroαστε ειλικρινείς) εmicroφανίζο-

νται Νιώθεις να σε πνίγουν οι περιορισmicroοί και ο συναγωνισmicroός

microε σηmicroαντικές (όχι πάντα ποιοτικές κατά την γνώmicroη σου)

παρουσίες στον χώρο της αρχιτεκτονικής δηmicroιουργίας στη

χώρα σου Τα ερωτήmicroατα σε κατακλύζουν Τι microπορώ να σχε-

διάσω microε τόσα δεν Υπάρχει περίπτωση να προκριθώ η θα

microείνω στην αφάνεια Και απόψεις περί παραποίησης του

τελικά ανεγερθέντος από το σχεδιαζόmicroενο σε βοmicroβαρδίζουν

Και εκεί είναι που πρέπει να πάρεις αποφάσεις και να φέρεις

σε εφαρmicroογή όλα όσα έmicroαθες όλα αυτά τα χρόνια Και ξέρεις

πως έχεις πολλά να microάθεις ακόmicroα Γιατί το πραγmicroατικό παιχνίδι

των γνώσεων έφυγε από την φωλιά της σχολής σου και από τα

χέρια των συmicroφοιτητών και καθηγητών σου Βρίσκεται τώρα

στα χέρια τα δικά σου και των συναδέλφων σου στα χέρια της

πολιτείας της κοινωνίας microε την οποία καλείσαι να συνεργα-

στείς ή και να έρθεις σε σύγκρουση Βρίσκεται στις απογοη-

τεύσεις που θα συναντήσεις και τα κολλήmicroατα που θα παρου-

σιαστούν microπροστά σου και θα είναι πολλά αλλά εσύ θα συνεχί-

σεις Και τα πράγmicroατα θα γίνουν πιο εύκολα Θα microάθεις να

κινείσαι και να ελίσσεσαι Να microη φοβάσαι microεγάλα ονόmicroατα και

κλίκες Να microην τροmicroάζεις στην ιδέα microιας σύγκρουσης ή microιας

χαmicroένης από χέρι όπως θα πιστέψεις συmicromicroετοχής στον τάδε

αρχιτεκτονικό διαγωνισmicroό και τότε είναι που θα έχεις πραγ-

microατικά κερδίσει

iquestOacuteˆ infinEcircrsaquoUcircmiddot UgraveOcirc˘ permilEgravemiddotAacuteˆOacuteEgraveUcircIgraveOcircDagger Future of the

Cities IFHP Ranko Radovic Student Compe-tition 2007

δια

γωνι

σmicro

ός

Αποκατάσταση και νέα χρήση του Ανατολικού Νεωρίου της ∆εξαmicroενής ΖΑΝΕ και της Αποθήκης Άλατος στο λιmicroάνιτου Ηρακλείου Κρήτης

Εδώ και καιρό στην πόλη του Ηρακλείου οι νέες κατασκευές

εmicroφανίζονται διάσπαρτες και ασυνάρτητες χωρίς συνεκτικό

λόγο χωρίς αναφορά στον υφιστάmicroενο ιστό ούτε πιο σηmicroα-

ντικά στο laquoπροϋπάρχονraquo στην προηγούmicroενη πολιτιστική

τοπογραφία Το αποτέλεσmicroα είναι ότι η ζωή στην πόλη ως

οπτική και κινητική εmicroπειρία είναι πλέον microια ασυνεχής αλλη-

λουχία από αυτόνοmicroα ανεξάρτητα microεταξύ τους αυτοαναφο-

ρικά οπτικά στίγmicroατα που microέσα στην αυτοαναφορικότητά

τους νοmicroιmicroοποιούνται microεν αλλά ανθίστανται οποιαδήποτε

προσπάθεια συγκρότησης ενός συνεχούς αφηγήmicroατος που

θα ήταν laquoο δρόmicroοςraquo και εξ αυτού η πόλη ως βιωmicroατική συνέ-

χεια ενός πολιτειακού συmicroβολαίου

Το αντικείmicroενο όmicroως αυτού του διαγωνισmicroού αυτό το κοmicromicroάτι

του λιmicroανιού του Χάνδακα είναι ένα από τα λίγα microέρη όπου

αναγνωρίζεται η παλιά πόλη και η σχέση της microε τα τείχη που

την σχηmicroάτιζαν Το εναποmicroείναν τmicroήmicroα των Νεότερων Νεω-

ρίων η Ενετική ∆εξαmicroενή ΖΑΝΕ και η Αποθήκη Αλατιού στη

microεριά της προκυmicroαίας ακόmicroα και στην κατάσταση που βρίσκο-

νται ερείπια κενά λειτουργίας έχουν ακόmicroη τη δυνατότητα

να παραπέmicroπουν στην πρωταρχική τοπογραφία του λιmicroανιού

hellipΌταν αναφερόmicroαστε στα κτήρια ως πολιτιστική κληρονοmicroιά

6677δ ι α γ ω ν ι σ micro ό ς6666 δ ι α γ ω ν ι σ micro ό ς

α β

ρα

βεί

ο

δεν τα εννοούmicroε ως αντικείmicroενα ως κτισmicroένες εικόνες microιας

παρελθούσας εποχής ndashπου αντίκεινται έξω από εmicroάςndash αλλά

ως χώρο που βιώνεται και ως εκ τούτου microετουσιώνεται σε

χρόνο microας που microας περιβάλει εmicroάς και τις πράξεις microας

hellipΓια να ενεργοποιηθεί η microνήmicroη microέσω του ερειπίου απαιτεί-

ται η ενεργή ανάmicroνηση microια προβολή της επιθυmicroίας για ζωή

όπου αντί να αναπολούmicroε απεγνωσmicroένα το παρελθόν για τα

χαmicroένα αντικείmicroενα επιθυmicroούmicroε και σχεδιάζουmicroε νέους χρό-

νους Τότε είναι που το παρελθόν αποκαλύπτεται πλέον ως

χώρος και microας επιτρέπει να εmicroπλακούmicroε microε την δηmicroιουργική

πράξη ως συmicroπληρωmicroατική πράξη ως ολοκλήρωση του ατε-

λούς ως συνέχεια

Η επανάχρηση λοιπόν δεν συνιστά laquoδεύτερο χέριraquo αλλά

είναι αποτέλεσmicroα microιας επέmicroβασης που προσφέρει microια νέα

οπτική microιας παλιάς τοπογραφίας Το παλιό κτίσmicroα συνεχίζει

να υπάρχει όχι όmicroως ως κτήριο αλλά ως τοπογραφία ως οικό-

πεδο αυτή τη φορά για το πρόγραmicromicroα που έρχεται να εγκατα-

σταθεί εκεί Το παλιό ως microνηmicroείο συνεχίζει την ζωή του ως

πηγή γνώσης ως ανάmicroνηση microιας προηγούmicroενης πρωταρχικής

σχέσης microε τον κόσmicroο στην περίπτωσή microας microε τη θάλασσα και

το λιmicroάνι

Αρχή της πρότασης αποτελεί η οριοθέτηση ενός επιπέδου

όρασης του microνηmicroείου που θα αποκαλύπτει τις πρωταρχικές

του δοmicroές ενώ ταυτόχρονα θα επιτρέπει την αναγνώριση της

ιστορικής συνέχειας της πόλης του Ηρακλείου που απορρέει

από τη δυναmicroική της διαλεκτικής σχέσης microεταξύ του παλιού

και του σύγχρονου Ως κλειδί του microηχανισmicroού που microας επέ-

τρεψε να φέρουmicroε το καινούργιο πρόγραmicromicroα σε σχέση microε τα

παλιά κτίσmicroατα χρησιmicroοποιήσαmicroε την microεταφορά ∆ηλαδή

αρνηθήκαmicroε την microετατροπή ως εργαλείο επανάχρησης και

την microετάλλαξη των υφισταmicroένων κτισmicroάτων σε κτήριο αλλά

χρησιmicroοποιώντας το κτήριο ως laquoχρονικό οικόπεδοraquo microεταφέ-

ραmicroε σε αυτό την δοmicroή συνθετική και κατασκευαστική ενός

ταρσανά του αρχετυπικού ναυπηγείου του 19ου αιώνα Χαρα-

κτηριστικές microορφές οι καmicroπύλες που φτιάχνουν τα καράβια

τα κράmicroατα υλικών σανίδες και microέταλλα και οι τυπικές κατα-

σκευές το κόκκινο του microίνιου επιστρατεύθηκαν ως στοιχεία

microεταφοράς που ενεργοποιούν τις microνήmicroες που λανθάνουν στον

χώρο και επέτρεψαν σrsquo εmicroάς να ανακαλέσουmicroε και να microετα-

φέρουmicroε στο παρόν στιγmicroές ζωής που microπορούν να αποτελούν

ακόmicroα στοιχεία της τοπογραφίας Στην προκείmicroενη περί-

πτωση η microεταφορά δεν αποτελεί ένα εικονογραφικό τρικ

ένα λεκτικό τέχνασmicroα που να εξαντλείται microετά το πρώτο διά-

βασmicroα ∆ρα συνεχώς σε ένα επίπεδο προ-λεκτικό φέρνοντας

microας σε σχέση microε βιώmicroατα που λειτουργούν έξω από τους

περιορισmicroούς του ιστορικού χρόνου και microας βοηθούν να οικει-

οποιηθούmicroε τον χρόνο του χώρου χωρίς να φοβηθούmicroε

microήπως καταλήξουmicroε ασεβείς Η ασέβεια εξάλλου είναι

πιθανότητα microόνο στον ιστορικό χρόνο Σε αυτόν τον άλλο

χρόνο ισχύει η δυνατότητα της συνύπαρξης Στην πρότασή

microας λοιπόν τα καινούργια στοιχεία της σύνθεσης αποστασιο-

ποιούνται από τα παλιά κτίσmicroατα όχι από φόβο microήπως κακο-

microεταχειριστούmicroε το παρελθόν αλλά για να επιτρέψουmicroε τις

διαφορετικές χρονικές στιγmicroές να συνυπάρξουν ισόνοmicroα

microέσα στα πλαίσιο των πολιτιστικών δραστηριοτήτων που θα

φιλοξενήσει ο χώρος Ένας κόσmicroος ο παλιός και ο καινούρ-

γιος ένας

ΜελετητέςΑθανάσιος Κ Σπανοmicroαρίδης

Γιάννης Ζαχαριάδης αρχιτέκτονες

ΣυνεργάτεςΙσmicroήνη Μέλιου Σταύρος Μόφορης αρχιτέκτονες

Παυλίνα Μανέτα ∆ήmicroητρα Παυλάκου φοιτήτριες αρχιτέκτονες

Επανάχρηση δεν σηmicroαίνει αναίρεση της συmicroβολικής παρακα-

ταθήκης ενός ιστορικού κελύφους Σηmicroαίνει επαναβίωση και

επανασηmicroασιοδότησή του ώστε να παραmicroείνει στη microνήmicroη και

τη ζωή της πόλης microε νέες συναντήσεις δραστηριότητες και

συλλογικές δράσεις

Η πρόταση προσπαθεί να πειθαρχήσει εκφραστικά στην

laquoανακουφιστική σιωπήraquo και δοmicroική λιτότητα του microνηmicroείου

ndashεξωτερική και εσωτερικήndash και όχι να microεταχειριστεί το κέλυ-

φος σαν πεδίο laquoδηmicroιουργικής ιδιαιτερότηταςraquo Επιχειρεί να

αναδείξει και να ζωογονήσει τον εσωτερικό όγκο microε στόχο να

επανακατοικηθεί το ίδιο το κτίσmicroα και όχι απλά να laquoστεγάσειraquo

microια νέα κατασκευή

Αναζητήθηκε microία ροή κινήσεων που θα ενοποιεί τη συνολική

εσωτερική λειτουργία των τριών κτιρίων και ταυτόχρονα θα

δηmicroιουργεί τους χώρους ndashτους microικρότερους τόπουςndash των

νέων χρήσεων Το Αρσενάλι παραmicroένει ένα πέρασmicroα-δρόmicroος

η διαδροmicroή του όmicroως επεκτείνεται και εmicroπλουτίζεται microε microία

αλληλουχία από ελαφρές ράmicroπες και ανισοϊψή πατάρια που

δηmicroιουργούν τις γαλαρίες των εκθεσιακών χώρων λειτουρ-

γώντας ταυτόχρονα σαν εξώστες για τα εσωτερικά δρώmicroενα

και σαν πλατώmicroατα-laquoκαταστρώmicroαταraquo συλλογικών δράσεων Ο

επισκέπτης ανακτά το laquoθετικό κενόraquo των θόλων προσεγγίζει

και παρατηρεί την τεχνοδοmicroία τους και αποκτά microια νέα αντί-

ληψη του χώρου microε στοχευmicroένες οπτικές φυγές προοπτικές

και θέες

Το Νεώριο λειτουργεί σαν εκθεσιακός χώρος microε δυνατότητα

να δεχτεί microικρότερες ή microεγαλύτερες οmicroαδικές πολιτιστικές

δράσεις στις επιmicroέρους χωρικές ενότητες Το δυτικό πατάρι

επεκτείνεται σαν εξώστης ndash θέα προς το ενετικό λιmicroάνι και

φιλοξενεί το κυλικείο microε άmicroεση πρόσβαση και από τον χώρο

της Αποθήκης Οι σκοτεινοί χώροι των ∆εξαmicroενών φιλοξενούν

τις θεατρικές και microουσικές παραστάσεις παίρνοντας φως από

τα δρώmicroενα της τέχνης Ο πρώτος θόλος σε επαφή microε το

Αρσενάλι επεκτείνει τη διαδροmicroή του εκθεσιακού χώρου λει-

τουργώντας παράλληλα σαν φουαγιέ του χώρου των εκδηλώ-

σεων στον δεύτερο θόλο Οι χώροι αποκτούν άmicroεση πρό-

σβαση από τον εξωτερικό χώρο στη στάθmicroη των παταριών και

δυνατότητα αυτόνοmicroης λειτουργίας Η Αποθήκη του Αλατιού

στεγάζει ένα νεανικό εργαστήρι microουσικής και οργανοποιίας

έχοντας αναφορά στην πλατεία του Τελωνείου

Για όλες τις κατασκευές επιλέχθηκε ένα αυτοφερόmicroενο

δοmicroικό σύστηmicroα από microέταλλο και ξύλο που ενσωmicroατώνει τις

εκθεσιακές επιφάνειες τους γενικούς και σηmicroειακούς φωτι-

σmicroούς και τις καλωδιώσεις απλής οικοδοmicroικής τεχνολογίας

που χωρίς να microιmicroείται στήνει ξανά τις laquoσκαλωσιέςraquo του ναυ-

πηγείου αναζητώντας τη νέα αντίληψη και σηmicroασιοδότηση

του χώρου

6699δ ι α γ ω ν ι σ micro ό ς

γ β

ρα

βεί

ο

6688 δ ι α γ ω ν ι σ micro ό ς

β β

ρα

βεί

ο

Από τους τέσσερεις αιώνες της ενετικής θαλάσσιας οχύρωσης

του Ηρακλείου σήmicroερα αποmicroένουν σπαράγmicroατα ασύνδετα

δίχως λειτουργική και νοηmicroατική συνοχή Tο microεσαιωνικό

αρχαιολογικό τοπίο του θαλάσσιου microετώπου παραmicroένει

δυσερmicroήνευτο και δυσανάγνωστο Το έλλειmicromicroα εποπτείας και

κατανόησης του ιστορικού χώρου επιχειρεί να αναπληρώσει η

προκείmicroενη πρόταση στην περιοχή των ανατολικών νεωρίων

microε δύο χειρονοmicroίες

(α) ∆ιαmicroόρφωση του δηmicroόσιου χώρου-πλατείας microπροστά στην

τοξοστοιχία του αποmicroείναντος νεωρίου microε την επισήmicroανση

των ιχνών του πλήρους συγκροτήmicroατος

(β) Κατασκευή υπερυψωmicroένου εξώστη-belvedere στη βορινή

άκρη του Νεωρίου για την εποπτεία του θαλασσίου microετώπου

και των microνηmicroειακών καταλοίπων Κατrsquo αυτό τον τρόπο ολοκλη-

ρώνεται η ζητούmicroενη λειτουργική και νοηmicroατική σύνδεση των

επιmicroέρους ενοτήτων (∆εξαmicroενής Νεωρίου και Αλατάδικου) microε

προτάσεις που βοηθούν την επαναφορά της ιστορικής microνήmicroης

Η κεντρική ιδέα της αρχιτεκτονικής παρέmicroβασης συνοψίζεται

στην ένταξη microιας συνεχούς επιφανείας ξύλινου δαπέδου που

οδηγεί την κυκλοφορία του κοινού στις επιmicroέρους περιοχές

Το δάπεδο αυτό άλλοτε microε τη microορφή διαδρόmicroου ή ράmicroπας

άλλοτε ως κερκίδωmicroα κι άλλοτε ως βάθρο διατρέχει τον

δηmicroόσιο χώρο που περιβάλλει το microνηmicroείο εισχωρεί microέσα του

προβάλλει και προεκτείνει τις χρηστικές επιφάνειες Συνδέει

τους επιmicroέρους χώρους ndash∆εξαmicroενή Νεώριο και Αλατάδικοndash

και εξασφαλίζει πρόσβαση σε όλους

Το δάπεδο αυτό είναι ο αγωγός που εισάγει τις νέες χρήσεις

και φέρει όλο το λειτουργικό τους φορτίο έτσι ώστε να παρα-

microείνουν ανέπαφες οι επιφάνειες του microνηmicroείου Η τήρηση

αποστάσεων από τις microεσαιωνικές επιφάνειες των microνηmicroείων

(τοίχοι θόλοι αυθεντικά δάπεδα) διατρέχει όλη την πρόταση

και επιτρέπει την αντιστικτική γραφή των εισαγοmicroένων στοι-

χείων microε τρόπο που καθιστά απολύτως αναγνωρίσιmicroη τη νεω-

τερική παρέmicroβαση και καταξιώνει την παρουσία του microνη-

microείου

Όλες οι νέες προτεινόmicroενες παρεmicroβάσεις είναι αναστρέψι-

microες

ΜελετητήςΓιάννης Κίζης αρχιτέκτων αναπλ καθηγητής ΕΜΠ

ΣυνεργάτεςΝίκος Βενιανάκης Κωσταντής Κίζης Νίκος Σούλης αρχιτέκτο-

νες Γιάννης Τσοπανάκης πολιτικός microηχ Παύλος Ζαννής

microηχανολόγος microηχ

ΣύmicroβουλοςΝίκος Σκουτέλης αρχιτέκτων επίκ καθηγητής Πολυτεχνείου

Κρήτης

ΜελετητέςΘεώνη Ξάνθη Θοδωρής Ανδρουλάκης

Γεράσιmicroος Ζακυνθινός αρχιτέκτονες

ΣυνεργάτεςΓαβριέλλα Καραmicroπάτσου Νίκος Κεχαγιάς Στέλλα Μακαρόνα

Γιώργος Κουmicroερτάς Μαρουσώ Χανιώτη Τάσος Σπυρίδωνος

αρχιτέκτονες

ΗΜ ΕΠΕ - Κώστας Ζαχάριος ΗΜ εγκαταστάσεις

Θόδωρος Νιαουνάκης ακουστική microελέτη

Στον Πανελλήνιο Αρχιτεκτονικό ∆ιαγωνισmicroό

Προσχεδίων που προκηρύχθηκε στις 4 Μαρ-

τίου 2008 microε θέmicroα laquoΠρότυποι τύποι τριών

κατοικιών 65 80 και 95microsup2 για αποκατάσταση

των πυρόπληκτων περιοχών microετά τις εκτεταmicroέ-

νες πυρκαγιές του Αυγούστου 2007raquo κατατέθη-

καν 115 microελέτες

Η Κριτική Επιτροπή αποτελούνταν από τους

Αλέξανδρος Τοmicroπάζης εκπρόσωπος ΕΤΑΕΑ

Νικόλαος Φιντικάκης εκπρόσωπος ΤΕΕ

Παναγιώτης Γεωργακόπουλος πρόεδρος ΣΑ∆ΑΣ-

ΠΕΑ εκπρόσωπος ΣΑ∆ΑΣ-ΠΕΑ

Αικατερίνη ∆ηmicroητσάντου-Κρεmicroέζη καθηγήτρια

ΕΜΠ εκπρόσωπος ΑΕΙ

Κυριάκος Κυριακίδης εκπρόσωπος ΣΕΓΜ

Η αποσφράγιση των δεmicroάτων η ανάρτηση των

συmicromicroετοχών σε οmicroάδες κατά κατηγορία microεγέ-

θους κατοικίας (45 συmicromicroετοχές στην Α΄ οmicroάδα

των 65microsup2 27 συmicromicroετοχές στη Β΄ οmicroάδα των 80microsup2

και 31 συmicromicroετοχές στην Γ΄ οmicroάδα των 95microsup2) η

καταγραφή όλων των microελετών και η φύλαξη των

σφραγισmicroένων φακέλων microε τα στοιχεία των

συmicromicroετεχόντων πραγmicroατοποιήθηκε την 6η

Μαΐου 2008

Στις 7 και 8 Μαΐου 2008 η Επιτροπή εξέτασε τις

microελέτες σε τρεις διαδοχικές φάσεις και τα

βασικά κριτήρια τα οποία έλαβε υπrsquo όψιν ήταν

bull Η λειτουργική επίλυση του θέmicroατος

bull Η ευχέρεια κατασκευής της πρότασης και η

επιλογή των υλικών

bull Η microορφολογία της προτεινόmicroενης λύσης

bull Οι δυνατότητες προσαρmicroογής των προτάσεων

στο έδαφος και γενικότερα στο περιβάλλον

bull Ο βιοκλιmicroατικός-ενεργειακός σχεδιασmicroός της

λύσης

Αναφορικά microε τη λειτουργική επίλυση του θέ-

microατος η Κριτική Επιτροπή συνιστά σε ορισmicroένες

λύσεις που βραβεύθηκαν και που πιθανόν να

microην υπάρχει πλήρης συmicromicroόρφωση της λύσης

στις απαιτήσεις του προγράmicromicroατος να ληφθεί

τούτο υπόψη στην επόmicroενη φάση επεξεργασίας

της microελέτης

Σχετικά microε την ευχέρεια κατασκευής της πρότα-

σης και την επιλογή των υλικών η Επιτροπή κρί-

νει ότι όλες οι επιλεγείσες λύσεις παρέχουν

δυνατότητα για σωστή κατασκευή microε συmicroβα-

τικά υλικά

Σε ότι αφορά στη microορφολογία της προτεινόmicroε-

νης λύσης η Επιτροπή αναγνωρίζει τη δυσκολία

των συmicromicroετεχόντων να προτείνουν λύσεις χωρίς

γνώση συγκεκριmicroένου οικοπέδου περιβάλλο-

ντος χώρου προσανατολισmicroού κλπ Παρά ταύ-

τα η Κριτική Επιτροπή αναγνωρίζει ότι οι διαγω-

νιζόmicroενοι ανταποκρίθηκαν microε συνέπεια στη

δυσκολία αυτή

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟΣ ∆ΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ

ΓΙΑ laquoΠΡΟΤΥΠΟΥΣ ΤΥΠΟΥΣ ΤΡΙΩΝ ΚΑΤΟΙΚΙΩΝ 65 80 ΚΑΙ 95Μsup2

ΓΙΑ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΠΥΡΟΠΛΗΚΤΩΝ ΚΑΤΟΙΚΙΩΝ ΜΕΤΑ ΤΙΣ

ΕΚΤΕΤΑΜΕΝΕΣ ΠΥΡΚΑΓΙΕΣ ΤΟΥ ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 2007raquo

3355π ρ ά σ ι ν ο β ή micro α

Βραβευθέντες στην κατηγορία των 65microsup2

R Βεριγάκης ∆ιογένης Βρεττού Κέλλυ

Επιφανίου Μυρτώ Σουλελέ Μαίρη

Συνεργάτες Καρναδέζος Χρήστος πολιτικός microηχ

Βεργέτης Μανώλης Μποmicroπότης Μιχάλης

ηλεκτρολόγοι microηχ

R Κλειδωνάς Αλέξανδρος Παπαδονικολάκη

Ελένη Χατζηiumlωάννου Ελένη

Σύmicroβουλοι Μάντζαρης Γιάννης Σαλκιτζόγλου

Άνθιmicroος πολιτικοί microηχ Κούγκουλος Θανάσης

ηλεκτρολόγος microηχ Χατζηiumlωάννου Απόστολος

microηχανολόγος microηχ

Q Πέτρογλου Μαρία

3377π ρ ά σ ι ν ο β ή micro α

R Κούβελα-Παναγιωτάτου Αγνή

Συνεργάτες

Ελένη Χαρmicroπή αρχιτέκτων

Γιάννης Κοριαλός

Βασίλης Κωνσταντίνου

πολιτικοί microηχ

R Πατεράκης Μανώλης

Λιόλιου Βάσω

R Βερυκίου Ανθή

Παπαγιαννόπουλος Γιώργος

Σύmicroβουλοι

Αγαπίου Κώστας πολιτικός microηχ

Αργυρός Παντελής

microηχανολόγος microηχ

Βραβευθέντες στην κατηγορία των 80microsup2

R Βεριγάκης ∆ιογένης Βρεττού Κέλλυ

Επιφανίου Μυρτώ Σουλελέ Μαίρη

Συνεργάτες Καρναδέζος Χρήστος πολιτικός microηχ

Βεργέτης Μανώλης Μποmicroπότης Μιχάλης

ηλεκτρολόγοι microηχ

R Κοέν Ααρών

R Θεοδωρόπουλος Χρυσόστοmicroος

Λιβάνη Ελένη

3399ε π ί κ α ι ρ α

διαmicroπερείς αερισmicroούς ανεmicroιστήρες οροφής τη

σωστή διαχείριση του ύδατος και των αποβλή-

των κλπ

Εν κατακλείδι η Κριτική Επιτροπή επιθυmicroεί να

ευχαριστήσει τους συναδέλφους για την τόσο

αθρόα εθελοντική προσφορά και να τους συγχα-

ρεί για τη γενικότερη ποιότητα των προτάσεων

Αξίζει να σηmicroειωθεί ότι η κρίση της Επιτροπής

ήταν δύσκολη επειδή το σύνολο των microελετών

ήταν σε υψηλό επίπεδο

Η Κριτική Επιτροπή ευρίσκεται στην ευχάριστη

θέση να ανακοινώσει ότι το Ειδικό Ταmicroείο Απο-

κατάστασης Εκτάκτων Αναγκών απεδέχθη την

πρόταση να συνεχίσουν δε δεύτερη φάση Ορι-

στικής Μελέτης και οι 15 επιλεγείσες microελέτες

όπως προβλέπεται στη διακήρυξη

Με τις επιλογές της η Κριτική Επιτροπή προσπά-

θησε να αποφύγει λύσεις που παραπέmicroπουν

στα παραδοσιακά πρότυπα και microόνο αλλά και

λύσεις οι οποίες microε την ελεύθερη δυνατότητα

επιλογής των ενδιαφεροmicroένων θα microπορούσαν

να οδηγήσουν σε ασύmicroβατες microε το περιβάλλον

microορφολογικές υπερβολές δεδοmicroένου ότι το

περιβάλλον δεν παρουσιάζει συγκεκριmicroένο

αρχιτεκτονικό χαρακτήρα

Σε ότι αφορά τέλος τον βιοκλιmicroατικό-ενεργει-

ακό σχεδιασmicroό η Επιτροπή ndashπαρόλο που πολ-

λές λύσεις έλαβαν σε κυmicroαινόmicroενο βαθmicroό

υπόψη τους τα θέmicroατα βιοκλιmicroατικού σχεδια-

σmicroούndash θεωρεί απαραίτητη στην τελική επεξερ-

γασία των λύσεων την ανάγκη microελέτης των

microεγεθών των ανοιγmicroάτων και του προσανατολι-

σmicroού τους τις αυξηmicroένες microονώσεις σκιάσεις

Βραβευθέντες στην κατηγορία των 95microsup2

R Ζερεφός Στέλιος Τέσσας Χρήστος

Εξωτερικοί συνεργάτες Αρmicroένη Ηρώ

Μπριστογιάννη Τελέσιλλα φοιτήτριες

αρχιτεκτονικής

Q Βερυκίου Ανθή Παπαγιαννόπουλος Γιώργος

Σύmicroβουλοι Αγαπίου Κώστας πολιτικός microηχ

Αργυρός Παντελής microηχανολόγος microηχ

Q Πορτάλιου Ελένη Εmicromicroανουλοπούλου Ελένη

Συνεργάτριες Τζιmicroογιάννη Νιόβη αρχιτέκτων

Τσαλούχου Αργυρώ φοιτήτρια αρχιτεκτονικής

R Κλειδωνάς Αλέξανδρος Παπαδονικολάκη

Ελένη Χατζηiumlωάννου Ελένη

Σύmicroβουλοι Μάντζαρης Γιάννης Σαλκιτζόγλου

Άνθιmicroος πολιτικοί microηχ Κούγκουλος Θανάσης

ηλεκτρολόγος microηχ Χατζηiumlωάννου Απόστολος

microηχανολόγος microηχ

R Λιακατά Μικαέλα

R Γκικαπέππας Βασίλης

δια

γωνι

σmicro

ός

∆ηmicroαρχιακό Μέγαρο∆ήmicroου Ιωαννιτών

Η πρόταση εστιάζει στο ευρύ γενικό αλλά και ειδικό νόηmicroα

της πολιτικής αξίας του θεσmicroού της Τοπικής Αυτοδιοίκησης

όπως εντοπίζεται στην ιστορική κοινωνική και πολιτισmicroική

πραγmicroατικότητα των Ιωαννίνων

Η κεντρική ιδέα συγκροτήθηκε πάνω σε δύο άξονες

α) Στον συmicroβολικό χαρακτήρα του σύγχρονου δηmicroόσιου κτη-

ρίου στην πόλη στη σύζευξή του microε τον ιστό και τον ιδιαίτερο

χαρακτήρα της

β) Στον ειδικό συνθετικό ρόλο που αναλαmicroβάνουν οι επιmicroέ-

ρους κτηριακές ενότητες στη συνολική συγκρότηση (κτήριο

πτέρυγα-όριο κτήριο laquoΠraquo-αγκαλιά)

Η νεωτερική και ευκρινής αρχιτεκτονική έκφραση του κτη-

ρίου laquoαποστασιοποιηmicroένηraquo από microνηmicroειακά στοιχεία που θα

παρέπεmicroπαν στην εξουσιαστική δύναmicroη της Τοπικής Αυτοδιοί-

κησης συmicroβολίζει τον δηmicroοκρατικό και ανθρωποκεντρικό

χαρακτήρα της Το κτήριο έτσι καθίσταται ένας ευδιάκριτος

και οικείος πόλος αναφοράς της καθηmicroερινής ζωής των κατοί-

κων

Το ∆ηmicroαρχείο συγκροτείται από τρεις διακριτές ενότητες το

δυνατό και υψηλό κτήριο-πτέρυγα των ∆ηmicroοτικών Υπηρεσιών

4455δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί4444 δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί

α β

ρα

βεί

ο

που σχετίζεται microε την υφιστάmicroενη γειτονική υψηλή δόmicroηση

Λειτουργεί ως πλάτη-φόντο για το ήπιο και χαmicroηλό κτήριο των

∆ηmicroοτικών Αρχών Καθώς το τελευταίο αναπτύσσεται σε

σχήmicroα laquoΠraquo εκφράζει συmicroβολικά και συνολικά το ∆ηmicroαρχείο

ως φιλική αγκαλιά που laquoανοίγεταιraquo στην πόλη Επιπλέον

ενσωmicroατώνει στη σύνθεση τα δύο γειτονικά υφιστάmicroενα

παραδοσιακά κτήρια Τέλος το συγκρότηmicroα συmicroπληρώνεται

microε την τριγωνικής κάτοψης ενότητα της Αίθουσας Πολλαπλών

Χρήσεων Εσωτερικά οι κτηριακές ενότητες ενοποιούνται

στην ισόγεια στάθmicroη του κτηρίου και αποδίδουν έναν ενιαίο

κεντρικό χώρο εισόδου Σε αυτόν τον χώρο-βαλβίδα συγκλί-

νουν οι τοπικές είσοδοι και οι κατακόρυφες κινήσεις Πρόκει-

ται για κοmicroβική περιοχή της πρότασης Αποτελεί έναν προβε-

βληmicroένο ρέοντα εκ των άνω φωτιζόmicroενο χώρο microε οπτικές

φυγές προς τον υπερκείmicroενο πεζόδροmicroο

Οι τρεις κτηριακές ενότητες ενοποιούνται και επικοινωνούν

microεταξύ τους σε διάφορες στάθmicroες microέσα από διαφορετικής

ποιότητας και χαρακτήρα υπαίθριους χώρους όπως η

κεντρική πλατεία-είσοδος του ∆ηmicroαρχείου το δίκτυο των

εσωτερικών πεζόδροmicroων που συνδέουν την υψηλή microε τη

χαmicroηλή στάθmicroη της πόλης και τροφοδοτούν τις υπηρεσίες microε

ΜελετητέςΓεώργιος Αγγελής Χρύσα Παπαδέλη αρχιτέκτονες

ΣυνεργάτεςΧρονέας-Παγώνης-Κινάτος στατική microελέτη

Γιώργος Μαγκάβαλης microηχανολόγος microηχ

Οmicroάδα εργασίαςΛίνα ∆ήmicroα Ειρήνη Οικονοmicroοπούλου αρχιτέκτονες

Αγγελόπουλος Κίmicroωνας Αναγνωστάκης Γιώργος Καραϊσκάκη

∆άφνη Κονδυλιά Σοφία Χόντος Χρήστος φοιτητές αρχιτεκτο-

νικής

τοπικές εισόδους η τριγωνική πλατεία-πιάτσα των καθηmicroερι-

νών εmicroπορικών δραστηριοτήτων και επιmicroέρους άλλα πλατώ-

microατα Ο υπαίθριος χώρος αναλαmicroβάνει κεντρικό ρόλο τόσο

στη στοιχειοθέτηση της κεντρικής ιδέας όσο και στη συγκρό-

τηση της συνθετικής δοmicroής του κτηρίου Η διάβρωση και η

διάρρηξη της κτηριακής microάζας προς όλες τις κατευθύνσεις

και από όλες τις πλευρές από πλήθος δηmicroόσιων υπαίθριων

χώρων ποικίλων σχηmicroάτων και λειτουργιών σηmicroαδεύουν τη

σύνθεση οι εσωτερικοί πεζόδροmicroοι και τα περάσmicroατα οι

πλατείες και τα microικρά πλατώmicroατα παραλαmicroβάνουν τις δρώ-

σες δυνάmicroεις που αναπτύσσονται στον δηmicroόσιο χώρο της

πόλης τροφοδοτούν τον laquoτόποraquo του ∆ηmicroαρχείου microε κοινω-

νική και δηmicroόσια ζωή τον καθιστούν ανοιχτό και οικείο

Έτσι η δυναmicroική της πόλης microετατρέπει το ∆ηmicroαρχείο σε ένα

δοχείο κοινωνικής-συmicromicroετοχικής ζωής σε ένα δυναmicroικό

πλέγmicroα ζωντανών καταστάσεων σε microία γειτονιά microικρογραφία

της ζωής της πόλης που περιέχει όλες τις εκφάνσεις του

δηmicroόσιου βίου της Μέσω αυτού του δυναmicroικού πλέγmicroατος

ζωντανών καταστάσεων microε νόηmicroα πολιτισmicroικό κοινωνικό

αλλά και πολιτικό η πρόταση πραγmicroατεύεται τη χωρική

έκφραση της σχέσης ∆ηmicroοτικής Αρχής και Πολίτη

Τόσο οι γενικές και οι ειδικές διατάξεις (κτήριο laquoΠraquo προεξο-

χές-σαχνισιά στενά περάσmicroατα εναέριες συνδέσεις κτηρίων)

όσο και τα υλικά microε την επεξεργασία τους (λιθοδοmicroές λιθό-

στρωτα ξύλινες κατασκευές) και άλλα επιmicroέρους στοιχεία

(πυργοειδές laquoρολόιraquo αύλακας νερού κρήνη άγαλmicroα) εγγρά-

φουν στην ευκρινή νεωτερική αρχιτεκτονική έκφραση του

κτηρίου την ιδιαίτερη φυσιογνωmicroία των Ιωαννίνων

Α Βασικό στοιχείο σχεδιασmicroούΤο στοιχείο που χρησιmicroοποιούmicroε προκειmicroένου να συνδέσουmicroε

τον χώρο του δηmicroαρχείου microε την κεντρική πλατεία και τους

υπόλοιπους κοινόχρηστους χώρους είναι microία πορεία-γέφυρα

(οmicroαλή ράmicroπα) η οποία ξεκινάει από την κεντρική πλατεία

περνάει κατά microήκος της πρόσοψης του δηmicroαρχείου και κατα-

λήγει στην πλατεία του δηmicroαρχείου Με αυτήν την πορεία-

γέφυρα ενοποιούνται όχι microόνο η κεντρική πλατεία microε το

∆ηmicroαρχείο και την πλατεία του ∆ηmicroαρχείου αλλά και δύο

microεγάλες περιοχές της πόλης δηλαδή είναι στην ουσία το

ίδιο το ∆ηmicroαρχείο που ενοποιεί δύο ξεκοmicromicroένες αυτή τη

στιγmicroή περιοχές Επιπλέον microε τη γέφυρα διαχωρίζεται η

κίνηση των πεζών από τα αυτοκίνητα χωρίς να είναι απαραί-

τητη η επέmicroβαση στην υπάρχουσα κυκλοφορία των οχηmicroά-

των

Επίσης microε την πορεία-ράmicroπα

1 Ορίζεται η πρόσβαση στο ∆ηmicroαρχείο από την κεντρική πλα-

τεία

2 Καλείται ο πολίτης να πλησιάσει το ∆ηmicroαρχείο και να περά-

σει microέσα απrsquo αυτό Έτσι το ∆ηmicroαρχείο ανοίγει προς τον

4477δ ι α γ ω ν ι σ micro ό ς

γ β

ρα

βεί

ο

4466 δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί

β β

ρα

βεί

ο

Η πρόταση επιθυmicroεί να προσδώσει έναν ιδιαίτερο συmicromicroετο-

χικό χαρακτήρα στο δηmicroόσιο κτήριο που απουσιάζει από το

σηmicroερινό ∆ηmicroαρχείο και να δηmicroιουργήσει έναν χώρο οικείο

για τους δηmicroότες ενώ συγχρόνως θα διατηρεί την ισχυρή συmicro-

βολική παρουσία που απαιτεί ο ρόλος του ως κτήριο δηmicroόσιας

διοίκησης

Χαρακτηριστικό της microορφολογίας του ανάγλυφου της περιο-

χής είναι η ύπαρξη της άνω και της κάτω πόλης που συναντώ-

νται στο προτεινόmicroενο οικόπεδο Η άνω πόλη εισχωρεί στην

κάτω microέσω microίας ζώνης αστικού πράσινου microέσα και γύρω από

την οποία βρίσκονται microία σειρά δηmicroοσίων κτηρίων Το προτει-

νόmicroενο ∆ηmicroαρχείο στη συγκεκριmicroένη θέση έρχεται να

συmicroπληρώσει αυτό το δίκτυο κτηρίων να δηλώσει την παρου-

σία του και να αποτελέσει τη βαλβίδα επικοινωνίας ανάmicroεσα

στην άνω πόλη microε τον δηmicroόσιο χαρακτήρα και την κάτω

αστική περιοχή όπως και ανάmicroεσα στο κτισmicroένο περιβάλλον

και το αστικό πάρκο

Το κτήριο αποπειράται να διατυπώσει microια σχέση πολλαπλών

ορίων πρόκειται συγχρόνως για είναι ένα κτήριο σηmicroαίνου-

σας λειτουργίας και ένα κτήριο πέρασmicroα

Ο υπαίθριος χώρος microε τις ήπιες κλίσεις παραλαmicroβάνει και

αποκαθιστά τη συνέχεια της πλαγιάς του πάρκου Το κτήριο

microοιάζει να σχηmicroατίζεται από την κίνηση του υπαίθριου χώρου

ενώ η στέγη microε τις χαρακτηριστικές γωνίες αναπαράγει αυτό

τον σχηmicroατισmicroό Μια πορεία που ενώνει τα δύο επίπεδα της

πόλης διαπερνά το κτήριο συνδέοντας τις δύο βασικές εισό-

δους Στο εσωτερικό του κτηρίου ένα πολυώροφο αίθριο

που στρέφει προς διαφορετικά σηmicroαντικά σηmicroεία της πόλης

φέρνει σε επαφή τις διάφορες επιmicroέρους ενότητες Το διαφα-

νές ισόγειο διαφοροποιεί τον πιο δηmicroόσιο από τον καθαρά

γραφειακό χώρο του microεγάρου και δίνει microια εντύπωση αιώρη-

σης της κτηριακής microάζας που αποκολλάται από το επίπεδο

του εδάφους

ΜελετητέςΝικόλαος Παπλωmicroατάς

Αικατερίνη Παπλωmicroατά αρχιτέκτονες

ΜελετητέςΑλέξανδρος Βαζάκας Κωνστάντιος ∆ασκαλάκης

Μαρία Μανδαλάκη Μαρίνα Στασινοπούλου αρχιτέκτονες

ΣυνεργάτεςΟρσαλία ∆ηmicroητρίου Ολυmicroπία Σπυριδάκη

Ελευθερία Τσαπάκη Βανέσσα Καραγεώργου αρχιτέκτονες

Φωτεινή Αδρίmicroη Βασίλης Καλησπεράκης φοιτητές αρχιτεκτο-

νικής

ΣύmicroβουλοιΕύα Βαζάκα Jeremy May αρχιτέκτονες τοπίου

Μάνος Κυριαζής πολιτικός microηχ

Σωτήρης Κολοκοντές ηλεκτρολόγος-microηχανολόγος microηχ

Άρης Τσαγκρασούλης ενεργειακά θέmicroατα

πολίτη γίνεται οικείο σε αυτόν και αποκτά δηmicroοκρατικό

χαρακτήρα

3 Ο άξονας της πορείας γίνεται προέκταση ενός από τους

άξονες του σχεδιασmicroού της κεντρικής πλατείας όπως αυτή

σχεδιάστηκε στη microελέτη για την ενοποίηση και ανάπλαση των

κοινόχρηστων χώρων του κέντρου της πόλης Έτσι ο σχεδια-

σmicroός του δηmicroαρχείου αποτελεί συνέχεια του σχεδιασmicroού της

εν λόγω microελέτης ούτως ώστε να δηmicroιουργηθεί microία ενιαία σύν-

θεση η οποία βασίζεται σε ορισmicroένες κοινές γεωmicroετρικές

αρχές

4 Αναιρείται ο στατικός χαρακτήρας του κτηρίου εφόσον η

ίδια η πρόσοψη του κτηρίου είναι microία κίνηση microία ροή η

οποία εκτός των άλλων αποτελεί και σήmicroα του κτηρίου

5 ∆ίνεται εύρος στην όψη και δηmicroιουργείται ενδιάmicroεσος

microεταβατικός χώρος microεταξύ του κτηρίου και της πλατείας του

δηmicroαρχείου

Β Τοποθέτηση στο οικόπεδοΗ τοποθέτηση του κτηρίου στο οικόπεδο γίνεται κατά microήκος

της Ν∆ πλευράς του οικοπέδου ώστε να αφήνει τον microεγαλύ-

τερο χώρο του οικοπέδου ελεύθερο για τη δηmicroιουργία της

πλατείας του δηmicroαρχείου Ο ενιαίος διαmicroορφωmicroένος υπαί-

θριος αυτός χώρος ενοποιείται microε τον υπόλοιπο δηmicroόσιο

χώρο όπου βρίσκονται το πνευmicroατικό κέντρο το microουσείο

αντίστασης το τζαmicroί και γενικά η ευρύτερη δηmicroόσια περιοχή

όπως προκύπτει και από τη microελέτη για την ενοποίηση Το κτή-

ριο στη θέση αυτή αποτελεί και το όριο της δηmicroόσιας περιο-

χής βελτιώνοντας την εικόνα του χώρου προς αυτήν την

κατεύθυνση Επίσης η τοποθέτηση αυτή του κτηρίου καθώς

και η σχέση του microε την πλατεία του δηmicroαρχείου και τον ευρύ-

τερο δηmicroόσιο χώρο τονίζει τον χαρακτήρα του δηmicroόσιου κτη-

ρίου τη σπουδαιότητά του τον microνηmicroειακό του χαρακτήρα και

φέρνει microνήmicroες από παλαιότερα δηmicroόσια κτήρια στον ελλα-

δικό και ξένο χώρο (microετωπική σχέση microε τον ελεύθερο χώρο)

4499δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί4488 δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί

β ε

ξαγο

ρά

α ε

ξαγο

ρά

∆ιαmicroόρφωση αλληλουχίας ελευθέρων χώρων ∆ίδοντας προτεραιότητα στη διαmicroόρφωση microιας αλληλουχίας

ελευθέρων χώρων προσαρmicroοσmicroένης στα υψόmicroετρα και τις

χαράξεις του ευρύτερου περιβάλλοντος χώρου διαmicroορφώ-

θηκε microια επάλληλη συνέχεια των δηmicroόσιων χώρων του ∆η-

microαρχείου Ήδη η πόλη θέτει microε σαφήνεια τους δυναmicroικούς

όρους ανάπτυξής της microε τις χαράξεις των δρόmicroων τα microέτωπα

των δηmicroοσίων κτηρίων ή ακόmicroη microε τη διάχυση των λειτουργι-

κών επιπέδων στάσης και κίνησης του δηmicroόσιου χώρου (πλα-

τείες πεζοδρόmicroια κλπ)

Την εκκίνηση αυτής της αλληλουχίας ελευθέρων χώρων απο-

τελεί ο microετασχηmicroατισmicroός των φυσικών υψοmicroετρικών καmicroπύ-

λων ως τεχνητό τοπίο στο βορινό τmicroήmicroα του οικοπέδου δια-

microορφώνοντας κατrsquo αυτόν τον τρόπο τις πρώτες κτηριακές microορ-

φές που παραλαmicroβάνουν και υποδέχονται τους επισκέπτες

από την υψοmicroετρικά δυσmicroενέστερη πλευρά του οικοπέδου

ΜελετητέςΧρήστος Πατρώνης Γιάννα Πανδή αρχιτέκτονες

ΣυνεργάτεςΒασίλης Αξιώτης πολεοδόmicroος-χωροτάκτης

Αλέξης Μαγκανιώτης αρχιτέκτων

Βαρβάρα Γιαννούλα φοιτήτρια αρχιτεκτονικής

Παναγιώτα Ψεβεδούρου αρχιτέκτων εσωτερικών χώρων

ΣύmicroβουλοςΓιάννης Πατρώνης αρχιτέκτων αναπλ καθηγητής

Τmicroήmicroατος Αρχιτεκτόνων Πανεπιστηmicroίου Πατρών

Εν συνεχεία οι δηmicroόσιοι χώροι του ∆ηmicroαρχείου που χρησιmicroο-

ποιούνται για τη διαmicroόρφωση της επάλληλης συνέχειας αυ-

τών είναι

α Η Πλατεία ∆ηmicroαρχείου-Forum ως το πρώτο δοχείο υποδο-

χής των πολυmicroέτωπων κινήσεων των πολιτών

β Οι χώροι της Αίθουσας πολλαπλών χρήσεων

γ Το εσωτερικό Αίθριο γύρω από το οποίο αναπτύσσονται οι

γραφειακοί χώροι των διευθύνσεων του ∆ηmicroαρχείου

Χαράξεις ndash η τεθλασmicroένη Προκειmicroένου οι δηmicroόσιοι χώροι του ∆ηmicroαρχείου να

οmicroογενοποιηθούν microε το γειτονικό σύmicroπλεγmicroα πάρκων προτεί-

νεται στο πέρας του οικοπέδου να υλοποιηθεί ως τεθλασmicroένη

γραmicromicroή χάραξης το κυρίως κτηριακό σώmicroα του ∆ηmicroαρχείου

συmicroπληρωmicroατικό της οχυρωmicroατικής χάραξης του φρουρίου

της Λιθαρίτσας Κατrsquo αυτόν τον τρόπο δίδεται microια φυσική

απόληξη στον ευρύτερο πολιτιστικό περίπατο ενώ παράλ-

ληλα αποφεύγεται η απορρόφηση του νέου κτηρίου από τον

ανώνυmicroο αστικό ιστό που το περιβάλλει Παράλληλα η τεθλα-

σmicroένη σε microορφή κάτοψη οδηγεί στην οργάνωση των ανεξάρ-

τητων υπηρεσιών και στη δηmicroιουργία σχετικά microικρών σε

microήκος διαδρόmicroων

Γεφύρωση προσβάσεων και λειτουργιών Τα επιmicroήκη τmicroήmicroατα της ραχοκοκαλιάς του κτηρίου microετουσιώ-

νονται στην πλευρά του εσωτερικού αιθρίου ως microια σειρά

οριζοντίων ηmicroιυπαίθριων και κλειστών πορειών και εισόδων

που στόχο έχουν

α) Να δώσουν στους επισκέπτες και στους εργαζόmicroενους τη

δυνατότητα της αντίληψης της εικόνας της πόλης έξω ενώ

παράλληλα δηmicroιουργούν την εικόνα microιας παλλόmicroενης τρισ-

διάστατης όψης προς την πόλη

β) Να αποκαλύψουν να προσανατολίσουν και να κατευθύ-

νουν το κοινό στο υπόλοιπο κτηριακό συγκρότηmicroα δίνοντας

microια συνέχεια και ροή στην αρχιτεκτονική σύνθεση

Κτήριο φόντο στο ΑίθριοΠροκειmicroένου να ισχυροποιηθεί η αίσθηση της κοιλότητας

εντός του Αίθριου αυτό ντύνεται microε microια τεχνητή επιδερmicroίδα

microε ένα συνεχόmicroενο microεταλλικό και ξύλινο πλέγmicroα-laquoκλοστράraquo

Η microορφολόγηση και η επιλογή του τύπου του ανοίγmicroατος

βασίζεται σε τύπους ανοιγmicroάτων της παραδοσιακής αρχιτε-

κτονικής ένας τύπος επαναλαmicroβανόmicroενου κουφώmicroατος που

δηmicroιουργεί τελικά ένα σύγχρονο ουδέτερο microοτίβο microε βιοκλι-

microατικό χαρακτήρα

microε σαφήνεια το τέρmicroα της πορείας ενοποίησης και ταυτό-

χρονα την είσοδο στο ∆ηmicroαρχείο

ΣύνθεσηΗ σύνθεση οργανώνεται σε δύο σκέλη τα οποία ενοποιούνται

εσωτερικά microε ένα αίθριο που διαπερνάει όλο το κτήριο καθrsquo

ύψος και φωτίζεται από περιmicroετρικά υαλοστάσια Εκατέρω-

θεν του πυρήνα αυτού τα δύο σκέλη τοποθετούνται φυγόκε-

ντρα στο οικόπεδο σχηmicroατίζοντας microια δυναmicroική ενότητα σχή-

microατος S Αντιmicroετωπίζοντας το πλήρες και το κενό σαν microια συν-

θετική ενότητα οι υπαίθριοι χώροι του ∆ηmicroαρχείου γεννιού-

νται συmicroπληρωmicroατικά του σχήmicroατος αυτού

Οι δηmicroοτικές υπηρεσίες διαχωρίζονται microε σαφήνεια από τις

δηmicroαρχιακές γραφειακές ανάγκες τόσο συνθετικά όσο και

οικοδοmicroικά Οι υπηρεσίες λόγω υψηλής ανάγκης προσβασι-

microότητας τοποθετούνται στα χαmicroηλά επίπεδα και αναπτύσσο-

νται και στους δύο άξονες Τα δηmicroαρχιακά γραφεία αναπτύσ-

σονται κατά microήκος του τρίτου επιπέδου του ενός σκέλους

ΥλικάΟι υπηρεσίες αντιmicroετωπίζονται σαν ένας όγκος Επενδύονται

microε χτενιστό microάρmicroαρο που διατρυπάται από συνδυασmicroό επιφα-

νειών υαλοστασίων και γραmicromicroικών γωνιακών παραθύρων Τα

δηmicroαρχιακά γραφεία περιβάλλονται από microια επιφάνεια εmicroφα-

νούς σκυροδέmicroατος και αφήνονται σε κοινή θέα χάρη στο

συνεχές υαλοστάσιο microε τις φαρδιές περσίδες από σύνθετη

ξυλεία

ΣτόχοιΗ λύση προτείνει ένα λιτό ∆ηmicroαρχείο εναρmicroονισmicroένο microε το

ηπειρωτικό κλίmicroα της πόλης των Ιωαννίνων Πολεοδοmicroικά

στόχος είναι να ενταχθεί ένα κτήριο αυτού του microεγέθους στον

αστικό ιστό ικανοποιώντας την ανάγκη για σύνδεσή του microε τη

βραβευθείσα microελέτη ενοποίησης των υπαίθριων χώρων της

πόλης Κτηριακά προτεραιότητα δόθηκε στο ευανάγνωστο

του ∆ηmicroαρχείου από τους χρήστες του τόσο εξωτερικά όσο

και εσωτερικά

ΧάραξηΚαθοριστιστικό ρόλο για την τοποθέτηση του νέου ∆ηmicroαρ-

χείου στο οικόπεδο έχουν τα κτήρια του τζαmicroιού του Βελή

Πασά και του microεντρεσέ στην οδό Ιατρίδου απόληξη της βρα-

βευθείσας πορείας ενοποίησης Η κλίmicroακά τους οδήγησε

στην υποχώρηση του ∆ηmicroαρχείου από το microέτωπο αυτό ώστε

να δηmicroιουργηθεί εκεί ο κύριος υπαίθριος χώρος Η κτηριακή

microάζα αρκείται σε ένα microικρό laquoαποτυπώmicroαraquo δηmicroιουργώντας

microια αγκαλιά γύρω από τον υπαίθριο χώρο εισόδου που ορίζει

ΜελετητέςΕύη Αναστασοπούλου Βίκυ Μουτζούρη Κατερίνα Μητσώνη

Παναγιώτης Παπαδηmicroάτος αρχιτέκτονες

ΣυνεργάτεςΚώστας Παναγιωτόπουλος πολιτικός microηχ

Λεωνίδας Φραγγεδάκης microηχανολόγος microηχ

Ειδικός συνεργάτηςΜichael Cordes αρχιτέκτων

5500 δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί

γ ε

ξαγο

ρά

ΜελετητέςΑνθή Βερυκίου Αλεξάνδρα Γιαλούρη

Αλέξανδρος Κλειδωνάς Γιάννης Παπαδόπουλος αρχιτέκτονες

ΣυνεργάτεςΕύα Ρεπούσκου Βασιλική Μαλτεζάκη αρχιτέκτονες

Άρης Γκίτζιας φοιτητής αρχιτεκτονικής

Κωνσταντίνος Παπαντωνόπουλος πολιτικός microηχ

Παντελής Αργυρός microηχανολόγος microηχ

Ειδικός συνεργάτηςΓιώργος Παπαδόπουλος αρχιτέκτων

Το κτήριο συγκροτείται πάνω σε δύο τεθλασmicroένους άξονες οι

οποίοι δεν παρακολουθούν τα όρια του οικοπέδου αντίθετα

τοποθετούνται ελεύθερα απαντώντας microε διαφορετικό κάθε

φορά τρόπο στο ποικιλόmicroορφο γειτονικό περιβάλλον microε τα

ιδιαίτερα φυσικά αστικά και ιστορικά χαρακτηριστικά Το

εξωτερικό περίγραmicromicroα των αξόνων αποτελεί και το σκληρό

όριο του κτηρίου Μεταξύ των δύο αυτών γραmicromicroών διαmicroορφώ-

νονται δύο πλατείες σε διαφορετικές στάθmicroες Η microία είναι ο

κεντρικός υπαίθριος χώρος-είσοδος στο ∆ηmicroαρχείο και η δεύ-

τερη microικρότερη εσωτερική πλατεία-αίθριο συγχρόνως αποτε-

λεί στάση πάνω στην κίνηση που συνδέει την κεντρική πλα-

τεία του κτηρίου microε το κέντρο της πόλης Επιπλέον η κίνηση

αυτή γεφυρώνει την υφιστάmicroενη υψοmicroετρική διαφορά

microεταξύ του κέντρου της πόλης και της βασικής στάθmicroης του

οικοπέδου στην οποία βρίσκεται η microεγάλη πλατεία εισόδου

στο ∆ηmicroαρχείο και στην αίθουσα πολλαπλών δραστηριοτή-

των Βασική συνθετική επιλογή ήταν η διατήρηση του φυσι-

κού πρανούς και η τοποθέτηση της microεγάλης microάζας του κτη-

ρίου αντιστικτικά προς αυτόν Στην περιοχή του πρανούς

τοποθετείται ηmicroιυπόσκαφη η αίθουσα πολλαπλών δραστηριο-

τήτων microε φυσικό φωτισmicroό από την οροφή-δάπεδο της πλα-

τείας δηmicroιουργώντας έναν εσωτερικό χώρο microε microυσταγωγικό

χαρακτήρα

Η λειτουργική οργάνωση του κτηρίου γίνεται microε το σύστηmicroα

των γραmicromicroικών πτερύγων

Το προτεινόmicroενο κατασκευαστικό σύστηmicroα είναι αυτό της

δοκού επί στύλου Τα βασικά υλικά είναι εmicroφανές άβαφο

σκυρόδεmicroα και ανεπίχριστος τσιmicroεντόλιθος

δια

γωνι

σmicro

ός

Ανάπλαση Πλατείας Ηρώων ∆ήmicroου Ελευσίνας

laquoΤο Χωράφι της ∆ήmicroητραςraquo

laquoΤο Χωράφι της ∆ήmicroητραςraquo microεταφέρει microε όρους αρχιτεκτονι-

κούς την εικόνα ενός εύφορου αγρού microέσα στον αστικό ιστό

της Ελευσίνας Η πλατεία που προτείνεται είναι η κατασκευή

αυτού του laquoκαλλιεργηmicroένουraquo αστικού τοπίου Η αλληγορία

αναφέρεται τόσο στο microυθολογικό και ιστορικό παρελθόν της

Ελευσίνας όσο και στις σύγχρονες πρωτοβουλίες της πόλης

για την ανακύκλωση και την προστασία του περιβάλλοντος

laquoΤο Χωράφι της ∆ήmicroητραςraquo επιχειρεί έναν συγκερασmicroό του

αρχαίου και του σύγχρονου του φυσικού και του χτισmicroένου

του microόνιmicroου και του εναλλασσόmicroενου Σε αυτήν την πρόταση

πρωταγωνιστικό ρόλο παίζει η φύτευση microε την εναλλαγή των

εποχών που συmicroβολίζει

Προτεινόmicroενη αρχιτεκτονική λύσηΗ πλατεία Ηρώων είναι ο κεντρικός δηmicroόσιος χώρος της σύγ-

χρονης Ελευσίνας και ταυτόχρονα σηmicroατοδοτεί την είσοδο

στο αρχαίο ιερό Το αρχαίο ίχνος της Ιεράς Οδού διασχίζει δια-

γώνια την πλατεία Οι συνυπάρχουσες γεωmicroετρίες του αρ-

χαίου δρόmicroου και της νέας πολεοδοmicroικής χάραξης συναντι-

5533δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί5522 δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί

α β

ρα

βεί

ο

ούνται στο σώmicroα της πλατείας Η πρόταση διαπλέκει τις δύο

αυτές χαράξεις

Η νέα πλατεία και οι περιβάλλοντες πεζόδροmicroοι αντιmicroετωπί-

ζονται ως ενιαίος χώρος microε ενιαίο δάπεδο Στον χώρο αυτό

σχηmicroατίζεται η εικόνα ενός χωραφιού που αναφέρεται στον

microύθο της ∆ήmicroητρας και της Περσεφόνης τον κύκλο των επο-

χών την καλλιέργεια της γης την αναπαραγωγή και την ανα-

κύκλωση Ταυτόχρονα ορίζεται microία συγκεκριmicroένη γεωmicroετρία

Το χωράφι είναι ένας χώρος microε σαφή γεωmicroετρία τόσο εξ

αιτίας των ορίων ιδιοκτησίας όσο και από την κατεύθυνση της

όργωσής του Όmicroως ο όγκος και η microορφή του microεταλλάσσεται

ρυθmicroικά microε τις εποχές του χρόνου αλλά και από τυχαία γεγο-

νότα (κατεύθυνση του ανέmicroου) Η προτεινόmicroενη λύση έχει ως

αφετηρία την αέναη και τυχαία microεταβαλλόmicroενη γεωmicroετρία

του χωραφιού

Συνθετικά στοιχεία1 χάραξη

Το βασικό σύστηmicroα χάραξης του δαπέδου της πλατείας οργα-

νώνεται πάνω σε δύο κατευθύνσεις microε απόκλιση 10 microοιρών η

ΜελετητέςΚωνσταντίνος Γρίβας Έρση Ιωαννίδου

Ρενάτα Μεθενίτη Γιώργος Παρασκευόπουλος αρχιτέκτονες

microία από την άλλη που είναι κάθετες στους άξονες των δύο

τmicroηmicroάτων της Ιεράς Οδού εκατέρωθεν της πλατείας Το απο-

τέλεσmicroα της πλοκής των δύο κατευθύνσεων παράγει την

εντύπωση του laquoοργωmicroένου-καλλιεργηmicroένουraquo δαπέδου

2 ανάγλυφο

Ο κεντρικός χώρος της πλατείας επανακαθορίζεται από ένα

τετράγωνο που αποσπάται από το ενιαίο επίπεδο microε τη δηmicroι-

ουργία ήπιου ανάγλυφου στην περίmicroετρό του Η δηmicroιουργία

του ανάγλυφου ορίζει σαφέστερα το νοητό κέντρο της πλα-

τείας πραγmicroατοποιώντας ένα laquoκοίλωmicroαraquo και αποκλείοντας

διακριτικά την πρόσβαση των οχηmicroάτων

3 εξοπλισmicroός

Ο εξοπλισmicroός ορίζεται και αυτός από τη βασική χάραξη της

πλατείας και περιλαmicroβάνει καθίσmicroατα φωτιστικά και σηmicroεία

ανακύκλωσης Αυτά προκύπτουν από την αναδίπλωση των

υλικών της δαπεδόστρωσης στην τρίτη διάστασή τους

4 νερό

Το υδάτινο στοιχείο εmicroφανίζεται σε σηmicroεία ψεκασmicroού και σε

ανοιχτά γραmicromicroικά κανάλια βελτιώνοντας κατά τους θερινούς

microήνες το microικροκλίmicroα της πλατείας Στην είσοδο του αρχαιολο-

γικού χώρου διαmicroορφώνεται κρήνη

5 φύτευση

Η επιλογή της φύτευσης έγινε τόσο για συmicroβολικούς όσο και

για πρακτικούς λόγους Πρόθεση είναι η δηmicroιουργία ενός

τοπίου που α) εντείνει το παιχνίδι της αλλαγής των εποχών

και κάνει φανερό τον κύκλο της φύσης microέσα από την ίδια τη

microεταβολή των φυτών και β) χρησιmicroοποιεί γηγενή φυτά της

Αττικής που σχετίζονται microε τη microυθολογία και τον πολιτισmicroό

του τόπου Η προτεινόmicroενη φύτευση απαιτεί ελάχιστη φρο-

ντίδα δίνοντας σηmicroασία στην περιβαλλοντική ευαισθησία

Τα είδη φύτευσης που προτείνονται περιλαmicroβάνουν στάχυα

βολβώδη φρύγανα αγριολούλούδα και οπωροφόρα δέντρα

Ένας κύκλος microε στάχυα τοποθετείται έκκεντρα πάνω στον

άξονα της Ιεράς Οδού σηmicroαίνοντας την είσοδο στην πλατεία

Και τα πέντε στοιχεία που συνθέτουν την πλατεία ndashχάραξη

ανάγλυφο εξοπλισmicroός νερό και φύτευσηndash προκύπτουν από

κοινές συνθετικές αρχές και έχουν ενιαία λογική ανάπτυξης

αυτή που καθορίζει τη δηmicroιουργία του laquoκαλλιεργηmicroένου αστι-

κού τοπίουraquo της πλατείας laquoΤο Χωράφι της ∆ήmicroητραςraquo

Η ιδέα βασίζεται στη διαπίστωση τον συντονισmicroό και την

εmicroβάθυνση της αντίστιξης της σύγχρονης microε την αρχαία πόλη

Βασική αρχή της πρότασης είναι η επαναφορά και ανάδειξη

προηγούmicroενων στρωmicroάτων της πόλης που κρίνονται σηmicroα-

ντικά και ικανά να microεταφερθούν ως αντιπρόσωποι της εποχής

τους στο σήmicroερα

Η σύγχρονη πλατεία δεν κτίζεται Υλοποιείται microε τοποθέτηση

ένθετων προκατασκευασmicroένων microονάδων προσθετικά στο

δεδοmicroένο αστικό υπόστρωmicroα Θα αποτελέσει ένα laquoξένοraquo

στοιχείο-εργαστήριο διερεύνησης του παλίmicroψηστου που ταυ-

τόχρονα εισάγει νέες παραmicroέτρους στον δηmicroόσιο χώρο

∆ύναται να λειτουργήσει σαν εφήmicroερο επίπεδο που microελλο-

ντικά θα αποmicroακρυνθεί ή να ενσωmicroατωθεί στο παλίmicroψηστο

και να αποτελέσει microέρος του

Το νέο επίπεδο πραγmicroατοποιεί την επικοινωνία microεταξύ των

επιπέδων της ιστορίας της πόλης microε την παράλειψη ή microετέ-

πειτα αποmicroάκρυνση των microονάδων που το αποτελούν

Με την παράλειψη microονάδων η υπάρχουσα φύτευση βρίσκει

τον χώρο για να αναπτυχθεί ενώ microε την αποmicroάκρυνση microονά-

δων ο χώρος ανασκάπτεται τmicroηmicroατικά ανοίγοντας παράθυρα

στην ιστορία της πόλης Τα ευρήmicroατα καταγράφονται κωδικο-

ποιούνται και εκτίθενται

Νέα παράmicroετρος του τόπου γίνεται το τεχνολογικό φως που

γεννιέται από το επίπεδο Το κέντρο βάρους microετατοπίζεται

από τον αρχαιολογικό χώρο που λούζεται microε φώς την ηmicroέρα

στη σύγχρονη πλατεία το βράδυ

Ο δηmicroιουργικός φωτισmicroός του χώρου είναι microεταβλητής από-

χρωσης και προγραmicromicroατίζεται microε βάση τον χρόνο

οπτικοποιώντας στον δηmicroόσιο χώρο την έννοια της εποχικής

αλλαγής

Ο διαδραστικός φωτισmicroός τοποθετεί τον χρήστη στο κέντρο

της δράσης Με τη χρήση αισθητήρων επαφής αυξάνεται η

5555δ ι α γ ω ν ι σ micro ό ς

γ β

ρα

βεί

ο

5544 δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί

β β

ρα

βεί

ο

Η ιδιαιτερότητα που χαρακτηρίζει αυτήν την πλατεία είναι

ακριβώς η σχέση της microε τον αρχαιολογικό χώρο ορατό και microη

ορατό

Οι επικράτειες της αρχαίας και της νέας πόλης είναι απόλυτα

οριοθετηmicroένες Επιχειρούmicroε να αναδείξουmicroε την αmicroφισβή-

τηση αυτής της απολυτότητας microε την ταυτόχρονη παρουσία

τους τη διείσδυση και συνύπαρξή τους

Η πρόταση διαπραγmicroατεύεται δύο έννοιες που αποτελούν

συστατικά στοιχεία του τόπου

Το ιδεατό που αντιστοιχεί στον αρχαίο κόσmicroο τους microύθους

και την ιστορία Το πραγmicroατικό που αντιστοιχεί στην καθηmicroε-

ρινότητα της σύγχρονης πόλης έννοιες που διαπλέκονται

στον χώρο επικαλύπτοντας η microια την άλλη

∆ύο σαφείς σχεδιαστικές χειρονοmicroίες αποδίδουν και οπτικο-

ποιούν ως συmicroβολικές εκφράσεις microε πολλαπλές αναγνώσεις

τις δύο έννοιες

Μια laquoάυληraquo ιδανική ευθεία αντιστοιχεί στην Ιερά Οδό στο

καταληκτικό τmicroήmicroα της Το laquoάυλοraquo συmicroβολίζεται ως microια χωmicroά-

τινη λωρίδα που διαφοροποιείται και οριοθετείται από το

πλακόστρωτο της καθηmicroερινής πόλης Η αρχή της σηmicroατοδο-

τείται από microια συmicroβολική γλυπτική σύνθεση Λεπτές και ευκί-

νητες microεταλλικές ράβδοι microε φωτεινές κορυφές αναδύονται

από γραmicromicroικές ρηγmicroατώσεις του πλακόστρωτου συmicroβολί-

ζουν τις καλλιέργειες των δηmicroητριακών Η απόληξη της περι-

βάλλεται από γραmicromicroικούς σχηmicroατισmicroούς πραγmicroατικής καλ-

λιέργειας

Μια laquoαιωρούmicroενηraquo τετράγωνη πλατεία από υπερυψωmicroένες

σκληρές πλάκες microεγάλων διαστάσεων αντιστοιχεί στην

έννοια της σύγχρονης πραγmicroατικότητας microε τα χαρακτηρι-

στικά της απόλυτης υλικότητας αλλά και του εφήmicroερου και

της προσωρινότητας υπονοώντας και οριοθετώντας την αντί-

ληψη του laquoκάτωraquo είτε microε την έννοια της επιχωmicroένης αρχαιό-

τητας είτε microε την έννοια του Άδη Μια σειρά από επιmicroήκη

φώτα δαπέδου σαν πεσmicroένες δάδες σηmicroατοδοτούν την

πορεία της Ιεράς Οδού και συmicroβολίζουν ίσως τις δάδες της

τελευταίας τελετουργίας

ΜελετητέςΜπούκη Μπαmicroπάλου-Νουκάκη

Αντώνης Νουκάκης αρχιτέκτονες

ΣυνεργάτηςΓιάννης Καραχάλιος αρχιτέκτων

ένταση φωτισmicroού αναλογικά microε το πλήθος επαφών Έτσι

εγγράφεται η παρουσία η η απουσία επισκεπτών και το εφή-

microερο ίχνος γίνεται σηmicroαίνον χαρακτηριστικό του τόπου

Η νέα πλατεία ενσωmicroατώνει καταγράφει και κωδικοποιεί microε

σύγχρονούς όρους σαν ένας ζωντανός οργανισmicroός ndash microια

microηχανή Ως σύγχρονο ανάλογο της microυθολογικής microύησης εισά-

γονται η τεχνολογία η αρχαιολογία και η διάδραση Η γνώση

αναδύεται συστηmicroατικά από το παλίmicroψηστο επαναφέροντας τον

αρχαίο microύθο Η διάδραση του επισκέπτη microε το φως είναι το παι-

χνίδι microε το microυστήριο και η λύση του

ΜελετητέςΑαρών Κοέν Ελισάβετ Πλαΐνη αρχιτέκτονες

Σύmicroβουλος φυτοτεχνίαςΒίκυ Γροσοmicroανίδη γεωπόνος

Πκατεία Ηρώων Ελευσίνας ndash Το ανοιχτό Τελεστήριο

Το περιεχόmicroενο της τελετής τής microύησης παραmicroένει άγνωστο

Γνωρίζουmicroε microόνο ότι microέσα στο Τελεστήριο γινόταν κάποια ανα-

παράσταση τα δρώmicroενα(hellip) ακούγονταν microυστικές φράσεις τα

λεγόmicroενα και αποκαλύπτονταν τα ιερά τα δεικνύmicroενα

Ελευσίνα Καλλιόπη Πρέκα-Αλεξανδρή

Η πλατεία ως ανοιχτό Τελεστήριο δρώmicroενων λεγόmicroενων και

δυκνείmicroενων του ∆ήmicroου Ενότητα τριών πλατειών α Πλατεία

Φοινίκων 2340x1500m ή 13x5 άκαινες ως πολεοδοmicroικό

Πρόπυλο β Πλατεία Εισόδου στο τέλος της Ιεράς Οδού

1200x720m ή 4x4 άκαινες ως αρχαιολογικό Επίπυλο γ

Πλατεία Ηρώων ως ανοιχτό Τελεστήριο 5100x504m ή 17x28

άκαινες σχεδόν όσο ndashκαι microε ελάχιστη απόκλιση διεύθυνσηςndash

το περίκλειστο Πεισιστράτειο Τελεστήριο του Ικτίνου

Εκτός όλων των απαραίτητων στοιχείων της πλατείας [κρή-

νεςhellip] τοποθετείται αξονικά και απέναντι από το ανακαινιζό-

microενο ηρώο διαδραστική κοινοτική οθόνη Πίσω από την

οθόνη στην ελεύθερη επιφάνεια εδάφους 3000x18m ή

10x1 άκαινες microικρά παιδιά microε τα σχολεία τους microπορούν να

φυτεύουν και να θερίζουν συmicroβολικά στάχυα Η πλατεία

περιβάλλεται από σχάρα απορροής οmicroβρίων ως σχάρα καθαρ-

νει ανάmicroεσα στα ανοίγmicroατα της εσχάρας δηmicroιουργώντας microια

νέα επιφάνεια Στα σηmicroεία που υπάρχουν αρχαία το σιτάρι

microεγαλώνει πιο περιορισmicroένα Έτσι στην επιφάνεια των στα-

χυών εmicroφανίζονται ίχνη από το αρχαίο υπέδαφος microε κυριό-

τερο το ίχνος της Ιεράς Οδού Οι περαστικοί αλλά και οι δρα-

στηριότητες της πόλης δηmicroιουργούν και εκείνα ίχνη καθώς

περνούν microέσα από την πλατεία και πατούν τα στάχυα Την

επόmicroενη χρονιά από τους σπόρους τα στάχυα αναβλασταί-

νουν και ο κύκλος συνεχίζεται

Η Ιερά Οδός microέχρι τα όρια του αρχαιολογικού χώρου ο οποίος

ορίζεται από φύτευση κληmicroαταριάς σηmicroατοδοτείται από

γραmicromicroική φύτευση ελιών οι οποίες δίνουν συγκεκριmicroένο

χαρακτήρα στον χώρο χωρίς να απαιτούν άλλες παρεmicroβάσεις

5577δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί5566 δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί

β ε

ξαγο

ρά

α ε

ξαγο

ρά

Η Ελευσίνα ήταν ο τόπος της Μητέρας Γης Της φύσης της

γεωργίας των κύκλων τους microέσα στον χρόνο

Από έντονα αγροτικό στις αρχές του περασmicroένου αιώνα το

τοπίο της Ελευσίνας έχει πια γίνει βιοmicroηχανικό και microετα-βιο-

microηχανικό Το ίδιο τοπίο που ενσάρκωνε τον microύθο τώρα έχει

σβηστεί

Στην πλατεία Ηρώων στην είσοδο του αρχαιολογικού χώρου

και πάνω στον ιστορικό άξονα της Ιεράς Οδού επαναφέρουmicroε

τον συmicroβολισmicroό του ιστορικού αγροτικού τοπίου Το σιτάρι

αντιπροσωπευτικό στοιχείο του κύκλου ζωής της αγροτικής

φύσης γίνεται η επιφάνεια πάνω στην οποία εγγράφεται η

ζωή της πόλης

Ο χώρος της πλατείαςς ανασκάπτεται Η ιστορία που κρύβεται

κάτω από το πλακόστρωτο βγαίνει στην επιφάνεια Στη συνέ-

χεια ο χώρος καλύπτεται από microια microεταλλική εσχάρα η οποία

αποτελεί το νέο δάπεδο για τη ζωή της πόλης Το έδαφος

κάτω από την εσχάρα σπέρνεται microε σιτάρι Το σιτάρι microεγαλώ-

ΜελετητήςΓραφείο laquoΠαράξενοι Ελκυστέςraquo

Εmicromicroανουήλ Κολοκυθάς αρχιτέκτων

ΣυνεργάτεςΛεωνίδας Οικονόmicroου αρχιτέκτων

Οmicroάδα εργασίαςΝίκος Μπαραmicroπούτης microηχανολόγος microηχ

Σπύρος Κοσυβάς Σταύρος Καλλιγράφος αρχιτέκτονες

Καλλισθένη Κρασάκη σχεδιάστριαΜελετητέςΘωmicroάς ∆οξιάδης Αγγελική Μαθιουδάκη

Τερψιθέα Κρεmicroάλη Ελένη Ψυλλάκη Ήρα Φοντερτάν

∆ιονυσία Λιβέρη αρχιτέκτονες

Βασιλική ∆ρούγα τοπογράφος microηχ

Αριστείδης Πέτρου Μαρίνα Αντσακλή φοιτητές αρχιτεκτονικής

microών Το σύνολο φωτίζεται από ενδοδαπέδια σώmicroατα και

microεταλλικούς laquoπυρσούςraquo

∆οmicroικό στοιχείο της επίλυσής microας είναι η άκαινα Παράγωγη

microονάδα του ποδός βασικής microονάδας microέτρησης κατά τους

αρχαίους χρόνους όπου 1 άκαινα=10 πόδες η άκαινα είναι

σαν να λέmicroε η τρίmicroετρη Πρόκειται για ορθογώνιες ή πλάγιες

παραλληλόγραmicromicroες πλάκες από λευκό betόn 300x180x

017m microε στρόγγυλα κωνικά πέλmicroατα ύψους 026 και διαmicroέ-

τρου 027m που laquoκουmicroπώνουνraquo η microια δίπλα στην άλλη Μελ-

λοντικές ανασκαφές θα είναι ορατές και θα συνυπάρχουν microε

τις άκαινες Η microεταξύ ακαινών και ακανόνιστης οικοδοmicroικής

γραmicromicroής επιφάνεια συmicroπληρώνεται microε λευκό betόn

5599δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί5588 δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί

συmicroπληρώνουν ειδικά καλυmicromicroένα microε βατό τζάmicroι και αναδειγ-

microένα microε νυχτερινό φωτισmicroό ανασκαφικά σκάmicromicroατα που σαν

οπές παρατήρησης στο στρώmicroα του χρόνου αποκαλύπτουν το

δάπεδο της αρχαίας Ιεράς Οδού σε έναν κάναβο που θυmicroίζει

αρχαιολογική ανασκαφή Επιmicroέρους στοιχεία της πρότασης

είναι η διαmicroόρφωση γωνίας στάσης αξιοποιώντας την υφιστά-

microενη αναπτυγmicroένη φύτευση microε ειδικά σχεδιασmicroένα καθιστικά

τα οποία ξαναβρίσκονται στον πεζόδροmicroο της Ιεράς Οδού η

είσοδος του αρχαιολογικού χώρου και του χώρου του ναού

του Αγίου Ζαχαρία και το ηρώον

γ ε

ξαγο

ρά

Βασικοί άξονες της πρότασης είναι η διατήρηση της πλατείας

ως κενού χώρου ελεύθερου δοχείου δραστηριοτήτων καmicroβά

δηmicroοσίων δρώmicroενων και η εισαγωγή θέmicroατος-αναφοράς στον

αστικό χώρο

Η κεντρική θέση στην πόλη η ύπαρξη microη οχληρών χρήσεων

και ήπιου δοmicroηmicroένου περιβάλλοντος και η γειτνίαση microε τον

αρχαιολογικό χώρο αποτέλεσαν στοιχεία άξια ανάδειξης και

αξιοποίησης Χαρακτηριστικές για τον χώρο δραστηριότητες

του αρχαίου παρελθόντος αποτυπωmicroένες και φανταστικές

microνήmicroες προτάθηκε να βρουν microνεία-αναφορά στον αστικό

χώρο και να αποτελέσουν τη βασική ιδέα για τον σχεδιασmicroό

της πλατείας Ως αντικείmicroενο αναφοράς στη σχετική microε τον

χώρο αρχαιότητα επιλέχθηκε η ποmicroπή των προσκυνητών και

microυστών προς την είσοδο της πόλης που συνέρεαν στο τελευ-

ταίο αυτό σηmicroείο της Ιεράς Οδού κατά πλήθη σε ακανόνιστες

πυκνώσεις και αραιώσεις Ως φορέας της αναφοράς επιλέ-

χθηκε ο αστικός εξοπλισmicroός του χώρου microε καλύτερο εκφρα-

στή τα φωτιστικά τα οποία γίνονται αντικείmicroενο ιδιαίτερου

σχεδιασmicroού κα παρατίθενται σε microία χαλαρή ακολουθία κατά

microήκος της Ιεράς Οδού προς την είσοδο του αρχαιολογικού

χώρου και συνεχίζουν microέσα σε αυτόν διασχίζοντας την πλα-

τεία σε ανάλογες πυκνώσεις και αραιώσεις Την εικόνα

α micro

νεία

ΜελετητέςΕιρήνη Φρεζάδου αρχιτέκτων-πολεοδόmicroος

∆ηmicroήτρης Ζούπας αρχιτέκτων

ΣυνεργάτεςΓιώργος Κουφάκης αρχιτέκτων

Βασίλης Ζούπας φοιτητής πολιτικός microηχ

Ελευσίς = έλευσις του Νοός για τους microυηmicroένους του αρχαίου

κόσmicroου στην κατά-νόηση του κύκλου της ζωής και του θανάτου

Σήmicroερα microία πόλη αιωρούmicroενη ανάmicroεσα στον αρχαίο microύθο και

τη σκληρή σύγχρονη πραγmicroατικότητα Μία πόλη σε microετά-

βαση που αναζητά τη σύνδεση του χθες microε το σήmicroερα και

microέσα από αυτήν microία νέα ταυτότητα Αυτή είναι και η κεντρική

ιδέα της πρότασής microας για τη διαmicroόρφωση της πλατείας

Ηρώων να αντιmicroετωπισθεί δηλαδή σαν ένας συνδετικός κρί-

κος microία άρθρωση ανάmicroεσα στο χθες και στο σήmicroερα ανάmicroεσα

στον σύγχρονο πολεοδοmicroικό ιστό τον νοητό άξονα της Ιεράς

Οδού και τον παρακείmicroενο αρχαιολογικό χώρο

Η πρόταση χρησιmicroοποιεί την ιστορική ασυνέχεια που χαρα-

κτηρίζει την πλατεία σαν συνθετικό υλικό ∆ιασπάται η

έννοια της κεντρικής διάταξης η πλατεία οργανώνεται γύρω

από τον συνθετικά κυρίαρχο άξονα της Ιεράς Οδού (τοmicroή-

αρχαιολογικό σκάmicromicroα καλυmicromicroένο microε γυαλί και φωτισmicroένο τη

νύχτα)ο οποίος δηλώνει πορεία κατεύθυνση κατά την έννοια

της αρχαίας ποmicroπής microε τερmicroατικό στοιχείο τη νέα διαmicroορφω-

microένη είσοδο του αρχαιολογικού χώρου

Η διπολικότητα θεmicroελιώδης φιλοσοφικός όρος και microέρος του

αντικειmicroένου της microύησης των Ελευσίνιων microυστηρίων αποτε-

λεί επίσης δοmicroικό στοιχείο της πρότασης

Παρελθόν-microέλλον φως-σκότος ζωή-θάνατος χθόνιο-ουρά-

νιο ζεύγη αντιθέτων και αλληλοσυmicroπληρωmicroένων εννοιών βρί-

σκουν την τρισδιάστατη ερmicroηνεία τους στον φυσικό σχεδια-

σmicroό της πλατείας microέσω του στοιχείου της ράmicroπας Προτείνο-

νται 13 ράmicroπες 3 ανόδου και 10 καθόδου παράλληλες προς

τον άξονα της Ιεράς Οδού και κατεύθυνση προς την είσοδο

του αρχαιολογικού χώρου Οι 10 κατιούσες συmicroβολίζουν την

κάθοδο της Κόρης στον Άδη το παρελθόν το σκότος τον

θάνατο και οι 3 ανόδου συmicroβολίζουν το microέλλον το φως τη

ζωή και τον επίγειο κόσmicroο

Σε όλες τις ράmicroπες καθόδου χρησιmicroοποιείται ο ήχος σαν υπό-

microνηση του υποβλητικού χθόνιου χαρακτήρα των Ελευσίνιων

microυστηρίων

ΜελετητέςΝικόλαος ∆ουράmicroπεης Ευτυχία Ηλιοπούλου

Γεώργιος Τζορmicroπατζίδης αρχιτέκτονες

συναναστροφής Ο επισκέπτης του αρχαιολογικού χώρου βρί-

σκει έναν άνετο χώρο στάσης και ξεκούρασης microε οπτικές φυ-

γές προς τα microνηmicroεία που την περιβάλλουν Η φύτευση διεισ-

δύει στην πλατεία microε έναν τρόπο σχεδόν φυσικό παρόλο που

διατηρεί την αυστηρή γραmicromicroική και επιmicroήκη χάραξη προσφέ-

ροντας δροσιά σκιασmicroό αλλά και microια φυσική οριοθέτηση της

πλατείας Οι συστοιχίες των δέντρων κατά microήκος της Ιεράς

Οδού τονίζουν τον άξονά της ενώ οι πίδακες microε νερό προσδί-

δουν microια ευχάριστη διάθεση στον επισκέπτη

6611δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί6600 δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί

γ micro

νεία

β micro

νεία

laquoΓραmicromicroικήraquo αποτύπωση ιστορικού ίχνους

Η πρότασή microας έχει στόχο την ανάδειξη του αρχαιολογικού

περιπάτου και τη laquoγραmicromicroικήraquo αποτύπωση της ιστορίας της

πορείας των Ελευσίνιων Μυστηρίων Μιας πορείας όχι κατrsquo

ανάγκη ευθύγραmicromicroης αλλά που διαγράφεται από την κίνηση

του περιπατητή microια τεθλασmicroένη ροή microια ρευστή κυκλοφο-

ρία Περιγράφουmicroε έναν περίπατο microε ιστορία αιώνων microε τη

βοήθεια νέων εργαλείων και συνοδοιπόρο τη microνήmicroη Οι χαρά-

ξεις στο έδαφος έχουν την κατεύθυνση της Ιεράς Οδού και

ακολουθώντας παράλληλες πορείες διαχέονται στην πλατεία

Ηρώων Πολυτεχνείου η οποία γίνεται το προαύλιο του αρχαι-

ολογικού χώρου και του Ναού του Αγ Ζαχαρία

Ο περίπατος αυτός υλοποιείται microε την τοποθέτηση γραmicromicroικών

τεθλασmicroένων λωρίδων από λευκό microάρmicroαρο στο έδαφος

θραύσmicroατα του παρελθόντος παραποmicroπές στον παρακείmicroενο

αρχαιολογικό χώρο Κοmicromicroάτια του ιστού της πόλης στρώmicroατα

της ιστορίας τα οποία αποτυπώνουν το ίχνος του δρόmicroου

microέσα από microια laquoχορογραφηmicroένηraquo κίνηση ανθρώπων Ανάmicroεσα

σrsquo αυτές τις microαρmicroάρινες ροές διεισδύουν πλακόστρωτες επι-

φάνειες από κυβόλιθο ακολουθώντας και αυτές τον άξονα

της Ιεράς Οδού ∆ιατηρούmicroε ελεύθερο τον οπτικό άξονα συmicro-

βάλλοντας στη βιωσιmicroότητα της πλατείας ως δηmicroόσιου αστι-

κού υπαίθριου χώρου Η πλατεία microετατρέπεται σε microια ενό-

τητα υπερτοπικού χαρακτήρα σε προαύλιο όλων αυτών των

δραστηριοτήτων που την περιβάλλουν γίνεται laquoζωτικός χώ-

ροςraquo τόπος ιστορικής microνήmicroης αλλά και σύγχρονης κοινωνικής

ΜελετητέςΚωνσταντίνα Κρίκου Παναγιώτα Λουκάκου

Τζίνα Σωτηροπούλου αρχιτέκτονες

ΜελετητέςΣίmicroος Βαmicroβακίδης

Κωνσταντίνος Χρυσός αρχιτέκτονες

Η πρόταση microας για την πλατεία Ηρώων βασίζεται στη σύν-

θεση δύο λειτουργικών κάνναβων από την ανάγνωση του

χώρου σrsquo ένα laquo∆ίχτυ ndash ∆ίκτυοraquo το οποίο ενηmicroερώνεται από

την αλληλεπίδραση microεταξύ των υφιστάmicroενων κινήσεων και

των προτεινόmicroενων λειτουργιών Η πρότασή microας επιδιώκει τη

χρήση του χώρου από επισκέπτες καθrsquo όλη τη διάρκεια της

ηmicroέρας καθώς και στην άmicroεση σύνδεση της εισόδου του

αρχαιολογικού χώρου microε την πλατεία και τον πεζόδροmicroο της

Ιεράς Οδού δυο στοιχείων που microέχρι σήmicroερα είναι ασύνδετα

Προγραmicromicroατικά αυτό επιτυγχάνεται microε την ενδυνάmicroωση των

υφιστάmicroενων χρήσεων τη βελτίωση των προσβάσεων και την

προσθήκη νέων λειτουργιών όπως ένας υπαίθριος χώρος

εφήmicroερων εκδηλώσεων ένας στεγασmicroένος χώρος ενοικίασης

ποδηλάτων και ένα info box Ταυτόχρονα οπές ανοίγονται στο

έδαφος όπου αποκαλύπτουν ευρήmicroατα δηmicroιουργώντας έτσι

microια υπαίθρια αρχαιολογική έκθεση

Μορφολογικά αντιmicroετωπίζεται σαν microια gestalt αρχιτεκτονική

χειρονοmicroία όπου αποφεύγεται η απλή παράθεση επιmicroέρους

ετερόκλητων στοιχείων (πλάτωmicroαφύτευσηπαγκάκι )αλλά

προτείνεται η σύνθεση τους σε έναν δηmicroόσιο χώρο που λει-

τουργεί σαν ένα οργανικό σύνολο

∆ηmicroιουργούmicroε έτσι ένα τεχνητό τοπίο ndashlandscapendash το οποίο

προσαρmicroόζεται στις laquoδυναmicroικέςraquo της πλατείας και παράγει

αρmicroονικές microεταβάσεις ανάmicroεσα στα σηmicroεία της Ένα τοπίο

που δηmicroιουργεί προϋποθέσεις για κινήσεις διαφορετικών

ταχυτήτων είτε microε τα πόδια είτε microε ποδήλατο αλλά και τmicroήmicroα

του οποίου λειτουργεί σαν χώρος εκτόνωσης για παιχνίδι

όπως skateboardπατίνια

Στα άκρα το τοπίο-επιφάνεια ανασηκώνεται για να παραλάβει

τις νέες λειτουργίες Έτσι δηmicroιουργούνται microορφολογικές και

λειτουργικές εξάρσεις στην περίmicroετρο της πλατείας που την

ενώνουν οmicroαλά microε τον ιστό της πόλης τόσο ογκοπλαστικά

όσο και λειτουργικά

Με αφορmicroή το σχετικό αφιέρωmicroα του τρέχοντος περιοδι-

κού του ΣΑ∆ΑΣ-ΠΕΑ στους πανελλήνιους αρχιτεκτονι-

κούς διαγωνισmicroούς γεννήθηκαν ορισmicroένα ερωτήmicroατα και

ακολούθως προέκυψαν κάποιες απαντήσεις οι οποίες

αποτελούν το καταστάλαγmicroα της δεκαετούς εmicroπειρίας του

γράφοντος πάνω στο θέmicroα Ορισmicroένες πρώτες προσωπι-

κές σκέψεις και απόψεις έχουν δηmicroοσιευτεί παλιότερα

(laquoΓια ποιον δουλεύουmicroεraquo Περιοδικό Αρχιτέκτονες τεύχος

51 ndash Περίοδος Β ΜάιοςΙούνιος 2005 σελ 34) όταν η

εmicroπειρία από τους διαγωνισmicroούς ήταν σχετικά microικρότερη

Όmicroως microε το πέρασmicroα του χρόνου και τη συmicromicroετοχή σε

διάφορους διαγωνισmicroούς οι θέσεις αυτές ωρίmicroασαν και σε

microεγάλο βαθmicroό ενισχύθηκαν κυρίως ως προς τις αρνητικές

διαστάσεις του ζητήmicroατος

Είναι άραγε οι διαγωνισmicroοί ndashιδιωτικοί και δηmicroόσιοιndash ευκαι-

ρία για συmicromicroετοχή σε microια υψηλού συναγωνιστικού επιπέ-

δου αρχιτεκτονική διαδικασία όπου προάγεται η ευγενής

άmicroυλα Βραβεύονται πάντοτε οι καλύτεροι Υλοποιείται

τελικά το πρώτο βραβείο Εάν ναι ποια είναι η σχέση της

microελέτης microε το κατασκευασmicroένο αποτέλεσmicroα Ακόmicroη ποια

είναι η αξία και η χρησιmicroότητα των αρχιτεκτονικών διαγω-

νισmicroών στην Ελλάδα

Σε ένα ιδιαίτερα ανταγωνιστικό περιβάλλον δυστυχώς

κάποιες φορές τα microέλη των microελετητικών οmicroάδων αναπτύσ-

σουν αγενή και ανθυγιεινά αισθήmicroατα τόσο για τους συνα-

δέλφους τους στις άλλες οmicroάδες όσο και για τους συνερ-

γάτες τους στην οmicroάδα που οι ίδιοι συmicromicroετέχουν Άλλοτε

κάποιοι συmicromicroετέχοντες είναι σε microεγάλο βαθmicroό διατεθειmicroέ-

νοι να microην περιοριστούν στις απαραίτητες σχέσεις και στις

απαιτούmicroενες δράσεις καθώς microπορεί να προβούν ακόmicroη

και σε ανεπιθύmicroητες ενέργειες ή ακόmicroη και σε επίπονες

θυσίες προκειmicroένου να νικήσουν Άλλοτε ο ανταγωνισmicroός

microετατρέπεται σε αντιδικία και έτσι σε ορισmicroένες περιπτώ-

σεις κάποιοι επικαλούνται ή ακόmicroη και χρησιmicroοποιούν

νοmicroικά microέσα ανάγοντας την αρχιτεκτονική σε ζήτηmicroα το

οποίο αφορά περισσότερο δικηγόρους παρά αρχιτέκτο-

νες Σε άλλες περιπτώσεις κάποια από τα βραβεία γεννούν

απορία για το αν και κατά πόσο αδιάβλητη και δίκαιη είναι

η διαδικασία ενώ ακόmicroη εγείρεται ζήτηmicroα για το κύρος της

τελικής κρίσης και την υπόληψη της επιτροπής σε σχέση

microε τις δηλωmicroένες δεσmicroεύσεις και τις πραγmicroατικές επιδιώ-

ξεις του αγωνοθέτη

Σε ότι αφορά την κατάληξη αν ο διαγωνισmicroός είναι ιδιωτι-

κός δεν αποτελεί δεδοmicroένο ότι η microελέτη η οποία θα υλο-

ποιηθεί έχει αποσπάσει απαραίτητα το πρώτο βραβείο

ενώ στους περισσότερους δηmicroόσιους αρχιτεκτονικούς

διαγωνισmicroούς δεν είναι καν σίγουρο αν θα υλοποιηθεί οτι-

δήποτε Όmicroως ακόmicroη και στην απίθανη περίπτωση υλο-

ποίησης ενός δηmicroόσιου διαγωνισmicroού το τελικό αποτέλε-

σmicroα ndashmicroετά από καιρό και κόποndash είναι αmicroφίβολο αν ικανο-

ποιεί πλήρως ndashή έστω σε κάποιο αξιόλογο βαθmicroόndash τις

προσδοκίες των microελετητών ή τουλάχιστον αν σέβεται τις

βασικές αρχιτεκτονικές αξιώσεις και τα ιδιαίτερα χαρακτη-

ριστικά της microελέτης

Όπως φαίνεται λοιπόν υπάρχουν διάφορες περιπτώσεις

για να δικαιολογούν το γιατί ο θεσmicroός των πανελλήνιων

αρχιτεκτονικών διαγωνισmicroών απαξιώνεται και βρίσκεται σε

διαρκή κρίση Γιατί κάποιοι είναι αναξιόπιστοι άλλοι αδιά-

φοροι κάποιοι άλλοι γίνονται προσχηmicroατικά και microόνο για

εντυπωσιασmicroό ενώ οι περισσότεροι είναι είτε ατελέσφοροι

είτε αναποτελεσmicroατικοί Ακόmicroη γιατί τόσο οι φορείς διεξα-

γωγής των αρχιτεκτονικών διαγωνισmicroών (πολιτεία ή ιδιώ-

τες) όσο και οι ίδιοι οι συmicromicroετέχοντες microελετητές δεν αντι-

λαmicroβάνονται το θεσmicroό ως εποικοδοmicroητική διαδικασία

αλλά αντιmicroετωπίζοντας και συχνά υποστηρίζοντας πρό-

σκαιρες επιδιώξεις ή φιλοδοξίες καταστρέφουν τη microονα-

δική ευκαιρία συλλογικής προσφοράς microέσω της αρχιτεκτο-

νικής συν-δηmicroιουργίας Κάπως έτσι γίνονται οι αρχιτεκτονι-

κοί διαγωνισmicroοί στην Ελλάδα ή microάλλον κάπως έτσι δεν

γίνονται

Στο διάστηmicroα 2003-204 στα πλαίσια της Επιτροπής αρχι-

τεκτονικών διαγωνισmicroών του ΣΑ∆ΑΣ-ΠΕΑ λειτούργησε

microια οmicroάδα εργασίας που microε σύmicroπνοια microεθοδικότητα και

κοινή στόχευση επιτέλεσαν ένα microεγάλης σηmicroασίας ndashκαι εν

τέλει και όγκουndash έργο Αφορά στην τροποποίηση του υφι-

στάmicroενου (προβληmicroατικού και παρωχηmicroένου) θεσmicroικού

πλαισίου για τους αρχιτεκτονικούς διαγωνισmicroούς στη

χώρα microας και την προσαρmicroογή του στις διατάξεις της αντί-

στοιχης Ευρωπαϊκής Οδηγίας Σκοπός ήταν η εναρmicroόνιση

microε τα ισχύοντα νοmicroικά πλαίσια των άλλων ευρωπαϊκών

χωρών ndashειδικά αυτών microε παράδοση στη διεξαγωγή του

θεσmicroούndash αλλά και τους κανονισmicroούς UIA και ACE (Ευρω-

παϊκό Συmicroβούλιο Αρχιτεκτόνων) Υπεύθυνος από το ∆Σ

του ΣΑ∆ΑΣ-ΠΕΑ υπήρξε ο Π Νικολακόπουλος

Η Επιτροπή συνέλεξε microετέφρασε και συνέκρινε στοιχεία

από οκτώ ευρωπαϊκές χώρες και κατέληξε σε πρόταση

Σχεδίου Θεσmicroικού Πλαισίου microε θέmicroα laquoΚανονισmicroός για τον

καθορισmicroό των εθνικών διαδικασιών διεξαγωγής διαγωνι-

σmicroών microελετών στον τοmicroέα της αρχιτεκτονικήςraquo και αποδέ-

κτες τα υπουργεία ΠΕΧΩ∆Ε και ΠΕΘΟ

Στις προτάσεις συmicroπεριλαmicroβάνονται δικλείδες για την υλο-

ποίηση των βραβευθέντων προτάσεων microε την απαραίτητη

συmicromicroετοχή των microελετητών τακτοποίηση των αmicroοιβών

θέσπιση ανεξάρτητης επιτροπής αρχιτεκτονικών διαγωνι-

σmicroών (ΕΑ∆) και συmicroβούλου αγωνοθέτη συγκρότηση

δεξαmicroενής κριτών διασφάλιση των πνευmicroατικών δικαιωmicroά-

των των microελετητών νέο νοmicroικό πλαίσιο για την υποχρέωση

προκήρυξης αρχιτεκτονικών διαγωνισmicroών από τους

φορείς και κίνητρα όσον αφορά στις προκηρύξεις διαγω-

νισmicroών διασφάλιση διαφάνειας στην κρίση των microελετών

κά

Το Σχέδιο δηmicroοσιεύτηκε στο τεύχος 5411-112005 του

περιοδικού Έκτοτε και microετά και τη διαβίβασή του στα

αρmicroόδια υπουργεία δεν microας έχει κοινοποιηθεί κανένα νέο

για την τύχη του Υπουργεία και φορείς κωφεύουν και οι

διαγωνισmicroοί Όταν και εάν προκηρύσσονται συνεχίζουν

να αποτελούν microεγάλο πονοκέφαλο για όλους εmicroάς τους

συmicromicroετέχοντες Λόγω κακής οργάνωσης λόγω έλλειψης

διαφάνειας λόγω αργοποριών στις διαδικασίες λόγω

αmicroφισβήτησης προς τα microέλη της κριτικής επιτροπής εν

τέλει λόγω έλλειψης οράmicroατος για το θεσmicroό

6622 α φ ι έ ρ ω micro α

ΘεσmicroόςΞεπεσmicroός

του Αλέξανδρου Κλειδωνά αρχιτέκτονα

Προτάσεις της Επιτροπής Αρχιτεκτονικών∆ιαγωνισmicroών του ΣΑ∆ΑΣ-ΠΕΑ

της Ιουλίας ∆ρούγα αρχιτέκτονος (microέλος αυτής της Επιτροπής)

6633α φ ι έ ρ ω micro α

iquestOacuteˆ paraOacuteAcirc˘IgravemiddotUgraveEgraveIcircfi intcurrenOacuteUgraveUacuteOcirc infinıEumlOacuteOgraveOacute 1959 middotUacutemacrπ centAcircUcircOcircUgravefiOcirc˘IumlOcirc˜ (1Ocirc sbquoUacutemiddotsbquoAcircrsaquoOcirc paramiddotOacuteAcircIumlIumllsaquoOacuteEgraveOcirc˘infinUacutemacrEgraveUgraveAcircIcircUgraveOcircOacuteEgraveIcircOcircDagger centEgravemiddotAacuteˆOacuteEgraveUcircIgraveOcircDagger)

microικρός-Μεγάλος Αρχιτέκτονας

της Μαριλένας Καλυβιώτη αρχιτέκτονος

6644 α φ ι έ ρ ω micro α

Οι laquoπύλεςraquo του τmicroήmicroατος Τmicroήmicroα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών

είναι ανοιχτές Στέκεσαι microε την κάρτα στο χέρι που γράφει φοι-

τητής εξάmicroηνο Α Είσαι επιτέλους φοιτητής στην πολυπό-

θητη σχολή Το ήθελες από τότε που θυmicroάσαι τον εαυτό

σουτα τελευταία χρόνιαήταν επιλογή των δικών σου είσαι

όmicroως εδώ Και τώρα Τώρα ξεκινάει το παιχνίδι των γνώσεων

microε παίκτες εσένα τους συmicroφοιτητές σου τους καθηγητές σου

και φυσιογνωmicroίες όπως τον Wright τον Le Corbusier Οι πρώ-

τες ιδέες αρχίζουν να έρχονται και είσαι περήφανος για τον

εαυτό σου ή απογοητεύεσαι και προσπαθείς κι άλλο

Σε όποιο στάδιο της φοίτησης σου και αν γίνει αυτό κάποια

στιγmicroή το νιώθεις Θέλεις να γίνει ένας microικρός-Μεγάλος Αρχι-

τέκτονας και είσαι έτοιmicroος να κατακλίσεις τη σχολή σου την

πόλη σου τη χώρα σου ή τον κόσmicroο όλο microε τις δικές σου

γραmicromicroές και τους δικούς σου όγκους και χρώmicroατα Μπορεί να

φοβάσαι να το παραδεχτείς αλλά το συναίσθηmicroα τρέφεται

microέσα σου microέρα microε τη microέρα Μπορεί να microην το αφήσεις να

εκδηλωθεί ποτέ microπορεί όmicroως και να το κυνηγήσεις

Και τότε ως microάννα εξ ουρανού ο πρώτος αρχιτεκτονικός δια-

γωνισmicroός (ο πρώτος που πέφτει στην αντίληψή σου) φαντάζει

η ευκαιρία να αποδείξεις την αξία σου Μπορεί να microη διαβά-

σεις καν το θέmicroα αλλά και microονό στην πρώτη φράση laquo∆ια-

γωνισmicroός ιδεών αρχιτεκτονικός διαγωνισmicroόςraquo έχεις ήδη

πάρει απόφαση να συmicromicroετάσχεις Νιώθεις πως σου δίνεται η

ευκαιρία να παίξεις ή και να πρωταγωνιστήσεις σε ελληνική

ταινία ή χολιγουντιανή παραγωγή Συνειδητοποιήσεις πως

έχεις τη δυνατότητα να δώσεις λύσεις που θα φέρουν την προ-

σωπική σου σφραγίδα οι περιορισmicroοί που σου παρουσιάζουν

δεν σου microοιάζουν βουνό και αρχίσεις να σχεδιάζεις συmicroβα-

τικά και microετά οι γραmicromicroές (οι λεγόmicroενες laquoντιζαϊνιέςraquo) ξεπη-

δάνε από παντού

Και τελειώνεις τη σχολή έχεις στο ιστορικό σου 012 συmicromicroέ-

τοχες σε διαγωνισmicroούς και θέλεις να βγεις στον αληθινό

κόσmicroο microη προστατευόmicroενο από τις πύλες της σχολής και

νοmicroίζεις πως microπορείς να συνεχίσεις την κατάκτησή σου (και

microπορείς το πιστεύω ακράδαντα πως microπορείς ότι και αν

σηmicroαίνει αυτό για τον καθένα) Η προκήρυξη για τον επόmicroενο

πανελλήνιο διαγωνισmicroό της Χ ανέγερσης εmicroφανίζεται microπρο-

στά σου και σκέφτεσαι θα κάνω την προσπάθειά microου Όσα

έmicroαθα έχω την ευκαιρία να τα παρουσιάσω microε την σφραγίδα

πλέον στο χέρι και microε ολοένα καλύτερες ιδέες ∆ιαβάζεις τις

laquoοδηγίες διαγωνιζοmicroένωνraquo και τα πρώτα καmicroπανάκια αρχί-

ζουν να αντηχούν στα αφτιά σου ΓΟΚ επιτρεπόmicroενη δόmicroηση

επιτρεπόmicroενο ύψος χρήσεις γης επιτρεπόmicroενες λειτουρ-

γίες προϋπολογισmicroός έργου και επιτρεπόmicroενο κόστος Και οι

συmicromicroετέχοντες πολλοί αρκετοί από τους οποίους γνωστά

ονόmicroατα που γυρίζουν στο κεφάλι σου άλλα από τότε που

ήσουν φοιτητής και άλλα από τη στιγmicroή που έγινες ενεργό

microέλος της αρχιτεκτονικής κοινότητας Και οι αmicroφιβολίες περί

συmicromicroετοχής σου άλλοτε λιγότερες άλλοτε περισσότερες

(άλλοτε καθόλου πρέπει να είmicroαστε ειλικρινείς) εmicroφανίζο-

νται Νιώθεις να σε πνίγουν οι περιορισmicroοί και ο συναγωνισmicroός

microε σηmicroαντικές (όχι πάντα ποιοτικές κατά την γνώmicroη σου)

παρουσίες στον χώρο της αρχιτεκτονικής δηmicroιουργίας στη

χώρα σου Τα ερωτήmicroατα σε κατακλύζουν Τι microπορώ να σχε-

διάσω microε τόσα δεν Υπάρχει περίπτωση να προκριθώ η θα

microείνω στην αφάνεια Και απόψεις περί παραποίησης του

τελικά ανεγερθέντος από το σχεδιαζόmicroενο σε βοmicroβαρδίζουν

Και εκεί είναι που πρέπει να πάρεις αποφάσεις και να φέρεις

σε εφαρmicroογή όλα όσα έmicroαθες όλα αυτά τα χρόνια Και ξέρεις

πως έχεις πολλά να microάθεις ακόmicroα Γιατί το πραγmicroατικό παιχνίδι

των γνώσεων έφυγε από την φωλιά της σχολής σου και από τα

χέρια των συmicroφοιτητών και καθηγητών σου Βρίσκεται τώρα

στα χέρια τα δικά σου και των συναδέλφων σου στα χέρια της

πολιτείας της κοινωνίας microε την οποία καλείσαι να συνεργα-

στείς ή και να έρθεις σε σύγκρουση Βρίσκεται στις απογοη-

τεύσεις που θα συναντήσεις και τα κολλήmicroατα που θα παρου-

σιαστούν microπροστά σου και θα είναι πολλά αλλά εσύ θα συνεχί-

σεις Και τα πράγmicroατα θα γίνουν πιο εύκολα Θα microάθεις να

κινείσαι και να ελίσσεσαι Να microη φοβάσαι microεγάλα ονόmicroατα και

κλίκες Να microην τροmicroάζεις στην ιδέα microιας σύγκρουσης ή microιας

χαmicroένης από χέρι όπως θα πιστέψεις συmicromicroετοχής στον τάδε

αρχιτεκτονικό διαγωνισmicroό και τότε είναι που θα έχεις πραγ-

microατικά κερδίσει

iquestOacuteˆ infinEcircrsaquoUcircmiddot UgraveOcirc˘ permilEgravemiddotAacuteˆOacuteEgraveUcircIgraveOcircDagger Future of the

Cities IFHP Ranko Radovic Student Compe-tition 2007

δια

γωνι

σmicro

ός

Αποκατάσταση και νέα χρήση του Ανατολικού Νεωρίου της ∆εξαmicroενής ΖΑΝΕ και της Αποθήκης Άλατος στο λιmicroάνιτου Ηρακλείου Κρήτης

Εδώ και καιρό στην πόλη του Ηρακλείου οι νέες κατασκευές

εmicroφανίζονται διάσπαρτες και ασυνάρτητες χωρίς συνεκτικό

λόγο χωρίς αναφορά στον υφιστάmicroενο ιστό ούτε πιο σηmicroα-

ντικά στο laquoπροϋπάρχονraquo στην προηγούmicroενη πολιτιστική

τοπογραφία Το αποτέλεσmicroα είναι ότι η ζωή στην πόλη ως

οπτική και κινητική εmicroπειρία είναι πλέον microια ασυνεχής αλλη-

λουχία από αυτόνοmicroα ανεξάρτητα microεταξύ τους αυτοαναφο-

ρικά οπτικά στίγmicroατα που microέσα στην αυτοαναφορικότητά

τους νοmicroιmicroοποιούνται microεν αλλά ανθίστανται οποιαδήποτε

προσπάθεια συγκρότησης ενός συνεχούς αφηγήmicroατος που

θα ήταν laquoο δρόmicroοςraquo και εξ αυτού η πόλη ως βιωmicroατική συνέ-

χεια ενός πολιτειακού συmicroβολαίου

Το αντικείmicroενο όmicroως αυτού του διαγωνισmicroού αυτό το κοmicromicroάτι

του λιmicroανιού του Χάνδακα είναι ένα από τα λίγα microέρη όπου

αναγνωρίζεται η παλιά πόλη και η σχέση της microε τα τείχη που

την σχηmicroάτιζαν Το εναποmicroείναν τmicroήmicroα των Νεότερων Νεω-

ρίων η Ενετική ∆εξαmicroενή ΖΑΝΕ και η Αποθήκη Αλατιού στη

microεριά της προκυmicroαίας ακόmicroα και στην κατάσταση που βρίσκο-

νται ερείπια κενά λειτουργίας έχουν ακόmicroη τη δυνατότητα

να παραπέmicroπουν στην πρωταρχική τοπογραφία του λιmicroανιού

hellipΌταν αναφερόmicroαστε στα κτήρια ως πολιτιστική κληρονοmicroιά

6677δ ι α γ ω ν ι σ micro ό ς6666 δ ι α γ ω ν ι σ micro ό ς

α β

ρα

βεί

ο

δεν τα εννοούmicroε ως αντικείmicroενα ως κτισmicroένες εικόνες microιας

παρελθούσας εποχής ndashπου αντίκεινται έξω από εmicroάςndash αλλά

ως χώρο που βιώνεται και ως εκ τούτου microετουσιώνεται σε

χρόνο microας που microας περιβάλει εmicroάς και τις πράξεις microας

hellipΓια να ενεργοποιηθεί η microνήmicroη microέσω του ερειπίου απαιτεί-

ται η ενεργή ανάmicroνηση microια προβολή της επιθυmicroίας για ζωή

όπου αντί να αναπολούmicroε απεγνωσmicroένα το παρελθόν για τα

χαmicroένα αντικείmicroενα επιθυmicroούmicroε και σχεδιάζουmicroε νέους χρό-

νους Τότε είναι που το παρελθόν αποκαλύπτεται πλέον ως

χώρος και microας επιτρέπει να εmicroπλακούmicroε microε την δηmicroιουργική

πράξη ως συmicroπληρωmicroατική πράξη ως ολοκλήρωση του ατε-

λούς ως συνέχεια

Η επανάχρηση λοιπόν δεν συνιστά laquoδεύτερο χέριraquo αλλά

είναι αποτέλεσmicroα microιας επέmicroβασης που προσφέρει microια νέα

οπτική microιας παλιάς τοπογραφίας Το παλιό κτίσmicroα συνεχίζει

να υπάρχει όχι όmicroως ως κτήριο αλλά ως τοπογραφία ως οικό-

πεδο αυτή τη φορά για το πρόγραmicromicroα που έρχεται να εγκατα-

σταθεί εκεί Το παλιό ως microνηmicroείο συνεχίζει την ζωή του ως

πηγή γνώσης ως ανάmicroνηση microιας προηγούmicroενης πρωταρχικής

σχέσης microε τον κόσmicroο στην περίπτωσή microας microε τη θάλασσα και

το λιmicroάνι

Αρχή της πρότασης αποτελεί η οριοθέτηση ενός επιπέδου

όρασης του microνηmicroείου που θα αποκαλύπτει τις πρωταρχικές

του δοmicroές ενώ ταυτόχρονα θα επιτρέπει την αναγνώριση της

ιστορικής συνέχειας της πόλης του Ηρακλείου που απορρέει

από τη δυναmicroική της διαλεκτικής σχέσης microεταξύ του παλιού

και του σύγχρονου Ως κλειδί του microηχανισmicroού που microας επέ-

τρεψε να φέρουmicroε το καινούργιο πρόγραmicromicroα σε σχέση microε τα

παλιά κτίσmicroατα χρησιmicroοποιήσαmicroε την microεταφορά ∆ηλαδή

αρνηθήκαmicroε την microετατροπή ως εργαλείο επανάχρησης και

την microετάλλαξη των υφισταmicroένων κτισmicroάτων σε κτήριο αλλά

χρησιmicroοποιώντας το κτήριο ως laquoχρονικό οικόπεδοraquo microεταφέ-

ραmicroε σε αυτό την δοmicroή συνθετική και κατασκευαστική ενός

ταρσανά του αρχετυπικού ναυπηγείου του 19ου αιώνα Χαρα-

κτηριστικές microορφές οι καmicroπύλες που φτιάχνουν τα καράβια

τα κράmicroατα υλικών σανίδες και microέταλλα και οι τυπικές κατα-

σκευές το κόκκινο του microίνιου επιστρατεύθηκαν ως στοιχεία

microεταφοράς που ενεργοποιούν τις microνήmicroες που λανθάνουν στον

χώρο και επέτρεψαν σrsquo εmicroάς να ανακαλέσουmicroε και να microετα-

φέρουmicroε στο παρόν στιγmicroές ζωής που microπορούν να αποτελούν

ακόmicroα στοιχεία της τοπογραφίας Στην προκείmicroενη περί-

πτωση η microεταφορά δεν αποτελεί ένα εικονογραφικό τρικ

ένα λεκτικό τέχνασmicroα που να εξαντλείται microετά το πρώτο διά-

βασmicroα ∆ρα συνεχώς σε ένα επίπεδο προ-λεκτικό φέρνοντας

microας σε σχέση microε βιώmicroατα που λειτουργούν έξω από τους

περιορισmicroούς του ιστορικού χρόνου και microας βοηθούν να οικει-

οποιηθούmicroε τον χρόνο του χώρου χωρίς να φοβηθούmicroε

microήπως καταλήξουmicroε ασεβείς Η ασέβεια εξάλλου είναι

πιθανότητα microόνο στον ιστορικό χρόνο Σε αυτόν τον άλλο

χρόνο ισχύει η δυνατότητα της συνύπαρξης Στην πρότασή

microας λοιπόν τα καινούργια στοιχεία της σύνθεσης αποστασιο-

ποιούνται από τα παλιά κτίσmicroατα όχι από φόβο microήπως κακο-

microεταχειριστούmicroε το παρελθόν αλλά για να επιτρέψουmicroε τις

διαφορετικές χρονικές στιγmicroές να συνυπάρξουν ισόνοmicroα

microέσα στα πλαίσιο των πολιτιστικών δραστηριοτήτων που θα

φιλοξενήσει ο χώρος Ένας κόσmicroος ο παλιός και ο καινούρ-

γιος ένας

ΜελετητέςΑθανάσιος Κ Σπανοmicroαρίδης

Γιάννης Ζαχαριάδης αρχιτέκτονες

ΣυνεργάτεςΙσmicroήνη Μέλιου Σταύρος Μόφορης αρχιτέκτονες

Παυλίνα Μανέτα ∆ήmicroητρα Παυλάκου φοιτήτριες αρχιτέκτονες

Επανάχρηση δεν σηmicroαίνει αναίρεση της συmicroβολικής παρακα-

ταθήκης ενός ιστορικού κελύφους Σηmicroαίνει επαναβίωση και

επανασηmicroασιοδότησή του ώστε να παραmicroείνει στη microνήmicroη και

τη ζωή της πόλης microε νέες συναντήσεις δραστηριότητες και

συλλογικές δράσεις

Η πρόταση προσπαθεί να πειθαρχήσει εκφραστικά στην

laquoανακουφιστική σιωπήraquo και δοmicroική λιτότητα του microνηmicroείου

ndashεξωτερική και εσωτερικήndash και όχι να microεταχειριστεί το κέλυ-

φος σαν πεδίο laquoδηmicroιουργικής ιδιαιτερότηταςraquo Επιχειρεί να

αναδείξει και να ζωογονήσει τον εσωτερικό όγκο microε στόχο να

επανακατοικηθεί το ίδιο το κτίσmicroα και όχι απλά να laquoστεγάσειraquo

microια νέα κατασκευή

Αναζητήθηκε microία ροή κινήσεων που θα ενοποιεί τη συνολική

εσωτερική λειτουργία των τριών κτιρίων και ταυτόχρονα θα

δηmicroιουργεί τους χώρους ndashτους microικρότερους τόπουςndash των

νέων χρήσεων Το Αρσενάλι παραmicroένει ένα πέρασmicroα-δρόmicroος

η διαδροmicroή του όmicroως επεκτείνεται και εmicroπλουτίζεται microε microία

αλληλουχία από ελαφρές ράmicroπες και ανισοϊψή πατάρια που

δηmicroιουργούν τις γαλαρίες των εκθεσιακών χώρων λειτουρ-

γώντας ταυτόχρονα σαν εξώστες για τα εσωτερικά δρώmicroενα

και σαν πλατώmicroατα-laquoκαταστρώmicroαταraquo συλλογικών δράσεων Ο

επισκέπτης ανακτά το laquoθετικό κενόraquo των θόλων προσεγγίζει

και παρατηρεί την τεχνοδοmicroία τους και αποκτά microια νέα αντί-

ληψη του χώρου microε στοχευmicroένες οπτικές φυγές προοπτικές

και θέες

Το Νεώριο λειτουργεί σαν εκθεσιακός χώρος microε δυνατότητα

να δεχτεί microικρότερες ή microεγαλύτερες οmicroαδικές πολιτιστικές

δράσεις στις επιmicroέρους χωρικές ενότητες Το δυτικό πατάρι

επεκτείνεται σαν εξώστης ndash θέα προς το ενετικό λιmicroάνι και

φιλοξενεί το κυλικείο microε άmicroεση πρόσβαση και από τον χώρο

της Αποθήκης Οι σκοτεινοί χώροι των ∆εξαmicroενών φιλοξενούν

τις θεατρικές και microουσικές παραστάσεις παίρνοντας φως από

τα δρώmicroενα της τέχνης Ο πρώτος θόλος σε επαφή microε το

Αρσενάλι επεκτείνει τη διαδροmicroή του εκθεσιακού χώρου λει-

τουργώντας παράλληλα σαν φουαγιέ του χώρου των εκδηλώ-

σεων στον δεύτερο θόλο Οι χώροι αποκτούν άmicroεση πρό-

σβαση από τον εξωτερικό χώρο στη στάθmicroη των παταριών και

δυνατότητα αυτόνοmicroης λειτουργίας Η Αποθήκη του Αλατιού

στεγάζει ένα νεανικό εργαστήρι microουσικής και οργανοποιίας

έχοντας αναφορά στην πλατεία του Τελωνείου

Για όλες τις κατασκευές επιλέχθηκε ένα αυτοφερόmicroενο

δοmicroικό σύστηmicroα από microέταλλο και ξύλο που ενσωmicroατώνει τις

εκθεσιακές επιφάνειες τους γενικούς και σηmicroειακούς φωτι-

σmicroούς και τις καλωδιώσεις απλής οικοδοmicroικής τεχνολογίας

που χωρίς να microιmicroείται στήνει ξανά τις laquoσκαλωσιέςraquo του ναυ-

πηγείου αναζητώντας τη νέα αντίληψη και σηmicroασιοδότηση

του χώρου

6699δ ι α γ ω ν ι σ micro ό ς

γ β

ρα

βεί

ο

6688 δ ι α γ ω ν ι σ micro ό ς

β β

ρα

βεί

ο

Από τους τέσσερεις αιώνες της ενετικής θαλάσσιας οχύρωσης

του Ηρακλείου σήmicroερα αποmicroένουν σπαράγmicroατα ασύνδετα

δίχως λειτουργική και νοηmicroατική συνοχή Tο microεσαιωνικό

αρχαιολογικό τοπίο του θαλάσσιου microετώπου παραmicroένει

δυσερmicroήνευτο και δυσανάγνωστο Το έλλειmicromicroα εποπτείας και

κατανόησης του ιστορικού χώρου επιχειρεί να αναπληρώσει η

προκείmicroενη πρόταση στην περιοχή των ανατολικών νεωρίων

microε δύο χειρονοmicroίες

(α) ∆ιαmicroόρφωση του δηmicroόσιου χώρου-πλατείας microπροστά στην

τοξοστοιχία του αποmicroείναντος νεωρίου microε την επισήmicroανση

των ιχνών του πλήρους συγκροτήmicroατος

(β) Κατασκευή υπερυψωmicroένου εξώστη-belvedere στη βορινή

άκρη του Νεωρίου για την εποπτεία του θαλασσίου microετώπου

και των microνηmicroειακών καταλοίπων Κατrsquo αυτό τον τρόπο ολοκλη-

ρώνεται η ζητούmicroενη λειτουργική και νοηmicroατική σύνδεση των

επιmicroέρους ενοτήτων (∆εξαmicroενής Νεωρίου και Αλατάδικου) microε

προτάσεις που βοηθούν την επαναφορά της ιστορικής microνήmicroης

Η κεντρική ιδέα της αρχιτεκτονικής παρέmicroβασης συνοψίζεται

στην ένταξη microιας συνεχούς επιφανείας ξύλινου δαπέδου που

οδηγεί την κυκλοφορία του κοινού στις επιmicroέρους περιοχές

Το δάπεδο αυτό άλλοτε microε τη microορφή διαδρόmicroου ή ράmicroπας

άλλοτε ως κερκίδωmicroα κι άλλοτε ως βάθρο διατρέχει τον

δηmicroόσιο χώρο που περιβάλλει το microνηmicroείο εισχωρεί microέσα του

προβάλλει και προεκτείνει τις χρηστικές επιφάνειες Συνδέει

τους επιmicroέρους χώρους ndash∆εξαmicroενή Νεώριο και Αλατάδικοndash

και εξασφαλίζει πρόσβαση σε όλους

Το δάπεδο αυτό είναι ο αγωγός που εισάγει τις νέες χρήσεις

και φέρει όλο το λειτουργικό τους φορτίο έτσι ώστε να παρα-

microείνουν ανέπαφες οι επιφάνειες του microνηmicroείου Η τήρηση

αποστάσεων από τις microεσαιωνικές επιφάνειες των microνηmicroείων

(τοίχοι θόλοι αυθεντικά δάπεδα) διατρέχει όλη την πρόταση

και επιτρέπει την αντιστικτική γραφή των εισαγοmicroένων στοι-

χείων microε τρόπο που καθιστά απολύτως αναγνωρίσιmicroη τη νεω-

τερική παρέmicroβαση και καταξιώνει την παρουσία του microνη-

microείου

Όλες οι νέες προτεινόmicroενες παρεmicroβάσεις είναι αναστρέψι-

microες

ΜελετητήςΓιάννης Κίζης αρχιτέκτων αναπλ καθηγητής ΕΜΠ

ΣυνεργάτεςΝίκος Βενιανάκης Κωσταντής Κίζης Νίκος Σούλης αρχιτέκτο-

νες Γιάννης Τσοπανάκης πολιτικός microηχ Παύλος Ζαννής

microηχανολόγος microηχ

ΣύmicroβουλοςΝίκος Σκουτέλης αρχιτέκτων επίκ καθηγητής Πολυτεχνείου

Κρήτης

ΜελετητέςΘεώνη Ξάνθη Θοδωρής Ανδρουλάκης

Γεράσιmicroος Ζακυνθινός αρχιτέκτονες

ΣυνεργάτεςΓαβριέλλα Καραmicroπάτσου Νίκος Κεχαγιάς Στέλλα Μακαρόνα

Γιώργος Κουmicroερτάς Μαρουσώ Χανιώτη Τάσος Σπυρίδωνος

αρχιτέκτονες

ΗΜ ΕΠΕ - Κώστας Ζαχάριος ΗΜ εγκαταστάσεις

Θόδωρος Νιαουνάκης ακουστική microελέτη

3377π ρ ά σ ι ν ο β ή micro α

R Κούβελα-Παναγιωτάτου Αγνή

Συνεργάτες

Ελένη Χαρmicroπή αρχιτέκτων

Γιάννης Κοριαλός

Βασίλης Κωνσταντίνου

πολιτικοί microηχ

R Πατεράκης Μανώλης

Λιόλιου Βάσω

R Βερυκίου Ανθή

Παπαγιαννόπουλος Γιώργος

Σύmicroβουλοι

Αγαπίου Κώστας πολιτικός microηχ

Αργυρός Παντελής

microηχανολόγος microηχ

Βραβευθέντες στην κατηγορία των 80microsup2

R Βεριγάκης ∆ιογένης Βρεττού Κέλλυ

Επιφανίου Μυρτώ Σουλελέ Μαίρη

Συνεργάτες Καρναδέζος Χρήστος πολιτικός microηχ

Βεργέτης Μανώλης Μποmicroπότης Μιχάλης

ηλεκτρολόγοι microηχ

R Κοέν Ααρών

R Θεοδωρόπουλος Χρυσόστοmicroος

Λιβάνη Ελένη

3399ε π ί κ α ι ρ α

διαmicroπερείς αερισmicroούς ανεmicroιστήρες οροφής τη

σωστή διαχείριση του ύδατος και των αποβλή-

των κλπ

Εν κατακλείδι η Κριτική Επιτροπή επιθυmicroεί να

ευχαριστήσει τους συναδέλφους για την τόσο

αθρόα εθελοντική προσφορά και να τους συγχα-

ρεί για τη γενικότερη ποιότητα των προτάσεων

Αξίζει να σηmicroειωθεί ότι η κρίση της Επιτροπής

ήταν δύσκολη επειδή το σύνολο των microελετών

ήταν σε υψηλό επίπεδο

Η Κριτική Επιτροπή ευρίσκεται στην ευχάριστη

θέση να ανακοινώσει ότι το Ειδικό Ταmicroείο Απο-

κατάστασης Εκτάκτων Αναγκών απεδέχθη την

πρόταση να συνεχίσουν δε δεύτερη φάση Ορι-

στικής Μελέτης και οι 15 επιλεγείσες microελέτες

όπως προβλέπεται στη διακήρυξη

Με τις επιλογές της η Κριτική Επιτροπή προσπά-

θησε να αποφύγει λύσεις που παραπέmicroπουν

στα παραδοσιακά πρότυπα και microόνο αλλά και

λύσεις οι οποίες microε την ελεύθερη δυνατότητα

επιλογής των ενδιαφεροmicroένων θα microπορούσαν

να οδηγήσουν σε ασύmicroβατες microε το περιβάλλον

microορφολογικές υπερβολές δεδοmicroένου ότι το

περιβάλλον δεν παρουσιάζει συγκεκριmicroένο

αρχιτεκτονικό χαρακτήρα

Σε ότι αφορά τέλος τον βιοκλιmicroατικό-ενεργει-

ακό σχεδιασmicroό η Επιτροπή ndashπαρόλο που πολ-

λές λύσεις έλαβαν σε κυmicroαινόmicroενο βαθmicroό

υπόψη τους τα θέmicroατα βιοκλιmicroατικού σχεδια-

σmicroούndash θεωρεί απαραίτητη στην τελική επεξερ-

γασία των λύσεων την ανάγκη microελέτης των

microεγεθών των ανοιγmicroάτων και του προσανατολι-

σmicroού τους τις αυξηmicroένες microονώσεις σκιάσεις

Βραβευθέντες στην κατηγορία των 95microsup2

R Ζερεφός Στέλιος Τέσσας Χρήστος

Εξωτερικοί συνεργάτες Αρmicroένη Ηρώ

Μπριστογιάννη Τελέσιλλα φοιτήτριες

αρχιτεκτονικής

Q Βερυκίου Ανθή Παπαγιαννόπουλος Γιώργος

Σύmicroβουλοι Αγαπίου Κώστας πολιτικός microηχ

Αργυρός Παντελής microηχανολόγος microηχ

Q Πορτάλιου Ελένη Εmicromicroανουλοπούλου Ελένη

Συνεργάτριες Τζιmicroογιάννη Νιόβη αρχιτέκτων

Τσαλούχου Αργυρώ φοιτήτρια αρχιτεκτονικής

R Κλειδωνάς Αλέξανδρος Παπαδονικολάκη

Ελένη Χατζηiumlωάννου Ελένη

Σύmicroβουλοι Μάντζαρης Γιάννης Σαλκιτζόγλου

Άνθιmicroος πολιτικοί microηχ Κούγκουλος Θανάσης

ηλεκτρολόγος microηχ Χατζηiumlωάννου Απόστολος

microηχανολόγος microηχ

R Λιακατά Μικαέλα

R Γκικαπέππας Βασίλης

δια

γωνι

σmicro

ός

∆ηmicroαρχιακό Μέγαρο∆ήmicroου Ιωαννιτών

Η πρόταση εστιάζει στο ευρύ γενικό αλλά και ειδικό νόηmicroα

της πολιτικής αξίας του θεσmicroού της Τοπικής Αυτοδιοίκησης

όπως εντοπίζεται στην ιστορική κοινωνική και πολιτισmicroική

πραγmicroατικότητα των Ιωαννίνων

Η κεντρική ιδέα συγκροτήθηκε πάνω σε δύο άξονες

α) Στον συmicroβολικό χαρακτήρα του σύγχρονου δηmicroόσιου κτη-

ρίου στην πόλη στη σύζευξή του microε τον ιστό και τον ιδιαίτερο

χαρακτήρα της

β) Στον ειδικό συνθετικό ρόλο που αναλαmicroβάνουν οι επιmicroέ-

ρους κτηριακές ενότητες στη συνολική συγκρότηση (κτήριο

πτέρυγα-όριο κτήριο laquoΠraquo-αγκαλιά)

Η νεωτερική και ευκρινής αρχιτεκτονική έκφραση του κτη-

ρίου laquoαποστασιοποιηmicroένηraquo από microνηmicroειακά στοιχεία που θα

παρέπεmicroπαν στην εξουσιαστική δύναmicroη της Τοπικής Αυτοδιοί-

κησης συmicroβολίζει τον δηmicroοκρατικό και ανθρωποκεντρικό

χαρακτήρα της Το κτήριο έτσι καθίσταται ένας ευδιάκριτος

και οικείος πόλος αναφοράς της καθηmicroερινής ζωής των κατοί-

κων

Το ∆ηmicroαρχείο συγκροτείται από τρεις διακριτές ενότητες το

δυνατό και υψηλό κτήριο-πτέρυγα των ∆ηmicroοτικών Υπηρεσιών

4455δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί4444 δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί

α β

ρα

βεί

ο

που σχετίζεται microε την υφιστάmicroενη γειτονική υψηλή δόmicroηση

Λειτουργεί ως πλάτη-φόντο για το ήπιο και χαmicroηλό κτήριο των

∆ηmicroοτικών Αρχών Καθώς το τελευταίο αναπτύσσεται σε

σχήmicroα laquoΠraquo εκφράζει συmicroβολικά και συνολικά το ∆ηmicroαρχείο

ως φιλική αγκαλιά που laquoανοίγεταιraquo στην πόλη Επιπλέον

ενσωmicroατώνει στη σύνθεση τα δύο γειτονικά υφιστάmicroενα

παραδοσιακά κτήρια Τέλος το συγκρότηmicroα συmicroπληρώνεται

microε την τριγωνικής κάτοψης ενότητα της Αίθουσας Πολλαπλών

Χρήσεων Εσωτερικά οι κτηριακές ενότητες ενοποιούνται

στην ισόγεια στάθmicroη του κτηρίου και αποδίδουν έναν ενιαίο

κεντρικό χώρο εισόδου Σε αυτόν τον χώρο-βαλβίδα συγκλί-

νουν οι τοπικές είσοδοι και οι κατακόρυφες κινήσεις Πρόκει-

ται για κοmicroβική περιοχή της πρότασης Αποτελεί έναν προβε-

βληmicroένο ρέοντα εκ των άνω φωτιζόmicroενο χώρο microε οπτικές

φυγές προς τον υπερκείmicroενο πεζόδροmicroο

Οι τρεις κτηριακές ενότητες ενοποιούνται και επικοινωνούν

microεταξύ τους σε διάφορες στάθmicroες microέσα από διαφορετικής

ποιότητας και χαρακτήρα υπαίθριους χώρους όπως η

κεντρική πλατεία-είσοδος του ∆ηmicroαρχείου το δίκτυο των

εσωτερικών πεζόδροmicroων που συνδέουν την υψηλή microε τη

χαmicroηλή στάθmicroη της πόλης και τροφοδοτούν τις υπηρεσίες microε

ΜελετητέςΓεώργιος Αγγελής Χρύσα Παπαδέλη αρχιτέκτονες

ΣυνεργάτεςΧρονέας-Παγώνης-Κινάτος στατική microελέτη

Γιώργος Μαγκάβαλης microηχανολόγος microηχ

Οmicroάδα εργασίαςΛίνα ∆ήmicroα Ειρήνη Οικονοmicroοπούλου αρχιτέκτονες

Αγγελόπουλος Κίmicroωνας Αναγνωστάκης Γιώργος Καραϊσκάκη

∆άφνη Κονδυλιά Σοφία Χόντος Χρήστος φοιτητές αρχιτεκτο-

νικής

τοπικές εισόδους η τριγωνική πλατεία-πιάτσα των καθηmicroερι-

νών εmicroπορικών δραστηριοτήτων και επιmicroέρους άλλα πλατώ-

microατα Ο υπαίθριος χώρος αναλαmicroβάνει κεντρικό ρόλο τόσο

στη στοιχειοθέτηση της κεντρικής ιδέας όσο και στη συγκρό-

τηση της συνθετικής δοmicroής του κτηρίου Η διάβρωση και η

διάρρηξη της κτηριακής microάζας προς όλες τις κατευθύνσεις

και από όλες τις πλευρές από πλήθος δηmicroόσιων υπαίθριων

χώρων ποικίλων σχηmicroάτων και λειτουργιών σηmicroαδεύουν τη

σύνθεση οι εσωτερικοί πεζόδροmicroοι και τα περάσmicroατα οι

πλατείες και τα microικρά πλατώmicroατα παραλαmicroβάνουν τις δρώ-

σες δυνάmicroεις που αναπτύσσονται στον δηmicroόσιο χώρο της

πόλης τροφοδοτούν τον laquoτόποraquo του ∆ηmicroαρχείου microε κοινω-

νική και δηmicroόσια ζωή τον καθιστούν ανοιχτό και οικείο

Έτσι η δυναmicroική της πόλης microετατρέπει το ∆ηmicroαρχείο σε ένα

δοχείο κοινωνικής-συmicromicroετοχικής ζωής σε ένα δυναmicroικό

πλέγmicroα ζωντανών καταστάσεων σε microία γειτονιά microικρογραφία

της ζωής της πόλης που περιέχει όλες τις εκφάνσεις του

δηmicroόσιου βίου της Μέσω αυτού του δυναmicroικού πλέγmicroατος

ζωντανών καταστάσεων microε νόηmicroα πολιτισmicroικό κοινωνικό

αλλά και πολιτικό η πρόταση πραγmicroατεύεται τη χωρική

έκφραση της σχέσης ∆ηmicroοτικής Αρχής και Πολίτη

Τόσο οι γενικές και οι ειδικές διατάξεις (κτήριο laquoΠraquo προεξο-

χές-σαχνισιά στενά περάσmicroατα εναέριες συνδέσεις κτηρίων)

όσο και τα υλικά microε την επεξεργασία τους (λιθοδοmicroές λιθό-

στρωτα ξύλινες κατασκευές) και άλλα επιmicroέρους στοιχεία

(πυργοειδές laquoρολόιraquo αύλακας νερού κρήνη άγαλmicroα) εγγρά-

φουν στην ευκρινή νεωτερική αρχιτεκτονική έκφραση του

κτηρίου την ιδιαίτερη φυσιογνωmicroία των Ιωαννίνων

Α Βασικό στοιχείο σχεδιασmicroούΤο στοιχείο που χρησιmicroοποιούmicroε προκειmicroένου να συνδέσουmicroε

τον χώρο του δηmicroαρχείου microε την κεντρική πλατεία και τους

υπόλοιπους κοινόχρηστους χώρους είναι microία πορεία-γέφυρα

(οmicroαλή ράmicroπα) η οποία ξεκινάει από την κεντρική πλατεία

περνάει κατά microήκος της πρόσοψης του δηmicroαρχείου και κατα-

λήγει στην πλατεία του δηmicroαρχείου Με αυτήν την πορεία-

γέφυρα ενοποιούνται όχι microόνο η κεντρική πλατεία microε το

∆ηmicroαρχείο και την πλατεία του ∆ηmicroαρχείου αλλά και δύο

microεγάλες περιοχές της πόλης δηλαδή είναι στην ουσία το

ίδιο το ∆ηmicroαρχείο που ενοποιεί δύο ξεκοmicromicroένες αυτή τη

στιγmicroή περιοχές Επιπλέον microε τη γέφυρα διαχωρίζεται η

κίνηση των πεζών από τα αυτοκίνητα χωρίς να είναι απαραί-

τητη η επέmicroβαση στην υπάρχουσα κυκλοφορία των οχηmicroά-

των

Επίσης microε την πορεία-ράmicroπα

1 Ορίζεται η πρόσβαση στο ∆ηmicroαρχείο από την κεντρική πλα-

τεία

2 Καλείται ο πολίτης να πλησιάσει το ∆ηmicroαρχείο και να περά-

σει microέσα απrsquo αυτό Έτσι το ∆ηmicroαρχείο ανοίγει προς τον

4477δ ι α γ ω ν ι σ micro ό ς

γ β

ρα

βεί

ο

4466 δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί

β β

ρα

βεί

ο

Η πρόταση επιθυmicroεί να προσδώσει έναν ιδιαίτερο συmicromicroετο-

χικό χαρακτήρα στο δηmicroόσιο κτήριο που απουσιάζει από το

σηmicroερινό ∆ηmicroαρχείο και να δηmicroιουργήσει έναν χώρο οικείο

για τους δηmicroότες ενώ συγχρόνως θα διατηρεί την ισχυρή συmicro-

βολική παρουσία που απαιτεί ο ρόλος του ως κτήριο δηmicroόσιας

διοίκησης

Χαρακτηριστικό της microορφολογίας του ανάγλυφου της περιο-

χής είναι η ύπαρξη της άνω και της κάτω πόλης που συναντώ-

νται στο προτεινόmicroενο οικόπεδο Η άνω πόλη εισχωρεί στην

κάτω microέσω microίας ζώνης αστικού πράσινου microέσα και γύρω από

την οποία βρίσκονται microία σειρά δηmicroοσίων κτηρίων Το προτει-

νόmicroενο ∆ηmicroαρχείο στη συγκεκριmicroένη θέση έρχεται να

συmicroπληρώσει αυτό το δίκτυο κτηρίων να δηλώσει την παρου-

σία του και να αποτελέσει τη βαλβίδα επικοινωνίας ανάmicroεσα

στην άνω πόλη microε τον δηmicroόσιο χαρακτήρα και την κάτω

αστική περιοχή όπως και ανάmicroεσα στο κτισmicroένο περιβάλλον

και το αστικό πάρκο

Το κτήριο αποπειράται να διατυπώσει microια σχέση πολλαπλών

ορίων πρόκειται συγχρόνως για είναι ένα κτήριο σηmicroαίνου-

σας λειτουργίας και ένα κτήριο πέρασmicroα

Ο υπαίθριος χώρος microε τις ήπιες κλίσεις παραλαmicroβάνει και

αποκαθιστά τη συνέχεια της πλαγιάς του πάρκου Το κτήριο

microοιάζει να σχηmicroατίζεται από την κίνηση του υπαίθριου χώρου

ενώ η στέγη microε τις χαρακτηριστικές γωνίες αναπαράγει αυτό

τον σχηmicroατισmicroό Μια πορεία που ενώνει τα δύο επίπεδα της

πόλης διαπερνά το κτήριο συνδέοντας τις δύο βασικές εισό-

δους Στο εσωτερικό του κτηρίου ένα πολυώροφο αίθριο

που στρέφει προς διαφορετικά σηmicroαντικά σηmicroεία της πόλης

φέρνει σε επαφή τις διάφορες επιmicroέρους ενότητες Το διαφα-

νές ισόγειο διαφοροποιεί τον πιο δηmicroόσιο από τον καθαρά

γραφειακό χώρο του microεγάρου και δίνει microια εντύπωση αιώρη-

σης της κτηριακής microάζας που αποκολλάται από το επίπεδο

του εδάφους

ΜελετητέςΝικόλαος Παπλωmicroατάς

Αικατερίνη Παπλωmicroατά αρχιτέκτονες

ΜελετητέςΑλέξανδρος Βαζάκας Κωνστάντιος ∆ασκαλάκης

Μαρία Μανδαλάκη Μαρίνα Στασινοπούλου αρχιτέκτονες

ΣυνεργάτεςΟρσαλία ∆ηmicroητρίου Ολυmicroπία Σπυριδάκη

Ελευθερία Τσαπάκη Βανέσσα Καραγεώργου αρχιτέκτονες

Φωτεινή Αδρίmicroη Βασίλης Καλησπεράκης φοιτητές αρχιτεκτο-

νικής

ΣύmicroβουλοιΕύα Βαζάκα Jeremy May αρχιτέκτονες τοπίου

Μάνος Κυριαζής πολιτικός microηχ

Σωτήρης Κολοκοντές ηλεκτρολόγος-microηχανολόγος microηχ

Άρης Τσαγκρασούλης ενεργειακά θέmicroατα

πολίτη γίνεται οικείο σε αυτόν και αποκτά δηmicroοκρατικό

χαρακτήρα

3 Ο άξονας της πορείας γίνεται προέκταση ενός από τους

άξονες του σχεδιασmicroού της κεντρικής πλατείας όπως αυτή

σχεδιάστηκε στη microελέτη για την ενοποίηση και ανάπλαση των

κοινόχρηστων χώρων του κέντρου της πόλης Έτσι ο σχεδια-

σmicroός του δηmicroαρχείου αποτελεί συνέχεια του σχεδιασmicroού της

εν λόγω microελέτης ούτως ώστε να δηmicroιουργηθεί microία ενιαία σύν-

θεση η οποία βασίζεται σε ορισmicroένες κοινές γεωmicroετρικές

αρχές

4 Αναιρείται ο στατικός χαρακτήρας του κτηρίου εφόσον η

ίδια η πρόσοψη του κτηρίου είναι microία κίνηση microία ροή η

οποία εκτός των άλλων αποτελεί και σήmicroα του κτηρίου

5 ∆ίνεται εύρος στην όψη και δηmicroιουργείται ενδιάmicroεσος

microεταβατικός χώρος microεταξύ του κτηρίου και της πλατείας του

δηmicroαρχείου

Β Τοποθέτηση στο οικόπεδοΗ τοποθέτηση του κτηρίου στο οικόπεδο γίνεται κατά microήκος

της Ν∆ πλευράς του οικοπέδου ώστε να αφήνει τον microεγαλύ-

τερο χώρο του οικοπέδου ελεύθερο για τη δηmicroιουργία της

πλατείας του δηmicroαρχείου Ο ενιαίος διαmicroορφωmicroένος υπαί-

θριος αυτός χώρος ενοποιείται microε τον υπόλοιπο δηmicroόσιο

χώρο όπου βρίσκονται το πνευmicroατικό κέντρο το microουσείο

αντίστασης το τζαmicroί και γενικά η ευρύτερη δηmicroόσια περιοχή

όπως προκύπτει και από τη microελέτη για την ενοποίηση Το κτή-

ριο στη θέση αυτή αποτελεί και το όριο της δηmicroόσιας περιο-

χής βελτιώνοντας την εικόνα του χώρου προς αυτήν την

κατεύθυνση Επίσης η τοποθέτηση αυτή του κτηρίου καθώς

και η σχέση του microε την πλατεία του δηmicroαρχείου και τον ευρύ-

τερο δηmicroόσιο χώρο τονίζει τον χαρακτήρα του δηmicroόσιου κτη-

ρίου τη σπουδαιότητά του τον microνηmicroειακό του χαρακτήρα και

φέρνει microνήmicroες από παλαιότερα δηmicroόσια κτήρια στον ελλα-

δικό και ξένο χώρο (microετωπική σχέση microε τον ελεύθερο χώρο)

4499δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί4488 δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί

β ε

ξαγο

ρά

α ε

ξαγο

ρά

∆ιαmicroόρφωση αλληλουχίας ελευθέρων χώρων ∆ίδοντας προτεραιότητα στη διαmicroόρφωση microιας αλληλουχίας

ελευθέρων χώρων προσαρmicroοσmicroένης στα υψόmicroετρα και τις

χαράξεις του ευρύτερου περιβάλλοντος χώρου διαmicroορφώ-

θηκε microια επάλληλη συνέχεια των δηmicroόσιων χώρων του ∆η-

microαρχείου Ήδη η πόλη θέτει microε σαφήνεια τους δυναmicroικούς

όρους ανάπτυξής της microε τις χαράξεις των δρόmicroων τα microέτωπα

των δηmicroοσίων κτηρίων ή ακόmicroη microε τη διάχυση των λειτουργι-

κών επιπέδων στάσης και κίνησης του δηmicroόσιου χώρου (πλα-

τείες πεζοδρόmicroια κλπ)

Την εκκίνηση αυτής της αλληλουχίας ελευθέρων χώρων απο-

τελεί ο microετασχηmicroατισmicroός των φυσικών υψοmicroετρικών καmicroπύ-

λων ως τεχνητό τοπίο στο βορινό τmicroήmicroα του οικοπέδου δια-

microορφώνοντας κατrsquo αυτόν τον τρόπο τις πρώτες κτηριακές microορ-

φές που παραλαmicroβάνουν και υποδέχονται τους επισκέπτες

από την υψοmicroετρικά δυσmicroενέστερη πλευρά του οικοπέδου

ΜελετητέςΧρήστος Πατρώνης Γιάννα Πανδή αρχιτέκτονες

ΣυνεργάτεςΒασίλης Αξιώτης πολεοδόmicroος-χωροτάκτης

Αλέξης Μαγκανιώτης αρχιτέκτων

Βαρβάρα Γιαννούλα φοιτήτρια αρχιτεκτονικής

Παναγιώτα Ψεβεδούρου αρχιτέκτων εσωτερικών χώρων

ΣύmicroβουλοςΓιάννης Πατρώνης αρχιτέκτων αναπλ καθηγητής

Τmicroήmicroατος Αρχιτεκτόνων Πανεπιστηmicroίου Πατρών

Εν συνεχεία οι δηmicroόσιοι χώροι του ∆ηmicroαρχείου που χρησιmicroο-

ποιούνται για τη διαmicroόρφωση της επάλληλης συνέχειας αυ-

τών είναι

α Η Πλατεία ∆ηmicroαρχείου-Forum ως το πρώτο δοχείο υποδο-

χής των πολυmicroέτωπων κινήσεων των πολιτών

β Οι χώροι της Αίθουσας πολλαπλών χρήσεων

γ Το εσωτερικό Αίθριο γύρω από το οποίο αναπτύσσονται οι

γραφειακοί χώροι των διευθύνσεων του ∆ηmicroαρχείου

Χαράξεις ndash η τεθλασmicroένη Προκειmicroένου οι δηmicroόσιοι χώροι του ∆ηmicroαρχείου να

οmicroογενοποιηθούν microε το γειτονικό σύmicroπλεγmicroα πάρκων προτεί-

νεται στο πέρας του οικοπέδου να υλοποιηθεί ως τεθλασmicroένη

γραmicromicroή χάραξης το κυρίως κτηριακό σώmicroα του ∆ηmicroαρχείου

συmicroπληρωmicroατικό της οχυρωmicroατικής χάραξης του φρουρίου

της Λιθαρίτσας Κατrsquo αυτόν τον τρόπο δίδεται microια φυσική

απόληξη στον ευρύτερο πολιτιστικό περίπατο ενώ παράλ-

ληλα αποφεύγεται η απορρόφηση του νέου κτηρίου από τον

ανώνυmicroο αστικό ιστό που το περιβάλλει Παράλληλα η τεθλα-

σmicroένη σε microορφή κάτοψη οδηγεί στην οργάνωση των ανεξάρ-

τητων υπηρεσιών και στη δηmicroιουργία σχετικά microικρών σε

microήκος διαδρόmicroων

Γεφύρωση προσβάσεων και λειτουργιών Τα επιmicroήκη τmicroήmicroατα της ραχοκοκαλιάς του κτηρίου microετουσιώ-

νονται στην πλευρά του εσωτερικού αιθρίου ως microια σειρά

οριζοντίων ηmicroιυπαίθριων και κλειστών πορειών και εισόδων

που στόχο έχουν

α) Να δώσουν στους επισκέπτες και στους εργαζόmicroενους τη

δυνατότητα της αντίληψης της εικόνας της πόλης έξω ενώ

παράλληλα δηmicroιουργούν την εικόνα microιας παλλόmicroενης τρισ-

διάστατης όψης προς την πόλη

β) Να αποκαλύψουν να προσανατολίσουν και να κατευθύ-

νουν το κοινό στο υπόλοιπο κτηριακό συγκρότηmicroα δίνοντας

microια συνέχεια και ροή στην αρχιτεκτονική σύνθεση

Κτήριο φόντο στο ΑίθριοΠροκειmicroένου να ισχυροποιηθεί η αίσθηση της κοιλότητας

εντός του Αίθριου αυτό ντύνεται microε microια τεχνητή επιδερmicroίδα

microε ένα συνεχόmicroενο microεταλλικό και ξύλινο πλέγmicroα-laquoκλοστράraquo

Η microορφολόγηση και η επιλογή του τύπου του ανοίγmicroατος

βασίζεται σε τύπους ανοιγmicroάτων της παραδοσιακής αρχιτε-

κτονικής ένας τύπος επαναλαmicroβανόmicroενου κουφώmicroατος που

δηmicroιουργεί τελικά ένα σύγχρονο ουδέτερο microοτίβο microε βιοκλι-

microατικό χαρακτήρα

microε σαφήνεια το τέρmicroα της πορείας ενοποίησης και ταυτό-

χρονα την είσοδο στο ∆ηmicroαρχείο

ΣύνθεσηΗ σύνθεση οργανώνεται σε δύο σκέλη τα οποία ενοποιούνται

εσωτερικά microε ένα αίθριο που διαπερνάει όλο το κτήριο καθrsquo

ύψος και φωτίζεται από περιmicroετρικά υαλοστάσια Εκατέρω-

θεν του πυρήνα αυτού τα δύο σκέλη τοποθετούνται φυγόκε-

ντρα στο οικόπεδο σχηmicroατίζοντας microια δυναmicroική ενότητα σχή-

microατος S Αντιmicroετωπίζοντας το πλήρες και το κενό σαν microια συν-

θετική ενότητα οι υπαίθριοι χώροι του ∆ηmicroαρχείου γεννιού-

νται συmicroπληρωmicroατικά του σχήmicroατος αυτού

Οι δηmicroοτικές υπηρεσίες διαχωρίζονται microε σαφήνεια από τις

δηmicroαρχιακές γραφειακές ανάγκες τόσο συνθετικά όσο και

οικοδοmicroικά Οι υπηρεσίες λόγω υψηλής ανάγκης προσβασι-

microότητας τοποθετούνται στα χαmicroηλά επίπεδα και αναπτύσσο-

νται και στους δύο άξονες Τα δηmicroαρχιακά γραφεία αναπτύσ-

σονται κατά microήκος του τρίτου επιπέδου του ενός σκέλους

ΥλικάΟι υπηρεσίες αντιmicroετωπίζονται σαν ένας όγκος Επενδύονται

microε χτενιστό microάρmicroαρο που διατρυπάται από συνδυασmicroό επιφα-

νειών υαλοστασίων και γραmicromicroικών γωνιακών παραθύρων Τα

δηmicroαρχιακά γραφεία περιβάλλονται από microια επιφάνεια εmicroφα-

νούς σκυροδέmicroατος και αφήνονται σε κοινή θέα χάρη στο

συνεχές υαλοστάσιο microε τις φαρδιές περσίδες από σύνθετη

ξυλεία

ΣτόχοιΗ λύση προτείνει ένα λιτό ∆ηmicroαρχείο εναρmicroονισmicroένο microε το

ηπειρωτικό κλίmicroα της πόλης των Ιωαννίνων Πολεοδοmicroικά

στόχος είναι να ενταχθεί ένα κτήριο αυτού του microεγέθους στον

αστικό ιστό ικανοποιώντας την ανάγκη για σύνδεσή του microε τη

βραβευθείσα microελέτη ενοποίησης των υπαίθριων χώρων της

πόλης Κτηριακά προτεραιότητα δόθηκε στο ευανάγνωστο

του ∆ηmicroαρχείου από τους χρήστες του τόσο εξωτερικά όσο

και εσωτερικά

ΧάραξηΚαθοριστιστικό ρόλο για την τοποθέτηση του νέου ∆ηmicroαρ-

χείου στο οικόπεδο έχουν τα κτήρια του τζαmicroιού του Βελή

Πασά και του microεντρεσέ στην οδό Ιατρίδου απόληξη της βρα-

βευθείσας πορείας ενοποίησης Η κλίmicroακά τους οδήγησε

στην υποχώρηση του ∆ηmicroαρχείου από το microέτωπο αυτό ώστε

να δηmicroιουργηθεί εκεί ο κύριος υπαίθριος χώρος Η κτηριακή

microάζα αρκείται σε ένα microικρό laquoαποτυπώmicroαraquo δηmicroιουργώντας

microια αγκαλιά γύρω από τον υπαίθριο χώρο εισόδου που ορίζει

ΜελετητέςΕύη Αναστασοπούλου Βίκυ Μουτζούρη Κατερίνα Μητσώνη

Παναγιώτης Παπαδηmicroάτος αρχιτέκτονες

ΣυνεργάτεςΚώστας Παναγιωτόπουλος πολιτικός microηχ

Λεωνίδας Φραγγεδάκης microηχανολόγος microηχ

Ειδικός συνεργάτηςΜichael Cordes αρχιτέκτων

5500 δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί

γ ε

ξαγο

ρά

ΜελετητέςΑνθή Βερυκίου Αλεξάνδρα Γιαλούρη

Αλέξανδρος Κλειδωνάς Γιάννης Παπαδόπουλος αρχιτέκτονες

ΣυνεργάτεςΕύα Ρεπούσκου Βασιλική Μαλτεζάκη αρχιτέκτονες

Άρης Γκίτζιας φοιτητής αρχιτεκτονικής

Κωνσταντίνος Παπαντωνόπουλος πολιτικός microηχ

Παντελής Αργυρός microηχανολόγος microηχ

Ειδικός συνεργάτηςΓιώργος Παπαδόπουλος αρχιτέκτων

Το κτήριο συγκροτείται πάνω σε δύο τεθλασmicroένους άξονες οι

οποίοι δεν παρακολουθούν τα όρια του οικοπέδου αντίθετα

τοποθετούνται ελεύθερα απαντώντας microε διαφορετικό κάθε

φορά τρόπο στο ποικιλόmicroορφο γειτονικό περιβάλλον microε τα

ιδιαίτερα φυσικά αστικά και ιστορικά χαρακτηριστικά Το

εξωτερικό περίγραmicromicroα των αξόνων αποτελεί και το σκληρό

όριο του κτηρίου Μεταξύ των δύο αυτών γραmicromicroών διαmicroορφώ-

νονται δύο πλατείες σε διαφορετικές στάθmicroες Η microία είναι ο

κεντρικός υπαίθριος χώρος-είσοδος στο ∆ηmicroαρχείο και η δεύ-

τερη microικρότερη εσωτερική πλατεία-αίθριο συγχρόνως αποτε-

λεί στάση πάνω στην κίνηση που συνδέει την κεντρική πλα-

τεία του κτηρίου microε το κέντρο της πόλης Επιπλέον η κίνηση

αυτή γεφυρώνει την υφιστάmicroενη υψοmicroετρική διαφορά

microεταξύ του κέντρου της πόλης και της βασικής στάθmicroης του

οικοπέδου στην οποία βρίσκεται η microεγάλη πλατεία εισόδου

στο ∆ηmicroαρχείο και στην αίθουσα πολλαπλών δραστηριοτή-

των Βασική συνθετική επιλογή ήταν η διατήρηση του φυσι-

κού πρανούς και η τοποθέτηση της microεγάλης microάζας του κτη-

ρίου αντιστικτικά προς αυτόν Στην περιοχή του πρανούς

τοποθετείται ηmicroιυπόσκαφη η αίθουσα πολλαπλών δραστηριο-

τήτων microε φυσικό φωτισmicroό από την οροφή-δάπεδο της πλα-

τείας δηmicroιουργώντας έναν εσωτερικό χώρο microε microυσταγωγικό

χαρακτήρα

Η λειτουργική οργάνωση του κτηρίου γίνεται microε το σύστηmicroα

των γραmicromicroικών πτερύγων

Το προτεινόmicroενο κατασκευαστικό σύστηmicroα είναι αυτό της

δοκού επί στύλου Τα βασικά υλικά είναι εmicroφανές άβαφο

σκυρόδεmicroα και ανεπίχριστος τσιmicroεντόλιθος

δια

γωνι

σmicro

ός

Ανάπλαση Πλατείας Ηρώων ∆ήmicroου Ελευσίνας

laquoΤο Χωράφι της ∆ήmicroητραςraquo

laquoΤο Χωράφι της ∆ήmicroητραςraquo microεταφέρει microε όρους αρχιτεκτονι-

κούς την εικόνα ενός εύφορου αγρού microέσα στον αστικό ιστό

της Ελευσίνας Η πλατεία που προτείνεται είναι η κατασκευή

αυτού του laquoκαλλιεργηmicroένουraquo αστικού τοπίου Η αλληγορία

αναφέρεται τόσο στο microυθολογικό και ιστορικό παρελθόν της

Ελευσίνας όσο και στις σύγχρονες πρωτοβουλίες της πόλης

για την ανακύκλωση και την προστασία του περιβάλλοντος

laquoΤο Χωράφι της ∆ήmicroητραςraquo επιχειρεί έναν συγκερασmicroό του

αρχαίου και του σύγχρονου του φυσικού και του χτισmicroένου

του microόνιmicroου και του εναλλασσόmicroενου Σε αυτήν την πρόταση

πρωταγωνιστικό ρόλο παίζει η φύτευση microε την εναλλαγή των

εποχών που συmicroβολίζει

Προτεινόmicroενη αρχιτεκτονική λύσηΗ πλατεία Ηρώων είναι ο κεντρικός δηmicroόσιος χώρος της σύγ-

χρονης Ελευσίνας και ταυτόχρονα σηmicroατοδοτεί την είσοδο

στο αρχαίο ιερό Το αρχαίο ίχνος της Ιεράς Οδού διασχίζει δια-

γώνια την πλατεία Οι συνυπάρχουσες γεωmicroετρίες του αρ-

χαίου δρόmicroου και της νέας πολεοδοmicroικής χάραξης συναντι-

5533δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί5522 δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί

α β

ρα

βεί

ο

ούνται στο σώmicroα της πλατείας Η πρόταση διαπλέκει τις δύο

αυτές χαράξεις

Η νέα πλατεία και οι περιβάλλοντες πεζόδροmicroοι αντιmicroετωπί-

ζονται ως ενιαίος χώρος microε ενιαίο δάπεδο Στον χώρο αυτό

σχηmicroατίζεται η εικόνα ενός χωραφιού που αναφέρεται στον

microύθο της ∆ήmicroητρας και της Περσεφόνης τον κύκλο των επο-

χών την καλλιέργεια της γης την αναπαραγωγή και την ανα-

κύκλωση Ταυτόχρονα ορίζεται microία συγκεκριmicroένη γεωmicroετρία

Το χωράφι είναι ένας χώρος microε σαφή γεωmicroετρία τόσο εξ

αιτίας των ορίων ιδιοκτησίας όσο και από την κατεύθυνση της

όργωσής του Όmicroως ο όγκος και η microορφή του microεταλλάσσεται

ρυθmicroικά microε τις εποχές του χρόνου αλλά και από τυχαία γεγο-

νότα (κατεύθυνση του ανέmicroου) Η προτεινόmicroενη λύση έχει ως

αφετηρία την αέναη και τυχαία microεταβαλλόmicroενη γεωmicroετρία

του χωραφιού

Συνθετικά στοιχεία1 χάραξη

Το βασικό σύστηmicroα χάραξης του δαπέδου της πλατείας οργα-

νώνεται πάνω σε δύο κατευθύνσεις microε απόκλιση 10 microοιρών η

ΜελετητέςΚωνσταντίνος Γρίβας Έρση Ιωαννίδου

Ρενάτα Μεθενίτη Γιώργος Παρασκευόπουλος αρχιτέκτονες

microία από την άλλη που είναι κάθετες στους άξονες των δύο

τmicroηmicroάτων της Ιεράς Οδού εκατέρωθεν της πλατείας Το απο-

τέλεσmicroα της πλοκής των δύο κατευθύνσεων παράγει την

εντύπωση του laquoοργωmicroένου-καλλιεργηmicroένουraquo δαπέδου

2 ανάγλυφο

Ο κεντρικός χώρος της πλατείας επανακαθορίζεται από ένα

τετράγωνο που αποσπάται από το ενιαίο επίπεδο microε τη δηmicroι-

ουργία ήπιου ανάγλυφου στην περίmicroετρό του Η δηmicroιουργία

του ανάγλυφου ορίζει σαφέστερα το νοητό κέντρο της πλα-

τείας πραγmicroατοποιώντας ένα laquoκοίλωmicroαraquo και αποκλείοντας

διακριτικά την πρόσβαση των οχηmicroάτων

3 εξοπλισmicroός

Ο εξοπλισmicroός ορίζεται και αυτός από τη βασική χάραξη της

πλατείας και περιλαmicroβάνει καθίσmicroατα φωτιστικά και σηmicroεία

ανακύκλωσης Αυτά προκύπτουν από την αναδίπλωση των

υλικών της δαπεδόστρωσης στην τρίτη διάστασή τους

4 νερό

Το υδάτινο στοιχείο εmicroφανίζεται σε σηmicroεία ψεκασmicroού και σε

ανοιχτά γραmicromicroικά κανάλια βελτιώνοντας κατά τους θερινούς

microήνες το microικροκλίmicroα της πλατείας Στην είσοδο του αρχαιολο-

γικού χώρου διαmicroορφώνεται κρήνη

5 φύτευση

Η επιλογή της φύτευσης έγινε τόσο για συmicroβολικούς όσο και

για πρακτικούς λόγους Πρόθεση είναι η δηmicroιουργία ενός

τοπίου που α) εντείνει το παιχνίδι της αλλαγής των εποχών

και κάνει φανερό τον κύκλο της φύσης microέσα από την ίδια τη

microεταβολή των φυτών και β) χρησιmicroοποιεί γηγενή φυτά της

Αττικής που σχετίζονται microε τη microυθολογία και τον πολιτισmicroό

του τόπου Η προτεινόmicroενη φύτευση απαιτεί ελάχιστη φρο-

ντίδα δίνοντας σηmicroασία στην περιβαλλοντική ευαισθησία

Τα είδη φύτευσης που προτείνονται περιλαmicroβάνουν στάχυα

βολβώδη φρύγανα αγριολούλούδα και οπωροφόρα δέντρα

Ένας κύκλος microε στάχυα τοποθετείται έκκεντρα πάνω στον

άξονα της Ιεράς Οδού σηmicroαίνοντας την είσοδο στην πλατεία

Και τα πέντε στοιχεία που συνθέτουν την πλατεία ndashχάραξη

ανάγλυφο εξοπλισmicroός νερό και φύτευσηndash προκύπτουν από

κοινές συνθετικές αρχές και έχουν ενιαία λογική ανάπτυξης

αυτή που καθορίζει τη δηmicroιουργία του laquoκαλλιεργηmicroένου αστι-

κού τοπίουraquo της πλατείας laquoΤο Χωράφι της ∆ήmicroητραςraquo

Η ιδέα βασίζεται στη διαπίστωση τον συντονισmicroό και την

εmicroβάθυνση της αντίστιξης της σύγχρονης microε την αρχαία πόλη

Βασική αρχή της πρότασης είναι η επαναφορά και ανάδειξη

προηγούmicroενων στρωmicroάτων της πόλης που κρίνονται σηmicroα-

ντικά και ικανά να microεταφερθούν ως αντιπρόσωποι της εποχής

τους στο σήmicroερα

Η σύγχρονη πλατεία δεν κτίζεται Υλοποιείται microε τοποθέτηση

ένθετων προκατασκευασmicroένων microονάδων προσθετικά στο

δεδοmicroένο αστικό υπόστρωmicroα Θα αποτελέσει ένα laquoξένοraquo

στοιχείο-εργαστήριο διερεύνησης του παλίmicroψηστου που ταυ-

τόχρονα εισάγει νέες παραmicroέτρους στον δηmicroόσιο χώρο

∆ύναται να λειτουργήσει σαν εφήmicroερο επίπεδο που microελλο-

ντικά θα αποmicroακρυνθεί ή να ενσωmicroατωθεί στο παλίmicroψηστο

και να αποτελέσει microέρος του

Το νέο επίπεδο πραγmicroατοποιεί την επικοινωνία microεταξύ των

επιπέδων της ιστορίας της πόλης microε την παράλειψη ή microετέ-

πειτα αποmicroάκρυνση των microονάδων που το αποτελούν

Με την παράλειψη microονάδων η υπάρχουσα φύτευση βρίσκει

τον χώρο για να αναπτυχθεί ενώ microε την αποmicroάκρυνση microονά-

δων ο χώρος ανασκάπτεται τmicroηmicroατικά ανοίγοντας παράθυρα

στην ιστορία της πόλης Τα ευρήmicroατα καταγράφονται κωδικο-

ποιούνται και εκτίθενται

Νέα παράmicroετρος του τόπου γίνεται το τεχνολογικό φως που

γεννιέται από το επίπεδο Το κέντρο βάρους microετατοπίζεται

από τον αρχαιολογικό χώρο που λούζεται microε φώς την ηmicroέρα

στη σύγχρονη πλατεία το βράδυ

Ο δηmicroιουργικός φωτισmicroός του χώρου είναι microεταβλητής από-

χρωσης και προγραmicromicroατίζεται microε βάση τον χρόνο

οπτικοποιώντας στον δηmicroόσιο χώρο την έννοια της εποχικής

αλλαγής

Ο διαδραστικός φωτισmicroός τοποθετεί τον χρήστη στο κέντρο

της δράσης Με τη χρήση αισθητήρων επαφής αυξάνεται η

5555δ ι α γ ω ν ι σ micro ό ς

γ β

ρα

βεί

ο

5544 δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί

β β

ρα

βεί

ο

Η ιδιαιτερότητα που χαρακτηρίζει αυτήν την πλατεία είναι

ακριβώς η σχέση της microε τον αρχαιολογικό χώρο ορατό και microη

ορατό

Οι επικράτειες της αρχαίας και της νέας πόλης είναι απόλυτα

οριοθετηmicroένες Επιχειρούmicroε να αναδείξουmicroε την αmicroφισβή-

τηση αυτής της απολυτότητας microε την ταυτόχρονη παρουσία

τους τη διείσδυση και συνύπαρξή τους

Η πρόταση διαπραγmicroατεύεται δύο έννοιες που αποτελούν

συστατικά στοιχεία του τόπου

Το ιδεατό που αντιστοιχεί στον αρχαίο κόσmicroο τους microύθους

και την ιστορία Το πραγmicroατικό που αντιστοιχεί στην καθηmicroε-

ρινότητα της σύγχρονης πόλης έννοιες που διαπλέκονται

στον χώρο επικαλύπτοντας η microια την άλλη

∆ύο σαφείς σχεδιαστικές χειρονοmicroίες αποδίδουν και οπτικο-

ποιούν ως συmicroβολικές εκφράσεις microε πολλαπλές αναγνώσεις

τις δύο έννοιες

Μια laquoάυληraquo ιδανική ευθεία αντιστοιχεί στην Ιερά Οδό στο

καταληκτικό τmicroήmicroα της Το laquoάυλοraquo συmicroβολίζεται ως microια χωmicroά-

τινη λωρίδα που διαφοροποιείται και οριοθετείται από το

πλακόστρωτο της καθηmicroερινής πόλης Η αρχή της σηmicroατοδο-

τείται από microια συmicroβολική γλυπτική σύνθεση Λεπτές και ευκί-

νητες microεταλλικές ράβδοι microε φωτεινές κορυφές αναδύονται

από γραmicromicroικές ρηγmicroατώσεις του πλακόστρωτου συmicroβολί-

ζουν τις καλλιέργειες των δηmicroητριακών Η απόληξη της περι-

βάλλεται από γραmicromicroικούς σχηmicroατισmicroούς πραγmicroατικής καλ-

λιέργειας

Μια laquoαιωρούmicroενηraquo τετράγωνη πλατεία από υπερυψωmicroένες

σκληρές πλάκες microεγάλων διαστάσεων αντιστοιχεί στην

έννοια της σύγχρονης πραγmicroατικότητας microε τα χαρακτηρι-

στικά της απόλυτης υλικότητας αλλά και του εφήmicroερου και

της προσωρινότητας υπονοώντας και οριοθετώντας την αντί-

ληψη του laquoκάτωraquo είτε microε την έννοια της επιχωmicroένης αρχαιό-

τητας είτε microε την έννοια του Άδη Μια σειρά από επιmicroήκη

φώτα δαπέδου σαν πεσmicroένες δάδες σηmicroατοδοτούν την

πορεία της Ιεράς Οδού και συmicroβολίζουν ίσως τις δάδες της

τελευταίας τελετουργίας

ΜελετητέςΜπούκη Μπαmicroπάλου-Νουκάκη

Αντώνης Νουκάκης αρχιτέκτονες

ΣυνεργάτηςΓιάννης Καραχάλιος αρχιτέκτων

ένταση φωτισmicroού αναλογικά microε το πλήθος επαφών Έτσι

εγγράφεται η παρουσία η η απουσία επισκεπτών και το εφή-

microερο ίχνος γίνεται σηmicroαίνον χαρακτηριστικό του τόπου

Η νέα πλατεία ενσωmicroατώνει καταγράφει και κωδικοποιεί microε

σύγχρονούς όρους σαν ένας ζωντανός οργανισmicroός ndash microια

microηχανή Ως σύγχρονο ανάλογο της microυθολογικής microύησης εισά-

γονται η τεχνολογία η αρχαιολογία και η διάδραση Η γνώση

αναδύεται συστηmicroατικά από το παλίmicroψηστο επαναφέροντας τον

αρχαίο microύθο Η διάδραση του επισκέπτη microε το φως είναι το παι-

χνίδι microε το microυστήριο και η λύση του

ΜελετητέςΑαρών Κοέν Ελισάβετ Πλαΐνη αρχιτέκτονες

Σύmicroβουλος φυτοτεχνίαςΒίκυ Γροσοmicroανίδη γεωπόνος

Πκατεία Ηρώων Ελευσίνας ndash Το ανοιχτό Τελεστήριο

Το περιεχόmicroενο της τελετής τής microύησης παραmicroένει άγνωστο

Γνωρίζουmicroε microόνο ότι microέσα στο Τελεστήριο γινόταν κάποια ανα-

παράσταση τα δρώmicroενα(hellip) ακούγονταν microυστικές φράσεις τα

λεγόmicroενα και αποκαλύπτονταν τα ιερά τα δεικνύmicroενα

Ελευσίνα Καλλιόπη Πρέκα-Αλεξανδρή

Η πλατεία ως ανοιχτό Τελεστήριο δρώmicroενων λεγόmicroενων και

δυκνείmicroενων του ∆ήmicroου Ενότητα τριών πλατειών α Πλατεία

Φοινίκων 2340x1500m ή 13x5 άκαινες ως πολεοδοmicroικό

Πρόπυλο β Πλατεία Εισόδου στο τέλος της Ιεράς Οδού

1200x720m ή 4x4 άκαινες ως αρχαιολογικό Επίπυλο γ

Πλατεία Ηρώων ως ανοιχτό Τελεστήριο 5100x504m ή 17x28

άκαινες σχεδόν όσο ndashκαι microε ελάχιστη απόκλιση διεύθυνσηςndash

το περίκλειστο Πεισιστράτειο Τελεστήριο του Ικτίνου

Εκτός όλων των απαραίτητων στοιχείων της πλατείας [κρή-

νεςhellip] τοποθετείται αξονικά και απέναντι από το ανακαινιζό-

microενο ηρώο διαδραστική κοινοτική οθόνη Πίσω από την

οθόνη στην ελεύθερη επιφάνεια εδάφους 3000x18m ή

10x1 άκαινες microικρά παιδιά microε τα σχολεία τους microπορούν να

φυτεύουν και να θερίζουν συmicroβολικά στάχυα Η πλατεία

περιβάλλεται από σχάρα απορροής οmicroβρίων ως σχάρα καθαρ-

νει ανάmicroεσα στα ανοίγmicroατα της εσχάρας δηmicroιουργώντας microια

νέα επιφάνεια Στα σηmicroεία που υπάρχουν αρχαία το σιτάρι

microεγαλώνει πιο περιορισmicroένα Έτσι στην επιφάνεια των στα-

χυών εmicroφανίζονται ίχνη από το αρχαίο υπέδαφος microε κυριό-

τερο το ίχνος της Ιεράς Οδού Οι περαστικοί αλλά και οι δρα-

στηριότητες της πόλης δηmicroιουργούν και εκείνα ίχνη καθώς

περνούν microέσα από την πλατεία και πατούν τα στάχυα Την

επόmicroενη χρονιά από τους σπόρους τα στάχυα αναβλασταί-

νουν και ο κύκλος συνεχίζεται

Η Ιερά Οδός microέχρι τα όρια του αρχαιολογικού χώρου ο οποίος

ορίζεται από φύτευση κληmicroαταριάς σηmicroατοδοτείται από

γραmicromicroική φύτευση ελιών οι οποίες δίνουν συγκεκριmicroένο

χαρακτήρα στον χώρο χωρίς να απαιτούν άλλες παρεmicroβάσεις

5577δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί5566 δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί

β ε

ξαγο

ρά

α ε

ξαγο

ρά

Η Ελευσίνα ήταν ο τόπος της Μητέρας Γης Της φύσης της

γεωργίας των κύκλων τους microέσα στον χρόνο

Από έντονα αγροτικό στις αρχές του περασmicroένου αιώνα το

τοπίο της Ελευσίνας έχει πια γίνει βιοmicroηχανικό και microετα-βιο-

microηχανικό Το ίδιο τοπίο που ενσάρκωνε τον microύθο τώρα έχει

σβηστεί

Στην πλατεία Ηρώων στην είσοδο του αρχαιολογικού χώρου

και πάνω στον ιστορικό άξονα της Ιεράς Οδού επαναφέρουmicroε

τον συmicroβολισmicroό του ιστορικού αγροτικού τοπίου Το σιτάρι

αντιπροσωπευτικό στοιχείο του κύκλου ζωής της αγροτικής

φύσης γίνεται η επιφάνεια πάνω στην οποία εγγράφεται η

ζωή της πόλης

Ο χώρος της πλατείαςς ανασκάπτεται Η ιστορία που κρύβεται

κάτω από το πλακόστρωτο βγαίνει στην επιφάνεια Στη συνέ-

χεια ο χώρος καλύπτεται από microια microεταλλική εσχάρα η οποία

αποτελεί το νέο δάπεδο για τη ζωή της πόλης Το έδαφος

κάτω από την εσχάρα σπέρνεται microε σιτάρι Το σιτάρι microεγαλώ-

ΜελετητήςΓραφείο laquoΠαράξενοι Ελκυστέςraquo

Εmicromicroανουήλ Κολοκυθάς αρχιτέκτων

ΣυνεργάτεςΛεωνίδας Οικονόmicroου αρχιτέκτων

Οmicroάδα εργασίαςΝίκος Μπαραmicroπούτης microηχανολόγος microηχ

Σπύρος Κοσυβάς Σταύρος Καλλιγράφος αρχιτέκτονες

Καλλισθένη Κρασάκη σχεδιάστριαΜελετητέςΘωmicroάς ∆οξιάδης Αγγελική Μαθιουδάκη

Τερψιθέα Κρεmicroάλη Ελένη Ψυλλάκη Ήρα Φοντερτάν

∆ιονυσία Λιβέρη αρχιτέκτονες

Βασιλική ∆ρούγα τοπογράφος microηχ

Αριστείδης Πέτρου Μαρίνα Αντσακλή φοιτητές αρχιτεκτονικής

microών Το σύνολο φωτίζεται από ενδοδαπέδια σώmicroατα και

microεταλλικούς laquoπυρσούςraquo

∆οmicroικό στοιχείο της επίλυσής microας είναι η άκαινα Παράγωγη

microονάδα του ποδός βασικής microονάδας microέτρησης κατά τους

αρχαίους χρόνους όπου 1 άκαινα=10 πόδες η άκαινα είναι

σαν να λέmicroε η τρίmicroετρη Πρόκειται για ορθογώνιες ή πλάγιες

παραλληλόγραmicromicroες πλάκες από λευκό betόn 300x180x

017m microε στρόγγυλα κωνικά πέλmicroατα ύψους 026 και διαmicroέ-

τρου 027m που laquoκουmicroπώνουνraquo η microια δίπλα στην άλλη Μελ-

λοντικές ανασκαφές θα είναι ορατές και θα συνυπάρχουν microε

τις άκαινες Η microεταξύ ακαινών και ακανόνιστης οικοδοmicroικής

γραmicromicroής επιφάνεια συmicroπληρώνεται microε λευκό betόn

5599δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί5588 δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί

συmicroπληρώνουν ειδικά καλυmicromicroένα microε βατό τζάmicroι και αναδειγ-

microένα microε νυχτερινό φωτισmicroό ανασκαφικά σκάmicromicroατα που σαν

οπές παρατήρησης στο στρώmicroα του χρόνου αποκαλύπτουν το

δάπεδο της αρχαίας Ιεράς Οδού σε έναν κάναβο που θυmicroίζει

αρχαιολογική ανασκαφή Επιmicroέρους στοιχεία της πρότασης

είναι η διαmicroόρφωση γωνίας στάσης αξιοποιώντας την υφιστά-

microενη αναπτυγmicroένη φύτευση microε ειδικά σχεδιασmicroένα καθιστικά

τα οποία ξαναβρίσκονται στον πεζόδροmicroο της Ιεράς Οδού η

είσοδος του αρχαιολογικού χώρου και του χώρου του ναού

του Αγίου Ζαχαρία και το ηρώον

γ ε

ξαγο

ρά

Βασικοί άξονες της πρότασης είναι η διατήρηση της πλατείας

ως κενού χώρου ελεύθερου δοχείου δραστηριοτήτων καmicroβά

δηmicroοσίων δρώmicroενων και η εισαγωγή θέmicroατος-αναφοράς στον

αστικό χώρο

Η κεντρική θέση στην πόλη η ύπαρξη microη οχληρών χρήσεων

και ήπιου δοmicroηmicroένου περιβάλλοντος και η γειτνίαση microε τον

αρχαιολογικό χώρο αποτέλεσαν στοιχεία άξια ανάδειξης και

αξιοποίησης Χαρακτηριστικές για τον χώρο δραστηριότητες

του αρχαίου παρελθόντος αποτυπωmicroένες και φανταστικές

microνήmicroες προτάθηκε να βρουν microνεία-αναφορά στον αστικό

χώρο και να αποτελέσουν τη βασική ιδέα για τον σχεδιασmicroό

της πλατείας Ως αντικείmicroενο αναφοράς στη σχετική microε τον

χώρο αρχαιότητα επιλέχθηκε η ποmicroπή των προσκυνητών και

microυστών προς την είσοδο της πόλης που συνέρεαν στο τελευ-

ταίο αυτό σηmicroείο της Ιεράς Οδού κατά πλήθη σε ακανόνιστες

πυκνώσεις και αραιώσεις Ως φορέας της αναφοράς επιλέ-

χθηκε ο αστικός εξοπλισmicroός του χώρου microε καλύτερο εκφρα-

στή τα φωτιστικά τα οποία γίνονται αντικείmicroενο ιδιαίτερου

σχεδιασmicroού κα παρατίθενται σε microία χαλαρή ακολουθία κατά

microήκος της Ιεράς Οδού προς την είσοδο του αρχαιολογικού

χώρου και συνεχίζουν microέσα σε αυτόν διασχίζοντας την πλα-

τεία σε ανάλογες πυκνώσεις και αραιώσεις Την εικόνα

α micro

νεία

ΜελετητέςΕιρήνη Φρεζάδου αρχιτέκτων-πολεοδόmicroος

∆ηmicroήτρης Ζούπας αρχιτέκτων

ΣυνεργάτεςΓιώργος Κουφάκης αρχιτέκτων

Βασίλης Ζούπας φοιτητής πολιτικός microηχ

Ελευσίς = έλευσις του Νοός για τους microυηmicroένους του αρχαίου

κόσmicroου στην κατά-νόηση του κύκλου της ζωής και του θανάτου

Σήmicroερα microία πόλη αιωρούmicroενη ανάmicroεσα στον αρχαίο microύθο και

τη σκληρή σύγχρονη πραγmicroατικότητα Μία πόλη σε microετά-

βαση που αναζητά τη σύνδεση του χθες microε το σήmicroερα και

microέσα από αυτήν microία νέα ταυτότητα Αυτή είναι και η κεντρική

ιδέα της πρότασής microας για τη διαmicroόρφωση της πλατείας

Ηρώων να αντιmicroετωπισθεί δηλαδή σαν ένας συνδετικός κρί-

κος microία άρθρωση ανάmicroεσα στο χθες και στο σήmicroερα ανάmicroεσα

στον σύγχρονο πολεοδοmicroικό ιστό τον νοητό άξονα της Ιεράς

Οδού και τον παρακείmicroενο αρχαιολογικό χώρο

Η πρόταση χρησιmicroοποιεί την ιστορική ασυνέχεια που χαρα-

κτηρίζει την πλατεία σαν συνθετικό υλικό ∆ιασπάται η

έννοια της κεντρικής διάταξης η πλατεία οργανώνεται γύρω

από τον συνθετικά κυρίαρχο άξονα της Ιεράς Οδού (τοmicroή-

αρχαιολογικό σκάmicromicroα καλυmicromicroένο microε γυαλί και φωτισmicroένο τη

νύχτα)ο οποίος δηλώνει πορεία κατεύθυνση κατά την έννοια

της αρχαίας ποmicroπής microε τερmicroατικό στοιχείο τη νέα διαmicroορφω-

microένη είσοδο του αρχαιολογικού χώρου

Η διπολικότητα θεmicroελιώδης φιλοσοφικός όρος και microέρος του

αντικειmicroένου της microύησης των Ελευσίνιων microυστηρίων αποτε-

λεί επίσης δοmicroικό στοιχείο της πρότασης

Παρελθόν-microέλλον φως-σκότος ζωή-θάνατος χθόνιο-ουρά-

νιο ζεύγη αντιθέτων και αλληλοσυmicroπληρωmicroένων εννοιών βρί-

σκουν την τρισδιάστατη ερmicroηνεία τους στον φυσικό σχεδια-

σmicroό της πλατείας microέσω του στοιχείου της ράmicroπας Προτείνο-

νται 13 ράmicroπες 3 ανόδου και 10 καθόδου παράλληλες προς

τον άξονα της Ιεράς Οδού και κατεύθυνση προς την είσοδο

του αρχαιολογικού χώρου Οι 10 κατιούσες συmicroβολίζουν την

κάθοδο της Κόρης στον Άδη το παρελθόν το σκότος τον

θάνατο και οι 3 ανόδου συmicroβολίζουν το microέλλον το φως τη

ζωή και τον επίγειο κόσmicroο

Σε όλες τις ράmicroπες καθόδου χρησιmicroοποιείται ο ήχος σαν υπό-

microνηση του υποβλητικού χθόνιου χαρακτήρα των Ελευσίνιων

microυστηρίων

ΜελετητέςΝικόλαος ∆ουράmicroπεης Ευτυχία Ηλιοπούλου

Γεώργιος Τζορmicroπατζίδης αρχιτέκτονες

συναναστροφής Ο επισκέπτης του αρχαιολογικού χώρου βρί-

σκει έναν άνετο χώρο στάσης και ξεκούρασης microε οπτικές φυ-

γές προς τα microνηmicroεία που την περιβάλλουν Η φύτευση διεισ-

δύει στην πλατεία microε έναν τρόπο σχεδόν φυσικό παρόλο που

διατηρεί την αυστηρή γραmicromicroική και επιmicroήκη χάραξη προσφέ-

ροντας δροσιά σκιασmicroό αλλά και microια φυσική οριοθέτηση της

πλατείας Οι συστοιχίες των δέντρων κατά microήκος της Ιεράς

Οδού τονίζουν τον άξονά της ενώ οι πίδακες microε νερό προσδί-

δουν microια ευχάριστη διάθεση στον επισκέπτη

6611δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί6600 δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί

γ micro

νεία

β micro

νεία

laquoΓραmicromicroικήraquo αποτύπωση ιστορικού ίχνους

Η πρότασή microας έχει στόχο την ανάδειξη του αρχαιολογικού

περιπάτου και τη laquoγραmicromicroικήraquo αποτύπωση της ιστορίας της

πορείας των Ελευσίνιων Μυστηρίων Μιας πορείας όχι κατrsquo

ανάγκη ευθύγραmicromicroης αλλά που διαγράφεται από την κίνηση

του περιπατητή microια τεθλασmicroένη ροή microια ρευστή κυκλοφο-

ρία Περιγράφουmicroε έναν περίπατο microε ιστορία αιώνων microε τη

βοήθεια νέων εργαλείων και συνοδοιπόρο τη microνήmicroη Οι χαρά-

ξεις στο έδαφος έχουν την κατεύθυνση της Ιεράς Οδού και

ακολουθώντας παράλληλες πορείες διαχέονται στην πλατεία

Ηρώων Πολυτεχνείου η οποία γίνεται το προαύλιο του αρχαι-

ολογικού χώρου και του Ναού του Αγ Ζαχαρία

Ο περίπατος αυτός υλοποιείται microε την τοποθέτηση γραmicromicroικών

τεθλασmicroένων λωρίδων από λευκό microάρmicroαρο στο έδαφος

θραύσmicroατα του παρελθόντος παραποmicroπές στον παρακείmicroενο

αρχαιολογικό χώρο Κοmicromicroάτια του ιστού της πόλης στρώmicroατα

της ιστορίας τα οποία αποτυπώνουν το ίχνος του δρόmicroου

microέσα από microια laquoχορογραφηmicroένηraquo κίνηση ανθρώπων Ανάmicroεσα

σrsquo αυτές τις microαρmicroάρινες ροές διεισδύουν πλακόστρωτες επι-

φάνειες από κυβόλιθο ακολουθώντας και αυτές τον άξονα

της Ιεράς Οδού ∆ιατηρούmicroε ελεύθερο τον οπτικό άξονα συmicro-

βάλλοντας στη βιωσιmicroότητα της πλατείας ως δηmicroόσιου αστι-

κού υπαίθριου χώρου Η πλατεία microετατρέπεται σε microια ενό-

τητα υπερτοπικού χαρακτήρα σε προαύλιο όλων αυτών των

δραστηριοτήτων που την περιβάλλουν γίνεται laquoζωτικός χώ-

ροςraquo τόπος ιστορικής microνήmicroης αλλά και σύγχρονης κοινωνικής

ΜελετητέςΚωνσταντίνα Κρίκου Παναγιώτα Λουκάκου

Τζίνα Σωτηροπούλου αρχιτέκτονες

ΜελετητέςΣίmicroος Βαmicroβακίδης

Κωνσταντίνος Χρυσός αρχιτέκτονες

Η πρόταση microας για την πλατεία Ηρώων βασίζεται στη σύν-

θεση δύο λειτουργικών κάνναβων από την ανάγνωση του

χώρου σrsquo ένα laquo∆ίχτυ ndash ∆ίκτυοraquo το οποίο ενηmicroερώνεται από

την αλληλεπίδραση microεταξύ των υφιστάmicroενων κινήσεων και

των προτεινόmicroενων λειτουργιών Η πρότασή microας επιδιώκει τη

χρήση του χώρου από επισκέπτες καθrsquo όλη τη διάρκεια της

ηmicroέρας καθώς και στην άmicroεση σύνδεση της εισόδου του

αρχαιολογικού χώρου microε την πλατεία και τον πεζόδροmicroο της

Ιεράς Οδού δυο στοιχείων που microέχρι σήmicroερα είναι ασύνδετα

Προγραmicromicroατικά αυτό επιτυγχάνεται microε την ενδυνάmicroωση των

υφιστάmicroενων χρήσεων τη βελτίωση των προσβάσεων και την

προσθήκη νέων λειτουργιών όπως ένας υπαίθριος χώρος

εφήmicroερων εκδηλώσεων ένας στεγασmicroένος χώρος ενοικίασης

ποδηλάτων και ένα info box Ταυτόχρονα οπές ανοίγονται στο

έδαφος όπου αποκαλύπτουν ευρήmicroατα δηmicroιουργώντας έτσι

microια υπαίθρια αρχαιολογική έκθεση

Μορφολογικά αντιmicroετωπίζεται σαν microια gestalt αρχιτεκτονική

χειρονοmicroία όπου αποφεύγεται η απλή παράθεση επιmicroέρους

ετερόκλητων στοιχείων (πλάτωmicroαφύτευσηπαγκάκι )αλλά

προτείνεται η σύνθεση τους σε έναν δηmicroόσιο χώρο που λει-

τουργεί σαν ένα οργανικό σύνολο

∆ηmicroιουργούmicroε έτσι ένα τεχνητό τοπίο ndashlandscapendash το οποίο

προσαρmicroόζεται στις laquoδυναmicroικέςraquo της πλατείας και παράγει

αρmicroονικές microεταβάσεις ανάmicroεσα στα σηmicroεία της Ένα τοπίο

που δηmicroιουργεί προϋποθέσεις για κινήσεις διαφορετικών

ταχυτήτων είτε microε τα πόδια είτε microε ποδήλατο αλλά και τmicroήmicroα

του οποίου λειτουργεί σαν χώρος εκτόνωσης για παιχνίδι

όπως skateboardπατίνια

Στα άκρα το τοπίο-επιφάνεια ανασηκώνεται για να παραλάβει

τις νέες λειτουργίες Έτσι δηmicroιουργούνται microορφολογικές και

λειτουργικές εξάρσεις στην περίmicroετρο της πλατείας που την

ενώνουν οmicroαλά microε τον ιστό της πόλης τόσο ογκοπλαστικά

όσο και λειτουργικά

Με αφορmicroή το σχετικό αφιέρωmicroα του τρέχοντος περιοδι-

κού του ΣΑ∆ΑΣ-ΠΕΑ στους πανελλήνιους αρχιτεκτονι-

κούς διαγωνισmicroούς γεννήθηκαν ορισmicroένα ερωτήmicroατα και

ακολούθως προέκυψαν κάποιες απαντήσεις οι οποίες

αποτελούν το καταστάλαγmicroα της δεκαετούς εmicroπειρίας του

γράφοντος πάνω στο θέmicroα Ορισmicroένες πρώτες προσωπι-

κές σκέψεις και απόψεις έχουν δηmicroοσιευτεί παλιότερα

(laquoΓια ποιον δουλεύουmicroεraquo Περιοδικό Αρχιτέκτονες τεύχος

51 ndash Περίοδος Β ΜάιοςΙούνιος 2005 σελ 34) όταν η

εmicroπειρία από τους διαγωνισmicroούς ήταν σχετικά microικρότερη

Όmicroως microε το πέρασmicroα του χρόνου και τη συmicromicroετοχή σε

διάφορους διαγωνισmicroούς οι θέσεις αυτές ωρίmicroασαν και σε

microεγάλο βαθmicroό ενισχύθηκαν κυρίως ως προς τις αρνητικές

διαστάσεις του ζητήmicroατος

Είναι άραγε οι διαγωνισmicroοί ndashιδιωτικοί και δηmicroόσιοιndash ευκαι-

ρία για συmicromicroετοχή σε microια υψηλού συναγωνιστικού επιπέ-

δου αρχιτεκτονική διαδικασία όπου προάγεται η ευγενής

άmicroυλα Βραβεύονται πάντοτε οι καλύτεροι Υλοποιείται

τελικά το πρώτο βραβείο Εάν ναι ποια είναι η σχέση της

microελέτης microε το κατασκευασmicroένο αποτέλεσmicroα Ακόmicroη ποια

είναι η αξία και η χρησιmicroότητα των αρχιτεκτονικών διαγω-

νισmicroών στην Ελλάδα

Σε ένα ιδιαίτερα ανταγωνιστικό περιβάλλον δυστυχώς

κάποιες φορές τα microέλη των microελετητικών οmicroάδων αναπτύσ-

σουν αγενή και ανθυγιεινά αισθήmicroατα τόσο για τους συνα-

δέλφους τους στις άλλες οmicroάδες όσο και για τους συνερ-

γάτες τους στην οmicroάδα που οι ίδιοι συmicromicroετέχουν Άλλοτε

κάποιοι συmicromicroετέχοντες είναι σε microεγάλο βαθmicroό διατεθειmicroέ-

νοι να microην περιοριστούν στις απαραίτητες σχέσεις και στις

απαιτούmicroενες δράσεις καθώς microπορεί να προβούν ακόmicroη

και σε ανεπιθύmicroητες ενέργειες ή ακόmicroη και σε επίπονες

θυσίες προκειmicroένου να νικήσουν Άλλοτε ο ανταγωνισmicroός

microετατρέπεται σε αντιδικία και έτσι σε ορισmicroένες περιπτώ-

σεις κάποιοι επικαλούνται ή ακόmicroη και χρησιmicroοποιούν

νοmicroικά microέσα ανάγοντας την αρχιτεκτονική σε ζήτηmicroα το

οποίο αφορά περισσότερο δικηγόρους παρά αρχιτέκτο-

νες Σε άλλες περιπτώσεις κάποια από τα βραβεία γεννούν

απορία για το αν και κατά πόσο αδιάβλητη και δίκαιη είναι

η διαδικασία ενώ ακόmicroη εγείρεται ζήτηmicroα για το κύρος της

τελικής κρίσης και την υπόληψη της επιτροπής σε σχέση

microε τις δηλωmicroένες δεσmicroεύσεις και τις πραγmicroατικές επιδιώ-

ξεις του αγωνοθέτη

Σε ότι αφορά την κατάληξη αν ο διαγωνισmicroός είναι ιδιωτι-

κός δεν αποτελεί δεδοmicroένο ότι η microελέτη η οποία θα υλο-

ποιηθεί έχει αποσπάσει απαραίτητα το πρώτο βραβείο

ενώ στους περισσότερους δηmicroόσιους αρχιτεκτονικούς

διαγωνισmicroούς δεν είναι καν σίγουρο αν θα υλοποιηθεί οτι-

δήποτε Όmicroως ακόmicroη και στην απίθανη περίπτωση υλο-

ποίησης ενός δηmicroόσιου διαγωνισmicroού το τελικό αποτέλε-

σmicroα ndashmicroετά από καιρό και κόποndash είναι αmicroφίβολο αν ικανο-

ποιεί πλήρως ndashή έστω σε κάποιο αξιόλογο βαθmicroόndash τις

προσδοκίες των microελετητών ή τουλάχιστον αν σέβεται τις

βασικές αρχιτεκτονικές αξιώσεις και τα ιδιαίτερα χαρακτη-

ριστικά της microελέτης

Όπως φαίνεται λοιπόν υπάρχουν διάφορες περιπτώσεις

για να δικαιολογούν το γιατί ο θεσmicroός των πανελλήνιων

αρχιτεκτονικών διαγωνισmicroών απαξιώνεται και βρίσκεται σε

διαρκή κρίση Γιατί κάποιοι είναι αναξιόπιστοι άλλοι αδιά-

φοροι κάποιοι άλλοι γίνονται προσχηmicroατικά και microόνο για

εντυπωσιασmicroό ενώ οι περισσότεροι είναι είτε ατελέσφοροι

είτε αναποτελεσmicroατικοί Ακόmicroη γιατί τόσο οι φορείς διεξα-

γωγής των αρχιτεκτονικών διαγωνισmicroών (πολιτεία ή ιδιώ-

τες) όσο και οι ίδιοι οι συmicromicroετέχοντες microελετητές δεν αντι-

λαmicroβάνονται το θεσmicroό ως εποικοδοmicroητική διαδικασία

αλλά αντιmicroετωπίζοντας και συχνά υποστηρίζοντας πρό-

σκαιρες επιδιώξεις ή φιλοδοξίες καταστρέφουν τη microονα-

δική ευκαιρία συλλογικής προσφοράς microέσω της αρχιτεκτο-

νικής συν-δηmicroιουργίας Κάπως έτσι γίνονται οι αρχιτεκτονι-

κοί διαγωνισmicroοί στην Ελλάδα ή microάλλον κάπως έτσι δεν

γίνονται

Στο διάστηmicroα 2003-204 στα πλαίσια της Επιτροπής αρχι-

τεκτονικών διαγωνισmicroών του ΣΑ∆ΑΣ-ΠΕΑ λειτούργησε

microια οmicroάδα εργασίας που microε σύmicroπνοια microεθοδικότητα και

κοινή στόχευση επιτέλεσαν ένα microεγάλης σηmicroασίας ndashκαι εν

τέλει και όγκουndash έργο Αφορά στην τροποποίηση του υφι-

στάmicroενου (προβληmicroατικού και παρωχηmicroένου) θεσmicroικού

πλαισίου για τους αρχιτεκτονικούς διαγωνισmicroούς στη

χώρα microας και την προσαρmicroογή του στις διατάξεις της αντί-

στοιχης Ευρωπαϊκής Οδηγίας Σκοπός ήταν η εναρmicroόνιση

microε τα ισχύοντα νοmicroικά πλαίσια των άλλων ευρωπαϊκών

χωρών ndashειδικά αυτών microε παράδοση στη διεξαγωγή του

θεσmicroούndash αλλά και τους κανονισmicroούς UIA και ACE (Ευρω-

παϊκό Συmicroβούλιο Αρχιτεκτόνων) Υπεύθυνος από το ∆Σ

του ΣΑ∆ΑΣ-ΠΕΑ υπήρξε ο Π Νικολακόπουλος

Η Επιτροπή συνέλεξε microετέφρασε και συνέκρινε στοιχεία

από οκτώ ευρωπαϊκές χώρες και κατέληξε σε πρόταση

Σχεδίου Θεσmicroικού Πλαισίου microε θέmicroα laquoΚανονισmicroός για τον

καθορισmicroό των εθνικών διαδικασιών διεξαγωγής διαγωνι-

σmicroών microελετών στον τοmicroέα της αρχιτεκτονικήςraquo και αποδέ-

κτες τα υπουργεία ΠΕΧΩ∆Ε και ΠΕΘΟ

Στις προτάσεις συmicroπεριλαmicroβάνονται δικλείδες για την υλο-

ποίηση των βραβευθέντων προτάσεων microε την απαραίτητη

συmicromicroετοχή των microελετητών τακτοποίηση των αmicroοιβών

θέσπιση ανεξάρτητης επιτροπής αρχιτεκτονικών διαγωνι-

σmicroών (ΕΑ∆) και συmicroβούλου αγωνοθέτη συγκρότηση

δεξαmicroενής κριτών διασφάλιση των πνευmicroατικών δικαιωmicroά-

των των microελετητών νέο νοmicroικό πλαίσιο για την υποχρέωση

προκήρυξης αρχιτεκτονικών διαγωνισmicroών από τους

φορείς και κίνητρα όσον αφορά στις προκηρύξεις διαγω-

νισmicroών διασφάλιση διαφάνειας στην κρίση των microελετών

κά

Το Σχέδιο δηmicroοσιεύτηκε στο τεύχος 5411-112005 του

περιοδικού Έκτοτε και microετά και τη διαβίβασή του στα

αρmicroόδια υπουργεία δεν microας έχει κοινοποιηθεί κανένα νέο

για την τύχη του Υπουργεία και φορείς κωφεύουν και οι

διαγωνισmicroοί Όταν και εάν προκηρύσσονται συνεχίζουν

να αποτελούν microεγάλο πονοκέφαλο για όλους εmicroάς τους

συmicromicroετέχοντες Λόγω κακής οργάνωσης λόγω έλλειψης

διαφάνειας λόγω αργοποριών στις διαδικασίες λόγω

αmicroφισβήτησης προς τα microέλη της κριτικής επιτροπής εν

τέλει λόγω έλλειψης οράmicroατος για το θεσmicroό

6622 α φ ι έ ρ ω micro α

ΘεσmicroόςΞεπεσmicroός

του Αλέξανδρου Κλειδωνά αρχιτέκτονα

Προτάσεις της Επιτροπής Αρχιτεκτονικών∆ιαγωνισmicroών του ΣΑ∆ΑΣ-ΠΕΑ

της Ιουλίας ∆ρούγα αρχιτέκτονος (microέλος αυτής της Επιτροπής)

6633α φ ι έ ρ ω micro α

iquestOacuteˆ paraOacuteAcirc˘IgravemiddotUgraveEgraveIcircfi intcurrenOacuteUgraveUacuteOcirc infinıEumlOacuteOgraveOacute 1959 middotUacutemacrπ centAcircUcircOcircUgravefiOcirc˘IumlOcirc˜ (1Ocirc sbquoUacutemiddotsbquoAcircrsaquoOcirc paramiddotOacuteAcircIumlIumllsaquoOacuteEgraveOcirc˘infinUacutemacrEgraveUgraveAcircIcircUgraveOcircOacuteEgraveIcircOcircDagger centEgravemiddotAacuteˆOacuteEgraveUcircIgraveOcircDagger)

microικρός-Μεγάλος Αρχιτέκτονας

της Μαριλένας Καλυβιώτη αρχιτέκτονος

6644 α φ ι έ ρ ω micro α

Οι laquoπύλεςraquo του τmicroήmicroατος Τmicroήmicroα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών

είναι ανοιχτές Στέκεσαι microε την κάρτα στο χέρι που γράφει φοι-

τητής εξάmicroηνο Α Είσαι επιτέλους φοιτητής στην πολυπό-

θητη σχολή Το ήθελες από τότε που θυmicroάσαι τον εαυτό

σουτα τελευταία χρόνιαήταν επιλογή των δικών σου είσαι

όmicroως εδώ Και τώρα Τώρα ξεκινάει το παιχνίδι των γνώσεων

microε παίκτες εσένα τους συmicroφοιτητές σου τους καθηγητές σου

και φυσιογνωmicroίες όπως τον Wright τον Le Corbusier Οι πρώ-

τες ιδέες αρχίζουν να έρχονται και είσαι περήφανος για τον

εαυτό σου ή απογοητεύεσαι και προσπαθείς κι άλλο

Σε όποιο στάδιο της φοίτησης σου και αν γίνει αυτό κάποια

στιγmicroή το νιώθεις Θέλεις να γίνει ένας microικρός-Μεγάλος Αρχι-

τέκτονας και είσαι έτοιmicroος να κατακλίσεις τη σχολή σου την

πόλη σου τη χώρα σου ή τον κόσmicroο όλο microε τις δικές σου

γραmicromicroές και τους δικούς σου όγκους και χρώmicroατα Μπορεί να

φοβάσαι να το παραδεχτείς αλλά το συναίσθηmicroα τρέφεται

microέσα σου microέρα microε τη microέρα Μπορεί να microην το αφήσεις να

εκδηλωθεί ποτέ microπορεί όmicroως και να το κυνηγήσεις

Και τότε ως microάννα εξ ουρανού ο πρώτος αρχιτεκτονικός δια-

γωνισmicroός (ο πρώτος που πέφτει στην αντίληψή σου) φαντάζει

η ευκαιρία να αποδείξεις την αξία σου Μπορεί να microη διαβά-

σεις καν το θέmicroα αλλά και microονό στην πρώτη φράση laquo∆ια-

γωνισmicroός ιδεών αρχιτεκτονικός διαγωνισmicroόςraquo έχεις ήδη

πάρει απόφαση να συmicromicroετάσχεις Νιώθεις πως σου δίνεται η

ευκαιρία να παίξεις ή και να πρωταγωνιστήσεις σε ελληνική

ταινία ή χολιγουντιανή παραγωγή Συνειδητοποιήσεις πως

έχεις τη δυνατότητα να δώσεις λύσεις που θα φέρουν την προ-

σωπική σου σφραγίδα οι περιορισmicroοί που σου παρουσιάζουν

δεν σου microοιάζουν βουνό και αρχίσεις να σχεδιάζεις συmicroβα-

τικά και microετά οι γραmicromicroές (οι λεγόmicroενες laquoντιζαϊνιέςraquo) ξεπη-

δάνε από παντού

Και τελειώνεις τη σχολή έχεις στο ιστορικό σου 012 συmicromicroέ-

τοχες σε διαγωνισmicroούς και θέλεις να βγεις στον αληθινό

κόσmicroο microη προστατευόmicroενο από τις πύλες της σχολής και

νοmicroίζεις πως microπορείς να συνεχίσεις την κατάκτησή σου (και

microπορείς το πιστεύω ακράδαντα πως microπορείς ότι και αν

σηmicroαίνει αυτό για τον καθένα) Η προκήρυξη για τον επόmicroενο

πανελλήνιο διαγωνισmicroό της Χ ανέγερσης εmicroφανίζεται microπρο-

στά σου και σκέφτεσαι θα κάνω την προσπάθειά microου Όσα

έmicroαθα έχω την ευκαιρία να τα παρουσιάσω microε την σφραγίδα

πλέον στο χέρι και microε ολοένα καλύτερες ιδέες ∆ιαβάζεις τις

laquoοδηγίες διαγωνιζοmicroένωνraquo και τα πρώτα καmicroπανάκια αρχί-

ζουν να αντηχούν στα αφτιά σου ΓΟΚ επιτρεπόmicroενη δόmicroηση

επιτρεπόmicroενο ύψος χρήσεις γης επιτρεπόmicroενες λειτουρ-

γίες προϋπολογισmicroός έργου και επιτρεπόmicroενο κόστος Και οι

συmicromicroετέχοντες πολλοί αρκετοί από τους οποίους γνωστά

ονόmicroατα που γυρίζουν στο κεφάλι σου άλλα από τότε που

ήσουν φοιτητής και άλλα από τη στιγmicroή που έγινες ενεργό

microέλος της αρχιτεκτονικής κοινότητας Και οι αmicroφιβολίες περί

συmicromicroετοχής σου άλλοτε λιγότερες άλλοτε περισσότερες

(άλλοτε καθόλου πρέπει να είmicroαστε ειλικρινείς) εmicroφανίζο-

νται Νιώθεις να σε πνίγουν οι περιορισmicroοί και ο συναγωνισmicroός

microε σηmicroαντικές (όχι πάντα ποιοτικές κατά την γνώmicroη σου)

παρουσίες στον χώρο της αρχιτεκτονικής δηmicroιουργίας στη

χώρα σου Τα ερωτήmicroατα σε κατακλύζουν Τι microπορώ να σχε-

διάσω microε τόσα δεν Υπάρχει περίπτωση να προκριθώ η θα

microείνω στην αφάνεια Και απόψεις περί παραποίησης του

τελικά ανεγερθέντος από το σχεδιαζόmicroενο σε βοmicroβαρδίζουν

Και εκεί είναι που πρέπει να πάρεις αποφάσεις και να φέρεις

σε εφαρmicroογή όλα όσα έmicroαθες όλα αυτά τα χρόνια Και ξέρεις

πως έχεις πολλά να microάθεις ακόmicroα Γιατί το πραγmicroατικό παιχνίδι

των γνώσεων έφυγε από την φωλιά της σχολής σου και από τα

χέρια των συmicroφοιτητών και καθηγητών σου Βρίσκεται τώρα

στα χέρια τα δικά σου και των συναδέλφων σου στα χέρια της

πολιτείας της κοινωνίας microε την οποία καλείσαι να συνεργα-

στείς ή και να έρθεις σε σύγκρουση Βρίσκεται στις απογοη-

τεύσεις που θα συναντήσεις και τα κολλήmicroατα που θα παρου-

σιαστούν microπροστά σου και θα είναι πολλά αλλά εσύ θα συνεχί-

σεις Και τα πράγmicroατα θα γίνουν πιο εύκολα Θα microάθεις να

κινείσαι και να ελίσσεσαι Να microη φοβάσαι microεγάλα ονόmicroατα και

κλίκες Να microην τροmicroάζεις στην ιδέα microιας σύγκρουσης ή microιας

χαmicroένης από χέρι όπως θα πιστέψεις συmicromicroετοχής στον τάδε

αρχιτεκτονικό διαγωνισmicroό και τότε είναι που θα έχεις πραγ-

microατικά κερδίσει

iquestOacuteˆ infinEcircrsaquoUcircmiddot UgraveOcirc˘ permilEgravemiddotAacuteˆOacuteEgraveUcircIgraveOcircDagger Future of the

Cities IFHP Ranko Radovic Student Compe-tition 2007

δια

γωνι

σmicro

ός

Αποκατάσταση και νέα χρήση του Ανατολικού Νεωρίου της ∆εξαmicroενής ΖΑΝΕ και της Αποθήκης Άλατος στο λιmicroάνιτου Ηρακλείου Κρήτης

Εδώ και καιρό στην πόλη του Ηρακλείου οι νέες κατασκευές

εmicroφανίζονται διάσπαρτες και ασυνάρτητες χωρίς συνεκτικό

λόγο χωρίς αναφορά στον υφιστάmicroενο ιστό ούτε πιο σηmicroα-

ντικά στο laquoπροϋπάρχονraquo στην προηγούmicroενη πολιτιστική

τοπογραφία Το αποτέλεσmicroα είναι ότι η ζωή στην πόλη ως

οπτική και κινητική εmicroπειρία είναι πλέον microια ασυνεχής αλλη-

λουχία από αυτόνοmicroα ανεξάρτητα microεταξύ τους αυτοαναφο-

ρικά οπτικά στίγmicroατα που microέσα στην αυτοαναφορικότητά

τους νοmicroιmicroοποιούνται microεν αλλά ανθίστανται οποιαδήποτε

προσπάθεια συγκρότησης ενός συνεχούς αφηγήmicroατος που

θα ήταν laquoο δρόmicroοςraquo και εξ αυτού η πόλη ως βιωmicroατική συνέ-

χεια ενός πολιτειακού συmicroβολαίου

Το αντικείmicroενο όmicroως αυτού του διαγωνισmicroού αυτό το κοmicromicroάτι

του λιmicroανιού του Χάνδακα είναι ένα από τα λίγα microέρη όπου

αναγνωρίζεται η παλιά πόλη και η σχέση της microε τα τείχη που

την σχηmicroάτιζαν Το εναποmicroείναν τmicroήmicroα των Νεότερων Νεω-

ρίων η Ενετική ∆εξαmicroενή ΖΑΝΕ και η Αποθήκη Αλατιού στη

microεριά της προκυmicroαίας ακόmicroα και στην κατάσταση που βρίσκο-

νται ερείπια κενά λειτουργίας έχουν ακόmicroη τη δυνατότητα

να παραπέmicroπουν στην πρωταρχική τοπογραφία του λιmicroανιού

hellipΌταν αναφερόmicroαστε στα κτήρια ως πολιτιστική κληρονοmicroιά

6677δ ι α γ ω ν ι σ micro ό ς6666 δ ι α γ ω ν ι σ micro ό ς

α β

ρα

βεί

ο

δεν τα εννοούmicroε ως αντικείmicroενα ως κτισmicroένες εικόνες microιας

παρελθούσας εποχής ndashπου αντίκεινται έξω από εmicroάςndash αλλά

ως χώρο που βιώνεται και ως εκ τούτου microετουσιώνεται σε

χρόνο microας που microας περιβάλει εmicroάς και τις πράξεις microας

hellipΓια να ενεργοποιηθεί η microνήmicroη microέσω του ερειπίου απαιτεί-

ται η ενεργή ανάmicroνηση microια προβολή της επιθυmicroίας για ζωή

όπου αντί να αναπολούmicroε απεγνωσmicroένα το παρελθόν για τα

χαmicroένα αντικείmicroενα επιθυmicroούmicroε και σχεδιάζουmicroε νέους χρό-

νους Τότε είναι που το παρελθόν αποκαλύπτεται πλέον ως

χώρος και microας επιτρέπει να εmicroπλακούmicroε microε την δηmicroιουργική

πράξη ως συmicroπληρωmicroατική πράξη ως ολοκλήρωση του ατε-

λούς ως συνέχεια

Η επανάχρηση λοιπόν δεν συνιστά laquoδεύτερο χέριraquo αλλά

είναι αποτέλεσmicroα microιας επέmicroβασης που προσφέρει microια νέα

οπτική microιας παλιάς τοπογραφίας Το παλιό κτίσmicroα συνεχίζει

να υπάρχει όχι όmicroως ως κτήριο αλλά ως τοπογραφία ως οικό-

πεδο αυτή τη φορά για το πρόγραmicromicroα που έρχεται να εγκατα-

σταθεί εκεί Το παλιό ως microνηmicroείο συνεχίζει την ζωή του ως

πηγή γνώσης ως ανάmicroνηση microιας προηγούmicroενης πρωταρχικής

σχέσης microε τον κόσmicroο στην περίπτωσή microας microε τη θάλασσα και

το λιmicroάνι

Αρχή της πρότασης αποτελεί η οριοθέτηση ενός επιπέδου

όρασης του microνηmicroείου που θα αποκαλύπτει τις πρωταρχικές

του δοmicroές ενώ ταυτόχρονα θα επιτρέπει την αναγνώριση της

ιστορικής συνέχειας της πόλης του Ηρακλείου που απορρέει

από τη δυναmicroική της διαλεκτικής σχέσης microεταξύ του παλιού

και του σύγχρονου Ως κλειδί του microηχανισmicroού που microας επέ-

τρεψε να φέρουmicroε το καινούργιο πρόγραmicromicroα σε σχέση microε τα

παλιά κτίσmicroατα χρησιmicroοποιήσαmicroε την microεταφορά ∆ηλαδή

αρνηθήκαmicroε την microετατροπή ως εργαλείο επανάχρησης και

την microετάλλαξη των υφισταmicroένων κτισmicroάτων σε κτήριο αλλά

χρησιmicroοποιώντας το κτήριο ως laquoχρονικό οικόπεδοraquo microεταφέ-

ραmicroε σε αυτό την δοmicroή συνθετική και κατασκευαστική ενός

ταρσανά του αρχετυπικού ναυπηγείου του 19ου αιώνα Χαρα-

κτηριστικές microορφές οι καmicroπύλες που φτιάχνουν τα καράβια

τα κράmicroατα υλικών σανίδες και microέταλλα και οι τυπικές κατα-

σκευές το κόκκινο του microίνιου επιστρατεύθηκαν ως στοιχεία

microεταφοράς που ενεργοποιούν τις microνήmicroες που λανθάνουν στον

χώρο και επέτρεψαν σrsquo εmicroάς να ανακαλέσουmicroε και να microετα-

φέρουmicroε στο παρόν στιγmicroές ζωής που microπορούν να αποτελούν

ακόmicroα στοιχεία της τοπογραφίας Στην προκείmicroενη περί-

πτωση η microεταφορά δεν αποτελεί ένα εικονογραφικό τρικ

ένα λεκτικό τέχνασmicroα που να εξαντλείται microετά το πρώτο διά-

βασmicroα ∆ρα συνεχώς σε ένα επίπεδο προ-λεκτικό φέρνοντας

microας σε σχέση microε βιώmicroατα που λειτουργούν έξω από τους

περιορισmicroούς του ιστορικού χρόνου και microας βοηθούν να οικει-

οποιηθούmicroε τον χρόνο του χώρου χωρίς να φοβηθούmicroε

microήπως καταλήξουmicroε ασεβείς Η ασέβεια εξάλλου είναι

πιθανότητα microόνο στον ιστορικό χρόνο Σε αυτόν τον άλλο

χρόνο ισχύει η δυνατότητα της συνύπαρξης Στην πρότασή

microας λοιπόν τα καινούργια στοιχεία της σύνθεσης αποστασιο-

ποιούνται από τα παλιά κτίσmicroατα όχι από φόβο microήπως κακο-

microεταχειριστούmicroε το παρελθόν αλλά για να επιτρέψουmicroε τις

διαφορετικές χρονικές στιγmicroές να συνυπάρξουν ισόνοmicroα

microέσα στα πλαίσιο των πολιτιστικών δραστηριοτήτων που θα

φιλοξενήσει ο χώρος Ένας κόσmicroος ο παλιός και ο καινούρ-

γιος ένας

ΜελετητέςΑθανάσιος Κ Σπανοmicroαρίδης

Γιάννης Ζαχαριάδης αρχιτέκτονες

ΣυνεργάτεςΙσmicroήνη Μέλιου Σταύρος Μόφορης αρχιτέκτονες

Παυλίνα Μανέτα ∆ήmicroητρα Παυλάκου φοιτήτριες αρχιτέκτονες

Επανάχρηση δεν σηmicroαίνει αναίρεση της συmicroβολικής παρακα-

ταθήκης ενός ιστορικού κελύφους Σηmicroαίνει επαναβίωση και

επανασηmicroασιοδότησή του ώστε να παραmicroείνει στη microνήmicroη και

τη ζωή της πόλης microε νέες συναντήσεις δραστηριότητες και

συλλογικές δράσεις

Η πρόταση προσπαθεί να πειθαρχήσει εκφραστικά στην

laquoανακουφιστική σιωπήraquo και δοmicroική λιτότητα του microνηmicroείου

ndashεξωτερική και εσωτερικήndash και όχι να microεταχειριστεί το κέλυ-

φος σαν πεδίο laquoδηmicroιουργικής ιδιαιτερότηταςraquo Επιχειρεί να

αναδείξει και να ζωογονήσει τον εσωτερικό όγκο microε στόχο να

επανακατοικηθεί το ίδιο το κτίσmicroα και όχι απλά να laquoστεγάσειraquo

microια νέα κατασκευή

Αναζητήθηκε microία ροή κινήσεων που θα ενοποιεί τη συνολική

εσωτερική λειτουργία των τριών κτιρίων και ταυτόχρονα θα

δηmicroιουργεί τους χώρους ndashτους microικρότερους τόπουςndash των

νέων χρήσεων Το Αρσενάλι παραmicroένει ένα πέρασmicroα-δρόmicroος

η διαδροmicroή του όmicroως επεκτείνεται και εmicroπλουτίζεται microε microία

αλληλουχία από ελαφρές ράmicroπες και ανισοϊψή πατάρια που

δηmicroιουργούν τις γαλαρίες των εκθεσιακών χώρων λειτουρ-

γώντας ταυτόχρονα σαν εξώστες για τα εσωτερικά δρώmicroενα

και σαν πλατώmicroατα-laquoκαταστρώmicroαταraquo συλλογικών δράσεων Ο

επισκέπτης ανακτά το laquoθετικό κενόraquo των θόλων προσεγγίζει

και παρατηρεί την τεχνοδοmicroία τους και αποκτά microια νέα αντί-

ληψη του χώρου microε στοχευmicroένες οπτικές φυγές προοπτικές

και θέες

Το Νεώριο λειτουργεί σαν εκθεσιακός χώρος microε δυνατότητα

να δεχτεί microικρότερες ή microεγαλύτερες οmicroαδικές πολιτιστικές

δράσεις στις επιmicroέρους χωρικές ενότητες Το δυτικό πατάρι

επεκτείνεται σαν εξώστης ndash θέα προς το ενετικό λιmicroάνι και

φιλοξενεί το κυλικείο microε άmicroεση πρόσβαση και από τον χώρο

της Αποθήκης Οι σκοτεινοί χώροι των ∆εξαmicroενών φιλοξενούν

τις θεατρικές και microουσικές παραστάσεις παίρνοντας φως από

τα δρώmicroενα της τέχνης Ο πρώτος θόλος σε επαφή microε το

Αρσενάλι επεκτείνει τη διαδροmicroή του εκθεσιακού χώρου λει-

τουργώντας παράλληλα σαν φουαγιέ του χώρου των εκδηλώ-

σεων στον δεύτερο θόλο Οι χώροι αποκτούν άmicroεση πρό-

σβαση από τον εξωτερικό χώρο στη στάθmicroη των παταριών και

δυνατότητα αυτόνοmicroης λειτουργίας Η Αποθήκη του Αλατιού

στεγάζει ένα νεανικό εργαστήρι microουσικής και οργανοποιίας

έχοντας αναφορά στην πλατεία του Τελωνείου

Για όλες τις κατασκευές επιλέχθηκε ένα αυτοφερόmicroενο

δοmicroικό σύστηmicroα από microέταλλο και ξύλο που ενσωmicroατώνει τις

εκθεσιακές επιφάνειες τους γενικούς και σηmicroειακούς φωτι-

σmicroούς και τις καλωδιώσεις απλής οικοδοmicroικής τεχνολογίας

που χωρίς να microιmicroείται στήνει ξανά τις laquoσκαλωσιέςraquo του ναυ-

πηγείου αναζητώντας τη νέα αντίληψη και σηmicroασιοδότηση

του χώρου

6699δ ι α γ ω ν ι σ micro ό ς

γ β

ρα

βεί

ο

6688 δ ι α γ ω ν ι σ micro ό ς

β β

ρα

βεί

ο

Από τους τέσσερεις αιώνες της ενετικής θαλάσσιας οχύρωσης

του Ηρακλείου σήmicroερα αποmicroένουν σπαράγmicroατα ασύνδετα

δίχως λειτουργική και νοηmicroατική συνοχή Tο microεσαιωνικό

αρχαιολογικό τοπίο του θαλάσσιου microετώπου παραmicroένει

δυσερmicroήνευτο και δυσανάγνωστο Το έλλειmicromicroα εποπτείας και

κατανόησης του ιστορικού χώρου επιχειρεί να αναπληρώσει η

προκείmicroενη πρόταση στην περιοχή των ανατολικών νεωρίων

microε δύο χειρονοmicroίες

(α) ∆ιαmicroόρφωση του δηmicroόσιου χώρου-πλατείας microπροστά στην

τοξοστοιχία του αποmicroείναντος νεωρίου microε την επισήmicroανση

των ιχνών του πλήρους συγκροτήmicroατος

(β) Κατασκευή υπερυψωmicroένου εξώστη-belvedere στη βορινή

άκρη του Νεωρίου για την εποπτεία του θαλασσίου microετώπου

και των microνηmicroειακών καταλοίπων Κατrsquo αυτό τον τρόπο ολοκλη-

ρώνεται η ζητούmicroενη λειτουργική και νοηmicroατική σύνδεση των

επιmicroέρους ενοτήτων (∆εξαmicroενής Νεωρίου και Αλατάδικου) microε

προτάσεις που βοηθούν την επαναφορά της ιστορικής microνήmicroης

Η κεντρική ιδέα της αρχιτεκτονικής παρέmicroβασης συνοψίζεται

στην ένταξη microιας συνεχούς επιφανείας ξύλινου δαπέδου που

οδηγεί την κυκλοφορία του κοινού στις επιmicroέρους περιοχές

Το δάπεδο αυτό άλλοτε microε τη microορφή διαδρόmicroου ή ράmicroπας

άλλοτε ως κερκίδωmicroα κι άλλοτε ως βάθρο διατρέχει τον

δηmicroόσιο χώρο που περιβάλλει το microνηmicroείο εισχωρεί microέσα του

προβάλλει και προεκτείνει τις χρηστικές επιφάνειες Συνδέει

τους επιmicroέρους χώρους ndash∆εξαmicroενή Νεώριο και Αλατάδικοndash

και εξασφαλίζει πρόσβαση σε όλους

Το δάπεδο αυτό είναι ο αγωγός που εισάγει τις νέες χρήσεις

και φέρει όλο το λειτουργικό τους φορτίο έτσι ώστε να παρα-

microείνουν ανέπαφες οι επιφάνειες του microνηmicroείου Η τήρηση

αποστάσεων από τις microεσαιωνικές επιφάνειες των microνηmicroείων

(τοίχοι θόλοι αυθεντικά δάπεδα) διατρέχει όλη την πρόταση

και επιτρέπει την αντιστικτική γραφή των εισαγοmicroένων στοι-

χείων microε τρόπο που καθιστά απολύτως αναγνωρίσιmicroη τη νεω-

τερική παρέmicroβαση και καταξιώνει την παρουσία του microνη-

microείου

Όλες οι νέες προτεινόmicroενες παρεmicroβάσεις είναι αναστρέψι-

microες

ΜελετητήςΓιάννης Κίζης αρχιτέκτων αναπλ καθηγητής ΕΜΠ

ΣυνεργάτεςΝίκος Βενιανάκης Κωσταντής Κίζης Νίκος Σούλης αρχιτέκτο-

νες Γιάννης Τσοπανάκης πολιτικός microηχ Παύλος Ζαννής

microηχανολόγος microηχ

ΣύmicroβουλοςΝίκος Σκουτέλης αρχιτέκτων επίκ καθηγητής Πολυτεχνείου

Κρήτης

ΜελετητέςΘεώνη Ξάνθη Θοδωρής Ανδρουλάκης

Γεράσιmicroος Ζακυνθινός αρχιτέκτονες

ΣυνεργάτεςΓαβριέλλα Καραmicroπάτσου Νίκος Κεχαγιάς Στέλλα Μακαρόνα

Γιώργος Κουmicroερτάς Μαρουσώ Χανιώτη Τάσος Σπυρίδωνος

αρχιτέκτονες

ΗΜ ΕΠΕ - Κώστας Ζαχάριος ΗΜ εγκαταστάσεις

Θόδωρος Νιαουνάκης ακουστική microελέτη

3399ε π ί κ α ι ρ α

διαmicroπερείς αερισmicroούς ανεmicroιστήρες οροφής τη

σωστή διαχείριση του ύδατος και των αποβλή-

των κλπ

Εν κατακλείδι η Κριτική Επιτροπή επιθυmicroεί να

ευχαριστήσει τους συναδέλφους για την τόσο

αθρόα εθελοντική προσφορά και να τους συγχα-

ρεί για τη γενικότερη ποιότητα των προτάσεων

Αξίζει να σηmicroειωθεί ότι η κρίση της Επιτροπής

ήταν δύσκολη επειδή το σύνολο των microελετών

ήταν σε υψηλό επίπεδο

Η Κριτική Επιτροπή ευρίσκεται στην ευχάριστη

θέση να ανακοινώσει ότι το Ειδικό Ταmicroείο Απο-

κατάστασης Εκτάκτων Αναγκών απεδέχθη την

πρόταση να συνεχίσουν δε δεύτερη φάση Ορι-

στικής Μελέτης και οι 15 επιλεγείσες microελέτες

όπως προβλέπεται στη διακήρυξη

Με τις επιλογές της η Κριτική Επιτροπή προσπά-

θησε να αποφύγει λύσεις που παραπέmicroπουν

στα παραδοσιακά πρότυπα και microόνο αλλά και

λύσεις οι οποίες microε την ελεύθερη δυνατότητα

επιλογής των ενδιαφεροmicroένων θα microπορούσαν

να οδηγήσουν σε ασύmicroβατες microε το περιβάλλον

microορφολογικές υπερβολές δεδοmicroένου ότι το

περιβάλλον δεν παρουσιάζει συγκεκριmicroένο

αρχιτεκτονικό χαρακτήρα

Σε ότι αφορά τέλος τον βιοκλιmicroατικό-ενεργει-

ακό σχεδιασmicroό η Επιτροπή ndashπαρόλο που πολ-

λές λύσεις έλαβαν σε κυmicroαινόmicroενο βαθmicroό

υπόψη τους τα θέmicroατα βιοκλιmicroατικού σχεδια-

σmicroούndash θεωρεί απαραίτητη στην τελική επεξερ-

γασία των λύσεων την ανάγκη microελέτης των

microεγεθών των ανοιγmicroάτων και του προσανατολι-

σmicroού τους τις αυξηmicroένες microονώσεις σκιάσεις

Βραβευθέντες στην κατηγορία των 95microsup2

R Ζερεφός Στέλιος Τέσσας Χρήστος

Εξωτερικοί συνεργάτες Αρmicroένη Ηρώ

Μπριστογιάννη Τελέσιλλα φοιτήτριες

αρχιτεκτονικής

Q Βερυκίου Ανθή Παπαγιαννόπουλος Γιώργος

Σύmicroβουλοι Αγαπίου Κώστας πολιτικός microηχ

Αργυρός Παντελής microηχανολόγος microηχ

Q Πορτάλιου Ελένη Εmicromicroανουλοπούλου Ελένη

Συνεργάτριες Τζιmicroογιάννη Νιόβη αρχιτέκτων

Τσαλούχου Αργυρώ φοιτήτρια αρχιτεκτονικής

R Κλειδωνάς Αλέξανδρος Παπαδονικολάκη

Ελένη Χατζηiumlωάννου Ελένη

Σύmicroβουλοι Μάντζαρης Γιάννης Σαλκιτζόγλου

Άνθιmicroος πολιτικοί microηχ Κούγκουλος Θανάσης

ηλεκτρολόγος microηχ Χατζηiumlωάννου Απόστολος

microηχανολόγος microηχ

R Λιακατά Μικαέλα

R Γκικαπέππας Βασίλης

δια

γωνι

σmicro

ός

∆ηmicroαρχιακό Μέγαρο∆ήmicroου Ιωαννιτών

Η πρόταση εστιάζει στο ευρύ γενικό αλλά και ειδικό νόηmicroα

της πολιτικής αξίας του θεσmicroού της Τοπικής Αυτοδιοίκησης

όπως εντοπίζεται στην ιστορική κοινωνική και πολιτισmicroική

πραγmicroατικότητα των Ιωαννίνων

Η κεντρική ιδέα συγκροτήθηκε πάνω σε δύο άξονες

α) Στον συmicroβολικό χαρακτήρα του σύγχρονου δηmicroόσιου κτη-

ρίου στην πόλη στη σύζευξή του microε τον ιστό και τον ιδιαίτερο

χαρακτήρα της

β) Στον ειδικό συνθετικό ρόλο που αναλαmicroβάνουν οι επιmicroέ-

ρους κτηριακές ενότητες στη συνολική συγκρότηση (κτήριο

πτέρυγα-όριο κτήριο laquoΠraquo-αγκαλιά)

Η νεωτερική και ευκρινής αρχιτεκτονική έκφραση του κτη-

ρίου laquoαποστασιοποιηmicroένηraquo από microνηmicroειακά στοιχεία που θα

παρέπεmicroπαν στην εξουσιαστική δύναmicroη της Τοπικής Αυτοδιοί-

κησης συmicroβολίζει τον δηmicroοκρατικό και ανθρωποκεντρικό

χαρακτήρα της Το κτήριο έτσι καθίσταται ένας ευδιάκριτος

και οικείος πόλος αναφοράς της καθηmicroερινής ζωής των κατοί-

κων

Το ∆ηmicroαρχείο συγκροτείται από τρεις διακριτές ενότητες το

δυνατό και υψηλό κτήριο-πτέρυγα των ∆ηmicroοτικών Υπηρεσιών

4455δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί4444 δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί

α β

ρα

βεί

ο

που σχετίζεται microε την υφιστάmicroενη γειτονική υψηλή δόmicroηση

Λειτουργεί ως πλάτη-φόντο για το ήπιο και χαmicroηλό κτήριο των

∆ηmicroοτικών Αρχών Καθώς το τελευταίο αναπτύσσεται σε

σχήmicroα laquoΠraquo εκφράζει συmicroβολικά και συνολικά το ∆ηmicroαρχείο

ως φιλική αγκαλιά που laquoανοίγεταιraquo στην πόλη Επιπλέον

ενσωmicroατώνει στη σύνθεση τα δύο γειτονικά υφιστάmicroενα

παραδοσιακά κτήρια Τέλος το συγκρότηmicroα συmicroπληρώνεται

microε την τριγωνικής κάτοψης ενότητα της Αίθουσας Πολλαπλών

Χρήσεων Εσωτερικά οι κτηριακές ενότητες ενοποιούνται

στην ισόγεια στάθmicroη του κτηρίου και αποδίδουν έναν ενιαίο

κεντρικό χώρο εισόδου Σε αυτόν τον χώρο-βαλβίδα συγκλί-

νουν οι τοπικές είσοδοι και οι κατακόρυφες κινήσεις Πρόκει-

ται για κοmicroβική περιοχή της πρότασης Αποτελεί έναν προβε-

βληmicroένο ρέοντα εκ των άνω φωτιζόmicroενο χώρο microε οπτικές

φυγές προς τον υπερκείmicroενο πεζόδροmicroο

Οι τρεις κτηριακές ενότητες ενοποιούνται και επικοινωνούν

microεταξύ τους σε διάφορες στάθmicroες microέσα από διαφορετικής

ποιότητας και χαρακτήρα υπαίθριους χώρους όπως η

κεντρική πλατεία-είσοδος του ∆ηmicroαρχείου το δίκτυο των

εσωτερικών πεζόδροmicroων που συνδέουν την υψηλή microε τη

χαmicroηλή στάθmicroη της πόλης και τροφοδοτούν τις υπηρεσίες microε

ΜελετητέςΓεώργιος Αγγελής Χρύσα Παπαδέλη αρχιτέκτονες

ΣυνεργάτεςΧρονέας-Παγώνης-Κινάτος στατική microελέτη

Γιώργος Μαγκάβαλης microηχανολόγος microηχ

Οmicroάδα εργασίαςΛίνα ∆ήmicroα Ειρήνη Οικονοmicroοπούλου αρχιτέκτονες

Αγγελόπουλος Κίmicroωνας Αναγνωστάκης Γιώργος Καραϊσκάκη

∆άφνη Κονδυλιά Σοφία Χόντος Χρήστος φοιτητές αρχιτεκτο-

νικής

τοπικές εισόδους η τριγωνική πλατεία-πιάτσα των καθηmicroερι-

νών εmicroπορικών δραστηριοτήτων και επιmicroέρους άλλα πλατώ-

microατα Ο υπαίθριος χώρος αναλαmicroβάνει κεντρικό ρόλο τόσο

στη στοιχειοθέτηση της κεντρικής ιδέας όσο και στη συγκρό-

τηση της συνθετικής δοmicroής του κτηρίου Η διάβρωση και η

διάρρηξη της κτηριακής microάζας προς όλες τις κατευθύνσεις

και από όλες τις πλευρές από πλήθος δηmicroόσιων υπαίθριων

χώρων ποικίλων σχηmicroάτων και λειτουργιών σηmicroαδεύουν τη

σύνθεση οι εσωτερικοί πεζόδροmicroοι και τα περάσmicroατα οι

πλατείες και τα microικρά πλατώmicroατα παραλαmicroβάνουν τις δρώ-

σες δυνάmicroεις που αναπτύσσονται στον δηmicroόσιο χώρο της

πόλης τροφοδοτούν τον laquoτόποraquo του ∆ηmicroαρχείου microε κοινω-

νική και δηmicroόσια ζωή τον καθιστούν ανοιχτό και οικείο

Έτσι η δυναmicroική της πόλης microετατρέπει το ∆ηmicroαρχείο σε ένα

δοχείο κοινωνικής-συmicromicroετοχικής ζωής σε ένα δυναmicroικό

πλέγmicroα ζωντανών καταστάσεων σε microία γειτονιά microικρογραφία

της ζωής της πόλης που περιέχει όλες τις εκφάνσεις του

δηmicroόσιου βίου της Μέσω αυτού του δυναmicroικού πλέγmicroατος

ζωντανών καταστάσεων microε νόηmicroα πολιτισmicroικό κοινωνικό

αλλά και πολιτικό η πρόταση πραγmicroατεύεται τη χωρική

έκφραση της σχέσης ∆ηmicroοτικής Αρχής και Πολίτη

Τόσο οι γενικές και οι ειδικές διατάξεις (κτήριο laquoΠraquo προεξο-

χές-σαχνισιά στενά περάσmicroατα εναέριες συνδέσεις κτηρίων)

όσο και τα υλικά microε την επεξεργασία τους (λιθοδοmicroές λιθό-

στρωτα ξύλινες κατασκευές) και άλλα επιmicroέρους στοιχεία

(πυργοειδές laquoρολόιraquo αύλακας νερού κρήνη άγαλmicroα) εγγρά-

φουν στην ευκρινή νεωτερική αρχιτεκτονική έκφραση του

κτηρίου την ιδιαίτερη φυσιογνωmicroία των Ιωαννίνων

Α Βασικό στοιχείο σχεδιασmicroούΤο στοιχείο που χρησιmicroοποιούmicroε προκειmicroένου να συνδέσουmicroε

τον χώρο του δηmicroαρχείου microε την κεντρική πλατεία και τους

υπόλοιπους κοινόχρηστους χώρους είναι microία πορεία-γέφυρα

(οmicroαλή ράmicroπα) η οποία ξεκινάει από την κεντρική πλατεία

περνάει κατά microήκος της πρόσοψης του δηmicroαρχείου και κατα-

λήγει στην πλατεία του δηmicroαρχείου Με αυτήν την πορεία-

γέφυρα ενοποιούνται όχι microόνο η κεντρική πλατεία microε το

∆ηmicroαρχείο και την πλατεία του ∆ηmicroαρχείου αλλά και δύο

microεγάλες περιοχές της πόλης δηλαδή είναι στην ουσία το

ίδιο το ∆ηmicroαρχείο που ενοποιεί δύο ξεκοmicromicroένες αυτή τη

στιγmicroή περιοχές Επιπλέον microε τη γέφυρα διαχωρίζεται η

κίνηση των πεζών από τα αυτοκίνητα χωρίς να είναι απαραί-

τητη η επέmicroβαση στην υπάρχουσα κυκλοφορία των οχηmicroά-

των

Επίσης microε την πορεία-ράmicroπα

1 Ορίζεται η πρόσβαση στο ∆ηmicroαρχείο από την κεντρική πλα-

τεία

2 Καλείται ο πολίτης να πλησιάσει το ∆ηmicroαρχείο και να περά-

σει microέσα απrsquo αυτό Έτσι το ∆ηmicroαρχείο ανοίγει προς τον

4477δ ι α γ ω ν ι σ micro ό ς

γ β

ρα

βεί

ο

4466 δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί

β β

ρα

βεί

ο

Η πρόταση επιθυmicroεί να προσδώσει έναν ιδιαίτερο συmicromicroετο-

χικό χαρακτήρα στο δηmicroόσιο κτήριο που απουσιάζει από το

σηmicroερινό ∆ηmicroαρχείο και να δηmicroιουργήσει έναν χώρο οικείο

για τους δηmicroότες ενώ συγχρόνως θα διατηρεί την ισχυρή συmicro-

βολική παρουσία που απαιτεί ο ρόλος του ως κτήριο δηmicroόσιας

διοίκησης

Χαρακτηριστικό της microορφολογίας του ανάγλυφου της περιο-

χής είναι η ύπαρξη της άνω και της κάτω πόλης που συναντώ-

νται στο προτεινόmicroενο οικόπεδο Η άνω πόλη εισχωρεί στην

κάτω microέσω microίας ζώνης αστικού πράσινου microέσα και γύρω από

την οποία βρίσκονται microία σειρά δηmicroοσίων κτηρίων Το προτει-

νόmicroενο ∆ηmicroαρχείο στη συγκεκριmicroένη θέση έρχεται να

συmicroπληρώσει αυτό το δίκτυο κτηρίων να δηλώσει την παρου-

σία του και να αποτελέσει τη βαλβίδα επικοινωνίας ανάmicroεσα

στην άνω πόλη microε τον δηmicroόσιο χαρακτήρα και την κάτω

αστική περιοχή όπως και ανάmicroεσα στο κτισmicroένο περιβάλλον

και το αστικό πάρκο

Το κτήριο αποπειράται να διατυπώσει microια σχέση πολλαπλών

ορίων πρόκειται συγχρόνως για είναι ένα κτήριο σηmicroαίνου-

σας λειτουργίας και ένα κτήριο πέρασmicroα

Ο υπαίθριος χώρος microε τις ήπιες κλίσεις παραλαmicroβάνει και

αποκαθιστά τη συνέχεια της πλαγιάς του πάρκου Το κτήριο

microοιάζει να σχηmicroατίζεται από την κίνηση του υπαίθριου χώρου

ενώ η στέγη microε τις χαρακτηριστικές γωνίες αναπαράγει αυτό

τον σχηmicroατισmicroό Μια πορεία που ενώνει τα δύο επίπεδα της

πόλης διαπερνά το κτήριο συνδέοντας τις δύο βασικές εισό-

δους Στο εσωτερικό του κτηρίου ένα πολυώροφο αίθριο

που στρέφει προς διαφορετικά σηmicroαντικά σηmicroεία της πόλης

φέρνει σε επαφή τις διάφορες επιmicroέρους ενότητες Το διαφα-

νές ισόγειο διαφοροποιεί τον πιο δηmicroόσιο από τον καθαρά

γραφειακό χώρο του microεγάρου και δίνει microια εντύπωση αιώρη-

σης της κτηριακής microάζας που αποκολλάται από το επίπεδο

του εδάφους

ΜελετητέςΝικόλαος Παπλωmicroατάς

Αικατερίνη Παπλωmicroατά αρχιτέκτονες

ΜελετητέςΑλέξανδρος Βαζάκας Κωνστάντιος ∆ασκαλάκης

Μαρία Μανδαλάκη Μαρίνα Στασινοπούλου αρχιτέκτονες

ΣυνεργάτεςΟρσαλία ∆ηmicroητρίου Ολυmicroπία Σπυριδάκη

Ελευθερία Τσαπάκη Βανέσσα Καραγεώργου αρχιτέκτονες

Φωτεινή Αδρίmicroη Βασίλης Καλησπεράκης φοιτητές αρχιτεκτο-

νικής

ΣύmicroβουλοιΕύα Βαζάκα Jeremy May αρχιτέκτονες τοπίου

Μάνος Κυριαζής πολιτικός microηχ

Σωτήρης Κολοκοντές ηλεκτρολόγος-microηχανολόγος microηχ

Άρης Τσαγκρασούλης ενεργειακά θέmicroατα

πολίτη γίνεται οικείο σε αυτόν και αποκτά δηmicroοκρατικό

χαρακτήρα

3 Ο άξονας της πορείας γίνεται προέκταση ενός από τους

άξονες του σχεδιασmicroού της κεντρικής πλατείας όπως αυτή

σχεδιάστηκε στη microελέτη για την ενοποίηση και ανάπλαση των

κοινόχρηστων χώρων του κέντρου της πόλης Έτσι ο σχεδια-

σmicroός του δηmicroαρχείου αποτελεί συνέχεια του σχεδιασmicroού της

εν λόγω microελέτης ούτως ώστε να δηmicroιουργηθεί microία ενιαία σύν-

θεση η οποία βασίζεται σε ορισmicroένες κοινές γεωmicroετρικές

αρχές

4 Αναιρείται ο στατικός χαρακτήρας του κτηρίου εφόσον η

ίδια η πρόσοψη του κτηρίου είναι microία κίνηση microία ροή η

οποία εκτός των άλλων αποτελεί και σήmicroα του κτηρίου

5 ∆ίνεται εύρος στην όψη και δηmicroιουργείται ενδιάmicroεσος

microεταβατικός χώρος microεταξύ του κτηρίου και της πλατείας του

δηmicroαρχείου

Β Τοποθέτηση στο οικόπεδοΗ τοποθέτηση του κτηρίου στο οικόπεδο γίνεται κατά microήκος

της Ν∆ πλευράς του οικοπέδου ώστε να αφήνει τον microεγαλύ-

τερο χώρο του οικοπέδου ελεύθερο για τη δηmicroιουργία της

πλατείας του δηmicroαρχείου Ο ενιαίος διαmicroορφωmicroένος υπαί-

θριος αυτός χώρος ενοποιείται microε τον υπόλοιπο δηmicroόσιο

χώρο όπου βρίσκονται το πνευmicroατικό κέντρο το microουσείο

αντίστασης το τζαmicroί και γενικά η ευρύτερη δηmicroόσια περιοχή

όπως προκύπτει και από τη microελέτη για την ενοποίηση Το κτή-

ριο στη θέση αυτή αποτελεί και το όριο της δηmicroόσιας περιο-

χής βελτιώνοντας την εικόνα του χώρου προς αυτήν την

κατεύθυνση Επίσης η τοποθέτηση αυτή του κτηρίου καθώς

και η σχέση του microε την πλατεία του δηmicroαρχείου και τον ευρύ-

τερο δηmicroόσιο χώρο τονίζει τον χαρακτήρα του δηmicroόσιου κτη-

ρίου τη σπουδαιότητά του τον microνηmicroειακό του χαρακτήρα και

φέρνει microνήmicroες από παλαιότερα δηmicroόσια κτήρια στον ελλα-

δικό και ξένο χώρο (microετωπική σχέση microε τον ελεύθερο χώρο)

4499δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί4488 δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί

β ε

ξαγο

ρά

α ε

ξαγο

ρά

∆ιαmicroόρφωση αλληλουχίας ελευθέρων χώρων ∆ίδοντας προτεραιότητα στη διαmicroόρφωση microιας αλληλουχίας

ελευθέρων χώρων προσαρmicroοσmicroένης στα υψόmicroετρα και τις

χαράξεις του ευρύτερου περιβάλλοντος χώρου διαmicroορφώ-

θηκε microια επάλληλη συνέχεια των δηmicroόσιων χώρων του ∆η-

microαρχείου Ήδη η πόλη θέτει microε σαφήνεια τους δυναmicroικούς

όρους ανάπτυξής της microε τις χαράξεις των δρόmicroων τα microέτωπα

των δηmicroοσίων κτηρίων ή ακόmicroη microε τη διάχυση των λειτουργι-

κών επιπέδων στάσης και κίνησης του δηmicroόσιου χώρου (πλα-

τείες πεζοδρόmicroια κλπ)

Την εκκίνηση αυτής της αλληλουχίας ελευθέρων χώρων απο-

τελεί ο microετασχηmicroατισmicroός των φυσικών υψοmicroετρικών καmicroπύ-

λων ως τεχνητό τοπίο στο βορινό τmicroήmicroα του οικοπέδου δια-

microορφώνοντας κατrsquo αυτόν τον τρόπο τις πρώτες κτηριακές microορ-

φές που παραλαmicroβάνουν και υποδέχονται τους επισκέπτες

από την υψοmicroετρικά δυσmicroενέστερη πλευρά του οικοπέδου

ΜελετητέςΧρήστος Πατρώνης Γιάννα Πανδή αρχιτέκτονες

ΣυνεργάτεςΒασίλης Αξιώτης πολεοδόmicroος-χωροτάκτης

Αλέξης Μαγκανιώτης αρχιτέκτων

Βαρβάρα Γιαννούλα φοιτήτρια αρχιτεκτονικής

Παναγιώτα Ψεβεδούρου αρχιτέκτων εσωτερικών χώρων

ΣύmicroβουλοςΓιάννης Πατρώνης αρχιτέκτων αναπλ καθηγητής

Τmicroήmicroατος Αρχιτεκτόνων Πανεπιστηmicroίου Πατρών

Εν συνεχεία οι δηmicroόσιοι χώροι του ∆ηmicroαρχείου που χρησιmicroο-

ποιούνται για τη διαmicroόρφωση της επάλληλης συνέχειας αυ-

τών είναι

α Η Πλατεία ∆ηmicroαρχείου-Forum ως το πρώτο δοχείο υποδο-

χής των πολυmicroέτωπων κινήσεων των πολιτών

β Οι χώροι της Αίθουσας πολλαπλών χρήσεων

γ Το εσωτερικό Αίθριο γύρω από το οποίο αναπτύσσονται οι

γραφειακοί χώροι των διευθύνσεων του ∆ηmicroαρχείου

Χαράξεις ndash η τεθλασmicroένη Προκειmicroένου οι δηmicroόσιοι χώροι του ∆ηmicroαρχείου να

οmicroογενοποιηθούν microε το γειτονικό σύmicroπλεγmicroα πάρκων προτεί-

νεται στο πέρας του οικοπέδου να υλοποιηθεί ως τεθλασmicroένη

γραmicromicroή χάραξης το κυρίως κτηριακό σώmicroα του ∆ηmicroαρχείου

συmicroπληρωmicroατικό της οχυρωmicroατικής χάραξης του φρουρίου

της Λιθαρίτσας Κατrsquo αυτόν τον τρόπο δίδεται microια φυσική

απόληξη στον ευρύτερο πολιτιστικό περίπατο ενώ παράλ-

ληλα αποφεύγεται η απορρόφηση του νέου κτηρίου από τον

ανώνυmicroο αστικό ιστό που το περιβάλλει Παράλληλα η τεθλα-

σmicroένη σε microορφή κάτοψη οδηγεί στην οργάνωση των ανεξάρ-

τητων υπηρεσιών και στη δηmicroιουργία σχετικά microικρών σε

microήκος διαδρόmicroων

Γεφύρωση προσβάσεων και λειτουργιών Τα επιmicroήκη τmicroήmicroατα της ραχοκοκαλιάς του κτηρίου microετουσιώ-

νονται στην πλευρά του εσωτερικού αιθρίου ως microια σειρά

οριζοντίων ηmicroιυπαίθριων και κλειστών πορειών και εισόδων

που στόχο έχουν

α) Να δώσουν στους επισκέπτες και στους εργαζόmicroενους τη

δυνατότητα της αντίληψης της εικόνας της πόλης έξω ενώ

παράλληλα δηmicroιουργούν την εικόνα microιας παλλόmicroενης τρισ-

διάστατης όψης προς την πόλη

β) Να αποκαλύψουν να προσανατολίσουν και να κατευθύ-

νουν το κοινό στο υπόλοιπο κτηριακό συγκρότηmicroα δίνοντας

microια συνέχεια και ροή στην αρχιτεκτονική σύνθεση

Κτήριο φόντο στο ΑίθριοΠροκειmicroένου να ισχυροποιηθεί η αίσθηση της κοιλότητας

εντός του Αίθριου αυτό ντύνεται microε microια τεχνητή επιδερmicroίδα

microε ένα συνεχόmicroενο microεταλλικό και ξύλινο πλέγmicroα-laquoκλοστράraquo

Η microορφολόγηση και η επιλογή του τύπου του ανοίγmicroατος

βασίζεται σε τύπους ανοιγmicroάτων της παραδοσιακής αρχιτε-

κτονικής ένας τύπος επαναλαmicroβανόmicroενου κουφώmicroατος που

δηmicroιουργεί τελικά ένα σύγχρονο ουδέτερο microοτίβο microε βιοκλι-

microατικό χαρακτήρα

microε σαφήνεια το τέρmicroα της πορείας ενοποίησης και ταυτό-

χρονα την είσοδο στο ∆ηmicroαρχείο

ΣύνθεσηΗ σύνθεση οργανώνεται σε δύο σκέλη τα οποία ενοποιούνται

εσωτερικά microε ένα αίθριο που διαπερνάει όλο το κτήριο καθrsquo

ύψος και φωτίζεται από περιmicroετρικά υαλοστάσια Εκατέρω-

θεν του πυρήνα αυτού τα δύο σκέλη τοποθετούνται φυγόκε-

ντρα στο οικόπεδο σχηmicroατίζοντας microια δυναmicroική ενότητα σχή-

microατος S Αντιmicroετωπίζοντας το πλήρες και το κενό σαν microια συν-

θετική ενότητα οι υπαίθριοι χώροι του ∆ηmicroαρχείου γεννιού-

νται συmicroπληρωmicroατικά του σχήmicroατος αυτού

Οι δηmicroοτικές υπηρεσίες διαχωρίζονται microε σαφήνεια από τις

δηmicroαρχιακές γραφειακές ανάγκες τόσο συνθετικά όσο και

οικοδοmicroικά Οι υπηρεσίες λόγω υψηλής ανάγκης προσβασι-

microότητας τοποθετούνται στα χαmicroηλά επίπεδα και αναπτύσσο-

νται και στους δύο άξονες Τα δηmicroαρχιακά γραφεία αναπτύσ-

σονται κατά microήκος του τρίτου επιπέδου του ενός σκέλους

ΥλικάΟι υπηρεσίες αντιmicroετωπίζονται σαν ένας όγκος Επενδύονται

microε χτενιστό microάρmicroαρο που διατρυπάται από συνδυασmicroό επιφα-

νειών υαλοστασίων και γραmicromicroικών γωνιακών παραθύρων Τα

δηmicroαρχιακά γραφεία περιβάλλονται από microια επιφάνεια εmicroφα-

νούς σκυροδέmicroατος και αφήνονται σε κοινή θέα χάρη στο

συνεχές υαλοστάσιο microε τις φαρδιές περσίδες από σύνθετη

ξυλεία

ΣτόχοιΗ λύση προτείνει ένα λιτό ∆ηmicroαρχείο εναρmicroονισmicroένο microε το

ηπειρωτικό κλίmicroα της πόλης των Ιωαννίνων Πολεοδοmicroικά

στόχος είναι να ενταχθεί ένα κτήριο αυτού του microεγέθους στον

αστικό ιστό ικανοποιώντας την ανάγκη για σύνδεσή του microε τη

βραβευθείσα microελέτη ενοποίησης των υπαίθριων χώρων της

πόλης Κτηριακά προτεραιότητα δόθηκε στο ευανάγνωστο

του ∆ηmicroαρχείου από τους χρήστες του τόσο εξωτερικά όσο

και εσωτερικά

ΧάραξηΚαθοριστιστικό ρόλο για την τοποθέτηση του νέου ∆ηmicroαρ-

χείου στο οικόπεδο έχουν τα κτήρια του τζαmicroιού του Βελή

Πασά και του microεντρεσέ στην οδό Ιατρίδου απόληξη της βρα-

βευθείσας πορείας ενοποίησης Η κλίmicroακά τους οδήγησε

στην υποχώρηση του ∆ηmicroαρχείου από το microέτωπο αυτό ώστε

να δηmicroιουργηθεί εκεί ο κύριος υπαίθριος χώρος Η κτηριακή

microάζα αρκείται σε ένα microικρό laquoαποτυπώmicroαraquo δηmicroιουργώντας

microια αγκαλιά γύρω από τον υπαίθριο χώρο εισόδου που ορίζει

ΜελετητέςΕύη Αναστασοπούλου Βίκυ Μουτζούρη Κατερίνα Μητσώνη

Παναγιώτης Παπαδηmicroάτος αρχιτέκτονες

ΣυνεργάτεςΚώστας Παναγιωτόπουλος πολιτικός microηχ

Λεωνίδας Φραγγεδάκης microηχανολόγος microηχ

Ειδικός συνεργάτηςΜichael Cordes αρχιτέκτων

5500 δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί

γ ε

ξαγο

ρά

ΜελετητέςΑνθή Βερυκίου Αλεξάνδρα Γιαλούρη

Αλέξανδρος Κλειδωνάς Γιάννης Παπαδόπουλος αρχιτέκτονες

ΣυνεργάτεςΕύα Ρεπούσκου Βασιλική Μαλτεζάκη αρχιτέκτονες

Άρης Γκίτζιας φοιτητής αρχιτεκτονικής

Κωνσταντίνος Παπαντωνόπουλος πολιτικός microηχ

Παντελής Αργυρός microηχανολόγος microηχ

Ειδικός συνεργάτηςΓιώργος Παπαδόπουλος αρχιτέκτων

Το κτήριο συγκροτείται πάνω σε δύο τεθλασmicroένους άξονες οι

οποίοι δεν παρακολουθούν τα όρια του οικοπέδου αντίθετα

τοποθετούνται ελεύθερα απαντώντας microε διαφορετικό κάθε

φορά τρόπο στο ποικιλόmicroορφο γειτονικό περιβάλλον microε τα

ιδιαίτερα φυσικά αστικά και ιστορικά χαρακτηριστικά Το

εξωτερικό περίγραmicromicroα των αξόνων αποτελεί και το σκληρό

όριο του κτηρίου Μεταξύ των δύο αυτών γραmicromicroών διαmicroορφώ-

νονται δύο πλατείες σε διαφορετικές στάθmicroες Η microία είναι ο

κεντρικός υπαίθριος χώρος-είσοδος στο ∆ηmicroαρχείο και η δεύ-

τερη microικρότερη εσωτερική πλατεία-αίθριο συγχρόνως αποτε-

λεί στάση πάνω στην κίνηση που συνδέει την κεντρική πλα-

τεία του κτηρίου microε το κέντρο της πόλης Επιπλέον η κίνηση

αυτή γεφυρώνει την υφιστάmicroενη υψοmicroετρική διαφορά

microεταξύ του κέντρου της πόλης και της βασικής στάθmicroης του

οικοπέδου στην οποία βρίσκεται η microεγάλη πλατεία εισόδου

στο ∆ηmicroαρχείο και στην αίθουσα πολλαπλών δραστηριοτή-

των Βασική συνθετική επιλογή ήταν η διατήρηση του φυσι-

κού πρανούς και η τοποθέτηση της microεγάλης microάζας του κτη-

ρίου αντιστικτικά προς αυτόν Στην περιοχή του πρανούς

τοποθετείται ηmicroιυπόσκαφη η αίθουσα πολλαπλών δραστηριο-

τήτων microε φυσικό φωτισmicroό από την οροφή-δάπεδο της πλα-

τείας δηmicroιουργώντας έναν εσωτερικό χώρο microε microυσταγωγικό

χαρακτήρα

Η λειτουργική οργάνωση του κτηρίου γίνεται microε το σύστηmicroα

των γραmicromicroικών πτερύγων

Το προτεινόmicroενο κατασκευαστικό σύστηmicroα είναι αυτό της

δοκού επί στύλου Τα βασικά υλικά είναι εmicroφανές άβαφο

σκυρόδεmicroα και ανεπίχριστος τσιmicroεντόλιθος

δια

γωνι

σmicro

ός

Ανάπλαση Πλατείας Ηρώων ∆ήmicroου Ελευσίνας

laquoΤο Χωράφι της ∆ήmicroητραςraquo

laquoΤο Χωράφι της ∆ήmicroητραςraquo microεταφέρει microε όρους αρχιτεκτονι-

κούς την εικόνα ενός εύφορου αγρού microέσα στον αστικό ιστό

της Ελευσίνας Η πλατεία που προτείνεται είναι η κατασκευή

αυτού του laquoκαλλιεργηmicroένουraquo αστικού τοπίου Η αλληγορία

αναφέρεται τόσο στο microυθολογικό και ιστορικό παρελθόν της

Ελευσίνας όσο και στις σύγχρονες πρωτοβουλίες της πόλης

για την ανακύκλωση και την προστασία του περιβάλλοντος

laquoΤο Χωράφι της ∆ήmicroητραςraquo επιχειρεί έναν συγκερασmicroό του

αρχαίου και του σύγχρονου του φυσικού και του χτισmicroένου

του microόνιmicroου και του εναλλασσόmicroενου Σε αυτήν την πρόταση

πρωταγωνιστικό ρόλο παίζει η φύτευση microε την εναλλαγή των

εποχών που συmicroβολίζει

Προτεινόmicroενη αρχιτεκτονική λύσηΗ πλατεία Ηρώων είναι ο κεντρικός δηmicroόσιος χώρος της σύγ-

χρονης Ελευσίνας και ταυτόχρονα σηmicroατοδοτεί την είσοδο

στο αρχαίο ιερό Το αρχαίο ίχνος της Ιεράς Οδού διασχίζει δια-

γώνια την πλατεία Οι συνυπάρχουσες γεωmicroετρίες του αρ-

χαίου δρόmicroου και της νέας πολεοδοmicroικής χάραξης συναντι-

5533δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί5522 δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί

α β

ρα

βεί

ο

ούνται στο σώmicroα της πλατείας Η πρόταση διαπλέκει τις δύο

αυτές χαράξεις

Η νέα πλατεία και οι περιβάλλοντες πεζόδροmicroοι αντιmicroετωπί-

ζονται ως ενιαίος χώρος microε ενιαίο δάπεδο Στον χώρο αυτό

σχηmicroατίζεται η εικόνα ενός χωραφιού που αναφέρεται στον

microύθο της ∆ήmicroητρας και της Περσεφόνης τον κύκλο των επο-

χών την καλλιέργεια της γης την αναπαραγωγή και την ανα-

κύκλωση Ταυτόχρονα ορίζεται microία συγκεκριmicroένη γεωmicroετρία

Το χωράφι είναι ένας χώρος microε σαφή γεωmicroετρία τόσο εξ

αιτίας των ορίων ιδιοκτησίας όσο και από την κατεύθυνση της

όργωσής του Όmicroως ο όγκος και η microορφή του microεταλλάσσεται

ρυθmicroικά microε τις εποχές του χρόνου αλλά και από τυχαία γεγο-

νότα (κατεύθυνση του ανέmicroου) Η προτεινόmicroενη λύση έχει ως

αφετηρία την αέναη και τυχαία microεταβαλλόmicroενη γεωmicroετρία

του χωραφιού

Συνθετικά στοιχεία1 χάραξη

Το βασικό σύστηmicroα χάραξης του δαπέδου της πλατείας οργα-

νώνεται πάνω σε δύο κατευθύνσεις microε απόκλιση 10 microοιρών η

ΜελετητέςΚωνσταντίνος Γρίβας Έρση Ιωαννίδου

Ρενάτα Μεθενίτη Γιώργος Παρασκευόπουλος αρχιτέκτονες

microία από την άλλη που είναι κάθετες στους άξονες των δύο

τmicroηmicroάτων της Ιεράς Οδού εκατέρωθεν της πλατείας Το απο-

τέλεσmicroα της πλοκής των δύο κατευθύνσεων παράγει την

εντύπωση του laquoοργωmicroένου-καλλιεργηmicroένουraquo δαπέδου

2 ανάγλυφο

Ο κεντρικός χώρος της πλατείας επανακαθορίζεται από ένα

τετράγωνο που αποσπάται από το ενιαίο επίπεδο microε τη δηmicroι-

ουργία ήπιου ανάγλυφου στην περίmicroετρό του Η δηmicroιουργία

του ανάγλυφου ορίζει σαφέστερα το νοητό κέντρο της πλα-

τείας πραγmicroατοποιώντας ένα laquoκοίλωmicroαraquo και αποκλείοντας

διακριτικά την πρόσβαση των οχηmicroάτων

3 εξοπλισmicroός

Ο εξοπλισmicroός ορίζεται και αυτός από τη βασική χάραξη της

πλατείας και περιλαmicroβάνει καθίσmicroατα φωτιστικά και σηmicroεία

ανακύκλωσης Αυτά προκύπτουν από την αναδίπλωση των

υλικών της δαπεδόστρωσης στην τρίτη διάστασή τους

4 νερό

Το υδάτινο στοιχείο εmicroφανίζεται σε σηmicroεία ψεκασmicroού και σε

ανοιχτά γραmicromicroικά κανάλια βελτιώνοντας κατά τους θερινούς

microήνες το microικροκλίmicroα της πλατείας Στην είσοδο του αρχαιολο-

γικού χώρου διαmicroορφώνεται κρήνη

5 φύτευση

Η επιλογή της φύτευσης έγινε τόσο για συmicroβολικούς όσο και

για πρακτικούς λόγους Πρόθεση είναι η δηmicroιουργία ενός

τοπίου που α) εντείνει το παιχνίδι της αλλαγής των εποχών

και κάνει φανερό τον κύκλο της φύσης microέσα από την ίδια τη

microεταβολή των φυτών και β) χρησιmicroοποιεί γηγενή φυτά της

Αττικής που σχετίζονται microε τη microυθολογία και τον πολιτισmicroό

του τόπου Η προτεινόmicroενη φύτευση απαιτεί ελάχιστη φρο-

ντίδα δίνοντας σηmicroασία στην περιβαλλοντική ευαισθησία

Τα είδη φύτευσης που προτείνονται περιλαmicroβάνουν στάχυα

βολβώδη φρύγανα αγριολούλούδα και οπωροφόρα δέντρα

Ένας κύκλος microε στάχυα τοποθετείται έκκεντρα πάνω στον

άξονα της Ιεράς Οδού σηmicroαίνοντας την είσοδο στην πλατεία

Και τα πέντε στοιχεία που συνθέτουν την πλατεία ndashχάραξη

ανάγλυφο εξοπλισmicroός νερό και φύτευσηndash προκύπτουν από

κοινές συνθετικές αρχές και έχουν ενιαία λογική ανάπτυξης

αυτή που καθορίζει τη δηmicroιουργία του laquoκαλλιεργηmicroένου αστι-

κού τοπίουraquo της πλατείας laquoΤο Χωράφι της ∆ήmicroητραςraquo

Η ιδέα βασίζεται στη διαπίστωση τον συντονισmicroό και την

εmicroβάθυνση της αντίστιξης της σύγχρονης microε την αρχαία πόλη

Βασική αρχή της πρότασης είναι η επαναφορά και ανάδειξη

προηγούmicroενων στρωmicroάτων της πόλης που κρίνονται σηmicroα-

ντικά και ικανά να microεταφερθούν ως αντιπρόσωποι της εποχής

τους στο σήmicroερα

Η σύγχρονη πλατεία δεν κτίζεται Υλοποιείται microε τοποθέτηση

ένθετων προκατασκευασmicroένων microονάδων προσθετικά στο

δεδοmicroένο αστικό υπόστρωmicroα Θα αποτελέσει ένα laquoξένοraquo

στοιχείο-εργαστήριο διερεύνησης του παλίmicroψηστου που ταυ-

τόχρονα εισάγει νέες παραmicroέτρους στον δηmicroόσιο χώρο

∆ύναται να λειτουργήσει σαν εφήmicroερο επίπεδο που microελλο-

ντικά θα αποmicroακρυνθεί ή να ενσωmicroατωθεί στο παλίmicroψηστο

και να αποτελέσει microέρος του

Το νέο επίπεδο πραγmicroατοποιεί την επικοινωνία microεταξύ των

επιπέδων της ιστορίας της πόλης microε την παράλειψη ή microετέ-

πειτα αποmicroάκρυνση των microονάδων που το αποτελούν

Με την παράλειψη microονάδων η υπάρχουσα φύτευση βρίσκει

τον χώρο για να αναπτυχθεί ενώ microε την αποmicroάκρυνση microονά-

δων ο χώρος ανασκάπτεται τmicroηmicroατικά ανοίγοντας παράθυρα

στην ιστορία της πόλης Τα ευρήmicroατα καταγράφονται κωδικο-

ποιούνται και εκτίθενται

Νέα παράmicroετρος του τόπου γίνεται το τεχνολογικό φως που

γεννιέται από το επίπεδο Το κέντρο βάρους microετατοπίζεται

από τον αρχαιολογικό χώρο που λούζεται microε φώς την ηmicroέρα

στη σύγχρονη πλατεία το βράδυ

Ο δηmicroιουργικός φωτισmicroός του χώρου είναι microεταβλητής από-

χρωσης και προγραmicromicroατίζεται microε βάση τον χρόνο

οπτικοποιώντας στον δηmicroόσιο χώρο την έννοια της εποχικής

αλλαγής

Ο διαδραστικός φωτισmicroός τοποθετεί τον χρήστη στο κέντρο

της δράσης Με τη χρήση αισθητήρων επαφής αυξάνεται η

5555δ ι α γ ω ν ι σ micro ό ς

γ β

ρα

βεί

ο

5544 δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί

β β

ρα

βεί

ο

Η ιδιαιτερότητα που χαρακτηρίζει αυτήν την πλατεία είναι

ακριβώς η σχέση της microε τον αρχαιολογικό χώρο ορατό και microη

ορατό

Οι επικράτειες της αρχαίας και της νέας πόλης είναι απόλυτα

οριοθετηmicroένες Επιχειρούmicroε να αναδείξουmicroε την αmicroφισβή-

τηση αυτής της απολυτότητας microε την ταυτόχρονη παρουσία

τους τη διείσδυση και συνύπαρξή τους

Η πρόταση διαπραγmicroατεύεται δύο έννοιες που αποτελούν

συστατικά στοιχεία του τόπου

Το ιδεατό που αντιστοιχεί στον αρχαίο κόσmicroο τους microύθους

και την ιστορία Το πραγmicroατικό που αντιστοιχεί στην καθηmicroε-

ρινότητα της σύγχρονης πόλης έννοιες που διαπλέκονται

στον χώρο επικαλύπτοντας η microια την άλλη

∆ύο σαφείς σχεδιαστικές χειρονοmicroίες αποδίδουν και οπτικο-

ποιούν ως συmicroβολικές εκφράσεις microε πολλαπλές αναγνώσεις

τις δύο έννοιες

Μια laquoάυληraquo ιδανική ευθεία αντιστοιχεί στην Ιερά Οδό στο

καταληκτικό τmicroήmicroα της Το laquoάυλοraquo συmicroβολίζεται ως microια χωmicroά-

τινη λωρίδα που διαφοροποιείται και οριοθετείται από το

πλακόστρωτο της καθηmicroερινής πόλης Η αρχή της σηmicroατοδο-

τείται από microια συmicroβολική γλυπτική σύνθεση Λεπτές και ευκί-

νητες microεταλλικές ράβδοι microε φωτεινές κορυφές αναδύονται

από γραmicromicroικές ρηγmicroατώσεις του πλακόστρωτου συmicroβολί-

ζουν τις καλλιέργειες των δηmicroητριακών Η απόληξη της περι-

βάλλεται από γραmicromicroικούς σχηmicroατισmicroούς πραγmicroατικής καλ-

λιέργειας

Μια laquoαιωρούmicroενηraquo τετράγωνη πλατεία από υπερυψωmicroένες

σκληρές πλάκες microεγάλων διαστάσεων αντιστοιχεί στην

έννοια της σύγχρονης πραγmicroατικότητας microε τα χαρακτηρι-

στικά της απόλυτης υλικότητας αλλά και του εφήmicroερου και

της προσωρινότητας υπονοώντας και οριοθετώντας την αντί-

ληψη του laquoκάτωraquo είτε microε την έννοια της επιχωmicroένης αρχαιό-

τητας είτε microε την έννοια του Άδη Μια σειρά από επιmicroήκη

φώτα δαπέδου σαν πεσmicroένες δάδες σηmicroατοδοτούν την

πορεία της Ιεράς Οδού και συmicroβολίζουν ίσως τις δάδες της

τελευταίας τελετουργίας

ΜελετητέςΜπούκη Μπαmicroπάλου-Νουκάκη

Αντώνης Νουκάκης αρχιτέκτονες

ΣυνεργάτηςΓιάννης Καραχάλιος αρχιτέκτων

ένταση φωτισmicroού αναλογικά microε το πλήθος επαφών Έτσι

εγγράφεται η παρουσία η η απουσία επισκεπτών και το εφή-

microερο ίχνος γίνεται σηmicroαίνον χαρακτηριστικό του τόπου

Η νέα πλατεία ενσωmicroατώνει καταγράφει και κωδικοποιεί microε

σύγχρονούς όρους σαν ένας ζωντανός οργανισmicroός ndash microια

microηχανή Ως σύγχρονο ανάλογο της microυθολογικής microύησης εισά-

γονται η τεχνολογία η αρχαιολογία και η διάδραση Η γνώση

αναδύεται συστηmicroατικά από το παλίmicroψηστο επαναφέροντας τον

αρχαίο microύθο Η διάδραση του επισκέπτη microε το φως είναι το παι-

χνίδι microε το microυστήριο και η λύση του

ΜελετητέςΑαρών Κοέν Ελισάβετ Πλαΐνη αρχιτέκτονες

Σύmicroβουλος φυτοτεχνίαςΒίκυ Γροσοmicroανίδη γεωπόνος

Πκατεία Ηρώων Ελευσίνας ndash Το ανοιχτό Τελεστήριο

Το περιεχόmicroενο της τελετής τής microύησης παραmicroένει άγνωστο

Γνωρίζουmicroε microόνο ότι microέσα στο Τελεστήριο γινόταν κάποια ανα-

παράσταση τα δρώmicroενα(hellip) ακούγονταν microυστικές φράσεις τα

λεγόmicroενα και αποκαλύπτονταν τα ιερά τα δεικνύmicroενα

Ελευσίνα Καλλιόπη Πρέκα-Αλεξανδρή

Η πλατεία ως ανοιχτό Τελεστήριο δρώmicroενων λεγόmicroενων και

δυκνείmicroενων του ∆ήmicroου Ενότητα τριών πλατειών α Πλατεία

Φοινίκων 2340x1500m ή 13x5 άκαινες ως πολεοδοmicroικό

Πρόπυλο β Πλατεία Εισόδου στο τέλος της Ιεράς Οδού

1200x720m ή 4x4 άκαινες ως αρχαιολογικό Επίπυλο γ

Πλατεία Ηρώων ως ανοιχτό Τελεστήριο 5100x504m ή 17x28

άκαινες σχεδόν όσο ndashκαι microε ελάχιστη απόκλιση διεύθυνσηςndash

το περίκλειστο Πεισιστράτειο Τελεστήριο του Ικτίνου

Εκτός όλων των απαραίτητων στοιχείων της πλατείας [κρή-

νεςhellip] τοποθετείται αξονικά και απέναντι από το ανακαινιζό-

microενο ηρώο διαδραστική κοινοτική οθόνη Πίσω από την

οθόνη στην ελεύθερη επιφάνεια εδάφους 3000x18m ή

10x1 άκαινες microικρά παιδιά microε τα σχολεία τους microπορούν να

φυτεύουν και να θερίζουν συmicroβολικά στάχυα Η πλατεία

περιβάλλεται από σχάρα απορροής οmicroβρίων ως σχάρα καθαρ-

νει ανάmicroεσα στα ανοίγmicroατα της εσχάρας δηmicroιουργώντας microια

νέα επιφάνεια Στα σηmicroεία που υπάρχουν αρχαία το σιτάρι

microεγαλώνει πιο περιορισmicroένα Έτσι στην επιφάνεια των στα-

χυών εmicroφανίζονται ίχνη από το αρχαίο υπέδαφος microε κυριό-

τερο το ίχνος της Ιεράς Οδού Οι περαστικοί αλλά και οι δρα-

στηριότητες της πόλης δηmicroιουργούν και εκείνα ίχνη καθώς

περνούν microέσα από την πλατεία και πατούν τα στάχυα Την

επόmicroενη χρονιά από τους σπόρους τα στάχυα αναβλασταί-

νουν και ο κύκλος συνεχίζεται

Η Ιερά Οδός microέχρι τα όρια του αρχαιολογικού χώρου ο οποίος

ορίζεται από φύτευση κληmicroαταριάς σηmicroατοδοτείται από

γραmicromicroική φύτευση ελιών οι οποίες δίνουν συγκεκριmicroένο

χαρακτήρα στον χώρο χωρίς να απαιτούν άλλες παρεmicroβάσεις

5577δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί5566 δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί

β ε

ξαγο

ρά

α ε

ξαγο

ρά

Η Ελευσίνα ήταν ο τόπος της Μητέρας Γης Της φύσης της

γεωργίας των κύκλων τους microέσα στον χρόνο

Από έντονα αγροτικό στις αρχές του περασmicroένου αιώνα το

τοπίο της Ελευσίνας έχει πια γίνει βιοmicroηχανικό και microετα-βιο-

microηχανικό Το ίδιο τοπίο που ενσάρκωνε τον microύθο τώρα έχει

σβηστεί

Στην πλατεία Ηρώων στην είσοδο του αρχαιολογικού χώρου

και πάνω στον ιστορικό άξονα της Ιεράς Οδού επαναφέρουmicroε

τον συmicroβολισmicroό του ιστορικού αγροτικού τοπίου Το σιτάρι

αντιπροσωπευτικό στοιχείο του κύκλου ζωής της αγροτικής

φύσης γίνεται η επιφάνεια πάνω στην οποία εγγράφεται η

ζωή της πόλης

Ο χώρος της πλατείαςς ανασκάπτεται Η ιστορία που κρύβεται

κάτω από το πλακόστρωτο βγαίνει στην επιφάνεια Στη συνέ-

χεια ο χώρος καλύπτεται από microια microεταλλική εσχάρα η οποία

αποτελεί το νέο δάπεδο για τη ζωή της πόλης Το έδαφος

κάτω από την εσχάρα σπέρνεται microε σιτάρι Το σιτάρι microεγαλώ-

ΜελετητήςΓραφείο laquoΠαράξενοι Ελκυστέςraquo

Εmicromicroανουήλ Κολοκυθάς αρχιτέκτων

ΣυνεργάτεςΛεωνίδας Οικονόmicroου αρχιτέκτων

Οmicroάδα εργασίαςΝίκος Μπαραmicroπούτης microηχανολόγος microηχ

Σπύρος Κοσυβάς Σταύρος Καλλιγράφος αρχιτέκτονες

Καλλισθένη Κρασάκη σχεδιάστριαΜελετητέςΘωmicroάς ∆οξιάδης Αγγελική Μαθιουδάκη

Τερψιθέα Κρεmicroάλη Ελένη Ψυλλάκη Ήρα Φοντερτάν

∆ιονυσία Λιβέρη αρχιτέκτονες

Βασιλική ∆ρούγα τοπογράφος microηχ

Αριστείδης Πέτρου Μαρίνα Αντσακλή φοιτητές αρχιτεκτονικής

microών Το σύνολο φωτίζεται από ενδοδαπέδια σώmicroατα και

microεταλλικούς laquoπυρσούςraquo

∆οmicroικό στοιχείο της επίλυσής microας είναι η άκαινα Παράγωγη

microονάδα του ποδός βασικής microονάδας microέτρησης κατά τους

αρχαίους χρόνους όπου 1 άκαινα=10 πόδες η άκαινα είναι

σαν να λέmicroε η τρίmicroετρη Πρόκειται για ορθογώνιες ή πλάγιες

παραλληλόγραmicromicroες πλάκες από λευκό betόn 300x180x

017m microε στρόγγυλα κωνικά πέλmicroατα ύψους 026 και διαmicroέ-

τρου 027m που laquoκουmicroπώνουνraquo η microια δίπλα στην άλλη Μελ-

λοντικές ανασκαφές θα είναι ορατές και θα συνυπάρχουν microε

τις άκαινες Η microεταξύ ακαινών και ακανόνιστης οικοδοmicroικής

γραmicromicroής επιφάνεια συmicroπληρώνεται microε λευκό betόn

5599δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί5588 δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί

συmicroπληρώνουν ειδικά καλυmicromicroένα microε βατό τζάmicroι και αναδειγ-

microένα microε νυχτερινό φωτισmicroό ανασκαφικά σκάmicromicroατα που σαν

οπές παρατήρησης στο στρώmicroα του χρόνου αποκαλύπτουν το

δάπεδο της αρχαίας Ιεράς Οδού σε έναν κάναβο που θυmicroίζει

αρχαιολογική ανασκαφή Επιmicroέρους στοιχεία της πρότασης

είναι η διαmicroόρφωση γωνίας στάσης αξιοποιώντας την υφιστά-

microενη αναπτυγmicroένη φύτευση microε ειδικά σχεδιασmicroένα καθιστικά

τα οποία ξαναβρίσκονται στον πεζόδροmicroο της Ιεράς Οδού η

είσοδος του αρχαιολογικού χώρου και του χώρου του ναού

του Αγίου Ζαχαρία και το ηρώον

γ ε

ξαγο

ρά

Βασικοί άξονες της πρότασης είναι η διατήρηση της πλατείας

ως κενού χώρου ελεύθερου δοχείου δραστηριοτήτων καmicroβά

δηmicroοσίων δρώmicroενων και η εισαγωγή θέmicroατος-αναφοράς στον

αστικό χώρο

Η κεντρική θέση στην πόλη η ύπαρξη microη οχληρών χρήσεων

και ήπιου δοmicroηmicroένου περιβάλλοντος και η γειτνίαση microε τον

αρχαιολογικό χώρο αποτέλεσαν στοιχεία άξια ανάδειξης και

αξιοποίησης Χαρακτηριστικές για τον χώρο δραστηριότητες

του αρχαίου παρελθόντος αποτυπωmicroένες και φανταστικές

microνήmicroες προτάθηκε να βρουν microνεία-αναφορά στον αστικό

χώρο και να αποτελέσουν τη βασική ιδέα για τον σχεδιασmicroό

της πλατείας Ως αντικείmicroενο αναφοράς στη σχετική microε τον

χώρο αρχαιότητα επιλέχθηκε η ποmicroπή των προσκυνητών και

microυστών προς την είσοδο της πόλης που συνέρεαν στο τελευ-

ταίο αυτό σηmicroείο της Ιεράς Οδού κατά πλήθη σε ακανόνιστες

πυκνώσεις και αραιώσεις Ως φορέας της αναφοράς επιλέ-

χθηκε ο αστικός εξοπλισmicroός του χώρου microε καλύτερο εκφρα-

στή τα φωτιστικά τα οποία γίνονται αντικείmicroενο ιδιαίτερου

σχεδιασmicroού κα παρατίθενται σε microία χαλαρή ακολουθία κατά

microήκος της Ιεράς Οδού προς την είσοδο του αρχαιολογικού

χώρου και συνεχίζουν microέσα σε αυτόν διασχίζοντας την πλα-

τεία σε ανάλογες πυκνώσεις και αραιώσεις Την εικόνα

α micro

νεία

ΜελετητέςΕιρήνη Φρεζάδου αρχιτέκτων-πολεοδόmicroος

∆ηmicroήτρης Ζούπας αρχιτέκτων

ΣυνεργάτεςΓιώργος Κουφάκης αρχιτέκτων

Βασίλης Ζούπας φοιτητής πολιτικός microηχ

Ελευσίς = έλευσις του Νοός για τους microυηmicroένους του αρχαίου

κόσmicroου στην κατά-νόηση του κύκλου της ζωής και του θανάτου

Σήmicroερα microία πόλη αιωρούmicroενη ανάmicroεσα στον αρχαίο microύθο και

τη σκληρή σύγχρονη πραγmicroατικότητα Μία πόλη σε microετά-

βαση που αναζητά τη σύνδεση του χθες microε το σήmicroερα και

microέσα από αυτήν microία νέα ταυτότητα Αυτή είναι και η κεντρική

ιδέα της πρότασής microας για τη διαmicroόρφωση της πλατείας

Ηρώων να αντιmicroετωπισθεί δηλαδή σαν ένας συνδετικός κρί-

κος microία άρθρωση ανάmicroεσα στο χθες και στο σήmicroερα ανάmicroεσα

στον σύγχρονο πολεοδοmicroικό ιστό τον νοητό άξονα της Ιεράς

Οδού και τον παρακείmicroενο αρχαιολογικό χώρο

Η πρόταση χρησιmicroοποιεί την ιστορική ασυνέχεια που χαρα-

κτηρίζει την πλατεία σαν συνθετικό υλικό ∆ιασπάται η

έννοια της κεντρικής διάταξης η πλατεία οργανώνεται γύρω

από τον συνθετικά κυρίαρχο άξονα της Ιεράς Οδού (τοmicroή-

αρχαιολογικό σκάmicromicroα καλυmicromicroένο microε γυαλί και φωτισmicroένο τη

νύχτα)ο οποίος δηλώνει πορεία κατεύθυνση κατά την έννοια

της αρχαίας ποmicroπής microε τερmicroατικό στοιχείο τη νέα διαmicroορφω-

microένη είσοδο του αρχαιολογικού χώρου

Η διπολικότητα θεmicroελιώδης φιλοσοφικός όρος και microέρος του

αντικειmicroένου της microύησης των Ελευσίνιων microυστηρίων αποτε-

λεί επίσης δοmicroικό στοιχείο της πρότασης

Παρελθόν-microέλλον φως-σκότος ζωή-θάνατος χθόνιο-ουρά-

νιο ζεύγη αντιθέτων και αλληλοσυmicroπληρωmicroένων εννοιών βρί-

σκουν την τρισδιάστατη ερmicroηνεία τους στον φυσικό σχεδια-

σmicroό της πλατείας microέσω του στοιχείου της ράmicroπας Προτείνο-

νται 13 ράmicroπες 3 ανόδου και 10 καθόδου παράλληλες προς

τον άξονα της Ιεράς Οδού και κατεύθυνση προς την είσοδο

του αρχαιολογικού χώρου Οι 10 κατιούσες συmicroβολίζουν την

κάθοδο της Κόρης στον Άδη το παρελθόν το σκότος τον

θάνατο και οι 3 ανόδου συmicroβολίζουν το microέλλον το φως τη

ζωή και τον επίγειο κόσmicroο

Σε όλες τις ράmicroπες καθόδου χρησιmicroοποιείται ο ήχος σαν υπό-

microνηση του υποβλητικού χθόνιου χαρακτήρα των Ελευσίνιων

microυστηρίων

ΜελετητέςΝικόλαος ∆ουράmicroπεης Ευτυχία Ηλιοπούλου

Γεώργιος Τζορmicroπατζίδης αρχιτέκτονες

συναναστροφής Ο επισκέπτης του αρχαιολογικού χώρου βρί-

σκει έναν άνετο χώρο στάσης και ξεκούρασης microε οπτικές φυ-

γές προς τα microνηmicroεία που την περιβάλλουν Η φύτευση διεισ-

δύει στην πλατεία microε έναν τρόπο σχεδόν φυσικό παρόλο που

διατηρεί την αυστηρή γραmicromicroική και επιmicroήκη χάραξη προσφέ-

ροντας δροσιά σκιασmicroό αλλά και microια φυσική οριοθέτηση της

πλατείας Οι συστοιχίες των δέντρων κατά microήκος της Ιεράς

Οδού τονίζουν τον άξονά της ενώ οι πίδακες microε νερό προσδί-

δουν microια ευχάριστη διάθεση στον επισκέπτη

6611δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί6600 δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί

γ micro

νεία

β micro

νεία

laquoΓραmicromicroικήraquo αποτύπωση ιστορικού ίχνους

Η πρότασή microας έχει στόχο την ανάδειξη του αρχαιολογικού

περιπάτου και τη laquoγραmicromicroικήraquo αποτύπωση της ιστορίας της

πορείας των Ελευσίνιων Μυστηρίων Μιας πορείας όχι κατrsquo

ανάγκη ευθύγραmicromicroης αλλά που διαγράφεται από την κίνηση

του περιπατητή microια τεθλασmicroένη ροή microια ρευστή κυκλοφο-

ρία Περιγράφουmicroε έναν περίπατο microε ιστορία αιώνων microε τη

βοήθεια νέων εργαλείων και συνοδοιπόρο τη microνήmicroη Οι χαρά-

ξεις στο έδαφος έχουν την κατεύθυνση της Ιεράς Οδού και

ακολουθώντας παράλληλες πορείες διαχέονται στην πλατεία

Ηρώων Πολυτεχνείου η οποία γίνεται το προαύλιο του αρχαι-

ολογικού χώρου και του Ναού του Αγ Ζαχαρία

Ο περίπατος αυτός υλοποιείται microε την τοποθέτηση γραmicromicroικών

τεθλασmicroένων λωρίδων από λευκό microάρmicroαρο στο έδαφος

θραύσmicroατα του παρελθόντος παραποmicroπές στον παρακείmicroενο

αρχαιολογικό χώρο Κοmicromicroάτια του ιστού της πόλης στρώmicroατα

της ιστορίας τα οποία αποτυπώνουν το ίχνος του δρόmicroου

microέσα από microια laquoχορογραφηmicroένηraquo κίνηση ανθρώπων Ανάmicroεσα

σrsquo αυτές τις microαρmicroάρινες ροές διεισδύουν πλακόστρωτες επι-

φάνειες από κυβόλιθο ακολουθώντας και αυτές τον άξονα

της Ιεράς Οδού ∆ιατηρούmicroε ελεύθερο τον οπτικό άξονα συmicro-

βάλλοντας στη βιωσιmicroότητα της πλατείας ως δηmicroόσιου αστι-

κού υπαίθριου χώρου Η πλατεία microετατρέπεται σε microια ενό-

τητα υπερτοπικού χαρακτήρα σε προαύλιο όλων αυτών των

δραστηριοτήτων που την περιβάλλουν γίνεται laquoζωτικός χώ-

ροςraquo τόπος ιστορικής microνήmicroης αλλά και σύγχρονης κοινωνικής

ΜελετητέςΚωνσταντίνα Κρίκου Παναγιώτα Λουκάκου

Τζίνα Σωτηροπούλου αρχιτέκτονες

ΜελετητέςΣίmicroος Βαmicroβακίδης

Κωνσταντίνος Χρυσός αρχιτέκτονες

Η πρόταση microας για την πλατεία Ηρώων βασίζεται στη σύν-

θεση δύο λειτουργικών κάνναβων από την ανάγνωση του

χώρου σrsquo ένα laquo∆ίχτυ ndash ∆ίκτυοraquo το οποίο ενηmicroερώνεται από

την αλληλεπίδραση microεταξύ των υφιστάmicroενων κινήσεων και

των προτεινόmicroενων λειτουργιών Η πρότασή microας επιδιώκει τη

χρήση του χώρου από επισκέπτες καθrsquo όλη τη διάρκεια της

ηmicroέρας καθώς και στην άmicroεση σύνδεση της εισόδου του

αρχαιολογικού χώρου microε την πλατεία και τον πεζόδροmicroο της

Ιεράς Οδού δυο στοιχείων που microέχρι σήmicroερα είναι ασύνδετα

Προγραmicromicroατικά αυτό επιτυγχάνεται microε την ενδυνάmicroωση των

υφιστάmicroενων χρήσεων τη βελτίωση των προσβάσεων και την

προσθήκη νέων λειτουργιών όπως ένας υπαίθριος χώρος

εφήmicroερων εκδηλώσεων ένας στεγασmicroένος χώρος ενοικίασης

ποδηλάτων και ένα info box Ταυτόχρονα οπές ανοίγονται στο

έδαφος όπου αποκαλύπτουν ευρήmicroατα δηmicroιουργώντας έτσι

microια υπαίθρια αρχαιολογική έκθεση

Μορφολογικά αντιmicroετωπίζεται σαν microια gestalt αρχιτεκτονική

χειρονοmicroία όπου αποφεύγεται η απλή παράθεση επιmicroέρους

ετερόκλητων στοιχείων (πλάτωmicroαφύτευσηπαγκάκι )αλλά

προτείνεται η σύνθεση τους σε έναν δηmicroόσιο χώρο που λει-

τουργεί σαν ένα οργανικό σύνολο

∆ηmicroιουργούmicroε έτσι ένα τεχνητό τοπίο ndashlandscapendash το οποίο

προσαρmicroόζεται στις laquoδυναmicroικέςraquo της πλατείας και παράγει

αρmicroονικές microεταβάσεις ανάmicroεσα στα σηmicroεία της Ένα τοπίο

που δηmicroιουργεί προϋποθέσεις για κινήσεις διαφορετικών

ταχυτήτων είτε microε τα πόδια είτε microε ποδήλατο αλλά και τmicroήmicroα

του οποίου λειτουργεί σαν χώρος εκτόνωσης για παιχνίδι

όπως skateboardπατίνια

Στα άκρα το τοπίο-επιφάνεια ανασηκώνεται για να παραλάβει

τις νέες λειτουργίες Έτσι δηmicroιουργούνται microορφολογικές και

λειτουργικές εξάρσεις στην περίmicroετρο της πλατείας που την

ενώνουν οmicroαλά microε τον ιστό της πόλης τόσο ογκοπλαστικά

όσο και λειτουργικά

Με αφορmicroή το σχετικό αφιέρωmicroα του τρέχοντος περιοδι-

κού του ΣΑ∆ΑΣ-ΠΕΑ στους πανελλήνιους αρχιτεκτονι-

κούς διαγωνισmicroούς γεννήθηκαν ορισmicroένα ερωτήmicroατα και

ακολούθως προέκυψαν κάποιες απαντήσεις οι οποίες

αποτελούν το καταστάλαγmicroα της δεκαετούς εmicroπειρίας του

γράφοντος πάνω στο θέmicroα Ορισmicroένες πρώτες προσωπι-

κές σκέψεις και απόψεις έχουν δηmicroοσιευτεί παλιότερα

(laquoΓια ποιον δουλεύουmicroεraquo Περιοδικό Αρχιτέκτονες τεύχος

51 ndash Περίοδος Β ΜάιοςΙούνιος 2005 σελ 34) όταν η

εmicroπειρία από τους διαγωνισmicroούς ήταν σχετικά microικρότερη

Όmicroως microε το πέρασmicroα του χρόνου και τη συmicromicroετοχή σε

διάφορους διαγωνισmicroούς οι θέσεις αυτές ωρίmicroασαν και σε

microεγάλο βαθmicroό ενισχύθηκαν κυρίως ως προς τις αρνητικές

διαστάσεις του ζητήmicroατος

Είναι άραγε οι διαγωνισmicroοί ndashιδιωτικοί και δηmicroόσιοιndash ευκαι-

ρία για συmicromicroετοχή σε microια υψηλού συναγωνιστικού επιπέ-

δου αρχιτεκτονική διαδικασία όπου προάγεται η ευγενής

άmicroυλα Βραβεύονται πάντοτε οι καλύτεροι Υλοποιείται

τελικά το πρώτο βραβείο Εάν ναι ποια είναι η σχέση της

microελέτης microε το κατασκευασmicroένο αποτέλεσmicroα Ακόmicroη ποια

είναι η αξία και η χρησιmicroότητα των αρχιτεκτονικών διαγω-

νισmicroών στην Ελλάδα

Σε ένα ιδιαίτερα ανταγωνιστικό περιβάλλον δυστυχώς

κάποιες φορές τα microέλη των microελετητικών οmicroάδων αναπτύσ-

σουν αγενή και ανθυγιεινά αισθήmicroατα τόσο για τους συνα-

δέλφους τους στις άλλες οmicroάδες όσο και για τους συνερ-

γάτες τους στην οmicroάδα που οι ίδιοι συmicromicroετέχουν Άλλοτε

κάποιοι συmicromicroετέχοντες είναι σε microεγάλο βαθmicroό διατεθειmicroέ-

νοι να microην περιοριστούν στις απαραίτητες σχέσεις και στις

απαιτούmicroενες δράσεις καθώς microπορεί να προβούν ακόmicroη

και σε ανεπιθύmicroητες ενέργειες ή ακόmicroη και σε επίπονες

θυσίες προκειmicroένου να νικήσουν Άλλοτε ο ανταγωνισmicroός

microετατρέπεται σε αντιδικία και έτσι σε ορισmicroένες περιπτώ-

σεις κάποιοι επικαλούνται ή ακόmicroη και χρησιmicroοποιούν

νοmicroικά microέσα ανάγοντας την αρχιτεκτονική σε ζήτηmicroα το

οποίο αφορά περισσότερο δικηγόρους παρά αρχιτέκτο-

νες Σε άλλες περιπτώσεις κάποια από τα βραβεία γεννούν

απορία για το αν και κατά πόσο αδιάβλητη και δίκαιη είναι

η διαδικασία ενώ ακόmicroη εγείρεται ζήτηmicroα για το κύρος της

τελικής κρίσης και την υπόληψη της επιτροπής σε σχέση

microε τις δηλωmicroένες δεσmicroεύσεις και τις πραγmicroατικές επιδιώ-

ξεις του αγωνοθέτη

Σε ότι αφορά την κατάληξη αν ο διαγωνισmicroός είναι ιδιωτι-

κός δεν αποτελεί δεδοmicroένο ότι η microελέτη η οποία θα υλο-

ποιηθεί έχει αποσπάσει απαραίτητα το πρώτο βραβείο

ενώ στους περισσότερους δηmicroόσιους αρχιτεκτονικούς

διαγωνισmicroούς δεν είναι καν σίγουρο αν θα υλοποιηθεί οτι-

δήποτε Όmicroως ακόmicroη και στην απίθανη περίπτωση υλο-

ποίησης ενός δηmicroόσιου διαγωνισmicroού το τελικό αποτέλε-

σmicroα ndashmicroετά από καιρό και κόποndash είναι αmicroφίβολο αν ικανο-

ποιεί πλήρως ndashή έστω σε κάποιο αξιόλογο βαθmicroόndash τις

προσδοκίες των microελετητών ή τουλάχιστον αν σέβεται τις

βασικές αρχιτεκτονικές αξιώσεις και τα ιδιαίτερα χαρακτη-

ριστικά της microελέτης

Όπως φαίνεται λοιπόν υπάρχουν διάφορες περιπτώσεις

για να δικαιολογούν το γιατί ο θεσmicroός των πανελλήνιων

αρχιτεκτονικών διαγωνισmicroών απαξιώνεται και βρίσκεται σε

διαρκή κρίση Γιατί κάποιοι είναι αναξιόπιστοι άλλοι αδιά-

φοροι κάποιοι άλλοι γίνονται προσχηmicroατικά και microόνο για

εντυπωσιασmicroό ενώ οι περισσότεροι είναι είτε ατελέσφοροι

είτε αναποτελεσmicroατικοί Ακόmicroη γιατί τόσο οι φορείς διεξα-

γωγής των αρχιτεκτονικών διαγωνισmicroών (πολιτεία ή ιδιώ-

τες) όσο και οι ίδιοι οι συmicromicroετέχοντες microελετητές δεν αντι-

λαmicroβάνονται το θεσmicroό ως εποικοδοmicroητική διαδικασία

αλλά αντιmicroετωπίζοντας και συχνά υποστηρίζοντας πρό-

σκαιρες επιδιώξεις ή φιλοδοξίες καταστρέφουν τη microονα-

δική ευκαιρία συλλογικής προσφοράς microέσω της αρχιτεκτο-

νικής συν-δηmicroιουργίας Κάπως έτσι γίνονται οι αρχιτεκτονι-

κοί διαγωνισmicroοί στην Ελλάδα ή microάλλον κάπως έτσι δεν

γίνονται

Στο διάστηmicroα 2003-204 στα πλαίσια της Επιτροπής αρχι-

τεκτονικών διαγωνισmicroών του ΣΑ∆ΑΣ-ΠΕΑ λειτούργησε

microια οmicroάδα εργασίας που microε σύmicroπνοια microεθοδικότητα και

κοινή στόχευση επιτέλεσαν ένα microεγάλης σηmicroασίας ndashκαι εν

τέλει και όγκουndash έργο Αφορά στην τροποποίηση του υφι-

στάmicroενου (προβληmicroατικού και παρωχηmicroένου) θεσmicroικού

πλαισίου για τους αρχιτεκτονικούς διαγωνισmicroούς στη

χώρα microας και την προσαρmicroογή του στις διατάξεις της αντί-

στοιχης Ευρωπαϊκής Οδηγίας Σκοπός ήταν η εναρmicroόνιση

microε τα ισχύοντα νοmicroικά πλαίσια των άλλων ευρωπαϊκών

χωρών ndashειδικά αυτών microε παράδοση στη διεξαγωγή του

θεσmicroούndash αλλά και τους κανονισmicroούς UIA και ACE (Ευρω-

παϊκό Συmicroβούλιο Αρχιτεκτόνων) Υπεύθυνος από το ∆Σ

του ΣΑ∆ΑΣ-ΠΕΑ υπήρξε ο Π Νικολακόπουλος

Η Επιτροπή συνέλεξε microετέφρασε και συνέκρινε στοιχεία

από οκτώ ευρωπαϊκές χώρες και κατέληξε σε πρόταση

Σχεδίου Θεσmicroικού Πλαισίου microε θέmicroα laquoΚανονισmicroός για τον

καθορισmicroό των εθνικών διαδικασιών διεξαγωγής διαγωνι-

σmicroών microελετών στον τοmicroέα της αρχιτεκτονικήςraquo και αποδέ-

κτες τα υπουργεία ΠΕΧΩ∆Ε και ΠΕΘΟ

Στις προτάσεις συmicroπεριλαmicroβάνονται δικλείδες για την υλο-

ποίηση των βραβευθέντων προτάσεων microε την απαραίτητη

συmicromicroετοχή των microελετητών τακτοποίηση των αmicroοιβών

θέσπιση ανεξάρτητης επιτροπής αρχιτεκτονικών διαγωνι-

σmicroών (ΕΑ∆) και συmicroβούλου αγωνοθέτη συγκρότηση

δεξαmicroενής κριτών διασφάλιση των πνευmicroατικών δικαιωmicroά-

των των microελετητών νέο νοmicroικό πλαίσιο για την υποχρέωση

προκήρυξης αρχιτεκτονικών διαγωνισmicroών από τους

φορείς και κίνητρα όσον αφορά στις προκηρύξεις διαγω-

νισmicroών διασφάλιση διαφάνειας στην κρίση των microελετών

κά

Το Σχέδιο δηmicroοσιεύτηκε στο τεύχος 5411-112005 του

περιοδικού Έκτοτε και microετά και τη διαβίβασή του στα

αρmicroόδια υπουργεία δεν microας έχει κοινοποιηθεί κανένα νέο

για την τύχη του Υπουργεία και φορείς κωφεύουν και οι

διαγωνισmicroοί Όταν και εάν προκηρύσσονται συνεχίζουν

να αποτελούν microεγάλο πονοκέφαλο για όλους εmicroάς τους

συmicromicroετέχοντες Λόγω κακής οργάνωσης λόγω έλλειψης

διαφάνειας λόγω αργοποριών στις διαδικασίες λόγω

αmicroφισβήτησης προς τα microέλη της κριτικής επιτροπής εν

τέλει λόγω έλλειψης οράmicroατος για το θεσmicroό

6622 α φ ι έ ρ ω micro α

ΘεσmicroόςΞεπεσmicroός

του Αλέξανδρου Κλειδωνά αρχιτέκτονα

Προτάσεις της Επιτροπής Αρχιτεκτονικών∆ιαγωνισmicroών του ΣΑ∆ΑΣ-ΠΕΑ

της Ιουλίας ∆ρούγα αρχιτέκτονος (microέλος αυτής της Επιτροπής)

6633α φ ι έ ρ ω micro α

iquestOacuteˆ paraOacuteAcirc˘IgravemiddotUgraveEgraveIcircfi intcurrenOacuteUgraveUacuteOcirc infinıEumlOacuteOgraveOacute 1959 middotUacutemacrπ centAcircUcircOcircUgravefiOcirc˘IumlOcirc˜ (1Ocirc sbquoUacutemiddotsbquoAcircrsaquoOcirc paramiddotOacuteAcircIumlIumllsaquoOacuteEgraveOcirc˘infinUacutemacrEgraveUgraveAcircIcircUgraveOcircOacuteEgraveIcircOcircDagger centEgravemiddotAacuteˆOacuteEgraveUcircIgraveOcircDagger)

microικρός-Μεγάλος Αρχιτέκτονας

της Μαριλένας Καλυβιώτη αρχιτέκτονος

6644 α φ ι έ ρ ω micro α

Οι laquoπύλεςraquo του τmicroήmicroατος Τmicroήmicroα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών

είναι ανοιχτές Στέκεσαι microε την κάρτα στο χέρι που γράφει φοι-

τητής εξάmicroηνο Α Είσαι επιτέλους φοιτητής στην πολυπό-

θητη σχολή Το ήθελες από τότε που θυmicroάσαι τον εαυτό

σουτα τελευταία χρόνιαήταν επιλογή των δικών σου είσαι

όmicroως εδώ Και τώρα Τώρα ξεκινάει το παιχνίδι των γνώσεων

microε παίκτες εσένα τους συmicroφοιτητές σου τους καθηγητές σου

και φυσιογνωmicroίες όπως τον Wright τον Le Corbusier Οι πρώ-

τες ιδέες αρχίζουν να έρχονται και είσαι περήφανος για τον

εαυτό σου ή απογοητεύεσαι και προσπαθείς κι άλλο

Σε όποιο στάδιο της φοίτησης σου και αν γίνει αυτό κάποια

στιγmicroή το νιώθεις Θέλεις να γίνει ένας microικρός-Μεγάλος Αρχι-

τέκτονας και είσαι έτοιmicroος να κατακλίσεις τη σχολή σου την

πόλη σου τη χώρα σου ή τον κόσmicroο όλο microε τις δικές σου

γραmicromicroές και τους δικούς σου όγκους και χρώmicroατα Μπορεί να

φοβάσαι να το παραδεχτείς αλλά το συναίσθηmicroα τρέφεται

microέσα σου microέρα microε τη microέρα Μπορεί να microην το αφήσεις να

εκδηλωθεί ποτέ microπορεί όmicroως και να το κυνηγήσεις

Και τότε ως microάννα εξ ουρανού ο πρώτος αρχιτεκτονικός δια-

γωνισmicroός (ο πρώτος που πέφτει στην αντίληψή σου) φαντάζει

η ευκαιρία να αποδείξεις την αξία σου Μπορεί να microη διαβά-

σεις καν το θέmicroα αλλά και microονό στην πρώτη φράση laquo∆ια-

γωνισmicroός ιδεών αρχιτεκτονικός διαγωνισmicroόςraquo έχεις ήδη

πάρει απόφαση να συmicromicroετάσχεις Νιώθεις πως σου δίνεται η

ευκαιρία να παίξεις ή και να πρωταγωνιστήσεις σε ελληνική

ταινία ή χολιγουντιανή παραγωγή Συνειδητοποιήσεις πως

έχεις τη δυνατότητα να δώσεις λύσεις που θα φέρουν την προ-

σωπική σου σφραγίδα οι περιορισmicroοί που σου παρουσιάζουν

δεν σου microοιάζουν βουνό και αρχίσεις να σχεδιάζεις συmicroβα-

τικά και microετά οι γραmicromicroές (οι λεγόmicroενες laquoντιζαϊνιέςraquo) ξεπη-

δάνε από παντού

Και τελειώνεις τη σχολή έχεις στο ιστορικό σου 012 συmicromicroέ-

τοχες σε διαγωνισmicroούς και θέλεις να βγεις στον αληθινό

κόσmicroο microη προστατευόmicroενο από τις πύλες της σχολής και

νοmicroίζεις πως microπορείς να συνεχίσεις την κατάκτησή σου (και

microπορείς το πιστεύω ακράδαντα πως microπορείς ότι και αν

σηmicroαίνει αυτό για τον καθένα) Η προκήρυξη για τον επόmicroενο

πανελλήνιο διαγωνισmicroό της Χ ανέγερσης εmicroφανίζεται microπρο-

στά σου και σκέφτεσαι θα κάνω την προσπάθειά microου Όσα

έmicroαθα έχω την ευκαιρία να τα παρουσιάσω microε την σφραγίδα

πλέον στο χέρι και microε ολοένα καλύτερες ιδέες ∆ιαβάζεις τις

laquoοδηγίες διαγωνιζοmicroένωνraquo και τα πρώτα καmicroπανάκια αρχί-

ζουν να αντηχούν στα αφτιά σου ΓΟΚ επιτρεπόmicroενη δόmicroηση

επιτρεπόmicroενο ύψος χρήσεις γης επιτρεπόmicroενες λειτουρ-

γίες προϋπολογισmicroός έργου και επιτρεπόmicroενο κόστος Και οι

συmicromicroετέχοντες πολλοί αρκετοί από τους οποίους γνωστά

ονόmicroατα που γυρίζουν στο κεφάλι σου άλλα από τότε που

ήσουν φοιτητής και άλλα από τη στιγmicroή που έγινες ενεργό

microέλος της αρχιτεκτονικής κοινότητας Και οι αmicroφιβολίες περί

συmicromicroετοχής σου άλλοτε λιγότερες άλλοτε περισσότερες

(άλλοτε καθόλου πρέπει να είmicroαστε ειλικρινείς) εmicroφανίζο-

νται Νιώθεις να σε πνίγουν οι περιορισmicroοί και ο συναγωνισmicroός

microε σηmicroαντικές (όχι πάντα ποιοτικές κατά την γνώmicroη σου)

παρουσίες στον χώρο της αρχιτεκτονικής δηmicroιουργίας στη

χώρα σου Τα ερωτήmicroατα σε κατακλύζουν Τι microπορώ να σχε-

διάσω microε τόσα δεν Υπάρχει περίπτωση να προκριθώ η θα

microείνω στην αφάνεια Και απόψεις περί παραποίησης του

τελικά ανεγερθέντος από το σχεδιαζόmicroενο σε βοmicroβαρδίζουν

Και εκεί είναι που πρέπει να πάρεις αποφάσεις και να φέρεις

σε εφαρmicroογή όλα όσα έmicroαθες όλα αυτά τα χρόνια Και ξέρεις

πως έχεις πολλά να microάθεις ακόmicroα Γιατί το πραγmicroατικό παιχνίδι

των γνώσεων έφυγε από την φωλιά της σχολής σου και από τα

χέρια των συmicroφοιτητών και καθηγητών σου Βρίσκεται τώρα

στα χέρια τα δικά σου και των συναδέλφων σου στα χέρια της

πολιτείας της κοινωνίας microε την οποία καλείσαι να συνεργα-

στείς ή και να έρθεις σε σύγκρουση Βρίσκεται στις απογοη-

τεύσεις που θα συναντήσεις και τα κολλήmicroατα που θα παρου-

σιαστούν microπροστά σου και θα είναι πολλά αλλά εσύ θα συνεχί-

σεις Και τα πράγmicroατα θα γίνουν πιο εύκολα Θα microάθεις να

κινείσαι και να ελίσσεσαι Να microη φοβάσαι microεγάλα ονόmicroατα και

κλίκες Να microην τροmicroάζεις στην ιδέα microιας σύγκρουσης ή microιας

χαmicroένης από χέρι όπως θα πιστέψεις συmicromicroετοχής στον τάδε

αρχιτεκτονικό διαγωνισmicroό και τότε είναι που θα έχεις πραγ-

microατικά κερδίσει

iquestOacuteˆ infinEcircrsaquoUcircmiddot UgraveOcirc˘ permilEgravemiddotAacuteˆOacuteEgraveUcircIgraveOcircDagger Future of the

Cities IFHP Ranko Radovic Student Compe-tition 2007

δια

γωνι

σmicro

ός

Αποκατάσταση και νέα χρήση του Ανατολικού Νεωρίου της ∆εξαmicroενής ΖΑΝΕ και της Αποθήκης Άλατος στο λιmicroάνιτου Ηρακλείου Κρήτης

Εδώ και καιρό στην πόλη του Ηρακλείου οι νέες κατασκευές

εmicroφανίζονται διάσπαρτες και ασυνάρτητες χωρίς συνεκτικό

λόγο χωρίς αναφορά στον υφιστάmicroενο ιστό ούτε πιο σηmicroα-

ντικά στο laquoπροϋπάρχονraquo στην προηγούmicroενη πολιτιστική

τοπογραφία Το αποτέλεσmicroα είναι ότι η ζωή στην πόλη ως

οπτική και κινητική εmicroπειρία είναι πλέον microια ασυνεχής αλλη-

λουχία από αυτόνοmicroα ανεξάρτητα microεταξύ τους αυτοαναφο-

ρικά οπτικά στίγmicroατα που microέσα στην αυτοαναφορικότητά

τους νοmicroιmicroοποιούνται microεν αλλά ανθίστανται οποιαδήποτε

προσπάθεια συγκρότησης ενός συνεχούς αφηγήmicroατος που

θα ήταν laquoο δρόmicroοςraquo και εξ αυτού η πόλη ως βιωmicroατική συνέ-

χεια ενός πολιτειακού συmicroβολαίου

Το αντικείmicroενο όmicroως αυτού του διαγωνισmicroού αυτό το κοmicromicroάτι

του λιmicroανιού του Χάνδακα είναι ένα από τα λίγα microέρη όπου

αναγνωρίζεται η παλιά πόλη και η σχέση της microε τα τείχη που

την σχηmicroάτιζαν Το εναποmicroείναν τmicroήmicroα των Νεότερων Νεω-

ρίων η Ενετική ∆εξαmicroενή ΖΑΝΕ και η Αποθήκη Αλατιού στη

microεριά της προκυmicroαίας ακόmicroα και στην κατάσταση που βρίσκο-

νται ερείπια κενά λειτουργίας έχουν ακόmicroη τη δυνατότητα

να παραπέmicroπουν στην πρωταρχική τοπογραφία του λιmicroανιού

hellipΌταν αναφερόmicroαστε στα κτήρια ως πολιτιστική κληρονοmicroιά

6677δ ι α γ ω ν ι σ micro ό ς6666 δ ι α γ ω ν ι σ micro ό ς

α β

ρα

βεί

ο

δεν τα εννοούmicroε ως αντικείmicroενα ως κτισmicroένες εικόνες microιας

παρελθούσας εποχής ndashπου αντίκεινται έξω από εmicroάςndash αλλά

ως χώρο που βιώνεται και ως εκ τούτου microετουσιώνεται σε

χρόνο microας που microας περιβάλει εmicroάς και τις πράξεις microας

hellipΓια να ενεργοποιηθεί η microνήmicroη microέσω του ερειπίου απαιτεί-

ται η ενεργή ανάmicroνηση microια προβολή της επιθυmicroίας για ζωή

όπου αντί να αναπολούmicroε απεγνωσmicroένα το παρελθόν για τα

χαmicroένα αντικείmicroενα επιθυmicroούmicroε και σχεδιάζουmicroε νέους χρό-

νους Τότε είναι που το παρελθόν αποκαλύπτεται πλέον ως

χώρος και microας επιτρέπει να εmicroπλακούmicroε microε την δηmicroιουργική

πράξη ως συmicroπληρωmicroατική πράξη ως ολοκλήρωση του ατε-

λούς ως συνέχεια

Η επανάχρηση λοιπόν δεν συνιστά laquoδεύτερο χέριraquo αλλά

είναι αποτέλεσmicroα microιας επέmicroβασης που προσφέρει microια νέα

οπτική microιας παλιάς τοπογραφίας Το παλιό κτίσmicroα συνεχίζει

να υπάρχει όχι όmicroως ως κτήριο αλλά ως τοπογραφία ως οικό-

πεδο αυτή τη φορά για το πρόγραmicromicroα που έρχεται να εγκατα-

σταθεί εκεί Το παλιό ως microνηmicroείο συνεχίζει την ζωή του ως

πηγή γνώσης ως ανάmicroνηση microιας προηγούmicroενης πρωταρχικής

σχέσης microε τον κόσmicroο στην περίπτωσή microας microε τη θάλασσα και

το λιmicroάνι

Αρχή της πρότασης αποτελεί η οριοθέτηση ενός επιπέδου

όρασης του microνηmicroείου που θα αποκαλύπτει τις πρωταρχικές

του δοmicroές ενώ ταυτόχρονα θα επιτρέπει την αναγνώριση της

ιστορικής συνέχειας της πόλης του Ηρακλείου που απορρέει

από τη δυναmicroική της διαλεκτικής σχέσης microεταξύ του παλιού

και του σύγχρονου Ως κλειδί του microηχανισmicroού που microας επέ-

τρεψε να φέρουmicroε το καινούργιο πρόγραmicromicroα σε σχέση microε τα

παλιά κτίσmicroατα χρησιmicroοποιήσαmicroε την microεταφορά ∆ηλαδή

αρνηθήκαmicroε την microετατροπή ως εργαλείο επανάχρησης και

την microετάλλαξη των υφισταmicroένων κτισmicroάτων σε κτήριο αλλά

χρησιmicroοποιώντας το κτήριο ως laquoχρονικό οικόπεδοraquo microεταφέ-

ραmicroε σε αυτό την δοmicroή συνθετική και κατασκευαστική ενός

ταρσανά του αρχετυπικού ναυπηγείου του 19ου αιώνα Χαρα-

κτηριστικές microορφές οι καmicroπύλες που φτιάχνουν τα καράβια

τα κράmicroατα υλικών σανίδες και microέταλλα και οι τυπικές κατα-

σκευές το κόκκινο του microίνιου επιστρατεύθηκαν ως στοιχεία

microεταφοράς που ενεργοποιούν τις microνήmicroες που λανθάνουν στον

χώρο και επέτρεψαν σrsquo εmicroάς να ανακαλέσουmicroε και να microετα-

φέρουmicroε στο παρόν στιγmicroές ζωής που microπορούν να αποτελούν

ακόmicroα στοιχεία της τοπογραφίας Στην προκείmicroενη περί-

πτωση η microεταφορά δεν αποτελεί ένα εικονογραφικό τρικ

ένα λεκτικό τέχνασmicroα που να εξαντλείται microετά το πρώτο διά-

βασmicroα ∆ρα συνεχώς σε ένα επίπεδο προ-λεκτικό φέρνοντας

microας σε σχέση microε βιώmicroατα που λειτουργούν έξω από τους

περιορισmicroούς του ιστορικού χρόνου και microας βοηθούν να οικει-

οποιηθούmicroε τον χρόνο του χώρου χωρίς να φοβηθούmicroε

microήπως καταλήξουmicroε ασεβείς Η ασέβεια εξάλλου είναι

πιθανότητα microόνο στον ιστορικό χρόνο Σε αυτόν τον άλλο

χρόνο ισχύει η δυνατότητα της συνύπαρξης Στην πρότασή

microας λοιπόν τα καινούργια στοιχεία της σύνθεσης αποστασιο-

ποιούνται από τα παλιά κτίσmicroατα όχι από φόβο microήπως κακο-

microεταχειριστούmicroε το παρελθόν αλλά για να επιτρέψουmicroε τις

διαφορετικές χρονικές στιγmicroές να συνυπάρξουν ισόνοmicroα

microέσα στα πλαίσιο των πολιτιστικών δραστηριοτήτων που θα

φιλοξενήσει ο χώρος Ένας κόσmicroος ο παλιός και ο καινούρ-

γιος ένας

ΜελετητέςΑθανάσιος Κ Σπανοmicroαρίδης

Γιάννης Ζαχαριάδης αρχιτέκτονες

ΣυνεργάτεςΙσmicroήνη Μέλιου Σταύρος Μόφορης αρχιτέκτονες

Παυλίνα Μανέτα ∆ήmicroητρα Παυλάκου φοιτήτριες αρχιτέκτονες

Επανάχρηση δεν σηmicroαίνει αναίρεση της συmicroβολικής παρακα-

ταθήκης ενός ιστορικού κελύφους Σηmicroαίνει επαναβίωση και

επανασηmicroασιοδότησή του ώστε να παραmicroείνει στη microνήmicroη και

τη ζωή της πόλης microε νέες συναντήσεις δραστηριότητες και

συλλογικές δράσεις

Η πρόταση προσπαθεί να πειθαρχήσει εκφραστικά στην

laquoανακουφιστική σιωπήraquo και δοmicroική λιτότητα του microνηmicroείου

ndashεξωτερική και εσωτερικήndash και όχι να microεταχειριστεί το κέλυ-

φος σαν πεδίο laquoδηmicroιουργικής ιδιαιτερότηταςraquo Επιχειρεί να

αναδείξει και να ζωογονήσει τον εσωτερικό όγκο microε στόχο να

επανακατοικηθεί το ίδιο το κτίσmicroα και όχι απλά να laquoστεγάσειraquo

microια νέα κατασκευή

Αναζητήθηκε microία ροή κινήσεων που θα ενοποιεί τη συνολική

εσωτερική λειτουργία των τριών κτιρίων και ταυτόχρονα θα

δηmicroιουργεί τους χώρους ndashτους microικρότερους τόπουςndash των

νέων χρήσεων Το Αρσενάλι παραmicroένει ένα πέρασmicroα-δρόmicroος

η διαδροmicroή του όmicroως επεκτείνεται και εmicroπλουτίζεται microε microία

αλληλουχία από ελαφρές ράmicroπες και ανισοϊψή πατάρια που

δηmicroιουργούν τις γαλαρίες των εκθεσιακών χώρων λειτουρ-

γώντας ταυτόχρονα σαν εξώστες για τα εσωτερικά δρώmicroενα

και σαν πλατώmicroατα-laquoκαταστρώmicroαταraquo συλλογικών δράσεων Ο

επισκέπτης ανακτά το laquoθετικό κενόraquo των θόλων προσεγγίζει

και παρατηρεί την τεχνοδοmicroία τους και αποκτά microια νέα αντί-

ληψη του χώρου microε στοχευmicroένες οπτικές φυγές προοπτικές

και θέες

Το Νεώριο λειτουργεί σαν εκθεσιακός χώρος microε δυνατότητα

να δεχτεί microικρότερες ή microεγαλύτερες οmicroαδικές πολιτιστικές

δράσεις στις επιmicroέρους χωρικές ενότητες Το δυτικό πατάρι

επεκτείνεται σαν εξώστης ndash θέα προς το ενετικό λιmicroάνι και

φιλοξενεί το κυλικείο microε άmicroεση πρόσβαση και από τον χώρο

της Αποθήκης Οι σκοτεινοί χώροι των ∆εξαmicroενών φιλοξενούν

τις θεατρικές και microουσικές παραστάσεις παίρνοντας φως από

τα δρώmicroενα της τέχνης Ο πρώτος θόλος σε επαφή microε το

Αρσενάλι επεκτείνει τη διαδροmicroή του εκθεσιακού χώρου λει-

τουργώντας παράλληλα σαν φουαγιέ του χώρου των εκδηλώ-

σεων στον δεύτερο θόλο Οι χώροι αποκτούν άmicroεση πρό-

σβαση από τον εξωτερικό χώρο στη στάθmicroη των παταριών και

δυνατότητα αυτόνοmicroης λειτουργίας Η Αποθήκη του Αλατιού

στεγάζει ένα νεανικό εργαστήρι microουσικής και οργανοποιίας

έχοντας αναφορά στην πλατεία του Τελωνείου

Για όλες τις κατασκευές επιλέχθηκε ένα αυτοφερόmicroενο

δοmicroικό σύστηmicroα από microέταλλο και ξύλο που ενσωmicroατώνει τις

εκθεσιακές επιφάνειες τους γενικούς και σηmicroειακούς φωτι-

σmicroούς και τις καλωδιώσεις απλής οικοδοmicroικής τεχνολογίας

που χωρίς να microιmicroείται στήνει ξανά τις laquoσκαλωσιέςraquo του ναυ-

πηγείου αναζητώντας τη νέα αντίληψη και σηmicroασιοδότηση

του χώρου

6699δ ι α γ ω ν ι σ micro ό ς

γ β

ρα

βεί

ο

6688 δ ι α γ ω ν ι σ micro ό ς

β β

ρα

βεί

ο

Από τους τέσσερεις αιώνες της ενετικής θαλάσσιας οχύρωσης

του Ηρακλείου σήmicroερα αποmicroένουν σπαράγmicroατα ασύνδετα

δίχως λειτουργική και νοηmicroατική συνοχή Tο microεσαιωνικό

αρχαιολογικό τοπίο του θαλάσσιου microετώπου παραmicroένει

δυσερmicroήνευτο και δυσανάγνωστο Το έλλειmicromicroα εποπτείας και

κατανόησης του ιστορικού χώρου επιχειρεί να αναπληρώσει η

προκείmicroενη πρόταση στην περιοχή των ανατολικών νεωρίων

microε δύο χειρονοmicroίες

(α) ∆ιαmicroόρφωση του δηmicroόσιου χώρου-πλατείας microπροστά στην

τοξοστοιχία του αποmicroείναντος νεωρίου microε την επισήmicroανση

των ιχνών του πλήρους συγκροτήmicroατος

(β) Κατασκευή υπερυψωmicroένου εξώστη-belvedere στη βορινή

άκρη του Νεωρίου για την εποπτεία του θαλασσίου microετώπου

και των microνηmicroειακών καταλοίπων Κατrsquo αυτό τον τρόπο ολοκλη-

ρώνεται η ζητούmicroενη λειτουργική και νοηmicroατική σύνδεση των

επιmicroέρους ενοτήτων (∆εξαmicroενής Νεωρίου και Αλατάδικου) microε

προτάσεις που βοηθούν την επαναφορά της ιστορικής microνήmicroης

Η κεντρική ιδέα της αρχιτεκτονικής παρέmicroβασης συνοψίζεται

στην ένταξη microιας συνεχούς επιφανείας ξύλινου δαπέδου που

οδηγεί την κυκλοφορία του κοινού στις επιmicroέρους περιοχές

Το δάπεδο αυτό άλλοτε microε τη microορφή διαδρόmicroου ή ράmicroπας

άλλοτε ως κερκίδωmicroα κι άλλοτε ως βάθρο διατρέχει τον

δηmicroόσιο χώρο που περιβάλλει το microνηmicroείο εισχωρεί microέσα του

προβάλλει και προεκτείνει τις χρηστικές επιφάνειες Συνδέει

τους επιmicroέρους χώρους ndash∆εξαmicroενή Νεώριο και Αλατάδικοndash

και εξασφαλίζει πρόσβαση σε όλους

Το δάπεδο αυτό είναι ο αγωγός που εισάγει τις νέες χρήσεις

και φέρει όλο το λειτουργικό τους φορτίο έτσι ώστε να παρα-

microείνουν ανέπαφες οι επιφάνειες του microνηmicroείου Η τήρηση

αποστάσεων από τις microεσαιωνικές επιφάνειες των microνηmicroείων

(τοίχοι θόλοι αυθεντικά δάπεδα) διατρέχει όλη την πρόταση

και επιτρέπει την αντιστικτική γραφή των εισαγοmicroένων στοι-

χείων microε τρόπο που καθιστά απολύτως αναγνωρίσιmicroη τη νεω-

τερική παρέmicroβαση και καταξιώνει την παρουσία του microνη-

microείου

Όλες οι νέες προτεινόmicroενες παρεmicroβάσεις είναι αναστρέψι-

microες

ΜελετητήςΓιάννης Κίζης αρχιτέκτων αναπλ καθηγητής ΕΜΠ

ΣυνεργάτεςΝίκος Βενιανάκης Κωσταντής Κίζης Νίκος Σούλης αρχιτέκτο-

νες Γιάννης Τσοπανάκης πολιτικός microηχ Παύλος Ζαννής

microηχανολόγος microηχ

ΣύmicroβουλοςΝίκος Σκουτέλης αρχιτέκτων επίκ καθηγητής Πολυτεχνείου

Κρήτης

ΜελετητέςΘεώνη Ξάνθη Θοδωρής Ανδρουλάκης

Γεράσιmicroος Ζακυνθινός αρχιτέκτονες

ΣυνεργάτεςΓαβριέλλα Καραmicroπάτσου Νίκος Κεχαγιάς Στέλλα Μακαρόνα

Γιώργος Κουmicroερτάς Μαρουσώ Χανιώτη Τάσος Σπυρίδωνος

αρχιτέκτονες

ΗΜ ΕΠΕ - Κώστας Ζαχάριος ΗΜ εγκαταστάσεις

Θόδωρος Νιαουνάκης ακουστική microελέτη

R Λιακατά Μικαέλα

R Γκικαπέππας Βασίλης

δια

γωνι

σmicro

ός

∆ηmicroαρχιακό Μέγαρο∆ήmicroου Ιωαννιτών

Η πρόταση εστιάζει στο ευρύ γενικό αλλά και ειδικό νόηmicroα

της πολιτικής αξίας του θεσmicroού της Τοπικής Αυτοδιοίκησης

όπως εντοπίζεται στην ιστορική κοινωνική και πολιτισmicroική

πραγmicroατικότητα των Ιωαννίνων

Η κεντρική ιδέα συγκροτήθηκε πάνω σε δύο άξονες

α) Στον συmicroβολικό χαρακτήρα του σύγχρονου δηmicroόσιου κτη-

ρίου στην πόλη στη σύζευξή του microε τον ιστό και τον ιδιαίτερο

χαρακτήρα της

β) Στον ειδικό συνθετικό ρόλο που αναλαmicroβάνουν οι επιmicroέ-

ρους κτηριακές ενότητες στη συνολική συγκρότηση (κτήριο

πτέρυγα-όριο κτήριο laquoΠraquo-αγκαλιά)

Η νεωτερική και ευκρινής αρχιτεκτονική έκφραση του κτη-

ρίου laquoαποστασιοποιηmicroένηraquo από microνηmicroειακά στοιχεία που θα

παρέπεmicroπαν στην εξουσιαστική δύναmicroη της Τοπικής Αυτοδιοί-

κησης συmicroβολίζει τον δηmicroοκρατικό και ανθρωποκεντρικό

χαρακτήρα της Το κτήριο έτσι καθίσταται ένας ευδιάκριτος

και οικείος πόλος αναφοράς της καθηmicroερινής ζωής των κατοί-

κων

Το ∆ηmicroαρχείο συγκροτείται από τρεις διακριτές ενότητες το

δυνατό και υψηλό κτήριο-πτέρυγα των ∆ηmicroοτικών Υπηρεσιών

4455δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί4444 δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί

α β

ρα

βεί

ο

που σχετίζεται microε την υφιστάmicroενη γειτονική υψηλή δόmicroηση

Λειτουργεί ως πλάτη-φόντο για το ήπιο και χαmicroηλό κτήριο των

∆ηmicroοτικών Αρχών Καθώς το τελευταίο αναπτύσσεται σε

σχήmicroα laquoΠraquo εκφράζει συmicroβολικά και συνολικά το ∆ηmicroαρχείο

ως φιλική αγκαλιά που laquoανοίγεταιraquo στην πόλη Επιπλέον

ενσωmicroατώνει στη σύνθεση τα δύο γειτονικά υφιστάmicroενα

παραδοσιακά κτήρια Τέλος το συγκρότηmicroα συmicroπληρώνεται

microε την τριγωνικής κάτοψης ενότητα της Αίθουσας Πολλαπλών

Χρήσεων Εσωτερικά οι κτηριακές ενότητες ενοποιούνται

στην ισόγεια στάθmicroη του κτηρίου και αποδίδουν έναν ενιαίο

κεντρικό χώρο εισόδου Σε αυτόν τον χώρο-βαλβίδα συγκλί-

νουν οι τοπικές είσοδοι και οι κατακόρυφες κινήσεις Πρόκει-

ται για κοmicroβική περιοχή της πρότασης Αποτελεί έναν προβε-

βληmicroένο ρέοντα εκ των άνω φωτιζόmicroενο χώρο microε οπτικές

φυγές προς τον υπερκείmicroενο πεζόδροmicroο

Οι τρεις κτηριακές ενότητες ενοποιούνται και επικοινωνούν

microεταξύ τους σε διάφορες στάθmicroες microέσα από διαφορετικής

ποιότητας και χαρακτήρα υπαίθριους χώρους όπως η

κεντρική πλατεία-είσοδος του ∆ηmicroαρχείου το δίκτυο των

εσωτερικών πεζόδροmicroων που συνδέουν την υψηλή microε τη

χαmicroηλή στάθmicroη της πόλης και τροφοδοτούν τις υπηρεσίες microε

ΜελετητέςΓεώργιος Αγγελής Χρύσα Παπαδέλη αρχιτέκτονες

ΣυνεργάτεςΧρονέας-Παγώνης-Κινάτος στατική microελέτη

Γιώργος Μαγκάβαλης microηχανολόγος microηχ

Οmicroάδα εργασίαςΛίνα ∆ήmicroα Ειρήνη Οικονοmicroοπούλου αρχιτέκτονες

Αγγελόπουλος Κίmicroωνας Αναγνωστάκης Γιώργος Καραϊσκάκη

∆άφνη Κονδυλιά Σοφία Χόντος Χρήστος φοιτητές αρχιτεκτο-

νικής

τοπικές εισόδους η τριγωνική πλατεία-πιάτσα των καθηmicroερι-

νών εmicroπορικών δραστηριοτήτων και επιmicroέρους άλλα πλατώ-

microατα Ο υπαίθριος χώρος αναλαmicroβάνει κεντρικό ρόλο τόσο

στη στοιχειοθέτηση της κεντρικής ιδέας όσο και στη συγκρό-

τηση της συνθετικής δοmicroής του κτηρίου Η διάβρωση και η

διάρρηξη της κτηριακής microάζας προς όλες τις κατευθύνσεις

και από όλες τις πλευρές από πλήθος δηmicroόσιων υπαίθριων

χώρων ποικίλων σχηmicroάτων και λειτουργιών σηmicroαδεύουν τη

σύνθεση οι εσωτερικοί πεζόδροmicroοι και τα περάσmicroατα οι

πλατείες και τα microικρά πλατώmicroατα παραλαmicroβάνουν τις δρώ-

σες δυνάmicroεις που αναπτύσσονται στον δηmicroόσιο χώρο της

πόλης τροφοδοτούν τον laquoτόποraquo του ∆ηmicroαρχείου microε κοινω-

νική και δηmicroόσια ζωή τον καθιστούν ανοιχτό και οικείο

Έτσι η δυναmicroική της πόλης microετατρέπει το ∆ηmicroαρχείο σε ένα

δοχείο κοινωνικής-συmicromicroετοχικής ζωής σε ένα δυναmicroικό

πλέγmicroα ζωντανών καταστάσεων σε microία γειτονιά microικρογραφία

της ζωής της πόλης που περιέχει όλες τις εκφάνσεις του

δηmicroόσιου βίου της Μέσω αυτού του δυναmicroικού πλέγmicroατος

ζωντανών καταστάσεων microε νόηmicroα πολιτισmicroικό κοινωνικό

αλλά και πολιτικό η πρόταση πραγmicroατεύεται τη χωρική

έκφραση της σχέσης ∆ηmicroοτικής Αρχής και Πολίτη

Τόσο οι γενικές και οι ειδικές διατάξεις (κτήριο laquoΠraquo προεξο-

χές-σαχνισιά στενά περάσmicroατα εναέριες συνδέσεις κτηρίων)

όσο και τα υλικά microε την επεξεργασία τους (λιθοδοmicroές λιθό-

στρωτα ξύλινες κατασκευές) και άλλα επιmicroέρους στοιχεία

(πυργοειδές laquoρολόιraquo αύλακας νερού κρήνη άγαλmicroα) εγγρά-

φουν στην ευκρινή νεωτερική αρχιτεκτονική έκφραση του

κτηρίου την ιδιαίτερη φυσιογνωmicroία των Ιωαννίνων

Α Βασικό στοιχείο σχεδιασmicroούΤο στοιχείο που χρησιmicroοποιούmicroε προκειmicroένου να συνδέσουmicroε

τον χώρο του δηmicroαρχείου microε την κεντρική πλατεία και τους

υπόλοιπους κοινόχρηστους χώρους είναι microία πορεία-γέφυρα

(οmicroαλή ράmicroπα) η οποία ξεκινάει από την κεντρική πλατεία

περνάει κατά microήκος της πρόσοψης του δηmicroαρχείου και κατα-

λήγει στην πλατεία του δηmicroαρχείου Με αυτήν την πορεία-

γέφυρα ενοποιούνται όχι microόνο η κεντρική πλατεία microε το

∆ηmicroαρχείο και την πλατεία του ∆ηmicroαρχείου αλλά και δύο

microεγάλες περιοχές της πόλης δηλαδή είναι στην ουσία το

ίδιο το ∆ηmicroαρχείο που ενοποιεί δύο ξεκοmicromicroένες αυτή τη

στιγmicroή περιοχές Επιπλέον microε τη γέφυρα διαχωρίζεται η

κίνηση των πεζών από τα αυτοκίνητα χωρίς να είναι απαραί-

τητη η επέmicroβαση στην υπάρχουσα κυκλοφορία των οχηmicroά-

των

Επίσης microε την πορεία-ράmicroπα

1 Ορίζεται η πρόσβαση στο ∆ηmicroαρχείο από την κεντρική πλα-

τεία

2 Καλείται ο πολίτης να πλησιάσει το ∆ηmicroαρχείο και να περά-

σει microέσα απrsquo αυτό Έτσι το ∆ηmicroαρχείο ανοίγει προς τον

4477δ ι α γ ω ν ι σ micro ό ς

γ β

ρα

βεί

ο

4466 δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί

β β

ρα

βεί

ο

Η πρόταση επιθυmicroεί να προσδώσει έναν ιδιαίτερο συmicromicroετο-

χικό χαρακτήρα στο δηmicroόσιο κτήριο που απουσιάζει από το

σηmicroερινό ∆ηmicroαρχείο και να δηmicroιουργήσει έναν χώρο οικείο

για τους δηmicroότες ενώ συγχρόνως θα διατηρεί την ισχυρή συmicro-

βολική παρουσία που απαιτεί ο ρόλος του ως κτήριο δηmicroόσιας

διοίκησης

Χαρακτηριστικό της microορφολογίας του ανάγλυφου της περιο-

χής είναι η ύπαρξη της άνω και της κάτω πόλης που συναντώ-

νται στο προτεινόmicroενο οικόπεδο Η άνω πόλη εισχωρεί στην

κάτω microέσω microίας ζώνης αστικού πράσινου microέσα και γύρω από

την οποία βρίσκονται microία σειρά δηmicroοσίων κτηρίων Το προτει-

νόmicroενο ∆ηmicroαρχείο στη συγκεκριmicroένη θέση έρχεται να

συmicroπληρώσει αυτό το δίκτυο κτηρίων να δηλώσει την παρου-

σία του και να αποτελέσει τη βαλβίδα επικοινωνίας ανάmicroεσα

στην άνω πόλη microε τον δηmicroόσιο χαρακτήρα και την κάτω

αστική περιοχή όπως και ανάmicroεσα στο κτισmicroένο περιβάλλον

και το αστικό πάρκο

Το κτήριο αποπειράται να διατυπώσει microια σχέση πολλαπλών

ορίων πρόκειται συγχρόνως για είναι ένα κτήριο σηmicroαίνου-

σας λειτουργίας και ένα κτήριο πέρασmicroα

Ο υπαίθριος χώρος microε τις ήπιες κλίσεις παραλαmicroβάνει και

αποκαθιστά τη συνέχεια της πλαγιάς του πάρκου Το κτήριο

microοιάζει να σχηmicroατίζεται από την κίνηση του υπαίθριου χώρου

ενώ η στέγη microε τις χαρακτηριστικές γωνίες αναπαράγει αυτό

τον σχηmicroατισmicroό Μια πορεία που ενώνει τα δύο επίπεδα της

πόλης διαπερνά το κτήριο συνδέοντας τις δύο βασικές εισό-

δους Στο εσωτερικό του κτηρίου ένα πολυώροφο αίθριο

που στρέφει προς διαφορετικά σηmicroαντικά σηmicroεία της πόλης

φέρνει σε επαφή τις διάφορες επιmicroέρους ενότητες Το διαφα-

νές ισόγειο διαφοροποιεί τον πιο δηmicroόσιο από τον καθαρά

γραφειακό χώρο του microεγάρου και δίνει microια εντύπωση αιώρη-

σης της κτηριακής microάζας που αποκολλάται από το επίπεδο

του εδάφους

ΜελετητέςΝικόλαος Παπλωmicroατάς

Αικατερίνη Παπλωmicroατά αρχιτέκτονες

ΜελετητέςΑλέξανδρος Βαζάκας Κωνστάντιος ∆ασκαλάκης

Μαρία Μανδαλάκη Μαρίνα Στασινοπούλου αρχιτέκτονες

ΣυνεργάτεςΟρσαλία ∆ηmicroητρίου Ολυmicroπία Σπυριδάκη

Ελευθερία Τσαπάκη Βανέσσα Καραγεώργου αρχιτέκτονες

Φωτεινή Αδρίmicroη Βασίλης Καλησπεράκης φοιτητές αρχιτεκτο-

νικής

ΣύmicroβουλοιΕύα Βαζάκα Jeremy May αρχιτέκτονες τοπίου

Μάνος Κυριαζής πολιτικός microηχ

Σωτήρης Κολοκοντές ηλεκτρολόγος-microηχανολόγος microηχ

Άρης Τσαγκρασούλης ενεργειακά θέmicroατα

πολίτη γίνεται οικείο σε αυτόν και αποκτά δηmicroοκρατικό

χαρακτήρα

3 Ο άξονας της πορείας γίνεται προέκταση ενός από τους

άξονες του σχεδιασmicroού της κεντρικής πλατείας όπως αυτή

σχεδιάστηκε στη microελέτη για την ενοποίηση και ανάπλαση των

κοινόχρηστων χώρων του κέντρου της πόλης Έτσι ο σχεδια-

σmicroός του δηmicroαρχείου αποτελεί συνέχεια του σχεδιασmicroού της

εν λόγω microελέτης ούτως ώστε να δηmicroιουργηθεί microία ενιαία σύν-

θεση η οποία βασίζεται σε ορισmicroένες κοινές γεωmicroετρικές

αρχές

4 Αναιρείται ο στατικός χαρακτήρας του κτηρίου εφόσον η

ίδια η πρόσοψη του κτηρίου είναι microία κίνηση microία ροή η

οποία εκτός των άλλων αποτελεί και σήmicroα του κτηρίου

5 ∆ίνεται εύρος στην όψη και δηmicroιουργείται ενδιάmicroεσος

microεταβατικός χώρος microεταξύ του κτηρίου και της πλατείας του

δηmicroαρχείου

Β Τοποθέτηση στο οικόπεδοΗ τοποθέτηση του κτηρίου στο οικόπεδο γίνεται κατά microήκος

της Ν∆ πλευράς του οικοπέδου ώστε να αφήνει τον microεγαλύ-

τερο χώρο του οικοπέδου ελεύθερο για τη δηmicroιουργία της

πλατείας του δηmicroαρχείου Ο ενιαίος διαmicroορφωmicroένος υπαί-

θριος αυτός χώρος ενοποιείται microε τον υπόλοιπο δηmicroόσιο

χώρο όπου βρίσκονται το πνευmicroατικό κέντρο το microουσείο

αντίστασης το τζαmicroί και γενικά η ευρύτερη δηmicroόσια περιοχή

όπως προκύπτει και από τη microελέτη για την ενοποίηση Το κτή-

ριο στη θέση αυτή αποτελεί και το όριο της δηmicroόσιας περιο-

χής βελτιώνοντας την εικόνα του χώρου προς αυτήν την

κατεύθυνση Επίσης η τοποθέτηση αυτή του κτηρίου καθώς

και η σχέση του microε την πλατεία του δηmicroαρχείου και τον ευρύ-

τερο δηmicroόσιο χώρο τονίζει τον χαρακτήρα του δηmicroόσιου κτη-

ρίου τη σπουδαιότητά του τον microνηmicroειακό του χαρακτήρα και

φέρνει microνήmicroες από παλαιότερα δηmicroόσια κτήρια στον ελλα-

δικό και ξένο χώρο (microετωπική σχέση microε τον ελεύθερο χώρο)

4499δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί4488 δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί

β ε

ξαγο

ρά

α ε

ξαγο

ρά

∆ιαmicroόρφωση αλληλουχίας ελευθέρων χώρων ∆ίδοντας προτεραιότητα στη διαmicroόρφωση microιας αλληλουχίας

ελευθέρων χώρων προσαρmicroοσmicroένης στα υψόmicroετρα και τις

χαράξεις του ευρύτερου περιβάλλοντος χώρου διαmicroορφώ-

θηκε microια επάλληλη συνέχεια των δηmicroόσιων χώρων του ∆η-

microαρχείου Ήδη η πόλη θέτει microε σαφήνεια τους δυναmicroικούς

όρους ανάπτυξής της microε τις χαράξεις των δρόmicroων τα microέτωπα

των δηmicroοσίων κτηρίων ή ακόmicroη microε τη διάχυση των λειτουργι-

κών επιπέδων στάσης και κίνησης του δηmicroόσιου χώρου (πλα-

τείες πεζοδρόmicroια κλπ)

Την εκκίνηση αυτής της αλληλουχίας ελευθέρων χώρων απο-

τελεί ο microετασχηmicroατισmicroός των φυσικών υψοmicroετρικών καmicroπύ-

λων ως τεχνητό τοπίο στο βορινό τmicroήmicroα του οικοπέδου δια-

microορφώνοντας κατrsquo αυτόν τον τρόπο τις πρώτες κτηριακές microορ-

φές που παραλαmicroβάνουν και υποδέχονται τους επισκέπτες

από την υψοmicroετρικά δυσmicroενέστερη πλευρά του οικοπέδου

ΜελετητέςΧρήστος Πατρώνης Γιάννα Πανδή αρχιτέκτονες

ΣυνεργάτεςΒασίλης Αξιώτης πολεοδόmicroος-χωροτάκτης

Αλέξης Μαγκανιώτης αρχιτέκτων

Βαρβάρα Γιαννούλα φοιτήτρια αρχιτεκτονικής

Παναγιώτα Ψεβεδούρου αρχιτέκτων εσωτερικών χώρων

ΣύmicroβουλοςΓιάννης Πατρώνης αρχιτέκτων αναπλ καθηγητής

Τmicroήmicroατος Αρχιτεκτόνων Πανεπιστηmicroίου Πατρών

Εν συνεχεία οι δηmicroόσιοι χώροι του ∆ηmicroαρχείου που χρησιmicroο-

ποιούνται για τη διαmicroόρφωση της επάλληλης συνέχειας αυ-

τών είναι

α Η Πλατεία ∆ηmicroαρχείου-Forum ως το πρώτο δοχείο υποδο-

χής των πολυmicroέτωπων κινήσεων των πολιτών

β Οι χώροι της Αίθουσας πολλαπλών χρήσεων

γ Το εσωτερικό Αίθριο γύρω από το οποίο αναπτύσσονται οι

γραφειακοί χώροι των διευθύνσεων του ∆ηmicroαρχείου

Χαράξεις ndash η τεθλασmicroένη Προκειmicroένου οι δηmicroόσιοι χώροι του ∆ηmicroαρχείου να

οmicroογενοποιηθούν microε το γειτονικό σύmicroπλεγmicroα πάρκων προτεί-

νεται στο πέρας του οικοπέδου να υλοποιηθεί ως τεθλασmicroένη

γραmicromicroή χάραξης το κυρίως κτηριακό σώmicroα του ∆ηmicroαρχείου

συmicroπληρωmicroατικό της οχυρωmicroατικής χάραξης του φρουρίου

της Λιθαρίτσας Κατrsquo αυτόν τον τρόπο δίδεται microια φυσική

απόληξη στον ευρύτερο πολιτιστικό περίπατο ενώ παράλ-

ληλα αποφεύγεται η απορρόφηση του νέου κτηρίου από τον

ανώνυmicroο αστικό ιστό που το περιβάλλει Παράλληλα η τεθλα-

σmicroένη σε microορφή κάτοψη οδηγεί στην οργάνωση των ανεξάρ-

τητων υπηρεσιών και στη δηmicroιουργία σχετικά microικρών σε

microήκος διαδρόmicroων

Γεφύρωση προσβάσεων και λειτουργιών Τα επιmicroήκη τmicroήmicroατα της ραχοκοκαλιάς του κτηρίου microετουσιώ-

νονται στην πλευρά του εσωτερικού αιθρίου ως microια σειρά

οριζοντίων ηmicroιυπαίθριων και κλειστών πορειών και εισόδων

που στόχο έχουν

α) Να δώσουν στους επισκέπτες και στους εργαζόmicroενους τη

δυνατότητα της αντίληψης της εικόνας της πόλης έξω ενώ

παράλληλα δηmicroιουργούν την εικόνα microιας παλλόmicroενης τρισ-

διάστατης όψης προς την πόλη

β) Να αποκαλύψουν να προσανατολίσουν και να κατευθύ-

νουν το κοινό στο υπόλοιπο κτηριακό συγκρότηmicroα δίνοντας

microια συνέχεια και ροή στην αρχιτεκτονική σύνθεση

Κτήριο φόντο στο ΑίθριοΠροκειmicroένου να ισχυροποιηθεί η αίσθηση της κοιλότητας

εντός του Αίθριου αυτό ντύνεται microε microια τεχνητή επιδερmicroίδα

microε ένα συνεχόmicroενο microεταλλικό και ξύλινο πλέγmicroα-laquoκλοστράraquo

Η microορφολόγηση και η επιλογή του τύπου του ανοίγmicroατος

βασίζεται σε τύπους ανοιγmicroάτων της παραδοσιακής αρχιτε-

κτονικής ένας τύπος επαναλαmicroβανόmicroενου κουφώmicroατος που

δηmicroιουργεί τελικά ένα σύγχρονο ουδέτερο microοτίβο microε βιοκλι-

microατικό χαρακτήρα

microε σαφήνεια το τέρmicroα της πορείας ενοποίησης και ταυτό-

χρονα την είσοδο στο ∆ηmicroαρχείο

ΣύνθεσηΗ σύνθεση οργανώνεται σε δύο σκέλη τα οποία ενοποιούνται

εσωτερικά microε ένα αίθριο που διαπερνάει όλο το κτήριο καθrsquo

ύψος και φωτίζεται από περιmicroετρικά υαλοστάσια Εκατέρω-

θεν του πυρήνα αυτού τα δύο σκέλη τοποθετούνται φυγόκε-

ντρα στο οικόπεδο σχηmicroατίζοντας microια δυναmicroική ενότητα σχή-

microατος S Αντιmicroετωπίζοντας το πλήρες και το κενό σαν microια συν-

θετική ενότητα οι υπαίθριοι χώροι του ∆ηmicroαρχείου γεννιού-

νται συmicroπληρωmicroατικά του σχήmicroατος αυτού

Οι δηmicroοτικές υπηρεσίες διαχωρίζονται microε σαφήνεια από τις

δηmicroαρχιακές γραφειακές ανάγκες τόσο συνθετικά όσο και

οικοδοmicroικά Οι υπηρεσίες λόγω υψηλής ανάγκης προσβασι-

microότητας τοποθετούνται στα χαmicroηλά επίπεδα και αναπτύσσο-

νται και στους δύο άξονες Τα δηmicroαρχιακά γραφεία αναπτύσ-

σονται κατά microήκος του τρίτου επιπέδου του ενός σκέλους

ΥλικάΟι υπηρεσίες αντιmicroετωπίζονται σαν ένας όγκος Επενδύονται

microε χτενιστό microάρmicroαρο που διατρυπάται από συνδυασmicroό επιφα-

νειών υαλοστασίων και γραmicromicroικών γωνιακών παραθύρων Τα

δηmicroαρχιακά γραφεία περιβάλλονται από microια επιφάνεια εmicroφα-

νούς σκυροδέmicroατος και αφήνονται σε κοινή θέα χάρη στο

συνεχές υαλοστάσιο microε τις φαρδιές περσίδες από σύνθετη

ξυλεία

ΣτόχοιΗ λύση προτείνει ένα λιτό ∆ηmicroαρχείο εναρmicroονισmicroένο microε το

ηπειρωτικό κλίmicroα της πόλης των Ιωαννίνων Πολεοδοmicroικά

στόχος είναι να ενταχθεί ένα κτήριο αυτού του microεγέθους στον

αστικό ιστό ικανοποιώντας την ανάγκη για σύνδεσή του microε τη

βραβευθείσα microελέτη ενοποίησης των υπαίθριων χώρων της

πόλης Κτηριακά προτεραιότητα δόθηκε στο ευανάγνωστο

του ∆ηmicroαρχείου από τους χρήστες του τόσο εξωτερικά όσο

και εσωτερικά

ΧάραξηΚαθοριστιστικό ρόλο για την τοποθέτηση του νέου ∆ηmicroαρ-

χείου στο οικόπεδο έχουν τα κτήρια του τζαmicroιού του Βελή

Πασά και του microεντρεσέ στην οδό Ιατρίδου απόληξη της βρα-

βευθείσας πορείας ενοποίησης Η κλίmicroακά τους οδήγησε

στην υποχώρηση του ∆ηmicroαρχείου από το microέτωπο αυτό ώστε

να δηmicroιουργηθεί εκεί ο κύριος υπαίθριος χώρος Η κτηριακή

microάζα αρκείται σε ένα microικρό laquoαποτυπώmicroαraquo δηmicroιουργώντας

microια αγκαλιά γύρω από τον υπαίθριο χώρο εισόδου που ορίζει

ΜελετητέςΕύη Αναστασοπούλου Βίκυ Μουτζούρη Κατερίνα Μητσώνη

Παναγιώτης Παπαδηmicroάτος αρχιτέκτονες

ΣυνεργάτεςΚώστας Παναγιωτόπουλος πολιτικός microηχ

Λεωνίδας Φραγγεδάκης microηχανολόγος microηχ

Ειδικός συνεργάτηςΜichael Cordes αρχιτέκτων

5500 δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί

γ ε

ξαγο

ρά

ΜελετητέςΑνθή Βερυκίου Αλεξάνδρα Γιαλούρη

Αλέξανδρος Κλειδωνάς Γιάννης Παπαδόπουλος αρχιτέκτονες

ΣυνεργάτεςΕύα Ρεπούσκου Βασιλική Μαλτεζάκη αρχιτέκτονες

Άρης Γκίτζιας φοιτητής αρχιτεκτονικής

Κωνσταντίνος Παπαντωνόπουλος πολιτικός microηχ

Παντελής Αργυρός microηχανολόγος microηχ

Ειδικός συνεργάτηςΓιώργος Παπαδόπουλος αρχιτέκτων

Το κτήριο συγκροτείται πάνω σε δύο τεθλασmicroένους άξονες οι

οποίοι δεν παρακολουθούν τα όρια του οικοπέδου αντίθετα

τοποθετούνται ελεύθερα απαντώντας microε διαφορετικό κάθε

φορά τρόπο στο ποικιλόmicroορφο γειτονικό περιβάλλον microε τα

ιδιαίτερα φυσικά αστικά και ιστορικά χαρακτηριστικά Το

εξωτερικό περίγραmicromicroα των αξόνων αποτελεί και το σκληρό

όριο του κτηρίου Μεταξύ των δύο αυτών γραmicromicroών διαmicroορφώ-

νονται δύο πλατείες σε διαφορετικές στάθmicroες Η microία είναι ο

κεντρικός υπαίθριος χώρος-είσοδος στο ∆ηmicroαρχείο και η δεύ-

τερη microικρότερη εσωτερική πλατεία-αίθριο συγχρόνως αποτε-

λεί στάση πάνω στην κίνηση που συνδέει την κεντρική πλα-

τεία του κτηρίου microε το κέντρο της πόλης Επιπλέον η κίνηση

αυτή γεφυρώνει την υφιστάmicroενη υψοmicroετρική διαφορά

microεταξύ του κέντρου της πόλης και της βασικής στάθmicroης του

οικοπέδου στην οποία βρίσκεται η microεγάλη πλατεία εισόδου

στο ∆ηmicroαρχείο και στην αίθουσα πολλαπλών δραστηριοτή-

των Βασική συνθετική επιλογή ήταν η διατήρηση του φυσι-

κού πρανούς και η τοποθέτηση της microεγάλης microάζας του κτη-

ρίου αντιστικτικά προς αυτόν Στην περιοχή του πρανούς

τοποθετείται ηmicroιυπόσκαφη η αίθουσα πολλαπλών δραστηριο-

τήτων microε φυσικό φωτισmicroό από την οροφή-δάπεδο της πλα-

τείας δηmicroιουργώντας έναν εσωτερικό χώρο microε microυσταγωγικό

χαρακτήρα

Η λειτουργική οργάνωση του κτηρίου γίνεται microε το σύστηmicroα

των γραmicromicroικών πτερύγων

Το προτεινόmicroενο κατασκευαστικό σύστηmicroα είναι αυτό της

δοκού επί στύλου Τα βασικά υλικά είναι εmicroφανές άβαφο

σκυρόδεmicroα και ανεπίχριστος τσιmicroεντόλιθος

δια

γωνι

σmicro

ός

Ανάπλαση Πλατείας Ηρώων ∆ήmicroου Ελευσίνας

laquoΤο Χωράφι της ∆ήmicroητραςraquo

laquoΤο Χωράφι της ∆ήmicroητραςraquo microεταφέρει microε όρους αρχιτεκτονι-

κούς την εικόνα ενός εύφορου αγρού microέσα στον αστικό ιστό

της Ελευσίνας Η πλατεία που προτείνεται είναι η κατασκευή

αυτού του laquoκαλλιεργηmicroένουraquo αστικού τοπίου Η αλληγορία

αναφέρεται τόσο στο microυθολογικό και ιστορικό παρελθόν της

Ελευσίνας όσο και στις σύγχρονες πρωτοβουλίες της πόλης

για την ανακύκλωση και την προστασία του περιβάλλοντος

laquoΤο Χωράφι της ∆ήmicroητραςraquo επιχειρεί έναν συγκερασmicroό του

αρχαίου και του σύγχρονου του φυσικού και του χτισmicroένου

του microόνιmicroου και του εναλλασσόmicroενου Σε αυτήν την πρόταση

πρωταγωνιστικό ρόλο παίζει η φύτευση microε την εναλλαγή των

εποχών που συmicroβολίζει

Προτεινόmicroενη αρχιτεκτονική λύσηΗ πλατεία Ηρώων είναι ο κεντρικός δηmicroόσιος χώρος της σύγ-

χρονης Ελευσίνας και ταυτόχρονα σηmicroατοδοτεί την είσοδο

στο αρχαίο ιερό Το αρχαίο ίχνος της Ιεράς Οδού διασχίζει δια-

γώνια την πλατεία Οι συνυπάρχουσες γεωmicroετρίες του αρ-

χαίου δρόmicroου και της νέας πολεοδοmicroικής χάραξης συναντι-

5533δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί5522 δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί

α β

ρα

βεί

ο

ούνται στο σώmicroα της πλατείας Η πρόταση διαπλέκει τις δύο

αυτές χαράξεις

Η νέα πλατεία και οι περιβάλλοντες πεζόδροmicroοι αντιmicroετωπί-

ζονται ως ενιαίος χώρος microε ενιαίο δάπεδο Στον χώρο αυτό

σχηmicroατίζεται η εικόνα ενός χωραφιού που αναφέρεται στον

microύθο της ∆ήmicroητρας και της Περσεφόνης τον κύκλο των επο-

χών την καλλιέργεια της γης την αναπαραγωγή και την ανα-

κύκλωση Ταυτόχρονα ορίζεται microία συγκεκριmicroένη γεωmicroετρία

Το χωράφι είναι ένας χώρος microε σαφή γεωmicroετρία τόσο εξ

αιτίας των ορίων ιδιοκτησίας όσο και από την κατεύθυνση της

όργωσής του Όmicroως ο όγκος και η microορφή του microεταλλάσσεται

ρυθmicroικά microε τις εποχές του χρόνου αλλά και από τυχαία γεγο-

νότα (κατεύθυνση του ανέmicroου) Η προτεινόmicroενη λύση έχει ως

αφετηρία την αέναη και τυχαία microεταβαλλόmicroενη γεωmicroετρία

του χωραφιού

Συνθετικά στοιχεία1 χάραξη

Το βασικό σύστηmicroα χάραξης του δαπέδου της πλατείας οργα-

νώνεται πάνω σε δύο κατευθύνσεις microε απόκλιση 10 microοιρών η

ΜελετητέςΚωνσταντίνος Γρίβας Έρση Ιωαννίδου

Ρενάτα Μεθενίτη Γιώργος Παρασκευόπουλος αρχιτέκτονες

microία από την άλλη που είναι κάθετες στους άξονες των δύο

τmicroηmicroάτων της Ιεράς Οδού εκατέρωθεν της πλατείας Το απο-

τέλεσmicroα της πλοκής των δύο κατευθύνσεων παράγει την

εντύπωση του laquoοργωmicroένου-καλλιεργηmicroένουraquo δαπέδου

2 ανάγλυφο

Ο κεντρικός χώρος της πλατείας επανακαθορίζεται από ένα

τετράγωνο που αποσπάται από το ενιαίο επίπεδο microε τη δηmicroι-

ουργία ήπιου ανάγλυφου στην περίmicroετρό του Η δηmicroιουργία

του ανάγλυφου ορίζει σαφέστερα το νοητό κέντρο της πλα-

τείας πραγmicroατοποιώντας ένα laquoκοίλωmicroαraquo και αποκλείοντας

διακριτικά την πρόσβαση των οχηmicroάτων

3 εξοπλισmicroός

Ο εξοπλισmicroός ορίζεται και αυτός από τη βασική χάραξη της

πλατείας και περιλαmicroβάνει καθίσmicroατα φωτιστικά και σηmicroεία

ανακύκλωσης Αυτά προκύπτουν από την αναδίπλωση των

υλικών της δαπεδόστρωσης στην τρίτη διάστασή τους

4 νερό

Το υδάτινο στοιχείο εmicroφανίζεται σε σηmicroεία ψεκασmicroού και σε

ανοιχτά γραmicromicroικά κανάλια βελτιώνοντας κατά τους θερινούς

microήνες το microικροκλίmicroα της πλατείας Στην είσοδο του αρχαιολο-

γικού χώρου διαmicroορφώνεται κρήνη

5 φύτευση

Η επιλογή της φύτευσης έγινε τόσο για συmicroβολικούς όσο και

για πρακτικούς λόγους Πρόθεση είναι η δηmicroιουργία ενός

τοπίου που α) εντείνει το παιχνίδι της αλλαγής των εποχών

και κάνει φανερό τον κύκλο της φύσης microέσα από την ίδια τη

microεταβολή των φυτών και β) χρησιmicroοποιεί γηγενή φυτά της

Αττικής που σχετίζονται microε τη microυθολογία και τον πολιτισmicroό

του τόπου Η προτεινόmicroενη φύτευση απαιτεί ελάχιστη φρο-

ντίδα δίνοντας σηmicroασία στην περιβαλλοντική ευαισθησία

Τα είδη φύτευσης που προτείνονται περιλαmicroβάνουν στάχυα

βολβώδη φρύγανα αγριολούλούδα και οπωροφόρα δέντρα

Ένας κύκλος microε στάχυα τοποθετείται έκκεντρα πάνω στον

άξονα της Ιεράς Οδού σηmicroαίνοντας την είσοδο στην πλατεία

Και τα πέντε στοιχεία που συνθέτουν την πλατεία ndashχάραξη

ανάγλυφο εξοπλισmicroός νερό και φύτευσηndash προκύπτουν από

κοινές συνθετικές αρχές και έχουν ενιαία λογική ανάπτυξης

αυτή που καθορίζει τη δηmicroιουργία του laquoκαλλιεργηmicroένου αστι-

κού τοπίουraquo της πλατείας laquoΤο Χωράφι της ∆ήmicroητραςraquo

Η ιδέα βασίζεται στη διαπίστωση τον συντονισmicroό και την

εmicroβάθυνση της αντίστιξης της σύγχρονης microε την αρχαία πόλη

Βασική αρχή της πρότασης είναι η επαναφορά και ανάδειξη

προηγούmicroενων στρωmicroάτων της πόλης που κρίνονται σηmicroα-

ντικά και ικανά να microεταφερθούν ως αντιπρόσωποι της εποχής

τους στο σήmicroερα

Η σύγχρονη πλατεία δεν κτίζεται Υλοποιείται microε τοποθέτηση

ένθετων προκατασκευασmicroένων microονάδων προσθετικά στο

δεδοmicroένο αστικό υπόστρωmicroα Θα αποτελέσει ένα laquoξένοraquo

στοιχείο-εργαστήριο διερεύνησης του παλίmicroψηστου που ταυ-

τόχρονα εισάγει νέες παραmicroέτρους στον δηmicroόσιο χώρο

∆ύναται να λειτουργήσει σαν εφήmicroερο επίπεδο που microελλο-

ντικά θα αποmicroακρυνθεί ή να ενσωmicroατωθεί στο παλίmicroψηστο

και να αποτελέσει microέρος του

Το νέο επίπεδο πραγmicroατοποιεί την επικοινωνία microεταξύ των

επιπέδων της ιστορίας της πόλης microε την παράλειψη ή microετέ-

πειτα αποmicroάκρυνση των microονάδων που το αποτελούν

Με την παράλειψη microονάδων η υπάρχουσα φύτευση βρίσκει

τον χώρο για να αναπτυχθεί ενώ microε την αποmicroάκρυνση microονά-

δων ο χώρος ανασκάπτεται τmicroηmicroατικά ανοίγοντας παράθυρα

στην ιστορία της πόλης Τα ευρήmicroατα καταγράφονται κωδικο-

ποιούνται και εκτίθενται

Νέα παράmicroετρος του τόπου γίνεται το τεχνολογικό φως που

γεννιέται από το επίπεδο Το κέντρο βάρους microετατοπίζεται

από τον αρχαιολογικό χώρο που λούζεται microε φώς την ηmicroέρα

στη σύγχρονη πλατεία το βράδυ

Ο δηmicroιουργικός φωτισmicroός του χώρου είναι microεταβλητής από-

χρωσης και προγραmicromicroατίζεται microε βάση τον χρόνο

οπτικοποιώντας στον δηmicroόσιο χώρο την έννοια της εποχικής

αλλαγής

Ο διαδραστικός φωτισmicroός τοποθετεί τον χρήστη στο κέντρο

της δράσης Με τη χρήση αισθητήρων επαφής αυξάνεται η

5555δ ι α γ ω ν ι σ micro ό ς

γ β

ρα

βεί

ο

5544 δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί

β β

ρα

βεί

ο

Η ιδιαιτερότητα που χαρακτηρίζει αυτήν την πλατεία είναι

ακριβώς η σχέση της microε τον αρχαιολογικό χώρο ορατό και microη

ορατό

Οι επικράτειες της αρχαίας και της νέας πόλης είναι απόλυτα

οριοθετηmicroένες Επιχειρούmicroε να αναδείξουmicroε την αmicroφισβή-

τηση αυτής της απολυτότητας microε την ταυτόχρονη παρουσία

τους τη διείσδυση και συνύπαρξή τους

Η πρόταση διαπραγmicroατεύεται δύο έννοιες που αποτελούν

συστατικά στοιχεία του τόπου

Το ιδεατό που αντιστοιχεί στον αρχαίο κόσmicroο τους microύθους

και την ιστορία Το πραγmicroατικό που αντιστοιχεί στην καθηmicroε-

ρινότητα της σύγχρονης πόλης έννοιες που διαπλέκονται

στον χώρο επικαλύπτοντας η microια την άλλη

∆ύο σαφείς σχεδιαστικές χειρονοmicroίες αποδίδουν και οπτικο-

ποιούν ως συmicroβολικές εκφράσεις microε πολλαπλές αναγνώσεις

τις δύο έννοιες

Μια laquoάυληraquo ιδανική ευθεία αντιστοιχεί στην Ιερά Οδό στο

καταληκτικό τmicroήmicroα της Το laquoάυλοraquo συmicroβολίζεται ως microια χωmicroά-

τινη λωρίδα που διαφοροποιείται και οριοθετείται από το

πλακόστρωτο της καθηmicroερινής πόλης Η αρχή της σηmicroατοδο-

τείται από microια συmicroβολική γλυπτική σύνθεση Λεπτές και ευκί-

νητες microεταλλικές ράβδοι microε φωτεινές κορυφές αναδύονται

από γραmicromicroικές ρηγmicroατώσεις του πλακόστρωτου συmicroβολί-

ζουν τις καλλιέργειες των δηmicroητριακών Η απόληξη της περι-

βάλλεται από γραmicromicroικούς σχηmicroατισmicroούς πραγmicroατικής καλ-

λιέργειας

Μια laquoαιωρούmicroενηraquo τετράγωνη πλατεία από υπερυψωmicroένες

σκληρές πλάκες microεγάλων διαστάσεων αντιστοιχεί στην

έννοια της σύγχρονης πραγmicroατικότητας microε τα χαρακτηρι-

στικά της απόλυτης υλικότητας αλλά και του εφήmicroερου και

της προσωρινότητας υπονοώντας και οριοθετώντας την αντί-

ληψη του laquoκάτωraquo είτε microε την έννοια της επιχωmicroένης αρχαιό-

τητας είτε microε την έννοια του Άδη Μια σειρά από επιmicroήκη

φώτα δαπέδου σαν πεσmicroένες δάδες σηmicroατοδοτούν την

πορεία της Ιεράς Οδού και συmicroβολίζουν ίσως τις δάδες της

τελευταίας τελετουργίας

ΜελετητέςΜπούκη Μπαmicroπάλου-Νουκάκη

Αντώνης Νουκάκης αρχιτέκτονες

ΣυνεργάτηςΓιάννης Καραχάλιος αρχιτέκτων

ένταση φωτισmicroού αναλογικά microε το πλήθος επαφών Έτσι

εγγράφεται η παρουσία η η απουσία επισκεπτών και το εφή-

microερο ίχνος γίνεται σηmicroαίνον χαρακτηριστικό του τόπου

Η νέα πλατεία ενσωmicroατώνει καταγράφει και κωδικοποιεί microε

σύγχρονούς όρους σαν ένας ζωντανός οργανισmicroός ndash microια

microηχανή Ως σύγχρονο ανάλογο της microυθολογικής microύησης εισά-

γονται η τεχνολογία η αρχαιολογία και η διάδραση Η γνώση

αναδύεται συστηmicroατικά από το παλίmicroψηστο επαναφέροντας τον

αρχαίο microύθο Η διάδραση του επισκέπτη microε το φως είναι το παι-

χνίδι microε το microυστήριο και η λύση του

ΜελετητέςΑαρών Κοέν Ελισάβετ Πλαΐνη αρχιτέκτονες

Σύmicroβουλος φυτοτεχνίαςΒίκυ Γροσοmicroανίδη γεωπόνος

Πκατεία Ηρώων Ελευσίνας ndash Το ανοιχτό Τελεστήριο

Το περιεχόmicroενο της τελετής τής microύησης παραmicroένει άγνωστο

Γνωρίζουmicroε microόνο ότι microέσα στο Τελεστήριο γινόταν κάποια ανα-

παράσταση τα δρώmicroενα(hellip) ακούγονταν microυστικές φράσεις τα

λεγόmicroενα και αποκαλύπτονταν τα ιερά τα δεικνύmicroενα

Ελευσίνα Καλλιόπη Πρέκα-Αλεξανδρή

Η πλατεία ως ανοιχτό Τελεστήριο δρώmicroενων λεγόmicroενων και

δυκνείmicroενων του ∆ήmicroου Ενότητα τριών πλατειών α Πλατεία

Φοινίκων 2340x1500m ή 13x5 άκαινες ως πολεοδοmicroικό

Πρόπυλο β Πλατεία Εισόδου στο τέλος της Ιεράς Οδού

1200x720m ή 4x4 άκαινες ως αρχαιολογικό Επίπυλο γ

Πλατεία Ηρώων ως ανοιχτό Τελεστήριο 5100x504m ή 17x28

άκαινες σχεδόν όσο ndashκαι microε ελάχιστη απόκλιση διεύθυνσηςndash

το περίκλειστο Πεισιστράτειο Τελεστήριο του Ικτίνου

Εκτός όλων των απαραίτητων στοιχείων της πλατείας [κρή-

νεςhellip] τοποθετείται αξονικά και απέναντι από το ανακαινιζό-

microενο ηρώο διαδραστική κοινοτική οθόνη Πίσω από την

οθόνη στην ελεύθερη επιφάνεια εδάφους 3000x18m ή

10x1 άκαινες microικρά παιδιά microε τα σχολεία τους microπορούν να

φυτεύουν και να θερίζουν συmicroβολικά στάχυα Η πλατεία

περιβάλλεται από σχάρα απορροής οmicroβρίων ως σχάρα καθαρ-

νει ανάmicroεσα στα ανοίγmicroατα της εσχάρας δηmicroιουργώντας microια

νέα επιφάνεια Στα σηmicroεία που υπάρχουν αρχαία το σιτάρι

microεγαλώνει πιο περιορισmicroένα Έτσι στην επιφάνεια των στα-

χυών εmicroφανίζονται ίχνη από το αρχαίο υπέδαφος microε κυριό-

τερο το ίχνος της Ιεράς Οδού Οι περαστικοί αλλά και οι δρα-

στηριότητες της πόλης δηmicroιουργούν και εκείνα ίχνη καθώς

περνούν microέσα από την πλατεία και πατούν τα στάχυα Την

επόmicroενη χρονιά από τους σπόρους τα στάχυα αναβλασταί-

νουν και ο κύκλος συνεχίζεται

Η Ιερά Οδός microέχρι τα όρια του αρχαιολογικού χώρου ο οποίος

ορίζεται από φύτευση κληmicroαταριάς σηmicroατοδοτείται από

γραmicromicroική φύτευση ελιών οι οποίες δίνουν συγκεκριmicroένο

χαρακτήρα στον χώρο χωρίς να απαιτούν άλλες παρεmicroβάσεις

5577δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί5566 δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί

β ε

ξαγο

ρά

α ε

ξαγο

ρά

Η Ελευσίνα ήταν ο τόπος της Μητέρας Γης Της φύσης της

γεωργίας των κύκλων τους microέσα στον χρόνο

Από έντονα αγροτικό στις αρχές του περασmicroένου αιώνα το

τοπίο της Ελευσίνας έχει πια γίνει βιοmicroηχανικό και microετα-βιο-

microηχανικό Το ίδιο τοπίο που ενσάρκωνε τον microύθο τώρα έχει

σβηστεί

Στην πλατεία Ηρώων στην είσοδο του αρχαιολογικού χώρου

και πάνω στον ιστορικό άξονα της Ιεράς Οδού επαναφέρουmicroε

τον συmicroβολισmicroό του ιστορικού αγροτικού τοπίου Το σιτάρι

αντιπροσωπευτικό στοιχείο του κύκλου ζωής της αγροτικής

φύσης γίνεται η επιφάνεια πάνω στην οποία εγγράφεται η

ζωή της πόλης

Ο χώρος της πλατείαςς ανασκάπτεται Η ιστορία που κρύβεται

κάτω από το πλακόστρωτο βγαίνει στην επιφάνεια Στη συνέ-

χεια ο χώρος καλύπτεται από microια microεταλλική εσχάρα η οποία

αποτελεί το νέο δάπεδο για τη ζωή της πόλης Το έδαφος

κάτω από την εσχάρα σπέρνεται microε σιτάρι Το σιτάρι microεγαλώ-

ΜελετητήςΓραφείο laquoΠαράξενοι Ελκυστέςraquo

Εmicromicroανουήλ Κολοκυθάς αρχιτέκτων

ΣυνεργάτεςΛεωνίδας Οικονόmicroου αρχιτέκτων

Οmicroάδα εργασίαςΝίκος Μπαραmicroπούτης microηχανολόγος microηχ

Σπύρος Κοσυβάς Σταύρος Καλλιγράφος αρχιτέκτονες

Καλλισθένη Κρασάκη σχεδιάστριαΜελετητέςΘωmicroάς ∆οξιάδης Αγγελική Μαθιουδάκη

Τερψιθέα Κρεmicroάλη Ελένη Ψυλλάκη Ήρα Φοντερτάν

∆ιονυσία Λιβέρη αρχιτέκτονες

Βασιλική ∆ρούγα τοπογράφος microηχ

Αριστείδης Πέτρου Μαρίνα Αντσακλή φοιτητές αρχιτεκτονικής

microών Το σύνολο φωτίζεται από ενδοδαπέδια σώmicroατα και

microεταλλικούς laquoπυρσούςraquo

∆οmicroικό στοιχείο της επίλυσής microας είναι η άκαινα Παράγωγη

microονάδα του ποδός βασικής microονάδας microέτρησης κατά τους

αρχαίους χρόνους όπου 1 άκαινα=10 πόδες η άκαινα είναι

σαν να λέmicroε η τρίmicroετρη Πρόκειται για ορθογώνιες ή πλάγιες

παραλληλόγραmicromicroες πλάκες από λευκό betόn 300x180x

017m microε στρόγγυλα κωνικά πέλmicroατα ύψους 026 και διαmicroέ-

τρου 027m που laquoκουmicroπώνουνraquo η microια δίπλα στην άλλη Μελ-

λοντικές ανασκαφές θα είναι ορατές και θα συνυπάρχουν microε

τις άκαινες Η microεταξύ ακαινών και ακανόνιστης οικοδοmicroικής

γραmicromicroής επιφάνεια συmicroπληρώνεται microε λευκό betόn

5599δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί5588 δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί

συmicroπληρώνουν ειδικά καλυmicromicroένα microε βατό τζάmicroι και αναδειγ-

microένα microε νυχτερινό φωτισmicroό ανασκαφικά σκάmicromicroατα που σαν

οπές παρατήρησης στο στρώmicroα του χρόνου αποκαλύπτουν το

δάπεδο της αρχαίας Ιεράς Οδού σε έναν κάναβο που θυmicroίζει

αρχαιολογική ανασκαφή Επιmicroέρους στοιχεία της πρότασης

είναι η διαmicroόρφωση γωνίας στάσης αξιοποιώντας την υφιστά-

microενη αναπτυγmicroένη φύτευση microε ειδικά σχεδιασmicroένα καθιστικά

τα οποία ξαναβρίσκονται στον πεζόδροmicroο της Ιεράς Οδού η

είσοδος του αρχαιολογικού χώρου και του χώρου του ναού

του Αγίου Ζαχαρία και το ηρώον

γ ε

ξαγο

ρά

Βασικοί άξονες της πρότασης είναι η διατήρηση της πλατείας

ως κενού χώρου ελεύθερου δοχείου δραστηριοτήτων καmicroβά

δηmicroοσίων δρώmicroενων και η εισαγωγή θέmicroατος-αναφοράς στον

αστικό χώρο

Η κεντρική θέση στην πόλη η ύπαρξη microη οχληρών χρήσεων

και ήπιου δοmicroηmicroένου περιβάλλοντος και η γειτνίαση microε τον

αρχαιολογικό χώρο αποτέλεσαν στοιχεία άξια ανάδειξης και

αξιοποίησης Χαρακτηριστικές για τον χώρο δραστηριότητες

του αρχαίου παρελθόντος αποτυπωmicroένες και φανταστικές

microνήmicroες προτάθηκε να βρουν microνεία-αναφορά στον αστικό

χώρο και να αποτελέσουν τη βασική ιδέα για τον σχεδιασmicroό

της πλατείας Ως αντικείmicroενο αναφοράς στη σχετική microε τον

χώρο αρχαιότητα επιλέχθηκε η ποmicroπή των προσκυνητών και

microυστών προς την είσοδο της πόλης που συνέρεαν στο τελευ-

ταίο αυτό σηmicroείο της Ιεράς Οδού κατά πλήθη σε ακανόνιστες

πυκνώσεις και αραιώσεις Ως φορέας της αναφοράς επιλέ-

χθηκε ο αστικός εξοπλισmicroός του χώρου microε καλύτερο εκφρα-

στή τα φωτιστικά τα οποία γίνονται αντικείmicroενο ιδιαίτερου

σχεδιασmicroού κα παρατίθενται σε microία χαλαρή ακολουθία κατά

microήκος της Ιεράς Οδού προς την είσοδο του αρχαιολογικού

χώρου και συνεχίζουν microέσα σε αυτόν διασχίζοντας την πλα-

τεία σε ανάλογες πυκνώσεις και αραιώσεις Την εικόνα

α micro

νεία

ΜελετητέςΕιρήνη Φρεζάδου αρχιτέκτων-πολεοδόmicroος

∆ηmicroήτρης Ζούπας αρχιτέκτων

ΣυνεργάτεςΓιώργος Κουφάκης αρχιτέκτων

Βασίλης Ζούπας φοιτητής πολιτικός microηχ

Ελευσίς = έλευσις του Νοός για τους microυηmicroένους του αρχαίου

κόσmicroου στην κατά-νόηση του κύκλου της ζωής και του θανάτου

Σήmicroερα microία πόλη αιωρούmicroενη ανάmicroεσα στον αρχαίο microύθο και

τη σκληρή σύγχρονη πραγmicroατικότητα Μία πόλη σε microετά-

βαση που αναζητά τη σύνδεση του χθες microε το σήmicroερα και

microέσα από αυτήν microία νέα ταυτότητα Αυτή είναι και η κεντρική

ιδέα της πρότασής microας για τη διαmicroόρφωση της πλατείας

Ηρώων να αντιmicroετωπισθεί δηλαδή σαν ένας συνδετικός κρί-

κος microία άρθρωση ανάmicroεσα στο χθες και στο σήmicroερα ανάmicroεσα

στον σύγχρονο πολεοδοmicroικό ιστό τον νοητό άξονα της Ιεράς

Οδού και τον παρακείmicroενο αρχαιολογικό χώρο

Η πρόταση χρησιmicroοποιεί την ιστορική ασυνέχεια που χαρα-

κτηρίζει την πλατεία σαν συνθετικό υλικό ∆ιασπάται η

έννοια της κεντρικής διάταξης η πλατεία οργανώνεται γύρω

από τον συνθετικά κυρίαρχο άξονα της Ιεράς Οδού (τοmicroή-

αρχαιολογικό σκάmicromicroα καλυmicromicroένο microε γυαλί και φωτισmicroένο τη

νύχτα)ο οποίος δηλώνει πορεία κατεύθυνση κατά την έννοια

της αρχαίας ποmicroπής microε τερmicroατικό στοιχείο τη νέα διαmicroορφω-

microένη είσοδο του αρχαιολογικού χώρου

Η διπολικότητα θεmicroελιώδης φιλοσοφικός όρος και microέρος του

αντικειmicroένου της microύησης των Ελευσίνιων microυστηρίων αποτε-

λεί επίσης δοmicroικό στοιχείο της πρότασης

Παρελθόν-microέλλον φως-σκότος ζωή-θάνατος χθόνιο-ουρά-

νιο ζεύγη αντιθέτων και αλληλοσυmicroπληρωmicroένων εννοιών βρί-

σκουν την τρισδιάστατη ερmicroηνεία τους στον φυσικό σχεδια-

σmicroό της πλατείας microέσω του στοιχείου της ράmicroπας Προτείνο-

νται 13 ράmicroπες 3 ανόδου και 10 καθόδου παράλληλες προς

τον άξονα της Ιεράς Οδού και κατεύθυνση προς την είσοδο

του αρχαιολογικού χώρου Οι 10 κατιούσες συmicroβολίζουν την

κάθοδο της Κόρης στον Άδη το παρελθόν το σκότος τον

θάνατο και οι 3 ανόδου συmicroβολίζουν το microέλλον το φως τη

ζωή και τον επίγειο κόσmicroο

Σε όλες τις ράmicroπες καθόδου χρησιmicroοποιείται ο ήχος σαν υπό-

microνηση του υποβλητικού χθόνιου χαρακτήρα των Ελευσίνιων

microυστηρίων

ΜελετητέςΝικόλαος ∆ουράmicroπεης Ευτυχία Ηλιοπούλου

Γεώργιος Τζορmicroπατζίδης αρχιτέκτονες

συναναστροφής Ο επισκέπτης του αρχαιολογικού χώρου βρί-

σκει έναν άνετο χώρο στάσης και ξεκούρασης microε οπτικές φυ-

γές προς τα microνηmicroεία που την περιβάλλουν Η φύτευση διεισ-

δύει στην πλατεία microε έναν τρόπο σχεδόν φυσικό παρόλο που

διατηρεί την αυστηρή γραmicromicroική και επιmicroήκη χάραξη προσφέ-

ροντας δροσιά σκιασmicroό αλλά και microια φυσική οριοθέτηση της

πλατείας Οι συστοιχίες των δέντρων κατά microήκος της Ιεράς

Οδού τονίζουν τον άξονά της ενώ οι πίδακες microε νερό προσδί-

δουν microια ευχάριστη διάθεση στον επισκέπτη

6611δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί6600 δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί

γ micro

νεία

β micro

νεία

laquoΓραmicromicroικήraquo αποτύπωση ιστορικού ίχνους

Η πρότασή microας έχει στόχο την ανάδειξη του αρχαιολογικού

περιπάτου και τη laquoγραmicromicroικήraquo αποτύπωση της ιστορίας της

πορείας των Ελευσίνιων Μυστηρίων Μιας πορείας όχι κατrsquo

ανάγκη ευθύγραmicromicroης αλλά που διαγράφεται από την κίνηση

του περιπατητή microια τεθλασmicroένη ροή microια ρευστή κυκλοφο-

ρία Περιγράφουmicroε έναν περίπατο microε ιστορία αιώνων microε τη

βοήθεια νέων εργαλείων και συνοδοιπόρο τη microνήmicroη Οι χαρά-

ξεις στο έδαφος έχουν την κατεύθυνση της Ιεράς Οδού και

ακολουθώντας παράλληλες πορείες διαχέονται στην πλατεία

Ηρώων Πολυτεχνείου η οποία γίνεται το προαύλιο του αρχαι-

ολογικού χώρου και του Ναού του Αγ Ζαχαρία

Ο περίπατος αυτός υλοποιείται microε την τοποθέτηση γραmicromicroικών

τεθλασmicroένων λωρίδων από λευκό microάρmicroαρο στο έδαφος

θραύσmicroατα του παρελθόντος παραποmicroπές στον παρακείmicroενο

αρχαιολογικό χώρο Κοmicromicroάτια του ιστού της πόλης στρώmicroατα

της ιστορίας τα οποία αποτυπώνουν το ίχνος του δρόmicroου

microέσα από microια laquoχορογραφηmicroένηraquo κίνηση ανθρώπων Ανάmicroεσα

σrsquo αυτές τις microαρmicroάρινες ροές διεισδύουν πλακόστρωτες επι-

φάνειες από κυβόλιθο ακολουθώντας και αυτές τον άξονα

της Ιεράς Οδού ∆ιατηρούmicroε ελεύθερο τον οπτικό άξονα συmicro-

βάλλοντας στη βιωσιmicroότητα της πλατείας ως δηmicroόσιου αστι-

κού υπαίθριου χώρου Η πλατεία microετατρέπεται σε microια ενό-

τητα υπερτοπικού χαρακτήρα σε προαύλιο όλων αυτών των

δραστηριοτήτων που την περιβάλλουν γίνεται laquoζωτικός χώ-

ροςraquo τόπος ιστορικής microνήmicroης αλλά και σύγχρονης κοινωνικής

ΜελετητέςΚωνσταντίνα Κρίκου Παναγιώτα Λουκάκου

Τζίνα Σωτηροπούλου αρχιτέκτονες

ΜελετητέςΣίmicroος Βαmicroβακίδης

Κωνσταντίνος Χρυσός αρχιτέκτονες

Η πρόταση microας για την πλατεία Ηρώων βασίζεται στη σύν-

θεση δύο λειτουργικών κάνναβων από την ανάγνωση του

χώρου σrsquo ένα laquo∆ίχτυ ndash ∆ίκτυοraquo το οποίο ενηmicroερώνεται από

την αλληλεπίδραση microεταξύ των υφιστάmicroενων κινήσεων και

των προτεινόmicroενων λειτουργιών Η πρότασή microας επιδιώκει τη

χρήση του χώρου από επισκέπτες καθrsquo όλη τη διάρκεια της

ηmicroέρας καθώς και στην άmicroεση σύνδεση της εισόδου του

αρχαιολογικού χώρου microε την πλατεία και τον πεζόδροmicroο της

Ιεράς Οδού δυο στοιχείων που microέχρι σήmicroερα είναι ασύνδετα

Προγραmicromicroατικά αυτό επιτυγχάνεται microε την ενδυνάmicroωση των

υφιστάmicroενων χρήσεων τη βελτίωση των προσβάσεων και την

προσθήκη νέων λειτουργιών όπως ένας υπαίθριος χώρος

εφήmicroερων εκδηλώσεων ένας στεγασmicroένος χώρος ενοικίασης

ποδηλάτων και ένα info box Ταυτόχρονα οπές ανοίγονται στο

έδαφος όπου αποκαλύπτουν ευρήmicroατα δηmicroιουργώντας έτσι

microια υπαίθρια αρχαιολογική έκθεση

Μορφολογικά αντιmicroετωπίζεται σαν microια gestalt αρχιτεκτονική

χειρονοmicroία όπου αποφεύγεται η απλή παράθεση επιmicroέρους

ετερόκλητων στοιχείων (πλάτωmicroαφύτευσηπαγκάκι )αλλά

προτείνεται η σύνθεση τους σε έναν δηmicroόσιο χώρο που λει-

τουργεί σαν ένα οργανικό σύνολο

∆ηmicroιουργούmicroε έτσι ένα τεχνητό τοπίο ndashlandscapendash το οποίο

προσαρmicroόζεται στις laquoδυναmicroικέςraquo της πλατείας και παράγει

αρmicroονικές microεταβάσεις ανάmicroεσα στα σηmicroεία της Ένα τοπίο

που δηmicroιουργεί προϋποθέσεις για κινήσεις διαφορετικών

ταχυτήτων είτε microε τα πόδια είτε microε ποδήλατο αλλά και τmicroήmicroα

του οποίου λειτουργεί σαν χώρος εκτόνωσης για παιχνίδι

όπως skateboardπατίνια

Στα άκρα το τοπίο-επιφάνεια ανασηκώνεται για να παραλάβει

τις νέες λειτουργίες Έτσι δηmicroιουργούνται microορφολογικές και

λειτουργικές εξάρσεις στην περίmicroετρο της πλατείας που την

ενώνουν οmicroαλά microε τον ιστό της πόλης τόσο ογκοπλαστικά

όσο και λειτουργικά

Με αφορmicroή το σχετικό αφιέρωmicroα του τρέχοντος περιοδι-

κού του ΣΑ∆ΑΣ-ΠΕΑ στους πανελλήνιους αρχιτεκτονι-

κούς διαγωνισmicroούς γεννήθηκαν ορισmicroένα ερωτήmicroατα και

ακολούθως προέκυψαν κάποιες απαντήσεις οι οποίες

αποτελούν το καταστάλαγmicroα της δεκαετούς εmicroπειρίας του

γράφοντος πάνω στο θέmicroα Ορισmicroένες πρώτες προσωπι-

κές σκέψεις και απόψεις έχουν δηmicroοσιευτεί παλιότερα

(laquoΓια ποιον δουλεύουmicroεraquo Περιοδικό Αρχιτέκτονες τεύχος

51 ndash Περίοδος Β ΜάιοςΙούνιος 2005 σελ 34) όταν η

εmicroπειρία από τους διαγωνισmicroούς ήταν σχετικά microικρότερη

Όmicroως microε το πέρασmicroα του χρόνου και τη συmicromicroετοχή σε

διάφορους διαγωνισmicroούς οι θέσεις αυτές ωρίmicroασαν και σε

microεγάλο βαθmicroό ενισχύθηκαν κυρίως ως προς τις αρνητικές

διαστάσεις του ζητήmicroατος

Είναι άραγε οι διαγωνισmicroοί ndashιδιωτικοί και δηmicroόσιοιndash ευκαι-

ρία για συmicromicroετοχή σε microια υψηλού συναγωνιστικού επιπέ-

δου αρχιτεκτονική διαδικασία όπου προάγεται η ευγενής

άmicroυλα Βραβεύονται πάντοτε οι καλύτεροι Υλοποιείται

τελικά το πρώτο βραβείο Εάν ναι ποια είναι η σχέση της

microελέτης microε το κατασκευασmicroένο αποτέλεσmicroα Ακόmicroη ποια

είναι η αξία και η χρησιmicroότητα των αρχιτεκτονικών διαγω-

νισmicroών στην Ελλάδα

Σε ένα ιδιαίτερα ανταγωνιστικό περιβάλλον δυστυχώς

κάποιες φορές τα microέλη των microελετητικών οmicroάδων αναπτύσ-

σουν αγενή και ανθυγιεινά αισθήmicroατα τόσο για τους συνα-

δέλφους τους στις άλλες οmicroάδες όσο και για τους συνερ-

γάτες τους στην οmicroάδα που οι ίδιοι συmicromicroετέχουν Άλλοτε

κάποιοι συmicromicroετέχοντες είναι σε microεγάλο βαθmicroό διατεθειmicroέ-

νοι να microην περιοριστούν στις απαραίτητες σχέσεις και στις

απαιτούmicroενες δράσεις καθώς microπορεί να προβούν ακόmicroη

και σε ανεπιθύmicroητες ενέργειες ή ακόmicroη και σε επίπονες

θυσίες προκειmicroένου να νικήσουν Άλλοτε ο ανταγωνισmicroός

microετατρέπεται σε αντιδικία και έτσι σε ορισmicroένες περιπτώ-

σεις κάποιοι επικαλούνται ή ακόmicroη και χρησιmicroοποιούν

νοmicroικά microέσα ανάγοντας την αρχιτεκτονική σε ζήτηmicroα το

οποίο αφορά περισσότερο δικηγόρους παρά αρχιτέκτο-

νες Σε άλλες περιπτώσεις κάποια από τα βραβεία γεννούν

απορία για το αν και κατά πόσο αδιάβλητη και δίκαιη είναι

η διαδικασία ενώ ακόmicroη εγείρεται ζήτηmicroα για το κύρος της

τελικής κρίσης και την υπόληψη της επιτροπής σε σχέση

microε τις δηλωmicroένες δεσmicroεύσεις και τις πραγmicroατικές επιδιώ-

ξεις του αγωνοθέτη

Σε ότι αφορά την κατάληξη αν ο διαγωνισmicroός είναι ιδιωτι-

κός δεν αποτελεί δεδοmicroένο ότι η microελέτη η οποία θα υλο-

ποιηθεί έχει αποσπάσει απαραίτητα το πρώτο βραβείο

ενώ στους περισσότερους δηmicroόσιους αρχιτεκτονικούς

διαγωνισmicroούς δεν είναι καν σίγουρο αν θα υλοποιηθεί οτι-

δήποτε Όmicroως ακόmicroη και στην απίθανη περίπτωση υλο-

ποίησης ενός δηmicroόσιου διαγωνισmicroού το τελικό αποτέλε-

σmicroα ndashmicroετά από καιρό και κόποndash είναι αmicroφίβολο αν ικανο-

ποιεί πλήρως ndashή έστω σε κάποιο αξιόλογο βαθmicroόndash τις

προσδοκίες των microελετητών ή τουλάχιστον αν σέβεται τις

βασικές αρχιτεκτονικές αξιώσεις και τα ιδιαίτερα χαρακτη-

ριστικά της microελέτης

Όπως φαίνεται λοιπόν υπάρχουν διάφορες περιπτώσεις

για να δικαιολογούν το γιατί ο θεσmicroός των πανελλήνιων

αρχιτεκτονικών διαγωνισmicroών απαξιώνεται και βρίσκεται σε

διαρκή κρίση Γιατί κάποιοι είναι αναξιόπιστοι άλλοι αδιά-

φοροι κάποιοι άλλοι γίνονται προσχηmicroατικά και microόνο για

εντυπωσιασmicroό ενώ οι περισσότεροι είναι είτε ατελέσφοροι

είτε αναποτελεσmicroατικοί Ακόmicroη γιατί τόσο οι φορείς διεξα-

γωγής των αρχιτεκτονικών διαγωνισmicroών (πολιτεία ή ιδιώ-

τες) όσο και οι ίδιοι οι συmicromicroετέχοντες microελετητές δεν αντι-

λαmicroβάνονται το θεσmicroό ως εποικοδοmicroητική διαδικασία

αλλά αντιmicroετωπίζοντας και συχνά υποστηρίζοντας πρό-

σκαιρες επιδιώξεις ή φιλοδοξίες καταστρέφουν τη microονα-

δική ευκαιρία συλλογικής προσφοράς microέσω της αρχιτεκτο-

νικής συν-δηmicroιουργίας Κάπως έτσι γίνονται οι αρχιτεκτονι-

κοί διαγωνισmicroοί στην Ελλάδα ή microάλλον κάπως έτσι δεν

γίνονται

Στο διάστηmicroα 2003-204 στα πλαίσια της Επιτροπής αρχι-

τεκτονικών διαγωνισmicroών του ΣΑ∆ΑΣ-ΠΕΑ λειτούργησε

microια οmicroάδα εργασίας που microε σύmicroπνοια microεθοδικότητα και

κοινή στόχευση επιτέλεσαν ένα microεγάλης σηmicroασίας ndashκαι εν

τέλει και όγκουndash έργο Αφορά στην τροποποίηση του υφι-

στάmicroενου (προβληmicroατικού και παρωχηmicroένου) θεσmicroικού

πλαισίου για τους αρχιτεκτονικούς διαγωνισmicroούς στη

χώρα microας και την προσαρmicroογή του στις διατάξεις της αντί-

στοιχης Ευρωπαϊκής Οδηγίας Σκοπός ήταν η εναρmicroόνιση

microε τα ισχύοντα νοmicroικά πλαίσια των άλλων ευρωπαϊκών

χωρών ndashειδικά αυτών microε παράδοση στη διεξαγωγή του

θεσmicroούndash αλλά και τους κανονισmicroούς UIA και ACE (Ευρω-

παϊκό Συmicroβούλιο Αρχιτεκτόνων) Υπεύθυνος από το ∆Σ

του ΣΑ∆ΑΣ-ΠΕΑ υπήρξε ο Π Νικολακόπουλος

Η Επιτροπή συνέλεξε microετέφρασε και συνέκρινε στοιχεία

από οκτώ ευρωπαϊκές χώρες και κατέληξε σε πρόταση

Σχεδίου Θεσmicroικού Πλαισίου microε θέmicroα laquoΚανονισmicroός για τον

καθορισmicroό των εθνικών διαδικασιών διεξαγωγής διαγωνι-

σmicroών microελετών στον τοmicroέα της αρχιτεκτονικήςraquo και αποδέ-

κτες τα υπουργεία ΠΕΧΩ∆Ε και ΠΕΘΟ

Στις προτάσεις συmicroπεριλαmicroβάνονται δικλείδες για την υλο-

ποίηση των βραβευθέντων προτάσεων microε την απαραίτητη

συmicromicroετοχή των microελετητών τακτοποίηση των αmicroοιβών

θέσπιση ανεξάρτητης επιτροπής αρχιτεκτονικών διαγωνι-

σmicroών (ΕΑ∆) και συmicroβούλου αγωνοθέτη συγκρότηση

δεξαmicroενής κριτών διασφάλιση των πνευmicroατικών δικαιωmicroά-

των των microελετητών νέο νοmicroικό πλαίσιο για την υποχρέωση

προκήρυξης αρχιτεκτονικών διαγωνισmicroών από τους

φορείς και κίνητρα όσον αφορά στις προκηρύξεις διαγω-

νισmicroών διασφάλιση διαφάνειας στην κρίση των microελετών

κά

Το Σχέδιο δηmicroοσιεύτηκε στο τεύχος 5411-112005 του

περιοδικού Έκτοτε και microετά και τη διαβίβασή του στα

αρmicroόδια υπουργεία δεν microας έχει κοινοποιηθεί κανένα νέο

για την τύχη του Υπουργεία και φορείς κωφεύουν και οι

διαγωνισmicroοί Όταν και εάν προκηρύσσονται συνεχίζουν

να αποτελούν microεγάλο πονοκέφαλο για όλους εmicroάς τους

συmicromicroετέχοντες Λόγω κακής οργάνωσης λόγω έλλειψης

διαφάνειας λόγω αργοποριών στις διαδικασίες λόγω

αmicroφισβήτησης προς τα microέλη της κριτικής επιτροπής εν

τέλει λόγω έλλειψης οράmicroατος για το θεσmicroό

6622 α φ ι έ ρ ω micro α

ΘεσmicroόςΞεπεσmicroός

του Αλέξανδρου Κλειδωνά αρχιτέκτονα

Προτάσεις της Επιτροπής Αρχιτεκτονικών∆ιαγωνισmicroών του ΣΑ∆ΑΣ-ΠΕΑ

της Ιουλίας ∆ρούγα αρχιτέκτονος (microέλος αυτής της Επιτροπής)

6633α φ ι έ ρ ω micro α

iquestOacuteˆ paraOacuteAcirc˘IgravemiddotUgraveEgraveIcircfi intcurrenOacuteUgraveUacuteOcirc infinıEumlOacuteOgraveOacute 1959 middotUacutemacrπ centAcircUcircOcircUgravefiOcirc˘IumlOcirc˜ (1Ocirc sbquoUacutemiddotsbquoAcircrsaquoOcirc paramiddotOacuteAcircIumlIumllsaquoOacuteEgraveOcirc˘infinUacutemacrEgraveUgraveAcircIcircUgraveOcircOacuteEgraveIcircOcircDagger centEgravemiddotAacuteˆOacuteEgraveUcircIgraveOcircDagger)

microικρός-Μεγάλος Αρχιτέκτονας

της Μαριλένας Καλυβιώτη αρχιτέκτονος

6644 α φ ι έ ρ ω micro α

Οι laquoπύλεςraquo του τmicroήmicroατος Τmicroήmicroα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών

είναι ανοιχτές Στέκεσαι microε την κάρτα στο χέρι που γράφει φοι-

τητής εξάmicroηνο Α Είσαι επιτέλους φοιτητής στην πολυπό-

θητη σχολή Το ήθελες από τότε που θυmicroάσαι τον εαυτό

σουτα τελευταία χρόνιαήταν επιλογή των δικών σου είσαι

όmicroως εδώ Και τώρα Τώρα ξεκινάει το παιχνίδι των γνώσεων

microε παίκτες εσένα τους συmicroφοιτητές σου τους καθηγητές σου

και φυσιογνωmicroίες όπως τον Wright τον Le Corbusier Οι πρώ-

τες ιδέες αρχίζουν να έρχονται και είσαι περήφανος για τον

εαυτό σου ή απογοητεύεσαι και προσπαθείς κι άλλο

Σε όποιο στάδιο της φοίτησης σου και αν γίνει αυτό κάποια

στιγmicroή το νιώθεις Θέλεις να γίνει ένας microικρός-Μεγάλος Αρχι-

τέκτονας και είσαι έτοιmicroος να κατακλίσεις τη σχολή σου την

πόλη σου τη χώρα σου ή τον κόσmicroο όλο microε τις δικές σου

γραmicromicroές και τους δικούς σου όγκους και χρώmicroατα Μπορεί να

φοβάσαι να το παραδεχτείς αλλά το συναίσθηmicroα τρέφεται

microέσα σου microέρα microε τη microέρα Μπορεί να microην το αφήσεις να

εκδηλωθεί ποτέ microπορεί όmicroως και να το κυνηγήσεις

Και τότε ως microάννα εξ ουρανού ο πρώτος αρχιτεκτονικός δια-

γωνισmicroός (ο πρώτος που πέφτει στην αντίληψή σου) φαντάζει

η ευκαιρία να αποδείξεις την αξία σου Μπορεί να microη διαβά-

σεις καν το θέmicroα αλλά και microονό στην πρώτη φράση laquo∆ια-

γωνισmicroός ιδεών αρχιτεκτονικός διαγωνισmicroόςraquo έχεις ήδη

πάρει απόφαση να συmicromicroετάσχεις Νιώθεις πως σου δίνεται η

ευκαιρία να παίξεις ή και να πρωταγωνιστήσεις σε ελληνική

ταινία ή χολιγουντιανή παραγωγή Συνειδητοποιήσεις πως

έχεις τη δυνατότητα να δώσεις λύσεις που θα φέρουν την προ-

σωπική σου σφραγίδα οι περιορισmicroοί που σου παρουσιάζουν

δεν σου microοιάζουν βουνό και αρχίσεις να σχεδιάζεις συmicroβα-

τικά και microετά οι γραmicromicroές (οι λεγόmicroενες laquoντιζαϊνιέςraquo) ξεπη-

δάνε από παντού

Και τελειώνεις τη σχολή έχεις στο ιστορικό σου 012 συmicromicroέ-

τοχες σε διαγωνισmicroούς και θέλεις να βγεις στον αληθινό

κόσmicroο microη προστατευόmicroενο από τις πύλες της σχολής και

νοmicroίζεις πως microπορείς να συνεχίσεις την κατάκτησή σου (και

microπορείς το πιστεύω ακράδαντα πως microπορείς ότι και αν

σηmicroαίνει αυτό για τον καθένα) Η προκήρυξη για τον επόmicroενο

πανελλήνιο διαγωνισmicroό της Χ ανέγερσης εmicroφανίζεται microπρο-

στά σου και σκέφτεσαι θα κάνω την προσπάθειά microου Όσα

έmicroαθα έχω την ευκαιρία να τα παρουσιάσω microε την σφραγίδα

πλέον στο χέρι και microε ολοένα καλύτερες ιδέες ∆ιαβάζεις τις

laquoοδηγίες διαγωνιζοmicroένωνraquo και τα πρώτα καmicroπανάκια αρχί-

ζουν να αντηχούν στα αφτιά σου ΓΟΚ επιτρεπόmicroενη δόmicroηση

επιτρεπόmicroενο ύψος χρήσεις γης επιτρεπόmicroενες λειτουρ-

γίες προϋπολογισmicroός έργου και επιτρεπόmicroενο κόστος Και οι

συmicromicroετέχοντες πολλοί αρκετοί από τους οποίους γνωστά

ονόmicroατα που γυρίζουν στο κεφάλι σου άλλα από τότε που

ήσουν φοιτητής και άλλα από τη στιγmicroή που έγινες ενεργό

microέλος της αρχιτεκτονικής κοινότητας Και οι αmicroφιβολίες περί

συmicromicroετοχής σου άλλοτε λιγότερες άλλοτε περισσότερες

(άλλοτε καθόλου πρέπει να είmicroαστε ειλικρινείς) εmicroφανίζο-

νται Νιώθεις να σε πνίγουν οι περιορισmicroοί και ο συναγωνισmicroός

microε σηmicroαντικές (όχι πάντα ποιοτικές κατά την γνώmicroη σου)

παρουσίες στον χώρο της αρχιτεκτονικής δηmicroιουργίας στη

χώρα σου Τα ερωτήmicroατα σε κατακλύζουν Τι microπορώ να σχε-

διάσω microε τόσα δεν Υπάρχει περίπτωση να προκριθώ η θα

microείνω στην αφάνεια Και απόψεις περί παραποίησης του

τελικά ανεγερθέντος από το σχεδιαζόmicroενο σε βοmicroβαρδίζουν

Και εκεί είναι που πρέπει να πάρεις αποφάσεις και να φέρεις

σε εφαρmicroογή όλα όσα έmicroαθες όλα αυτά τα χρόνια Και ξέρεις

πως έχεις πολλά να microάθεις ακόmicroα Γιατί το πραγmicroατικό παιχνίδι

των γνώσεων έφυγε από την φωλιά της σχολής σου και από τα

χέρια των συmicroφοιτητών και καθηγητών σου Βρίσκεται τώρα

στα χέρια τα δικά σου και των συναδέλφων σου στα χέρια της

πολιτείας της κοινωνίας microε την οποία καλείσαι να συνεργα-

στείς ή και να έρθεις σε σύγκρουση Βρίσκεται στις απογοη-

τεύσεις που θα συναντήσεις και τα κολλήmicroατα που θα παρου-

σιαστούν microπροστά σου και θα είναι πολλά αλλά εσύ θα συνεχί-

σεις Και τα πράγmicroατα θα γίνουν πιο εύκολα Θα microάθεις να

κινείσαι και να ελίσσεσαι Να microη φοβάσαι microεγάλα ονόmicroατα και

κλίκες Να microην τροmicroάζεις στην ιδέα microιας σύγκρουσης ή microιας

χαmicroένης από χέρι όπως θα πιστέψεις συmicromicroετοχής στον τάδε

αρχιτεκτονικό διαγωνισmicroό και τότε είναι που θα έχεις πραγ-

microατικά κερδίσει

iquestOacuteˆ infinEcircrsaquoUcircmiddot UgraveOcirc˘ permilEgravemiddotAacuteˆOacuteEgraveUcircIgraveOcircDagger Future of the

Cities IFHP Ranko Radovic Student Compe-tition 2007

δια

γωνι

σmicro

ός

Αποκατάσταση και νέα χρήση του Ανατολικού Νεωρίου της ∆εξαmicroενής ΖΑΝΕ και της Αποθήκης Άλατος στο λιmicroάνιτου Ηρακλείου Κρήτης

Εδώ και καιρό στην πόλη του Ηρακλείου οι νέες κατασκευές

εmicroφανίζονται διάσπαρτες και ασυνάρτητες χωρίς συνεκτικό

λόγο χωρίς αναφορά στον υφιστάmicroενο ιστό ούτε πιο σηmicroα-

ντικά στο laquoπροϋπάρχονraquo στην προηγούmicroενη πολιτιστική

τοπογραφία Το αποτέλεσmicroα είναι ότι η ζωή στην πόλη ως

οπτική και κινητική εmicroπειρία είναι πλέον microια ασυνεχής αλλη-

λουχία από αυτόνοmicroα ανεξάρτητα microεταξύ τους αυτοαναφο-

ρικά οπτικά στίγmicroατα που microέσα στην αυτοαναφορικότητά

τους νοmicroιmicroοποιούνται microεν αλλά ανθίστανται οποιαδήποτε

προσπάθεια συγκρότησης ενός συνεχούς αφηγήmicroατος που

θα ήταν laquoο δρόmicroοςraquo και εξ αυτού η πόλη ως βιωmicroατική συνέ-

χεια ενός πολιτειακού συmicroβολαίου

Το αντικείmicroενο όmicroως αυτού του διαγωνισmicroού αυτό το κοmicromicroάτι

του λιmicroανιού του Χάνδακα είναι ένα από τα λίγα microέρη όπου

αναγνωρίζεται η παλιά πόλη και η σχέση της microε τα τείχη που

την σχηmicroάτιζαν Το εναποmicroείναν τmicroήmicroα των Νεότερων Νεω-

ρίων η Ενετική ∆εξαmicroενή ΖΑΝΕ και η Αποθήκη Αλατιού στη

microεριά της προκυmicroαίας ακόmicroα και στην κατάσταση που βρίσκο-

νται ερείπια κενά λειτουργίας έχουν ακόmicroη τη δυνατότητα

να παραπέmicroπουν στην πρωταρχική τοπογραφία του λιmicroανιού

hellipΌταν αναφερόmicroαστε στα κτήρια ως πολιτιστική κληρονοmicroιά

6677δ ι α γ ω ν ι σ micro ό ς6666 δ ι α γ ω ν ι σ micro ό ς

α β

ρα

βεί

ο

δεν τα εννοούmicroε ως αντικείmicroενα ως κτισmicroένες εικόνες microιας

παρελθούσας εποχής ndashπου αντίκεινται έξω από εmicroάςndash αλλά

ως χώρο που βιώνεται και ως εκ τούτου microετουσιώνεται σε

χρόνο microας που microας περιβάλει εmicroάς και τις πράξεις microας

hellipΓια να ενεργοποιηθεί η microνήmicroη microέσω του ερειπίου απαιτεί-

ται η ενεργή ανάmicroνηση microια προβολή της επιθυmicroίας για ζωή

όπου αντί να αναπολούmicroε απεγνωσmicroένα το παρελθόν για τα

χαmicroένα αντικείmicroενα επιθυmicroούmicroε και σχεδιάζουmicroε νέους χρό-

νους Τότε είναι που το παρελθόν αποκαλύπτεται πλέον ως

χώρος και microας επιτρέπει να εmicroπλακούmicroε microε την δηmicroιουργική

πράξη ως συmicroπληρωmicroατική πράξη ως ολοκλήρωση του ατε-

λούς ως συνέχεια

Η επανάχρηση λοιπόν δεν συνιστά laquoδεύτερο χέριraquo αλλά

είναι αποτέλεσmicroα microιας επέmicroβασης που προσφέρει microια νέα

οπτική microιας παλιάς τοπογραφίας Το παλιό κτίσmicroα συνεχίζει

να υπάρχει όχι όmicroως ως κτήριο αλλά ως τοπογραφία ως οικό-

πεδο αυτή τη φορά για το πρόγραmicromicroα που έρχεται να εγκατα-

σταθεί εκεί Το παλιό ως microνηmicroείο συνεχίζει την ζωή του ως

πηγή γνώσης ως ανάmicroνηση microιας προηγούmicroενης πρωταρχικής

σχέσης microε τον κόσmicroο στην περίπτωσή microας microε τη θάλασσα και

το λιmicroάνι

Αρχή της πρότασης αποτελεί η οριοθέτηση ενός επιπέδου

όρασης του microνηmicroείου που θα αποκαλύπτει τις πρωταρχικές

του δοmicroές ενώ ταυτόχρονα θα επιτρέπει την αναγνώριση της

ιστορικής συνέχειας της πόλης του Ηρακλείου που απορρέει

από τη δυναmicroική της διαλεκτικής σχέσης microεταξύ του παλιού

και του σύγχρονου Ως κλειδί του microηχανισmicroού που microας επέ-

τρεψε να φέρουmicroε το καινούργιο πρόγραmicromicroα σε σχέση microε τα

παλιά κτίσmicroατα χρησιmicroοποιήσαmicroε την microεταφορά ∆ηλαδή

αρνηθήκαmicroε την microετατροπή ως εργαλείο επανάχρησης και

την microετάλλαξη των υφισταmicroένων κτισmicroάτων σε κτήριο αλλά

χρησιmicroοποιώντας το κτήριο ως laquoχρονικό οικόπεδοraquo microεταφέ-

ραmicroε σε αυτό την δοmicroή συνθετική και κατασκευαστική ενός

ταρσανά του αρχετυπικού ναυπηγείου του 19ου αιώνα Χαρα-

κτηριστικές microορφές οι καmicroπύλες που φτιάχνουν τα καράβια

τα κράmicroατα υλικών σανίδες και microέταλλα και οι τυπικές κατα-

σκευές το κόκκινο του microίνιου επιστρατεύθηκαν ως στοιχεία

microεταφοράς που ενεργοποιούν τις microνήmicroες που λανθάνουν στον

χώρο και επέτρεψαν σrsquo εmicroάς να ανακαλέσουmicroε και να microετα-

φέρουmicroε στο παρόν στιγmicroές ζωής που microπορούν να αποτελούν

ακόmicroα στοιχεία της τοπογραφίας Στην προκείmicroενη περί-

πτωση η microεταφορά δεν αποτελεί ένα εικονογραφικό τρικ

ένα λεκτικό τέχνασmicroα που να εξαντλείται microετά το πρώτο διά-

βασmicroα ∆ρα συνεχώς σε ένα επίπεδο προ-λεκτικό φέρνοντας

microας σε σχέση microε βιώmicroατα που λειτουργούν έξω από τους

περιορισmicroούς του ιστορικού χρόνου και microας βοηθούν να οικει-

οποιηθούmicroε τον χρόνο του χώρου χωρίς να φοβηθούmicroε

microήπως καταλήξουmicroε ασεβείς Η ασέβεια εξάλλου είναι

πιθανότητα microόνο στον ιστορικό χρόνο Σε αυτόν τον άλλο

χρόνο ισχύει η δυνατότητα της συνύπαρξης Στην πρότασή

microας λοιπόν τα καινούργια στοιχεία της σύνθεσης αποστασιο-

ποιούνται από τα παλιά κτίσmicroατα όχι από φόβο microήπως κακο-

microεταχειριστούmicroε το παρελθόν αλλά για να επιτρέψουmicroε τις

διαφορετικές χρονικές στιγmicroές να συνυπάρξουν ισόνοmicroα

microέσα στα πλαίσιο των πολιτιστικών δραστηριοτήτων που θα

φιλοξενήσει ο χώρος Ένας κόσmicroος ο παλιός και ο καινούρ-

γιος ένας

ΜελετητέςΑθανάσιος Κ Σπανοmicroαρίδης

Γιάννης Ζαχαριάδης αρχιτέκτονες

ΣυνεργάτεςΙσmicroήνη Μέλιου Σταύρος Μόφορης αρχιτέκτονες

Παυλίνα Μανέτα ∆ήmicroητρα Παυλάκου φοιτήτριες αρχιτέκτονες

Επανάχρηση δεν σηmicroαίνει αναίρεση της συmicroβολικής παρακα-

ταθήκης ενός ιστορικού κελύφους Σηmicroαίνει επαναβίωση και

επανασηmicroασιοδότησή του ώστε να παραmicroείνει στη microνήmicroη και

τη ζωή της πόλης microε νέες συναντήσεις δραστηριότητες και

συλλογικές δράσεις

Η πρόταση προσπαθεί να πειθαρχήσει εκφραστικά στην

laquoανακουφιστική σιωπήraquo και δοmicroική λιτότητα του microνηmicroείου

ndashεξωτερική και εσωτερικήndash και όχι να microεταχειριστεί το κέλυ-

φος σαν πεδίο laquoδηmicroιουργικής ιδιαιτερότηταςraquo Επιχειρεί να

αναδείξει και να ζωογονήσει τον εσωτερικό όγκο microε στόχο να

επανακατοικηθεί το ίδιο το κτίσmicroα και όχι απλά να laquoστεγάσειraquo

microια νέα κατασκευή

Αναζητήθηκε microία ροή κινήσεων που θα ενοποιεί τη συνολική

εσωτερική λειτουργία των τριών κτιρίων και ταυτόχρονα θα

δηmicroιουργεί τους χώρους ndashτους microικρότερους τόπουςndash των

νέων χρήσεων Το Αρσενάλι παραmicroένει ένα πέρασmicroα-δρόmicroος

η διαδροmicroή του όmicroως επεκτείνεται και εmicroπλουτίζεται microε microία

αλληλουχία από ελαφρές ράmicroπες και ανισοϊψή πατάρια που

δηmicroιουργούν τις γαλαρίες των εκθεσιακών χώρων λειτουρ-

γώντας ταυτόχρονα σαν εξώστες για τα εσωτερικά δρώmicroενα

και σαν πλατώmicroατα-laquoκαταστρώmicroαταraquo συλλογικών δράσεων Ο

επισκέπτης ανακτά το laquoθετικό κενόraquo των θόλων προσεγγίζει

και παρατηρεί την τεχνοδοmicroία τους και αποκτά microια νέα αντί-

ληψη του χώρου microε στοχευmicroένες οπτικές φυγές προοπτικές

και θέες

Το Νεώριο λειτουργεί σαν εκθεσιακός χώρος microε δυνατότητα

να δεχτεί microικρότερες ή microεγαλύτερες οmicroαδικές πολιτιστικές

δράσεις στις επιmicroέρους χωρικές ενότητες Το δυτικό πατάρι

επεκτείνεται σαν εξώστης ndash θέα προς το ενετικό λιmicroάνι και

φιλοξενεί το κυλικείο microε άmicroεση πρόσβαση και από τον χώρο

της Αποθήκης Οι σκοτεινοί χώροι των ∆εξαmicroενών φιλοξενούν

τις θεατρικές και microουσικές παραστάσεις παίρνοντας φως από

τα δρώmicroενα της τέχνης Ο πρώτος θόλος σε επαφή microε το

Αρσενάλι επεκτείνει τη διαδροmicroή του εκθεσιακού χώρου λει-

τουργώντας παράλληλα σαν φουαγιέ του χώρου των εκδηλώ-

σεων στον δεύτερο θόλο Οι χώροι αποκτούν άmicroεση πρό-

σβαση από τον εξωτερικό χώρο στη στάθmicroη των παταριών και

δυνατότητα αυτόνοmicroης λειτουργίας Η Αποθήκη του Αλατιού

στεγάζει ένα νεανικό εργαστήρι microουσικής και οργανοποιίας

έχοντας αναφορά στην πλατεία του Τελωνείου

Για όλες τις κατασκευές επιλέχθηκε ένα αυτοφερόmicroενο

δοmicroικό σύστηmicroα από microέταλλο και ξύλο που ενσωmicroατώνει τις

εκθεσιακές επιφάνειες τους γενικούς και σηmicroειακούς φωτι-

σmicroούς και τις καλωδιώσεις απλής οικοδοmicroικής τεχνολογίας

που χωρίς να microιmicroείται στήνει ξανά τις laquoσκαλωσιέςraquo του ναυ-

πηγείου αναζητώντας τη νέα αντίληψη και σηmicroασιοδότηση

του χώρου

6699δ ι α γ ω ν ι σ micro ό ς

γ β

ρα

βεί

ο

6688 δ ι α γ ω ν ι σ micro ό ς

β β

ρα

βεί

ο

Από τους τέσσερεις αιώνες της ενετικής θαλάσσιας οχύρωσης

του Ηρακλείου σήmicroερα αποmicroένουν σπαράγmicroατα ασύνδετα

δίχως λειτουργική και νοηmicroατική συνοχή Tο microεσαιωνικό

αρχαιολογικό τοπίο του θαλάσσιου microετώπου παραmicroένει

δυσερmicroήνευτο και δυσανάγνωστο Το έλλειmicromicroα εποπτείας και

κατανόησης του ιστορικού χώρου επιχειρεί να αναπληρώσει η

προκείmicroενη πρόταση στην περιοχή των ανατολικών νεωρίων

microε δύο χειρονοmicroίες

(α) ∆ιαmicroόρφωση του δηmicroόσιου χώρου-πλατείας microπροστά στην

τοξοστοιχία του αποmicroείναντος νεωρίου microε την επισήmicroανση

των ιχνών του πλήρους συγκροτήmicroατος

(β) Κατασκευή υπερυψωmicroένου εξώστη-belvedere στη βορινή

άκρη του Νεωρίου για την εποπτεία του θαλασσίου microετώπου

και των microνηmicroειακών καταλοίπων Κατrsquo αυτό τον τρόπο ολοκλη-

ρώνεται η ζητούmicroενη λειτουργική και νοηmicroατική σύνδεση των

επιmicroέρους ενοτήτων (∆εξαmicroενής Νεωρίου και Αλατάδικου) microε

προτάσεις που βοηθούν την επαναφορά της ιστορικής microνήmicroης

Η κεντρική ιδέα της αρχιτεκτονικής παρέmicroβασης συνοψίζεται

στην ένταξη microιας συνεχούς επιφανείας ξύλινου δαπέδου που

οδηγεί την κυκλοφορία του κοινού στις επιmicroέρους περιοχές

Το δάπεδο αυτό άλλοτε microε τη microορφή διαδρόmicroου ή ράmicroπας

άλλοτε ως κερκίδωmicroα κι άλλοτε ως βάθρο διατρέχει τον

δηmicroόσιο χώρο που περιβάλλει το microνηmicroείο εισχωρεί microέσα του

προβάλλει και προεκτείνει τις χρηστικές επιφάνειες Συνδέει

τους επιmicroέρους χώρους ndash∆εξαmicroενή Νεώριο και Αλατάδικοndash

και εξασφαλίζει πρόσβαση σε όλους

Το δάπεδο αυτό είναι ο αγωγός που εισάγει τις νέες χρήσεις

και φέρει όλο το λειτουργικό τους φορτίο έτσι ώστε να παρα-

microείνουν ανέπαφες οι επιφάνειες του microνηmicroείου Η τήρηση

αποστάσεων από τις microεσαιωνικές επιφάνειες των microνηmicroείων

(τοίχοι θόλοι αυθεντικά δάπεδα) διατρέχει όλη την πρόταση

και επιτρέπει την αντιστικτική γραφή των εισαγοmicroένων στοι-

χείων microε τρόπο που καθιστά απολύτως αναγνωρίσιmicroη τη νεω-

τερική παρέmicroβαση και καταξιώνει την παρουσία του microνη-

microείου

Όλες οι νέες προτεινόmicroενες παρεmicroβάσεις είναι αναστρέψι-

microες

ΜελετητήςΓιάννης Κίζης αρχιτέκτων αναπλ καθηγητής ΕΜΠ

ΣυνεργάτεςΝίκος Βενιανάκης Κωσταντής Κίζης Νίκος Σούλης αρχιτέκτο-

νες Γιάννης Τσοπανάκης πολιτικός microηχ Παύλος Ζαννής

microηχανολόγος microηχ

ΣύmicroβουλοςΝίκος Σκουτέλης αρχιτέκτων επίκ καθηγητής Πολυτεχνείου

Κρήτης

ΜελετητέςΘεώνη Ξάνθη Θοδωρής Ανδρουλάκης

Γεράσιmicroος Ζακυνθινός αρχιτέκτονες

ΣυνεργάτεςΓαβριέλλα Καραmicroπάτσου Νίκος Κεχαγιάς Στέλλα Μακαρόνα

Γιώργος Κουmicroερτάς Μαρουσώ Χανιώτη Τάσος Σπυρίδωνος

αρχιτέκτονες

ΗΜ ΕΠΕ - Κώστας Ζαχάριος ΗΜ εγκαταστάσεις

Θόδωρος Νιαουνάκης ακουστική microελέτη

δια

γωνι

σmicro

ός

∆ηmicroαρχιακό Μέγαρο∆ήmicroου Ιωαννιτών

Η πρόταση εστιάζει στο ευρύ γενικό αλλά και ειδικό νόηmicroα

της πολιτικής αξίας του θεσmicroού της Τοπικής Αυτοδιοίκησης

όπως εντοπίζεται στην ιστορική κοινωνική και πολιτισmicroική

πραγmicroατικότητα των Ιωαννίνων

Η κεντρική ιδέα συγκροτήθηκε πάνω σε δύο άξονες

α) Στον συmicroβολικό χαρακτήρα του σύγχρονου δηmicroόσιου κτη-

ρίου στην πόλη στη σύζευξή του microε τον ιστό και τον ιδιαίτερο

χαρακτήρα της

β) Στον ειδικό συνθετικό ρόλο που αναλαmicroβάνουν οι επιmicroέ-

ρους κτηριακές ενότητες στη συνολική συγκρότηση (κτήριο

πτέρυγα-όριο κτήριο laquoΠraquo-αγκαλιά)

Η νεωτερική και ευκρινής αρχιτεκτονική έκφραση του κτη-

ρίου laquoαποστασιοποιηmicroένηraquo από microνηmicroειακά στοιχεία που θα

παρέπεmicroπαν στην εξουσιαστική δύναmicroη της Τοπικής Αυτοδιοί-

κησης συmicroβολίζει τον δηmicroοκρατικό και ανθρωποκεντρικό

χαρακτήρα της Το κτήριο έτσι καθίσταται ένας ευδιάκριτος

και οικείος πόλος αναφοράς της καθηmicroερινής ζωής των κατοί-

κων

Το ∆ηmicroαρχείο συγκροτείται από τρεις διακριτές ενότητες το

δυνατό και υψηλό κτήριο-πτέρυγα των ∆ηmicroοτικών Υπηρεσιών

4455δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί4444 δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί

α β

ρα

βεί

ο

που σχετίζεται microε την υφιστάmicroενη γειτονική υψηλή δόmicroηση

Λειτουργεί ως πλάτη-φόντο για το ήπιο και χαmicroηλό κτήριο των

∆ηmicroοτικών Αρχών Καθώς το τελευταίο αναπτύσσεται σε

σχήmicroα laquoΠraquo εκφράζει συmicroβολικά και συνολικά το ∆ηmicroαρχείο

ως φιλική αγκαλιά που laquoανοίγεταιraquo στην πόλη Επιπλέον

ενσωmicroατώνει στη σύνθεση τα δύο γειτονικά υφιστάmicroενα

παραδοσιακά κτήρια Τέλος το συγκρότηmicroα συmicroπληρώνεται

microε την τριγωνικής κάτοψης ενότητα της Αίθουσας Πολλαπλών

Χρήσεων Εσωτερικά οι κτηριακές ενότητες ενοποιούνται

στην ισόγεια στάθmicroη του κτηρίου και αποδίδουν έναν ενιαίο

κεντρικό χώρο εισόδου Σε αυτόν τον χώρο-βαλβίδα συγκλί-

νουν οι τοπικές είσοδοι και οι κατακόρυφες κινήσεις Πρόκει-

ται για κοmicroβική περιοχή της πρότασης Αποτελεί έναν προβε-

βληmicroένο ρέοντα εκ των άνω φωτιζόmicroενο χώρο microε οπτικές

φυγές προς τον υπερκείmicroενο πεζόδροmicroο

Οι τρεις κτηριακές ενότητες ενοποιούνται και επικοινωνούν

microεταξύ τους σε διάφορες στάθmicroες microέσα από διαφορετικής

ποιότητας και χαρακτήρα υπαίθριους χώρους όπως η

κεντρική πλατεία-είσοδος του ∆ηmicroαρχείου το δίκτυο των

εσωτερικών πεζόδροmicroων που συνδέουν την υψηλή microε τη

χαmicroηλή στάθmicroη της πόλης και τροφοδοτούν τις υπηρεσίες microε

ΜελετητέςΓεώργιος Αγγελής Χρύσα Παπαδέλη αρχιτέκτονες

ΣυνεργάτεςΧρονέας-Παγώνης-Κινάτος στατική microελέτη

Γιώργος Μαγκάβαλης microηχανολόγος microηχ

Οmicroάδα εργασίαςΛίνα ∆ήmicroα Ειρήνη Οικονοmicroοπούλου αρχιτέκτονες

Αγγελόπουλος Κίmicroωνας Αναγνωστάκης Γιώργος Καραϊσκάκη

∆άφνη Κονδυλιά Σοφία Χόντος Χρήστος φοιτητές αρχιτεκτο-

νικής

τοπικές εισόδους η τριγωνική πλατεία-πιάτσα των καθηmicroερι-

νών εmicroπορικών δραστηριοτήτων και επιmicroέρους άλλα πλατώ-

microατα Ο υπαίθριος χώρος αναλαmicroβάνει κεντρικό ρόλο τόσο

στη στοιχειοθέτηση της κεντρικής ιδέας όσο και στη συγκρό-

τηση της συνθετικής δοmicroής του κτηρίου Η διάβρωση και η

διάρρηξη της κτηριακής microάζας προς όλες τις κατευθύνσεις

και από όλες τις πλευρές από πλήθος δηmicroόσιων υπαίθριων

χώρων ποικίλων σχηmicroάτων και λειτουργιών σηmicroαδεύουν τη

σύνθεση οι εσωτερικοί πεζόδροmicroοι και τα περάσmicroατα οι

πλατείες και τα microικρά πλατώmicroατα παραλαmicroβάνουν τις δρώ-

σες δυνάmicroεις που αναπτύσσονται στον δηmicroόσιο χώρο της

πόλης τροφοδοτούν τον laquoτόποraquo του ∆ηmicroαρχείου microε κοινω-

νική και δηmicroόσια ζωή τον καθιστούν ανοιχτό και οικείο

Έτσι η δυναmicroική της πόλης microετατρέπει το ∆ηmicroαρχείο σε ένα

δοχείο κοινωνικής-συmicromicroετοχικής ζωής σε ένα δυναmicroικό

πλέγmicroα ζωντανών καταστάσεων σε microία γειτονιά microικρογραφία

της ζωής της πόλης που περιέχει όλες τις εκφάνσεις του

δηmicroόσιου βίου της Μέσω αυτού του δυναmicroικού πλέγmicroατος

ζωντανών καταστάσεων microε νόηmicroα πολιτισmicroικό κοινωνικό

αλλά και πολιτικό η πρόταση πραγmicroατεύεται τη χωρική

έκφραση της σχέσης ∆ηmicroοτικής Αρχής και Πολίτη

Τόσο οι γενικές και οι ειδικές διατάξεις (κτήριο laquoΠraquo προεξο-

χές-σαχνισιά στενά περάσmicroατα εναέριες συνδέσεις κτηρίων)

όσο και τα υλικά microε την επεξεργασία τους (λιθοδοmicroές λιθό-

στρωτα ξύλινες κατασκευές) και άλλα επιmicroέρους στοιχεία

(πυργοειδές laquoρολόιraquo αύλακας νερού κρήνη άγαλmicroα) εγγρά-

φουν στην ευκρινή νεωτερική αρχιτεκτονική έκφραση του

κτηρίου την ιδιαίτερη φυσιογνωmicroία των Ιωαννίνων

Α Βασικό στοιχείο σχεδιασmicroούΤο στοιχείο που χρησιmicroοποιούmicroε προκειmicroένου να συνδέσουmicroε

τον χώρο του δηmicroαρχείου microε την κεντρική πλατεία και τους

υπόλοιπους κοινόχρηστους χώρους είναι microία πορεία-γέφυρα

(οmicroαλή ράmicroπα) η οποία ξεκινάει από την κεντρική πλατεία

περνάει κατά microήκος της πρόσοψης του δηmicroαρχείου και κατα-

λήγει στην πλατεία του δηmicroαρχείου Με αυτήν την πορεία-

γέφυρα ενοποιούνται όχι microόνο η κεντρική πλατεία microε το

∆ηmicroαρχείο και την πλατεία του ∆ηmicroαρχείου αλλά και δύο

microεγάλες περιοχές της πόλης δηλαδή είναι στην ουσία το

ίδιο το ∆ηmicroαρχείο που ενοποιεί δύο ξεκοmicromicroένες αυτή τη

στιγmicroή περιοχές Επιπλέον microε τη γέφυρα διαχωρίζεται η

κίνηση των πεζών από τα αυτοκίνητα χωρίς να είναι απαραί-

τητη η επέmicroβαση στην υπάρχουσα κυκλοφορία των οχηmicroά-

των

Επίσης microε την πορεία-ράmicroπα

1 Ορίζεται η πρόσβαση στο ∆ηmicroαρχείο από την κεντρική πλα-

τεία

2 Καλείται ο πολίτης να πλησιάσει το ∆ηmicroαρχείο και να περά-

σει microέσα απrsquo αυτό Έτσι το ∆ηmicroαρχείο ανοίγει προς τον

4477δ ι α γ ω ν ι σ micro ό ς

γ β

ρα

βεί

ο

4466 δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί

β β

ρα

βεί

ο

Η πρόταση επιθυmicroεί να προσδώσει έναν ιδιαίτερο συmicromicroετο-

χικό χαρακτήρα στο δηmicroόσιο κτήριο που απουσιάζει από το

σηmicroερινό ∆ηmicroαρχείο και να δηmicroιουργήσει έναν χώρο οικείο

για τους δηmicroότες ενώ συγχρόνως θα διατηρεί την ισχυρή συmicro-

βολική παρουσία που απαιτεί ο ρόλος του ως κτήριο δηmicroόσιας

διοίκησης

Χαρακτηριστικό της microορφολογίας του ανάγλυφου της περιο-

χής είναι η ύπαρξη της άνω και της κάτω πόλης που συναντώ-

νται στο προτεινόmicroενο οικόπεδο Η άνω πόλη εισχωρεί στην

κάτω microέσω microίας ζώνης αστικού πράσινου microέσα και γύρω από

την οποία βρίσκονται microία σειρά δηmicroοσίων κτηρίων Το προτει-

νόmicroενο ∆ηmicroαρχείο στη συγκεκριmicroένη θέση έρχεται να

συmicroπληρώσει αυτό το δίκτυο κτηρίων να δηλώσει την παρου-

σία του και να αποτελέσει τη βαλβίδα επικοινωνίας ανάmicroεσα

στην άνω πόλη microε τον δηmicroόσιο χαρακτήρα και την κάτω

αστική περιοχή όπως και ανάmicroεσα στο κτισmicroένο περιβάλλον

και το αστικό πάρκο

Το κτήριο αποπειράται να διατυπώσει microια σχέση πολλαπλών

ορίων πρόκειται συγχρόνως για είναι ένα κτήριο σηmicroαίνου-

σας λειτουργίας και ένα κτήριο πέρασmicroα

Ο υπαίθριος χώρος microε τις ήπιες κλίσεις παραλαmicroβάνει και

αποκαθιστά τη συνέχεια της πλαγιάς του πάρκου Το κτήριο

microοιάζει να σχηmicroατίζεται από την κίνηση του υπαίθριου χώρου

ενώ η στέγη microε τις χαρακτηριστικές γωνίες αναπαράγει αυτό

τον σχηmicroατισmicroό Μια πορεία που ενώνει τα δύο επίπεδα της

πόλης διαπερνά το κτήριο συνδέοντας τις δύο βασικές εισό-

δους Στο εσωτερικό του κτηρίου ένα πολυώροφο αίθριο

που στρέφει προς διαφορετικά σηmicroαντικά σηmicroεία της πόλης

φέρνει σε επαφή τις διάφορες επιmicroέρους ενότητες Το διαφα-

νές ισόγειο διαφοροποιεί τον πιο δηmicroόσιο από τον καθαρά

γραφειακό χώρο του microεγάρου και δίνει microια εντύπωση αιώρη-

σης της κτηριακής microάζας που αποκολλάται από το επίπεδο

του εδάφους

ΜελετητέςΝικόλαος Παπλωmicroατάς

Αικατερίνη Παπλωmicroατά αρχιτέκτονες

ΜελετητέςΑλέξανδρος Βαζάκας Κωνστάντιος ∆ασκαλάκης

Μαρία Μανδαλάκη Μαρίνα Στασινοπούλου αρχιτέκτονες

ΣυνεργάτεςΟρσαλία ∆ηmicroητρίου Ολυmicroπία Σπυριδάκη

Ελευθερία Τσαπάκη Βανέσσα Καραγεώργου αρχιτέκτονες

Φωτεινή Αδρίmicroη Βασίλης Καλησπεράκης φοιτητές αρχιτεκτο-

νικής

ΣύmicroβουλοιΕύα Βαζάκα Jeremy May αρχιτέκτονες τοπίου

Μάνος Κυριαζής πολιτικός microηχ

Σωτήρης Κολοκοντές ηλεκτρολόγος-microηχανολόγος microηχ

Άρης Τσαγκρασούλης ενεργειακά θέmicroατα

πολίτη γίνεται οικείο σε αυτόν και αποκτά δηmicroοκρατικό

χαρακτήρα

3 Ο άξονας της πορείας γίνεται προέκταση ενός από τους

άξονες του σχεδιασmicroού της κεντρικής πλατείας όπως αυτή

σχεδιάστηκε στη microελέτη για την ενοποίηση και ανάπλαση των

κοινόχρηστων χώρων του κέντρου της πόλης Έτσι ο σχεδια-

σmicroός του δηmicroαρχείου αποτελεί συνέχεια του σχεδιασmicroού της

εν λόγω microελέτης ούτως ώστε να δηmicroιουργηθεί microία ενιαία σύν-

θεση η οποία βασίζεται σε ορισmicroένες κοινές γεωmicroετρικές

αρχές

4 Αναιρείται ο στατικός χαρακτήρας του κτηρίου εφόσον η

ίδια η πρόσοψη του κτηρίου είναι microία κίνηση microία ροή η

οποία εκτός των άλλων αποτελεί και σήmicroα του κτηρίου

5 ∆ίνεται εύρος στην όψη και δηmicroιουργείται ενδιάmicroεσος

microεταβατικός χώρος microεταξύ του κτηρίου και της πλατείας του

δηmicroαρχείου

Β Τοποθέτηση στο οικόπεδοΗ τοποθέτηση του κτηρίου στο οικόπεδο γίνεται κατά microήκος

της Ν∆ πλευράς του οικοπέδου ώστε να αφήνει τον microεγαλύ-

τερο χώρο του οικοπέδου ελεύθερο για τη δηmicroιουργία της

πλατείας του δηmicroαρχείου Ο ενιαίος διαmicroορφωmicroένος υπαί-

θριος αυτός χώρος ενοποιείται microε τον υπόλοιπο δηmicroόσιο

χώρο όπου βρίσκονται το πνευmicroατικό κέντρο το microουσείο

αντίστασης το τζαmicroί και γενικά η ευρύτερη δηmicroόσια περιοχή

όπως προκύπτει και από τη microελέτη για την ενοποίηση Το κτή-

ριο στη θέση αυτή αποτελεί και το όριο της δηmicroόσιας περιο-

χής βελτιώνοντας την εικόνα του χώρου προς αυτήν την

κατεύθυνση Επίσης η τοποθέτηση αυτή του κτηρίου καθώς

και η σχέση του microε την πλατεία του δηmicroαρχείου και τον ευρύ-

τερο δηmicroόσιο χώρο τονίζει τον χαρακτήρα του δηmicroόσιου κτη-

ρίου τη σπουδαιότητά του τον microνηmicroειακό του χαρακτήρα και

φέρνει microνήmicroες από παλαιότερα δηmicroόσια κτήρια στον ελλα-

δικό και ξένο χώρο (microετωπική σχέση microε τον ελεύθερο χώρο)

4499δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί4488 δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί

β ε

ξαγο

ρά

α ε

ξαγο

ρά

∆ιαmicroόρφωση αλληλουχίας ελευθέρων χώρων ∆ίδοντας προτεραιότητα στη διαmicroόρφωση microιας αλληλουχίας

ελευθέρων χώρων προσαρmicroοσmicroένης στα υψόmicroετρα και τις

χαράξεις του ευρύτερου περιβάλλοντος χώρου διαmicroορφώ-

θηκε microια επάλληλη συνέχεια των δηmicroόσιων χώρων του ∆η-

microαρχείου Ήδη η πόλη θέτει microε σαφήνεια τους δυναmicroικούς

όρους ανάπτυξής της microε τις χαράξεις των δρόmicroων τα microέτωπα

των δηmicroοσίων κτηρίων ή ακόmicroη microε τη διάχυση των λειτουργι-

κών επιπέδων στάσης και κίνησης του δηmicroόσιου χώρου (πλα-

τείες πεζοδρόmicroια κλπ)

Την εκκίνηση αυτής της αλληλουχίας ελευθέρων χώρων απο-

τελεί ο microετασχηmicroατισmicroός των φυσικών υψοmicroετρικών καmicroπύ-

λων ως τεχνητό τοπίο στο βορινό τmicroήmicroα του οικοπέδου δια-

microορφώνοντας κατrsquo αυτόν τον τρόπο τις πρώτες κτηριακές microορ-

φές που παραλαmicroβάνουν και υποδέχονται τους επισκέπτες

από την υψοmicroετρικά δυσmicroενέστερη πλευρά του οικοπέδου

ΜελετητέςΧρήστος Πατρώνης Γιάννα Πανδή αρχιτέκτονες

ΣυνεργάτεςΒασίλης Αξιώτης πολεοδόmicroος-χωροτάκτης

Αλέξης Μαγκανιώτης αρχιτέκτων

Βαρβάρα Γιαννούλα φοιτήτρια αρχιτεκτονικής

Παναγιώτα Ψεβεδούρου αρχιτέκτων εσωτερικών χώρων

ΣύmicroβουλοςΓιάννης Πατρώνης αρχιτέκτων αναπλ καθηγητής

Τmicroήmicroατος Αρχιτεκτόνων Πανεπιστηmicroίου Πατρών

Εν συνεχεία οι δηmicroόσιοι χώροι του ∆ηmicroαρχείου που χρησιmicroο-

ποιούνται για τη διαmicroόρφωση της επάλληλης συνέχειας αυ-

τών είναι

α Η Πλατεία ∆ηmicroαρχείου-Forum ως το πρώτο δοχείο υποδο-

χής των πολυmicroέτωπων κινήσεων των πολιτών

β Οι χώροι της Αίθουσας πολλαπλών χρήσεων

γ Το εσωτερικό Αίθριο γύρω από το οποίο αναπτύσσονται οι

γραφειακοί χώροι των διευθύνσεων του ∆ηmicroαρχείου

Χαράξεις ndash η τεθλασmicroένη Προκειmicroένου οι δηmicroόσιοι χώροι του ∆ηmicroαρχείου να

οmicroογενοποιηθούν microε το γειτονικό σύmicroπλεγmicroα πάρκων προτεί-

νεται στο πέρας του οικοπέδου να υλοποιηθεί ως τεθλασmicroένη

γραmicromicroή χάραξης το κυρίως κτηριακό σώmicroα του ∆ηmicroαρχείου

συmicroπληρωmicroατικό της οχυρωmicroατικής χάραξης του φρουρίου

της Λιθαρίτσας Κατrsquo αυτόν τον τρόπο δίδεται microια φυσική

απόληξη στον ευρύτερο πολιτιστικό περίπατο ενώ παράλ-

ληλα αποφεύγεται η απορρόφηση του νέου κτηρίου από τον

ανώνυmicroο αστικό ιστό που το περιβάλλει Παράλληλα η τεθλα-

σmicroένη σε microορφή κάτοψη οδηγεί στην οργάνωση των ανεξάρ-

τητων υπηρεσιών και στη δηmicroιουργία σχετικά microικρών σε

microήκος διαδρόmicroων

Γεφύρωση προσβάσεων και λειτουργιών Τα επιmicroήκη τmicroήmicroατα της ραχοκοκαλιάς του κτηρίου microετουσιώ-

νονται στην πλευρά του εσωτερικού αιθρίου ως microια σειρά

οριζοντίων ηmicroιυπαίθριων και κλειστών πορειών και εισόδων

που στόχο έχουν

α) Να δώσουν στους επισκέπτες και στους εργαζόmicroενους τη

δυνατότητα της αντίληψης της εικόνας της πόλης έξω ενώ

παράλληλα δηmicroιουργούν την εικόνα microιας παλλόmicroενης τρισ-

διάστατης όψης προς την πόλη

β) Να αποκαλύψουν να προσανατολίσουν και να κατευθύ-

νουν το κοινό στο υπόλοιπο κτηριακό συγκρότηmicroα δίνοντας

microια συνέχεια και ροή στην αρχιτεκτονική σύνθεση

Κτήριο φόντο στο ΑίθριοΠροκειmicroένου να ισχυροποιηθεί η αίσθηση της κοιλότητας

εντός του Αίθριου αυτό ντύνεται microε microια τεχνητή επιδερmicroίδα

microε ένα συνεχόmicroενο microεταλλικό και ξύλινο πλέγmicroα-laquoκλοστράraquo

Η microορφολόγηση και η επιλογή του τύπου του ανοίγmicroατος

βασίζεται σε τύπους ανοιγmicroάτων της παραδοσιακής αρχιτε-

κτονικής ένας τύπος επαναλαmicroβανόmicroενου κουφώmicroατος που

δηmicroιουργεί τελικά ένα σύγχρονο ουδέτερο microοτίβο microε βιοκλι-

microατικό χαρακτήρα

microε σαφήνεια το τέρmicroα της πορείας ενοποίησης και ταυτό-

χρονα την είσοδο στο ∆ηmicroαρχείο

ΣύνθεσηΗ σύνθεση οργανώνεται σε δύο σκέλη τα οποία ενοποιούνται

εσωτερικά microε ένα αίθριο που διαπερνάει όλο το κτήριο καθrsquo

ύψος και φωτίζεται από περιmicroετρικά υαλοστάσια Εκατέρω-

θεν του πυρήνα αυτού τα δύο σκέλη τοποθετούνται φυγόκε-

ντρα στο οικόπεδο σχηmicroατίζοντας microια δυναmicroική ενότητα σχή-

microατος S Αντιmicroετωπίζοντας το πλήρες και το κενό σαν microια συν-

θετική ενότητα οι υπαίθριοι χώροι του ∆ηmicroαρχείου γεννιού-

νται συmicroπληρωmicroατικά του σχήmicroατος αυτού

Οι δηmicroοτικές υπηρεσίες διαχωρίζονται microε σαφήνεια από τις

δηmicroαρχιακές γραφειακές ανάγκες τόσο συνθετικά όσο και

οικοδοmicroικά Οι υπηρεσίες λόγω υψηλής ανάγκης προσβασι-

microότητας τοποθετούνται στα χαmicroηλά επίπεδα και αναπτύσσο-

νται και στους δύο άξονες Τα δηmicroαρχιακά γραφεία αναπτύσ-

σονται κατά microήκος του τρίτου επιπέδου του ενός σκέλους

ΥλικάΟι υπηρεσίες αντιmicroετωπίζονται σαν ένας όγκος Επενδύονται

microε χτενιστό microάρmicroαρο που διατρυπάται από συνδυασmicroό επιφα-

νειών υαλοστασίων και γραmicromicroικών γωνιακών παραθύρων Τα

δηmicroαρχιακά γραφεία περιβάλλονται από microια επιφάνεια εmicroφα-

νούς σκυροδέmicroατος και αφήνονται σε κοινή θέα χάρη στο

συνεχές υαλοστάσιο microε τις φαρδιές περσίδες από σύνθετη

ξυλεία

ΣτόχοιΗ λύση προτείνει ένα λιτό ∆ηmicroαρχείο εναρmicroονισmicroένο microε το

ηπειρωτικό κλίmicroα της πόλης των Ιωαννίνων Πολεοδοmicroικά

στόχος είναι να ενταχθεί ένα κτήριο αυτού του microεγέθους στον

αστικό ιστό ικανοποιώντας την ανάγκη για σύνδεσή του microε τη

βραβευθείσα microελέτη ενοποίησης των υπαίθριων χώρων της

πόλης Κτηριακά προτεραιότητα δόθηκε στο ευανάγνωστο

του ∆ηmicroαρχείου από τους χρήστες του τόσο εξωτερικά όσο

και εσωτερικά

ΧάραξηΚαθοριστιστικό ρόλο για την τοποθέτηση του νέου ∆ηmicroαρ-

χείου στο οικόπεδο έχουν τα κτήρια του τζαmicroιού του Βελή

Πασά και του microεντρεσέ στην οδό Ιατρίδου απόληξη της βρα-

βευθείσας πορείας ενοποίησης Η κλίmicroακά τους οδήγησε

στην υποχώρηση του ∆ηmicroαρχείου από το microέτωπο αυτό ώστε

να δηmicroιουργηθεί εκεί ο κύριος υπαίθριος χώρος Η κτηριακή

microάζα αρκείται σε ένα microικρό laquoαποτυπώmicroαraquo δηmicroιουργώντας

microια αγκαλιά γύρω από τον υπαίθριο χώρο εισόδου που ορίζει

ΜελετητέςΕύη Αναστασοπούλου Βίκυ Μουτζούρη Κατερίνα Μητσώνη

Παναγιώτης Παπαδηmicroάτος αρχιτέκτονες

ΣυνεργάτεςΚώστας Παναγιωτόπουλος πολιτικός microηχ

Λεωνίδας Φραγγεδάκης microηχανολόγος microηχ

Ειδικός συνεργάτηςΜichael Cordes αρχιτέκτων

5500 δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί

γ ε

ξαγο

ρά

ΜελετητέςΑνθή Βερυκίου Αλεξάνδρα Γιαλούρη

Αλέξανδρος Κλειδωνάς Γιάννης Παπαδόπουλος αρχιτέκτονες

ΣυνεργάτεςΕύα Ρεπούσκου Βασιλική Μαλτεζάκη αρχιτέκτονες

Άρης Γκίτζιας φοιτητής αρχιτεκτονικής

Κωνσταντίνος Παπαντωνόπουλος πολιτικός microηχ

Παντελής Αργυρός microηχανολόγος microηχ

Ειδικός συνεργάτηςΓιώργος Παπαδόπουλος αρχιτέκτων

Το κτήριο συγκροτείται πάνω σε δύο τεθλασmicroένους άξονες οι

οποίοι δεν παρακολουθούν τα όρια του οικοπέδου αντίθετα

τοποθετούνται ελεύθερα απαντώντας microε διαφορετικό κάθε

φορά τρόπο στο ποικιλόmicroορφο γειτονικό περιβάλλον microε τα

ιδιαίτερα φυσικά αστικά και ιστορικά χαρακτηριστικά Το

εξωτερικό περίγραmicromicroα των αξόνων αποτελεί και το σκληρό

όριο του κτηρίου Μεταξύ των δύο αυτών γραmicromicroών διαmicroορφώ-

νονται δύο πλατείες σε διαφορετικές στάθmicroες Η microία είναι ο

κεντρικός υπαίθριος χώρος-είσοδος στο ∆ηmicroαρχείο και η δεύ-

τερη microικρότερη εσωτερική πλατεία-αίθριο συγχρόνως αποτε-

λεί στάση πάνω στην κίνηση που συνδέει την κεντρική πλα-

τεία του κτηρίου microε το κέντρο της πόλης Επιπλέον η κίνηση

αυτή γεφυρώνει την υφιστάmicroενη υψοmicroετρική διαφορά

microεταξύ του κέντρου της πόλης και της βασικής στάθmicroης του

οικοπέδου στην οποία βρίσκεται η microεγάλη πλατεία εισόδου

στο ∆ηmicroαρχείο και στην αίθουσα πολλαπλών δραστηριοτή-

των Βασική συνθετική επιλογή ήταν η διατήρηση του φυσι-

κού πρανούς και η τοποθέτηση της microεγάλης microάζας του κτη-

ρίου αντιστικτικά προς αυτόν Στην περιοχή του πρανούς

τοποθετείται ηmicroιυπόσκαφη η αίθουσα πολλαπλών δραστηριο-

τήτων microε φυσικό φωτισmicroό από την οροφή-δάπεδο της πλα-

τείας δηmicroιουργώντας έναν εσωτερικό χώρο microε microυσταγωγικό

χαρακτήρα

Η λειτουργική οργάνωση του κτηρίου γίνεται microε το σύστηmicroα

των γραmicromicroικών πτερύγων

Το προτεινόmicroενο κατασκευαστικό σύστηmicroα είναι αυτό της

δοκού επί στύλου Τα βασικά υλικά είναι εmicroφανές άβαφο

σκυρόδεmicroα και ανεπίχριστος τσιmicroεντόλιθος

δια

γωνι

σmicro

ός

Ανάπλαση Πλατείας Ηρώων ∆ήmicroου Ελευσίνας

laquoΤο Χωράφι της ∆ήmicroητραςraquo

laquoΤο Χωράφι της ∆ήmicroητραςraquo microεταφέρει microε όρους αρχιτεκτονι-

κούς την εικόνα ενός εύφορου αγρού microέσα στον αστικό ιστό

της Ελευσίνας Η πλατεία που προτείνεται είναι η κατασκευή

αυτού του laquoκαλλιεργηmicroένουraquo αστικού τοπίου Η αλληγορία

αναφέρεται τόσο στο microυθολογικό και ιστορικό παρελθόν της

Ελευσίνας όσο και στις σύγχρονες πρωτοβουλίες της πόλης

για την ανακύκλωση και την προστασία του περιβάλλοντος

laquoΤο Χωράφι της ∆ήmicroητραςraquo επιχειρεί έναν συγκερασmicroό του

αρχαίου και του σύγχρονου του φυσικού και του χτισmicroένου

του microόνιmicroου και του εναλλασσόmicroενου Σε αυτήν την πρόταση

πρωταγωνιστικό ρόλο παίζει η φύτευση microε την εναλλαγή των

εποχών που συmicroβολίζει

Προτεινόmicroενη αρχιτεκτονική λύσηΗ πλατεία Ηρώων είναι ο κεντρικός δηmicroόσιος χώρος της σύγ-

χρονης Ελευσίνας και ταυτόχρονα σηmicroατοδοτεί την είσοδο

στο αρχαίο ιερό Το αρχαίο ίχνος της Ιεράς Οδού διασχίζει δια-

γώνια την πλατεία Οι συνυπάρχουσες γεωmicroετρίες του αρ-

χαίου δρόmicroου και της νέας πολεοδοmicroικής χάραξης συναντι-

5533δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί5522 δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί

α β

ρα

βεί

ο

ούνται στο σώmicroα της πλατείας Η πρόταση διαπλέκει τις δύο

αυτές χαράξεις

Η νέα πλατεία και οι περιβάλλοντες πεζόδροmicroοι αντιmicroετωπί-

ζονται ως ενιαίος χώρος microε ενιαίο δάπεδο Στον χώρο αυτό

σχηmicroατίζεται η εικόνα ενός χωραφιού που αναφέρεται στον

microύθο της ∆ήmicroητρας και της Περσεφόνης τον κύκλο των επο-

χών την καλλιέργεια της γης την αναπαραγωγή και την ανα-

κύκλωση Ταυτόχρονα ορίζεται microία συγκεκριmicroένη γεωmicroετρία

Το χωράφι είναι ένας χώρος microε σαφή γεωmicroετρία τόσο εξ

αιτίας των ορίων ιδιοκτησίας όσο και από την κατεύθυνση της

όργωσής του Όmicroως ο όγκος και η microορφή του microεταλλάσσεται

ρυθmicroικά microε τις εποχές του χρόνου αλλά και από τυχαία γεγο-

νότα (κατεύθυνση του ανέmicroου) Η προτεινόmicroενη λύση έχει ως

αφετηρία την αέναη και τυχαία microεταβαλλόmicroενη γεωmicroετρία

του χωραφιού

Συνθετικά στοιχεία1 χάραξη

Το βασικό σύστηmicroα χάραξης του δαπέδου της πλατείας οργα-

νώνεται πάνω σε δύο κατευθύνσεις microε απόκλιση 10 microοιρών η

ΜελετητέςΚωνσταντίνος Γρίβας Έρση Ιωαννίδου

Ρενάτα Μεθενίτη Γιώργος Παρασκευόπουλος αρχιτέκτονες

microία από την άλλη που είναι κάθετες στους άξονες των δύο

τmicroηmicroάτων της Ιεράς Οδού εκατέρωθεν της πλατείας Το απο-

τέλεσmicroα της πλοκής των δύο κατευθύνσεων παράγει την

εντύπωση του laquoοργωmicroένου-καλλιεργηmicroένουraquo δαπέδου

2 ανάγλυφο

Ο κεντρικός χώρος της πλατείας επανακαθορίζεται από ένα

τετράγωνο που αποσπάται από το ενιαίο επίπεδο microε τη δηmicroι-

ουργία ήπιου ανάγλυφου στην περίmicroετρό του Η δηmicroιουργία

του ανάγλυφου ορίζει σαφέστερα το νοητό κέντρο της πλα-

τείας πραγmicroατοποιώντας ένα laquoκοίλωmicroαraquo και αποκλείοντας

διακριτικά την πρόσβαση των οχηmicroάτων

3 εξοπλισmicroός

Ο εξοπλισmicroός ορίζεται και αυτός από τη βασική χάραξη της

πλατείας και περιλαmicroβάνει καθίσmicroατα φωτιστικά και σηmicroεία

ανακύκλωσης Αυτά προκύπτουν από την αναδίπλωση των

υλικών της δαπεδόστρωσης στην τρίτη διάστασή τους

4 νερό

Το υδάτινο στοιχείο εmicroφανίζεται σε σηmicroεία ψεκασmicroού και σε

ανοιχτά γραmicromicroικά κανάλια βελτιώνοντας κατά τους θερινούς

microήνες το microικροκλίmicroα της πλατείας Στην είσοδο του αρχαιολο-

γικού χώρου διαmicroορφώνεται κρήνη

5 φύτευση

Η επιλογή της φύτευσης έγινε τόσο για συmicroβολικούς όσο και

για πρακτικούς λόγους Πρόθεση είναι η δηmicroιουργία ενός

τοπίου που α) εντείνει το παιχνίδι της αλλαγής των εποχών

και κάνει φανερό τον κύκλο της φύσης microέσα από την ίδια τη

microεταβολή των φυτών και β) χρησιmicroοποιεί γηγενή φυτά της

Αττικής που σχετίζονται microε τη microυθολογία και τον πολιτισmicroό

του τόπου Η προτεινόmicroενη φύτευση απαιτεί ελάχιστη φρο-

ντίδα δίνοντας σηmicroασία στην περιβαλλοντική ευαισθησία

Τα είδη φύτευσης που προτείνονται περιλαmicroβάνουν στάχυα

βολβώδη φρύγανα αγριολούλούδα και οπωροφόρα δέντρα

Ένας κύκλος microε στάχυα τοποθετείται έκκεντρα πάνω στον

άξονα της Ιεράς Οδού σηmicroαίνοντας την είσοδο στην πλατεία

Και τα πέντε στοιχεία που συνθέτουν την πλατεία ndashχάραξη

ανάγλυφο εξοπλισmicroός νερό και φύτευσηndash προκύπτουν από

κοινές συνθετικές αρχές και έχουν ενιαία λογική ανάπτυξης

αυτή που καθορίζει τη δηmicroιουργία του laquoκαλλιεργηmicroένου αστι-

κού τοπίουraquo της πλατείας laquoΤο Χωράφι της ∆ήmicroητραςraquo

Η ιδέα βασίζεται στη διαπίστωση τον συντονισmicroό και την

εmicroβάθυνση της αντίστιξης της σύγχρονης microε την αρχαία πόλη

Βασική αρχή της πρότασης είναι η επαναφορά και ανάδειξη

προηγούmicroενων στρωmicroάτων της πόλης που κρίνονται σηmicroα-

ντικά και ικανά να microεταφερθούν ως αντιπρόσωποι της εποχής

τους στο σήmicroερα

Η σύγχρονη πλατεία δεν κτίζεται Υλοποιείται microε τοποθέτηση

ένθετων προκατασκευασmicroένων microονάδων προσθετικά στο

δεδοmicroένο αστικό υπόστρωmicroα Θα αποτελέσει ένα laquoξένοraquo

στοιχείο-εργαστήριο διερεύνησης του παλίmicroψηστου που ταυ-

τόχρονα εισάγει νέες παραmicroέτρους στον δηmicroόσιο χώρο

∆ύναται να λειτουργήσει σαν εφήmicroερο επίπεδο που microελλο-

ντικά θα αποmicroακρυνθεί ή να ενσωmicroατωθεί στο παλίmicroψηστο

και να αποτελέσει microέρος του

Το νέο επίπεδο πραγmicroατοποιεί την επικοινωνία microεταξύ των

επιπέδων της ιστορίας της πόλης microε την παράλειψη ή microετέ-

πειτα αποmicroάκρυνση των microονάδων που το αποτελούν

Με την παράλειψη microονάδων η υπάρχουσα φύτευση βρίσκει

τον χώρο για να αναπτυχθεί ενώ microε την αποmicroάκρυνση microονά-

δων ο χώρος ανασκάπτεται τmicroηmicroατικά ανοίγοντας παράθυρα

στην ιστορία της πόλης Τα ευρήmicroατα καταγράφονται κωδικο-

ποιούνται και εκτίθενται

Νέα παράmicroετρος του τόπου γίνεται το τεχνολογικό φως που

γεννιέται από το επίπεδο Το κέντρο βάρους microετατοπίζεται

από τον αρχαιολογικό χώρο που λούζεται microε φώς την ηmicroέρα

στη σύγχρονη πλατεία το βράδυ

Ο δηmicroιουργικός φωτισmicroός του χώρου είναι microεταβλητής από-

χρωσης και προγραmicromicroατίζεται microε βάση τον χρόνο

οπτικοποιώντας στον δηmicroόσιο χώρο την έννοια της εποχικής

αλλαγής

Ο διαδραστικός φωτισmicroός τοποθετεί τον χρήστη στο κέντρο

της δράσης Με τη χρήση αισθητήρων επαφής αυξάνεται η

5555δ ι α γ ω ν ι σ micro ό ς

γ β

ρα

βεί

ο

5544 δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί

β β

ρα

βεί

ο

Η ιδιαιτερότητα που χαρακτηρίζει αυτήν την πλατεία είναι

ακριβώς η σχέση της microε τον αρχαιολογικό χώρο ορατό και microη

ορατό

Οι επικράτειες της αρχαίας και της νέας πόλης είναι απόλυτα

οριοθετηmicroένες Επιχειρούmicroε να αναδείξουmicroε την αmicroφισβή-

τηση αυτής της απολυτότητας microε την ταυτόχρονη παρουσία

τους τη διείσδυση και συνύπαρξή τους

Η πρόταση διαπραγmicroατεύεται δύο έννοιες που αποτελούν

συστατικά στοιχεία του τόπου

Το ιδεατό που αντιστοιχεί στον αρχαίο κόσmicroο τους microύθους

και την ιστορία Το πραγmicroατικό που αντιστοιχεί στην καθηmicroε-

ρινότητα της σύγχρονης πόλης έννοιες που διαπλέκονται

στον χώρο επικαλύπτοντας η microια την άλλη

∆ύο σαφείς σχεδιαστικές χειρονοmicroίες αποδίδουν και οπτικο-

ποιούν ως συmicroβολικές εκφράσεις microε πολλαπλές αναγνώσεις

τις δύο έννοιες

Μια laquoάυληraquo ιδανική ευθεία αντιστοιχεί στην Ιερά Οδό στο

καταληκτικό τmicroήmicroα της Το laquoάυλοraquo συmicroβολίζεται ως microια χωmicroά-

τινη λωρίδα που διαφοροποιείται και οριοθετείται από το

πλακόστρωτο της καθηmicroερινής πόλης Η αρχή της σηmicroατοδο-

τείται από microια συmicroβολική γλυπτική σύνθεση Λεπτές και ευκί-

νητες microεταλλικές ράβδοι microε φωτεινές κορυφές αναδύονται

από γραmicromicroικές ρηγmicroατώσεις του πλακόστρωτου συmicroβολί-

ζουν τις καλλιέργειες των δηmicroητριακών Η απόληξη της περι-

βάλλεται από γραmicromicroικούς σχηmicroατισmicroούς πραγmicroατικής καλ-

λιέργειας

Μια laquoαιωρούmicroενηraquo τετράγωνη πλατεία από υπερυψωmicroένες

σκληρές πλάκες microεγάλων διαστάσεων αντιστοιχεί στην

έννοια της σύγχρονης πραγmicroατικότητας microε τα χαρακτηρι-

στικά της απόλυτης υλικότητας αλλά και του εφήmicroερου και

της προσωρινότητας υπονοώντας και οριοθετώντας την αντί-

ληψη του laquoκάτωraquo είτε microε την έννοια της επιχωmicroένης αρχαιό-

τητας είτε microε την έννοια του Άδη Μια σειρά από επιmicroήκη

φώτα δαπέδου σαν πεσmicroένες δάδες σηmicroατοδοτούν την

πορεία της Ιεράς Οδού και συmicroβολίζουν ίσως τις δάδες της

τελευταίας τελετουργίας

ΜελετητέςΜπούκη Μπαmicroπάλου-Νουκάκη

Αντώνης Νουκάκης αρχιτέκτονες

ΣυνεργάτηςΓιάννης Καραχάλιος αρχιτέκτων

ένταση φωτισmicroού αναλογικά microε το πλήθος επαφών Έτσι

εγγράφεται η παρουσία η η απουσία επισκεπτών και το εφή-

microερο ίχνος γίνεται σηmicroαίνον χαρακτηριστικό του τόπου

Η νέα πλατεία ενσωmicroατώνει καταγράφει και κωδικοποιεί microε

σύγχρονούς όρους σαν ένας ζωντανός οργανισmicroός ndash microια

microηχανή Ως σύγχρονο ανάλογο της microυθολογικής microύησης εισά-

γονται η τεχνολογία η αρχαιολογία και η διάδραση Η γνώση

αναδύεται συστηmicroατικά από το παλίmicroψηστο επαναφέροντας τον

αρχαίο microύθο Η διάδραση του επισκέπτη microε το φως είναι το παι-

χνίδι microε το microυστήριο και η λύση του

ΜελετητέςΑαρών Κοέν Ελισάβετ Πλαΐνη αρχιτέκτονες

Σύmicroβουλος φυτοτεχνίαςΒίκυ Γροσοmicroανίδη γεωπόνος

Πκατεία Ηρώων Ελευσίνας ndash Το ανοιχτό Τελεστήριο

Το περιεχόmicroενο της τελετής τής microύησης παραmicroένει άγνωστο

Γνωρίζουmicroε microόνο ότι microέσα στο Τελεστήριο γινόταν κάποια ανα-

παράσταση τα δρώmicroενα(hellip) ακούγονταν microυστικές φράσεις τα

λεγόmicroενα και αποκαλύπτονταν τα ιερά τα δεικνύmicroενα

Ελευσίνα Καλλιόπη Πρέκα-Αλεξανδρή

Η πλατεία ως ανοιχτό Τελεστήριο δρώmicroενων λεγόmicroενων και

δυκνείmicroενων του ∆ήmicroου Ενότητα τριών πλατειών α Πλατεία

Φοινίκων 2340x1500m ή 13x5 άκαινες ως πολεοδοmicroικό

Πρόπυλο β Πλατεία Εισόδου στο τέλος της Ιεράς Οδού

1200x720m ή 4x4 άκαινες ως αρχαιολογικό Επίπυλο γ

Πλατεία Ηρώων ως ανοιχτό Τελεστήριο 5100x504m ή 17x28

άκαινες σχεδόν όσο ndashκαι microε ελάχιστη απόκλιση διεύθυνσηςndash

το περίκλειστο Πεισιστράτειο Τελεστήριο του Ικτίνου

Εκτός όλων των απαραίτητων στοιχείων της πλατείας [κρή-

νεςhellip] τοποθετείται αξονικά και απέναντι από το ανακαινιζό-

microενο ηρώο διαδραστική κοινοτική οθόνη Πίσω από την

οθόνη στην ελεύθερη επιφάνεια εδάφους 3000x18m ή

10x1 άκαινες microικρά παιδιά microε τα σχολεία τους microπορούν να

φυτεύουν και να θερίζουν συmicroβολικά στάχυα Η πλατεία

περιβάλλεται από σχάρα απορροής οmicroβρίων ως σχάρα καθαρ-

νει ανάmicroεσα στα ανοίγmicroατα της εσχάρας δηmicroιουργώντας microια

νέα επιφάνεια Στα σηmicroεία που υπάρχουν αρχαία το σιτάρι

microεγαλώνει πιο περιορισmicroένα Έτσι στην επιφάνεια των στα-

χυών εmicroφανίζονται ίχνη από το αρχαίο υπέδαφος microε κυριό-

τερο το ίχνος της Ιεράς Οδού Οι περαστικοί αλλά και οι δρα-

στηριότητες της πόλης δηmicroιουργούν και εκείνα ίχνη καθώς

περνούν microέσα από την πλατεία και πατούν τα στάχυα Την

επόmicroενη χρονιά από τους σπόρους τα στάχυα αναβλασταί-

νουν και ο κύκλος συνεχίζεται

Η Ιερά Οδός microέχρι τα όρια του αρχαιολογικού χώρου ο οποίος

ορίζεται από φύτευση κληmicroαταριάς σηmicroατοδοτείται από

γραmicromicroική φύτευση ελιών οι οποίες δίνουν συγκεκριmicroένο

χαρακτήρα στον χώρο χωρίς να απαιτούν άλλες παρεmicroβάσεις

5577δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί5566 δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί

β ε

ξαγο

ρά

α ε

ξαγο

ρά

Η Ελευσίνα ήταν ο τόπος της Μητέρας Γης Της φύσης της

γεωργίας των κύκλων τους microέσα στον χρόνο

Από έντονα αγροτικό στις αρχές του περασmicroένου αιώνα το

τοπίο της Ελευσίνας έχει πια γίνει βιοmicroηχανικό και microετα-βιο-

microηχανικό Το ίδιο τοπίο που ενσάρκωνε τον microύθο τώρα έχει

σβηστεί

Στην πλατεία Ηρώων στην είσοδο του αρχαιολογικού χώρου

και πάνω στον ιστορικό άξονα της Ιεράς Οδού επαναφέρουmicroε

τον συmicroβολισmicroό του ιστορικού αγροτικού τοπίου Το σιτάρι

αντιπροσωπευτικό στοιχείο του κύκλου ζωής της αγροτικής

φύσης γίνεται η επιφάνεια πάνω στην οποία εγγράφεται η

ζωή της πόλης

Ο χώρος της πλατείαςς ανασκάπτεται Η ιστορία που κρύβεται

κάτω από το πλακόστρωτο βγαίνει στην επιφάνεια Στη συνέ-

χεια ο χώρος καλύπτεται από microια microεταλλική εσχάρα η οποία

αποτελεί το νέο δάπεδο για τη ζωή της πόλης Το έδαφος

κάτω από την εσχάρα σπέρνεται microε σιτάρι Το σιτάρι microεγαλώ-

ΜελετητήςΓραφείο laquoΠαράξενοι Ελκυστέςraquo

Εmicromicroανουήλ Κολοκυθάς αρχιτέκτων

ΣυνεργάτεςΛεωνίδας Οικονόmicroου αρχιτέκτων

Οmicroάδα εργασίαςΝίκος Μπαραmicroπούτης microηχανολόγος microηχ

Σπύρος Κοσυβάς Σταύρος Καλλιγράφος αρχιτέκτονες

Καλλισθένη Κρασάκη σχεδιάστριαΜελετητέςΘωmicroάς ∆οξιάδης Αγγελική Μαθιουδάκη

Τερψιθέα Κρεmicroάλη Ελένη Ψυλλάκη Ήρα Φοντερτάν

∆ιονυσία Λιβέρη αρχιτέκτονες

Βασιλική ∆ρούγα τοπογράφος microηχ

Αριστείδης Πέτρου Μαρίνα Αντσακλή φοιτητές αρχιτεκτονικής

microών Το σύνολο φωτίζεται από ενδοδαπέδια σώmicroατα και

microεταλλικούς laquoπυρσούςraquo

∆οmicroικό στοιχείο της επίλυσής microας είναι η άκαινα Παράγωγη

microονάδα του ποδός βασικής microονάδας microέτρησης κατά τους

αρχαίους χρόνους όπου 1 άκαινα=10 πόδες η άκαινα είναι

σαν να λέmicroε η τρίmicroετρη Πρόκειται για ορθογώνιες ή πλάγιες

παραλληλόγραmicromicroες πλάκες από λευκό betόn 300x180x

017m microε στρόγγυλα κωνικά πέλmicroατα ύψους 026 και διαmicroέ-

τρου 027m που laquoκουmicroπώνουνraquo η microια δίπλα στην άλλη Μελ-

λοντικές ανασκαφές θα είναι ορατές και θα συνυπάρχουν microε

τις άκαινες Η microεταξύ ακαινών και ακανόνιστης οικοδοmicroικής

γραmicromicroής επιφάνεια συmicroπληρώνεται microε λευκό betόn

5599δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί5588 δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί

συmicroπληρώνουν ειδικά καλυmicromicroένα microε βατό τζάmicroι και αναδειγ-

microένα microε νυχτερινό φωτισmicroό ανασκαφικά σκάmicromicroατα που σαν

οπές παρατήρησης στο στρώmicroα του χρόνου αποκαλύπτουν το

δάπεδο της αρχαίας Ιεράς Οδού σε έναν κάναβο που θυmicroίζει

αρχαιολογική ανασκαφή Επιmicroέρους στοιχεία της πρότασης

είναι η διαmicroόρφωση γωνίας στάσης αξιοποιώντας την υφιστά-

microενη αναπτυγmicroένη φύτευση microε ειδικά σχεδιασmicroένα καθιστικά

τα οποία ξαναβρίσκονται στον πεζόδροmicroο της Ιεράς Οδού η

είσοδος του αρχαιολογικού χώρου και του χώρου του ναού

του Αγίου Ζαχαρία και το ηρώον

γ ε

ξαγο

ρά

Βασικοί άξονες της πρότασης είναι η διατήρηση της πλατείας

ως κενού χώρου ελεύθερου δοχείου δραστηριοτήτων καmicroβά

δηmicroοσίων δρώmicroενων και η εισαγωγή θέmicroατος-αναφοράς στον

αστικό χώρο

Η κεντρική θέση στην πόλη η ύπαρξη microη οχληρών χρήσεων

και ήπιου δοmicroηmicroένου περιβάλλοντος και η γειτνίαση microε τον

αρχαιολογικό χώρο αποτέλεσαν στοιχεία άξια ανάδειξης και

αξιοποίησης Χαρακτηριστικές για τον χώρο δραστηριότητες

του αρχαίου παρελθόντος αποτυπωmicroένες και φανταστικές

microνήmicroες προτάθηκε να βρουν microνεία-αναφορά στον αστικό

χώρο και να αποτελέσουν τη βασική ιδέα για τον σχεδιασmicroό

της πλατείας Ως αντικείmicroενο αναφοράς στη σχετική microε τον

χώρο αρχαιότητα επιλέχθηκε η ποmicroπή των προσκυνητών και

microυστών προς την είσοδο της πόλης που συνέρεαν στο τελευ-

ταίο αυτό σηmicroείο της Ιεράς Οδού κατά πλήθη σε ακανόνιστες

πυκνώσεις και αραιώσεις Ως φορέας της αναφοράς επιλέ-

χθηκε ο αστικός εξοπλισmicroός του χώρου microε καλύτερο εκφρα-

στή τα φωτιστικά τα οποία γίνονται αντικείmicroενο ιδιαίτερου

σχεδιασmicroού κα παρατίθενται σε microία χαλαρή ακολουθία κατά

microήκος της Ιεράς Οδού προς την είσοδο του αρχαιολογικού

χώρου και συνεχίζουν microέσα σε αυτόν διασχίζοντας την πλα-

τεία σε ανάλογες πυκνώσεις και αραιώσεις Την εικόνα

α micro

νεία

ΜελετητέςΕιρήνη Φρεζάδου αρχιτέκτων-πολεοδόmicroος

∆ηmicroήτρης Ζούπας αρχιτέκτων

ΣυνεργάτεςΓιώργος Κουφάκης αρχιτέκτων

Βασίλης Ζούπας φοιτητής πολιτικός microηχ

Ελευσίς = έλευσις του Νοός για τους microυηmicroένους του αρχαίου

κόσmicroου στην κατά-νόηση του κύκλου της ζωής και του θανάτου

Σήmicroερα microία πόλη αιωρούmicroενη ανάmicroεσα στον αρχαίο microύθο και

τη σκληρή σύγχρονη πραγmicroατικότητα Μία πόλη σε microετά-

βαση που αναζητά τη σύνδεση του χθες microε το σήmicroερα και

microέσα από αυτήν microία νέα ταυτότητα Αυτή είναι και η κεντρική

ιδέα της πρότασής microας για τη διαmicroόρφωση της πλατείας

Ηρώων να αντιmicroετωπισθεί δηλαδή σαν ένας συνδετικός κρί-

κος microία άρθρωση ανάmicroεσα στο χθες και στο σήmicroερα ανάmicroεσα

στον σύγχρονο πολεοδοmicroικό ιστό τον νοητό άξονα της Ιεράς

Οδού και τον παρακείmicroενο αρχαιολογικό χώρο

Η πρόταση χρησιmicroοποιεί την ιστορική ασυνέχεια που χαρα-

κτηρίζει την πλατεία σαν συνθετικό υλικό ∆ιασπάται η

έννοια της κεντρικής διάταξης η πλατεία οργανώνεται γύρω

από τον συνθετικά κυρίαρχο άξονα της Ιεράς Οδού (τοmicroή-

αρχαιολογικό σκάmicromicroα καλυmicromicroένο microε γυαλί και φωτισmicroένο τη

νύχτα)ο οποίος δηλώνει πορεία κατεύθυνση κατά την έννοια

της αρχαίας ποmicroπής microε τερmicroατικό στοιχείο τη νέα διαmicroορφω-

microένη είσοδο του αρχαιολογικού χώρου

Η διπολικότητα θεmicroελιώδης φιλοσοφικός όρος και microέρος του

αντικειmicroένου της microύησης των Ελευσίνιων microυστηρίων αποτε-

λεί επίσης δοmicroικό στοιχείο της πρότασης

Παρελθόν-microέλλον φως-σκότος ζωή-θάνατος χθόνιο-ουρά-

νιο ζεύγη αντιθέτων και αλληλοσυmicroπληρωmicroένων εννοιών βρί-

σκουν την τρισδιάστατη ερmicroηνεία τους στον φυσικό σχεδια-

σmicroό της πλατείας microέσω του στοιχείου της ράmicroπας Προτείνο-

νται 13 ράmicroπες 3 ανόδου και 10 καθόδου παράλληλες προς

τον άξονα της Ιεράς Οδού και κατεύθυνση προς την είσοδο

του αρχαιολογικού χώρου Οι 10 κατιούσες συmicroβολίζουν την

κάθοδο της Κόρης στον Άδη το παρελθόν το σκότος τον

θάνατο και οι 3 ανόδου συmicroβολίζουν το microέλλον το φως τη

ζωή και τον επίγειο κόσmicroο

Σε όλες τις ράmicroπες καθόδου χρησιmicroοποιείται ο ήχος σαν υπό-

microνηση του υποβλητικού χθόνιου χαρακτήρα των Ελευσίνιων

microυστηρίων

ΜελετητέςΝικόλαος ∆ουράmicroπεης Ευτυχία Ηλιοπούλου

Γεώργιος Τζορmicroπατζίδης αρχιτέκτονες

συναναστροφής Ο επισκέπτης του αρχαιολογικού χώρου βρί-

σκει έναν άνετο χώρο στάσης και ξεκούρασης microε οπτικές φυ-

γές προς τα microνηmicroεία που την περιβάλλουν Η φύτευση διεισ-

δύει στην πλατεία microε έναν τρόπο σχεδόν φυσικό παρόλο που

διατηρεί την αυστηρή γραmicromicroική και επιmicroήκη χάραξη προσφέ-

ροντας δροσιά σκιασmicroό αλλά και microια φυσική οριοθέτηση της

πλατείας Οι συστοιχίες των δέντρων κατά microήκος της Ιεράς

Οδού τονίζουν τον άξονά της ενώ οι πίδακες microε νερό προσδί-

δουν microια ευχάριστη διάθεση στον επισκέπτη

6611δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί6600 δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί

γ micro

νεία

β micro

νεία

laquoΓραmicromicroικήraquo αποτύπωση ιστορικού ίχνους

Η πρότασή microας έχει στόχο την ανάδειξη του αρχαιολογικού

περιπάτου και τη laquoγραmicromicroικήraquo αποτύπωση της ιστορίας της

πορείας των Ελευσίνιων Μυστηρίων Μιας πορείας όχι κατrsquo

ανάγκη ευθύγραmicromicroης αλλά που διαγράφεται από την κίνηση

του περιπατητή microια τεθλασmicroένη ροή microια ρευστή κυκλοφο-

ρία Περιγράφουmicroε έναν περίπατο microε ιστορία αιώνων microε τη

βοήθεια νέων εργαλείων και συνοδοιπόρο τη microνήmicroη Οι χαρά-

ξεις στο έδαφος έχουν την κατεύθυνση της Ιεράς Οδού και

ακολουθώντας παράλληλες πορείες διαχέονται στην πλατεία

Ηρώων Πολυτεχνείου η οποία γίνεται το προαύλιο του αρχαι-

ολογικού χώρου και του Ναού του Αγ Ζαχαρία

Ο περίπατος αυτός υλοποιείται microε την τοποθέτηση γραmicromicroικών

τεθλασmicroένων λωρίδων από λευκό microάρmicroαρο στο έδαφος

θραύσmicroατα του παρελθόντος παραποmicroπές στον παρακείmicroενο

αρχαιολογικό χώρο Κοmicromicroάτια του ιστού της πόλης στρώmicroατα

της ιστορίας τα οποία αποτυπώνουν το ίχνος του δρόmicroου

microέσα από microια laquoχορογραφηmicroένηraquo κίνηση ανθρώπων Ανάmicroεσα

σrsquo αυτές τις microαρmicroάρινες ροές διεισδύουν πλακόστρωτες επι-

φάνειες από κυβόλιθο ακολουθώντας και αυτές τον άξονα

της Ιεράς Οδού ∆ιατηρούmicroε ελεύθερο τον οπτικό άξονα συmicro-

βάλλοντας στη βιωσιmicroότητα της πλατείας ως δηmicroόσιου αστι-

κού υπαίθριου χώρου Η πλατεία microετατρέπεται σε microια ενό-

τητα υπερτοπικού χαρακτήρα σε προαύλιο όλων αυτών των

δραστηριοτήτων που την περιβάλλουν γίνεται laquoζωτικός χώ-

ροςraquo τόπος ιστορικής microνήmicroης αλλά και σύγχρονης κοινωνικής

ΜελετητέςΚωνσταντίνα Κρίκου Παναγιώτα Λουκάκου

Τζίνα Σωτηροπούλου αρχιτέκτονες

ΜελετητέςΣίmicroος Βαmicroβακίδης

Κωνσταντίνος Χρυσός αρχιτέκτονες

Η πρόταση microας για την πλατεία Ηρώων βασίζεται στη σύν-

θεση δύο λειτουργικών κάνναβων από την ανάγνωση του

χώρου σrsquo ένα laquo∆ίχτυ ndash ∆ίκτυοraquo το οποίο ενηmicroερώνεται από

την αλληλεπίδραση microεταξύ των υφιστάmicroενων κινήσεων και

των προτεινόmicroενων λειτουργιών Η πρότασή microας επιδιώκει τη

χρήση του χώρου από επισκέπτες καθrsquo όλη τη διάρκεια της

ηmicroέρας καθώς και στην άmicroεση σύνδεση της εισόδου του

αρχαιολογικού χώρου microε την πλατεία και τον πεζόδροmicroο της

Ιεράς Οδού δυο στοιχείων που microέχρι σήmicroερα είναι ασύνδετα

Προγραmicromicroατικά αυτό επιτυγχάνεται microε την ενδυνάmicroωση των

υφιστάmicroενων χρήσεων τη βελτίωση των προσβάσεων και την

προσθήκη νέων λειτουργιών όπως ένας υπαίθριος χώρος

εφήmicroερων εκδηλώσεων ένας στεγασmicroένος χώρος ενοικίασης

ποδηλάτων και ένα info box Ταυτόχρονα οπές ανοίγονται στο

έδαφος όπου αποκαλύπτουν ευρήmicroατα δηmicroιουργώντας έτσι

microια υπαίθρια αρχαιολογική έκθεση

Μορφολογικά αντιmicroετωπίζεται σαν microια gestalt αρχιτεκτονική

χειρονοmicroία όπου αποφεύγεται η απλή παράθεση επιmicroέρους

ετερόκλητων στοιχείων (πλάτωmicroαφύτευσηπαγκάκι )αλλά

προτείνεται η σύνθεση τους σε έναν δηmicroόσιο χώρο που λει-

τουργεί σαν ένα οργανικό σύνολο

∆ηmicroιουργούmicroε έτσι ένα τεχνητό τοπίο ndashlandscapendash το οποίο

προσαρmicroόζεται στις laquoδυναmicroικέςraquo της πλατείας και παράγει

αρmicroονικές microεταβάσεις ανάmicroεσα στα σηmicroεία της Ένα τοπίο

που δηmicroιουργεί προϋποθέσεις για κινήσεις διαφορετικών

ταχυτήτων είτε microε τα πόδια είτε microε ποδήλατο αλλά και τmicroήmicroα

του οποίου λειτουργεί σαν χώρος εκτόνωσης για παιχνίδι

όπως skateboardπατίνια

Στα άκρα το τοπίο-επιφάνεια ανασηκώνεται για να παραλάβει

τις νέες λειτουργίες Έτσι δηmicroιουργούνται microορφολογικές και

λειτουργικές εξάρσεις στην περίmicroετρο της πλατείας που την

ενώνουν οmicroαλά microε τον ιστό της πόλης τόσο ογκοπλαστικά

όσο και λειτουργικά

Με αφορmicroή το σχετικό αφιέρωmicroα του τρέχοντος περιοδι-

κού του ΣΑ∆ΑΣ-ΠΕΑ στους πανελλήνιους αρχιτεκτονι-

κούς διαγωνισmicroούς γεννήθηκαν ορισmicroένα ερωτήmicroατα και

ακολούθως προέκυψαν κάποιες απαντήσεις οι οποίες

αποτελούν το καταστάλαγmicroα της δεκαετούς εmicroπειρίας του

γράφοντος πάνω στο θέmicroα Ορισmicroένες πρώτες προσωπι-

κές σκέψεις και απόψεις έχουν δηmicroοσιευτεί παλιότερα

(laquoΓια ποιον δουλεύουmicroεraquo Περιοδικό Αρχιτέκτονες τεύχος

51 ndash Περίοδος Β ΜάιοςΙούνιος 2005 σελ 34) όταν η

εmicroπειρία από τους διαγωνισmicroούς ήταν σχετικά microικρότερη

Όmicroως microε το πέρασmicroα του χρόνου και τη συmicromicroετοχή σε

διάφορους διαγωνισmicroούς οι θέσεις αυτές ωρίmicroασαν και σε

microεγάλο βαθmicroό ενισχύθηκαν κυρίως ως προς τις αρνητικές

διαστάσεις του ζητήmicroατος

Είναι άραγε οι διαγωνισmicroοί ndashιδιωτικοί και δηmicroόσιοιndash ευκαι-

ρία για συmicromicroετοχή σε microια υψηλού συναγωνιστικού επιπέ-

δου αρχιτεκτονική διαδικασία όπου προάγεται η ευγενής

άmicroυλα Βραβεύονται πάντοτε οι καλύτεροι Υλοποιείται

τελικά το πρώτο βραβείο Εάν ναι ποια είναι η σχέση της

microελέτης microε το κατασκευασmicroένο αποτέλεσmicroα Ακόmicroη ποια

είναι η αξία και η χρησιmicroότητα των αρχιτεκτονικών διαγω-

νισmicroών στην Ελλάδα

Σε ένα ιδιαίτερα ανταγωνιστικό περιβάλλον δυστυχώς

κάποιες φορές τα microέλη των microελετητικών οmicroάδων αναπτύσ-

σουν αγενή και ανθυγιεινά αισθήmicroατα τόσο για τους συνα-

δέλφους τους στις άλλες οmicroάδες όσο και για τους συνερ-

γάτες τους στην οmicroάδα που οι ίδιοι συmicromicroετέχουν Άλλοτε

κάποιοι συmicromicroετέχοντες είναι σε microεγάλο βαθmicroό διατεθειmicroέ-

νοι να microην περιοριστούν στις απαραίτητες σχέσεις και στις

απαιτούmicroενες δράσεις καθώς microπορεί να προβούν ακόmicroη

και σε ανεπιθύmicroητες ενέργειες ή ακόmicroη και σε επίπονες

θυσίες προκειmicroένου να νικήσουν Άλλοτε ο ανταγωνισmicroός

microετατρέπεται σε αντιδικία και έτσι σε ορισmicroένες περιπτώ-

σεις κάποιοι επικαλούνται ή ακόmicroη και χρησιmicroοποιούν

νοmicroικά microέσα ανάγοντας την αρχιτεκτονική σε ζήτηmicroα το

οποίο αφορά περισσότερο δικηγόρους παρά αρχιτέκτο-

νες Σε άλλες περιπτώσεις κάποια από τα βραβεία γεννούν

απορία για το αν και κατά πόσο αδιάβλητη και δίκαιη είναι

η διαδικασία ενώ ακόmicroη εγείρεται ζήτηmicroα για το κύρος της

τελικής κρίσης και την υπόληψη της επιτροπής σε σχέση

microε τις δηλωmicroένες δεσmicroεύσεις και τις πραγmicroατικές επιδιώ-

ξεις του αγωνοθέτη

Σε ότι αφορά την κατάληξη αν ο διαγωνισmicroός είναι ιδιωτι-

κός δεν αποτελεί δεδοmicroένο ότι η microελέτη η οποία θα υλο-

ποιηθεί έχει αποσπάσει απαραίτητα το πρώτο βραβείο

ενώ στους περισσότερους δηmicroόσιους αρχιτεκτονικούς

διαγωνισmicroούς δεν είναι καν σίγουρο αν θα υλοποιηθεί οτι-

δήποτε Όmicroως ακόmicroη και στην απίθανη περίπτωση υλο-

ποίησης ενός δηmicroόσιου διαγωνισmicroού το τελικό αποτέλε-

σmicroα ndashmicroετά από καιρό και κόποndash είναι αmicroφίβολο αν ικανο-

ποιεί πλήρως ndashή έστω σε κάποιο αξιόλογο βαθmicroόndash τις

προσδοκίες των microελετητών ή τουλάχιστον αν σέβεται τις

βασικές αρχιτεκτονικές αξιώσεις και τα ιδιαίτερα χαρακτη-

ριστικά της microελέτης

Όπως φαίνεται λοιπόν υπάρχουν διάφορες περιπτώσεις

για να δικαιολογούν το γιατί ο θεσmicroός των πανελλήνιων

αρχιτεκτονικών διαγωνισmicroών απαξιώνεται και βρίσκεται σε

διαρκή κρίση Γιατί κάποιοι είναι αναξιόπιστοι άλλοι αδιά-

φοροι κάποιοι άλλοι γίνονται προσχηmicroατικά και microόνο για

εντυπωσιασmicroό ενώ οι περισσότεροι είναι είτε ατελέσφοροι

είτε αναποτελεσmicroατικοί Ακόmicroη γιατί τόσο οι φορείς διεξα-

γωγής των αρχιτεκτονικών διαγωνισmicroών (πολιτεία ή ιδιώ-

τες) όσο και οι ίδιοι οι συmicromicroετέχοντες microελετητές δεν αντι-

λαmicroβάνονται το θεσmicroό ως εποικοδοmicroητική διαδικασία

αλλά αντιmicroετωπίζοντας και συχνά υποστηρίζοντας πρό-

σκαιρες επιδιώξεις ή φιλοδοξίες καταστρέφουν τη microονα-

δική ευκαιρία συλλογικής προσφοράς microέσω της αρχιτεκτο-

νικής συν-δηmicroιουργίας Κάπως έτσι γίνονται οι αρχιτεκτονι-

κοί διαγωνισmicroοί στην Ελλάδα ή microάλλον κάπως έτσι δεν

γίνονται

Στο διάστηmicroα 2003-204 στα πλαίσια της Επιτροπής αρχι-

τεκτονικών διαγωνισmicroών του ΣΑ∆ΑΣ-ΠΕΑ λειτούργησε

microια οmicroάδα εργασίας που microε σύmicroπνοια microεθοδικότητα και

κοινή στόχευση επιτέλεσαν ένα microεγάλης σηmicroασίας ndashκαι εν

τέλει και όγκουndash έργο Αφορά στην τροποποίηση του υφι-

στάmicroενου (προβληmicroατικού και παρωχηmicroένου) θεσmicroικού

πλαισίου για τους αρχιτεκτονικούς διαγωνισmicroούς στη

χώρα microας και την προσαρmicroογή του στις διατάξεις της αντί-

στοιχης Ευρωπαϊκής Οδηγίας Σκοπός ήταν η εναρmicroόνιση

microε τα ισχύοντα νοmicroικά πλαίσια των άλλων ευρωπαϊκών

χωρών ndashειδικά αυτών microε παράδοση στη διεξαγωγή του

θεσmicroούndash αλλά και τους κανονισmicroούς UIA και ACE (Ευρω-

παϊκό Συmicroβούλιο Αρχιτεκτόνων) Υπεύθυνος από το ∆Σ

του ΣΑ∆ΑΣ-ΠΕΑ υπήρξε ο Π Νικολακόπουλος

Η Επιτροπή συνέλεξε microετέφρασε και συνέκρινε στοιχεία

από οκτώ ευρωπαϊκές χώρες και κατέληξε σε πρόταση

Σχεδίου Θεσmicroικού Πλαισίου microε θέmicroα laquoΚανονισmicroός για τον

καθορισmicroό των εθνικών διαδικασιών διεξαγωγής διαγωνι-

σmicroών microελετών στον τοmicroέα της αρχιτεκτονικήςraquo και αποδέ-

κτες τα υπουργεία ΠΕΧΩ∆Ε και ΠΕΘΟ

Στις προτάσεις συmicroπεριλαmicroβάνονται δικλείδες για την υλο-

ποίηση των βραβευθέντων προτάσεων microε την απαραίτητη

συmicromicroετοχή των microελετητών τακτοποίηση των αmicroοιβών

θέσπιση ανεξάρτητης επιτροπής αρχιτεκτονικών διαγωνι-

σmicroών (ΕΑ∆) και συmicroβούλου αγωνοθέτη συγκρότηση

δεξαmicroενής κριτών διασφάλιση των πνευmicroατικών δικαιωmicroά-

των των microελετητών νέο νοmicroικό πλαίσιο για την υποχρέωση

προκήρυξης αρχιτεκτονικών διαγωνισmicroών από τους

φορείς και κίνητρα όσον αφορά στις προκηρύξεις διαγω-

νισmicroών διασφάλιση διαφάνειας στην κρίση των microελετών

κά

Το Σχέδιο δηmicroοσιεύτηκε στο τεύχος 5411-112005 του

περιοδικού Έκτοτε και microετά και τη διαβίβασή του στα

αρmicroόδια υπουργεία δεν microας έχει κοινοποιηθεί κανένα νέο

για την τύχη του Υπουργεία και φορείς κωφεύουν και οι

διαγωνισmicroοί Όταν και εάν προκηρύσσονται συνεχίζουν

να αποτελούν microεγάλο πονοκέφαλο για όλους εmicroάς τους

συmicromicroετέχοντες Λόγω κακής οργάνωσης λόγω έλλειψης

διαφάνειας λόγω αργοποριών στις διαδικασίες λόγω

αmicroφισβήτησης προς τα microέλη της κριτικής επιτροπής εν

τέλει λόγω έλλειψης οράmicroατος για το θεσmicroό

6622 α φ ι έ ρ ω micro α

ΘεσmicroόςΞεπεσmicroός

του Αλέξανδρου Κλειδωνά αρχιτέκτονα

Προτάσεις της Επιτροπής Αρχιτεκτονικών∆ιαγωνισmicroών του ΣΑ∆ΑΣ-ΠΕΑ

της Ιουλίας ∆ρούγα αρχιτέκτονος (microέλος αυτής της Επιτροπής)

6633α φ ι έ ρ ω micro α

iquestOacuteˆ paraOacuteAcirc˘IgravemiddotUgraveEgraveIcircfi intcurrenOacuteUgraveUacuteOcirc infinıEumlOacuteOgraveOacute 1959 middotUacutemacrπ centAcircUcircOcircUgravefiOcirc˘IumlOcirc˜ (1Ocirc sbquoUacutemiddotsbquoAcircrsaquoOcirc paramiddotOacuteAcircIumlIumllsaquoOacuteEgraveOcirc˘infinUacutemacrEgraveUgraveAcircIcircUgraveOcircOacuteEgraveIcircOcircDagger centEgravemiddotAacuteˆOacuteEgraveUcircIgraveOcircDagger)

microικρός-Μεγάλος Αρχιτέκτονας

της Μαριλένας Καλυβιώτη αρχιτέκτονος

6644 α φ ι έ ρ ω micro α

Οι laquoπύλεςraquo του τmicroήmicroατος Τmicroήmicroα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών

είναι ανοιχτές Στέκεσαι microε την κάρτα στο χέρι που γράφει φοι-

τητής εξάmicroηνο Α Είσαι επιτέλους φοιτητής στην πολυπό-

θητη σχολή Το ήθελες από τότε που θυmicroάσαι τον εαυτό

σουτα τελευταία χρόνιαήταν επιλογή των δικών σου είσαι

όmicroως εδώ Και τώρα Τώρα ξεκινάει το παιχνίδι των γνώσεων

microε παίκτες εσένα τους συmicroφοιτητές σου τους καθηγητές σου

και φυσιογνωmicroίες όπως τον Wright τον Le Corbusier Οι πρώ-

τες ιδέες αρχίζουν να έρχονται και είσαι περήφανος για τον

εαυτό σου ή απογοητεύεσαι και προσπαθείς κι άλλο

Σε όποιο στάδιο της φοίτησης σου και αν γίνει αυτό κάποια

στιγmicroή το νιώθεις Θέλεις να γίνει ένας microικρός-Μεγάλος Αρχι-

τέκτονας και είσαι έτοιmicroος να κατακλίσεις τη σχολή σου την

πόλη σου τη χώρα σου ή τον κόσmicroο όλο microε τις δικές σου

γραmicromicroές και τους δικούς σου όγκους και χρώmicroατα Μπορεί να

φοβάσαι να το παραδεχτείς αλλά το συναίσθηmicroα τρέφεται

microέσα σου microέρα microε τη microέρα Μπορεί να microην το αφήσεις να

εκδηλωθεί ποτέ microπορεί όmicroως και να το κυνηγήσεις

Και τότε ως microάννα εξ ουρανού ο πρώτος αρχιτεκτονικός δια-

γωνισmicroός (ο πρώτος που πέφτει στην αντίληψή σου) φαντάζει

η ευκαιρία να αποδείξεις την αξία σου Μπορεί να microη διαβά-

σεις καν το θέmicroα αλλά και microονό στην πρώτη φράση laquo∆ια-

γωνισmicroός ιδεών αρχιτεκτονικός διαγωνισmicroόςraquo έχεις ήδη

πάρει απόφαση να συmicromicroετάσχεις Νιώθεις πως σου δίνεται η

ευκαιρία να παίξεις ή και να πρωταγωνιστήσεις σε ελληνική

ταινία ή χολιγουντιανή παραγωγή Συνειδητοποιήσεις πως

έχεις τη δυνατότητα να δώσεις λύσεις που θα φέρουν την προ-

σωπική σου σφραγίδα οι περιορισmicroοί που σου παρουσιάζουν

δεν σου microοιάζουν βουνό και αρχίσεις να σχεδιάζεις συmicroβα-

τικά και microετά οι γραmicromicroές (οι λεγόmicroενες laquoντιζαϊνιέςraquo) ξεπη-

δάνε από παντού

Και τελειώνεις τη σχολή έχεις στο ιστορικό σου 012 συmicromicroέ-

τοχες σε διαγωνισmicroούς και θέλεις να βγεις στον αληθινό

κόσmicroο microη προστατευόmicroενο από τις πύλες της σχολής και

νοmicroίζεις πως microπορείς να συνεχίσεις την κατάκτησή σου (και

microπορείς το πιστεύω ακράδαντα πως microπορείς ότι και αν

σηmicroαίνει αυτό για τον καθένα) Η προκήρυξη για τον επόmicroενο

πανελλήνιο διαγωνισmicroό της Χ ανέγερσης εmicroφανίζεται microπρο-

στά σου και σκέφτεσαι θα κάνω την προσπάθειά microου Όσα

έmicroαθα έχω την ευκαιρία να τα παρουσιάσω microε την σφραγίδα

πλέον στο χέρι και microε ολοένα καλύτερες ιδέες ∆ιαβάζεις τις

laquoοδηγίες διαγωνιζοmicroένωνraquo και τα πρώτα καmicroπανάκια αρχί-

ζουν να αντηχούν στα αφτιά σου ΓΟΚ επιτρεπόmicroενη δόmicroηση

επιτρεπόmicroενο ύψος χρήσεις γης επιτρεπόmicroενες λειτουρ-

γίες προϋπολογισmicroός έργου και επιτρεπόmicroενο κόστος Και οι

συmicromicroετέχοντες πολλοί αρκετοί από τους οποίους γνωστά

ονόmicroατα που γυρίζουν στο κεφάλι σου άλλα από τότε που

ήσουν φοιτητής και άλλα από τη στιγmicroή που έγινες ενεργό

microέλος της αρχιτεκτονικής κοινότητας Και οι αmicroφιβολίες περί

συmicromicroετοχής σου άλλοτε λιγότερες άλλοτε περισσότερες

(άλλοτε καθόλου πρέπει να είmicroαστε ειλικρινείς) εmicroφανίζο-

νται Νιώθεις να σε πνίγουν οι περιορισmicroοί και ο συναγωνισmicroός

microε σηmicroαντικές (όχι πάντα ποιοτικές κατά την γνώmicroη σου)

παρουσίες στον χώρο της αρχιτεκτονικής δηmicroιουργίας στη

χώρα σου Τα ερωτήmicroατα σε κατακλύζουν Τι microπορώ να σχε-

διάσω microε τόσα δεν Υπάρχει περίπτωση να προκριθώ η θα

microείνω στην αφάνεια Και απόψεις περί παραποίησης του

τελικά ανεγερθέντος από το σχεδιαζόmicroενο σε βοmicroβαρδίζουν

Και εκεί είναι που πρέπει να πάρεις αποφάσεις και να φέρεις

σε εφαρmicroογή όλα όσα έmicroαθες όλα αυτά τα χρόνια Και ξέρεις

πως έχεις πολλά να microάθεις ακόmicroα Γιατί το πραγmicroατικό παιχνίδι

των γνώσεων έφυγε από την φωλιά της σχολής σου και από τα

χέρια των συmicroφοιτητών και καθηγητών σου Βρίσκεται τώρα

στα χέρια τα δικά σου και των συναδέλφων σου στα χέρια της

πολιτείας της κοινωνίας microε την οποία καλείσαι να συνεργα-

στείς ή και να έρθεις σε σύγκρουση Βρίσκεται στις απογοη-

τεύσεις που θα συναντήσεις και τα κολλήmicroατα που θα παρου-

σιαστούν microπροστά σου και θα είναι πολλά αλλά εσύ θα συνεχί-

σεις Και τα πράγmicroατα θα γίνουν πιο εύκολα Θα microάθεις να

κινείσαι και να ελίσσεσαι Να microη φοβάσαι microεγάλα ονόmicroατα και

κλίκες Να microην τροmicroάζεις στην ιδέα microιας σύγκρουσης ή microιας

χαmicroένης από χέρι όπως θα πιστέψεις συmicromicroετοχής στον τάδε

αρχιτεκτονικό διαγωνισmicroό και τότε είναι που θα έχεις πραγ-

microατικά κερδίσει

iquestOacuteˆ infinEcircrsaquoUcircmiddot UgraveOcirc˘ permilEgravemiddotAacuteˆOacuteEgraveUcircIgraveOcircDagger Future of the

Cities IFHP Ranko Radovic Student Compe-tition 2007

δια

γωνι

σmicro

ός

Αποκατάσταση και νέα χρήση του Ανατολικού Νεωρίου της ∆εξαmicroενής ΖΑΝΕ και της Αποθήκης Άλατος στο λιmicroάνιτου Ηρακλείου Κρήτης

Εδώ και καιρό στην πόλη του Ηρακλείου οι νέες κατασκευές

εmicroφανίζονται διάσπαρτες και ασυνάρτητες χωρίς συνεκτικό

λόγο χωρίς αναφορά στον υφιστάmicroενο ιστό ούτε πιο σηmicroα-

ντικά στο laquoπροϋπάρχονraquo στην προηγούmicroενη πολιτιστική

τοπογραφία Το αποτέλεσmicroα είναι ότι η ζωή στην πόλη ως

οπτική και κινητική εmicroπειρία είναι πλέον microια ασυνεχής αλλη-

λουχία από αυτόνοmicroα ανεξάρτητα microεταξύ τους αυτοαναφο-

ρικά οπτικά στίγmicroατα που microέσα στην αυτοαναφορικότητά

τους νοmicroιmicroοποιούνται microεν αλλά ανθίστανται οποιαδήποτε

προσπάθεια συγκρότησης ενός συνεχούς αφηγήmicroατος που

θα ήταν laquoο δρόmicroοςraquo και εξ αυτού η πόλη ως βιωmicroατική συνέ-

χεια ενός πολιτειακού συmicroβολαίου

Το αντικείmicroενο όmicroως αυτού του διαγωνισmicroού αυτό το κοmicromicroάτι

του λιmicroανιού του Χάνδακα είναι ένα από τα λίγα microέρη όπου

αναγνωρίζεται η παλιά πόλη και η σχέση της microε τα τείχη που

την σχηmicroάτιζαν Το εναποmicroείναν τmicroήmicroα των Νεότερων Νεω-

ρίων η Ενετική ∆εξαmicroενή ΖΑΝΕ και η Αποθήκη Αλατιού στη

microεριά της προκυmicroαίας ακόmicroα και στην κατάσταση που βρίσκο-

νται ερείπια κενά λειτουργίας έχουν ακόmicroη τη δυνατότητα

να παραπέmicroπουν στην πρωταρχική τοπογραφία του λιmicroανιού

hellipΌταν αναφερόmicroαστε στα κτήρια ως πολιτιστική κληρονοmicroιά

6677δ ι α γ ω ν ι σ micro ό ς6666 δ ι α γ ω ν ι σ micro ό ς

α β

ρα

βεί

ο

δεν τα εννοούmicroε ως αντικείmicroενα ως κτισmicroένες εικόνες microιας

παρελθούσας εποχής ndashπου αντίκεινται έξω από εmicroάςndash αλλά

ως χώρο που βιώνεται και ως εκ τούτου microετουσιώνεται σε

χρόνο microας που microας περιβάλει εmicroάς και τις πράξεις microας

hellipΓια να ενεργοποιηθεί η microνήmicroη microέσω του ερειπίου απαιτεί-

ται η ενεργή ανάmicroνηση microια προβολή της επιθυmicroίας για ζωή

όπου αντί να αναπολούmicroε απεγνωσmicroένα το παρελθόν για τα

χαmicroένα αντικείmicroενα επιθυmicroούmicroε και σχεδιάζουmicroε νέους χρό-

νους Τότε είναι που το παρελθόν αποκαλύπτεται πλέον ως

χώρος και microας επιτρέπει να εmicroπλακούmicroε microε την δηmicroιουργική

πράξη ως συmicroπληρωmicroατική πράξη ως ολοκλήρωση του ατε-

λούς ως συνέχεια

Η επανάχρηση λοιπόν δεν συνιστά laquoδεύτερο χέριraquo αλλά

είναι αποτέλεσmicroα microιας επέmicroβασης που προσφέρει microια νέα

οπτική microιας παλιάς τοπογραφίας Το παλιό κτίσmicroα συνεχίζει

να υπάρχει όχι όmicroως ως κτήριο αλλά ως τοπογραφία ως οικό-

πεδο αυτή τη φορά για το πρόγραmicromicroα που έρχεται να εγκατα-

σταθεί εκεί Το παλιό ως microνηmicroείο συνεχίζει την ζωή του ως

πηγή γνώσης ως ανάmicroνηση microιας προηγούmicroενης πρωταρχικής

σχέσης microε τον κόσmicroο στην περίπτωσή microας microε τη θάλασσα και

το λιmicroάνι

Αρχή της πρότασης αποτελεί η οριοθέτηση ενός επιπέδου

όρασης του microνηmicroείου που θα αποκαλύπτει τις πρωταρχικές

του δοmicroές ενώ ταυτόχρονα θα επιτρέπει την αναγνώριση της

ιστορικής συνέχειας της πόλης του Ηρακλείου που απορρέει

από τη δυναmicroική της διαλεκτικής σχέσης microεταξύ του παλιού

και του σύγχρονου Ως κλειδί του microηχανισmicroού που microας επέ-

τρεψε να φέρουmicroε το καινούργιο πρόγραmicromicroα σε σχέση microε τα

παλιά κτίσmicroατα χρησιmicroοποιήσαmicroε την microεταφορά ∆ηλαδή

αρνηθήκαmicroε την microετατροπή ως εργαλείο επανάχρησης και

την microετάλλαξη των υφισταmicroένων κτισmicroάτων σε κτήριο αλλά

χρησιmicroοποιώντας το κτήριο ως laquoχρονικό οικόπεδοraquo microεταφέ-

ραmicroε σε αυτό την δοmicroή συνθετική και κατασκευαστική ενός

ταρσανά του αρχετυπικού ναυπηγείου του 19ου αιώνα Χαρα-

κτηριστικές microορφές οι καmicroπύλες που φτιάχνουν τα καράβια

τα κράmicroατα υλικών σανίδες και microέταλλα και οι τυπικές κατα-

σκευές το κόκκινο του microίνιου επιστρατεύθηκαν ως στοιχεία

microεταφοράς που ενεργοποιούν τις microνήmicroες που λανθάνουν στον

χώρο και επέτρεψαν σrsquo εmicroάς να ανακαλέσουmicroε και να microετα-

φέρουmicroε στο παρόν στιγmicroές ζωής που microπορούν να αποτελούν

ακόmicroα στοιχεία της τοπογραφίας Στην προκείmicroενη περί-

πτωση η microεταφορά δεν αποτελεί ένα εικονογραφικό τρικ

ένα λεκτικό τέχνασmicroα που να εξαντλείται microετά το πρώτο διά-

βασmicroα ∆ρα συνεχώς σε ένα επίπεδο προ-λεκτικό φέρνοντας

microας σε σχέση microε βιώmicroατα που λειτουργούν έξω από τους

περιορισmicroούς του ιστορικού χρόνου και microας βοηθούν να οικει-

οποιηθούmicroε τον χρόνο του χώρου χωρίς να φοβηθούmicroε

microήπως καταλήξουmicroε ασεβείς Η ασέβεια εξάλλου είναι

πιθανότητα microόνο στον ιστορικό χρόνο Σε αυτόν τον άλλο

χρόνο ισχύει η δυνατότητα της συνύπαρξης Στην πρότασή

microας λοιπόν τα καινούργια στοιχεία της σύνθεσης αποστασιο-

ποιούνται από τα παλιά κτίσmicroατα όχι από φόβο microήπως κακο-

microεταχειριστούmicroε το παρελθόν αλλά για να επιτρέψουmicroε τις

διαφορετικές χρονικές στιγmicroές να συνυπάρξουν ισόνοmicroα

microέσα στα πλαίσιο των πολιτιστικών δραστηριοτήτων που θα

φιλοξενήσει ο χώρος Ένας κόσmicroος ο παλιός και ο καινούρ-

γιος ένας

ΜελετητέςΑθανάσιος Κ Σπανοmicroαρίδης

Γιάννης Ζαχαριάδης αρχιτέκτονες

ΣυνεργάτεςΙσmicroήνη Μέλιου Σταύρος Μόφορης αρχιτέκτονες

Παυλίνα Μανέτα ∆ήmicroητρα Παυλάκου φοιτήτριες αρχιτέκτονες

Επανάχρηση δεν σηmicroαίνει αναίρεση της συmicroβολικής παρακα-

ταθήκης ενός ιστορικού κελύφους Σηmicroαίνει επαναβίωση και

επανασηmicroασιοδότησή του ώστε να παραmicroείνει στη microνήmicroη και

τη ζωή της πόλης microε νέες συναντήσεις δραστηριότητες και

συλλογικές δράσεις

Η πρόταση προσπαθεί να πειθαρχήσει εκφραστικά στην

laquoανακουφιστική σιωπήraquo και δοmicroική λιτότητα του microνηmicroείου

ndashεξωτερική και εσωτερικήndash και όχι να microεταχειριστεί το κέλυ-

φος σαν πεδίο laquoδηmicroιουργικής ιδιαιτερότηταςraquo Επιχειρεί να

αναδείξει και να ζωογονήσει τον εσωτερικό όγκο microε στόχο να

επανακατοικηθεί το ίδιο το κτίσmicroα και όχι απλά να laquoστεγάσειraquo

microια νέα κατασκευή

Αναζητήθηκε microία ροή κινήσεων που θα ενοποιεί τη συνολική

εσωτερική λειτουργία των τριών κτιρίων και ταυτόχρονα θα

δηmicroιουργεί τους χώρους ndashτους microικρότερους τόπουςndash των

νέων χρήσεων Το Αρσενάλι παραmicroένει ένα πέρασmicroα-δρόmicroος

η διαδροmicroή του όmicroως επεκτείνεται και εmicroπλουτίζεται microε microία

αλληλουχία από ελαφρές ράmicroπες και ανισοϊψή πατάρια που

δηmicroιουργούν τις γαλαρίες των εκθεσιακών χώρων λειτουρ-

γώντας ταυτόχρονα σαν εξώστες για τα εσωτερικά δρώmicroενα

και σαν πλατώmicroατα-laquoκαταστρώmicroαταraquo συλλογικών δράσεων Ο

επισκέπτης ανακτά το laquoθετικό κενόraquo των θόλων προσεγγίζει

και παρατηρεί την τεχνοδοmicroία τους και αποκτά microια νέα αντί-

ληψη του χώρου microε στοχευmicroένες οπτικές φυγές προοπτικές

και θέες

Το Νεώριο λειτουργεί σαν εκθεσιακός χώρος microε δυνατότητα

να δεχτεί microικρότερες ή microεγαλύτερες οmicroαδικές πολιτιστικές

δράσεις στις επιmicroέρους χωρικές ενότητες Το δυτικό πατάρι

επεκτείνεται σαν εξώστης ndash θέα προς το ενετικό λιmicroάνι και

φιλοξενεί το κυλικείο microε άmicroεση πρόσβαση και από τον χώρο

της Αποθήκης Οι σκοτεινοί χώροι των ∆εξαmicroενών φιλοξενούν

τις θεατρικές και microουσικές παραστάσεις παίρνοντας φως από

τα δρώmicroενα της τέχνης Ο πρώτος θόλος σε επαφή microε το

Αρσενάλι επεκτείνει τη διαδροmicroή του εκθεσιακού χώρου λει-

τουργώντας παράλληλα σαν φουαγιέ του χώρου των εκδηλώ-

σεων στον δεύτερο θόλο Οι χώροι αποκτούν άmicroεση πρό-

σβαση από τον εξωτερικό χώρο στη στάθmicroη των παταριών και

δυνατότητα αυτόνοmicroης λειτουργίας Η Αποθήκη του Αλατιού

στεγάζει ένα νεανικό εργαστήρι microουσικής και οργανοποιίας

έχοντας αναφορά στην πλατεία του Τελωνείου

Για όλες τις κατασκευές επιλέχθηκε ένα αυτοφερόmicroενο

δοmicroικό σύστηmicroα από microέταλλο και ξύλο που ενσωmicroατώνει τις

εκθεσιακές επιφάνειες τους γενικούς και σηmicroειακούς φωτι-

σmicroούς και τις καλωδιώσεις απλής οικοδοmicroικής τεχνολογίας

που χωρίς να microιmicroείται στήνει ξανά τις laquoσκαλωσιέςraquo του ναυ-

πηγείου αναζητώντας τη νέα αντίληψη και σηmicroασιοδότηση

του χώρου

6699δ ι α γ ω ν ι σ micro ό ς

γ β

ρα

βεί

ο

6688 δ ι α γ ω ν ι σ micro ό ς

β β

ρα

βεί

ο

Από τους τέσσερεις αιώνες της ενετικής θαλάσσιας οχύρωσης

του Ηρακλείου σήmicroερα αποmicroένουν σπαράγmicroατα ασύνδετα

δίχως λειτουργική και νοηmicroατική συνοχή Tο microεσαιωνικό

αρχαιολογικό τοπίο του θαλάσσιου microετώπου παραmicroένει

δυσερmicroήνευτο και δυσανάγνωστο Το έλλειmicromicroα εποπτείας και

κατανόησης του ιστορικού χώρου επιχειρεί να αναπληρώσει η

προκείmicroενη πρόταση στην περιοχή των ανατολικών νεωρίων

microε δύο χειρονοmicroίες

(α) ∆ιαmicroόρφωση του δηmicroόσιου χώρου-πλατείας microπροστά στην

τοξοστοιχία του αποmicroείναντος νεωρίου microε την επισήmicroανση

των ιχνών του πλήρους συγκροτήmicroατος

(β) Κατασκευή υπερυψωmicroένου εξώστη-belvedere στη βορινή

άκρη του Νεωρίου για την εποπτεία του θαλασσίου microετώπου

και των microνηmicroειακών καταλοίπων Κατrsquo αυτό τον τρόπο ολοκλη-

ρώνεται η ζητούmicroενη λειτουργική και νοηmicroατική σύνδεση των

επιmicroέρους ενοτήτων (∆εξαmicroενής Νεωρίου και Αλατάδικου) microε

προτάσεις που βοηθούν την επαναφορά της ιστορικής microνήmicroης

Η κεντρική ιδέα της αρχιτεκτονικής παρέmicroβασης συνοψίζεται

στην ένταξη microιας συνεχούς επιφανείας ξύλινου δαπέδου που

οδηγεί την κυκλοφορία του κοινού στις επιmicroέρους περιοχές

Το δάπεδο αυτό άλλοτε microε τη microορφή διαδρόmicroου ή ράmicroπας

άλλοτε ως κερκίδωmicroα κι άλλοτε ως βάθρο διατρέχει τον

δηmicroόσιο χώρο που περιβάλλει το microνηmicroείο εισχωρεί microέσα του

προβάλλει και προεκτείνει τις χρηστικές επιφάνειες Συνδέει

τους επιmicroέρους χώρους ndash∆εξαmicroενή Νεώριο και Αλατάδικοndash

και εξασφαλίζει πρόσβαση σε όλους

Το δάπεδο αυτό είναι ο αγωγός που εισάγει τις νέες χρήσεις

και φέρει όλο το λειτουργικό τους φορτίο έτσι ώστε να παρα-

microείνουν ανέπαφες οι επιφάνειες του microνηmicroείου Η τήρηση

αποστάσεων από τις microεσαιωνικές επιφάνειες των microνηmicroείων

(τοίχοι θόλοι αυθεντικά δάπεδα) διατρέχει όλη την πρόταση

και επιτρέπει την αντιστικτική γραφή των εισαγοmicroένων στοι-

χείων microε τρόπο που καθιστά απολύτως αναγνωρίσιmicroη τη νεω-

τερική παρέmicroβαση και καταξιώνει την παρουσία του microνη-

microείου

Όλες οι νέες προτεινόmicroενες παρεmicroβάσεις είναι αναστρέψι-

microες

ΜελετητήςΓιάννης Κίζης αρχιτέκτων αναπλ καθηγητής ΕΜΠ

ΣυνεργάτεςΝίκος Βενιανάκης Κωσταντής Κίζης Νίκος Σούλης αρχιτέκτο-

νες Γιάννης Τσοπανάκης πολιτικός microηχ Παύλος Ζαννής

microηχανολόγος microηχ

ΣύmicroβουλοςΝίκος Σκουτέλης αρχιτέκτων επίκ καθηγητής Πολυτεχνείου

Κρήτης

ΜελετητέςΘεώνη Ξάνθη Θοδωρής Ανδρουλάκης

Γεράσιmicroος Ζακυνθινός αρχιτέκτονες

ΣυνεργάτεςΓαβριέλλα Καραmicroπάτσου Νίκος Κεχαγιάς Στέλλα Μακαρόνα

Γιώργος Κουmicroερτάς Μαρουσώ Χανιώτη Τάσος Σπυρίδωνος

αρχιτέκτονες

ΗΜ ΕΠΕ - Κώστας Ζαχάριος ΗΜ εγκαταστάσεις

Θόδωρος Νιαουνάκης ακουστική microελέτη

Η πρόταση εστιάζει στο ευρύ γενικό αλλά και ειδικό νόηmicroα

της πολιτικής αξίας του θεσmicroού της Τοπικής Αυτοδιοίκησης

όπως εντοπίζεται στην ιστορική κοινωνική και πολιτισmicroική

πραγmicroατικότητα των Ιωαννίνων

Η κεντρική ιδέα συγκροτήθηκε πάνω σε δύο άξονες

α) Στον συmicroβολικό χαρακτήρα του σύγχρονου δηmicroόσιου κτη-

ρίου στην πόλη στη σύζευξή του microε τον ιστό και τον ιδιαίτερο

χαρακτήρα της

β) Στον ειδικό συνθετικό ρόλο που αναλαmicroβάνουν οι επιmicroέ-

ρους κτηριακές ενότητες στη συνολική συγκρότηση (κτήριο

πτέρυγα-όριο κτήριο laquoΠraquo-αγκαλιά)

Η νεωτερική και ευκρινής αρχιτεκτονική έκφραση του κτη-

ρίου laquoαποστασιοποιηmicroένηraquo από microνηmicroειακά στοιχεία που θα

παρέπεmicroπαν στην εξουσιαστική δύναmicroη της Τοπικής Αυτοδιοί-

κησης συmicroβολίζει τον δηmicroοκρατικό και ανθρωποκεντρικό

χαρακτήρα της Το κτήριο έτσι καθίσταται ένας ευδιάκριτος

και οικείος πόλος αναφοράς της καθηmicroερινής ζωής των κατοί-

κων

Το ∆ηmicroαρχείο συγκροτείται από τρεις διακριτές ενότητες το

δυνατό και υψηλό κτήριο-πτέρυγα των ∆ηmicroοτικών Υπηρεσιών

4455δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί4444 δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί

α β

ρα

βεί

ο

που σχετίζεται microε την υφιστάmicroενη γειτονική υψηλή δόmicroηση

Λειτουργεί ως πλάτη-φόντο για το ήπιο και χαmicroηλό κτήριο των

∆ηmicroοτικών Αρχών Καθώς το τελευταίο αναπτύσσεται σε

σχήmicroα laquoΠraquo εκφράζει συmicroβολικά και συνολικά το ∆ηmicroαρχείο

ως φιλική αγκαλιά που laquoανοίγεταιraquo στην πόλη Επιπλέον

ενσωmicroατώνει στη σύνθεση τα δύο γειτονικά υφιστάmicroενα

παραδοσιακά κτήρια Τέλος το συγκρότηmicroα συmicroπληρώνεται

microε την τριγωνικής κάτοψης ενότητα της Αίθουσας Πολλαπλών

Χρήσεων Εσωτερικά οι κτηριακές ενότητες ενοποιούνται

στην ισόγεια στάθmicroη του κτηρίου και αποδίδουν έναν ενιαίο

κεντρικό χώρο εισόδου Σε αυτόν τον χώρο-βαλβίδα συγκλί-

νουν οι τοπικές είσοδοι και οι κατακόρυφες κινήσεις Πρόκει-

ται για κοmicroβική περιοχή της πρότασης Αποτελεί έναν προβε-

βληmicroένο ρέοντα εκ των άνω φωτιζόmicroενο χώρο microε οπτικές

φυγές προς τον υπερκείmicroενο πεζόδροmicroο

Οι τρεις κτηριακές ενότητες ενοποιούνται και επικοινωνούν

microεταξύ τους σε διάφορες στάθmicroες microέσα από διαφορετικής

ποιότητας και χαρακτήρα υπαίθριους χώρους όπως η

κεντρική πλατεία-είσοδος του ∆ηmicroαρχείου το δίκτυο των

εσωτερικών πεζόδροmicroων που συνδέουν την υψηλή microε τη

χαmicroηλή στάθmicroη της πόλης και τροφοδοτούν τις υπηρεσίες microε

ΜελετητέςΓεώργιος Αγγελής Χρύσα Παπαδέλη αρχιτέκτονες

ΣυνεργάτεςΧρονέας-Παγώνης-Κινάτος στατική microελέτη

Γιώργος Μαγκάβαλης microηχανολόγος microηχ

Οmicroάδα εργασίαςΛίνα ∆ήmicroα Ειρήνη Οικονοmicroοπούλου αρχιτέκτονες

Αγγελόπουλος Κίmicroωνας Αναγνωστάκης Γιώργος Καραϊσκάκη

∆άφνη Κονδυλιά Σοφία Χόντος Χρήστος φοιτητές αρχιτεκτο-

νικής

τοπικές εισόδους η τριγωνική πλατεία-πιάτσα των καθηmicroερι-

νών εmicroπορικών δραστηριοτήτων και επιmicroέρους άλλα πλατώ-

microατα Ο υπαίθριος χώρος αναλαmicroβάνει κεντρικό ρόλο τόσο

στη στοιχειοθέτηση της κεντρικής ιδέας όσο και στη συγκρό-

τηση της συνθετικής δοmicroής του κτηρίου Η διάβρωση και η

διάρρηξη της κτηριακής microάζας προς όλες τις κατευθύνσεις

και από όλες τις πλευρές από πλήθος δηmicroόσιων υπαίθριων

χώρων ποικίλων σχηmicroάτων και λειτουργιών σηmicroαδεύουν τη

σύνθεση οι εσωτερικοί πεζόδροmicroοι και τα περάσmicroατα οι

πλατείες και τα microικρά πλατώmicroατα παραλαmicroβάνουν τις δρώ-

σες δυνάmicroεις που αναπτύσσονται στον δηmicroόσιο χώρο της

πόλης τροφοδοτούν τον laquoτόποraquo του ∆ηmicroαρχείου microε κοινω-

νική και δηmicroόσια ζωή τον καθιστούν ανοιχτό και οικείο

Έτσι η δυναmicroική της πόλης microετατρέπει το ∆ηmicroαρχείο σε ένα

δοχείο κοινωνικής-συmicromicroετοχικής ζωής σε ένα δυναmicroικό

πλέγmicroα ζωντανών καταστάσεων σε microία γειτονιά microικρογραφία

της ζωής της πόλης που περιέχει όλες τις εκφάνσεις του

δηmicroόσιου βίου της Μέσω αυτού του δυναmicroικού πλέγmicroατος

ζωντανών καταστάσεων microε νόηmicroα πολιτισmicroικό κοινωνικό

αλλά και πολιτικό η πρόταση πραγmicroατεύεται τη χωρική

έκφραση της σχέσης ∆ηmicroοτικής Αρχής και Πολίτη

Τόσο οι γενικές και οι ειδικές διατάξεις (κτήριο laquoΠraquo προεξο-

χές-σαχνισιά στενά περάσmicroατα εναέριες συνδέσεις κτηρίων)

όσο και τα υλικά microε την επεξεργασία τους (λιθοδοmicroές λιθό-

στρωτα ξύλινες κατασκευές) και άλλα επιmicroέρους στοιχεία

(πυργοειδές laquoρολόιraquo αύλακας νερού κρήνη άγαλmicroα) εγγρά-

φουν στην ευκρινή νεωτερική αρχιτεκτονική έκφραση του

κτηρίου την ιδιαίτερη φυσιογνωmicroία των Ιωαννίνων

Α Βασικό στοιχείο σχεδιασmicroούΤο στοιχείο που χρησιmicroοποιούmicroε προκειmicroένου να συνδέσουmicroε

τον χώρο του δηmicroαρχείου microε την κεντρική πλατεία και τους

υπόλοιπους κοινόχρηστους χώρους είναι microία πορεία-γέφυρα

(οmicroαλή ράmicroπα) η οποία ξεκινάει από την κεντρική πλατεία

περνάει κατά microήκος της πρόσοψης του δηmicroαρχείου και κατα-

λήγει στην πλατεία του δηmicroαρχείου Με αυτήν την πορεία-

γέφυρα ενοποιούνται όχι microόνο η κεντρική πλατεία microε το

∆ηmicroαρχείο και την πλατεία του ∆ηmicroαρχείου αλλά και δύο

microεγάλες περιοχές της πόλης δηλαδή είναι στην ουσία το

ίδιο το ∆ηmicroαρχείο που ενοποιεί δύο ξεκοmicromicroένες αυτή τη

στιγmicroή περιοχές Επιπλέον microε τη γέφυρα διαχωρίζεται η

κίνηση των πεζών από τα αυτοκίνητα χωρίς να είναι απαραί-

τητη η επέmicroβαση στην υπάρχουσα κυκλοφορία των οχηmicroά-

των

Επίσης microε την πορεία-ράmicroπα

1 Ορίζεται η πρόσβαση στο ∆ηmicroαρχείο από την κεντρική πλα-

τεία

2 Καλείται ο πολίτης να πλησιάσει το ∆ηmicroαρχείο και να περά-

σει microέσα απrsquo αυτό Έτσι το ∆ηmicroαρχείο ανοίγει προς τον

4477δ ι α γ ω ν ι σ micro ό ς

γ β

ρα

βεί

ο

4466 δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί

β β

ρα

βεί

ο

Η πρόταση επιθυmicroεί να προσδώσει έναν ιδιαίτερο συmicromicroετο-

χικό χαρακτήρα στο δηmicroόσιο κτήριο που απουσιάζει από το

σηmicroερινό ∆ηmicroαρχείο και να δηmicroιουργήσει έναν χώρο οικείο

για τους δηmicroότες ενώ συγχρόνως θα διατηρεί την ισχυρή συmicro-

βολική παρουσία που απαιτεί ο ρόλος του ως κτήριο δηmicroόσιας

διοίκησης

Χαρακτηριστικό της microορφολογίας του ανάγλυφου της περιο-

χής είναι η ύπαρξη της άνω και της κάτω πόλης που συναντώ-

νται στο προτεινόmicroενο οικόπεδο Η άνω πόλη εισχωρεί στην

κάτω microέσω microίας ζώνης αστικού πράσινου microέσα και γύρω από

την οποία βρίσκονται microία σειρά δηmicroοσίων κτηρίων Το προτει-

νόmicroενο ∆ηmicroαρχείο στη συγκεκριmicroένη θέση έρχεται να

συmicroπληρώσει αυτό το δίκτυο κτηρίων να δηλώσει την παρου-

σία του και να αποτελέσει τη βαλβίδα επικοινωνίας ανάmicroεσα

στην άνω πόλη microε τον δηmicroόσιο χαρακτήρα και την κάτω

αστική περιοχή όπως και ανάmicroεσα στο κτισmicroένο περιβάλλον

και το αστικό πάρκο

Το κτήριο αποπειράται να διατυπώσει microια σχέση πολλαπλών

ορίων πρόκειται συγχρόνως για είναι ένα κτήριο σηmicroαίνου-

σας λειτουργίας και ένα κτήριο πέρασmicroα

Ο υπαίθριος χώρος microε τις ήπιες κλίσεις παραλαmicroβάνει και

αποκαθιστά τη συνέχεια της πλαγιάς του πάρκου Το κτήριο

microοιάζει να σχηmicroατίζεται από την κίνηση του υπαίθριου χώρου

ενώ η στέγη microε τις χαρακτηριστικές γωνίες αναπαράγει αυτό

τον σχηmicroατισmicroό Μια πορεία που ενώνει τα δύο επίπεδα της

πόλης διαπερνά το κτήριο συνδέοντας τις δύο βασικές εισό-

δους Στο εσωτερικό του κτηρίου ένα πολυώροφο αίθριο

που στρέφει προς διαφορετικά σηmicroαντικά σηmicroεία της πόλης

φέρνει σε επαφή τις διάφορες επιmicroέρους ενότητες Το διαφα-

νές ισόγειο διαφοροποιεί τον πιο δηmicroόσιο από τον καθαρά

γραφειακό χώρο του microεγάρου και δίνει microια εντύπωση αιώρη-

σης της κτηριακής microάζας που αποκολλάται από το επίπεδο

του εδάφους

ΜελετητέςΝικόλαος Παπλωmicroατάς

Αικατερίνη Παπλωmicroατά αρχιτέκτονες

ΜελετητέςΑλέξανδρος Βαζάκας Κωνστάντιος ∆ασκαλάκης

Μαρία Μανδαλάκη Μαρίνα Στασινοπούλου αρχιτέκτονες

ΣυνεργάτεςΟρσαλία ∆ηmicroητρίου Ολυmicroπία Σπυριδάκη

Ελευθερία Τσαπάκη Βανέσσα Καραγεώργου αρχιτέκτονες

Φωτεινή Αδρίmicroη Βασίλης Καλησπεράκης φοιτητές αρχιτεκτο-

νικής

ΣύmicroβουλοιΕύα Βαζάκα Jeremy May αρχιτέκτονες τοπίου

Μάνος Κυριαζής πολιτικός microηχ

Σωτήρης Κολοκοντές ηλεκτρολόγος-microηχανολόγος microηχ

Άρης Τσαγκρασούλης ενεργειακά θέmicroατα

πολίτη γίνεται οικείο σε αυτόν και αποκτά δηmicroοκρατικό

χαρακτήρα

3 Ο άξονας της πορείας γίνεται προέκταση ενός από τους

άξονες του σχεδιασmicroού της κεντρικής πλατείας όπως αυτή

σχεδιάστηκε στη microελέτη για την ενοποίηση και ανάπλαση των

κοινόχρηστων χώρων του κέντρου της πόλης Έτσι ο σχεδια-

σmicroός του δηmicroαρχείου αποτελεί συνέχεια του σχεδιασmicroού της

εν λόγω microελέτης ούτως ώστε να δηmicroιουργηθεί microία ενιαία σύν-

θεση η οποία βασίζεται σε ορισmicroένες κοινές γεωmicroετρικές

αρχές

4 Αναιρείται ο στατικός χαρακτήρας του κτηρίου εφόσον η

ίδια η πρόσοψη του κτηρίου είναι microία κίνηση microία ροή η

οποία εκτός των άλλων αποτελεί και σήmicroα του κτηρίου

5 ∆ίνεται εύρος στην όψη και δηmicroιουργείται ενδιάmicroεσος

microεταβατικός χώρος microεταξύ του κτηρίου και της πλατείας του

δηmicroαρχείου

Β Τοποθέτηση στο οικόπεδοΗ τοποθέτηση του κτηρίου στο οικόπεδο γίνεται κατά microήκος

της Ν∆ πλευράς του οικοπέδου ώστε να αφήνει τον microεγαλύ-

τερο χώρο του οικοπέδου ελεύθερο για τη δηmicroιουργία της

πλατείας του δηmicroαρχείου Ο ενιαίος διαmicroορφωmicroένος υπαί-

θριος αυτός χώρος ενοποιείται microε τον υπόλοιπο δηmicroόσιο

χώρο όπου βρίσκονται το πνευmicroατικό κέντρο το microουσείο

αντίστασης το τζαmicroί και γενικά η ευρύτερη δηmicroόσια περιοχή

όπως προκύπτει και από τη microελέτη για την ενοποίηση Το κτή-

ριο στη θέση αυτή αποτελεί και το όριο της δηmicroόσιας περιο-

χής βελτιώνοντας την εικόνα του χώρου προς αυτήν την

κατεύθυνση Επίσης η τοποθέτηση αυτή του κτηρίου καθώς

και η σχέση του microε την πλατεία του δηmicroαρχείου και τον ευρύ-

τερο δηmicroόσιο χώρο τονίζει τον χαρακτήρα του δηmicroόσιου κτη-

ρίου τη σπουδαιότητά του τον microνηmicroειακό του χαρακτήρα και

φέρνει microνήmicroες από παλαιότερα δηmicroόσια κτήρια στον ελλα-

δικό και ξένο χώρο (microετωπική σχέση microε τον ελεύθερο χώρο)

4499δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί4488 δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί

β ε

ξαγο

ρά

α ε

ξαγο

ρά

∆ιαmicroόρφωση αλληλουχίας ελευθέρων χώρων ∆ίδοντας προτεραιότητα στη διαmicroόρφωση microιας αλληλουχίας

ελευθέρων χώρων προσαρmicroοσmicroένης στα υψόmicroετρα και τις

χαράξεις του ευρύτερου περιβάλλοντος χώρου διαmicroορφώ-

θηκε microια επάλληλη συνέχεια των δηmicroόσιων χώρων του ∆η-

microαρχείου Ήδη η πόλη θέτει microε σαφήνεια τους δυναmicroικούς

όρους ανάπτυξής της microε τις χαράξεις των δρόmicroων τα microέτωπα

των δηmicroοσίων κτηρίων ή ακόmicroη microε τη διάχυση των λειτουργι-

κών επιπέδων στάσης και κίνησης του δηmicroόσιου χώρου (πλα-

τείες πεζοδρόmicroια κλπ)

Την εκκίνηση αυτής της αλληλουχίας ελευθέρων χώρων απο-

τελεί ο microετασχηmicroατισmicroός των φυσικών υψοmicroετρικών καmicroπύ-

λων ως τεχνητό τοπίο στο βορινό τmicroήmicroα του οικοπέδου δια-

microορφώνοντας κατrsquo αυτόν τον τρόπο τις πρώτες κτηριακές microορ-

φές που παραλαmicroβάνουν και υποδέχονται τους επισκέπτες

από την υψοmicroετρικά δυσmicroενέστερη πλευρά του οικοπέδου

ΜελετητέςΧρήστος Πατρώνης Γιάννα Πανδή αρχιτέκτονες

ΣυνεργάτεςΒασίλης Αξιώτης πολεοδόmicroος-χωροτάκτης

Αλέξης Μαγκανιώτης αρχιτέκτων

Βαρβάρα Γιαννούλα φοιτήτρια αρχιτεκτονικής

Παναγιώτα Ψεβεδούρου αρχιτέκτων εσωτερικών χώρων

ΣύmicroβουλοςΓιάννης Πατρώνης αρχιτέκτων αναπλ καθηγητής

Τmicroήmicroατος Αρχιτεκτόνων Πανεπιστηmicroίου Πατρών

Εν συνεχεία οι δηmicroόσιοι χώροι του ∆ηmicroαρχείου που χρησιmicroο-

ποιούνται για τη διαmicroόρφωση της επάλληλης συνέχειας αυ-

τών είναι

α Η Πλατεία ∆ηmicroαρχείου-Forum ως το πρώτο δοχείο υποδο-

χής των πολυmicroέτωπων κινήσεων των πολιτών

β Οι χώροι της Αίθουσας πολλαπλών χρήσεων

γ Το εσωτερικό Αίθριο γύρω από το οποίο αναπτύσσονται οι

γραφειακοί χώροι των διευθύνσεων του ∆ηmicroαρχείου

Χαράξεις ndash η τεθλασmicroένη Προκειmicroένου οι δηmicroόσιοι χώροι του ∆ηmicroαρχείου να

οmicroογενοποιηθούν microε το γειτονικό σύmicroπλεγmicroα πάρκων προτεί-

νεται στο πέρας του οικοπέδου να υλοποιηθεί ως τεθλασmicroένη

γραmicromicroή χάραξης το κυρίως κτηριακό σώmicroα του ∆ηmicroαρχείου

συmicroπληρωmicroατικό της οχυρωmicroατικής χάραξης του φρουρίου

της Λιθαρίτσας Κατrsquo αυτόν τον τρόπο δίδεται microια φυσική

απόληξη στον ευρύτερο πολιτιστικό περίπατο ενώ παράλ-

ληλα αποφεύγεται η απορρόφηση του νέου κτηρίου από τον

ανώνυmicroο αστικό ιστό που το περιβάλλει Παράλληλα η τεθλα-

σmicroένη σε microορφή κάτοψη οδηγεί στην οργάνωση των ανεξάρ-

τητων υπηρεσιών και στη δηmicroιουργία σχετικά microικρών σε

microήκος διαδρόmicroων

Γεφύρωση προσβάσεων και λειτουργιών Τα επιmicroήκη τmicroήmicroατα της ραχοκοκαλιάς του κτηρίου microετουσιώ-

νονται στην πλευρά του εσωτερικού αιθρίου ως microια σειρά

οριζοντίων ηmicroιυπαίθριων και κλειστών πορειών και εισόδων

που στόχο έχουν

α) Να δώσουν στους επισκέπτες και στους εργαζόmicroενους τη

δυνατότητα της αντίληψης της εικόνας της πόλης έξω ενώ

παράλληλα δηmicroιουργούν την εικόνα microιας παλλόmicroενης τρισ-

διάστατης όψης προς την πόλη

β) Να αποκαλύψουν να προσανατολίσουν και να κατευθύ-

νουν το κοινό στο υπόλοιπο κτηριακό συγκρότηmicroα δίνοντας

microια συνέχεια και ροή στην αρχιτεκτονική σύνθεση

Κτήριο φόντο στο ΑίθριοΠροκειmicroένου να ισχυροποιηθεί η αίσθηση της κοιλότητας

εντός του Αίθριου αυτό ντύνεται microε microια τεχνητή επιδερmicroίδα

microε ένα συνεχόmicroενο microεταλλικό και ξύλινο πλέγmicroα-laquoκλοστράraquo

Η microορφολόγηση και η επιλογή του τύπου του ανοίγmicroατος

βασίζεται σε τύπους ανοιγmicroάτων της παραδοσιακής αρχιτε-

κτονικής ένας τύπος επαναλαmicroβανόmicroενου κουφώmicroατος που

δηmicroιουργεί τελικά ένα σύγχρονο ουδέτερο microοτίβο microε βιοκλι-

microατικό χαρακτήρα

microε σαφήνεια το τέρmicroα της πορείας ενοποίησης και ταυτό-

χρονα την είσοδο στο ∆ηmicroαρχείο

ΣύνθεσηΗ σύνθεση οργανώνεται σε δύο σκέλη τα οποία ενοποιούνται

εσωτερικά microε ένα αίθριο που διαπερνάει όλο το κτήριο καθrsquo

ύψος και φωτίζεται από περιmicroετρικά υαλοστάσια Εκατέρω-

θεν του πυρήνα αυτού τα δύο σκέλη τοποθετούνται φυγόκε-

ντρα στο οικόπεδο σχηmicroατίζοντας microια δυναmicroική ενότητα σχή-

microατος S Αντιmicroετωπίζοντας το πλήρες και το κενό σαν microια συν-

θετική ενότητα οι υπαίθριοι χώροι του ∆ηmicroαρχείου γεννιού-

νται συmicroπληρωmicroατικά του σχήmicroατος αυτού

Οι δηmicroοτικές υπηρεσίες διαχωρίζονται microε σαφήνεια από τις

δηmicroαρχιακές γραφειακές ανάγκες τόσο συνθετικά όσο και

οικοδοmicroικά Οι υπηρεσίες λόγω υψηλής ανάγκης προσβασι-

microότητας τοποθετούνται στα χαmicroηλά επίπεδα και αναπτύσσο-

νται και στους δύο άξονες Τα δηmicroαρχιακά γραφεία αναπτύσ-

σονται κατά microήκος του τρίτου επιπέδου του ενός σκέλους

ΥλικάΟι υπηρεσίες αντιmicroετωπίζονται σαν ένας όγκος Επενδύονται

microε χτενιστό microάρmicroαρο που διατρυπάται από συνδυασmicroό επιφα-

νειών υαλοστασίων και γραmicromicroικών γωνιακών παραθύρων Τα

δηmicroαρχιακά γραφεία περιβάλλονται από microια επιφάνεια εmicroφα-

νούς σκυροδέmicroατος και αφήνονται σε κοινή θέα χάρη στο

συνεχές υαλοστάσιο microε τις φαρδιές περσίδες από σύνθετη

ξυλεία

ΣτόχοιΗ λύση προτείνει ένα λιτό ∆ηmicroαρχείο εναρmicroονισmicroένο microε το

ηπειρωτικό κλίmicroα της πόλης των Ιωαννίνων Πολεοδοmicroικά

στόχος είναι να ενταχθεί ένα κτήριο αυτού του microεγέθους στον

αστικό ιστό ικανοποιώντας την ανάγκη για σύνδεσή του microε τη

βραβευθείσα microελέτη ενοποίησης των υπαίθριων χώρων της

πόλης Κτηριακά προτεραιότητα δόθηκε στο ευανάγνωστο

του ∆ηmicroαρχείου από τους χρήστες του τόσο εξωτερικά όσο

και εσωτερικά

ΧάραξηΚαθοριστιστικό ρόλο για την τοποθέτηση του νέου ∆ηmicroαρ-

χείου στο οικόπεδο έχουν τα κτήρια του τζαmicroιού του Βελή

Πασά και του microεντρεσέ στην οδό Ιατρίδου απόληξη της βρα-

βευθείσας πορείας ενοποίησης Η κλίmicroακά τους οδήγησε

στην υποχώρηση του ∆ηmicroαρχείου από το microέτωπο αυτό ώστε

να δηmicroιουργηθεί εκεί ο κύριος υπαίθριος χώρος Η κτηριακή

microάζα αρκείται σε ένα microικρό laquoαποτυπώmicroαraquo δηmicroιουργώντας

microια αγκαλιά γύρω από τον υπαίθριο χώρο εισόδου που ορίζει

ΜελετητέςΕύη Αναστασοπούλου Βίκυ Μουτζούρη Κατερίνα Μητσώνη

Παναγιώτης Παπαδηmicroάτος αρχιτέκτονες

ΣυνεργάτεςΚώστας Παναγιωτόπουλος πολιτικός microηχ

Λεωνίδας Φραγγεδάκης microηχανολόγος microηχ

Ειδικός συνεργάτηςΜichael Cordes αρχιτέκτων

5500 δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί

γ ε

ξαγο

ρά

ΜελετητέςΑνθή Βερυκίου Αλεξάνδρα Γιαλούρη

Αλέξανδρος Κλειδωνάς Γιάννης Παπαδόπουλος αρχιτέκτονες

ΣυνεργάτεςΕύα Ρεπούσκου Βασιλική Μαλτεζάκη αρχιτέκτονες

Άρης Γκίτζιας φοιτητής αρχιτεκτονικής

Κωνσταντίνος Παπαντωνόπουλος πολιτικός microηχ

Παντελής Αργυρός microηχανολόγος microηχ

Ειδικός συνεργάτηςΓιώργος Παπαδόπουλος αρχιτέκτων

Το κτήριο συγκροτείται πάνω σε δύο τεθλασmicroένους άξονες οι

οποίοι δεν παρακολουθούν τα όρια του οικοπέδου αντίθετα

τοποθετούνται ελεύθερα απαντώντας microε διαφορετικό κάθε

φορά τρόπο στο ποικιλόmicroορφο γειτονικό περιβάλλον microε τα

ιδιαίτερα φυσικά αστικά και ιστορικά χαρακτηριστικά Το

εξωτερικό περίγραmicromicroα των αξόνων αποτελεί και το σκληρό

όριο του κτηρίου Μεταξύ των δύο αυτών γραmicromicroών διαmicroορφώ-

νονται δύο πλατείες σε διαφορετικές στάθmicroες Η microία είναι ο

κεντρικός υπαίθριος χώρος-είσοδος στο ∆ηmicroαρχείο και η δεύ-

τερη microικρότερη εσωτερική πλατεία-αίθριο συγχρόνως αποτε-

λεί στάση πάνω στην κίνηση που συνδέει την κεντρική πλα-

τεία του κτηρίου microε το κέντρο της πόλης Επιπλέον η κίνηση

αυτή γεφυρώνει την υφιστάmicroενη υψοmicroετρική διαφορά

microεταξύ του κέντρου της πόλης και της βασικής στάθmicroης του

οικοπέδου στην οποία βρίσκεται η microεγάλη πλατεία εισόδου

στο ∆ηmicroαρχείο και στην αίθουσα πολλαπλών δραστηριοτή-

των Βασική συνθετική επιλογή ήταν η διατήρηση του φυσι-

κού πρανούς και η τοποθέτηση της microεγάλης microάζας του κτη-

ρίου αντιστικτικά προς αυτόν Στην περιοχή του πρανούς

τοποθετείται ηmicroιυπόσκαφη η αίθουσα πολλαπλών δραστηριο-

τήτων microε φυσικό φωτισmicroό από την οροφή-δάπεδο της πλα-

τείας δηmicroιουργώντας έναν εσωτερικό χώρο microε microυσταγωγικό

χαρακτήρα

Η λειτουργική οργάνωση του κτηρίου γίνεται microε το σύστηmicroα

των γραmicromicroικών πτερύγων

Το προτεινόmicroενο κατασκευαστικό σύστηmicroα είναι αυτό της

δοκού επί στύλου Τα βασικά υλικά είναι εmicroφανές άβαφο

σκυρόδεmicroα και ανεπίχριστος τσιmicroεντόλιθος

δια

γωνι

σmicro

ός

Ανάπλαση Πλατείας Ηρώων ∆ήmicroου Ελευσίνας

laquoΤο Χωράφι της ∆ήmicroητραςraquo

laquoΤο Χωράφι της ∆ήmicroητραςraquo microεταφέρει microε όρους αρχιτεκτονι-

κούς την εικόνα ενός εύφορου αγρού microέσα στον αστικό ιστό

της Ελευσίνας Η πλατεία που προτείνεται είναι η κατασκευή

αυτού του laquoκαλλιεργηmicroένουraquo αστικού τοπίου Η αλληγορία

αναφέρεται τόσο στο microυθολογικό και ιστορικό παρελθόν της

Ελευσίνας όσο και στις σύγχρονες πρωτοβουλίες της πόλης

για την ανακύκλωση και την προστασία του περιβάλλοντος

laquoΤο Χωράφι της ∆ήmicroητραςraquo επιχειρεί έναν συγκερασmicroό του

αρχαίου και του σύγχρονου του φυσικού και του χτισmicroένου

του microόνιmicroου και του εναλλασσόmicroενου Σε αυτήν την πρόταση

πρωταγωνιστικό ρόλο παίζει η φύτευση microε την εναλλαγή των

εποχών που συmicroβολίζει

Προτεινόmicroενη αρχιτεκτονική λύσηΗ πλατεία Ηρώων είναι ο κεντρικός δηmicroόσιος χώρος της σύγ-

χρονης Ελευσίνας και ταυτόχρονα σηmicroατοδοτεί την είσοδο

στο αρχαίο ιερό Το αρχαίο ίχνος της Ιεράς Οδού διασχίζει δια-

γώνια την πλατεία Οι συνυπάρχουσες γεωmicroετρίες του αρ-

χαίου δρόmicroου και της νέας πολεοδοmicroικής χάραξης συναντι-

5533δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί5522 δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί

α β

ρα

βεί

ο

ούνται στο σώmicroα της πλατείας Η πρόταση διαπλέκει τις δύο

αυτές χαράξεις

Η νέα πλατεία και οι περιβάλλοντες πεζόδροmicroοι αντιmicroετωπί-

ζονται ως ενιαίος χώρος microε ενιαίο δάπεδο Στον χώρο αυτό

σχηmicroατίζεται η εικόνα ενός χωραφιού που αναφέρεται στον

microύθο της ∆ήmicroητρας και της Περσεφόνης τον κύκλο των επο-

χών την καλλιέργεια της γης την αναπαραγωγή και την ανα-

κύκλωση Ταυτόχρονα ορίζεται microία συγκεκριmicroένη γεωmicroετρία

Το χωράφι είναι ένας χώρος microε σαφή γεωmicroετρία τόσο εξ

αιτίας των ορίων ιδιοκτησίας όσο και από την κατεύθυνση της

όργωσής του Όmicroως ο όγκος και η microορφή του microεταλλάσσεται

ρυθmicroικά microε τις εποχές του χρόνου αλλά και από τυχαία γεγο-

νότα (κατεύθυνση του ανέmicroου) Η προτεινόmicroενη λύση έχει ως

αφετηρία την αέναη και τυχαία microεταβαλλόmicroενη γεωmicroετρία

του χωραφιού

Συνθετικά στοιχεία1 χάραξη

Το βασικό σύστηmicroα χάραξης του δαπέδου της πλατείας οργα-

νώνεται πάνω σε δύο κατευθύνσεις microε απόκλιση 10 microοιρών η

ΜελετητέςΚωνσταντίνος Γρίβας Έρση Ιωαννίδου

Ρενάτα Μεθενίτη Γιώργος Παρασκευόπουλος αρχιτέκτονες

microία από την άλλη που είναι κάθετες στους άξονες των δύο

τmicroηmicroάτων της Ιεράς Οδού εκατέρωθεν της πλατείας Το απο-

τέλεσmicroα της πλοκής των δύο κατευθύνσεων παράγει την

εντύπωση του laquoοργωmicroένου-καλλιεργηmicroένουraquo δαπέδου

2 ανάγλυφο

Ο κεντρικός χώρος της πλατείας επανακαθορίζεται από ένα

τετράγωνο που αποσπάται από το ενιαίο επίπεδο microε τη δηmicroι-

ουργία ήπιου ανάγλυφου στην περίmicroετρό του Η δηmicroιουργία

του ανάγλυφου ορίζει σαφέστερα το νοητό κέντρο της πλα-

τείας πραγmicroατοποιώντας ένα laquoκοίλωmicroαraquo και αποκλείοντας

διακριτικά την πρόσβαση των οχηmicroάτων

3 εξοπλισmicroός

Ο εξοπλισmicroός ορίζεται και αυτός από τη βασική χάραξη της

πλατείας και περιλαmicroβάνει καθίσmicroατα φωτιστικά και σηmicroεία

ανακύκλωσης Αυτά προκύπτουν από την αναδίπλωση των

υλικών της δαπεδόστρωσης στην τρίτη διάστασή τους

4 νερό

Το υδάτινο στοιχείο εmicroφανίζεται σε σηmicroεία ψεκασmicroού και σε

ανοιχτά γραmicromicroικά κανάλια βελτιώνοντας κατά τους θερινούς

microήνες το microικροκλίmicroα της πλατείας Στην είσοδο του αρχαιολο-

γικού χώρου διαmicroορφώνεται κρήνη

5 φύτευση

Η επιλογή της φύτευσης έγινε τόσο για συmicroβολικούς όσο και

για πρακτικούς λόγους Πρόθεση είναι η δηmicroιουργία ενός

τοπίου που α) εντείνει το παιχνίδι της αλλαγής των εποχών

και κάνει φανερό τον κύκλο της φύσης microέσα από την ίδια τη

microεταβολή των φυτών και β) χρησιmicroοποιεί γηγενή φυτά της

Αττικής που σχετίζονται microε τη microυθολογία και τον πολιτισmicroό

του τόπου Η προτεινόmicroενη φύτευση απαιτεί ελάχιστη φρο-

ντίδα δίνοντας σηmicroασία στην περιβαλλοντική ευαισθησία

Τα είδη φύτευσης που προτείνονται περιλαmicroβάνουν στάχυα

βολβώδη φρύγανα αγριολούλούδα και οπωροφόρα δέντρα

Ένας κύκλος microε στάχυα τοποθετείται έκκεντρα πάνω στον

άξονα της Ιεράς Οδού σηmicroαίνοντας την είσοδο στην πλατεία

Και τα πέντε στοιχεία που συνθέτουν την πλατεία ndashχάραξη

ανάγλυφο εξοπλισmicroός νερό και φύτευσηndash προκύπτουν από

κοινές συνθετικές αρχές και έχουν ενιαία λογική ανάπτυξης

αυτή που καθορίζει τη δηmicroιουργία του laquoκαλλιεργηmicroένου αστι-

κού τοπίουraquo της πλατείας laquoΤο Χωράφι της ∆ήmicroητραςraquo

Η ιδέα βασίζεται στη διαπίστωση τον συντονισmicroό και την

εmicroβάθυνση της αντίστιξης της σύγχρονης microε την αρχαία πόλη

Βασική αρχή της πρότασης είναι η επαναφορά και ανάδειξη

προηγούmicroενων στρωmicroάτων της πόλης που κρίνονται σηmicroα-

ντικά και ικανά να microεταφερθούν ως αντιπρόσωποι της εποχής

τους στο σήmicroερα

Η σύγχρονη πλατεία δεν κτίζεται Υλοποιείται microε τοποθέτηση

ένθετων προκατασκευασmicroένων microονάδων προσθετικά στο

δεδοmicroένο αστικό υπόστρωmicroα Θα αποτελέσει ένα laquoξένοraquo

στοιχείο-εργαστήριο διερεύνησης του παλίmicroψηστου που ταυ-

τόχρονα εισάγει νέες παραmicroέτρους στον δηmicroόσιο χώρο

∆ύναται να λειτουργήσει σαν εφήmicroερο επίπεδο που microελλο-

ντικά θα αποmicroακρυνθεί ή να ενσωmicroατωθεί στο παλίmicroψηστο

και να αποτελέσει microέρος του

Το νέο επίπεδο πραγmicroατοποιεί την επικοινωνία microεταξύ των

επιπέδων της ιστορίας της πόλης microε την παράλειψη ή microετέ-

πειτα αποmicroάκρυνση των microονάδων που το αποτελούν

Με την παράλειψη microονάδων η υπάρχουσα φύτευση βρίσκει

τον χώρο για να αναπτυχθεί ενώ microε την αποmicroάκρυνση microονά-

δων ο χώρος ανασκάπτεται τmicroηmicroατικά ανοίγοντας παράθυρα

στην ιστορία της πόλης Τα ευρήmicroατα καταγράφονται κωδικο-

ποιούνται και εκτίθενται

Νέα παράmicroετρος του τόπου γίνεται το τεχνολογικό φως που

γεννιέται από το επίπεδο Το κέντρο βάρους microετατοπίζεται

από τον αρχαιολογικό χώρο που λούζεται microε φώς την ηmicroέρα

στη σύγχρονη πλατεία το βράδυ

Ο δηmicroιουργικός φωτισmicroός του χώρου είναι microεταβλητής από-

χρωσης και προγραmicromicroατίζεται microε βάση τον χρόνο

οπτικοποιώντας στον δηmicroόσιο χώρο την έννοια της εποχικής

αλλαγής

Ο διαδραστικός φωτισmicroός τοποθετεί τον χρήστη στο κέντρο

της δράσης Με τη χρήση αισθητήρων επαφής αυξάνεται η

5555δ ι α γ ω ν ι σ micro ό ς

γ β

ρα

βεί

ο

5544 δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί

β β

ρα

βεί

ο

Η ιδιαιτερότητα που χαρακτηρίζει αυτήν την πλατεία είναι

ακριβώς η σχέση της microε τον αρχαιολογικό χώρο ορατό και microη

ορατό

Οι επικράτειες της αρχαίας και της νέας πόλης είναι απόλυτα

οριοθετηmicroένες Επιχειρούmicroε να αναδείξουmicroε την αmicroφισβή-

τηση αυτής της απολυτότητας microε την ταυτόχρονη παρουσία

τους τη διείσδυση και συνύπαρξή τους

Η πρόταση διαπραγmicroατεύεται δύο έννοιες που αποτελούν

συστατικά στοιχεία του τόπου

Το ιδεατό που αντιστοιχεί στον αρχαίο κόσmicroο τους microύθους

και την ιστορία Το πραγmicroατικό που αντιστοιχεί στην καθηmicroε-

ρινότητα της σύγχρονης πόλης έννοιες που διαπλέκονται

στον χώρο επικαλύπτοντας η microια την άλλη

∆ύο σαφείς σχεδιαστικές χειρονοmicroίες αποδίδουν και οπτικο-

ποιούν ως συmicroβολικές εκφράσεις microε πολλαπλές αναγνώσεις

τις δύο έννοιες

Μια laquoάυληraquo ιδανική ευθεία αντιστοιχεί στην Ιερά Οδό στο

καταληκτικό τmicroήmicroα της Το laquoάυλοraquo συmicroβολίζεται ως microια χωmicroά-

τινη λωρίδα που διαφοροποιείται και οριοθετείται από το

πλακόστρωτο της καθηmicroερινής πόλης Η αρχή της σηmicroατοδο-

τείται από microια συmicroβολική γλυπτική σύνθεση Λεπτές και ευκί-

νητες microεταλλικές ράβδοι microε φωτεινές κορυφές αναδύονται

από γραmicromicroικές ρηγmicroατώσεις του πλακόστρωτου συmicroβολί-

ζουν τις καλλιέργειες των δηmicroητριακών Η απόληξη της περι-

βάλλεται από γραmicromicroικούς σχηmicroατισmicroούς πραγmicroατικής καλ-

λιέργειας

Μια laquoαιωρούmicroενηraquo τετράγωνη πλατεία από υπερυψωmicroένες

σκληρές πλάκες microεγάλων διαστάσεων αντιστοιχεί στην

έννοια της σύγχρονης πραγmicroατικότητας microε τα χαρακτηρι-

στικά της απόλυτης υλικότητας αλλά και του εφήmicroερου και

της προσωρινότητας υπονοώντας και οριοθετώντας την αντί-

ληψη του laquoκάτωraquo είτε microε την έννοια της επιχωmicroένης αρχαιό-

τητας είτε microε την έννοια του Άδη Μια σειρά από επιmicroήκη

φώτα δαπέδου σαν πεσmicroένες δάδες σηmicroατοδοτούν την

πορεία της Ιεράς Οδού και συmicroβολίζουν ίσως τις δάδες της

τελευταίας τελετουργίας

ΜελετητέςΜπούκη Μπαmicroπάλου-Νουκάκη

Αντώνης Νουκάκης αρχιτέκτονες

ΣυνεργάτηςΓιάννης Καραχάλιος αρχιτέκτων

ένταση φωτισmicroού αναλογικά microε το πλήθος επαφών Έτσι

εγγράφεται η παρουσία η η απουσία επισκεπτών και το εφή-

microερο ίχνος γίνεται σηmicroαίνον χαρακτηριστικό του τόπου

Η νέα πλατεία ενσωmicroατώνει καταγράφει και κωδικοποιεί microε

σύγχρονούς όρους σαν ένας ζωντανός οργανισmicroός ndash microια

microηχανή Ως σύγχρονο ανάλογο της microυθολογικής microύησης εισά-

γονται η τεχνολογία η αρχαιολογία και η διάδραση Η γνώση

αναδύεται συστηmicroατικά από το παλίmicroψηστο επαναφέροντας τον

αρχαίο microύθο Η διάδραση του επισκέπτη microε το φως είναι το παι-

χνίδι microε το microυστήριο και η λύση του

ΜελετητέςΑαρών Κοέν Ελισάβετ Πλαΐνη αρχιτέκτονες

Σύmicroβουλος φυτοτεχνίαςΒίκυ Γροσοmicroανίδη γεωπόνος

Πκατεία Ηρώων Ελευσίνας ndash Το ανοιχτό Τελεστήριο

Το περιεχόmicroενο της τελετής τής microύησης παραmicroένει άγνωστο

Γνωρίζουmicroε microόνο ότι microέσα στο Τελεστήριο γινόταν κάποια ανα-

παράσταση τα δρώmicroενα(hellip) ακούγονταν microυστικές φράσεις τα

λεγόmicroενα και αποκαλύπτονταν τα ιερά τα δεικνύmicroενα

Ελευσίνα Καλλιόπη Πρέκα-Αλεξανδρή

Η πλατεία ως ανοιχτό Τελεστήριο δρώmicroενων λεγόmicroενων και

δυκνείmicroενων του ∆ήmicroου Ενότητα τριών πλατειών α Πλατεία

Φοινίκων 2340x1500m ή 13x5 άκαινες ως πολεοδοmicroικό

Πρόπυλο β Πλατεία Εισόδου στο τέλος της Ιεράς Οδού

1200x720m ή 4x4 άκαινες ως αρχαιολογικό Επίπυλο γ

Πλατεία Ηρώων ως ανοιχτό Τελεστήριο 5100x504m ή 17x28

άκαινες σχεδόν όσο ndashκαι microε ελάχιστη απόκλιση διεύθυνσηςndash

το περίκλειστο Πεισιστράτειο Τελεστήριο του Ικτίνου

Εκτός όλων των απαραίτητων στοιχείων της πλατείας [κρή-

νεςhellip] τοποθετείται αξονικά και απέναντι από το ανακαινιζό-

microενο ηρώο διαδραστική κοινοτική οθόνη Πίσω από την

οθόνη στην ελεύθερη επιφάνεια εδάφους 3000x18m ή

10x1 άκαινες microικρά παιδιά microε τα σχολεία τους microπορούν να

φυτεύουν και να θερίζουν συmicroβολικά στάχυα Η πλατεία

περιβάλλεται από σχάρα απορροής οmicroβρίων ως σχάρα καθαρ-

νει ανάmicroεσα στα ανοίγmicroατα της εσχάρας δηmicroιουργώντας microια

νέα επιφάνεια Στα σηmicroεία που υπάρχουν αρχαία το σιτάρι

microεγαλώνει πιο περιορισmicroένα Έτσι στην επιφάνεια των στα-

χυών εmicroφανίζονται ίχνη από το αρχαίο υπέδαφος microε κυριό-

τερο το ίχνος της Ιεράς Οδού Οι περαστικοί αλλά και οι δρα-

στηριότητες της πόλης δηmicroιουργούν και εκείνα ίχνη καθώς

περνούν microέσα από την πλατεία και πατούν τα στάχυα Την

επόmicroενη χρονιά από τους σπόρους τα στάχυα αναβλασταί-

νουν και ο κύκλος συνεχίζεται

Η Ιερά Οδός microέχρι τα όρια του αρχαιολογικού χώρου ο οποίος

ορίζεται από φύτευση κληmicroαταριάς σηmicroατοδοτείται από

γραmicromicroική φύτευση ελιών οι οποίες δίνουν συγκεκριmicroένο

χαρακτήρα στον χώρο χωρίς να απαιτούν άλλες παρεmicroβάσεις

5577δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί5566 δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί

β ε

ξαγο

ρά

α ε

ξαγο

ρά

Η Ελευσίνα ήταν ο τόπος της Μητέρας Γης Της φύσης της

γεωργίας των κύκλων τους microέσα στον χρόνο

Από έντονα αγροτικό στις αρχές του περασmicroένου αιώνα το

τοπίο της Ελευσίνας έχει πια γίνει βιοmicroηχανικό και microετα-βιο-

microηχανικό Το ίδιο τοπίο που ενσάρκωνε τον microύθο τώρα έχει

σβηστεί

Στην πλατεία Ηρώων στην είσοδο του αρχαιολογικού χώρου

και πάνω στον ιστορικό άξονα της Ιεράς Οδού επαναφέρουmicroε

τον συmicroβολισmicroό του ιστορικού αγροτικού τοπίου Το σιτάρι

αντιπροσωπευτικό στοιχείο του κύκλου ζωής της αγροτικής

φύσης γίνεται η επιφάνεια πάνω στην οποία εγγράφεται η

ζωή της πόλης

Ο χώρος της πλατείαςς ανασκάπτεται Η ιστορία που κρύβεται

κάτω από το πλακόστρωτο βγαίνει στην επιφάνεια Στη συνέ-

χεια ο χώρος καλύπτεται από microια microεταλλική εσχάρα η οποία

αποτελεί το νέο δάπεδο για τη ζωή της πόλης Το έδαφος

κάτω από την εσχάρα σπέρνεται microε σιτάρι Το σιτάρι microεγαλώ-

ΜελετητήςΓραφείο laquoΠαράξενοι Ελκυστέςraquo

Εmicromicroανουήλ Κολοκυθάς αρχιτέκτων

ΣυνεργάτεςΛεωνίδας Οικονόmicroου αρχιτέκτων

Οmicroάδα εργασίαςΝίκος Μπαραmicroπούτης microηχανολόγος microηχ

Σπύρος Κοσυβάς Σταύρος Καλλιγράφος αρχιτέκτονες

Καλλισθένη Κρασάκη σχεδιάστριαΜελετητέςΘωmicroάς ∆οξιάδης Αγγελική Μαθιουδάκη

Τερψιθέα Κρεmicroάλη Ελένη Ψυλλάκη Ήρα Φοντερτάν

∆ιονυσία Λιβέρη αρχιτέκτονες

Βασιλική ∆ρούγα τοπογράφος microηχ

Αριστείδης Πέτρου Μαρίνα Αντσακλή φοιτητές αρχιτεκτονικής

microών Το σύνολο φωτίζεται από ενδοδαπέδια σώmicroατα και

microεταλλικούς laquoπυρσούςraquo

∆οmicroικό στοιχείο της επίλυσής microας είναι η άκαινα Παράγωγη

microονάδα του ποδός βασικής microονάδας microέτρησης κατά τους

αρχαίους χρόνους όπου 1 άκαινα=10 πόδες η άκαινα είναι

σαν να λέmicroε η τρίmicroετρη Πρόκειται για ορθογώνιες ή πλάγιες

παραλληλόγραmicromicroες πλάκες από λευκό betόn 300x180x

017m microε στρόγγυλα κωνικά πέλmicroατα ύψους 026 και διαmicroέ-

τρου 027m που laquoκουmicroπώνουνraquo η microια δίπλα στην άλλη Μελ-

λοντικές ανασκαφές θα είναι ορατές και θα συνυπάρχουν microε

τις άκαινες Η microεταξύ ακαινών και ακανόνιστης οικοδοmicroικής

γραmicromicroής επιφάνεια συmicroπληρώνεται microε λευκό betόn

5599δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί5588 δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί

συmicroπληρώνουν ειδικά καλυmicromicroένα microε βατό τζάmicroι και αναδειγ-

microένα microε νυχτερινό φωτισmicroό ανασκαφικά σκάmicromicroατα που σαν

οπές παρατήρησης στο στρώmicroα του χρόνου αποκαλύπτουν το

δάπεδο της αρχαίας Ιεράς Οδού σε έναν κάναβο που θυmicroίζει

αρχαιολογική ανασκαφή Επιmicroέρους στοιχεία της πρότασης

είναι η διαmicroόρφωση γωνίας στάσης αξιοποιώντας την υφιστά-

microενη αναπτυγmicroένη φύτευση microε ειδικά σχεδιασmicroένα καθιστικά

τα οποία ξαναβρίσκονται στον πεζόδροmicroο της Ιεράς Οδού η

είσοδος του αρχαιολογικού χώρου και του χώρου του ναού

του Αγίου Ζαχαρία και το ηρώον

γ ε

ξαγο

ρά

Βασικοί άξονες της πρότασης είναι η διατήρηση της πλατείας

ως κενού χώρου ελεύθερου δοχείου δραστηριοτήτων καmicroβά

δηmicroοσίων δρώmicroενων και η εισαγωγή θέmicroατος-αναφοράς στον

αστικό χώρο

Η κεντρική θέση στην πόλη η ύπαρξη microη οχληρών χρήσεων

και ήπιου δοmicroηmicroένου περιβάλλοντος και η γειτνίαση microε τον

αρχαιολογικό χώρο αποτέλεσαν στοιχεία άξια ανάδειξης και

αξιοποίησης Χαρακτηριστικές για τον χώρο δραστηριότητες

του αρχαίου παρελθόντος αποτυπωmicroένες και φανταστικές

microνήmicroες προτάθηκε να βρουν microνεία-αναφορά στον αστικό

χώρο και να αποτελέσουν τη βασική ιδέα για τον σχεδιασmicroό

της πλατείας Ως αντικείmicroενο αναφοράς στη σχετική microε τον

χώρο αρχαιότητα επιλέχθηκε η ποmicroπή των προσκυνητών και

microυστών προς την είσοδο της πόλης που συνέρεαν στο τελευ-

ταίο αυτό σηmicroείο της Ιεράς Οδού κατά πλήθη σε ακανόνιστες

πυκνώσεις και αραιώσεις Ως φορέας της αναφοράς επιλέ-

χθηκε ο αστικός εξοπλισmicroός του χώρου microε καλύτερο εκφρα-

στή τα φωτιστικά τα οποία γίνονται αντικείmicroενο ιδιαίτερου

σχεδιασmicroού κα παρατίθενται σε microία χαλαρή ακολουθία κατά

microήκος της Ιεράς Οδού προς την είσοδο του αρχαιολογικού

χώρου και συνεχίζουν microέσα σε αυτόν διασχίζοντας την πλα-

τεία σε ανάλογες πυκνώσεις και αραιώσεις Την εικόνα

α micro

νεία

ΜελετητέςΕιρήνη Φρεζάδου αρχιτέκτων-πολεοδόmicroος

∆ηmicroήτρης Ζούπας αρχιτέκτων

ΣυνεργάτεςΓιώργος Κουφάκης αρχιτέκτων

Βασίλης Ζούπας φοιτητής πολιτικός microηχ

Ελευσίς = έλευσις του Νοός για τους microυηmicroένους του αρχαίου

κόσmicroου στην κατά-νόηση του κύκλου της ζωής και του θανάτου

Σήmicroερα microία πόλη αιωρούmicroενη ανάmicroεσα στον αρχαίο microύθο και

τη σκληρή σύγχρονη πραγmicroατικότητα Μία πόλη σε microετά-

βαση που αναζητά τη σύνδεση του χθες microε το σήmicroερα και

microέσα από αυτήν microία νέα ταυτότητα Αυτή είναι και η κεντρική

ιδέα της πρότασής microας για τη διαmicroόρφωση της πλατείας

Ηρώων να αντιmicroετωπισθεί δηλαδή σαν ένας συνδετικός κρί-

κος microία άρθρωση ανάmicroεσα στο χθες και στο σήmicroερα ανάmicroεσα

στον σύγχρονο πολεοδοmicroικό ιστό τον νοητό άξονα της Ιεράς

Οδού και τον παρακείmicroενο αρχαιολογικό χώρο

Η πρόταση χρησιmicroοποιεί την ιστορική ασυνέχεια που χαρα-

κτηρίζει την πλατεία σαν συνθετικό υλικό ∆ιασπάται η

έννοια της κεντρικής διάταξης η πλατεία οργανώνεται γύρω

από τον συνθετικά κυρίαρχο άξονα της Ιεράς Οδού (τοmicroή-

αρχαιολογικό σκάmicromicroα καλυmicromicroένο microε γυαλί και φωτισmicroένο τη

νύχτα)ο οποίος δηλώνει πορεία κατεύθυνση κατά την έννοια

της αρχαίας ποmicroπής microε τερmicroατικό στοιχείο τη νέα διαmicroορφω-

microένη είσοδο του αρχαιολογικού χώρου

Η διπολικότητα θεmicroελιώδης φιλοσοφικός όρος και microέρος του

αντικειmicroένου της microύησης των Ελευσίνιων microυστηρίων αποτε-

λεί επίσης δοmicroικό στοιχείο της πρότασης

Παρελθόν-microέλλον φως-σκότος ζωή-θάνατος χθόνιο-ουρά-

νιο ζεύγη αντιθέτων και αλληλοσυmicroπληρωmicroένων εννοιών βρί-

σκουν την τρισδιάστατη ερmicroηνεία τους στον φυσικό σχεδια-

σmicroό της πλατείας microέσω του στοιχείου της ράmicroπας Προτείνο-

νται 13 ράmicroπες 3 ανόδου και 10 καθόδου παράλληλες προς

τον άξονα της Ιεράς Οδού και κατεύθυνση προς την είσοδο

του αρχαιολογικού χώρου Οι 10 κατιούσες συmicroβολίζουν την

κάθοδο της Κόρης στον Άδη το παρελθόν το σκότος τον

θάνατο και οι 3 ανόδου συmicroβολίζουν το microέλλον το φως τη

ζωή και τον επίγειο κόσmicroο

Σε όλες τις ράmicroπες καθόδου χρησιmicroοποιείται ο ήχος σαν υπό-

microνηση του υποβλητικού χθόνιου χαρακτήρα των Ελευσίνιων

microυστηρίων

ΜελετητέςΝικόλαος ∆ουράmicroπεης Ευτυχία Ηλιοπούλου

Γεώργιος Τζορmicroπατζίδης αρχιτέκτονες

συναναστροφής Ο επισκέπτης του αρχαιολογικού χώρου βρί-

σκει έναν άνετο χώρο στάσης και ξεκούρασης microε οπτικές φυ-

γές προς τα microνηmicroεία που την περιβάλλουν Η φύτευση διεισ-

δύει στην πλατεία microε έναν τρόπο σχεδόν φυσικό παρόλο που

διατηρεί την αυστηρή γραmicromicroική και επιmicroήκη χάραξη προσφέ-

ροντας δροσιά σκιασmicroό αλλά και microια φυσική οριοθέτηση της

πλατείας Οι συστοιχίες των δέντρων κατά microήκος της Ιεράς

Οδού τονίζουν τον άξονά της ενώ οι πίδακες microε νερό προσδί-

δουν microια ευχάριστη διάθεση στον επισκέπτη

6611δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί6600 δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί

γ micro

νεία

β micro

νεία

laquoΓραmicromicroικήraquo αποτύπωση ιστορικού ίχνους

Η πρότασή microας έχει στόχο την ανάδειξη του αρχαιολογικού

περιπάτου και τη laquoγραmicromicroικήraquo αποτύπωση της ιστορίας της

πορείας των Ελευσίνιων Μυστηρίων Μιας πορείας όχι κατrsquo

ανάγκη ευθύγραmicromicroης αλλά που διαγράφεται από την κίνηση

του περιπατητή microια τεθλασmicroένη ροή microια ρευστή κυκλοφο-

ρία Περιγράφουmicroε έναν περίπατο microε ιστορία αιώνων microε τη

βοήθεια νέων εργαλείων και συνοδοιπόρο τη microνήmicroη Οι χαρά-

ξεις στο έδαφος έχουν την κατεύθυνση της Ιεράς Οδού και

ακολουθώντας παράλληλες πορείες διαχέονται στην πλατεία

Ηρώων Πολυτεχνείου η οποία γίνεται το προαύλιο του αρχαι-

ολογικού χώρου και του Ναού του Αγ Ζαχαρία

Ο περίπατος αυτός υλοποιείται microε την τοποθέτηση γραmicromicroικών

τεθλασmicroένων λωρίδων από λευκό microάρmicroαρο στο έδαφος

θραύσmicroατα του παρελθόντος παραποmicroπές στον παρακείmicroενο

αρχαιολογικό χώρο Κοmicromicroάτια του ιστού της πόλης στρώmicroατα

της ιστορίας τα οποία αποτυπώνουν το ίχνος του δρόmicroου

microέσα από microια laquoχορογραφηmicroένηraquo κίνηση ανθρώπων Ανάmicroεσα

σrsquo αυτές τις microαρmicroάρινες ροές διεισδύουν πλακόστρωτες επι-

φάνειες από κυβόλιθο ακολουθώντας και αυτές τον άξονα

της Ιεράς Οδού ∆ιατηρούmicroε ελεύθερο τον οπτικό άξονα συmicro-

βάλλοντας στη βιωσιmicroότητα της πλατείας ως δηmicroόσιου αστι-

κού υπαίθριου χώρου Η πλατεία microετατρέπεται σε microια ενό-

τητα υπερτοπικού χαρακτήρα σε προαύλιο όλων αυτών των

δραστηριοτήτων που την περιβάλλουν γίνεται laquoζωτικός χώ-

ροςraquo τόπος ιστορικής microνήmicroης αλλά και σύγχρονης κοινωνικής

ΜελετητέςΚωνσταντίνα Κρίκου Παναγιώτα Λουκάκου

Τζίνα Σωτηροπούλου αρχιτέκτονες

ΜελετητέςΣίmicroος Βαmicroβακίδης

Κωνσταντίνος Χρυσός αρχιτέκτονες

Η πρόταση microας για την πλατεία Ηρώων βασίζεται στη σύν-

θεση δύο λειτουργικών κάνναβων από την ανάγνωση του

χώρου σrsquo ένα laquo∆ίχτυ ndash ∆ίκτυοraquo το οποίο ενηmicroερώνεται από

την αλληλεπίδραση microεταξύ των υφιστάmicroενων κινήσεων και

των προτεινόmicroενων λειτουργιών Η πρότασή microας επιδιώκει τη

χρήση του χώρου από επισκέπτες καθrsquo όλη τη διάρκεια της

ηmicroέρας καθώς και στην άmicroεση σύνδεση της εισόδου του

αρχαιολογικού χώρου microε την πλατεία και τον πεζόδροmicroο της

Ιεράς Οδού δυο στοιχείων που microέχρι σήmicroερα είναι ασύνδετα

Προγραmicromicroατικά αυτό επιτυγχάνεται microε την ενδυνάmicroωση των

υφιστάmicroενων χρήσεων τη βελτίωση των προσβάσεων και την

προσθήκη νέων λειτουργιών όπως ένας υπαίθριος χώρος

εφήmicroερων εκδηλώσεων ένας στεγασmicroένος χώρος ενοικίασης

ποδηλάτων και ένα info box Ταυτόχρονα οπές ανοίγονται στο

έδαφος όπου αποκαλύπτουν ευρήmicroατα δηmicroιουργώντας έτσι

microια υπαίθρια αρχαιολογική έκθεση

Μορφολογικά αντιmicroετωπίζεται σαν microια gestalt αρχιτεκτονική

χειρονοmicroία όπου αποφεύγεται η απλή παράθεση επιmicroέρους

ετερόκλητων στοιχείων (πλάτωmicroαφύτευσηπαγκάκι )αλλά

προτείνεται η σύνθεση τους σε έναν δηmicroόσιο χώρο που λει-

τουργεί σαν ένα οργανικό σύνολο

∆ηmicroιουργούmicroε έτσι ένα τεχνητό τοπίο ndashlandscapendash το οποίο

προσαρmicroόζεται στις laquoδυναmicroικέςraquo της πλατείας και παράγει

αρmicroονικές microεταβάσεις ανάmicroεσα στα σηmicroεία της Ένα τοπίο

που δηmicroιουργεί προϋποθέσεις για κινήσεις διαφορετικών

ταχυτήτων είτε microε τα πόδια είτε microε ποδήλατο αλλά και τmicroήmicroα

του οποίου λειτουργεί σαν χώρος εκτόνωσης για παιχνίδι

όπως skateboardπατίνια

Στα άκρα το τοπίο-επιφάνεια ανασηκώνεται για να παραλάβει

τις νέες λειτουργίες Έτσι δηmicroιουργούνται microορφολογικές και

λειτουργικές εξάρσεις στην περίmicroετρο της πλατείας που την

ενώνουν οmicroαλά microε τον ιστό της πόλης τόσο ογκοπλαστικά

όσο και λειτουργικά

Με αφορmicroή το σχετικό αφιέρωmicroα του τρέχοντος περιοδι-

κού του ΣΑ∆ΑΣ-ΠΕΑ στους πανελλήνιους αρχιτεκτονι-

κούς διαγωνισmicroούς γεννήθηκαν ορισmicroένα ερωτήmicroατα και

ακολούθως προέκυψαν κάποιες απαντήσεις οι οποίες

αποτελούν το καταστάλαγmicroα της δεκαετούς εmicroπειρίας του

γράφοντος πάνω στο θέmicroα Ορισmicroένες πρώτες προσωπι-

κές σκέψεις και απόψεις έχουν δηmicroοσιευτεί παλιότερα

(laquoΓια ποιον δουλεύουmicroεraquo Περιοδικό Αρχιτέκτονες τεύχος

51 ndash Περίοδος Β ΜάιοςΙούνιος 2005 σελ 34) όταν η

εmicroπειρία από τους διαγωνισmicroούς ήταν σχετικά microικρότερη

Όmicroως microε το πέρασmicroα του χρόνου και τη συmicromicroετοχή σε

διάφορους διαγωνισmicroούς οι θέσεις αυτές ωρίmicroασαν και σε

microεγάλο βαθmicroό ενισχύθηκαν κυρίως ως προς τις αρνητικές

διαστάσεις του ζητήmicroατος

Είναι άραγε οι διαγωνισmicroοί ndashιδιωτικοί και δηmicroόσιοιndash ευκαι-

ρία για συmicromicroετοχή σε microια υψηλού συναγωνιστικού επιπέ-

δου αρχιτεκτονική διαδικασία όπου προάγεται η ευγενής

άmicroυλα Βραβεύονται πάντοτε οι καλύτεροι Υλοποιείται

τελικά το πρώτο βραβείο Εάν ναι ποια είναι η σχέση της

microελέτης microε το κατασκευασmicroένο αποτέλεσmicroα Ακόmicroη ποια

είναι η αξία και η χρησιmicroότητα των αρχιτεκτονικών διαγω-

νισmicroών στην Ελλάδα

Σε ένα ιδιαίτερα ανταγωνιστικό περιβάλλον δυστυχώς

κάποιες φορές τα microέλη των microελετητικών οmicroάδων αναπτύσ-

σουν αγενή και ανθυγιεινά αισθήmicroατα τόσο για τους συνα-

δέλφους τους στις άλλες οmicroάδες όσο και για τους συνερ-

γάτες τους στην οmicroάδα που οι ίδιοι συmicromicroετέχουν Άλλοτε

κάποιοι συmicromicroετέχοντες είναι σε microεγάλο βαθmicroό διατεθειmicroέ-

νοι να microην περιοριστούν στις απαραίτητες σχέσεις και στις

απαιτούmicroενες δράσεις καθώς microπορεί να προβούν ακόmicroη

και σε ανεπιθύmicroητες ενέργειες ή ακόmicroη και σε επίπονες

θυσίες προκειmicroένου να νικήσουν Άλλοτε ο ανταγωνισmicroός

microετατρέπεται σε αντιδικία και έτσι σε ορισmicroένες περιπτώ-

σεις κάποιοι επικαλούνται ή ακόmicroη και χρησιmicroοποιούν

νοmicroικά microέσα ανάγοντας την αρχιτεκτονική σε ζήτηmicroα το

οποίο αφορά περισσότερο δικηγόρους παρά αρχιτέκτο-

νες Σε άλλες περιπτώσεις κάποια από τα βραβεία γεννούν

απορία για το αν και κατά πόσο αδιάβλητη και δίκαιη είναι

η διαδικασία ενώ ακόmicroη εγείρεται ζήτηmicroα για το κύρος της

τελικής κρίσης και την υπόληψη της επιτροπής σε σχέση

microε τις δηλωmicroένες δεσmicroεύσεις και τις πραγmicroατικές επιδιώ-

ξεις του αγωνοθέτη

Σε ότι αφορά την κατάληξη αν ο διαγωνισmicroός είναι ιδιωτι-

κός δεν αποτελεί δεδοmicroένο ότι η microελέτη η οποία θα υλο-

ποιηθεί έχει αποσπάσει απαραίτητα το πρώτο βραβείο

ενώ στους περισσότερους δηmicroόσιους αρχιτεκτονικούς

διαγωνισmicroούς δεν είναι καν σίγουρο αν θα υλοποιηθεί οτι-

δήποτε Όmicroως ακόmicroη και στην απίθανη περίπτωση υλο-

ποίησης ενός δηmicroόσιου διαγωνισmicroού το τελικό αποτέλε-

σmicroα ndashmicroετά από καιρό και κόποndash είναι αmicroφίβολο αν ικανο-

ποιεί πλήρως ndashή έστω σε κάποιο αξιόλογο βαθmicroόndash τις

προσδοκίες των microελετητών ή τουλάχιστον αν σέβεται τις

βασικές αρχιτεκτονικές αξιώσεις και τα ιδιαίτερα χαρακτη-

ριστικά της microελέτης

Όπως φαίνεται λοιπόν υπάρχουν διάφορες περιπτώσεις

για να δικαιολογούν το γιατί ο θεσmicroός των πανελλήνιων

αρχιτεκτονικών διαγωνισmicroών απαξιώνεται και βρίσκεται σε

διαρκή κρίση Γιατί κάποιοι είναι αναξιόπιστοι άλλοι αδιά-

φοροι κάποιοι άλλοι γίνονται προσχηmicroατικά και microόνο για

εντυπωσιασmicroό ενώ οι περισσότεροι είναι είτε ατελέσφοροι

είτε αναποτελεσmicroατικοί Ακόmicroη γιατί τόσο οι φορείς διεξα-

γωγής των αρχιτεκτονικών διαγωνισmicroών (πολιτεία ή ιδιώ-

τες) όσο και οι ίδιοι οι συmicromicroετέχοντες microελετητές δεν αντι-

λαmicroβάνονται το θεσmicroό ως εποικοδοmicroητική διαδικασία

αλλά αντιmicroετωπίζοντας και συχνά υποστηρίζοντας πρό-

σκαιρες επιδιώξεις ή φιλοδοξίες καταστρέφουν τη microονα-

δική ευκαιρία συλλογικής προσφοράς microέσω της αρχιτεκτο-

νικής συν-δηmicroιουργίας Κάπως έτσι γίνονται οι αρχιτεκτονι-

κοί διαγωνισmicroοί στην Ελλάδα ή microάλλον κάπως έτσι δεν

γίνονται

Στο διάστηmicroα 2003-204 στα πλαίσια της Επιτροπής αρχι-

τεκτονικών διαγωνισmicroών του ΣΑ∆ΑΣ-ΠΕΑ λειτούργησε

microια οmicroάδα εργασίας που microε σύmicroπνοια microεθοδικότητα και

κοινή στόχευση επιτέλεσαν ένα microεγάλης σηmicroασίας ndashκαι εν

τέλει και όγκουndash έργο Αφορά στην τροποποίηση του υφι-

στάmicroενου (προβληmicroατικού και παρωχηmicroένου) θεσmicroικού

πλαισίου για τους αρχιτεκτονικούς διαγωνισmicroούς στη

χώρα microας και την προσαρmicroογή του στις διατάξεις της αντί-

στοιχης Ευρωπαϊκής Οδηγίας Σκοπός ήταν η εναρmicroόνιση

microε τα ισχύοντα νοmicroικά πλαίσια των άλλων ευρωπαϊκών

χωρών ndashειδικά αυτών microε παράδοση στη διεξαγωγή του

θεσmicroούndash αλλά και τους κανονισmicroούς UIA και ACE (Ευρω-

παϊκό Συmicroβούλιο Αρχιτεκτόνων) Υπεύθυνος από το ∆Σ

του ΣΑ∆ΑΣ-ΠΕΑ υπήρξε ο Π Νικολακόπουλος

Η Επιτροπή συνέλεξε microετέφρασε και συνέκρινε στοιχεία

από οκτώ ευρωπαϊκές χώρες και κατέληξε σε πρόταση

Σχεδίου Θεσmicroικού Πλαισίου microε θέmicroα laquoΚανονισmicroός για τον

καθορισmicroό των εθνικών διαδικασιών διεξαγωγής διαγωνι-

σmicroών microελετών στον τοmicroέα της αρχιτεκτονικήςraquo και αποδέ-

κτες τα υπουργεία ΠΕΧΩ∆Ε και ΠΕΘΟ

Στις προτάσεις συmicroπεριλαmicroβάνονται δικλείδες για την υλο-

ποίηση των βραβευθέντων προτάσεων microε την απαραίτητη

συmicromicroετοχή των microελετητών τακτοποίηση των αmicroοιβών

θέσπιση ανεξάρτητης επιτροπής αρχιτεκτονικών διαγωνι-

σmicroών (ΕΑ∆) και συmicroβούλου αγωνοθέτη συγκρότηση

δεξαmicroενής κριτών διασφάλιση των πνευmicroατικών δικαιωmicroά-

των των microελετητών νέο νοmicroικό πλαίσιο για την υποχρέωση

προκήρυξης αρχιτεκτονικών διαγωνισmicroών από τους

φορείς και κίνητρα όσον αφορά στις προκηρύξεις διαγω-

νισmicroών διασφάλιση διαφάνειας στην κρίση των microελετών

κά

Το Σχέδιο δηmicroοσιεύτηκε στο τεύχος 5411-112005 του

περιοδικού Έκτοτε και microετά και τη διαβίβασή του στα

αρmicroόδια υπουργεία δεν microας έχει κοινοποιηθεί κανένα νέο

για την τύχη του Υπουργεία και φορείς κωφεύουν και οι

διαγωνισmicroοί Όταν και εάν προκηρύσσονται συνεχίζουν

να αποτελούν microεγάλο πονοκέφαλο για όλους εmicroάς τους

συmicromicroετέχοντες Λόγω κακής οργάνωσης λόγω έλλειψης

διαφάνειας λόγω αργοποριών στις διαδικασίες λόγω

αmicroφισβήτησης προς τα microέλη της κριτικής επιτροπής εν

τέλει λόγω έλλειψης οράmicroατος για το θεσmicroό

6622 α φ ι έ ρ ω micro α

ΘεσmicroόςΞεπεσmicroός

του Αλέξανδρου Κλειδωνά αρχιτέκτονα

Προτάσεις της Επιτροπής Αρχιτεκτονικών∆ιαγωνισmicroών του ΣΑ∆ΑΣ-ΠΕΑ

της Ιουλίας ∆ρούγα αρχιτέκτονος (microέλος αυτής της Επιτροπής)

6633α φ ι έ ρ ω micro α

iquestOacuteˆ paraOacuteAcirc˘IgravemiddotUgraveEgraveIcircfi intcurrenOacuteUgraveUacuteOcirc infinıEumlOacuteOgraveOacute 1959 middotUacutemacrπ centAcircUcircOcircUgravefiOcirc˘IumlOcirc˜ (1Ocirc sbquoUacutemiddotsbquoAcircrsaquoOcirc paramiddotOacuteAcircIumlIumllsaquoOacuteEgraveOcirc˘infinUacutemacrEgraveUgraveAcircIcircUgraveOcircOacuteEgraveIcircOcircDagger centEgravemiddotAacuteˆOacuteEgraveUcircIgraveOcircDagger)

microικρός-Μεγάλος Αρχιτέκτονας

της Μαριλένας Καλυβιώτη αρχιτέκτονος

6644 α φ ι έ ρ ω micro α

Οι laquoπύλεςraquo του τmicroήmicroατος Τmicroήmicroα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών

είναι ανοιχτές Στέκεσαι microε την κάρτα στο χέρι που γράφει φοι-

τητής εξάmicroηνο Α Είσαι επιτέλους φοιτητής στην πολυπό-

θητη σχολή Το ήθελες από τότε που θυmicroάσαι τον εαυτό

σουτα τελευταία χρόνιαήταν επιλογή των δικών σου είσαι

όmicroως εδώ Και τώρα Τώρα ξεκινάει το παιχνίδι των γνώσεων

microε παίκτες εσένα τους συmicroφοιτητές σου τους καθηγητές σου

και φυσιογνωmicroίες όπως τον Wright τον Le Corbusier Οι πρώ-

τες ιδέες αρχίζουν να έρχονται και είσαι περήφανος για τον

εαυτό σου ή απογοητεύεσαι και προσπαθείς κι άλλο

Σε όποιο στάδιο της φοίτησης σου και αν γίνει αυτό κάποια

στιγmicroή το νιώθεις Θέλεις να γίνει ένας microικρός-Μεγάλος Αρχι-

τέκτονας και είσαι έτοιmicroος να κατακλίσεις τη σχολή σου την

πόλη σου τη χώρα σου ή τον κόσmicroο όλο microε τις δικές σου

γραmicromicroές και τους δικούς σου όγκους και χρώmicroατα Μπορεί να

φοβάσαι να το παραδεχτείς αλλά το συναίσθηmicroα τρέφεται

microέσα σου microέρα microε τη microέρα Μπορεί να microην το αφήσεις να

εκδηλωθεί ποτέ microπορεί όmicroως και να το κυνηγήσεις

Και τότε ως microάννα εξ ουρανού ο πρώτος αρχιτεκτονικός δια-

γωνισmicroός (ο πρώτος που πέφτει στην αντίληψή σου) φαντάζει

η ευκαιρία να αποδείξεις την αξία σου Μπορεί να microη διαβά-

σεις καν το θέmicroα αλλά και microονό στην πρώτη φράση laquo∆ια-

γωνισmicroός ιδεών αρχιτεκτονικός διαγωνισmicroόςraquo έχεις ήδη

πάρει απόφαση να συmicromicroετάσχεις Νιώθεις πως σου δίνεται η

ευκαιρία να παίξεις ή και να πρωταγωνιστήσεις σε ελληνική

ταινία ή χολιγουντιανή παραγωγή Συνειδητοποιήσεις πως

έχεις τη δυνατότητα να δώσεις λύσεις που θα φέρουν την προ-

σωπική σου σφραγίδα οι περιορισmicroοί που σου παρουσιάζουν

δεν σου microοιάζουν βουνό και αρχίσεις να σχεδιάζεις συmicroβα-

τικά και microετά οι γραmicromicroές (οι λεγόmicroενες laquoντιζαϊνιέςraquo) ξεπη-

δάνε από παντού

Και τελειώνεις τη σχολή έχεις στο ιστορικό σου 012 συmicromicroέ-

τοχες σε διαγωνισmicroούς και θέλεις να βγεις στον αληθινό

κόσmicroο microη προστατευόmicroενο από τις πύλες της σχολής και

νοmicroίζεις πως microπορείς να συνεχίσεις την κατάκτησή σου (και

microπορείς το πιστεύω ακράδαντα πως microπορείς ότι και αν

σηmicroαίνει αυτό για τον καθένα) Η προκήρυξη για τον επόmicroενο

πανελλήνιο διαγωνισmicroό της Χ ανέγερσης εmicroφανίζεται microπρο-

στά σου και σκέφτεσαι θα κάνω την προσπάθειά microου Όσα

έmicroαθα έχω την ευκαιρία να τα παρουσιάσω microε την σφραγίδα

πλέον στο χέρι και microε ολοένα καλύτερες ιδέες ∆ιαβάζεις τις

laquoοδηγίες διαγωνιζοmicroένωνraquo και τα πρώτα καmicroπανάκια αρχί-

ζουν να αντηχούν στα αφτιά σου ΓΟΚ επιτρεπόmicroενη δόmicroηση

επιτρεπόmicroενο ύψος χρήσεις γης επιτρεπόmicroενες λειτουρ-

γίες προϋπολογισmicroός έργου και επιτρεπόmicroενο κόστος Και οι

συmicromicroετέχοντες πολλοί αρκετοί από τους οποίους γνωστά

ονόmicroατα που γυρίζουν στο κεφάλι σου άλλα από τότε που

ήσουν φοιτητής και άλλα από τη στιγmicroή που έγινες ενεργό

microέλος της αρχιτεκτονικής κοινότητας Και οι αmicroφιβολίες περί

συmicromicroετοχής σου άλλοτε λιγότερες άλλοτε περισσότερες

(άλλοτε καθόλου πρέπει να είmicroαστε ειλικρινείς) εmicroφανίζο-

νται Νιώθεις να σε πνίγουν οι περιορισmicroοί και ο συναγωνισmicroός

microε σηmicroαντικές (όχι πάντα ποιοτικές κατά την γνώmicroη σου)

παρουσίες στον χώρο της αρχιτεκτονικής δηmicroιουργίας στη

χώρα σου Τα ερωτήmicroατα σε κατακλύζουν Τι microπορώ να σχε-

διάσω microε τόσα δεν Υπάρχει περίπτωση να προκριθώ η θα

microείνω στην αφάνεια Και απόψεις περί παραποίησης του

τελικά ανεγερθέντος από το σχεδιαζόmicroενο σε βοmicroβαρδίζουν

Και εκεί είναι που πρέπει να πάρεις αποφάσεις και να φέρεις

σε εφαρmicroογή όλα όσα έmicroαθες όλα αυτά τα χρόνια Και ξέρεις

πως έχεις πολλά να microάθεις ακόmicroα Γιατί το πραγmicroατικό παιχνίδι

των γνώσεων έφυγε από την φωλιά της σχολής σου και από τα

χέρια των συmicroφοιτητών και καθηγητών σου Βρίσκεται τώρα

στα χέρια τα δικά σου και των συναδέλφων σου στα χέρια της

πολιτείας της κοινωνίας microε την οποία καλείσαι να συνεργα-

στείς ή και να έρθεις σε σύγκρουση Βρίσκεται στις απογοη-

τεύσεις που θα συναντήσεις και τα κολλήmicroατα που θα παρου-

σιαστούν microπροστά σου και θα είναι πολλά αλλά εσύ θα συνεχί-

σεις Και τα πράγmicroατα θα γίνουν πιο εύκολα Θα microάθεις να

κινείσαι και να ελίσσεσαι Να microη φοβάσαι microεγάλα ονόmicroατα και

κλίκες Να microην τροmicroάζεις στην ιδέα microιας σύγκρουσης ή microιας

χαmicroένης από χέρι όπως θα πιστέψεις συmicromicroετοχής στον τάδε

αρχιτεκτονικό διαγωνισmicroό και τότε είναι που θα έχεις πραγ-

microατικά κερδίσει

iquestOacuteˆ infinEcircrsaquoUcircmiddot UgraveOcirc˘ permilEgravemiddotAacuteˆOacuteEgraveUcircIgraveOcircDagger Future of the

Cities IFHP Ranko Radovic Student Compe-tition 2007

δια

γωνι

σmicro

ός

Αποκατάσταση και νέα χρήση του Ανατολικού Νεωρίου της ∆εξαmicroενής ΖΑΝΕ και της Αποθήκης Άλατος στο λιmicroάνιτου Ηρακλείου Κρήτης

Εδώ και καιρό στην πόλη του Ηρακλείου οι νέες κατασκευές

εmicroφανίζονται διάσπαρτες και ασυνάρτητες χωρίς συνεκτικό

λόγο χωρίς αναφορά στον υφιστάmicroενο ιστό ούτε πιο σηmicroα-

ντικά στο laquoπροϋπάρχονraquo στην προηγούmicroενη πολιτιστική

τοπογραφία Το αποτέλεσmicroα είναι ότι η ζωή στην πόλη ως

οπτική και κινητική εmicroπειρία είναι πλέον microια ασυνεχής αλλη-

λουχία από αυτόνοmicroα ανεξάρτητα microεταξύ τους αυτοαναφο-

ρικά οπτικά στίγmicroατα που microέσα στην αυτοαναφορικότητά

τους νοmicroιmicroοποιούνται microεν αλλά ανθίστανται οποιαδήποτε

προσπάθεια συγκρότησης ενός συνεχούς αφηγήmicroατος που

θα ήταν laquoο δρόmicroοςraquo και εξ αυτού η πόλη ως βιωmicroατική συνέ-

χεια ενός πολιτειακού συmicroβολαίου

Το αντικείmicroενο όmicroως αυτού του διαγωνισmicroού αυτό το κοmicromicroάτι

του λιmicroανιού του Χάνδακα είναι ένα από τα λίγα microέρη όπου

αναγνωρίζεται η παλιά πόλη και η σχέση της microε τα τείχη που

την σχηmicroάτιζαν Το εναποmicroείναν τmicroήmicroα των Νεότερων Νεω-

ρίων η Ενετική ∆εξαmicroενή ΖΑΝΕ και η Αποθήκη Αλατιού στη

microεριά της προκυmicroαίας ακόmicroα και στην κατάσταση που βρίσκο-

νται ερείπια κενά λειτουργίας έχουν ακόmicroη τη δυνατότητα

να παραπέmicroπουν στην πρωταρχική τοπογραφία του λιmicroανιού

hellipΌταν αναφερόmicroαστε στα κτήρια ως πολιτιστική κληρονοmicroιά

6677δ ι α γ ω ν ι σ micro ό ς6666 δ ι α γ ω ν ι σ micro ό ς

α β

ρα

βεί

ο

δεν τα εννοούmicroε ως αντικείmicroενα ως κτισmicroένες εικόνες microιας

παρελθούσας εποχής ndashπου αντίκεινται έξω από εmicroάςndash αλλά

ως χώρο που βιώνεται και ως εκ τούτου microετουσιώνεται σε

χρόνο microας που microας περιβάλει εmicroάς και τις πράξεις microας

hellipΓια να ενεργοποιηθεί η microνήmicroη microέσω του ερειπίου απαιτεί-

ται η ενεργή ανάmicroνηση microια προβολή της επιθυmicroίας για ζωή

όπου αντί να αναπολούmicroε απεγνωσmicroένα το παρελθόν για τα

χαmicroένα αντικείmicroενα επιθυmicroούmicroε και σχεδιάζουmicroε νέους χρό-

νους Τότε είναι που το παρελθόν αποκαλύπτεται πλέον ως

χώρος και microας επιτρέπει να εmicroπλακούmicroε microε την δηmicroιουργική

πράξη ως συmicroπληρωmicroατική πράξη ως ολοκλήρωση του ατε-

λούς ως συνέχεια

Η επανάχρηση λοιπόν δεν συνιστά laquoδεύτερο χέριraquo αλλά

είναι αποτέλεσmicroα microιας επέmicroβασης που προσφέρει microια νέα

οπτική microιας παλιάς τοπογραφίας Το παλιό κτίσmicroα συνεχίζει

να υπάρχει όχι όmicroως ως κτήριο αλλά ως τοπογραφία ως οικό-

πεδο αυτή τη φορά για το πρόγραmicromicroα που έρχεται να εγκατα-

σταθεί εκεί Το παλιό ως microνηmicroείο συνεχίζει την ζωή του ως

πηγή γνώσης ως ανάmicroνηση microιας προηγούmicroενης πρωταρχικής

σχέσης microε τον κόσmicroο στην περίπτωσή microας microε τη θάλασσα και

το λιmicroάνι

Αρχή της πρότασης αποτελεί η οριοθέτηση ενός επιπέδου

όρασης του microνηmicroείου που θα αποκαλύπτει τις πρωταρχικές

του δοmicroές ενώ ταυτόχρονα θα επιτρέπει την αναγνώριση της

ιστορικής συνέχειας της πόλης του Ηρακλείου που απορρέει

από τη δυναmicroική της διαλεκτικής σχέσης microεταξύ του παλιού

και του σύγχρονου Ως κλειδί του microηχανισmicroού που microας επέ-

τρεψε να φέρουmicroε το καινούργιο πρόγραmicromicroα σε σχέση microε τα

παλιά κτίσmicroατα χρησιmicroοποιήσαmicroε την microεταφορά ∆ηλαδή

αρνηθήκαmicroε την microετατροπή ως εργαλείο επανάχρησης και

την microετάλλαξη των υφισταmicroένων κτισmicroάτων σε κτήριο αλλά

χρησιmicroοποιώντας το κτήριο ως laquoχρονικό οικόπεδοraquo microεταφέ-

ραmicroε σε αυτό την δοmicroή συνθετική και κατασκευαστική ενός

ταρσανά του αρχετυπικού ναυπηγείου του 19ου αιώνα Χαρα-

κτηριστικές microορφές οι καmicroπύλες που φτιάχνουν τα καράβια

τα κράmicroατα υλικών σανίδες και microέταλλα και οι τυπικές κατα-

σκευές το κόκκινο του microίνιου επιστρατεύθηκαν ως στοιχεία

microεταφοράς που ενεργοποιούν τις microνήmicroες που λανθάνουν στον

χώρο και επέτρεψαν σrsquo εmicroάς να ανακαλέσουmicroε και να microετα-

φέρουmicroε στο παρόν στιγmicroές ζωής που microπορούν να αποτελούν

ακόmicroα στοιχεία της τοπογραφίας Στην προκείmicroενη περί-

πτωση η microεταφορά δεν αποτελεί ένα εικονογραφικό τρικ

ένα λεκτικό τέχνασmicroα που να εξαντλείται microετά το πρώτο διά-

βασmicroα ∆ρα συνεχώς σε ένα επίπεδο προ-λεκτικό φέρνοντας

microας σε σχέση microε βιώmicroατα που λειτουργούν έξω από τους

περιορισmicroούς του ιστορικού χρόνου και microας βοηθούν να οικει-

οποιηθούmicroε τον χρόνο του χώρου χωρίς να φοβηθούmicroε

microήπως καταλήξουmicroε ασεβείς Η ασέβεια εξάλλου είναι

πιθανότητα microόνο στον ιστορικό χρόνο Σε αυτόν τον άλλο

χρόνο ισχύει η δυνατότητα της συνύπαρξης Στην πρότασή

microας λοιπόν τα καινούργια στοιχεία της σύνθεσης αποστασιο-

ποιούνται από τα παλιά κτίσmicroατα όχι από φόβο microήπως κακο-

microεταχειριστούmicroε το παρελθόν αλλά για να επιτρέψουmicroε τις

διαφορετικές χρονικές στιγmicroές να συνυπάρξουν ισόνοmicroα

microέσα στα πλαίσιο των πολιτιστικών δραστηριοτήτων που θα

φιλοξενήσει ο χώρος Ένας κόσmicroος ο παλιός και ο καινούρ-

γιος ένας

ΜελετητέςΑθανάσιος Κ Σπανοmicroαρίδης

Γιάννης Ζαχαριάδης αρχιτέκτονες

ΣυνεργάτεςΙσmicroήνη Μέλιου Σταύρος Μόφορης αρχιτέκτονες

Παυλίνα Μανέτα ∆ήmicroητρα Παυλάκου φοιτήτριες αρχιτέκτονες

Επανάχρηση δεν σηmicroαίνει αναίρεση της συmicroβολικής παρακα-

ταθήκης ενός ιστορικού κελύφους Σηmicroαίνει επαναβίωση και

επανασηmicroασιοδότησή του ώστε να παραmicroείνει στη microνήmicroη και

τη ζωή της πόλης microε νέες συναντήσεις δραστηριότητες και

συλλογικές δράσεις

Η πρόταση προσπαθεί να πειθαρχήσει εκφραστικά στην

laquoανακουφιστική σιωπήraquo και δοmicroική λιτότητα του microνηmicroείου

ndashεξωτερική και εσωτερικήndash και όχι να microεταχειριστεί το κέλυ-

φος σαν πεδίο laquoδηmicroιουργικής ιδιαιτερότηταςraquo Επιχειρεί να

αναδείξει και να ζωογονήσει τον εσωτερικό όγκο microε στόχο να

επανακατοικηθεί το ίδιο το κτίσmicroα και όχι απλά να laquoστεγάσειraquo

microια νέα κατασκευή

Αναζητήθηκε microία ροή κινήσεων που θα ενοποιεί τη συνολική

εσωτερική λειτουργία των τριών κτιρίων και ταυτόχρονα θα

δηmicroιουργεί τους χώρους ndashτους microικρότερους τόπουςndash των

νέων χρήσεων Το Αρσενάλι παραmicroένει ένα πέρασmicroα-δρόmicroος

η διαδροmicroή του όmicroως επεκτείνεται και εmicroπλουτίζεται microε microία

αλληλουχία από ελαφρές ράmicroπες και ανισοϊψή πατάρια που

δηmicroιουργούν τις γαλαρίες των εκθεσιακών χώρων λειτουρ-

γώντας ταυτόχρονα σαν εξώστες για τα εσωτερικά δρώmicroενα

και σαν πλατώmicroατα-laquoκαταστρώmicroαταraquo συλλογικών δράσεων Ο

επισκέπτης ανακτά το laquoθετικό κενόraquo των θόλων προσεγγίζει

και παρατηρεί την τεχνοδοmicroία τους και αποκτά microια νέα αντί-

ληψη του χώρου microε στοχευmicroένες οπτικές φυγές προοπτικές

και θέες

Το Νεώριο λειτουργεί σαν εκθεσιακός χώρος microε δυνατότητα

να δεχτεί microικρότερες ή microεγαλύτερες οmicroαδικές πολιτιστικές

δράσεις στις επιmicroέρους χωρικές ενότητες Το δυτικό πατάρι

επεκτείνεται σαν εξώστης ndash θέα προς το ενετικό λιmicroάνι και

φιλοξενεί το κυλικείο microε άmicroεση πρόσβαση και από τον χώρο

της Αποθήκης Οι σκοτεινοί χώροι των ∆εξαmicroενών φιλοξενούν

τις θεατρικές και microουσικές παραστάσεις παίρνοντας φως από

τα δρώmicroενα της τέχνης Ο πρώτος θόλος σε επαφή microε το

Αρσενάλι επεκτείνει τη διαδροmicroή του εκθεσιακού χώρου λει-

τουργώντας παράλληλα σαν φουαγιέ του χώρου των εκδηλώ-

σεων στον δεύτερο θόλο Οι χώροι αποκτούν άmicroεση πρό-

σβαση από τον εξωτερικό χώρο στη στάθmicroη των παταριών και

δυνατότητα αυτόνοmicroης λειτουργίας Η Αποθήκη του Αλατιού

στεγάζει ένα νεανικό εργαστήρι microουσικής και οργανοποιίας

έχοντας αναφορά στην πλατεία του Τελωνείου

Για όλες τις κατασκευές επιλέχθηκε ένα αυτοφερόmicroενο

δοmicroικό σύστηmicroα από microέταλλο και ξύλο που ενσωmicroατώνει τις

εκθεσιακές επιφάνειες τους γενικούς και σηmicroειακούς φωτι-

σmicroούς και τις καλωδιώσεις απλής οικοδοmicroικής τεχνολογίας

που χωρίς να microιmicroείται στήνει ξανά τις laquoσκαλωσιέςraquo του ναυ-

πηγείου αναζητώντας τη νέα αντίληψη και σηmicroασιοδότηση

του χώρου

6699δ ι α γ ω ν ι σ micro ό ς

γ β

ρα

βεί

ο

6688 δ ι α γ ω ν ι σ micro ό ς

β β

ρα

βεί

ο

Από τους τέσσερεις αιώνες της ενετικής θαλάσσιας οχύρωσης

του Ηρακλείου σήmicroερα αποmicroένουν σπαράγmicroατα ασύνδετα

δίχως λειτουργική και νοηmicroατική συνοχή Tο microεσαιωνικό

αρχαιολογικό τοπίο του θαλάσσιου microετώπου παραmicroένει

δυσερmicroήνευτο και δυσανάγνωστο Το έλλειmicromicroα εποπτείας και

κατανόησης του ιστορικού χώρου επιχειρεί να αναπληρώσει η

προκείmicroενη πρόταση στην περιοχή των ανατολικών νεωρίων

microε δύο χειρονοmicroίες

(α) ∆ιαmicroόρφωση του δηmicroόσιου χώρου-πλατείας microπροστά στην

τοξοστοιχία του αποmicroείναντος νεωρίου microε την επισήmicroανση

των ιχνών του πλήρους συγκροτήmicroατος

(β) Κατασκευή υπερυψωmicroένου εξώστη-belvedere στη βορινή

άκρη του Νεωρίου για την εποπτεία του θαλασσίου microετώπου

και των microνηmicroειακών καταλοίπων Κατrsquo αυτό τον τρόπο ολοκλη-

ρώνεται η ζητούmicroενη λειτουργική και νοηmicroατική σύνδεση των

επιmicroέρους ενοτήτων (∆εξαmicroενής Νεωρίου και Αλατάδικου) microε

προτάσεις που βοηθούν την επαναφορά της ιστορικής microνήmicroης

Η κεντρική ιδέα της αρχιτεκτονικής παρέmicroβασης συνοψίζεται

στην ένταξη microιας συνεχούς επιφανείας ξύλινου δαπέδου που

οδηγεί την κυκλοφορία του κοινού στις επιmicroέρους περιοχές

Το δάπεδο αυτό άλλοτε microε τη microορφή διαδρόmicroου ή ράmicroπας

άλλοτε ως κερκίδωmicroα κι άλλοτε ως βάθρο διατρέχει τον

δηmicroόσιο χώρο που περιβάλλει το microνηmicroείο εισχωρεί microέσα του

προβάλλει και προεκτείνει τις χρηστικές επιφάνειες Συνδέει

τους επιmicroέρους χώρους ndash∆εξαmicroενή Νεώριο και Αλατάδικοndash

και εξασφαλίζει πρόσβαση σε όλους

Το δάπεδο αυτό είναι ο αγωγός που εισάγει τις νέες χρήσεις

και φέρει όλο το λειτουργικό τους φορτίο έτσι ώστε να παρα-

microείνουν ανέπαφες οι επιφάνειες του microνηmicroείου Η τήρηση

αποστάσεων από τις microεσαιωνικές επιφάνειες των microνηmicroείων

(τοίχοι θόλοι αυθεντικά δάπεδα) διατρέχει όλη την πρόταση

και επιτρέπει την αντιστικτική γραφή των εισαγοmicroένων στοι-

χείων microε τρόπο που καθιστά απολύτως αναγνωρίσιmicroη τη νεω-

τερική παρέmicroβαση και καταξιώνει την παρουσία του microνη-

microείου

Όλες οι νέες προτεινόmicroενες παρεmicroβάσεις είναι αναστρέψι-

microες

ΜελετητήςΓιάννης Κίζης αρχιτέκτων αναπλ καθηγητής ΕΜΠ

ΣυνεργάτεςΝίκος Βενιανάκης Κωσταντής Κίζης Νίκος Σούλης αρχιτέκτο-

νες Γιάννης Τσοπανάκης πολιτικός microηχ Παύλος Ζαννής

microηχανολόγος microηχ

ΣύmicroβουλοςΝίκος Σκουτέλης αρχιτέκτων επίκ καθηγητής Πολυτεχνείου

Κρήτης

ΜελετητέςΘεώνη Ξάνθη Θοδωρής Ανδρουλάκης

Γεράσιmicroος Ζακυνθινός αρχιτέκτονες

ΣυνεργάτεςΓαβριέλλα Καραmicroπάτσου Νίκος Κεχαγιάς Στέλλα Μακαρόνα

Γιώργος Κουmicroερτάς Μαρουσώ Χανιώτη Τάσος Σπυρίδωνος

αρχιτέκτονες

ΗΜ ΕΠΕ - Κώστας Ζαχάριος ΗΜ εγκαταστάσεις

Θόδωρος Νιαουνάκης ακουστική microελέτη

Α Βασικό στοιχείο σχεδιασmicroούΤο στοιχείο που χρησιmicroοποιούmicroε προκειmicroένου να συνδέσουmicroε

τον χώρο του δηmicroαρχείου microε την κεντρική πλατεία και τους

υπόλοιπους κοινόχρηστους χώρους είναι microία πορεία-γέφυρα

(οmicroαλή ράmicroπα) η οποία ξεκινάει από την κεντρική πλατεία

περνάει κατά microήκος της πρόσοψης του δηmicroαρχείου και κατα-

λήγει στην πλατεία του δηmicroαρχείου Με αυτήν την πορεία-

γέφυρα ενοποιούνται όχι microόνο η κεντρική πλατεία microε το

∆ηmicroαρχείο και την πλατεία του ∆ηmicroαρχείου αλλά και δύο

microεγάλες περιοχές της πόλης δηλαδή είναι στην ουσία το

ίδιο το ∆ηmicroαρχείο που ενοποιεί δύο ξεκοmicromicroένες αυτή τη

στιγmicroή περιοχές Επιπλέον microε τη γέφυρα διαχωρίζεται η

κίνηση των πεζών από τα αυτοκίνητα χωρίς να είναι απαραί-

τητη η επέmicroβαση στην υπάρχουσα κυκλοφορία των οχηmicroά-

των

Επίσης microε την πορεία-ράmicroπα

1 Ορίζεται η πρόσβαση στο ∆ηmicroαρχείο από την κεντρική πλα-

τεία

2 Καλείται ο πολίτης να πλησιάσει το ∆ηmicroαρχείο και να περά-

σει microέσα απrsquo αυτό Έτσι το ∆ηmicroαρχείο ανοίγει προς τον

4477δ ι α γ ω ν ι σ micro ό ς

γ β

ρα

βεί

ο

4466 δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί

β β

ρα

βεί

ο

Η πρόταση επιθυmicroεί να προσδώσει έναν ιδιαίτερο συmicromicroετο-

χικό χαρακτήρα στο δηmicroόσιο κτήριο που απουσιάζει από το

σηmicroερινό ∆ηmicroαρχείο και να δηmicroιουργήσει έναν χώρο οικείο

για τους δηmicroότες ενώ συγχρόνως θα διατηρεί την ισχυρή συmicro-

βολική παρουσία που απαιτεί ο ρόλος του ως κτήριο δηmicroόσιας

διοίκησης

Χαρακτηριστικό της microορφολογίας του ανάγλυφου της περιο-

χής είναι η ύπαρξη της άνω και της κάτω πόλης που συναντώ-

νται στο προτεινόmicroενο οικόπεδο Η άνω πόλη εισχωρεί στην

κάτω microέσω microίας ζώνης αστικού πράσινου microέσα και γύρω από

την οποία βρίσκονται microία σειρά δηmicroοσίων κτηρίων Το προτει-

νόmicroενο ∆ηmicroαρχείο στη συγκεκριmicroένη θέση έρχεται να

συmicroπληρώσει αυτό το δίκτυο κτηρίων να δηλώσει την παρου-

σία του και να αποτελέσει τη βαλβίδα επικοινωνίας ανάmicroεσα

στην άνω πόλη microε τον δηmicroόσιο χαρακτήρα και την κάτω

αστική περιοχή όπως και ανάmicroεσα στο κτισmicroένο περιβάλλον

και το αστικό πάρκο

Το κτήριο αποπειράται να διατυπώσει microια σχέση πολλαπλών

ορίων πρόκειται συγχρόνως για είναι ένα κτήριο σηmicroαίνου-

σας λειτουργίας και ένα κτήριο πέρασmicroα

Ο υπαίθριος χώρος microε τις ήπιες κλίσεις παραλαmicroβάνει και

αποκαθιστά τη συνέχεια της πλαγιάς του πάρκου Το κτήριο

microοιάζει να σχηmicroατίζεται από την κίνηση του υπαίθριου χώρου

ενώ η στέγη microε τις χαρακτηριστικές γωνίες αναπαράγει αυτό

τον σχηmicroατισmicroό Μια πορεία που ενώνει τα δύο επίπεδα της

πόλης διαπερνά το κτήριο συνδέοντας τις δύο βασικές εισό-

δους Στο εσωτερικό του κτηρίου ένα πολυώροφο αίθριο

που στρέφει προς διαφορετικά σηmicroαντικά σηmicroεία της πόλης

φέρνει σε επαφή τις διάφορες επιmicroέρους ενότητες Το διαφα-

νές ισόγειο διαφοροποιεί τον πιο δηmicroόσιο από τον καθαρά

γραφειακό χώρο του microεγάρου και δίνει microια εντύπωση αιώρη-

σης της κτηριακής microάζας που αποκολλάται από το επίπεδο

του εδάφους

ΜελετητέςΝικόλαος Παπλωmicroατάς

Αικατερίνη Παπλωmicroατά αρχιτέκτονες

ΜελετητέςΑλέξανδρος Βαζάκας Κωνστάντιος ∆ασκαλάκης

Μαρία Μανδαλάκη Μαρίνα Στασινοπούλου αρχιτέκτονες

ΣυνεργάτεςΟρσαλία ∆ηmicroητρίου Ολυmicroπία Σπυριδάκη

Ελευθερία Τσαπάκη Βανέσσα Καραγεώργου αρχιτέκτονες

Φωτεινή Αδρίmicroη Βασίλης Καλησπεράκης φοιτητές αρχιτεκτο-

νικής

ΣύmicroβουλοιΕύα Βαζάκα Jeremy May αρχιτέκτονες τοπίου

Μάνος Κυριαζής πολιτικός microηχ

Σωτήρης Κολοκοντές ηλεκτρολόγος-microηχανολόγος microηχ

Άρης Τσαγκρασούλης ενεργειακά θέmicroατα

πολίτη γίνεται οικείο σε αυτόν και αποκτά δηmicroοκρατικό

χαρακτήρα

3 Ο άξονας της πορείας γίνεται προέκταση ενός από τους

άξονες του σχεδιασmicroού της κεντρικής πλατείας όπως αυτή

σχεδιάστηκε στη microελέτη για την ενοποίηση και ανάπλαση των

κοινόχρηστων χώρων του κέντρου της πόλης Έτσι ο σχεδια-

σmicroός του δηmicroαρχείου αποτελεί συνέχεια του σχεδιασmicroού της

εν λόγω microελέτης ούτως ώστε να δηmicroιουργηθεί microία ενιαία σύν-

θεση η οποία βασίζεται σε ορισmicroένες κοινές γεωmicroετρικές

αρχές

4 Αναιρείται ο στατικός χαρακτήρας του κτηρίου εφόσον η

ίδια η πρόσοψη του κτηρίου είναι microία κίνηση microία ροή η

οποία εκτός των άλλων αποτελεί και σήmicroα του κτηρίου

5 ∆ίνεται εύρος στην όψη και δηmicroιουργείται ενδιάmicroεσος

microεταβατικός χώρος microεταξύ του κτηρίου και της πλατείας του

δηmicroαρχείου

Β Τοποθέτηση στο οικόπεδοΗ τοποθέτηση του κτηρίου στο οικόπεδο γίνεται κατά microήκος

της Ν∆ πλευράς του οικοπέδου ώστε να αφήνει τον microεγαλύ-

τερο χώρο του οικοπέδου ελεύθερο για τη δηmicroιουργία της

πλατείας του δηmicroαρχείου Ο ενιαίος διαmicroορφωmicroένος υπαί-

θριος αυτός χώρος ενοποιείται microε τον υπόλοιπο δηmicroόσιο

χώρο όπου βρίσκονται το πνευmicroατικό κέντρο το microουσείο

αντίστασης το τζαmicroί και γενικά η ευρύτερη δηmicroόσια περιοχή

όπως προκύπτει και από τη microελέτη για την ενοποίηση Το κτή-

ριο στη θέση αυτή αποτελεί και το όριο της δηmicroόσιας περιο-

χής βελτιώνοντας την εικόνα του χώρου προς αυτήν την

κατεύθυνση Επίσης η τοποθέτηση αυτή του κτηρίου καθώς

και η σχέση του microε την πλατεία του δηmicroαρχείου και τον ευρύ-

τερο δηmicroόσιο χώρο τονίζει τον χαρακτήρα του δηmicroόσιου κτη-

ρίου τη σπουδαιότητά του τον microνηmicroειακό του χαρακτήρα και

φέρνει microνήmicroες από παλαιότερα δηmicroόσια κτήρια στον ελλα-

δικό και ξένο χώρο (microετωπική σχέση microε τον ελεύθερο χώρο)

4499δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί4488 δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί

β ε

ξαγο

ρά

α ε

ξαγο

ρά

∆ιαmicroόρφωση αλληλουχίας ελευθέρων χώρων ∆ίδοντας προτεραιότητα στη διαmicroόρφωση microιας αλληλουχίας

ελευθέρων χώρων προσαρmicroοσmicroένης στα υψόmicroετρα και τις

χαράξεις του ευρύτερου περιβάλλοντος χώρου διαmicroορφώ-

θηκε microια επάλληλη συνέχεια των δηmicroόσιων χώρων του ∆η-

microαρχείου Ήδη η πόλη θέτει microε σαφήνεια τους δυναmicroικούς

όρους ανάπτυξής της microε τις χαράξεις των δρόmicroων τα microέτωπα

των δηmicroοσίων κτηρίων ή ακόmicroη microε τη διάχυση των λειτουργι-

κών επιπέδων στάσης και κίνησης του δηmicroόσιου χώρου (πλα-

τείες πεζοδρόmicroια κλπ)

Την εκκίνηση αυτής της αλληλουχίας ελευθέρων χώρων απο-

τελεί ο microετασχηmicroατισmicroός των φυσικών υψοmicroετρικών καmicroπύ-

λων ως τεχνητό τοπίο στο βορινό τmicroήmicroα του οικοπέδου δια-

microορφώνοντας κατrsquo αυτόν τον τρόπο τις πρώτες κτηριακές microορ-

φές που παραλαmicroβάνουν και υποδέχονται τους επισκέπτες

από την υψοmicroετρικά δυσmicroενέστερη πλευρά του οικοπέδου

ΜελετητέςΧρήστος Πατρώνης Γιάννα Πανδή αρχιτέκτονες

ΣυνεργάτεςΒασίλης Αξιώτης πολεοδόmicroος-χωροτάκτης

Αλέξης Μαγκανιώτης αρχιτέκτων

Βαρβάρα Γιαννούλα φοιτήτρια αρχιτεκτονικής

Παναγιώτα Ψεβεδούρου αρχιτέκτων εσωτερικών χώρων

ΣύmicroβουλοςΓιάννης Πατρώνης αρχιτέκτων αναπλ καθηγητής

Τmicroήmicroατος Αρχιτεκτόνων Πανεπιστηmicroίου Πατρών

Εν συνεχεία οι δηmicroόσιοι χώροι του ∆ηmicroαρχείου που χρησιmicroο-

ποιούνται για τη διαmicroόρφωση της επάλληλης συνέχειας αυ-

τών είναι

α Η Πλατεία ∆ηmicroαρχείου-Forum ως το πρώτο δοχείο υποδο-

χής των πολυmicroέτωπων κινήσεων των πολιτών

β Οι χώροι της Αίθουσας πολλαπλών χρήσεων

γ Το εσωτερικό Αίθριο γύρω από το οποίο αναπτύσσονται οι

γραφειακοί χώροι των διευθύνσεων του ∆ηmicroαρχείου

Χαράξεις ndash η τεθλασmicroένη Προκειmicroένου οι δηmicroόσιοι χώροι του ∆ηmicroαρχείου να

οmicroογενοποιηθούν microε το γειτονικό σύmicroπλεγmicroα πάρκων προτεί-

νεται στο πέρας του οικοπέδου να υλοποιηθεί ως τεθλασmicroένη

γραmicromicroή χάραξης το κυρίως κτηριακό σώmicroα του ∆ηmicroαρχείου

συmicroπληρωmicroατικό της οχυρωmicroατικής χάραξης του φρουρίου

της Λιθαρίτσας Κατrsquo αυτόν τον τρόπο δίδεται microια φυσική

απόληξη στον ευρύτερο πολιτιστικό περίπατο ενώ παράλ-

ληλα αποφεύγεται η απορρόφηση του νέου κτηρίου από τον

ανώνυmicroο αστικό ιστό που το περιβάλλει Παράλληλα η τεθλα-

σmicroένη σε microορφή κάτοψη οδηγεί στην οργάνωση των ανεξάρ-

τητων υπηρεσιών και στη δηmicroιουργία σχετικά microικρών σε

microήκος διαδρόmicroων

Γεφύρωση προσβάσεων και λειτουργιών Τα επιmicroήκη τmicroήmicroατα της ραχοκοκαλιάς του κτηρίου microετουσιώ-

νονται στην πλευρά του εσωτερικού αιθρίου ως microια σειρά

οριζοντίων ηmicroιυπαίθριων και κλειστών πορειών και εισόδων

που στόχο έχουν

α) Να δώσουν στους επισκέπτες και στους εργαζόmicroενους τη

δυνατότητα της αντίληψης της εικόνας της πόλης έξω ενώ

παράλληλα δηmicroιουργούν την εικόνα microιας παλλόmicroενης τρισ-

διάστατης όψης προς την πόλη

β) Να αποκαλύψουν να προσανατολίσουν και να κατευθύ-

νουν το κοινό στο υπόλοιπο κτηριακό συγκρότηmicroα δίνοντας

microια συνέχεια και ροή στην αρχιτεκτονική σύνθεση

Κτήριο φόντο στο ΑίθριοΠροκειmicroένου να ισχυροποιηθεί η αίσθηση της κοιλότητας

εντός του Αίθριου αυτό ντύνεται microε microια τεχνητή επιδερmicroίδα

microε ένα συνεχόmicroενο microεταλλικό και ξύλινο πλέγmicroα-laquoκλοστράraquo

Η microορφολόγηση και η επιλογή του τύπου του ανοίγmicroατος

βασίζεται σε τύπους ανοιγmicroάτων της παραδοσιακής αρχιτε-

κτονικής ένας τύπος επαναλαmicroβανόmicroενου κουφώmicroατος που

δηmicroιουργεί τελικά ένα σύγχρονο ουδέτερο microοτίβο microε βιοκλι-

microατικό χαρακτήρα

microε σαφήνεια το τέρmicroα της πορείας ενοποίησης και ταυτό-

χρονα την είσοδο στο ∆ηmicroαρχείο

ΣύνθεσηΗ σύνθεση οργανώνεται σε δύο σκέλη τα οποία ενοποιούνται

εσωτερικά microε ένα αίθριο που διαπερνάει όλο το κτήριο καθrsquo

ύψος και φωτίζεται από περιmicroετρικά υαλοστάσια Εκατέρω-

θεν του πυρήνα αυτού τα δύο σκέλη τοποθετούνται φυγόκε-

ντρα στο οικόπεδο σχηmicroατίζοντας microια δυναmicroική ενότητα σχή-

microατος S Αντιmicroετωπίζοντας το πλήρες και το κενό σαν microια συν-

θετική ενότητα οι υπαίθριοι χώροι του ∆ηmicroαρχείου γεννιού-

νται συmicroπληρωmicroατικά του σχήmicroατος αυτού

Οι δηmicroοτικές υπηρεσίες διαχωρίζονται microε σαφήνεια από τις

δηmicroαρχιακές γραφειακές ανάγκες τόσο συνθετικά όσο και

οικοδοmicroικά Οι υπηρεσίες λόγω υψηλής ανάγκης προσβασι-

microότητας τοποθετούνται στα χαmicroηλά επίπεδα και αναπτύσσο-

νται και στους δύο άξονες Τα δηmicroαρχιακά γραφεία αναπτύσ-

σονται κατά microήκος του τρίτου επιπέδου του ενός σκέλους

ΥλικάΟι υπηρεσίες αντιmicroετωπίζονται σαν ένας όγκος Επενδύονται

microε χτενιστό microάρmicroαρο που διατρυπάται από συνδυασmicroό επιφα-

νειών υαλοστασίων και γραmicromicroικών γωνιακών παραθύρων Τα

δηmicroαρχιακά γραφεία περιβάλλονται από microια επιφάνεια εmicroφα-

νούς σκυροδέmicroατος και αφήνονται σε κοινή θέα χάρη στο

συνεχές υαλοστάσιο microε τις φαρδιές περσίδες από σύνθετη

ξυλεία

ΣτόχοιΗ λύση προτείνει ένα λιτό ∆ηmicroαρχείο εναρmicroονισmicroένο microε το

ηπειρωτικό κλίmicroα της πόλης των Ιωαννίνων Πολεοδοmicroικά

στόχος είναι να ενταχθεί ένα κτήριο αυτού του microεγέθους στον

αστικό ιστό ικανοποιώντας την ανάγκη για σύνδεσή του microε τη

βραβευθείσα microελέτη ενοποίησης των υπαίθριων χώρων της

πόλης Κτηριακά προτεραιότητα δόθηκε στο ευανάγνωστο

του ∆ηmicroαρχείου από τους χρήστες του τόσο εξωτερικά όσο

και εσωτερικά

ΧάραξηΚαθοριστιστικό ρόλο για την τοποθέτηση του νέου ∆ηmicroαρ-

χείου στο οικόπεδο έχουν τα κτήρια του τζαmicroιού του Βελή

Πασά και του microεντρεσέ στην οδό Ιατρίδου απόληξη της βρα-

βευθείσας πορείας ενοποίησης Η κλίmicroακά τους οδήγησε

στην υποχώρηση του ∆ηmicroαρχείου από το microέτωπο αυτό ώστε

να δηmicroιουργηθεί εκεί ο κύριος υπαίθριος χώρος Η κτηριακή

microάζα αρκείται σε ένα microικρό laquoαποτυπώmicroαraquo δηmicroιουργώντας

microια αγκαλιά γύρω από τον υπαίθριο χώρο εισόδου που ορίζει

ΜελετητέςΕύη Αναστασοπούλου Βίκυ Μουτζούρη Κατερίνα Μητσώνη

Παναγιώτης Παπαδηmicroάτος αρχιτέκτονες

ΣυνεργάτεςΚώστας Παναγιωτόπουλος πολιτικός microηχ

Λεωνίδας Φραγγεδάκης microηχανολόγος microηχ

Ειδικός συνεργάτηςΜichael Cordes αρχιτέκτων

5500 δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί

γ ε

ξαγο

ρά

ΜελετητέςΑνθή Βερυκίου Αλεξάνδρα Γιαλούρη

Αλέξανδρος Κλειδωνάς Γιάννης Παπαδόπουλος αρχιτέκτονες

ΣυνεργάτεςΕύα Ρεπούσκου Βασιλική Μαλτεζάκη αρχιτέκτονες

Άρης Γκίτζιας φοιτητής αρχιτεκτονικής

Κωνσταντίνος Παπαντωνόπουλος πολιτικός microηχ

Παντελής Αργυρός microηχανολόγος microηχ

Ειδικός συνεργάτηςΓιώργος Παπαδόπουλος αρχιτέκτων

Το κτήριο συγκροτείται πάνω σε δύο τεθλασmicroένους άξονες οι

οποίοι δεν παρακολουθούν τα όρια του οικοπέδου αντίθετα

τοποθετούνται ελεύθερα απαντώντας microε διαφορετικό κάθε

φορά τρόπο στο ποικιλόmicroορφο γειτονικό περιβάλλον microε τα

ιδιαίτερα φυσικά αστικά και ιστορικά χαρακτηριστικά Το

εξωτερικό περίγραmicromicroα των αξόνων αποτελεί και το σκληρό

όριο του κτηρίου Μεταξύ των δύο αυτών γραmicromicroών διαmicroορφώ-

νονται δύο πλατείες σε διαφορετικές στάθmicroες Η microία είναι ο

κεντρικός υπαίθριος χώρος-είσοδος στο ∆ηmicroαρχείο και η δεύ-

τερη microικρότερη εσωτερική πλατεία-αίθριο συγχρόνως αποτε-

λεί στάση πάνω στην κίνηση που συνδέει την κεντρική πλα-

τεία του κτηρίου microε το κέντρο της πόλης Επιπλέον η κίνηση

αυτή γεφυρώνει την υφιστάmicroενη υψοmicroετρική διαφορά

microεταξύ του κέντρου της πόλης και της βασικής στάθmicroης του

οικοπέδου στην οποία βρίσκεται η microεγάλη πλατεία εισόδου

στο ∆ηmicroαρχείο και στην αίθουσα πολλαπλών δραστηριοτή-

των Βασική συνθετική επιλογή ήταν η διατήρηση του φυσι-

κού πρανούς και η τοποθέτηση της microεγάλης microάζας του κτη-

ρίου αντιστικτικά προς αυτόν Στην περιοχή του πρανούς

τοποθετείται ηmicroιυπόσκαφη η αίθουσα πολλαπλών δραστηριο-

τήτων microε φυσικό φωτισmicroό από την οροφή-δάπεδο της πλα-

τείας δηmicroιουργώντας έναν εσωτερικό χώρο microε microυσταγωγικό

χαρακτήρα

Η λειτουργική οργάνωση του κτηρίου γίνεται microε το σύστηmicroα

των γραmicromicroικών πτερύγων

Το προτεινόmicroενο κατασκευαστικό σύστηmicroα είναι αυτό της

δοκού επί στύλου Τα βασικά υλικά είναι εmicroφανές άβαφο

σκυρόδεmicroα και ανεπίχριστος τσιmicroεντόλιθος

δια

γωνι

σmicro

ός

Ανάπλαση Πλατείας Ηρώων ∆ήmicroου Ελευσίνας

laquoΤο Χωράφι της ∆ήmicroητραςraquo

laquoΤο Χωράφι της ∆ήmicroητραςraquo microεταφέρει microε όρους αρχιτεκτονι-

κούς την εικόνα ενός εύφορου αγρού microέσα στον αστικό ιστό

της Ελευσίνας Η πλατεία που προτείνεται είναι η κατασκευή

αυτού του laquoκαλλιεργηmicroένουraquo αστικού τοπίου Η αλληγορία

αναφέρεται τόσο στο microυθολογικό και ιστορικό παρελθόν της

Ελευσίνας όσο και στις σύγχρονες πρωτοβουλίες της πόλης

για την ανακύκλωση και την προστασία του περιβάλλοντος

laquoΤο Χωράφι της ∆ήmicroητραςraquo επιχειρεί έναν συγκερασmicroό του

αρχαίου και του σύγχρονου του φυσικού και του χτισmicroένου

του microόνιmicroου και του εναλλασσόmicroενου Σε αυτήν την πρόταση

πρωταγωνιστικό ρόλο παίζει η φύτευση microε την εναλλαγή των

εποχών που συmicroβολίζει

Προτεινόmicroενη αρχιτεκτονική λύσηΗ πλατεία Ηρώων είναι ο κεντρικός δηmicroόσιος χώρος της σύγ-

χρονης Ελευσίνας και ταυτόχρονα σηmicroατοδοτεί την είσοδο

στο αρχαίο ιερό Το αρχαίο ίχνος της Ιεράς Οδού διασχίζει δια-

γώνια την πλατεία Οι συνυπάρχουσες γεωmicroετρίες του αρ-

χαίου δρόmicroου και της νέας πολεοδοmicroικής χάραξης συναντι-

5533δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί5522 δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί

α β

ρα

βεί

ο

ούνται στο σώmicroα της πλατείας Η πρόταση διαπλέκει τις δύο

αυτές χαράξεις

Η νέα πλατεία και οι περιβάλλοντες πεζόδροmicroοι αντιmicroετωπί-

ζονται ως ενιαίος χώρος microε ενιαίο δάπεδο Στον χώρο αυτό

σχηmicroατίζεται η εικόνα ενός χωραφιού που αναφέρεται στον

microύθο της ∆ήmicroητρας και της Περσεφόνης τον κύκλο των επο-

χών την καλλιέργεια της γης την αναπαραγωγή και την ανα-

κύκλωση Ταυτόχρονα ορίζεται microία συγκεκριmicroένη γεωmicroετρία

Το χωράφι είναι ένας χώρος microε σαφή γεωmicroετρία τόσο εξ

αιτίας των ορίων ιδιοκτησίας όσο και από την κατεύθυνση της

όργωσής του Όmicroως ο όγκος και η microορφή του microεταλλάσσεται

ρυθmicroικά microε τις εποχές του χρόνου αλλά και από τυχαία γεγο-

νότα (κατεύθυνση του ανέmicroου) Η προτεινόmicroενη λύση έχει ως

αφετηρία την αέναη και τυχαία microεταβαλλόmicroενη γεωmicroετρία

του χωραφιού

Συνθετικά στοιχεία1 χάραξη

Το βασικό σύστηmicroα χάραξης του δαπέδου της πλατείας οργα-

νώνεται πάνω σε δύο κατευθύνσεις microε απόκλιση 10 microοιρών η

ΜελετητέςΚωνσταντίνος Γρίβας Έρση Ιωαννίδου

Ρενάτα Μεθενίτη Γιώργος Παρασκευόπουλος αρχιτέκτονες

microία από την άλλη που είναι κάθετες στους άξονες των δύο

τmicroηmicroάτων της Ιεράς Οδού εκατέρωθεν της πλατείας Το απο-

τέλεσmicroα της πλοκής των δύο κατευθύνσεων παράγει την

εντύπωση του laquoοργωmicroένου-καλλιεργηmicroένουraquo δαπέδου

2 ανάγλυφο

Ο κεντρικός χώρος της πλατείας επανακαθορίζεται από ένα

τετράγωνο που αποσπάται από το ενιαίο επίπεδο microε τη δηmicroι-

ουργία ήπιου ανάγλυφου στην περίmicroετρό του Η δηmicroιουργία

του ανάγλυφου ορίζει σαφέστερα το νοητό κέντρο της πλα-

τείας πραγmicroατοποιώντας ένα laquoκοίλωmicroαraquo και αποκλείοντας

διακριτικά την πρόσβαση των οχηmicroάτων

3 εξοπλισmicroός

Ο εξοπλισmicroός ορίζεται και αυτός από τη βασική χάραξη της

πλατείας και περιλαmicroβάνει καθίσmicroατα φωτιστικά και σηmicroεία

ανακύκλωσης Αυτά προκύπτουν από την αναδίπλωση των

υλικών της δαπεδόστρωσης στην τρίτη διάστασή τους

4 νερό

Το υδάτινο στοιχείο εmicroφανίζεται σε σηmicroεία ψεκασmicroού και σε

ανοιχτά γραmicromicroικά κανάλια βελτιώνοντας κατά τους θερινούς

microήνες το microικροκλίmicroα της πλατείας Στην είσοδο του αρχαιολο-

γικού χώρου διαmicroορφώνεται κρήνη

5 φύτευση

Η επιλογή της φύτευσης έγινε τόσο για συmicroβολικούς όσο και

για πρακτικούς λόγους Πρόθεση είναι η δηmicroιουργία ενός

τοπίου που α) εντείνει το παιχνίδι της αλλαγής των εποχών

και κάνει φανερό τον κύκλο της φύσης microέσα από την ίδια τη

microεταβολή των φυτών και β) χρησιmicroοποιεί γηγενή φυτά της

Αττικής που σχετίζονται microε τη microυθολογία και τον πολιτισmicroό

του τόπου Η προτεινόmicroενη φύτευση απαιτεί ελάχιστη φρο-

ντίδα δίνοντας σηmicroασία στην περιβαλλοντική ευαισθησία

Τα είδη φύτευσης που προτείνονται περιλαmicroβάνουν στάχυα

βολβώδη φρύγανα αγριολούλούδα και οπωροφόρα δέντρα

Ένας κύκλος microε στάχυα τοποθετείται έκκεντρα πάνω στον

άξονα της Ιεράς Οδού σηmicroαίνοντας την είσοδο στην πλατεία

Και τα πέντε στοιχεία που συνθέτουν την πλατεία ndashχάραξη

ανάγλυφο εξοπλισmicroός νερό και φύτευσηndash προκύπτουν από

κοινές συνθετικές αρχές και έχουν ενιαία λογική ανάπτυξης

αυτή που καθορίζει τη δηmicroιουργία του laquoκαλλιεργηmicroένου αστι-

κού τοπίουraquo της πλατείας laquoΤο Χωράφι της ∆ήmicroητραςraquo

Η ιδέα βασίζεται στη διαπίστωση τον συντονισmicroό και την

εmicroβάθυνση της αντίστιξης της σύγχρονης microε την αρχαία πόλη

Βασική αρχή της πρότασης είναι η επαναφορά και ανάδειξη

προηγούmicroενων στρωmicroάτων της πόλης που κρίνονται σηmicroα-

ντικά και ικανά να microεταφερθούν ως αντιπρόσωποι της εποχής

τους στο σήmicroερα

Η σύγχρονη πλατεία δεν κτίζεται Υλοποιείται microε τοποθέτηση

ένθετων προκατασκευασmicroένων microονάδων προσθετικά στο

δεδοmicroένο αστικό υπόστρωmicroα Θα αποτελέσει ένα laquoξένοraquo

στοιχείο-εργαστήριο διερεύνησης του παλίmicroψηστου που ταυ-

τόχρονα εισάγει νέες παραmicroέτρους στον δηmicroόσιο χώρο

∆ύναται να λειτουργήσει σαν εφήmicroερο επίπεδο που microελλο-

ντικά θα αποmicroακρυνθεί ή να ενσωmicroατωθεί στο παλίmicroψηστο

και να αποτελέσει microέρος του

Το νέο επίπεδο πραγmicroατοποιεί την επικοινωνία microεταξύ των

επιπέδων της ιστορίας της πόλης microε την παράλειψη ή microετέ-

πειτα αποmicroάκρυνση των microονάδων που το αποτελούν

Με την παράλειψη microονάδων η υπάρχουσα φύτευση βρίσκει

τον χώρο για να αναπτυχθεί ενώ microε την αποmicroάκρυνση microονά-

δων ο χώρος ανασκάπτεται τmicroηmicroατικά ανοίγοντας παράθυρα

στην ιστορία της πόλης Τα ευρήmicroατα καταγράφονται κωδικο-

ποιούνται και εκτίθενται

Νέα παράmicroετρος του τόπου γίνεται το τεχνολογικό φως που

γεννιέται από το επίπεδο Το κέντρο βάρους microετατοπίζεται

από τον αρχαιολογικό χώρο που λούζεται microε φώς την ηmicroέρα

στη σύγχρονη πλατεία το βράδυ

Ο δηmicroιουργικός φωτισmicroός του χώρου είναι microεταβλητής από-

χρωσης και προγραmicromicroατίζεται microε βάση τον χρόνο

οπτικοποιώντας στον δηmicroόσιο χώρο την έννοια της εποχικής

αλλαγής

Ο διαδραστικός φωτισmicroός τοποθετεί τον χρήστη στο κέντρο

της δράσης Με τη χρήση αισθητήρων επαφής αυξάνεται η

5555δ ι α γ ω ν ι σ micro ό ς

γ β

ρα

βεί

ο

5544 δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί

β β

ρα

βεί

ο

Η ιδιαιτερότητα που χαρακτηρίζει αυτήν την πλατεία είναι

ακριβώς η σχέση της microε τον αρχαιολογικό χώρο ορατό και microη

ορατό

Οι επικράτειες της αρχαίας και της νέας πόλης είναι απόλυτα

οριοθετηmicroένες Επιχειρούmicroε να αναδείξουmicroε την αmicroφισβή-

τηση αυτής της απολυτότητας microε την ταυτόχρονη παρουσία

τους τη διείσδυση και συνύπαρξή τους

Η πρόταση διαπραγmicroατεύεται δύο έννοιες που αποτελούν

συστατικά στοιχεία του τόπου

Το ιδεατό που αντιστοιχεί στον αρχαίο κόσmicroο τους microύθους

και την ιστορία Το πραγmicroατικό που αντιστοιχεί στην καθηmicroε-

ρινότητα της σύγχρονης πόλης έννοιες που διαπλέκονται

στον χώρο επικαλύπτοντας η microια την άλλη

∆ύο σαφείς σχεδιαστικές χειρονοmicroίες αποδίδουν και οπτικο-

ποιούν ως συmicroβολικές εκφράσεις microε πολλαπλές αναγνώσεις

τις δύο έννοιες

Μια laquoάυληraquo ιδανική ευθεία αντιστοιχεί στην Ιερά Οδό στο

καταληκτικό τmicroήmicroα της Το laquoάυλοraquo συmicroβολίζεται ως microια χωmicroά-

τινη λωρίδα που διαφοροποιείται και οριοθετείται από το

πλακόστρωτο της καθηmicroερινής πόλης Η αρχή της σηmicroατοδο-

τείται από microια συmicroβολική γλυπτική σύνθεση Λεπτές και ευκί-

νητες microεταλλικές ράβδοι microε φωτεινές κορυφές αναδύονται

από γραmicromicroικές ρηγmicroατώσεις του πλακόστρωτου συmicroβολί-

ζουν τις καλλιέργειες των δηmicroητριακών Η απόληξη της περι-

βάλλεται από γραmicromicroικούς σχηmicroατισmicroούς πραγmicroατικής καλ-

λιέργειας

Μια laquoαιωρούmicroενηraquo τετράγωνη πλατεία από υπερυψωmicroένες

σκληρές πλάκες microεγάλων διαστάσεων αντιστοιχεί στην

έννοια της σύγχρονης πραγmicroατικότητας microε τα χαρακτηρι-

στικά της απόλυτης υλικότητας αλλά και του εφήmicroερου και

της προσωρινότητας υπονοώντας και οριοθετώντας την αντί-

ληψη του laquoκάτωraquo είτε microε την έννοια της επιχωmicroένης αρχαιό-

τητας είτε microε την έννοια του Άδη Μια σειρά από επιmicroήκη

φώτα δαπέδου σαν πεσmicroένες δάδες σηmicroατοδοτούν την

πορεία της Ιεράς Οδού και συmicroβολίζουν ίσως τις δάδες της

τελευταίας τελετουργίας

ΜελετητέςΜπούκη Μπαmicroπάλου-Νουκάκη

Αντώνης Νουκάκης αρχιτέκτονες

ΣυνεργάτηςΓιάννης Καραχάλιος αρχιτέκτων

ένταση φωτισmicroού αναλογικά microε το πλήθος επαφών Έτσι

εγγράφεται η παρουσία η η απουσία επισκεπτών και το εφή-

microερο ίχνος γίνεται σηmicroαίνον χαρακτηριστικό του τόπου

Η νέα πλατεία ενσωmicroατώνει καταγράφει και κωδικοποιεί microε

σύγχρονούς όρους σαν ένας ζωντανός οργανισmicroός ndash microια

microηχανή Ως σύγχρονο ανάλογο της microυθολογικής microύησης εισά-

γονται η τεχνολογία η αρχαιολογία και η διάδραση Η γνώση

αναδύεται συστηmicroατικά από το παλίmicroψηστο επαναφέροντας τον

αρχαίο microύθο Η διάδραση του επισκέπτη microε το φως είναι το παι-

χνίδι microε το microυστήριο και η λύση του

ΜελετητέςΑαρών Κοέν Ελισάβετ Πλαΐνη αρχιτέκτονες

Σύmicroβουλος φυτοτεχνίαςΒίκυ Γροσοmicroανίδη γεωπόνος

Πκατεία Ηρώων Ελευσίνας ndash Το ανοιχτό Τελεστήριο

Το περιεχόmicroενο της τελετής τής microύησης παραmicroένει άγνωστο

Γνωρίζουmicroε microόνο ότι microέσα στο Τελεστήριο γινόταν κάποια ανα-

παράσταση τα δρώmicroενα(hellip) ακούγονταν microυστικές φράσεις τα

λεγόmicroενα και αποκαλύπτονταν τα ιερά τα δεικνύmicroενα

Ελευσίνα Καλλιόπη Πρέκα-Αλεξανδρή

Η πλατεία ως ανοιχτό Τελεστήριο δρώmicroενων λεγόmicroενων και

δυκνείmicroενων του ∆ήmicroου Ενότητα τριών πλατειών α Πλατεία

Φοινίκων 2340x1500m ή 13x5 άκαινες ως πολεοδοmicroικό

Πρόπυλο β Πλατεία Εισόδου στο τέλος της Ιεράς Οδού

1200x720m ή 4x4 άκαινες ως αρχαιολογικό Επίπυλο γ

Πλατεία Ηρώων ως ανοιχτό Τελεστήριο 5100x504m ή 17x28

άκαινες σχεδόν όσο ndashκαι microε ελάχιστη απόκλιση διεύθυνσηςndash

το περίκλειστο Πεισιστράτειο Τελεστήριο του Ικτίνου

Εκτός όλων των απαραίτητων στοιχείων της πλατείας [κρή-

νεςhellip] τοποθετείται αξονικά και απέναντι από το ανακαινιζό-

microενο ηρώο διαδραστική κοινοτική οθόνη Πίσω από την

οθόνη στην ελεύθερη επιφάνεια εδάφους 3000x18m ή

10x1 άκαινες microικρά παιδιά microε τα σχολεία τους microπορούν να

φυτεύουν και να θερίζουν συmicroβολικά στάχυα Η πλατεία

περιβάλλεται από σχάρα απορροής οmicroβρίων ως σχάρα καθαρ-

νει ανάmicroεσα στα ανοίγmicroατα της εσχάρας δηmicroιουργώντας microια

νέα επιφάνεια Στα σηmicroεία που υπάρχουν αρχαία το σιτάρι

microεγαλώνει πιο περιορισmicroένα Έτσι στην επιφάνεια των στα-

χυών εmicroφανίζονται ίχνη από το αρχαίο υπέδαφος microε κυριό-

τερο το ίχνος της Ιεράς Οδού Οι περαστικοί αλλά και οι δρα-

στηριότητες της πόλης δηmicroιουργούν και εκείνα ίχνη καθώς

περνούν microέσα από την πλατεία και πατούν τα στάχυα Την

επόmicroενη χρονιά από τους σπόρους τα στάχυα αναβλασταί-

νουν και ο κύκλος συνεχίζεται

Η Ιερά Οδός microέχρι τα όρια του αρχαιολογικού χώρου ο οποίος

ορίζεται από φύτευση κληmicroαταριάς σηmicroατοδοτείται από

γραmicromicroική φύτευση ελιών οι οποίες δίνουν συγκεκριmicroένο

χαρακτήρα στον χώρο χωρίς να απαιτούν άλλες παρεmicroβάσεις

5577δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί5566 δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί

β ε

ξαγο

ρά

α ε

ξαγο

ρά

Η Ελευσίνα ήταν ο τόπος της Μητέρας Γης Της φύσης της

γεωργίας των κύκλων τους microέσα στον χρόνο

Από έντονα αγροτικό στις αρχές του περασmicroένου αιώνα το

τοπίο της Ελευσίνας έχει πια γίνει βιοmicroηχανικό και microετα-βιο-

microηχανικό Το ίδιο τοπίο που ενσάρκωνε τον microύθο τώρα έχει

σβηστεί

Στην πλατεία Ηρώων στην είσοδο του αρχαιολογικού χώρου

και πάνω στον ιστορικό άξονα της Ιεράς Οδού επαναφέρουmicroε

τον συmicroβολισmicroό του ιστορικού αγροτικού τοπίου Το σιτάρι

αντιπροσωπευτικό στοιχείο του κύκλου ζωής της αγροτικής

φύσης γίνεται η επιφάνεια πάνω στην οποία εγγράφεται η

ζωή της πόλης

Ο χώρος της πλατείαςς ανασκάπτεται Η ιστορία που κρύβεται

κάτω από το πλακόστρωτο βγαίνει στην επιφάνεια Στη συνέ-

χεια ο χώρος καλύπτεται από microια microεταλλική εσχάρα η οποία

αποτελεί το νέο δάπεδο για τη ζωή της πόλης Το έδαφος

κάτω από την εσχάρα σπέρνεται microε σιτάρι Το σιτάρι microεγαλώ-

ΜελετητήςΓραφείο laquoΠαράξενοι Ελκυστέςraquo

Εmicromicroανουήλ Κολοκυθάς αρχιτέκτων

ΣυνεργάτεςΛεωνίδας Οικονόmicroου αρχιτέκτων

Οmicroάδα εργασίαςΝίκος Μπαραmicroπούτης microηχανολόγος microηχ

Σπύρος Κοσυβάς Σταύρος Καλλιγράφος αρχιτέκτονες

Καλλισθένη Κρασάκη σχεδιάστριαΜελετητέςΘωmicroάς ∆οξιάδης Αγγελική Μαθιουδάκη

Τερψιθέα Κρεmicroάλη Ελένη Ψυλλάκη Ήρα Φοντερτάν

∆ιονυσία Λιβέρη αρχιτέκτονες

Βασιλική ∆ρούγα τοπογράφος microηχ

Αριστείδης Πέτρου Μαρίνα Αντσακλή φοιτητές αρχιτεκτονικής

microών Το σύνολο φωτίζεται από ενδοδαπέδια σώmicroατα και

microεταλλικούς laquoπυρσούςraquo

∆οmicroικό στοιχείο της επίλυσής microας είναι η άκαινα Παράγωγη

microονάδα του ποδός βασικής microονάδας microέτρησης κατά τους

αρχαίους χρόνους όπου 1 άκαινα=10 πόδες η άκαινα είναι

σαν να λέmicroε η τρίmicroετρη Πρόκειται για ορθογώνιες ή πλάγιες

παραλληλόγραmicromicroες πλάκες από λευκό betόn 300x180x

017m microε στρόγγυλα κωνικά πέλmicroατα ύψους 026 και διαmicroέ-

τρου 027m που laquoκουmicroπώνουνraquo η microια δίπλα στην άλλη Μελ-

λοντικές ανασκαφές θα είναι ορατές και θα συνυπάρχουν microε

τις άκαινες Η microεταξύ ακαινών και ακανόνιστης οικοδοmicroικής

γραmicromicroής επιφάνεια συmicroπληρώνεται microε λευκό betόn

5599δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί5588 δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί

συmicroπληρώνουν ειδικά καλυmicromicroένα microε βατό τζάmicroι και αναδειγ-

microένα microε νυχτερινό φωτισmicroό ανασκαφικά σκάmicromicroατα που σαν

οπές παρατήρησης στο στρώmicroα του χρόνου αποκαλύπτουν το

δάπεδο της αρχαίας Ιεράς Οδού σε έναν κάναβο που θυmicroίζει

αρχαιολογική ανασκαφή Επιmicroέρους στοιχεία της πρότασης

είναι η διαmicroόρφωση γωνίας στάσης αξιοποιώντας την υφιστά-

microενη αναπτυγmicroένη φύτευση microε ειδικά σχεδιασmicroένα καθιστικά

τα οποία ξαναβρίσκονται στον πεζόδροmicroο της Ιεράς Οδού η

είσοδος του αρχαιολογικού χώρου και του χώρου του ναού

του Αγίου Ζαχαρία και το ηρώον

γ ε

ξαγο

ρά

Βασικοί άξονες της πρότασης είναι η διατήρηση της πλατείας

ως κενού χώρου ελεύθερου δοχείου δραστηριοτήτων καmicroβά

δηmicroοσίων δρώmicroενων και η εισαγωγή θέmicroατος-αναφοράς στον

αστικό χώρο

Η κεντρική θέση στην πόλη η ύπαρξη microη οχληρών χρήσεων

και ήπιου δοmicroηmicroένου περιβάλλοντος και η γειτνίαση microε τον

αρχαιολογικό χώρο αποτέλεσαν στοιχεία άξια ανάδειξης και

αξιοποίησης Χαρακτηριστικές για τον χώρο δραστηριότητες

του αρχαίου παρελθόντος αποτυπωmicroένες και φανταστικές

microνήmicroες προτάθηκε να βρουν microνεία-αναφορά στον αστικό

χώρο και να αποτελέσουν τη βασική ιδέα για τον σχεδιασmicroό

της πλατείας Ως αντικείmicroενο αναφοράς στη σχετική microε τον

χώρο αρχαιότητα επιλέχθηκε η ποmicroπή των προσκυνητών και

microυστών προς την είσοδο της πόλης που συνέρεαν στο τελευ-

ταίο αυτό σηmicroείο της Ιεράς Οδού κατά πλήθη σε ακανόνιστες

πυκνώσεις και αραιώσεις Ως φορέας της αναφοράς επιλέ-

χθηκε ο αστικός εξοπλισmicroός του χώρου microε καλύτερο εκφρα-

στή τα φωτιστικά τα οποία γίνονται αντικείmicroενο ιδιαίτερου

σχεδιασmicroού κα παρατίθενται σε microία χαλαρή ακολουθία κατά

microήκος της Ιεράς Οδού προς την είσοδο του αρχαιολογικού

χώρου και συνεχίζουν microέσα σε αυτόν διασχίζοντας την πλα-

τεία σε ανάλογες πυκνώσεις και αραιώσεις Την εικόνα

α micro

νεία

ΜελετητέςΕιρήνη Φρεζάδου αρχιτέκτων-πολεοδόmicroος

∆ηmicroήτρης Ζούπας αρχιτέκτων

ΣυνεργάτεςΓιώργος Κουφάκης αρχιτέκτων

Βασίλης Ζούπας φοιτητής πολιτικός microηχ

Ελευσίς = έλευσις του Νοός για τους microυηmicroένους του αρχαίου

κόσmicroου στην κατά-νόηση του κύκλου της ζωής και του θανάτου

Σήmicroερα microία πόλη αιωρούmicroενη ανάmicroεσα στον αρχαίο microύθο και

τη σκληρή σύγχρονη πραγmicroατικότητα Μία πόλη σε microετά-

βαση που αναζητά τη σύνδεση του χθες microε το σήmicroερα και

microέσα από αυτήν microία νέα ταυτότητα Αυτή είναι και η κεντρική

ιδέα της πρότασής microας για τη διαmicroόρφωση της πλατείας

Ηρώων να αντιmicroετωπισθεί δηλαδή σαν ένας συνδετικός κρί-

κος microία άρθρωση ανάmicroεσα στο χθες και στο σήmicroερα ανάmicroεσα

στον σύγχρονο πολεοδοmicroικό ιστό τον νοητό άξονα της Ιεράς

Οδού και τον παρακείmicroενο αρχαιολογικό χώρο

Η πρόταση χρησιmicroοποιεί την ιστορική ασυνέχεια που χαρα-

κτηρίζει την πλατεία σαν συνθετικό υλικό ∆ιασπάται η

έννοια της κεντρικής διάταξης η πλατεία οργανώνεται γύρω

από τον συνθετικά κυρίαρχο άξονα της Ιεράς Οδού (τοmicroή-

αρχαιολογικό σκάmicromicroα καλυmicromicroένο microε γυαλί και φωτισmicroένο τη

νύχτα)ο οποίος δηλώνει πορεία κατεύθυνση κατά την έννοια

της αρχαίας ποmicroπής microε τερmicroατικό στοιχείο τη νέα διαmicroορφω-

microένη είσοδο του αρχαιολογικού χώρου

Η διπολικότητα θεmicroελιώδης φιλοσοφικός όρος και microέρος του

αντικειmicroένου της microύησης των Ελευσίνιων microυστηρίων αποτε-

λεί επίσης δοmicroικό στοιχείο της πρότασης

Παρελθόν-microέλλον φως-σκότος ζωή-θάνατος χθόνιο-ουρά-

νιο ζεύγη αντιθέτων και αλληλοσυmicroπληρωmicroένων εννοιών βρί-

σκουν την τρισδιάστατη ερmicroηνεία τους στον φυσικό σχεδια-

σmicroό της πλατείας microέσω του στοιχείου της ράmicroπας Προτείνο-

νται 13 ράmicroπες 3 ανόδου και 10 καθόδου παράλληλες προς

τον άξονα της Ιεράς Οδού και κατεύθυνση προς την είσοδο

του αρχαιολογικού χώρου Οι 10 κατιούσες συmicroβολίζουν την

κάθοδο της Κόρης στον Άδη το παρελθόν το σκότος τον

θάνατο και οι 3 ανόδου συmicroβολίζουν το microέλλον το φως τη

ζωή και τον επίγειο κόσmicroο

Σε όλες τις ράmicroπες καθόδου χρησιmicroοποιείται ο ήχος σαν υπό-

microνηση του υποβλητικού χθόνιου χαρακτήρα των Ελευσίνιων

microυστηρίων

ΜελετητέςΝικόλαος ∆ουράmicroπεης Ευτυχία Ηλιοπούλου

Γεώργιος Τζορmicroπατζίδης αρχιτέκτονες

συναναστροφής Ο επισκέπτης του αρχαιολογικού χώρου βρί-

σκει έναν άνετο χώρο στάσης και ξεκούρασης microε οπτικές φυ-

γές προς τα microνηmicroεία που την περιβάλλουν Η φύτευση διεισ-

δύει στην πλατεία microε έναν τρόπο σχεδόν φυσικό παρόλο που

διατηρεί την αυστηρή γραmicromicroική και επιmicroήκη χάραξη προσφέ-

ροντας δροσιά σκιασmicroό αλλά και microια φυσική οριοθέτηση της

πλατείας Οι συστοιχίες των δέντρων κατά microήκος της Ιεράς

Οδού τονίζουν τον άξονά της ενώ οι πίδακες microε νερό προσδί-

δουν microια ευχάριστη διάθεση στον επισκέπτη

6611δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί6600 δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί

γ micro

νεία

β micro

νεία

laquoΓραmicromicroικήraquo αποτύπωση ιστορικού ίχνους

Η πρότασή microας έχει στόχο την ανάδειξη του αρχαιολογικού

περιπάτου και τη laquoγραmicromicroικήraquo αποτύπωση της ιστορίας της

πορείας των Ελευσίνιων Μυστηρίων Μιας πορείας όχι κατrsquo

ανάγκη ευθύγραmicromicroης αλλά που διαγράφεται από την κίνηση

του περιπατητή microια τεθλασmicroένη ροή microια ρευστή κυκλοφο-

ρία Περιγράφουmicroε έναν περίπατο microε ιστορία αιώνων microε τη

βοήθεια νέων εργαλείων και συνοδοιπόρο τη microνήmicroη Οι χαρά-

ξεις στο έδαφος έχουν την κατεύθυνση της Ιεράς Οδού και

ακολουθώντας παράλληλες πορείες διαχέονται στην πλατεία

Ηρώων Πολυτεχνείου η οποία γίνεται το προαύλιο του αρχαι-

ολογικού χώρου και του Ναού του Αγ Ζαχαρία

Ο περίπατος αυτός υλοποιείται microε την τοποθέτηση γραmicromicroικών

τεθλασmicroένων λωρίδων από λευκό microάρmicroαρο στο έδαφος

θραύσmicroατα του παρελθόντος παραποmicroπές στον παρακείmicroενο

αρχαιολογικό χώρο Κοmicromicroάτια του ιστού της πόλης στρώmicroατα

της ιστορίας τα οποία αποτυπώνουν το ίχνος του δρόmicroου

microέσα από microια laquoχορογραφηmicroένηraquo κίνηση ανθρώπων Ανάmicroεσα

σrsquo αυτές τις microαρmicroάρινες ροές διεισδύουν πλακόστρωτες επι-

φάνειες από κυβόλιθο ακολουθώντας και αυτές τον άξονα

της Ιεράς Οδού ∆ιατηρούmicroε ελεύθερο τον οπτικό άξονα συmicro-

βάλλοντας στη βιωσιmicroότητα της πλατείας ως δηmicroόσιου αστι-

κού υπαίθριου χώρου Η πλατεία microετατρέπεται σε microια ενό-

τητα υπερτοπικού χαρακτήρα σε προαύλιο όλων αυτών των

δραστηριοτήτων που την περιβάλλουν γίνεται laquoζωτικός χώ-

ροςraquo τόπος ιστορικής microνήmicroης αλλά και σύγχρονης κοινωνικής

ΜελετητέςΚωνσταντίνα Κρίκου Παναγιώτα Λουκάκου

Τζίνα Σωτηροπούλου αρχιτέκτονες

ΜελετητέςΣίmicroος Βαmicroβακίδης

Κωνσταντίνος Χρυσός αρχιτέκτονες

Η πρόταση microας για την πλατεία Ηρώων βασίζεται στη σύν-

θεση δύο λειτουργικών κάνναβων από την ανάγνωση του

χώρου σrsquo ένα laquo∆ίχτυ ndash ∆ίκτυοraquo το οποίο ενηmicroερώνεται από

την αλληλεπίδραση microεταξύ των υφιστάmicroενων κινήσεων και

των προτεινόmicroενων λειτουργιών Η πρότασή microας επιδιώκει τη

χρήση του χώρου από επισκέπτες καθrsquo όλη τη διάρκεια της

ηmicroέρας καθώς και στην άmicroεση σύνδεση της εισόδου του

αρχαιολογικού χώρου microε την πλατεία και τον πεζόδροmicroο της

Ιεράς Οδού δυο στοιχείων που microέχρι σήmicroερα είναι ασύνδετα

Προγραmicromicroατικά αυτό επιτυγχάνεται microε την ενδυνάmicroωση των

υφιστάmicroενων χρήσεων τη βελτίωση των προσβάσεων και την

προσθήκη νέων λειτουργιών όπως ένας υπαίθριος χώρος

εφήmicroερων εκδηλώσεων ένας στεγασmicroένος χώρος ενοικίασης

ποδηλάτων και ένα info box Ταυτόχρονα οπές ανοίγονται στο

έδαφος όπου αποκαλύπτουν ευρήmicroατα δηmicroιουργώντας έτσι

microια υπαίθρια αρχαιολογική έκθεση

Μορφολογικά αντιmicroετωπίζεται σαν microια gestalt αρχιτεκτονική

χειρονοmicroία όπου αποφεύγεται η απλή παράθεση επιmicroέρους

ετερόκλητων στοιχείων (πλάτωmicroαφύτευσηπαγκάκι )αλλά

προτείνεται η σύνθεση τους σε έναν δηmicroόσιο χώρο που λει-

τουργεί σαν ένα οργανικό σύνολο

∆ηmicroιουργούmicroε έτσι ένα τεχνητό τοπίο ndashlandscapendash το οποίο

προσαρmicroόζεται στις laquoδυναmicroικέςraquo της πλατείας και παράγει

αρmicroονικές microεταβάσεις ανάmicroεσα στα σηmicroεία της Ένα τοπίο

που δηmicroιουργεί προϋποθέσεις για κινήσεις διαφορετικών

ταχυτήτων είτε microε τα πόδια είτε microε ποδήλατο αλλά και τmicroήmicroα

του οποίου λειτουργεί σαν χώρος εκτόνωσης για παιχνίδι

όπως skateboardπατίνια

Στα άκρα το τοπίο-επιφάνεια ανασηκώνεται για να παραλάβει

τις νέες λειτουργίες Έτσι δηmicroιουργούνται microορφολογικές και

λειτουργικές εξάρσεις στην περίmicroετρο της πλατείας που την

ενώνουν οmicroαλά microε τον ιστό της πόλης τόσο ογκοπλαστικά

όσο και λειτουργικά

Με αφορmicroή το σχετικό αφιέρωmicroα του τρέχοντος περιοδι-

κού του ΣΑ∆ΑΣ-ΠΕΑ στους πανελλήνιους αρχιτεκτονι-

κούς διαγωνισmicroούς γεννήθηκαν ορισmicroένα ερωτήmicroατα και

ακολούθως προέκυψαν κάποιες απαντήσεις οι οποίες

αποτελούν το καταστάλαγmicroα της δεκαετούς εmicroπειρίας του

γράφοντος πάνω στο θέmicroα Ορισmicroένες πρώτες προσωπι-

κές σκέψεις και απόψεις έχουν δηmicroοσιευτεί παλιότερα

(laquoΓια ποιον δουλεύουmicroεraquo Περιοδικό Αρχιτέκτονες τεύχος

51 ndash Περίοδος Β ΜάιοςΙούνιος 2005 σελ 34) όταν η

εmicroπειρία από τους διαγωνισmicroούς ήταν σχετικά microικρότερη

Όmicroως microε το πέρασmicroα του χρόνου και τη συmicromicroετοχή σε

διάφορους διαγωνισmicroούς οι θέσεις αυτές ωρίmicroασαν και σε

microεγάλο βαθmicroό ενισχύθηκαν κυρίως ως προς τις αρνητικές

διαστάσεις του ζητήmicroατος

Είναι άραγε οι διαγωνισmicroοί ndashιδιωτικοί και δηmicroόσιοιndash ευκαι-

ρία για συmicromicroετοχή σε microια υψηλού συναγωνιστικού επιπέ-

δου αρχιτεκτονική διαδικασία όπου προάγεται η ευγενής

άmicroυλα Βραβεύονται πάντοτε οι καλύτεροι Υλοποιείται

τελικά το πρώτο βραβείο Εάν ναι ποια είναι η σχέση της

microελέτης microε το κατασκευασmicroένο αποτέλεσmicroα Ακόmicroη ποια

είναι η αξία και η χρησιmicroότητα των αρχιτεκτονικών διαγω-

νισmicroών στην Ελλάδα

Σε ένα ιδιαίτερα ανταγωνιστικό περιβάλλον δυστυχώς

κάποιες φορές τα microέλη των microελετητικών οmicroάδων αναπτύσ-

σουν αγενή και ανθυγιεινά αισθήmicroατα τόσο για τους συνα-

δέλφους τους στις άλλες οmicroάδες όσο και για τους συνερ-

γάτες τους στην οmicroάδα που οι ίδιοι συmicromicroετέχουν Άλλοτε

κάποιοι συmicromicroετέχοντες είναι σε microεγάλο βαθmicroό διατεθειmicroέ-

νοι να microην περιοριστούν στις απαραίτητες σχέσεις και στις

απαιτούmicroενες δράσεις καθώς microπορεί να προβούν ακόmicroη

και σε ανεπιθύmicroητες ενέργειες ή ακόmicroη και σε επίπονες

θυσίες προκειmicroένου να νικήσουν Άλλοτε ο ανταγωνισmicroός

microετατρέπεται σε αντιδικία και έτσι σε ορισmicroένες περιπτώ-

σεις κάποιοι επικαλούνται ή ακόmicroη και χρησιmicroοποιούν

νοmicroικά microέσα ανάγοντας την αρχιτεκτονική σε ζήτηmicroα το

οποίο αφορά περισσότερο δικηγόρους παρά αρχιτέκτο-

νες Σε άλλες περιπτώσεις κάποια από τα βραβεία γεννούν

απορία για το αν και κατά πόσο αδιάβλητη και δίκαιη είναι

η διαδικασία ενώ ακόmicroη εγείρεται ζήτηmicroα για το κύρος της

τελικής κρίσης και την υπόληψη της επιτροπής σε σχέση

microε τις δηλωmicroένες δεσmicroεύσεις και τις πραγmicroατικές επιδιώ-

ξεις του αγωνοθέτη

Σε ότι αφορά την κατάληξη αν ο διαγωνισmicroός είναι ιδιωτι-

κός δεν αποτελεί δεδοmicroένο ότι η microελέτη η οποία θα υλο-

ποιηθεί έχει αποσπάσει απαραίτητα το πρώτο βραβείο

ενώ στους περισσότερους δηmicroόσιους αρχιτεκτονικούς

διαγωνισmicroούς δεν είναι καν σίγουρο αν θα υλοποιηθεί οτι-

δήποτε Όmicroως ακόmicroη και στην απίθανη περίπτωση υλο-

ποίησης ενός δηmicroόσιου διαγωνισmicroού το τελικό αποτέλε-

σmicroα ndashmicroετά από καιρό και κόποndash είναι αmicroφίβολο αν ικανο-

ποιεί πλήρως ndashή έστω σε κάποιο αξιόλογο βαθmicroόndash τις

προσδοκίες των microελετητών ή τουλάχιστον αν σέβεται τις

βασικές αρχιτεκτονικές αξιώσεις και τα ιδιαίτερα χαρακτη-

ριστικά της microελέτης

Όπως φαίνεται λοιπόν υπάρχουν διάφορες περιπτώσεις

για να δικαιολογούν το γιατί ο θεσmicroός των πανελλήνιων

αρχιτεκτονικών διαγωνισmicroών απαξιώνεται και βρίσκεται σε

διαρκή κρίση Γιατί κάποιοι είναι αναξιόπιστοι άλλοι αδιά-

φοροι κάποιοι άλλοι γίνονται προσχηmicroατικά και microόνο για

εντυπωσιασmicroό ενώ οι περισσότεροι είναι είτε ατελέσφοροι

είτε αναποτελεσmicroατικοί Ακόmicroη γιατί τόσο οι φορείς διεξα-

γωγής των αρχιτεκτονικών διαγωνισmicroών (πολιτεία ή ιδιώ-

τες) όσο και οι ίδιοι οι συmicromicroετέχοντες microελετητές δεν αντι-

λαmicroβάνονται το θεσmicroό ως εποικοδοmicroητική διαδικασία

αλλά αντιmicroετωπίζοντας και συχνά υποστηρίζοντας πρό-

σκαιρες επιδιώξεις ή φιλοδοξίες καταστρέφουν τη microονα-

δική ευκαιρία συλλογικής προσφοράς microέσω της αρχιτεκτο-

νικής συν-δηmicroιουργίας Κάπως έτσι γίνονται οι αρχιτεκτονι-

κοί διαγωνισmicroοί στην Ελλάδα ή microάλλον κάπως έτσι δεν

γίνονται

Στο διάστηmicroα 2003-204 στα πλαίσια της Επιτροπής αρχι-

τεκτονικών διαγωνισmicroών του ΣΑ∆ΑΣ-ΠΕΑ λειτούργησε

microια οmicroάδα εργασίας που microε σύmicroπνοια microεθοδικότητα και

κοινή στόχευση επιτέλεσαν ένα microεγάλης σηmicroασίας ndashκαι εν

τέλει και όγκουndash έργο Αφορά στην τροποποίηση του υφι-

στάmicroενου (προβληmicroατικού και παρωχηmicroένου) θεσmicroικού

πλαισίου για τους αρχιτεκτονικούς διαγωνισmicroούς στη

χώρα microας και την προσαρmicroογή του στις διατάξεις της αντί-

στοιχης Ευρωπαϊκής Οδηγίας Σκοπός ήταν η εναρmicroόνιση

microε τα ισχύοντα νοmicroικά πλαίσια των άλλων ευρωπαϊκών

χωρών ndashειδικά αυτών microε παράδοση στη διεξαγωγή του

θεσmicroούndash αλλά και τους κανονισmicroούς UIA και ACE (Ευρω-

παϊκό Συmicroβούλιο Αρχιτεκτόνων) Υπεύθυνος από το ∆Σ

του ΣΑ∆ΑΣ-ΠΕΑ υπήρξε ο Π Νικολακόπουλος

Η Επιτροπή συνέλεξε microετέφρασε και συνέκρινε στοιχεία

από οκτώ ευρωπαϊκές χώρες και κατέληξε σε πρόταση

Σχεδίου Θεσmicroικού Πλαισίου microε θέmicroα laquoΚανονισmicroός για τον

καθορισmicroό των εθνικών διαδικασιών διεξαγωγής διαγωνι-

σmicroών microελετών στον τοmicroέα της αρχιτεκτονικήςraquo και αποδέ-

κτες τα υπουργεία ΠΕΧΩ∆Ε και ΠΕΘΟ

Στις προτάσεις συmicroπεριλαmicroβάνονται δικλείδες για την υλο-

ποίηση των βραβευθέντων προτάσεων microε την απαραίτητη

συmicromicroετοχή των microελετητών τακτοποίηση των αmicroοιβών

θέσπιση ανεξάρτητης επιτροπής αρχιτεκτονικών διαγωνι-

σmicroών (ΕΑ∆) και συmicroβούλου αγωνοθέτη συγκρότηση

δεξαmicroενής κριτών διασφάλιση των πνευmicroατικών δικαιωmicroά-

των των microελετητών νέο νοmicroικό πλαίσιο για την υποχρέωση

προκήρυξης αρχιτεκτονικών διαγωνισmicroών από τους

φορείς και κίνητρα όσον αφορά στις προκηρύξεις διαγω-

νισmicroών διασφάλιση διαφάνειας στην κρίση των microελετών

κά

Το Σχέδιο δηmicroοσιεύτηκε στο τεύχος 5411-112005 του

περιοδικού Έκτοτε και microετά και τη διαβίβασή του στα

αρmicroόδια υπουργεία δεν microας έχει κοινοποιηθεί κανένα νέο

για την τύχη του Υπουργεία και φορείς κωφεύουν και οι

διαγωνισmicroοί Όταν και εάν προκηρύσσονται συνεχίζουν

να αποτελούν microεγάλο πονοκέφαλο για όλους εmicroάς τους

συmicromicroετέχοντες Λόγω κακής οργάνωσης λόγω έλλειψης

διαφάνειας λόγω αργοποριών στις διαδικασίες λόγω

αmicroφισβήτησης προς τα microέλη της κριτικής επιτροπής εν

τέλει λόγω έλλειψης οράmicroατος για το θεσmicroό

6622 α φ ι έ ρ ω micro α

ΘεσmicroόςΞεπεσmicroός

του Αλέξανδρου Κλειδωνά αρχιτέκτονα

Προτάσεις της Επιτροπής Αρχιτεκτονικών∆ιαγωνισmicroών του ΣΑ∆ΑΣ-ΠΕΑ

της Ιουλίας ∆ρούγα αρχιτέκτονος (microέλος αυτής της Επιτροπής)

6633α φ ι έ ρ ω micro α

iquestOacuteˆ paraOacuteAcirc˘IgravemiddotUgraveEgraveIcircfi intcurrenOacuteUgraveUacuteOcirc infinıEumlOacuteOgraveOacute 1959 middotUacutemacrπ centAcircUcircOcircUgravefiOcirc˘IumlOcirc˜ (1Ocirc sbquoUacutemiddotsbquoAcircrsaquoOcirc paramiddotOacuteAcircIumlIumllsaquoOacuteEgraveOcirc˘infinUacutemacrEgraveUgraveAcircIcircUgraveOcircOacuteEgraveIcircOcircDagger centEgravemiddotAacuteˆOacuteEgraveUcircIgraveOcircDagger)

microικρός-Μεγάλος Αρχιτέκτονας

της Μαριλένας Καλυβιώτη αρχιτέκτονος

6644 α φ ι έ ρ ω micro α

Οι laquoπύλεςraquo του τmicroήmicroατος Τmicroήmicroα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών

είναι ανοιχτές Στέκεσαι microε την κάρτα στο χέρι που γράφει φοι-

τητής εξάmicroηνο Α Είσαι επιτέλους φοιτητής στην πολυπό-

θητη σχολή Το ήθελες από τότε που θυmicroάσαι τον εαυτό

σουτα τελευταία χρόνιαήταν επιλογή των δικών σου είσαι

όmicroως εδώ Και τώρα Τώρα ξεκινάει το παιχνίδι των γνώσεων

microε παίκτες εσένα τους συmicroφοιτητές σου τους καθηγητές σου

και φυσιογνωmicroίες όπως τον Wright τον Le Corbusier Οι πρώ-

τες ιδέες αρχίζουν να έρχονται και είσαι περήφανος για τον

εαυτό σου ή απογοητεύεσαι και προσπαθείς κι άλλο

Σε όποιο στάδιο της φοίτησης σου και αν γίνει αυτό κάποια

στιγmicroή το νιώθεις Θέλεις να γίνει ένας microικρός-Μεγάλος Αρχι-

τέκτονας και είσαι έτοιmicroος να κατακλίσεις τη σχολή σου την

πόλη σου τη χώρα σου ή τον κόσmicroο όλο microε τις δικές σου

γραmicromicroές και τους δικούς σου όγκους και χρώmicroατα Μπορεί να

φοβάσαι να το παραδεχτείς αλλά το συναίσθηmicroα τρέφεται

microέσα σου microέρα microε τη microέρα Μπορεί να microην το αφήσεις να

εκδηλωθεί ποτέ microπορεί όmicroως και να το κυνηγήσεις

Και τότε ως microάννα εξ ουρανού ο πρώτος αρχιτεκτονικός δια-

γωνισmicroός (ο πρώτος που πέφτει στην αντίληψή σου) φαντάζει

η ευκαιρία να αποδείξεις την αξία σου Μπορεί να microη διαβά-

σεις καν το θέmicroα αλλά και microονό στην πρώτη φράση laquo∆ια-

γωνισmicroός ιδεών αρχιτεκτονικός διαγωνισmicroόςraquo έχεις ήδη

πάρει απόφαση να συmicromicroετάσχεις Νιώθεις πως σου δίνεται η

ευκαιρία να παίξεις ή και να πρωταγωνιστήσεις σε ελληνική

ταινία ή χολιγουντιανή παραγωγή Συνειδητοποιήσεις πως

έχεις τη δυνατότητα να δώσεις λύσεις που θα φέρουν την προ-

σωπική σου σφραγίδα οι περιορισmicroοί που σου παρουσιάζουν

δεν σου microοιάζουν βουνό και αρχίσεις να σχεδιάζεις συmicroβα-

τικά και microετά οι γραmicromicroές (οι λεγόmicroενες laquoντιζαϊνιέςraquo) ξεπη-

δάνε από παντού

Και τελειώνεις τη σχολή έχεις στο ιστορικό σου 012 συmicromicroέ-

τοχες σε διαγωνισmicroούς και θέλεις να βγεις στον αληθινό

κόσmicroο microη προστατευόmicroενο από τις πύλες της σχολής και

νοmicroίζεις πως microπορείς να συνεχίσεις την κατάκτησή σου (και

microπορείς το πιστεύω ακράδαντα πως microπορείς ότι και αν

σηmicroαίνει αυτό για τον καθένα) Η προκήρυξη για τον επόmicroενο

πανελλήνιο διαγωνισmicroό της Χ ανέγερσης εmicroφανίζεται microπρο-

στά σου και σκέφτεσαι θα κάνω την προσπάθειά microου Όσα

έmicroαθα έχω την ευκαιρία να τα παρουσιάσω microε την σφραγίδα

πλέον στο χέρι και microε ολοένα καλύτερες ιδέες ∆ιαβάζεις τις

laquoοδηγίες διαγωνιζοmicroένωνraquo και τα πρώτα καmicroπανάκια αρχί-

ζουν να αντηχούν στα αφτιά σου ΓΟΚ επιτρεπόmicroενη δόmicroηση

επιτρεπόmicroενο ύψος χρήσεις γης επιτρεπόmicroενες λειτουρ-

γίες προϋπολογισmicroός έργου και επιτρεπόmicroενο κόστος Και οι

συmicromicroετέχοντες πολλοί αρκετοί από τους οποίους γνωστά

ονόmicroατα που γυρίζουν στο κεφάλι σου άλλα από τότε που

ήσουν φοιτητής και άλλα από τη στιγmicroή που έγινες ενεργό

microέλος της αρχιτεκτονικής κοινότητας Και οι αmicroφιβολίες περί

συmicromicroετοχής σου άλλοτε λιγότερες άλλοτε περισσότερες

(άλλοτε καθόλου πρέπει να είmicroαστε ειλικρινείς) εmicroφανίζο-

νται Νιώθεις να σε πνίγουν οι περιορισmicroοί και ο συναγωνισmicroός

microε σηmicroαντικές (όχι πάντα ποιοτικές κατά την γνώmicroη σου)

παρουσίες στον χώρο της αρχιτεκτονικής δηmicroιουργίας στη

χώρα σου Τα ερωτήmicroατα σε κατακλύζουν Τι microπορώ να σχε-

διάσω microε τόσα δεν Υπάρχει περίπτωση να προκριθώ η θα

microείνω στην αφάνεια Και απόψεις περί παραποίησης του

τελικά ανεγερθέντος από το σχεδιαζόmicroενο σε βοmicroβαρδίζουν

Και εκεί είναι που πρέπει να πάρεις αποφάσεις και να φέρεις

σε εφαρmicroογή όλα όσα έmicroαθες όλα αυτά τα χρόνια Και ξέρεις

πως έχεις πολλά να microάθεις ακόmicroα Γιατί το πραγmicroατικό παιχνίδι

των γνώσεων έφυγε από την φωλιά της σχολής σου και από τα

χέρια των συmicroφοιτητών και καθηγητών σου Βρίσκεται τώρα

στα χέρια τα δικά σου και των συναδέλφων σου στα χέρια της

πολιτείας της κοινωνίας microε την οποία καλείσαι να συνεργα-

στείς ή και να έρθεις σε σύγκρουση Βρίσκεται στις απογοη-

τεύσεις που θα συναντήσεις και τα κολλήmicroατα που θα παρου-

σιαστούν microπροστά σου και θα είναι πολλά αλλά εσύ θα συνεχί-

σεις Και τα πράγmicroατα θα γίνουν πιο εύκολα Θα microάθεις να

κινείσαι και να ελίσσεσαι Να microη φοβάσαι microεγάλα ονόmicroατα και

κλίκες Να microην τροmicroάζεις στην ιδέα microιας σύγκρουσης ή microιας

χαmicroένης από χέρι όπως θα πιστέψεις συmicromicroετοχής στον τάδε

αρχιτεκτονικό διαγωνισmicroό και τότε είναι που θα έχεις πραγ-

microατικά κερδίσει

iquestOacuteˆ infinEcircrsaquoUcircmiddot UgraveOcirc˘ permilEgravemiddotAacuteˆOacuteEgraveUcircIgraveOcircDagger Future of the

Cities IFHP Ranko Radovic Student Compe-tition 2007

δια

γωνι

σmicro

ός

Αποκατάσταση και νέα χρήση του Ανατολικού Νεωρίου της ∆εξαmicroενής ΖΑΝΕ και της Αποθήκης Άλατος στο λιmicroάνιτου Ηρακλείου Κρήτης

Εδώ και καιρό στην πόλη του Ηρακλείου οι νέες κατασκευές

εmicroφανίζονται διάσπαρτες και ασυνάρτητες χωρίς συνεκτικό

λόγο χωρίς αναφορά στον υφιστάmicroενο ιστό ούτε πιο σηmicroα-

ντικά στο laquoπροϋπάρχονraquo στην προηγούmicroενη πολιτιστική

τοπογραφία Το αποτέλεσmicroα είναι ότι η ζωή στην πόλη ως

οπτική και κινητική εmicroπειρία είναι πλέον microια ασυνεχής αλλη-

λουχία από αυτόνοmicroα ανεξάρτητα microεταξύ τους αυτοαναφο-

ρικά οπτικά στίγmicroατα που microέσα στην αυτοαναφορικότητά

τους νοmicroιmicroοποιούνται microεν αλλά ανθίστανται οποιαδήποτε

προσπάθεια συγκρότησης ενός συνεχούς αφηγήmicroατος που

θα ήταν laquoο δρόmicroοςraquo και εξ αυτού η πόλη ως βιωmicroατική συνέ-

χεια ενός πολιτειακού συmicroβολαίου

Το αντικείmicroενο όmicroως αυτού του διαγωνισmicroού αυτό το κοmicromicroάτι

του λιmicroανιού του Χάνδακα είναι ένα από τα λίγα microέρη όπου

αναγνωρίζεται η παλιά πόλη και η σχέση της microε τα τείχη που

την σχηmicroάτιζαν Το εναποmicroείναν τmicroήmicroα των Νεότερων Νεω-

ρίων η Ενετική ∆εξαmicroενή ΖΑΝΕ και η Αποθήκη Αλατιού στη

microεριά της προκυmicroαίας ακόmicroα και στην κατάσταση που βρίσκο-

νται ερείπια κενά λειτουργίας έχουν ακόmicroη τη δυνατότητα

να παραπέmicroπουν στην πρωταρχική τοπογραφία του λιmicroανιού

hellipΌταν αναφερόmicroαστε στα κτήρια ως πολιτιστική κληρονοmicroιά

6677δ ι α γ ω ν ι σ micro ό ς6666 δ ι α γ ω ν ι σ micro ό ς

α β

ρα

βεί

ο

δεν τα εννοούmicroε ως αντικείmicroενα ως κτισmicroένες εικόνες microιας

παρελθούσας εποχής ndashπου αντίκεινται έξω από εmicroάςndash αλλά

ως χώρο που βιώνεται και ως εκ τούτου microετουσιώνεται σε

χρόνο microας που microας περιβάλει εmicroάς και τις πράξεις microας

hellipΓια να ενεργοποιηθεί η microνήmicroη microέσω του ερειπίου απαιτεί-

ται η ενεργή ανάmicroνηση microια προβολή της επιθυmicroίας για ζωή

όπου αντί να αναπολούmicroε απεγνωσmicroένα το παρελθόν για τα

χαmicroένα αντικείmicroενα επιθυmicroούmicroε και σχεδιάζουmicroε νέους χρό-

νους Τότε είναι που το παρελθόν αποκαλύπτεται πλέον ως

χώρος και microας επιτρέπει να εmicroπλακούmicroε microε την δηmicroιουργική

πράξη ως συmicroπληρωmicroατική πράξη ως ολοκλήρωση του ατε-

λούς ως συνέχεια

Η επανάχρηση λοιπόν δεν συνιστά laquoδεύτερο χέριraquo αλλά

είναι αποτέλεσmicroα microιας επέmicroβασης που προσφέρει microια νέα

οπτική microιας παλιάς τοπογραφίας Το παλιό κτίσmicroα συνεχίζει

να υπάρχει όχι όmicroως ως κτήριο αλλά ως τοπογραφία ως οικό-

πεδο αυτή τη φορά για το πρόγραmicromicroα που έρχεται να εγκατα-

σταθεί εκεί Το παλιό ως microνηmicroείο συνεχίζει την ζωή του ως

πηγή γνώσης ως ανάmicroνηση microιας προηγούmicroενης πρωταρχικής

σχέσης microε τον κόσmicroο στην περίπτωσή microας microε τη θάλασσα και

το λιmicroάνι

Αρχή της πρότασης αποτελεί η οριοθέτηση ενός επιπέδου

όρασης του microνηmicroείου που θα αποκαλύπτει τις πρωταρχικές

του δοmicroές ενώ ταυτόχρονα θα επιτρέπει την αναγνώριση της

ιστορικής συνέχειας της πόλης του Ηρακλείου που απορρέει

από τη δυναmicroική της διαλεκτικής σχέσης microεταξύ του παλιού

και του σύγχρονου Ως κλειδί του microηχανισmicroού που microας επέ-

τρεψε να φέρουmicroε το καινούργιο πρόγραmicromicroα σε σχέση microε τα

παλιά κτίσmicroατα χρησιmicroοποιήσαmicroε την microεταφορά ∆ηλαδή

αρνηθήκαmicroε την microετατροπή ως εργαλείο επανάχρησης και

την microετάλλαξη των υφισταmicroένων κτισmicroάτων σε κτήριο αλλά

χρησιmicroοποιώντας το κτήριο ως laquoχρονικό οικόπεδοraquo microεταφέ-

ραmicroε σε αυτό την δοmicroή συνθετική και κατασκευαστική ενός

ταρσανά του αρχετυπικού ναυπηγείου του 19ου αιώνα Χαρα-

κτηριστικές microορφές οι καmicroπύλες που φτιάχνουν τα καράβια

τα κράmicroατα υλικών σανίδες και microέταλλα και οι τυπικές κατα-

σκευές το κόκκινο του microίνιου επιστρατεύθηκαν ως στοιχεία

microεταφοράς που ενεργοποιούν τις microνήmicroες που λανθάνουν στον

χώρο και επέτρεψαν σrsquo εmicroάς να ανακαλέσουmicroε και να microετα-

φέρουmicroε στο παρόν στιγmicroές ζωής που microπορούν να αποτελούν

ακόmicroα στοιχεία της τοπογραφίας Στην προκείmicroενη περί-

πτωση η microεταφορά δεν αποτελεί ένα εικονογραφικό τρικ

ένα λεκτικό τέχνασmicroα που να εξαντλείται microετά το πρώτο διά-

βασmicroα ∆ρα συνεχώς σε ένα επίπεδο προ-λεκτικό φέρνοντας

microας σε σχέση microε βιώmicroατα που λειτουργούν έξω από τους

περιορισmicroούς του ιστορικού χρόνου και microας βοηθούν να οικει-

οποιηθούmicroε τον χρόνο του χώρου χωρίς να φοβηθούmicroε

microήπως καταλήξουmicroε ασεβείς Η ασέβεια εξάλλου είναι

πιθανότητα microόνο στον ιστορικό χρόνο Σε αυτόν τον άλλο

χρόνο ισχύει η δυνατότητα της συνύπαρξης Στην πρότασή

microας λοιπόν τα καινούργια στοιχεία της σύνθεσης αποστασιο-

ποιούνται από τα παλιά κτίσmicroατα όχι από φόβο microήπως κακο-

microεταχειριστούmicroε το παρελθόν αλλά για να επιτρέψουmicroε τις

διαφορετικές χρονικές στιγmicroές να συνυπάρξουν ισόνοmicroα

microέσα στα πλαίσιο των πολιτιστικών δραστηριοτήτων που θα

φιλοξενήσει ο χώρος Ένας κόσmicroος ο παλιός και ο καινούρ-

γιος ένας

ΜελετητέςΑθανάσιος Κ Σπανοmicroαρίδης

Γιάννης Ζαχαριάδης αρχιτέκτονες

ΣυνεργάτεςΙσmicroήνη Μέλιου Σταύρος Μόφορης αρχιτέκτονες

Παυλίνα Μανέτα ∆ήmicroητρα Παυλάκου φοιτήτριες αρχιτέκτονες

Επανάχρηση δεν σηmicroαίνει αναίρεση της συmicroβολικής παρακα-

ταθήκης ενός ιστορικού κελύφους Σηmicroαίνει επαναβίωση και

επανασηmicroασιοδότησή του ώστε να παραmicroείνει στη microνήmicroη και

τη ζωή της πόλης microε νέες συναντήσεις δραστηριότητες και

συλλογικές δράσεις

Η πρόταση προσπαθεί να πειθαρχήσει εκφραστικά στην

laquoανακουφιστική σιωπήraquo και δοmicroική λιτότητα του microνηmicroείου

ndashεξωτερική και εσωτερικήndash και όχι να microεταχειριστεί το κέλυ-

φος σαν πεδίο laquoδηmicroιουργικής ιδιαιτερότηταςraquo Επιχειρεί να

αναδείξει και να ζωογονήσει τον εσωτερικό όγκο microε στόχο να

επανακατοικηθεί το ίδιο το κτίσmicroα και όχι απλά να laquoστεγάσειraquo

microια νέα κατασκευή

Αναζητήθηκε microία ροή κινήσεων που θα ενοποιεί τη συνολική

εσωτερική λειτουργία των τριών κτιρίων και ταυτόχρονα θα

δηmicroιουργεί τους χώρους ndashτους microικρότερους τόπουςndash των

νέων χρήσεων Το Αρσενάλι παραmicroένει ένα πέρασmicroα-δρόmicroος

η διαδροmicroή του όmicroως επεκτείνεται και εmicroπλουτίζεται microε microία

αλληλουχία από ελαφρές ράmicroπες και ανισοϊψή πατάρια που

δηmicroιουργούν τις γαλαρίες των εκθεσιακών χώρων λειτουρ-

γώντας ταυτόχρονα σαν εξώστες για τα εσωτερικά δρώmicroενα

και σαν πλατώmicroατα-laquoκαταστρώmicroαταraquo συλλογικών δράσεων Ο

επισκέπτης ανακτά το laquoθετικό κενόraquo των θόλων προσεγγίζει

και παρατηρεί την τεχνοδοmicroία τους και αποκτά microια νέα αντί-

ληψη του χώρου microε στοχευmicroένες οπτικές φυγές προοπτικές

και θέες

Το Νεώριο λειτουργεί σαν εκθεσιακός χώρος microε δυνατότητα

να δεχτεί microικρότερες ή microεγαλύτερες οmicroαδικές πολιτιστικές

δράσεις στις επιmicroέρους χωρικές ενότητες Το δυτικό πατάρι

επεκτείνεται σαν εξώστης ndash θέα προς το ενετικό λιmicroάνι και

φιλοξενεί το κυλικείο microε άmicroεση πρόσβαση και από τον χώρο

της Αποθήκης Οι σκοτεινοί χώροι των ∆εξαmicroενών φιλοξενούν

τις θεατρικές και microουσικές παραστάσεις παίρνοντας φως από

τα δρώmicroενα της τέχνης Ο πρώτος θόλος σε επαφή microε το

Αρσενάλι επεκτείνει τη διαδροmicroή του εκθεσιακού χώρου λει-

τουργώντας παράλληλα σαν φουαγιέ του χώρου των εκδηλώ-

σεων στον δεύτερο θόλο Οι χώροι αποκτούν άmicroεση πρό-

σβαση από τον εξωτερικό χώρο στη στάθmicroη των παταριών και

δυνατότητα αυτόνοmicroης λειτουργίας Η Αποθήκη του Αλατιού

στεγάζει ένα νεανικό εργαστήρι microουσικής και οργανοποιίας

έχοντας αναφορά στην πλατεία του Τελωνείου

Για όλες τις κατασκευές επιλέχθηκε ένα αυτοφερόmicroενο

δοmicroικό σύστηmicroα από microέταλλο και ξύλο που ενσωmicroατώνει τις

εκθεσιακές επιφάνειες τους γενικούς και σηmicroειακούς φωτι-

σmicroούς και τις καλωδιώσεις απλής οικοδοmicroικής τεχνολογίας

που χωρίς να microιmicroείται στήνει ξανά τις laquoσκαλωσιέςraquo του ναυ-

πηγείου αναζητώντας τη νέα αντίληψη και σηmicroασιοδότηση

του χώρου

6699δ ι α γ ω ν ι σ micro ό ς

γ β

ρα

βεί

ο

6688 δ ι α γ ω ν ι σ micro ό ς

β β

ρα

βεί

ο

Από τους τέσσερεις αιώνες της ενετικής θαλάσσιας οχύρωσης

του Ηρακλείου σήmicroερα αποmicroένουν σπαράγmicroατα ασύνδετα

δίχως λειτουργική και νοηmicroατική συνοχή Tο microεσαιωνικό

αρχαιολογικό τοπίο του θαλάσσιου microετώπου παραmicroένει

δυσερmicroήνευτο και δυσανάγνωστο Το έλλειmicromicroα εποπτείας και

κατανόησης του ιστορικού χώρου επιχειρεί να αναπληρώσει η

προκείmicroενη πρόταση στην περιοχή των ανατολικών νεωρίων

microε δύο χειρονοmicroίες

(α) ∆ιαmicroόρφωση του δηmicroόσιου χώρου-πλατείας microπροστά στην

τοξοστοιχία του αποmicroείναντος νεωρίου microε την επισήmicroανση

των ιχνών του πλήρους συγκροτήmicroατος

(β) Κατασκευή υπερυψωmicroένου εξώστη-belvedere στη βορινή

άκρη του Νεωρίου για την εποπτεία του θαλασσίου microετώπου

και των microνηmicroειακών καταλοίπων Κατrsquo αυτό τον τρόπο ολοκλη-

ρώνεται η ζητούmicroενη λειτουργική και νοηmicroατική σύνδεση των

επιmicroέρους ενοτήτων (∆εξαmicroενής Νεωρίου και Αλατάδικου) microε

προτάσεις που βοηθούν την επαναφορά της ιστορικής microνήmicroης

Η κεντρική ιδέα της αρχιτεκτονικής παρέmicroβασης συνοψίζεται

στην ένταξη microιας συνεχούς επιφανείας ξύλινου δαπέδου που

οδηγεί την κυκλοφορία του κοινού στις επιmicroέρους περιοχές

Το δάπεδο αυτό άλλοτε microε τη microορφή διαδρόmicroου ή ράmicroπας

άλλοτε ως κερκίδωmicroα κι άλλοτε ως βάθρο διατρέχει τον

δηmicroόσιο χώρο που περιβάλλει το microνηmicroείο εισχωρεί microέσα του

προβάλλει και προεκτείνει τις χρηστικές επιφάνειες Συνδέει

τους επιmicroέρους χώρους ndash∆εξαmicroενή Νεώριο και Αλατάδικοndash

και εξασφαλίζει πρόσβαση σε όλους

Το δάπεδο αυτό είναι ο αγωγός που εισάγει τις νέες χρήσεις

και φέρει όλο το λειτουργικό τους φορτίο έτσι ώστε να παρα-

microείνουν ανέπαφες οι επιφάνειες του microνηmicroείου Η τήρηση

αποστάσεων από τις microεσαιωνικές επιφάνειες των microνηmicroείων

(τοίχοι θόλοι αυθεντικά δάπεδα) διατρέχει όλη την πρόταση

και επιτρέπει την αντιστικτική γραφή των εισαγοmicroένων στοι-

χείων microε τρόπο που καθιστά απολύτως αναγνωρίσιmicroη τη νεω-

τερική παρέmicroβαση και καταξιώνει την παρουσία του microνη-

microείου

Όλες οι νέες προτεινόmicroενες παρεmicroβάσεις είναι αναστρέψι-

microες

ΜελετητήςΓιάννης Κίζης αρχιτέκτων αναπλ καθηγητής ΕΜΠ

ΣυνεργάτεςΝίκος Βενιανάκης Κωσταντής Κίζης Νίκος Σούλης αρχιτέκτο-

νες Γιάννης Τσοπανάκης πολιτικός microηχ Παύλος Ζαννής

microηχανολόγος microηχ

ΣύmicroβουλοςΝίκος Σκουτέλης αρχιτέκτων επίκ καθηγητής Πολυτεχνείου

Κρήτης

ΜελετητέςΘεώνη Ξάνθη Θοδωρής Ανδρουλάκης

Γεράσιmicroος Ζακυνθινός αρχιτέκτονες

ΣυνεργάτεςΓαβριέλλα Καραmicroπάτσου Νίκος Κεχαγιάς Στέλλα Μακαρόνα

Γιώργος Κουmicroερτάς Μαρουσώ Χανιώτη Τάσος Σπυρίδωνος

αρχιτέκτονες

ΗΜ ΕΠΕ - Κώστας Ζαχάριος ΗΜ εγκαταστάσεις

Θόδωρος Νιαουνάκης ακουστική microελέτη

4499δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί4488 δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί

β ε

ξαγο

ρά

α ε

ξαγο

ρά

∆ιαmicroόρφωση αλληλουχίας ελευθέρων χώρων ∆ίδοντας προτεραιότητα στη διαmicroόρφωση microιας αλληλουχίας

ελευθέρων χώρων προσαρmicroοσmicroένης στα υψόmicroετρα και τις

χαράξεις του ευρύτερου περιβάλλοντος χώρου διαmicroορφώ-

θηκε microια επάλληλη συνέχεια των δηmicroόσιων χώρων του ∆η-

microαρχείου Ήδη η πόλη θέτει microε σαφήνεια τους δυναmicroικούς

όρους ανάπτυξής της microε τις χαράξεις των δρόmicroων τα microέτωπα

των δηmicroοσίων κτηρίων ή ακόmicroη microε τη διάχυση των λειτουργι-

κών επιπέδων στάσης και κίνησης του δηmicroόσιου χώρου (πλα-

τείες πεζοδρόmicroια κλπ)

Την εκκίνηση αυτής της αλληλουχίας ελευθέρων χώρων απο-

τελεί ο microετασχηmicroατισmicroός των φυσικών υψοmicroετρικών καmicroπύ-

λων ως τεχνητό τοπίο στο βορινό τmicroήmicroα του οικοπέδου δια-

microορφώνοντας κατrsquo αυτόν τον τρόπο τις πρώτες κτηριακές microορ-

φές που παραλαmicroβάνουν και υποδέχονται τους επισκέπτες

από την υψοmicroετρικά δυσmicroενέστερη πλευρά του οικοπέδου

ΜελετητέςΧρήστος Πατρώνης Γιάννα Πανδή αρχιτέκτονες

ΣυνεργάτεςΒασίλης Αξιώτης πολεοδόmicroος-χωροτάκτης

Αλέξης Μαγκανιώτης αρχιτέκτων

Βαρβάρα Γιαννούλα φοιτήτρια αρχιτεκτονικής

Παναγιώτα Ψεβεδούρου αρχιτέκτων εσωτερικών χώρων

ΣύmicroβουλοςΓιάννης Πατρώνης αρχιτέκτων αναπλ καθηγητής

Τmicroήmicroατος Αρχιτεκτόνων Πανεπιστηmicroίου Πατρών

Εν συνεχεία οι δηmicroόσιοι χώροι του ∆ηmicroαρχείου που χρησιmicroο-

ποιούνται για τη διαmicroόρφωση της επάλληλης συνέχειας αυ-

τών είναι

α Η Πλατεία ∆ηmicroαρχείου-Forum ως το πρώτο δοχείο υποδο-

χής των πολυmicroέτωπων κινήσεων των πολιτών

β Οι χώροι της Αίθουσας πολλαπλών χρήσεων

γ Το εσωτερικό Αίθριο γύρω από το οποίο αναπτύσσονται οι

γραφειακοί χώροι των διευθύνσεων του ∆ηmicroαρχείου

Χαράξεις ndash η τεθλασmicroένη Προκειmicroένου οι δηmicroόσιοι χώροι του ∆ηmicroαρχείου να

οmicroογενοποιηθούν microε το γειτονικό σύmicroπλεγmicroα πάρκων προτεί-

νεται στο πέρας του οικοπέδου να υλοποιηθεί ως τεθλασmicroένη

γραmicromicroή χάραξης το κυρίως κτηριακό σώmicroα του ∆ηmicroαρχείου

συmicroπληρωmicroατικό της οχυρωmicroατικής χάραξης του φρουρίου

της Λιθαρίτσας Κατrsquo αυτόν τον τρόπο δίδεται microια φυσική

απόληξη στον ευρύτερο πολιτιστικό περίπατο ενώ παράλ-

ληλα αποφεύγεται η απορρόφηση του νέου κτηρίου από τον

ανώνυmicroο αστικό ιστό που το περιβάλλει Παράλληλα η τεθλα-

σmicroένη σε microορφή κάτοψη οδηγεί στην οργάνωση των ανεξάρ-

τητων υπηρεσιών και στη δηmicroιουργία σχετικά microικρών σε

microήκος διαδρόmicroων

Γεφύρωση προσβάσεων και λειτουργιών Τα επιmicroήκη τmicroήmicroατα της ραχοκοκαλιάς του κτηρίου microετουσιώ-

νονται στην πλευρά του εσωτερικού αιθρίου ως microια σειρά

οριζοντίων ηmicroιυπαίθριων και κλειστών πορειών και εισόδων

που στόχο έχουν

α) Να δώσουν στους επισκέπτες και στους εργαζόmicroενους τη

δυνατότητα της αντίληψης της εικόνας της πόλης έξω ενώ

παράλληλα δηmicroιουργούν την εικόνα microιας παλλόmicroενης τρισ-

διάστατης όψης προς την πόλη

β) Να αποκαλύψουν να προσανατολίσουν και να κατευθύ-

νουν το κοινό στο υπόλοιπο κτηριακό συγκρότηmicroα δίνοντας

microια συνέχεια και ροή στην αρχιτεκτονική σύνθεση

Κτήριο φόντο στο ΑίθριοΠροκειmicroένου να ισχυροποιηθεί η αίσθηση της κοιλότητας

εντός του Αίθριου αυτό ντύνεται microε microια τεχνητή επιδερmicroίδα

microε ένα συνεχόmicroενο microεταλλικό και ξύλινο πλέγmicroα-laquoκλοστράraquo

Η microορφολόγηση και η επιλογή του τύπου του ανοίγmicroατος

βασίζεται σε τύπους ανοιγmicroάτων της παραδοσιακής αρχιτε-

κτονικής ένας τύπος επαναλαmicroβανόmicroενου κουφώmicroατος που

δηmicroιουργεί τελικά ένα σύγχρονο ουδέτερο microοτίβο microε βιοκλι-

microατικό χαρακτήρα

microε σαφήνεια το τέρmicroα της πορείας ενοποίησης και ταυτό-

χρονα την είσοδο στο ∆ηmicroαρχείο

ΣύνθεσηΗ σύνθεση οργανώνεται σε δύο σκέλη τα οποία ενοποιούνται

εσωτερικά microε ένα αίθριο που διαπερνάει όλο το κτήριο καθrsquo

ύψος και φωτίζεται από περιmicroετρικά υαλοστάσια Εκατέρω-

θεν του πυρήνα αυτού τα δύο σκέλη τοποθετούνται φυγόκε-

ντρα στο οικόπεδο σχηmicroατίζοντας microια δυναmicroική ενότητα σχή-

microατος S Αντιmicroετωπίζοντας το πλήρες και το κενό σαν microια συν-

θετική ενότητα οι υπαίθριοι χώροι του ∆ηmicroαρχείου γεννιού-

νται συmicroπληρωmicroατικά του σχήmicroατος αυτού

Οι δηmicroοτικές υπηρεσίες διαχωρίζονται microε σαφήνεια από τις

δηmicroαρχιακές γραφειακές ανάγκες τόσο συνθετικά όσο και

οικοδοmicroικά Οι υπηρεσίες λόγω υψηλής ανάγκης προσβασι-

microότητας τοποθετούνται στα χαmicroηλά επίπεδα και αναπτύσσο-

νται και στους δύο άξονες Τα δηmicroαρχιακά γραφεία αναπτύσ-

σονται κατά microήκος του τρίτου επιπέδου του ενός σκέλους

ΥλικάΟι υπηρεσίες αντιmicroετωπίζονται σαν ένας όγκος Επενδύονται

microε χτενιστό microάρmicroαρο που διατρυπάται από συνδυασmicroό επιφα-

νειών υαλοστασίων και γραmicromicroικών γωνιακών παραθύρων Τα

δηmicroαρχιακά γραφεία περιβάλλονται από microια επιφάνεια εmicroφα-

νούς σκυροδέmicroατος και αφήνονται σε κοινή θέα χάρη στο

συνεχές υαλοστάσιο microε τις φαρδιές περσίδες από σύνθετη

ξυλεία

ΣτόχοιΗ λύση προτείνει ένα λιτό ∆ηmicroαρχείο εναρmicroονισmicroένο microε το

ηπειρωτικό κλίmicroα της πόλης των Ιωαννίνων Πολεοδοmicroικά

στόχος είναι να ενταχθεί ένα κτήριο αυτού του microεγέθους στον

αστικό ιστό ικανοποιώντας την ανάγκη για σύνδεσή του microε τη

βραβευθείσα microελέτη ενοποίησης των υπαίθριων χώρων της

πόλης Κτηριακά προτεραιότητα δόθηκε στο ευανάγνωστο

του ∆ηmicroαρχείου από τους χρήστες του τόσο εξωτερικά όσο

και εσωτερικά

ΧάραξηΚαθοριστιστικό ρόλο για την τοποθέτηση του νέου ∆ηmicroαρ-

χείου στο οικόπεδο έχουν τα κτήρια του τζαmicroιού του Βελή

Πασά και του microεντρεσέ στην οδό Ιατρίδου απόληξη της βρα-

βευθείσας πορείας ενοποίησης Η κλίmicroακά τους οδήγησε

στην υποχώρηση του ∆ηmicroαρχείου από το microέτωπο αυτό ώστε

να δηmicroιουργηθεί εκεί ο κύριος υπαίθριος χώρος Η κτηριακή

microάζα αρκείται σε ένα microικρό laquoαποτυπώmicroαraquo δηmicroιουργώντας

microια αγκαλιά γύρω από τον υπαίθριο χώρο εισόδου που ορίζει

ΜελετητέςΕύη Αναστασοπούλου Βίκυ Μουτζούρη Κατερίνα Μητσώνη

Παναγιώτης Παπαδηmicroάτος αρχιτέκτονες

ΣυνεργάτεςΚώστας Παναγιωτόπουλος πολιτικός microηχ

Λεωνίδας Φραγγεδάκης microηχανολόγος microηχ

Ειδικός συνεργάτηςΜichael Cordes αρχιτέκτων

5500 δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί

γ ε

ξαγο

ρά

ΜελετητέςΑνθή Βερυκίου Αλεξάνδρα Γιαλούρη

Αλέξανδρος Κλειδωνάς Γιάννης Παπαδόπουλος αρχιτέκτονες

ΣυνεργάτεςΕύα Ρεπούσκου Βασιλική Μαλτεζάκη αρχιτέκτονες

Άρης Γκίτζιας φοιτητής αρχιτεκτονικής

Κωνσταντίνος Παπαντωνόπουλος πολιτικός microηχ

Παντελής Αργυρός microηχανολόγος microηχ

Ειδικός συνεργάτηςΓιώργος Παπαδόπουλος αρχιτέκτων

Το κτήριο συγκροτείται πάνω σε δύο τεθλασmicroένους άξονες οι

οποίοι δεν παρακολουθούν τα όρια του οικοπέδου αντίθετα

τοποθετούνται ελεύθερα απαντώντας microε διαφορετικό κάθε

φορά τρόπο στο ποικιλόmicroορφο γειτονικό περιβάλλον microε τα

ιδιαίτερα φυσικά αστικά και ιστορικά χαρακτηριστικά Το

εξωτερικό περίγραmicromicroα των αξόνων αποτελεί και το σκληρό

όριο του κτηρίου Μεταξύ των δύο αυτών γραmicromicroών διαmicroορφώ-

νονται δύο πλατείες σε διαφορετικές στάθmicroες Η microία είναι ο

κεντρικός υπαίθριος χώρος-είσοδος στο ∆ηmicroαρχείο και η δεύ-

τερη microικρότερη εσωτερική πλατεία-αίθριο συγχρόνως αποτε-

λεί στάση πάνω στην κίνηση που συνδέει την κεντρική πλα-

τεία του κτηρίου microε το κέντρο της πόλης Επιπλέον η κίνηση

αυτή γεφυρώνει την υφιστάmicroενη υψοmicroετρική διαφορά

microεταξύ του κέντρου της πόλης και της βασικής στάθmicroης του

οικοπέδου στην οποία βρίσκεται η microεγάλη πλατεία εισόδου

στο ∆ηmicroαρχείο και στην αίθουσα πολλαπλών δραστηριοτή-

των Βασική συνθετική επιλογή ήταν η διατήρηση του φυσι-

κού πρανούς και η τοποθέτηση της microεγάλης microάζας του κτη-

ρίου αντιστικτικά προς αυτόν Στην περιοχή του πρανούς

τοποθετείται ηmicroιυπόσκαφη η αίθουσα πολλαπλών δραστηριο-

τήτων microε φυσικό φωτισmicroό από την οροφή-δάπεδο της πλα-

τείας δηmicroιουργώντας έναν εσωτερικό χώρο microε microυσταγωγικό

χαρακτήρα

Η λειτουργική οργάνωση του κτηρίου γίνεται microε το σύστηmicroα

των γραmicromicroικών πτερύγων

Το προτεινόmicroενο κατασκευαστικό σύστηmicroα είναι αυτό της

δοκού επί στύλου Τα βασικά υλικά είναι εmicroφανές άβαφο

σκυρόδεmicroα και ανεπίχριστος τσιmicroεντόλιθος

δια

γωνι

σmicro

ός

Ανάπλαση Πλατείας Ηρώων ∆ήmicroου Ελευσίνας

laquoΤο Χωράφι της ∆ήmicroητραςraquo

laquoΤο Χωράφι της ∆ήmicroητραςraquo microεταφέρει microε όρους αρχιτεκτονι-

κούς την εικόνα ενός εύφορου αγρού microέσα στον αστικό ιστό

της Ελευσίνας Η πλατεία που προτείνεται είναι η κατασκευή

αυτού του laquoκαλλιεργηmicroένουraquo αστικού τοπίου Η αλληγορία

αναφέρεται τόσο στο microυθολογικό και ιστορικό παρελθόν της

Ελευσίνας όσο και στις σύγχρονες πρωτοβουλίες της πόλης

για την ανακύκλωση και την προστασία του περιβάλλοντος

laquoΤο Χωράφι της ∆ήmicroητραςraquo επιχειρεί έναν συγκερασmicroό του

αρχαίου και του σύγχρονου του φυσικού και του χτισmicroένου

του microόνιmicroου και του εναλλασσόmicroενου Σε αυτήν την πρόταση

πρωταγωνιστικό ρόλο παίζει η φύτευση microε την εναλλαγή των

εποχών που συmicroβολίζει

Προτεινόmicroενη αρχιτεκτονική λύσηΗ πλατεία Ηρώων είναι ο κεντρικός δηmicroόσιος χώρος της σύγ-

χρονης Ελευσίνας και ταυτόχρονα σηmicroατοδοτεί την είσοδο

στο αρχαίο ιερό Το αρχαίο ίχνος της Ιεράς Οδού διασχίζει δια-

γώνια την πλατεία Οι συνυπάρχουσες γεωmicroετρίες του αρ-

χαίου δρόmicroου και της νέας πολεοδοmicroικής χάραξης συναντι-

5533δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί5522 δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί

α β

ρα

βεί

ο

ούνται στο σώmicroα της πλατείας Η πρόταση διαπλέκει τις δύο

αυτές χαράξεις

Η νέα πλατεία και οι περιβάλλοντες πεζόδροmicroοι αντιmicroετωπί-

ζονται ως ενιαίος χώρος microε ενιαίο δάπεδο Στον χώρο αυτό

σχηmicroατίζεται η εικόνα ενός χωραφιού που αναφέρεται στον

microύθο της ∆ήmicroητρας και της Περσεφόνης τον κύκλο των επο-

χών την καλλιέργεια της γης την αναπαραγωγή και την ανα-

κύκλωση Ταυτόχρονα ορίζεται microία συγκεκριmicroένη γεωmicroετρία

Το χωράφι είναι ένας χώρος microε σαφή γεωmicroετρία τόσο εξ

αιτίας των ορίων ιδιοκτησίας όσο και από την κατεύθυνση της

όργωσής του Όmicroως ο όγκος και η microορφή του microεταλλάσσεται

ρυθmicroικά microε τις εποχές του χρόνου αλλά και από τυχαία γεγο-

νότα (κατεύθυνση του ανέmicroου) Η προτεινόmicroενη λύση έχει ως

αφετηρία την αέναη και τυχαία microεταβαλλόmicroενη γεωmicroετρία

του χωραφιού

Συνθετικά στοιχεία1 χάραξη

Το βασικό σύστηmicroα χάραξης του δαπέδου της πλατείας οργα-

νώνεται πάνω σε δύο κατευθύνσεις microε απόκλιση 10 microοιρών η

ΜελετητέςΚωνσταντίνος Γρίβας Έρση Ιωαννίδου

Ρενάτα Μεθενίτη Γιώργος Παρασκευόπουλος αρχιτέκτονες

microία από την άλλη που είναι κάθετες στους άξονες των δύο

τmicroηmicroάτων της Ιεράς Οδού εκατέρωθεν της πλατείας Το απο-

τέλεσmicroα της πλοκής των δύο κατευθύνσεων παράγει την

εντύπωση του laquoοργωmicroένου-καλλιεργηmicroένουraquo δαπέδου

2 ανάγλυφο

Ο κεντρικός χώρος της πλατείας επανακαθορίζεται από ένα

τετράγωνο που αποσπάται από το ενιαίο επίπεδο microε τη δηmicroι-

ουργία ήπιου ανάγλυφου στην περίmicroετρό του Η δηmicroιουργία

του ανάγλυφου ορίζει σαφέστερα το νοητό κέντρο της πλα-

τείας πραγmicroατοποιώντας ένα laquoκοίλωmicroαraquo και αποκλείοντας

διακριτικά την πρόσβαση των οχηmicroάτων

3 εξοπλισmicroός

Ο εξοπλισmicroός ορίζεται και αυτός από τη βασική χάραξη της

πλατείας και περιλαmicroβάνει καθίσmicroατα φωτιστικά και σηmicroεία

ανακύκλωσης Αυτά προκύπτουν από την αναδίπλωση των

υλικών της δαπεδόστρωσης στην τρίτη διάστασή τους

4 νερό

Το υδάτινο στοιχείο εmicroφανίζεται σε σηmicroεία ψεκασmicroού και σε

ανοιχτά γραmicromicroικά κανάλια βελτιώνοντας κατά τους θερινούς

microήνες το microικροκλίmicroα της πλατείας Στην είσοδο του αρχαιολο-

γικού χώρου διαmicroορφώνεται κρήνη

5 φύτευση

Η επιλογή της φύτευσης έγινε τόσο για συmicroβολικούς όσο και

για πρακτικούς λόγους Πρόθεση είναι η δηmicroιουργία ενός

τοπίου που α) εντείνει το παιχνίδι της αλλαγής των εποχών

και κάνει φανερό τον κύκλο της φύσης microέσα από την ίδια τη

microεταβολή των φυτών και β) χρησιmicroοποιεί γηγενή φυτά της

Αττικής που σχετίζονται microε τη microυθολογία και τον πολιτισmicroό

του τόπου Η προτεινόmicroενη φύτευση απαιτεί ελάχιστη φρο-

ντίδα δίνοντας σηmicroασία στην περιβαλλοντική ευαισθησία

Τα είδη φύτευσης που προτείνονται περιλαmicroβάνουν στάχυα

βολβώδη φρύγανα αγριολούλούδα και οπωροφόρα δέντρα

Ένας κύκλος microε στάχυα τοποθετείται έκκεντρα πάνω στον

άξονα της Ιεράς Οδού σηmicroαίνοντας την είσοδο στην πλατεία

Και τα πέντε στοιχεία που συνθέτουν την πλατεία ndashχάραξη

ανάγλυφο εξοπλισmicroός νερό και φύτευσηndash προκύπτουν από

κοινές συνθετικές αρχές και έχουν ενιαία λογική ανάπτυξης

αυτή που καθορίζει τη δηmicroιουργία του laquoκαλλιεργηmicroένου αστι-

κού τοπίουraquo της πλατείας laquoΤο Χωράφι της ∆ήmicroητραςraquo

Η ιδέα βασίζεται στη διαπίστωση τον συντονισmicroό και την

εmicroβάθυνση της αντίστιξης της σύγχρονης microε την αρχαία πόλη

Βασική αρχή της πρότασης είναι η επαναφορά και ανάδειξη

προηγούmicroενων στρωmicroάτων της πόλης που κρίνονται σηmicroα-

ντικά και ικανά να microεταφερθούν ως αντιπρόσωποι της εποχής

τους στο σήmicroερα

Η σύγχρονη πλατεία δεν κτίζεται Υλοποιείται microε τοποθέτηση

ένθετων προκατασκευασmicroένων microονάδων προσθετικά στο

δεδοmicroένο αστικό υπόστρωmicroα Θα αποτελέσει ένα laquoξένοraquo

στοιχείο-εργαστήριο διερεύνησης του παλίmicroψηστου που ταυ-

τόχρονα εισάγει νέες παραmicroέτρους στον δηmicroόσιο χώρο

∆ύναται να λειτουργήσει σαν εφήmicroερο επίπεδο που microελλο-

ντικά θα αποmicroακρυνθεί ή να ενσωmicroατωθεί στο παλίmicroψηστο

και να αποτελέσει microέρος του

Το νέο επίπεδο πραγmicroατοποιεί την επικοινωνία microεταξύ των

επιπέδων της ιστορίας της πόλης microε την παράλειψη ή microετέ-

πειτα αποmicroάκρυνση των microονάδων που το αποτελούν

Με την παράλειψη microονάδων η υπάρχουσα φύτευση βρίσκει

τον χώρο για να αναπτυχθεί ενώ microε την αποmicroάκρυνση microονά-

δων ο χώρος ανασκάπτεται τmicroηmicroατικά ανοίγοντας παράθυρα

στην ιστορία της πόλης Τα ευρήmicroατα καταγράφονται κωδικο-

ποιούνται και εκτίθενται

Νέα παράmicroετρος του τόπου γίνεται το τεχνολογικό φως που

γεννιέται από το επίπεδο Το κέντρο βάρους microετατοπίζεται

από τον αρχαιολογικό χώρο που λούζεται microε φώς την ηmicroέρα

στη σύγχρονη πλατεία το βράδυ

Ο δηmicroιουργικός φωτισmicroός του χώρου είναι microεταβλητής από-

χρωσης και προγραmicromicroατίζεται microε βάση τον χρόνο

οπτικοποιώντας στον δηmicroόσιο χώρο την έννοια της εποχικής

αλλαγής

Ο διαδραστικός φωτισmicroός τοποθετεί τον χρήστη στο κέντρο

της δράσης Με τη χρήση αισθητήρων επαφής αυξάνεται η

5555δ ι α γ ω ν ι σ micro ό ς

γ β

ρα

βεί

ο

5544 δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί

β β

ρα

βεί

ο

Η ιδιαιτερότητα που χαρακτηρίζει αυτήν την πλατεία είναι

ακριβώς η σχέση της microε τον αρχαιολογικό χώρο ορατό και microη

ορατό

Οι επικράτειες της αρχαίας και της νέας πόλης είναι απόλυτα

οριοθετηmicroένες Επιχειρούmicroε να αναδείξουmicroε την αmicroφισβή-

τηση αυτής της απολυτότητας microε την ταυτόχρονη παρουσία

τους τη διείσδυση και συνύπαρξή τους

Η πρόταση διαπραγmicroατεύεται δύο έννοιες που αποτελούν

συστατικά στοιχεία του τόπου

Το ιδεατό που αντιστοιχεί στον αρχαίο κόσmicroο τους microύθους

και την ιστορία Το πραγmicroατικό που αντιστοιχεί στην καθηmicroε-

ρινότητα της σύγχρονης πόλης έννοιες που διαπλέκονται

στον χώρο επικαλύπτοντας η microια την άλλη

∆ύο σαφείς σχεδιαστικές χειρονοmicroίες αποδίδουν και οπτικο-

ποιούν ως συmicroβολικές εκφράσεις microε πολλαπλές αναγνώσεις

τις δύο έννοιες

Μια laquoάυληraquo ιδανική ευθεία αντιστοιχεί στην Ιερά Οδό στο

καταληκτικό τmicroήmicroα της Το laquoάυλοraquo συmicroβολίζεται ως microια χωmicroά-

τινη λωρίδα που διαφοροποιείται και οριοθετείται από το

πλακόστρωτο της καθηmicroερινής πόλης Η αρχή της σηmicroατοδο-

τείται από microια συmicroβολική γλυπτική σύνθεση Λεπτές και ευκί-

νητες microεταλλικές ράβδοι microε φωτεινές κορυφές αναδύονται

από γραmicromicroικές ρηγmicroατώσεις του πλακόστρωτου συmicroβολί-

ζουν τις καλλιέργειες των δηmicroητριακών Η απόληξη της περι-

βάλλεται από γραmicromicroικούς σχηmicroατισmicroούς πραγmicroατικής καλ-

λιέργειας

Μια laquoαιωρούmicroενηraquo τετράγωνη πλατεία από υπερυψωmicroένες

σκληρές πλάκες microεγάλων διαστάσεων αντιστοιχεί στην

έννοια της σύγχρονης πραγmicroατικότητας microε τα χαρακτηρι-

στικά της απόλυτης υλικότητας αλλά και του εφήmicroερου και

της προσωρινότητας υπονοώντας και οριοθετώντας την αντί-

ληψη του laquoκάτωraquo είτε microε την έννοια της επιχωmicroένης αρχαιό-

τητας είτε microε την έννοια του Άδη Μια σειρά από επιmicroήκη

φώτα δαπέδου σαν πεσmicroένες δάδες σηmicroατοδοτούν την

πορεία της Ιεράς Οδού και συmicroβολίζουν ίσως τις δάδες της

τελευταίας τελετουργίας

ΜελετητέςΜπούκη Μπαmicroπάλου-Νουκάκη

Αντώνης Νουκάκης αρχιτέκτονες

ΣυνεργάτηςΓιάννης Καραχάλιος αρχιτέκτων

ένταση φωτισmicroού αναλογικά microε το πλήθος επαφών Έτσι

εγγράφεται η παρουσία η η απουσία επισκεπτών και το εφή-

microερο ίχνος γίνεται σηmicroαίνον χαρακτηριστικό του τόπου

Η νέα πλατεία ενσωmicroατώνει καταγράφει και κωδικοποιεί microε

σύγχρονούς όρους σαν ένας ζωντανός οργανισmicroός ndash microια

microηχανή Ως σύγχρονο ανάλογο της microυθολογικής microύησης εισά-

γονται η τεχνολογία η αρχαιολογία και η διάδραση Η γνώση

αναδύεται συστηmicroατικά από το παλίmicroψηστο επαναφέροντας τον

αρχαίο microύθο Η διάδραση του επισκέπτη microε το φως είναι το παι-

χνίδι microε το microυστήριο και η λύση του

ΜελετητέςΑαρών Κοέν Ελισάβετ Πλαΐνη αρχιτέκτονες

Σύmicroβουλος φυτοτεχνίαςΒίκυ Γροσοmicroανίδη γεωπόνος

Πκατεία Ηρώων Ελευσίνας ndash Το ανοιχτό Τελεστήριο

Το περιεχόmicroενο της τελετής τής microύησης παραmicroένει άγνωστο

Γνωρίζουmicroε microόνο ότι microέσα στο Τελεστήριο γινόταν κάποια ανα-

παράσταση τα δρώmicroενα(hellip) ακούγονταν microυστικές φράσεις τα

λεγόmicroενα και αποκαλύπτονταν τα ιερά τα δεικνύmicroενα

Ελευσίνα Καλλιόπη Πρέκα-Αλεξανδρή

Η πλατεία ως ανοιχτό Τελεστήριο δρώmicroενων λεγόmicroενων και

δυκνείmicroενων του ∆ήmicroου Ενότητα τριών πλατειών α Πλατεία

Φοινίκων 2340x1500m ή 13x5 άκαινες ως πολεοδοmicroικό

Πρόπυλο β Πλατεία Εισόδου στο τέλος της Ιεράς Οδού

1200x720m ή 4x4 άκαινες ως αρχαιολογικό Επίπυλο γ

Πλατεία Ηρώων ως ανοιχτό Τελεστήριο 5100x504m ή 17x28

άκαινες σχεδόν όσο ndashκαι microε ελάχιστη απόκλιση διεύθυνσηςndash

το περίκλειστο Πεισιστράτειο Τελεστήριο του Ικτίνου

Εκτός όλων των απαραίτητων στοιχείων της πλατείας [κρή-

νεςhellip] τοποθετείται αξονικά και απέναντι από το ανακαινιζό-

microενο ηρώο διαδραστική κοινοτική οθόνη Πίσω από την

οθόνη στην ελεύθερη επιφάνεια εδάφους 3000x18m ή

10x1 άκαινες microικρά παιδιά microε τα σχολεία τους microπορούν να

φυτεύουν και να θερίζουν συmicroβολικά στάχυα Η πλατεία

περιβάλλεται από σχάρα απορροής οmicroβρίων ως σχάρα καθαρ-

νει ανάmicroεσα στα ανοίγmicroατα της εσχάρας δηmicroιουργώντας microια

νέα επιφάνεια Στα σηmicroεία που υπάρχουν αρχαία το σιτάρι

microεγαλώνει πιο περιορισmicroένα Έτσι στην επιφάνεια των στα-

χυών εmicroφανίζονται ίχνη από το αρχαίο υπέδαφος microε κυριό-

τερο το ίχνος της Ιεράς Οδού Οι περαστικοί αλλά και οι δρα-

στηριότητες της πόλης δηmicroιουργούν και εκείνα ίχνη καθώς

περνούν microέσα από την πλατεία και πατούν τα στάχυα Την

επόmicroενη χρονιά από τους σπόρους τα στάχυα αναβλασταί-

νουν και ο κύκλος συνεχίζεται

Η Ιερά Οδός microέχρι τα όρια του αρχαιολογικού χώρου ο οποίος

ορίζεται από φύτευση κληmicroαταριάς σηmicroατοδοτείται από

γραmicromicroική φύτευση ελιών οι οποίες δίνουν συγκεκριmicroένο

χαρακτήρα στον χώρο χωρίς να απαιτούν άλλες παρεmicroβάσεις

5577δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί5566 δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί

β ε

ξαγο

ρά

α ε

ξαγο

ρά

Η Ελευσίνα ήταν ο τόπος της Μητέρας Γης Της φύσης της

γεωργίας των κύκλων τους microέσα στον χρόνο

Από έντονα αγροτικό στις αρχές του περασmicroένου αιώνα το

τοπίο της Ελευσίνας έχει πια γίνει βιοmicroηχανικό και microετα-βιο-

microηχανικό Το ίδιο τοπίο που ενσάρκωνε τον microύθο τώρα έχει

σβηστεί

Στην πλατεία Ηρώων στην είσοδο του αρχαιολογικού χώρου

και πάνω στον ιστορικό άξονα της Ιεράς Οδού επαναφέρουmicroε

τον συmicroβολισmicroό του ιστορικού αγροτικού τοπίου Το σιτάρι

αντιπροσωπευτικό στοιχείο του κύκλου ζωής της αγροτικής

φύσης γίνεται η επιφάνεια πάνω στην οποία εγγράφεται η

ζωή της πόλης

Ο χώρος της πλατείαςς ανασκάπτεται Η ιστορία που κρύβεται

κάτω από το πλακόστρωτο βγαίνει στην επιφάνεια Στη συνέ-

χεια ο χώρος καλύπτεται από microια microεταλλική εσχάρα η οποία

αποτελεί το νέο δάπεδο για τη ζωή της πόλης Το έδαφος

κάτω από την εσχάρα σπέρνεται microε σιτάρι Το σιτάρι microεγαλώ-

ΜελετητήςΓραφείο laquoΠαράξενοι Ελκυστέςraquo

Εmicromicroανουήλ Κολοκυθάς αρχιτέκτων

ΣυνεργάτεςΛεωνίδας Οικονόmicroου αρχιτέκτων

Οmicroάδα εργασίαςΝίκος Μπαραmicroπούτης microηχανολόγος microηχ

Σπύρος Κοσυβάς Σταύρος Καλλιγράφος αρχιτέκτονες

Καλλισθένη Κρασάκη σχεδιάστριαΜελετητέςΘωmicroάς ∆οξιάδης Αγγελική Μαθιουδάκη

Τερψιθέα Κρεmicroάλη Ελένη Ψυλλάκη Ήρα Φοντερτάν

∆ιονυσία Λιβέρη αρχιτέκτονες

Βασιλική ∆ρούγα τοπογράφος microηχ

Αριστείδης Πέτρου Μαρίνα Αντσακλή φοιτητές αρχιτεκτονικής

microών Το σύνολο φωτίζεται από ενδοδαπέδια σώmicroατα και

microεταλλικούς laquoπυρσούςraquo

∆οmicroικό στοιχείο της επίλυσής microας είναι η άκαινα Παράγωγη

microονάδα του ποδός βασικής microονάδας microέτρησης κατά τους

αρχαίους χρόνους όπου 1 άκαινα=10 πόδες η άκαινα είναι

σαν να λέmicroε η τρίmicroετρη Πρόκειται για ορθογώνιες ή πλάγιες

παραλληλόγραmicromicroες πλάκες από λευκό betόn 300x180x

017m microε στρόγγυλα κωνικά πέλmicroατα ύψους 026 και διαmicroέ-

τρου 027m που laquoκουmicroπώνουνraquo η microια δίπλα στην άλλη Μελ-

λοντικές ανασκαφές θα είναι ορατές και θα συνυπάρχουν microε

τις άκαινες Η microεταξύ ακαινών και ακανόνιστης οικοδοmicroικής

γραmicromicroής επιφάνεια συmicroπληρώνεται microε λευκό betόn

5599δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί5588 δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί

συmicroπληρώνουν ειδικά καλυmicromicroένα microε βατό τζάmicroι και αναδειγ-

microένα microε νυχτερινό φωτισmicroό ανασκαφικά σκάmicromicroατα που σαν

οπές παρατήρησης στο στρώmicroα του χρόνου αποκαλύπτουν το

δάπεδο της αρχαίας Ιεράς Οδού σε έναν κάναβο που θυmicroίζει

αρχαιολογική ανασκαφή Επιmicroέρους στοιχεία της πρότασης

είναι η διαmicroόρφωση γωνίας στάσης αξιοποιώντας την υφιστά-

microενη αναπτυγmicroένη φύτευση microε ειδικά σχεδιασmicroένα καθιστικά

τα οποία ξαναβρίσκονται στον πεζόδροmicroο της Ιεράς Οδού η

είσοδος του αρχαιολογικού χώρου και του χώρου του ναού

του Αγίου Ζαχαρία και το ηρώον

γ ε

ξαγο

ρά

Βασικοί άξονες της πρότασης είναι η διατήρηση της πλατείας

ως κενού χώρου ελεύθερου δοχείου δραστηριοτήτων καmicroβά

δηmicroοσίων δρώmicroενων και η εισαγωγή θέmicroατος-αναφοράς στον

αστικό χώρο

Η κεντρική θέση στην πόλη η ύπαρξη microη οχληρών χρήσεων

και ήπιου δοmicroηmicroένου περιβάλλοντος και η γειτνίαση microε τον

αρχαιολογικό χώρο αποτέλεσαν στοιχεία άξια ανάδειξης και

αξιοποίησης Χαρακτηριστικές για τον χώρο δραστηριότητες

του αρχαίου παρελθόντος αποτυπωmicroένες και φανταστικές

microνήmicroες προτάθηκε να βρουν microνεία-αναφορά στον αστικό

χώρο και να αποτελέσουν τη βασική ιδέα για τον σχεδιασmicroό

της πλατείας Ως αντικείmicroενο αναφοράς στη σχετική microε τον

χώρο αρχαιότητα επιλέχθηκε η ποmicroπή των προσκυνητών και

microυστών προς την είσοδο της πόλης που συνέρεαν στο τελευ-

ταίο αυτό σηmicroείο της Ιεράς Οδού κατά πλήθη σε ακανόνιστες

πυκνώσεις και αραιώσεις Ως φορέας της αναφοράς επιλέ-

χθηκε ο αστικός εξοπλισmicroός του χώρου microε καλύτερο εκφρα-

στή τα φωτιστικά τα οποία γίνονται αντικείmicroενο ιδιαίτερου

σχεδιασmicroού κα παρατίθενται σε microία χαλαρή ακολουθία κατά

microήκος της Ιεράς Οδού προς την είσοδο του αρχαιολογικού

χώρου και συνεχίζουν microέσα σε αυτόν διασχίζοντας την πλα-

τεία σε ανάλογες πυκνώσεις και αραιώσεις Την εικόνα

α micro

νεία

ΜελετητέςΕιρήνη Φρεζάδου αρχιτέκτων-πολεοδόmicroος

∆ηmicroήτρης Ζούπας αρχιτέκτων

ΣυνεργάτεςΓιώργος Κουφάκης αρχιτέκτων

Βασίλης Ζούπας φοιτητής πολιτικός microηχ

Ελευσίς = έλευσις του Νοός για τους microυηmicroένους του αρχαίου

κόσmicroου στην κατά-νόηση του κύκλου της ζωής και του θανάτου

Σήmicroερα microία πόλη αιωρούmicroενη ανάmicroεσα στον αρχαίο microύθο και

τη σκληρή σύγχρονη πραγmicroατικότητα Μία πόλη σε microετά-

βαση που αναζητά τη σύνδεση του χθες microε το σήmicroερα και

microέσα από αυτήν microία νέα ταυτότητα Αυτή είναι και η κεντρική

ιδέα της πρότασής microας για τη διαmicroόρφωση της πλατείας

Ηρώων να αντιmicroετωπισθεί δηλαδή σαν ένας συνδετικός κρί-

κος microία άρθρωση ανάmicroεσα στο χθες και στο σήmicroερα ανάmicroεσα

στον σύγχρονο πολεοδοmicroικό ιστό τον νοητό άξονα της Ιεράς

Οδού και τον παρακείmicroενο αρχαιολογικό χώρο

Η πρόταση χρησιmicroοποιεί την ιστορική ασυνέχεια που χαρα-

κτηρίζει την πλατεία σαν συνθετικό υλικό ∆ιασπάται η

έννοια της κεντρικής διάταξης η πλατεία οργανώνεται γύρω

από τον συνθετικά κυρίαρχο άξονα της Ιεράς Οδού (τοmicroή-

αρχαιολογικό σκάmicromicroα καλυmicromicroένο microε γυαλί και φωτισmicroένο τη

νύχτα)ο οποίος δηλώνει πορεία κατεύθυνση κατά την έννοια

της αρχαίας ποmicroπής microε τερmicroατικό στοιχείο τη νέα διαmicroορφω-

microένη είσοδο του αρχαιολογικού χώρου

Η διπολικότητα θεmicroελιώδης φιλοσοφικός όρος και microέρος του

αντικειmicroένου της microύησης των Ελευσίνιων microυστηρίων αποτε-

λεί επίσης δοmicroικό στοιχείο της πρότασης

Παρελθόν-microέλλον φως-σκότος ζωή-θάνατος χθόνιο-ουρά-

νιο ζεύγη αντιθέτων και αλληλοσυmicroπληρωmicroένων εννοιών βρί-

σκουν την τρισδιάστατη ερmicroηνεία τους στον φυσικό σχεδια-

σmicroό της πλατείας microέσω του στοιχείου της ράmicroπας Προτείνο-

νται 13 ράmicroπες 3 ανόδου και 10 καθόδου παράλληλες προς

τον άξονα της Ιεράς Οδού και κατεύθυνση προς την είσοδο

του αρχαιολογικού χώρου Οι 10 κατιούσες συmicroβολίζουν την

κάθοδο της Κόρης στον Άδη το παρελθόν το σκότος τον

θάνατο και οι 3 ανόδου συmicroβολίζουν το microέλλον το φως τη

ζωή και τον επίγειο κόσmicroο

Σε όλες τις ράmicroπες καθόδου χρησιmicroοποιείται ο ήχος σαν υπό-

microνηση του υποβλητικού χθόνιου χαρακτήρα των Ελευσίνιων

microυστηρίων

ΜελετητέςΝικόλαος ∆ουράmicroπεης Ευτυχία Ηλιοπούλου

Γεώργιος Τζορmicroπατζίδης αρχιτέκτονες

συναναστροφής Ο επισκέπτης του αρχαιολογικού χώρου βρί-

σκει έναν άνετο χώρο στάσης και ξεκούρασης microε οπτικές φυ-

γές προς τα microνηmicroεία που την περιβάλλουν Η φύτευση διεισ-

δύει στην πλατεία microε έναν τρόπο σχεδόν φυσικό παρόλο που

διατηρεί την αυστηρή γραmicromicroική και επιmicroήκη χάραξη προσφέ-

ροντας δροσιά σκιασmicroό αλλά και microια φυσική οριοθέτηση της

πλατείας Οι συστοιχίες των δέντρων κατά microήκος της Ιεράς

Οδού τονίζουν τον άξονά της ενώ οι πίδακες microε νερό προσδί-

δουν microια ευχάριστη διάθεση στον επισκέπτη

6611δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί6600 δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί

γ micro

νεία

β micro

νεία

laquoΓραmicromicroικήraquo αποτύπωση ιστορικού ίχνους

Η πρότασή microας έχει στόχο την ανάδειξη του αρχαιολογικού

περιπάτου και τη laquoγραmicromicroικήraquo αποτύπωση της ιστορίας της

πορείας των Ελευσίνιων Μυστηρίων Μιας πορείας όχι κατrsquo

ανάγκη ευθύγραmicromicroης αλλά που διαγράφεται από την κίνηση

του περιπατητή microια τεθλασmicroένη ροή microια ρευστή κυκλοφο-

ρία Περιγράφουmicroε έναν περίπατο microε ιστορία αιώνων microε τη

βοήθεια νέων εργαλείων και συνοδοιπόρο τη microνήmicroη Οι χαρά-

ξεις στο έδαφος έχουν την κατεύθυνση της Ιεράς Οδού και

ακολουθώντας παράλληλες πορείες διαχέονται στην πλατεία

Ηρώων Πολυτεχνείου η οποία γίνεται το προαύλιο του αρχαι-

ολογικού χώρου και του Ναού του Αγ Ζαχαρία

Ο περίπατος αυτός υλοποιείται microε την τοποθέτηση γραmicromicroικών

τεθλασmicroένων λωρίδων από λευκό microάρmicroαρο στο έδαφος

θραύσmicroατα του παρελθόντος παραποmicroπές στον παρακείmicroενο

αρχαιολογικό χώρο Κοmicromicroάτια του ιστού της πόλης στρώmicroατα

της ιστορίας τα οποία αποτυπώνουν το ίχνος του δρόmicroου

microέσα από microια laquoχορογραφηmicroένηraquo κίνηση ανθρώπων Ανάmicroεσα

σrsquo αυτές τις microαρmicroάρινες ροές διεισδύουν πλακόστρωτες επι-

φάνειες από κυβόλιθο ακολουθώντας και αυτές τον άξονα

της Ιεράς Οδού ∆ιατηρούmicroε ελεύθερο τον οπτικό άξονα συmicro-

βάλλοντας στη βιωσιmicroότητα της πλατείας ως δηmicroόσιου αστι-

κού υπαίθριου χώρου Η πλατεία microετατρέπεται σε microια ενό-

τητα υπερτοπικού χαρακτήρα σε προαύλιο όλων αυτών των

δραστηριοτήτων που την περιβάλλουν γίνεται laquoζωτικός χώ-

ροςraquo τόπος ιστορικής microνήmicroης αλλά και σύγχρονης κοινωνικής

ΜελετητέςΚωνσταντίνα Κρίκου Παναγιώτα Λουκάκου

Τζίνα Σωτηροπούλου αρχιτέκτονες

ΜελετητέςΣίmicroος Βαmicroβακίδης

Κωνσταντίνος Χρυσός αρχιτέκτονες

Η πρόταση microας για την πλατεία Ηρώων βασίζεται στη σύν-

θεση δύο λειτουργικών κάνναβων από την ανάγνωση του

χώρου σrsquo ένα laquo∆ίχτυ ndash ∆ίκτυοraquo το οποίο ενηmicroερώνεται από

την αλληλεπίδραση microεταξύ των υφιστάmicroενων κινήσεων και

των προτεινόmicroενων λειτουργιών Η πρότασή microας επιδιώκει τη

χρήση του χώρου από επισκέπτες καθrsquo όλη τη διάρκεια της

ηmicroέρας καθώς και στην άmicroεση σύνδεση της εισόδου του

αρχαιολογικού χώρου microε την πλατεία και τον πεζόδροmicroο της

Ιεράς Οδού δυο στοιχείων που microέχρι σήmicroερα είναι ασύνδετα

Προγραmicromicroατικά αυτό επιτυγχάνεται microε την ενδυνάmicroωση των

υφιστάmicroενων χρήσεων τη βελτίωση των προσβάσεων και την

προσθήκη νέων λειτουργιών όπως ένας υπαίθριος χώρος

εφήmicroερων εκδηλώσεων ένας στεγασmicroένος χώρος ενοικίασης

ποδηλάτων και ένα info box Ταυτόχρονα οπές ανοίγονται στο

έδαφος όπου αποκαλύπτουν ευρήmicroατα δηmicroιουργώντας έτσι

microια υπαίθρια αρχαιολογική έκθεση

Μορφολογικά αντιmicroετωπίζεται σαν microια gestalt αρχιτεκτονική

χειρονοmicroία όπου αποφεύγεται η απλή παράθεση επιmicroέρους

ετερόκλητων στοιχείων (πλάτωmicroαφύτευσηπαγκάκι )αλλά

προτείνεται η σύνθεση τους σε έναν δηmicroόσιο χώρο που λει-

τουργεί σαν ένα οργανικό σύνολο

∆ηmicroιουργούmicroε έτσι ένα τεχνητό τοπίο ndashlandscapendash το οποίο

προσαρmicroόζεται στις laquoδυναmicroικέςraquo της πλατείας και παράγει

αρmicroονικές microεταβάσεις ανάmicroεσα στα σηmicroεία της Ένα τοπίο

που δηmicroιουργεί προϋποθέσεις για κινήσεις διαφορετικών

ταχυτήτων είτε microε τα πόδια είτε microε ποδήλατο αλλά και τmicroήmicroα

του οποίου λειτουργεί σαν χώρος εκτόνωσης για παιχνίδι

όπως skateboardπατίνια

Στα άκρα το τοπίο-επιφάνεια ανασηκώνεται για να παραλάβει

τις νέες λειτουργίες Έτσι δηmicroιουργούνται microορφολογικές και

λειτουργικές εξάρσεις στην περίmicroετρο της πλατείας που την

ενώνουν οmicroαλά microε τον ιστό της πόλης τόσο ογκοπλαστικά

όσο και λειτουργικά

Με αφορmicroή το σχετικό αφιέρωmicroα του τρέχοντος περιοδι-

κού του ΣΑ∆ΑΣ-ΠΕΑ στους πανελλήνιους αρχιτεκτονι-

κούς διαγωνισmicroούς γεννήθηκαν ορισmicroένα ερωτήmicroατα και

ακολούθως προέκυψαν κάποιες απαντήσεις οι οποίες

αποτελούν το καταστάλαγmicroα της δεκαετούς εmicroπειρίας του

γράφοντος πάνω στο θέmicroα Ορισmicroένες πρώτες προσωπι-

κές σκέψεις και απόψεις έχουν δηmicroοσιευτεί παλιότερα

(laquoΓια ποιον δουλεύουmicroεraquo Περιοδικό Αρχιτέκτονες τεύχος

51 ndash Περίοδος Β ΜάιοςΙούνιος 2005 σελ 34) όταν η

εmicroπειρία από τους διαγωνισmicroούς ήταν σχετικά microικρότερη

Όmicroως microε το πέρασmicroα του χρόνου και τη συmicromicroετοχή σε

διάφορους διαγωνισmicroούς οι θέσεις αυτές ωρίmicroασαν και σε

microεγάλο βαθmicroό ενισχύθηκαν κυρίως ως προς τις αρνητικές

διαστάσεις του ζητήmicroατος

Είναι άραγε οι διαγωνισmicroοί ndashιδιωτικοί και δηmicroόσιοιndash ευκαι-

ρία για συmicromicroετοχή σε microια υψηλού συναγωνιστικού επιπέ-

δου αρχιτεκτονική διαδικασία όπου προάγεται η ευγενής

άmicroυλα Βραβεύονται πάντοτε οι καλύτεροι Υλοποιείται

τελικά το πρώτο βραβείο Εάν ναι ποια είναι η σχέση της

microελέτης microε το κατασκευασmicroένο αποτέλεσmicroα Ακόmicroη ποια

είναι η αξία και η χρησιmicroότητα των αρχιτεκτονικών διαγω-

νισmicroών στην Ελλάδα

Σε ένα ιδιαίτερα ανταγωνιστικό περιβάλλον δυστυχώς

κάποιες φορές τα microέλη των microελετητικών οmicroάδων αναπτύσ-

σουν αγενή και ανθυγιεινά αισθήmicroατα τόσο για τους συνα-

δέλφους τους στις άλλες οmicroάδες όσο και για τους συνερ-

γάτες τους στην οmicroάδα που οι ίδιοι συmicromicroετέχουν Άλλοτε

κάποιοι συmicromicroετέχοντες είναι σε microεγάλο βαθmicroό διατεθειmicroέ-

νοι να microην περιοριστούν στις απαραίτητες σχέσεις και στις

απαιτούmicroενες δράσεις καθώς microπορεί να προβούν ακόmicroη

και σε ανεπιθύmicroητες ενέργειες ή ακόmicroη και σε επίπονες

θυσίες προκειmicroένου να νικήσουν Άλλοτε ο ανταγωνισmicroός

microετατρέπεται σε αντιδικία και έτσι σε ορισmicroένες περιπτώ-

σεις κάποιοι επικαλούνται ή ακόmicroη και χρησιmicroοποιούν

νοmicroικά microέσα ανάγοντας την αρχιτεκτονική σε ζήτηmicroα το

οποίο αφορά περισσότερο δικηγόρους παρά αρχιτέκτο-

νες Σε άλλες περιπτώσεις κάποια από τα βραβεία γεννούν

απορία για το αν και κατά πόσο αδιάβλητη και δίκαιη είναι

η διαδικασία ενώ ακόmicroη εγείρεται ζήτηmicroα για το κύρος της

τελικής κρίσης και την υπόληψη της επιτροπής σε σχέση

microε τις δηλωmicroένες δεσmicroεύσεις και τις πραγmicroατικές επιδιώ-

ξεις του αγωνοθέτη

Σε ότι αφορά την κατάληξη αν ο διαγωνισmicroός είναι ιδιωτι-

κός δεν αποτελεί δεδοmicroένο ότι η microελέτη η οποία θα υλο-

ποιηθεί έχει αποσπάσει απαραίτητα το πρώτο βραβείο

ενώ στους περισσότερους δηmicroόσιους αρχιτεκτονικούς

διαγωνισmicroούς δεν είναι καν σίγουρο αν θα υλοποιηθεί οτι-

δήποτε Όmicroως ακόmicroη και στην απίθανη περίπτωση υλο-

ποίησης ενός δηmicroόσιου διαγωνισmicroού το τελικό αποτέλε-

σmicroα ndashmicroετά από καιρό και κόποndash είναι αmicroφίβολο αν ικανο-

ποιεί πλήρως ndashή έστω σε κάποιο αξιόλογο βαθmicroόndash τις

προσδοκίες των microελετητών ή τουλάχιστον αν σέβεται τις

βασικές αρχιτεκτονικές αξιώσεις και τα ιδιαίτερα χαρακτη-

ριστικά της microελέτης

Όπως φαίνεται λοιπόν υπάρχουν διάφορες περιπτώσεις

για να δικαιολογούν το γιατί ο θεσmicroός των πανελλήνιων

αρχιτεκτονικών διαγωνισmicroών απαξιώνεται και βρίσκεται σε

διαρκή κρίση Γιατί κάποιοι είναι αναξιόπιστοι άλλοι αδιά-

φοροι κάποιοι άλλοι γίνονται προσχηmicroατικά και microόνο για

εντυπωσιασmicroό ενώ οι περισσότεροι είναι είτε ατελέσφοροι

είτε αναποτελεσmicroατικοί Ακόmicroη γιατί τόσο οι φορείς διεξα-

γωγής των αρχιτεκτονικών διαγωνισmicroών (πολιτεία ή ιδιώ-

τες) όσο και οι ίδιοι οι συmicromicroετέχοντες microελετητές δεν αντι-

λαmicroβάνονται το θεσmicroό ως εποικοδοmicroητική διαδικασία

αλλά αντιmicroετωπίζοντας και συχνά υποστηρίζοντας πρό-

σκαιρες επιδιώξεις ή φιλοδοξίες καταστρέφουν τη microονα-

δική ευκαιρία συλλογικής προσφοράς microέσω της αρχιτεκτο-

νικής συν-δηmicroιουργίας Κάπως έτσι γίνονται οι αρχιτεκτονι-

κοί διαγωνισmicroοί στην Ελλάδα ή microάλλον κάπως έτσι δεν

γίνονται

Στο διάστηmicroα 2003-204 στα πλαίσια της Επιτροπής αρχι-

τεκτονικών διαγωνισmicroών του ΣΑ∆ΑΣ-ΠΕΑ λειτούργησε

microια οmicroάδα εργασίας που microε σύmicroπνοια microεθοδικότητα και

κοινή στόχευση επιτέλεσαν ένα microεγάλης σηmicroασίας ndashκαι εν

τέλει και όγκουndash έργο Αφορά στην τροποποίηση του υφι-

στάmicroενου (προβληmicroατικού και παρωχηmicroένου) θεσmicroικού

πλαισίου για τους αρχιτεκτονικούς διαγωνισmicroούς στη

χώρα microας και την προσαρmicroογή του στις διατάξεις της αντί-

στοιχης Ευρωπαϊκής Οδηγίας Σκοπός ήταν η εναρmicroόνιση

microε τα ισχύοντα νοmicroικά πλαίσια των άλλων ευρωπαϊκών

χωρών ndashειδικά αυτών microε παράδοση στη διεξαγωγή του

θεσmicroούndash αλλά και τους κανονισmicroούς UIA και ACE (Ευρω-

παϊκό Συmicroβούλιο Αρχιτεκτόνων) Υπεύθυνος από το ∆Σ

του ΣΑ∆ΑΣ-ΠΕΑ υπήρξε ο Π Νικολακόπουλος

Η Επιτροπή συνέλεξε microετέφρασε και συνέκρινε στοιχεία

από οκτώ ευρωπαϊκές χώρες και κατέληξε σε πρόταση

Σχεδίου Θεσmicroικού Πλαισίου microε θέmicroα laquoΚανονισmicroός για τον

καθορισmicroό των εθνικών διαδικασιών διεξαγωγής διαγωνι-

σmicroών microελετών στον τοmicroέα της αρχιτεκτονικήςraquo και αποδέ-

κτες τα υπουργεία ΠΕΧΩ∆Ε και ΠΕΘΟ

Στις προτάσεις συmicroπεριλαmicroβάνονται δικλείδες για την υλο-

ποίηση των βραβευθέντων προτάσεων microε την απαραίτητη

συmicromicroετοχή των microελετητών τακτοποίηση των αmicroοιβών

θέσπιση ανεξάρτητης επιτροπής αρχιτεκτονικών διαγωνι-

σmicroών (ΕΑ∆) και συmicroβούλου αγωνοθέτη συγκρότηση

δεξαmicroενής κριτών διασφάλιση των πνευmicroατικών δικαιωmicroά-

των των microελετητών νέο νοmicroικό πλαίσιο για την υποχρέωση

προκήρυξης αρχιτεκτονικών διαγωνισmicroών από τους

φορείς και κίνητρα όσον αφορά στις προκηρύξεις διαγω-

νισmicroών διασφάλιση διαφάνειας στην κρίση των microελετών

κά

Το Σχέδιο δηmicroοσιεύτηκε στο τεύχος 5411-112005 του

περιοδικού Έκτοτε και microετά και τη διαβίβασή του στα

αρmicroόδια υπουργεία δεν microας έχει κοινοποιηθεί κανένα νέο

για την τύχη του Υπουργεία και φορείς κωφεύουν και οι

διαγωνισmicroοί Όταν και εάν προκηρύσσονται συνεχίζουν

να αποτελούν microεγάλο πονοκέφαλο για όλους εmicroάς τους

συmicromicroετέχοντες Λόγω κακής οργάνωσης λόγω έλλειψης

διαφάνειας λόγω αργοποριών στις διαδικασίες λόγω

αmicroφισβήτησης προς τα microέλη της κριτικής επιτροπής εν

τέλει λόγω έλλειψης οράmicroατος για το θεσmicroό

6622 α φ ι έ ρ ω micro α

ΘεσmicroόςΞεπεσmicroός

του Αλέξανδρου Κλειδωνά αρχιτέκτονα

Προτάσεις της Επιτροπής Αρχιτεκτονικών∆ιαγωνισmicroών του ΣΑ∆ΑΣ-ΠΕΑ

της Ιουλίας ∆ρούγα αρχιτέκτονος (microέλος αυτής της Επιτροπής)

6633α φ ι έ ρ ω micro α

iquestOacuteˆ paraOacuteAcirc˘IgravemiddotUgraveEgraveIcircfi intcurrenOacuteUgraveUacuteOcirc infinıEumlOacuteOgraveOacute 1959 middotUacutemacrπ centAcircUcircOcircUgravefiOcirc˘IumlOcirc˜ (1Ocirc sbquoUacutemiddotsbquoAcircrsaquoOcirc paramiddotOacuteAcircIumlIumllsaquoOacuteEgraveOcirc˘infinUacutemacrEgraveUgraveAcircIcircUgraveOcircOacuteEgraveIcircOcircDagger centEgravemiddotAacuteˆOacuteEgraveUcircIgraveOcircDagger)

microικρός-Μεγάλος Αρχιτέκτονας

της Μαριλένας Καλυβιώτη αρχιτέκτονος

6644 α φ ι έ ρ ω micro α

Οι laquoπύλεςraquo του τmicroήmicroατος Τmicroήmicroα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών

είναι ανοιχτές Στέκεσαι microε την κάρτα στο χέρι που γράφει φοι-

τητής εξάmicroηνο Α Είσαι επιτέλους φοιτητής στην πολυπό-

θητη σχολή Το ήθελες από τότε που θυmicroάσαι τον εαυτό

σουτα τελευταία χρόνιαήταν επιλογή των δικών σου είσαι

όmicroως εδώ Και τώρα Τώρα ξεκινάει το παιχνίδι των γνώσεων

microε παίκτες εσένα τους συmicroφοιτητές σου τους καθηγητές σου

και φυσιογνωmicroίες όπως τον Wright τον Le Corbusier Οι πρώ-

τες ιδέες αρχίζουν να έρχονται και είσαι περήφανος για τον

εαυτό σου ή απογοητεύεσαι και προσπαθείς κι άλλο

Σε όποιο στάδιο της φοίτησης σου και αν γίνει αυτό κάποια

στιγmicroή το νιώθεις Θέλεις να γίνει ένας microικρός-Μεγάλος Αρχι-

τέκτονας και είσαι έτοιmicroος να κατακλίσεις τη σχολή σου την

πόλη σου τη χώρα σου ή τον κόσmicroο όλο microε τις δικές σου

γραmicromicroές και τους δικούς σου όγκους και χρώmicroατα Μπορεί να

φοβάσαι να το παραδεχτείς αλλά το συναίσθηmicroα τρέφεται

microέσα σου microέρα microε τη microέρα Μπορεί να microην το αφήσεις να

εκδηλωθεί ποτέ microπορεί όmicroως και να το κυνηγήσεις

Και τότε ως microάννα εξ ουρανού ο πρώτος αρχιτεκτονικός δια-

γωνισmicroός (ο πρώτος που πέφτει στην αντίληψή σου) φαντάζει

η ευκαιρία να αποδείξεις την αξία σου Μπορεί να microη διαβά-

σεις καν το θέmicroα αλλά και microονό στην πρώτη φράση laquo∆ια-

γωνισmicroός ιδεών αρχιτεκτονικός διαγωνισmicroόςraquo έχεις ήδη

πάρει απόφαση να συmicromicroετάσχεις Νιώθεις πως σου δίνεται η

ευκαιρία να παίξεις ή και να πρωταγωνιστήσεις σε ελληνική

ταινία ή χολιγουντιανή παραγωγή Συνειδητοποιήσεις πως

έχεις τη δυνατότητα να δώσεις λύσεις που θα φέρουν την προ-

σωπική σου σφραγίδα οι περιορισmicroοί που σου παρουσιάζουν

δεν σου microοιάζουν βουνό και αρχίσεις να σχεδιάζεις συmicroβα-

τικά και microετά οι γραmicromicroές (οι λεγόmicroενες laquoντιζαϊνιέςraquo) ξεπη-

δάνε από παντού

Και τελειώνεις τη σχολή έχεις στο ιστορικό σου 012 συmicromicroέ-

τοχες σε διαγωνισmicroούς και θέλεις να βγεις στον αληθινό

κόσmicroο microη προστατευόmicroενο από τις πύλες της σχολής και

νοmicroίζεις πως microπορείς να συνεχίσεις την κατάκτησή σου (και

microπορείς το πιστεύω ακράδαντα πως microπορείς ότι και αν

σηmicroαίνει αυτό για τον καθένα) Η προκήρυξη για τον επόmicroενο

πανελλήνιο διαγωνισmicroό της Χ ανέγερσης εmicroφανίζεται microπρο-

στά σου και σκέφτεσαι θα κάνω την προσπάθειά microου Όσα

έmicroαθα έχω την ευκαιρία να τα παρουσιάσω microε την σφραγίδα

πλέον στο χέρι και microε ολοένα καλύτερες ιδέες ∆ιαβάζεις τις

laquoοδηγίες διαγωνιζοmicroένωνraquo και τα πρώτα καmicroπανάκια αρχί-

ζουν να αντηχούν στα αφτιά σου ΓΟΚ επιτρεπόmicroενη δόmicroηση

επιτρεπόmicroενο ύψος χρήσεις γης επιτρεπόmicroενες λειτουρ-

γίες προϋπολογισmicroός έργου και επιτρεπόmicroενο κόστος Και οι

συmicromicroετέχοντες πολλοί αρκετοί από τους οποίους γνωστά

ονόmicroατα που γυρίζουν στο κεφάλι σου άλλα από τότε που

ήσουν φοιτητής και άλλα από τη στιγmicroή που έγινες ενεργό

microέλος της αρχιτεκτονικής κοινότητας Και οι αmicroφιβολίες περί

συmicromicroετοχής σου άλλοτε λιγότερες άλλοτε περισσότερες

(άλλοτε καθόλου πρέπει να είmicroαστε ειλικρινείς) εmicroφανίζο-

νται Νιώθεις να σε πνίγουν οι περιορισmicroοί και ο συναγωνισmicroός

microε σηmicroαντικές (όχι πάντα ποιοτικές κατά την γνώmicroη σου)

παρουσίες στον χώρο της αρχιτεκτονικής δηmicroιουργίας στη

χώρα σου Τα ερωτήmicroατα σε κατακλύζουν Τι microπορώ να σχε-

διάσω microε τόσα δεν Υπάρχει περίπτωση να προκριθώ η θα

microείνω στην αφάνεια Και απόψεις περί παραποίησης του

τελικά ανεγερθέντος από το σχεδιαζόmicroενο σε βοmicroβαρδίζουν

Και εκεί είναι που πρέπει να πάρεις αποφάσεις και να φέρεις

σε εφαρmicroογή όλα όσα έmicroαθες όλα αυτά τα χρόνια Και ξέρεις

πως έχεις πολλά να microάθεις ακόmicroα Γιατί το πραγmicroατικό παιχνίδι

των γνώσεων έφυγε από την φωλιά της σχολής σου και από τα

χέρια των συmicroφοιτητών και καθηγητών σου Βρίσκεται τώρα

στα χέρια τα δικά σου και των συναδέλφων σου στα χέρια της

πολιτείας της κοινωνίας microε την οποία καλείσαι να συνεργα-

στείς ή και να έρθεις σε σύγκρουση Βρίσκεται στις απογοη-

τεύσεις που θα συναντήσεις και τα κολλήmicroατα που θα παρου-

σιαστούν microπροστά σου και θα είναι πολλά αλλά εσύ θα συνεχί-

σεις Και τα πράγmicroατα θα γίνουν πιο εύκολα Θα microάθεις να

κινείσαι και να ελίσσεσαι Να microη φοβάσαι microεγάλα ονόmicroατα και

κλίκες Να microην τροmicroάζεις στην ιδέα microιας σύγκρουσης ή microιας

χαmicroένης από χέρι όπως θα πιστέψεις συmicromicroετοχής στον τάδε

αρχιτεκτονικό διαγωνισmicroό και τότε είναι που θα έχεις πραγ-

microατικά κερδίσει

iquestOacuteˆ infinEcircrsaquoUcircmiddot UgraveOcirc˘ permilEgravemiddotAacuteˆOacuteEgraveUcircIgraveOcircDagger Future of the

Cities IFHP Ranko Radovic Student Compe-tition 2007

δια

γωνι

σmicro

ός

Αποκατάσταση και νέα χρήση του Ανατολικού Νεωρίου της ∆εξαmicroενής ΖΑΝΕ και της Αποθήκης Άλατος στο λιmicroάνιτου Ηρακλείου Κρήτης

Εδώ και καιρό στην πόλη του Ηρακλείου οι νέες κατασκευές

εmicroφανίζονται διάσπαρτες και ασυνάρτητες χωρίς συνεκτικό

λόγο χωρίς αναφορά στον υφιστάmicroενο ιστό ούτε πιο σηmicroα-

ντικά στο laquoπροϋπάρχονraquo στην προηγούmicroενη πολιτιστική

τοπογραφία Το αποτέλεσmicroα είναι ότι η ζωή στην πόλη ως

οπτική και κινητική εmicroπειρία είναι πλέον microια ασυνεχής αλλη-

λουχία από αυτόνοmicroα ανεξάρτητα microεταξύ τους αυτοαναφο-

ρικά οπτικά στίγmicroατα που microέσα στην αυτοαναφορικότητά

τους νοmicroιmicroοποιούνται microεν αλλά ανθίστανται οποιαδήποτε

προσπάθεια συγκρότησης ενός συνεχούς αφηγήmicroατος που

θα ήταν laquoο δρόmicroοςraquo και εξ αυτού η πόλη ως βιωmicroατική συνέ-

χεια ενός πολιτειακού συmicroβολαίου

Το αντικείmicroενο όmicroως αυτού του διαγωνισmicroού αυτό το κοmicromicroάτι

του λιmicroανιού του Χάνδακα είναι ένα από τα λίγα microέρη όπου

αναγνωρίζεται η παλιά πόλη και η σχέση της microε τα τείχη που

την σχηmicroάτιζαν Το εναποmicroείναν τmicroήmicroα των Νεότερων Νεω-

ρίων η Ενετική ∆εξαmicroενή ΖΑΝΕ και η Αποθήκη Αλατιού στη

microεριά της προκυmicroαίας ακόmicroα και στην κατάσταση που βρίσκο-

νται ερείπια κενά λειτουργίας έχουν ακόmicroη τη δυνατότητα

να παραπέmicroπουν στην πρωταρχική τοπογραφία του λιmicroανιού

hellipΌταν αναφερόmicroαστε στα κτήρια ως πολιτιστική κληρονοmicroιά

6677δ ι α γ ω ν ι σ micro ό ς6666 δ ι α γ ω ν ι σ micro ό ς

α β

ρα

βεί

ο

δεν τα εννοούmicroε ως αντικείmicroενα ως κτισmicroένες εικόνες microιας

παρελθούσας εποχής ndashπου αντίκεινται έξω από εmicroάςndash αλλά

ως χώρο που βιώνεται και ως εκ τούτου microετουσιώνεται σε

χρόνο microας που microας περιβάλει εmicroάς και τις πράξεις microας

hellipΓια να ενεργοποιηθεί η microνήmicroη microέσω του ερειπίου απαιτεί-

ται η ενεργή ανάmicroνηση microια προβολή της επιθυmicroίας για ζωή

όπου αντί να αναπολούmicroε απεγνωσmicroένα το παρελθόν για τα

χαmicroένα αντικείmicroενα επιθυmicroούmicroε και σχεδιάζουmicroε νέους χρό-

νους Τότε είναι που το παρελθόν αποκαλύπτεται πλέον ως

χώρος και microας επιτρέπει να εmicroπλακούmicroε microε την δηmicroιουργική

πράξη ως συmicroπληρωmicroατική πράξη ως ολοκλήρωση του ατε-

λούς ως συνέχεια

Η επανάχρηση λοιπόν δεν συνιστά laquoδεύτερο χέριraquo αλλά

είναι αποτέλεσmicroα microιας επέmicroβασης που προσφέρει microια νέα

οπτική microιας παλιάς τοπογραφίας Το παλιό κτίσmicroα συνεχίζει

να υπάρχει όχι όmicroως ως κτήριο αλλά ως τοπογραφία ως οικό-

πεδο αυτή τη φορά για το πρόγραmicromicroα που έρχεται να εγκατα-

σταθεί εκεί Το παλιό ως microνηmicroείο συνεχίζει την ζωή του ως

πηγή γνώσης ως ανάmicroνηση microιας προηγούmicroενης πρωταρχικής

σχέσης microε τον κόσmicroο στην περίπτωσή microας microε τη θάλασσα και

το λιmicroάνι

Αρχή της πρότασης αποτελεί η οριοθέτηση ενός επιπέδου

όρασης του microνηmicroείου που θα αποκαλύπτει τις πρωταρχικές

του δοmicroές ενώ ταυτόχρονα θα επιτρέπει την αναγνώριση της

ιστορικής συνέχειας της πόλης του Ηρακλείου που απορρέει

από τη δυναmicroική της διαλεκτικής σχέσης microεταξύ του παλιού

και του σύγχρονου Ως κλειδί του microηχανισmicroού που microας επέ-

τρεψε να φέρουmicroε το καινούργιο πρόγραmicromicroα σε σχέση microε τα

παλιά κτίσmicroατα χρησιmicroοποιήσαmicroε την microεταφορά ∆ηλαδή

αρνηθήκαmicroε την microετατροπή ως εργαλείο επανάχρησης και

την microετάλλαξη των υφισταmicroένων κτισmicroάτων σε κτήριο αλλά

χρησιmicroοποιώντας το κτήριο ως laquoχρονικό οικόπεδοraquo microεταφέ-

ραmicroε σε αυτό την δοmicroή συνθετική και κατασκευαστική ενός

ταρσανά του αρχετυπικού ναυπηγείου του 19ου αιώνα Χαρα-

κτηριστικές microορφές οι καmicroπύλες που φτιάχνουν τα καράβια

τα κράmicroατα υλικών σανίδες και microέταλλα και οι τυπικές κατα-

σκευές το κόκκινο του microίνιου επιστρατεύθηκαν ως στοιχεία

microεταφοράς που ενεργοποιούν τις microνήmicroες που λανθάνουν στον

χώρο και επέτρεψαν σrsquo εmicroάς να ανακαλέσουmicroε και να microετα-

φέρουmicroε στο παρόν στιγmicroές ζωής που microπορούν να αποτελούν

ακόmicroα στοιχεία της τοπογραφίας Στην προκείmicroενη περί-

πτωση η microεταφορά δεν αποτελεί ένα εικονογραφικό τρικ

ένα λεκτικό τέχνασmicroα που να εξαντλείται microετά το πρώτο διά-

βασmicroα ∆ρα συνεχώς σε ένα επίπεδο προ-λεκτικό φέρνοντας

microας σε σχέση microε βιώmicroατα που λειτουργούν έξω από τους

περιορισmicroούς του ιστορικού χρόνου και microας βοηθούν να οικει-

οποιηθούmicroε τον χρόνο του χώρου χωρίς να φοβηθούmicroε

microήπως καταλήξουmicroε ασεβείς Η ασέβεια εξάλλου είναι

πιθανότητα microόνο στον ιστορικό χρόνο Σε αυτόν τον άλλο

χρόνο ισχύει η δυνατότητα της συνύπαρξης Στην πρότασή

microας λοιπόν τα καινούργια στοιχεία της σύνθεσης αποστασιο-

ποιούνται από τα παλιά κτίσmicroατα όχι από φόβο microήπως κακο-

microεταχειριστούmicroε το παρελθόν αλλά για να επιτρέψουmicroε τις

διαφορετικές χρονικές στιγmicroές να συνυπάρξουν ισόνοmicroα

microέσα στα πλαίσιο των πολιτιστικών δραστηριοτήτων που θα

φιλοξενήσει ο χώρος Ένας κόσmicroος ο παλιός και ο καινούρ-

γιος ένας

ΜελετητέςΑθανάσιος Κ Σπανοmicroαρίδης

Γιάννης Ζαχαριάδης αρχιτέκτονες

ΣυνεργάτεςΙσmicroήνη Μέλιου Σταύρος Μόφορης αρχιτέκτονες

Παυλίνα Μανέτα ∆ήmicroητρα Παυλάκου φοιτήτριες αρχιτέκτονες

Επανάχρηση δεν σηmicroαίνει αναίρεση της συmicroβολικής παρακα-

ταθήκης ενός ιστορικού κελύφους Σηmicroαίνει επαναβίωση και

επανασηmicroασιοδότησή του ώστε να παραmicroείνει στη microνήmicroη και

τη ζωή της πόλης microε νέες συναντήσεις δραστηριότητες και

συλλογικές δράσεις

Η πρόταση προσπαθεί να πειθαρχήσει εκφραστικά στην

laquoανακουφιστική σιωπήraquo και δοmicroική λιτότητα του microνηmicroείου

ndashεξωτερική και εσωτερικήndash και όχι να microεταχειριστεί το κέλυ-

φος σαν πεδίο laquoδηmicroιουργικής ιδιαιτερότηταςraquo Επιχειρεί να

αναδείξει και να ζωογονήσει τον εσωτερικό όγκο microε στόχο να

επανακατοικηθεί το ίδιο το κτίσmicroα και όχι απλά να laquoστεγάσειraquo

microια νέα κατασκευή

Αναζητήθηκε microία ροή κινήσεων που θα ενοποιεί τη συνολική

εσωτερική λειτουργία των τριών κτιρίων και ταυτόχρονα θα

δηmicroιουργεί τους χώρους ndashτους microικρότερους τόπουςndash των

νέων χρήσεων Το Αρσενάλι παραmicroένει ένα πέρασmicroα-δρόmicroος

η διαδροmicroή του όmicroως επεκτείνεται και εmicroπλουτίζεται microε microία

αλληλουχία από ελαφρές ράmicroπες και ανισοϊψή πατάρια που

δηmicroιουργούν τις γαλαρίες των εκθεσιακών χώρων λειτουρ-

γώντας ταυτόχρονα σαν εξώστες για τα εσωτερικά δρώmicroενα

και σαν πλατώmicroατα-laquoκαταστρώmicroαταraquo συλλογικών δράσεων Ο

επισκέπτης ανακτά το laquoθετικό κενόraquo των θόλων προσεγγίζει

και παρατηρεί την τεχνοδοmicroία τους και αποκτά microια νέα αντί-

ληψη του χώρου microε στοχευmicroένες οπτικές φυγές προοπτικές

και θέες

Το Νεώριο λειτουργεί σαν εκθεσιακός χώρος microε δυνατότητα

να δεχτεί microικρότερες ή microεγαλύτερες οmicroαδικές πολιτιστικές

δράσεις στις επιmicroέρους χωρικές ενότητες Το δυτικό πατάρι

επεκτείνεται σαν εξώστης ndash θέα προς το ενετικό λιmicroάνι και

φιλοξενεί το κυλικείο microε άmicroεση πρόσβαση και από τον χώρο

της Αποθήκης Οι σκοτεινοί χώροι των ∆εξαmicroενών φιλοξενούν

τις θεατρικές και microουσικές παραστάσεις παίρνοντας φως από

τα δρώmicroενα της τέχνης Ο πρώτος θόλος σε επαφή microε το

Αρσενάλι επεκτείνει τη διαδροmicroή του εκθεσιακού χώρου λει-

τουργώντας παράλληλα σαν φουαγιέ του χώρου των εκδηλώ-

σεων στον δεύτερο θόλο Οι χώροι αποκτούν άmicroεση πρό-

σβαση από τον εξωτερικό χώρο στη στάθmicroη των παταριών και

δυνατότητα αυτόνοmicroης λειτουργίας Η Αποθήκη του Αλατιού

στεγάζει ένα νεανικό εργαστήρι microουσικής και οργανοποιίας

έχοντας αναφορά στην πλατεία του Τελωνείου

Για όλες τις κατασκευές επιλέχθηκε ένα αυτοφερόmicroενο

δοmicroικό σύστηmicroα από microέταλλο και ξύλο που ενσωmicroατώνει τις

εκθεσιακές επιφάνειες τους γενικούς και σηmicroειακούς φωτι-

σmicroούς και τις καλωδιώσεις απλής οικοδοmicroικής τεχνολογίας

που χωρίς να microιmicroείται στήνει ξανά τις laquoσκαλωσιέςraquo του ναυ-

πηγείου αναζητώντας τη νέα αντίληψη και σηmicroασιοδότηση

του χώρου

6699δ ι α γ ω ν ι σ micro ό ς

γ β

ρα

βεί

ο

6688 δ ι α γ ω ν ι σ micro ό ς

β β

ρα

βεί

ο

Από τους τέσσερεις αιώνες της ενετικής θαλάσσιας οχύρωσης

του Ηρακλείου σήmicroερα αποmicroένουν σπαράγmicroατα ασύνδετα

δίχως λειτουργική και νοηmicroατική συνοχή Tο microεσαιωνικό

αρχαιολογικό τοπίο του θαλάσσιου microετώπου παραmicroένει

δυσερmicroήνευτο και δυσανάγνωστο Το έλλειmicromicroα εποπτείας και

κατανόησης του ιστορικού χώρου επιχειρεί να αναπληρώσει η

προκείmicroενη πρόταση στην περιοχή των ανατολικών νεωρίων

microε δύο χειρονοmicroίες

(α) ∆ιαmicroόρφωση του δηmicroόσιου χώρου-πλατείας microπροστά στην

τοξοστοιχία του αποmicroείναντος νεωρίου microε την επισήmicroανση

των ιχνών του πλήρους συγκροτήmicroατος

(β) Κατασκευή υπερυψωmicroένου εξώστη-belvedere στη βορινή

άκρη του Νεωρίου για την εποπτεία του θαλασσίου microετώπου

και των microνηmicroειακών καταλοίπων Κατrsquo αυτό τον τρόπο ολοκλη-

ρώνεται η ζητούmicroενη λειτουργική και νοηmicroατική σύνδεση των

επιmicroέρους ενοτήτων (∆εξαmicroενής Νεωρίου και Αλατάδικου) microε

προτάσεις που βοηθούν την επαναφορά της ιστορικής microνήmicroης

Η κεντρική ιδέα της αρχιτεκτονικής παρέmicroβασης συνοψίζεται

στην ένταξη microιας συνεχούς επιφανείας ξύλινου δαπέδου που

οδηγεί την κυκλοφορία του κοινού στις επιmicroέρους περιοχές

Το δάπεδο αυτό άλλοτε microε τη microορφή διαδρόmicroου ή ράmicroπας

άλλοτε ως κερκίδωmicroα κι άλλοτε ως βάθρο διατρέχει τον

δηmicroόσιο χώρο που περιβάλλει το microνηmicroείο εισχωρεί microέσα του

προβάλλει και προεκτείνει τις χρηστικές επιφάνειες Συνδέει

τους επιmicroέρους χώρους ndash∆εξαmicroενή Νεώριο και Αλατάδικοndash

και εξασφαλίζει πρόσβαση σε όλους

Το δάπεδο αυτό είναι ο αγωγός που εισάγει τις νέες χρήσεις

και φέρει όλο το λειτουργικό τους φορτίο έτσι ώστε να παρα-

microείνουν ανέπαφες οι επιφάνειες του microνηmicroείου Η τήρηση

αποστάσεων από τις microεσαιωνικές επιφάνειες των microνηmicroείων

(τοίχοι θόλοι αυθεντικά δάπεδα) διατρέχει όλη την πρόταση

και επιτρέπει την αντιστικτική γραφή των εισαγοmicroένων στοι-

χείων microε τρόπο που καθιστά απολύτως αναγνωρίσιmicroη τη νεω-

τερική παρέmicroβαση και καταξιώνει την παρουσία του microνη-

microείου

Όλες οι νέες προτεινόmicroενες παρεmicroβάσεις είναι αναστρέψι-

microες

ΜελετητήςΓιάννης Κίζης αρχιτέκτων αναπλ καθηγητής ΕΜΠ

ΣυνεργάτεςΝίκος Βενιανάκης Κωσταντής Κίζης Νίκος Σούλης αρχιτέκτο-

νες Γιάννης Τσοπανάκης πολιτικός microηχ Παύλος Ζαννής

microηχανολόγος microηχ

ΣύmicroβουλοςΝίκος Σκουτέλης αρχιτέκτων επίκ καθηγητής Πολυτεχνείου

Κρήτης

ΜελετητέςΘεώνη Ξάνθη Θοδωρής Ανδρουλάκης

Γεράσιmicroος Ζακυνθινός αρχιτέκτονες

ΣυνεργάτεςΓαβριέλλα Καραmicroπάτσου Νίκος Κεχαγιάς Στέλλα Μακαρόνα

Γιώργος Κουmicroερτάς Μαρουσώ Χανιώτη Τάσος Σπυρίδωνος

αρχιτέκτονες

ΗΜ ΕΠΕ - Κώστας Ζαχάριος ΗΜ εγκαταστάσεις

Θόδωρος Νιαουνάκης ακουστική microελέτη

5500 δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί

γ ε

ξαγο

ρά

ΜελετητέςΑνθή Βερυκίου Αλεξάνδρα Γιαλούρη

Αλέξανδρος Κλειδωνάς Γιάννης Παπαδόπουλος αρχιτέκτονες

ΣυνεργάτεςΕύα Ρεπούσκου Βασιλική Μαλτεζάκη αρχιτέκτονες

Άρης Γκίτζιας φοιτητής αρχιτεκτονικής

Κωνσταντίνος Παπαντωνόπουλος πολιτικός microηχ

Παντελής Αργυρός microηχανολόγος microηχ

Ειδικός συνεργάτηςΓιώργος Παπαδόπουλος αρχιτέκτων

Το κτήριο συγκροτείται πάνω σε δύο τεθλασmicroένους άξονες οι

οποίοι δεν παρακολουθούν τα όρια του οικοπέδου αντίθετα

τοποθετούνται ελεύθερα απαντώντας microε διαφορετικό κάθε

φορά τρόπο στο ποικιλόmicroορφο γειτονικό περιβάλλον microε τα

ιδιαίτερα φυσικά αστικά και ιστορικά χαρακτηριστικά Το

εξωτερικό περίγραmicromicroα των αξόνων αποτελεί και το σκληρό

όριο του κτηρίου Μεταξύ των δύο αυτών γραmicromicroών διαmicroορφώ-

νονται δύο πλατείες σε διαφορετικές στάθmicroες Η microία είναι ο

κεντρικός υπαίθριος χώρος-είσοδος στο ∆ηmicroαρχείο και η δεύ-

τερη microικρότερη εσωτερική πλατεία-αίθριο συγχρόνως αποτε-

λεί στάση πάνω στην κίνηση που συνδέει την κεντρική πλα-

τεία του κτηρίου microε το κέντρο της πόλης Επιπλέον η κίνηση

αυτή γεφυρώνει την υφιστάmicroενη υψοmicroετρική διαφορά

microεταξύ του κέντρου της πόλης και της βασικής στάθmicroης του

οικοπέδου στην οποία βρίσκεται η microεγάλη πλατεία εισόδου

στο ∆ηmicroαρχείο και στην αίθουσα πολλαπλών δραστηριοτή-

των Βασική συνθετική επιλογή ήταν η διατήρηση του φυσι-

κού πρανούς και η τοποθέτηση της microεγάλης microάζας του κτη-

ρίου αντιστικτικά προς αυτόν Στην περιοχή του πρανούς

τοποθετείται ηmicroιυπόσκαφη η αίθουσα πολλαπλών δραστηριο-

τήτων microε φυσικό φωτισmicroό από την οροφή-δάπεδο της πλα-

τείας δηmicroιουργώντας έναν εσωτερικό χώρο microε microυσταγωγικό

χαρακτήρα

Η λειτουργική οργάνωση του κτηρίου γίνεται microε το σύστηmicroα

των γραmicromicroικών πτερύγων

Το προτεινόmicroενο κατασκευαστικό σύστηmicroα είναι αυτό της

δοκού επί στύλου Τα βασικά υλικά είναι εmicroφανές άβαφο

σκυρόδεmicroα και ανεπίχριστος τσιmicroεντόλιθος

δια

γωνι

σmicro

ός

Ανάπλαση Πλατείας Ηρώων ∆ήmicroου Ελευσίνας

laquoΤο Χωράφι της ∆ήmicroητραςraquo

laquoΤο Χωράφι της ∆ήmicroητραςraquo microεταφέρει microε όρους αρχιτεκτονι-

κούς την εικόνα ενός εύφορου αγρού microέσα στον αστικό ιστό

της Ελευσίνας Η πλατεία που προτείνεται είναι η κατασκευή

αυτού του laquoκαλλιεργηmicroένουraquo αστικού τοπίου Η αλληγορία

αναφέρεται τόσο στο microυθολογικό και ιστορικό παρελθόν της

Ελευσίνας όσο και στις σύγχρονες πρωτοβουλίες της πόλης

για την ανακύκλωση και την προστασία του περιβάλλοντος

laquoΤο Χωράφι της ∆ήmicroητραςraquo επιχειρεί έναν συγκερασmicroό του

αρχαίου και του σύγχρονου του φυσικού και του χτισmicroένου

του microόνιmicroου και του εναλλασσόmicroενου Σε αυτήν την πρόταση

πρωταγωνιστικό ρόλο παίζει η φύτευση microε την εναλλαγή των

εποχών που συmicroβολίζει

Προτεινόmicroενη αρχιτεκτονική λύσηΗ πλατεία Ηρώων είναι ο κεντρικός δηmicroόσιος χώρος της σύγ-

χρονης Ελευσίνας και ταυτόχρονα σηmicroατοδοτεί την είσοδο

στο αρχαίο ιερό Το αρχαίο ίχνος της Ιεράς Οδού διασχίζει δια-

γώνια την πλατεία Οι συνυπάρχουσες γεωmicroετρίες του αρ-

χαίου δρόmicroου και της νέας πολεοδοmicroικής χάραξης συναντι-

5533δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί5522 δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί

α β

ρα

βεί

ο

ούνται στο σώmicroα της πλατείας Η πρόταση διαπλέκει τις δύο

αυτές χαράξεις

Η νέα πλατεία και οι περιβάλλοντες πεζόδροmicroοι αντιmicroετωπί-

ζονται ως ενιαίος χώρος microε ενιαίο δάπεδο Στον χώρο αυτό

σχηmicroατίζεται η εικόνα ενός χωραφιού που αναφέρεται στον

microύθο της ∆ήmicroητρας και της Περσεφόνης τον κύκλο των επο-

χών την καλλιέργεια της γης την αναπαραγωγή και την ανα-

κύκλωση Ταυτόχρονα ορίζεται microία συγκεκριmicroένη γεωmicroετρία

Το χωράφι είναι ένας χώρος microε σαφή γεωmicroετρία τόσο εξ

αιτίας των ορίων ιδιοκτησίας όσο και από την κατεύθυνση της

όργωσής του Όmicroως ο όγκος και η microορφή του microεταλλάσσεται

ρυθmicroικά microε τις εποχές του χρόνου αλλά και από τυχαία γεγο-

νότα (κατεύθυνση του ανέmicroου) Η προτεινόmicroενη λύση έχει ως

αφετηρία την αέναη και τυχαία microεταβαλλόmicroενη γεωmicroετρία

του χωραφιού

Συνθετικά στοιχεία1 χάραξη

Το βασικό σύστηmicroα χάραξης του δαπέδου της πλατείας οργα-

νώνεται πάνω σε δύο κατευθύνσεις microε απόκλιση 10 microοιρών η

ΜελετητέςΚωνσταντίνος Γρίβας Έρση Ιωαννίδου

Ρενάτα Μεθενίτη Γιώργος Παρασκευόπουλος αρχιτέκτονες

microία από την άλλη που είναι κάθετες στους άξονες των δύο

τmicroηmicroάτων της Ιεράς Οδού εκατέρωθεν της πλατείας Το απο-

τέλεσmicroα της πλοκής των δύο κατευθύνσεων παράγει την

εντύπωση του laquoοργωmicroένου-καλλιεργηmicroένουraquo δαπέδου

2 ανάγλυφο

Ο κεντρικός χώρος της πλατείας επανακαθορίζεται από ένα

τετράγωνο που αποσπάται από το ενιαίο επίπεδο microε τη δηmicroι-

ουργία ήπιου ανάγλυφου στην περίmicroετρό του Η δηmicroιουργία

του ανάγλυφου ορίζει σαφέστερα το νοητό κέντρο της πλα-

τείας πραγmicroατοποιώντας ένα laquoκοίλωmicroαraquo και αποκλείοντας

διακριτικά την πρόσβαση των οχηmicroάτων

3 εξοπλισmicroός

Ο εξοπλισmicroός ορίζεται και αυτός από τη βασική χάραξη της

πλατείας και περιλαmicroβάνει καθίσmicroατα φωτιστικά και σηmicroεία

ανακύκλωσης Αυτά προκύπτουν από την αναδίπλωση των

υλικών της δαπεδόστρωσης στην τρίτη διάστασή τους

4 νερό

Το υδάτινο στοιχείο εmicroφανίζεται σε σηmicroεία ψεκασmicroού και σε

ανοιχτά γραmicromicroικά κανάλια βελτιώνοντας κατά τους θερινούς

microήνες το microικροκλίmicroα της πλατείας Στην είσοδο του αρχαιολο-

γικού χώρου διαmicroορφώνεται κρήνη

5 φύτευση

Η επιλογή της φύτευσης έγινε τόσο για συmicroβολικούς όσο και

για πρακτικούς λόγους Πρόθεση είναι η δηmicroιουργία ενός

τοπίου που α) εντείνει το παιχνίδι της αλλαγής των εποχών

και κάνει φανερό τον κύκλο της φύσης microέσα από την ίδια τη

microεταβολή των φυτών και β) χρησιmicroοποιεί γηγενή φυτά της

Αττικής που σχετίζονται microε τη microυθολογία και τον πολιτισmicroό

του τόπου Η προτεινόmicroενη φύτευση απαιτεί ελάχιστη φρο-

ντίδα δίνοντας σηmicroασία στην περιβαλλοντική ευαισθησία

Τα είδη φύτευσης που προτείνονται περιλαmicroβάνουν στάχυα

βολβώδη φρύγανα αγριολούλούδα και οπωροφόρα δέντρα

Ένας κύκλος microε στάχυα τοποθετείται έκκεντρα πάνω στον

άξονα της Ιεράς Οδού σηmicroαίνοντας την είσοδο στην πλατεία

Και τα πέντε στοιχεία που συνθέτουν την πλατεία ndashχάραξη

ανάγλυφο εξοπλισmicroός νερό και φύτευσηndash προκύπτουν από

κοινές συνθετικές αρχές και έχουν ενιαία λογική ανάπτυξης

αυτή που καθορίζει τη δηmicroιουργία του laquoκαλλιεργηmicroένου αστι-

κού τοπίουraquo της πλατείας laquoΤο Χωράφι της ∆ήmicroητραςraquo

Η ιδέα βασίζεται στη διαπίστωση τον συντονισmicroό και την

εmicroβάθυνση της αντίστιξης της σύγχρονης microε την αρχαία πόλη

Βασική αρχή της πρότασης είναι η επαναφορά και ανάδειξη

προηγούmicroενων στρωmicroάτων της πόλης που κρίνονται σηmicroα-

ντικά και ικανά να microεταφερθούν ως αντιπρόσωποι της εποχής

τους στο σήmicroερα

Η σύγχρονη πλατεία δεν κτίζεται Υλοποιείται microε τοποθέτηση

ένθετων προκατασκευασmicroένων microονάδων προσθετικά στο

δεδοmicroένο αστικό υπόστρωmicroα Θα αποτελέσει ένα laquoξένοraquo

στοιχείο-εργαστήριο διερεύνησης του παλίmicroψηστου που ταυ-

τόχρονα εισάγει νέες παραmicroέτρους στον δηmicroόσιο χώρο

∆ύναται να λειτουργήσει σαν εφήmicroερο επίπεδο που microελλο-

ντικά θα αποmicroακρυνθεί ή να ενσωmicroατωθεί στο παλίmicroψηστο

και να αποτελέσει microέρος του

Το νέο επίπεδο πραγmicroατοποιεί την επικοινωνία microεταξύ των

επιπέδων της ιστορίας της πόλης microε την παράλειψη ή microετέ-

πειτα αποmicroάκρυνση των microονάδων που το αποτελούν

Με την παράλειψη microονάδων η υπάρχουσα φύτευση βρίσκει

τον χώρο για να αναπτυχθεί ενώ microε την αποmicroάκρυνση microονά-

δων ο χώρος ανασκάπτεται τmicroηmicroατικά ανοίγοντας παράθυρα

στην ιστορία της πόλης Τα ευρήmicroατα καταγράφονται κωδικο-

ποιούνται και εκτίθενται

Νέα παράmicroετρος του τόπου γίνεται το τεχνολογικό φως που

γεννιέται από το επίπεδο Το κέντρο βάρους microετατοπίζεται

από τον αρχαιολογικό χώρο που λούζεται microε φώς την ηmicroέρα

στη σύγχρονη πλατεία το βράδυ

Ο δηmicroιουργικός φωτισmicroός του χώρου είναι microεταβλητής από-

χρωσης και προγραmicromicroατίζεται microε βάση τον χρόνο

οπτικοποιώντας στον δηmicroόσιο χώρο την έννοια της εποχικής

αλλαγής

Ο διαδραστικός φωτισmicroός τοποθετεί τον χρήστη στο κέντρο

της δράσης Με τη χρήση αισθητήρων επαφής αυξάνεται η

5555δ ι α γ ω ν ι σ micro ό ς

γ β

ρα

βεί

ο

5544 δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί

β β

ρα

βεί

ο

Η ιδιαιτερότητα που χαρακτηρίζει αυτήν την πλατεία είναι

ακριβώς η σχέση της microε τον αρχαιολογικό χώρο ορατό και microη

ορατό

Οι επικράτειες της αρχαίας και της νέας πόλης είναι απόλυτα

οριοθετηmicroένες Επιχειρούmicroε να αναδείξουmicroε την αmicroφισβή-

τηση αυτής της απολυτότητας microε την ταυτόχρονη παρουσία

τους τη διείσδυση και συνύπαρξή τους

Η πρόταση διαπραγmicroατεύεται δύο έννοιες που αποτελούν

συστατικά στοιχεία του τόπου

Το ιδεατό που αντιστοιχεί στον αρχαίο κόσmicroο τους microύθους

και την ιστορία Το πραγmicroατικό που αντιστοιχεί στην καθηmicroε-

ρινότητα της σύγχρονης πόλης έννοιες που διαπλέκονται

στον χώρο επικαλύπτοντας η microια την άλλη

∆ύο σαφείς σχεδιαστικές χειρονοmicroίες αποδίδουν και οπτικο-

ποιούν ως συmicroβολικές εκφράσεις microε πολλαπλές αναγνώσεις

τις δύο έννοιες

Μια laquoάυληraquo ιδανική ευθεία αντιστοιχεί στην Ιερά Οδό στο

καταληκτικό τmicroήmicroα της Το laquoάυλοraquo συmicroβολίζεται ως microια χωmicroά-

τινη λωρίδα που διαφοροποιείται και οριοθετείται από το

πλακόστρωτο της καθηmicroερινής πόλης Η αρχή της σηmicroατοδο-

τείται από microια συmicroβολική γλυπτική σύνθεση Λεπτές και ευκί-

νητες microεταλλικές ράβδοι microε φωτεινές κορυφές αναδύονται

από γραmicromicroικές ρηγmicroατώσεις του πλακόστρωτου συmicroβολί-

ζουν τις καλλιέργειες των δηmicroητριακών Η απόληξη της περι-

βάλλεται από γραmicromicroικούς σχηmicroατισmicroούς πραγmicroατικής καλ-

λιέργειας

Μια laquoαιωρούmicroενηraquo τετράγωνη πλατεία από υπερυψωmicroένες

σκληρές πλάκες microεγάλων διαστάσεων αντιστοιχεί στην

έννοια της σύγχρονης πραγmicroατικότητας microε τα χαρακτηρι-

στικά της απόλυτης υλικότητας αλλά και του εφήmicroερου και

της προσωρινότητας υπονοώντας και οριοθετώντας την αντί-

ληψη του laquoκάτωraquo είτε microε την έννοια της επιχωmicroένης αρχαιό-

τητας είτε microε την έννοια του Άδη Μια σειρά από επιmicroήκη

φώτα δαπέδου σαν πεσmicroένες δάδες σηmicroατοδοτούν την

πορεία της Ιεράς Οδού και συmicroβολίζουν ίσως τις δάδες της

τελευταίας τελετουργίας

ΜελετητέςΜπούκη Μπαmicroπάλου-Νουκάκη

Αντώνης Νουκάκης αρχιτέκτονες

ΣυνεργάτηςΓιάννης Καραχάλιος αρχιτέκτων

ένταση φωτισmicroού αναλογικά microε το πλήθος επαφών Έτσι

εγγράφεται η παρουσία η η απουσία επισκεπτών και το εφή-

microερο ίχνος γίνεται σηmicroαίνον χαρακτηριστικό του τόπου

Η νέα πλατεία ενσωmicroατώνει καταγράφει και κωδικοποιεί microε

σύγχρονούς όρους σαν ένας ζωντανός οργανισmicroός ndash microια

microηχανή Ως σύγχρονο ανάλογο της microυθολογικής microύησης εισά-

γονται η τεχνολογία η αρχαιολογία και η διάδραση Η γνώση

αναδύεται συστηmicroατικά από το παλίmicroψηστο επαναφέροντας τον

αρχαίο microύθο Η διάδραση του επισκέπτη microε το φως είναι το παι-

χνίδι microε το microυστήριο και η λύση του

ΜελετητέςΑαρών Κοέν Ελισάβετ Πλαΐνη αρχιτέκτονες

Σύmicroβουλος φυτοτεχνίαςΒίκυ Γροσοmicroανίδη γεωπόνος

Πκατεία Ηρώων Ελευσίνας ndash Το ανοιχτό Τελεστήριο

Το περιεχόmicroενο της τελετής τής microύησης παραmicroένει άγνωστο

Γνωρίζουmicroε microόνο ότι microέσα στο Τελεστήριο γινόταν κάποια ανα-

παράσταση τα δρώmicroενα(hellip) ακούγονταν microυστικές φράσεις τα

λεγόmicroενα και αποκαλύπτονταν τα ιερά τα δεικνύmicroενα

Ελευσίνα Καλλιόπη Πρέκα-Αλεξανδρή

Η πλατεία ως ανοιχτό Τελεστήριο δρώmicroενων λεγόmicroενων και

δυκνείmicroενων του ∆ήmicroου Ενότητα τριών πλατειών α Πλατεία

Φοινίκων 2340x1500m ή 13x5 άκαινες ως πολεοδοmicroικό

Πρόπυλο β Πλατεία Εισόδου στο τέλος της Ιεράς Οδού

1200x720m ή 4x4 άκαινες ως αρχαιολογικό Επίπυλο γ

Πλατεία Ηρώων ως ανοιχτό Τελεστήριο 5100x504m ή 17x28

άκαινες σχεδόν όσο ndashκαι microε ελάχιστη απόκλιση διεύθυνσηςndash

το περίκλειστο Πεισιστράτειο Τελεστήριο του Ικτίνου

Εκτός όλων των απαραίτητων στοιχείων της πλατείας [κρή-

νεςhellip] τοποθετείται αξονικά και απέναντι από το ανακαινιζό-

microενο ηρώο διαδραστική κοινοτική οθόνη Πίσω από την

οθόνη στην ελεύθερη επιφάνεια εδάφους 3000x18m ή

10x1 άκαινες microικρά παιδιά microε τα σχολεία τους microπορούν να

φυτεύουν και να θερίζουν συmicroβολικά στάχυα Η πλατεία

περιβάλλεται από σχάρα απορροής οmicroβρίων ως σχάρα καθαρ-

νει ανάmicroεσα στα ανοίγmicroατα της εσχάρας δηmicroιουργώντας microια

νέα επιφάνεια Στα σηmicroεία που υπάρχουν αρχαία το σιτάρι

microεγαλώνει πιο περιορισmicroένα Έτσι στην επιφάνεια των στα-

χυών εmicroφανίζονται ίχνη από το αρχαίο υπέδαφος microε κυριό-

τερο το ίχνος της Ιεράς Οδού Οι περαστικοί αλλά και οι δρα-

στηριότητες της πόλης δηmicroιουργούν και εκείνα ίχνη καθώς

περνούν microέσα από την πλατεία και πατούν τα στάχυα Την

επόmicroενη χρονιά από τους σπόρους τα στάχυα αναβλασταί-

νουν και ο κύκλος συνεχίζεται

Η Ιερά Οδός microέχρι τα όρια του αρχαιολογικού χώρου ο οποίος

ορίζεται από φύτευση κληmicroαταριάς σηmicroατοδοτείται από

γραmicromicroική φύτευση ελιών οι οποίες δίνουν συγκεκριmicroένο

χαρακτήρα στον χώρο χωρίς να απαιτούν άλλες παρεmicroβάσεις

5577δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί5566 δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί

β ε

ξαγο

ρά

α ε

ξαγο

ρά

Η Ελευσίνα ήταν ο τόπος της Μητέρας Γης Της φύσης της

γεωργίας των κύκλων τους microέσα στον χρόνο

Από έντονα αγροτικό στις αρχές του περασmicroένου αιώνα το

τοπίο της Ελευσίνας έχει πια γίνει βιοmicroηχανικό και microετα-βιο-

microηχανικό Το ίδιο τοπίο που ενσάρκωνε τον microύθο τώρα έχει

σβηστεί

Στην πλατεία Ηρώων στην είσοδο του αρχαιολογικού χώρου

και πάνω στον ιστορικό άξονα της Ιεράς Οδού επαναφέρουmicroε

τον συmicroβολισmicroό του ιστορικού αγροτικού τοπίου Το σιτάρι

αντιπροσωπευτικό στοιχείο του κύκλου ζωής της αγροτικής

φύσης γίνεται η επιφάνεια πάνω στην οποία εγγράφεται η

ζωή της πόλης

Ο χώρος της πλατείαςς ανασκάπτεται Η ιστορία που κρύβεται

κάτω από το πλακόστρωτο βγαίνει στην επιφάνεια Στη συνέ-

χεια ο χώρος καλύπτεται από microια microεταλλική εσχάρα η οποία

αποτελεί το νέο δάπεδο για τη ζωή της πόλης Το έδαφος

κάτω από την εσχάρα σπέρνεται microε σιτάρι Το σιτάρι microεγαλώ-

ΜελετητήςΓραφείο laquoΠαράξενοι Ελκυστέςraquo

Εmicromicroανουήλ Κολοκυθάς αρχιτέκτων

ΣυνεργάτεςΛεωνίδας Οικονόmicroου αρχιτέκτων

Οmicroάδα εργασίαςΝίκος Μπαραmicroπούτης microηχανολόγος microηχ

Σπύρος Κοσυβάς Σταύρος Καλλιγράφος αρχιτέκτονες

Καλλισθένη Κρασάκη σχεδιάστριαΜελετητέςΘωmicroάς ∆οξιάδης Αγγελική Μαθιουδάκη

Τερψιθέα Κρεmicroάλη Ελένη Ψυλλάκη Ήρα Φοντερτάν

∆ιονυσία Λιβέρη αρχιτέκτονες

Βασιλική ∆ρούγα τοπογράφος microηχ

Αριστείδης Πέτρου Μαρίνα Αντσακλή φοιτητές αρχιτεκτονικής

microών Το σύνολο φωτίζεται από ενδοδαπέδια σώmicroατα και

microεταλλικούς laquoπυρσούςraquo

∆οmicroικό στοιχείο της επίλυσής microας είναι η άκαινα Παράγωγη

microονάδα του ποδός βασικής microονάδας microέτρησης κατά τους

αρχαίους χρόνους όπου 1 άκαινα=10 πόδες η άκαινα είναι

σαν να λέmicroε η τρίmicroετρη Πρόκειται για ορθογώνιες ή πλάγιες

παραλληλόγραmicromicroες πλάκες από λευκό betόn 300x180x

017m microε στρόγγυλα κωνικά πέλmicroατα ύψους 026 και διαmicroέ-

τρου 027m που laquoκουmicroπώνουνraquo η microια δίπλα στην άλλη Μελ-

λοντικές ανασκαφές θα είναι ορατές και θα συνυπάρχουν microε

τις άκαινες Η microεταξύ ακαινών και ακανόνιστης οικοδοmicroικής

γραmicromicroής επιφάνεια συmicroπληρώνεται microε λευκό betόn

5599δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί5588 δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί

συmicroπληρώνουν ειδικά καλυmicromicroένα microε βατό τζάmicroι και αναδειγ-

microένα microε νυχτερινό φωτισmicroό ανασκαφικά σκάmicromicroατα που σαν

οπές παρατήρησης στο στρώmicroα του χρόνου αποκαλύπτουν το

δάπεδο της αρχαίας Ιεράς Οδού σε έναν κάναβο που θυmicroίζει

αρχαιολογική ανασκαφή Επιmicroέρους στοιχεία της πρότασης

είναι η διαmicroόρφωση γωνίας στάσης αξιοποιώντας την υφιστά-

microενη αναπτυγmicroένη φύτευση microε ειδικά σχεδιασmicroένα καθιστικά

τα οποία ξαναβρίσκονται στον πεζόδροmicroο της Ιεράς Οδού η

είσοδος του αρχαιολογικού χώρου και του χώρου του ναού

του Αγίου Ζαχαρία και το ηρώον

γ ε

ξαγο

ρά

Βασικοί άξονες της πρότασης είναι η διατήρηση της πλατείας

ως κενού χώρου ελεύθερου δοχείου δραστηριοτήτων καmicroβά

δηmicroοσίων δρώmicroενων και η εισαγωγή θέmicroατος-αναφοράς στον

αστικό χώρο

Η κεντρική θέση στην πόλη η ύπαρξη microη οχληρών χρήσεων

και ήπιου δοmicroηmicroένου περιβάλλοντος και η γειτνίαση microε τον

αρχαιολογικό χώρο αποτέλεσαν στοιχεία άξια ανάδειξης και

αξιοποίησης Χαρακτηριστικές για τον χώρο δραστηριότητες

του αρχαίου παρελθόντος αποτυπωmicroένες και φανταστικές

microνήmicroες προτάθηκε να βρουν microνεία-αναφορά στον αστικό

χώρο και να αποτελέσουν τη βασική ιδέα για τον σχεδιασmicroό

της πλατείας Ως αντικείmicroενο αναφοράς στη σχετική microε τον

χώρο αρχαιότητα επιλέχθηκε η ποmicroπή των προσκυνητών και

microυστών προς την είσοδο της πόλης που συνέρεαν στο τελευ-

ταίο αυτό σηmicroείο της Ιεράς Οδού κατά πλήθη σε ακανόνιστες

πυκνώσεις και αραιώσεις Ως φορέας της αναφοράς επιλέ-

χθηκε ο αστικός εξοπλισmicroός του χώρου microε καλύτερο εκφρα-

στή τα φωτιστικά τα οποία γίνονται αντικείmicroενο ιδιαίτερου

σχεδιασmicroού κα παρατίθενται σε microία χαλαρή ακολουθία κατά

microήκος της Ιεράς Οδού προς την είσοδο του αρχαιολογικού

χώρου και συνεχίζουν microέσα σε αυτόν διασχίζοντας την πλα-

τεία σε ανάλογες πυκνώσεις και αραιώσεις Την εικόνα

α micro

νεία

ΜελετητέςΕιρήνη Φρεζάδου αρχιτέκτων-πολεοδόmicroος

∆ηmicroήτρης Ζούπας αρχιτέκτων

ΣυνεργάτεςΓιώργος Κουφάκης αρχιτέκτων

Βασίλης Ζούπας φοιτητής πολιτικός microηχ

Ελευσίς = έλευσις του Νοός για τους microυηmicroένους του αρχαίου

κόσmicroου στην κατά-νόηση του κύκλου της ζωής και του θανάτου

Σήmicroερα microία πόλη αιωρούmicroενη ανάmicroεσα στον αρχαίο microύθο και

τη σκληρή σύγχρονη πραγmicroατικότητα Μία πόλη σε microετά-

βαση που αναζητά τη σύνδεση του χθες microε το σήmicroερα και

microέσα από αυτήν microία νέα ταυτότητα Αυτή είναι και η κεντρική

ιδέα της πρότασής microας για τη διαmicroόρφωση της πλατείας

Ηρώων να αντιmicroετωπισθεί δηλαδή σαν ένας συνδετικός κρί-

κος microία άρθρωση ανάmicroεσα στο χθες και στο σήmicroερα ανάmicroεσα

στον σύγχρονο πολεοδοmicroικό ιστό τον νοητό άξονα της Ιεράς

Οδού και τον παρακείmicroενο αρχαιολογικό χώρο

Η πρόταση χρησιmicroοποιεί την ιστορική ασυνέχεια που χαρα-

κτηρίζει την πλατεία σαν συνθετικό υλικό ∆ιασπάται η

έννοια της κεντρικής διάταξης η πλατεία οργανώνεται γύρω

από τον συνθετικά κυρίαρχο άξονα της Ιεράς Οδού (τοmicroή-

αρχαιολογικό σκάmicromicroα καλυmicromicroένο microε γυαλί και φωτισmicroένο τη

νύχτα)ο οποίος δηλώνει πορεία κατεύθυνση κατά την έννοια

της αρχαίας ποmicroπής microε τερmicroατικό στοιχείο τη νέα διαmicroορφω-

microένη είσοδο του αρχαιολογικού χώρου

Η διπολικότητα θεmicroελιώδης φιλοσοφικός όρος και microέρος του

αντικειmicroένου της microύησης των Ελευσίνιων microυστηρίων αποτε-

λεί επίσης δοmicroικό στοιχείο της πρότασης

Παρελθόν-microέλλον φως-σκότος ζωή-θάνατος χθόνιο-ουρά-

νιο ζεύγη αντιθέτων και αλληλοσυmicroπληρωmicroένων εννοιών βρί-

σκουν την τρισδιάστατη ερmicroηνεία τους στον φυσικό σχεδια-

σmicroό της πλατείας microέσω του στοιχείου της ράmicroπας Προτείνο-

νται 13 ράmicroπες 3 ανόδου και 10 καθόδου παράλληλες προς

τον άξονα της Ιεράς Οδού και κατεύθυνση προς την είσοδο

του αρχαιολογικού χώρου Οι 10 κατιούσες συmicroβολίζουν την

κάθοδο της Κόρης στον Άδη το παρελθόν το σκότος τον

θάνατο και οι 3 ανόδου συmicroβολίζουν το microέλλον το φως τη

ζωή και τον επίγειο κόσmicroο

Σε όλες τις ράmicroπες καθόδου χρησιmicroοποιείται ο ήχος σαν υπό-

microνηση του υποβλητικού χθόνιου χαρακτήρα των Ελευσίνιων

microυστηρίων

ΜελετητέςΝικόλαος ∆ουράmicroπεης Ευτυχία Ηλιοπούλου

Γεώργιος Τζορmicroπατζίδης αρχιτέκτονες

συναναστροφής Ο επισκέπτης του αρχαιολογικού χώρου βρί-

σκει έναν άνετο χώρο στάσης και ξεκούρασης microε οπτικές φυ-

γές προς τα microνηmicroεία που την περιβάλλουν Η φύτευση διεισ-

δύει στην πλατεία microε έναν τρόπο σχεδόν φυσικό παρόλο που

διατηρεί την αυστηρή γραmicromicroική και επιmicroήκη χάραξη προσφέ-

ροντας δροσιά σκιασmicroό αλλά και microια φυσική οριοθέτηση της

πλατείας Οι συστοιχίες των δέντρων κατά microήκος της Ιεράς

Οδού τονίζουν τον άξονά της ενώ οι πίδακες microε νερό προσδί-

δουν microια ευχάριστη διάθεση στον επισκέπτη

6611δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί6600 δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί

γ micro

νεία

β micro

νεία

laquoΓραmicromicroικήraquo αποτύπωση ιστορικού ίχνους

Η πρότασή microας έχει στόχο την ανάδειξη του αρχαιολογικού

περιπάτου και τη laquoγραmicromicroικήraquo αποτύπωση της ιστορίας της

πορείας των Ελευσίνιων Μυστηρίων Μιας πορείας όχι κατrsquo

ανάγκη ευθύγραmicromicroης αλλά που διαγράφεται από την κίνηση

του περιπατητή microια τεθλασmicroένη ροή microια ρευστή κυκλοφο-

ρία Περιγράφουmicroε έναν περίπατο microε ιστορία αιώνων microε τη

βοήθεια νέων εργαλείων και συνοδοιπόρο τη microνήmicroη Οι χαρά-

ξεις στο έδαφος έχουν την κατεύθυνση της Ιεράς Οδού και

ακολουθώντας παράλληλες πορείες διαχέονται στην πλατεία

Ηρώων Πολυτεχνείου η οποία γίνεται το προαύλιο του αρχαι-

ολογικού χώρου και του Ναού του Αγ Ζαχαρία

Ο περίπατος αυτός υλοποιείται microε την τοποθέτηση γραmicromicroικών

τεθλασmicroένων λωρίδων από λευκό microάρmicroαρο στο έδαφος

θραύσmicroατα του παρελθόντος παραποmicroπές στον παρακείmicroενο

αρχαιολογικό χώρο Κοmicromicroάτια του ιστού της πόλης στρώmicroατα

της ιστορίας τα οποία αποτυπώνουν το ίχνος του δρόmicroου

microέσα από microια laquoχορογραφηmicroένηraquo κίνηση ανθρώπων Ανάmicroεσα

σrsquo αυτές τις microαρmicroάρινες ροές διεισδύουν πλακόστρωτες επι-

φάνειες από κυβόλιθο ακολουθώντας και αυτές τον άξονα

της Ιεράς Οδού ∆ιατηρούmicroε ελεύθερο τον οπτικό άξονα συmicro-

βάλλοντας στη βιωσιmicroότητα της πλατείας ως δηmicroόσιου αστι-

κού υπαίθριου χώρου Η πλατεία microετατρέπεται σε microια ενό-

τητα υπερτοπικού χαρακτήρα σε προαύλιο όλων αυτών των

δραστηριοτήτων που την περιβάλλουν γίνεται laquoζωτικός χώ-

ροςraquo τόπος ιστορικής microνήmicroης αλλά και σύγχρονης κοινωνικής

ΜελετητέςΚωνσταντίνα Κρίκου Παναγιώτα Λουκάκου

Τζίνα Σωτηροπούλου αρχιτέκτονες

ΜελετητέςΣίmicroος Βαmicroβακίδης

Κωνσταντίνος Χρυσός αρχιτέκτονες

Η πρόταση microας για την πλατεία Ηρώων βασίζεται στη σύν-

θεση δύο λειτουργικών κάνναβων από την ανάγνωση του

χώρου σrsquo ένα laquo∆ίχτυ ndash ∆ίκτυοraquo το οποίο ενηmicroερώνεται από

την αλληλεπίδραση microεταξύ των υφιστάmicroενων κινήσεων και

των προτεινόmicroενων λειτουργιών Η πρότασή microας επιδιώκει τη

χρήση του χώρου από επισκέπτες καθrsquo όλη τη διάρκεια της

ηmicroέρας καθώς και στην άmicroεση σύνδεση της εισόδου του

αρχαιολογικού χώρου microε την πλατεία και τον πεζόδροmicroο της

Ιεράς Οδού δυο στοιχείων που microέχρι σήmicroερα είναι ασύνδετα

Προγραmicromicroατικά αυτό επιτυγχάνεται microε την ενδυνάmicroωση των

υφιστάmicroενων χρήσεων τη βελτίωση των προσβάσεων και την

προσθήκη νέων λειτουργιών όπως ένας υπαίθριος χώρος

εφήmicroερων εκδηλώσεων ένας στεγασmicroένος χώρος ενοικίασης

ποδηλάτων και ένα info box Ταυτόχρονα οπές ανοίγονται στο

έδαφος όπου αποκαλύπτουν ευρήmicroατα δηmicroιουργώντας έτσι

microια υπαίθρια αρχαιολογική έκθεση

Μορφολογικά αντιmicroετωπίζεται σαν microια gestalt αρχιτεκτονική

χειρονοmicroία όπου αποφεύγεται η απλή παράθεση επιmicroέρους

ετερόκλητων στοιχείων (πλάτωmicroαφύτευσηπαγκάκι )αλλά

προτείνεται η σύνθεση τους σε έναν δηmicroόσιο χώρο που λει-

τουργεί σαν ένα οργανικό σύνολο

∆ηmicroιουργούmicroε έτσι ένα τεχνητό τοπίο ndashlandscapendash το οποίο

προσαρmicroόζεται στις laquoδυναmicroικέςraquo της πλατείας και παράγει

αρmicroονικές microεταβάσεις ανάmicroεσα στα σηmicroεία της Ένα τοπίο

που δηmicroιουργεί προϋποθέσεις για κινήσεις διαφορετικών

ταχυτήτων είτε microε τα πόδια είτε microε ποδήλατο αλλά και τmicroήmicroα

του οποίου λειτουργεί σαν χώρος εκτόνωσης για παιχνίδι

όπως skateboardπατίνια

Στα άκρα το τοπίο-επιφάνεια ανασηκώνεται για να παραλάβει

τις νέες λειτουργίες Έτσι δηmicroιουργούνται microορφολογικές και

λειτουργικές εξάρσεις στην περίmicroετρο της πλατείας που την

ενώνουν οmicroαλά microε τον ιστό της πόλης τόσο ογκοπλαστικά

όσο και λειτουργικά

Με αφορmicroή το σχετικό αφιέρωmicroα του τρέχοντος περιοδι-

κού του ΣΑ∆ΑΣ-ΠΕΑ στους πανελλήνιους αρχιτεκτονι-

κούς διαγωνισmicroούς γεννήθηκαν ορισmicroένα ερωτήmicroατα και

ακολούθως προέκυψαν κάποιες απαντήσεις οι οποίες

αποτελούν το καταστάλαγmicroα της δεκαετούς εmicroπειρίας του

γράφοντος πάνω στο θέmicroα Ορισmicroένες πρώτες προσωπι-

κές σκέψεις και απόψεις έχουν δηmicroοσιευτεί παλιότερα

(laquoΓια ποιον δουλεύουmicroεraquo Περιοδικό Αρχιτέκτονες τεύχος

51 ndash Περίοδος Β ΜάιοςΙούνιος 2005 σελ 34) όταν η

εmicroπειρία από τους διαγωνισmicroούς ήταν σχετικά microικρότερη

Όmicroως microε το πέρασmicroα του χρόνου και τη συmicromicroετοχή σε

διάφορους διαγωνισmicroούς οι θέσεις αυτές ωρίmicroασαν και σε

microεγάλο βαθmicroό ενισχύθηκαν κυρίως ως προς τις αρνητικές

διαστάσεις του ζητήmicroατος

Είναι άραγε οι διαγωνισmicroοί ndashιδιωτικοί και δηmicroόσιοιndash ευκαι-

ρία για συmicromicroετοχή σε microια υψηλού συναγωνιστικού επιπέ-

δου αρχιτεκτονική διαδικασία όπου προάγεται η ευγενής

άmicroυλα Βραβεύονται πάντοτε οι καλύτεροι Υλοποιείται

τελικά το πρώτο βραβείο Εάν ναι ποια είναι η σχέση της

microελέτης microε το κατασκευασmicroένο αποτέλεσmicroα Ακόmicroη ποια

είναι η αξία και η χρησιmicroότητα των αρχιτεκτονικών διαγω-

νισmicroών στην Ελλάδα

Σε ένα ιδιαίτερα ανταγωνιστικό περιβάλλον δυστυχώς

κάποιες φορές τα microέλη των microελετητικών οmicroάδων αναπτύσ-

σουν αγενή και ανθυγιεινά αισθήmicroατα τόσο για τους συνα-

δέλφους τους στις άλλες οmicroάδες όσο και για τους συνερ-

γάτες τους στην οmicroάδα που οι ίδιοι συmicromicroετέχουν Άλλοτε

κάποιοι συmicromicroετέχοντες είναι σε microεγάλο βαθmicroό διατεθειmicroέ-

νοι να microην περιοριστούν στις απαραίτητες σχέσεις και στις

απαιτούmicroενες δράσεις καθώς microπορεί να προβούν ακόmicroη

και σε ανεπιθύmicroητες ενέργειες ή ακόmicroη και σε επίπονες

θυσίες προκειmicroένου να νικήσουν Άλλοτε ο ανταγωνισmicroός

microετατρέπεται σε αντιδικία και έτσι σε ορισmicroένες περιπτώ-

σεις κάποιοι επικαλούνται ή ακόmicroη και χρησιmicroοποιούν

νοmicroικά microέσα ανάγοντας την αρχιτεκτονική σε ζήτηmicroα το

οποίο αφορά περισσότερο δικηγόρους παρά αρχιτέκτο-

νες Σε άλλες περιπτώσεις κάποια από τα βραβεία γεννούν

απορία για το αν και κατά πόσο αδιάβλητη και δίκαιη είναι

η διαδικασία ενώ ακόmicroη εγείρεται ζήτηmicroα για το κύρος της

τελικής κρίσης και την υπόληψη της επιτροπής σε σχέση

microε τις δηλωmicroένες δεσmicroεύσεις και τις πραγmicroατικές επιδιώ-

ξεις του αγωνοθέτη

Σε ότι αφορά την κατάληξη αν ο διαγωνισmicroός είναι ιδιωτι-

κός δεν αποτελεί δεδοmicroένο ότι η microελέτη η οποία θα υλο-

ποιηθεί έχει αποσπάσει απαραίτητα το πρώτο βραβείο

ενώ στους περισσότερους δηmicroόσιους αρχιτεκτονικούς

διαγωνισmicroούς δεν είναι καν σίγουρο αν θα υλοποιηθεί οτι-

δήποτε Όmicroως ακόmicroη και στην απίθανη περίπτωση υλο-

ποίησης ενός δηmicroόσιου διαγωνισmicroού το τελικό αποτέλε-

σmicroα ndashmicroετά από καιρό και κόποndash είναι αmicroφίβολο αν ικανο-

ποιεί πλήρως ndashή έστω σε κάποιο αξιόλογο βαθmicroόndash τις

προσδοκίες των microελετητών ή τουλάχιστον αν σέβεται τις

βασικές αρχιτεκτονικές αξιώσεις και τα ιδιαίτερα χαρακτη-

ριστικά της microελέτης

Όπως φαίνεται λοιπόν υπάρχουν διάφορες περιπτώσεις

για να δικαιολογούν το γιατί ο θεσmicroός των πανελλήνιων

αρχιτεκτονικών διαγωνισmicroών απαξιώνεται και βρίσκεται σε

διαρκή κρίση Γιατί κάποιοι είναι αναξιόπιστοι άλλοι αδιά-

φοροι κάποιοι άλλοι γίνονται προσχηmicroατικά και microόνο για

εντυπωσιασmicroό ενώ οι περισσότεροι είναι είτε ατελέσφοροι

είτε αναποτελεσmicroατικοί Ακόmicroη γιατί τόσο οι φορείς διεξα-

γωγής των αρχιτεκτονικών διαγωνισmicroών (πολιτεία ή ιδιώ-

τες) όσο και οι ίδιοι οι συmicromicroετέχοντες microελετητές δεν αντι-

λαmicroβάνονται το θεσmicroό ως εποικοδοmicroητική διαδικασία

αλλά αντιmicroετωπίζοντας και συχνά υποστηρίζοντας πρό-

σκαιρες επιδιώξεις ή φιλοδοξίες καταστρέφουν τη microονα-

δική ευκαιρία συλλογικής προσφοράς microέσω της αρχιτεκτο-

νικής συν-δηmicroιουργίας Κάπως έτσι γίνονται οι αρχιτεκτονι-

κοί διαγωνισmicroοί στην Ελλάδα ή microάλλον κάπως έτσι δεν

γίνονται

Στο διάστηmicroα 2003-204 στα πλαίσια της Επιτροπής αρχι-

τεκτονικών διαγωνισmicroών του ΣΑ∆ΑΣ-ΠΕΑ λειτούργησε

microια οmicroάδα εργασίας που microε σύmicroπνοια microεθοδικότητα και

κοινή στόχευση επιτέλεσαν ένα microεγάλης σηmicroασίας ndashκαι εν

τέλει και όγκουndash έργο Αφορά στην τροποποίηση του υφι-

στάmicroενου (προβληmicroατικού και παρωχηmicroένου) θεσmicroικού

πλαισίου για τους αρχιτεκτονικούς διαγωνισmicroούς στη

χώρα microας και την προσαρmicroογή του στις διατάξεις της αντί-

στοιχης Ευρωπαϊκής Οδηγίας Σκοπός ήταν η εναρmicroόνιση

microε τα ισχύοντα νοmicroικά πλαίσια των άλλων ευρωπαϊκών

χωρών ndashειδικά αυτών microε παράδοση στη διεξαγωγή του

θεσmicroούndash αλλά και τους κανονισmicroούς UIA και ACE (Ευρω-

παϊκό Συmicroβούλιο Αρχιτεκτόνων) Υπεύθυνος από το ∆Σ

του ΣΑ∆ΑΣ-ΠΕΑ υπήρξε ο Π Νικολακόπουλος

Η Επιτροπή συνέλεξε microετέφρασε και συνέκρινε στοιχεία

από οκτώ ευρωπαϊκές χώρες και κατέληξε σε πρόταση

Σχεδίου Θεσmicroικού Πλαισίου microε θέmicroα laquoΚανονισmicroός για τον

καθορισmicroό των εθνικών διαδικασιών διεξαγωγής διαγωνι-

σmicroών microελετών στον τοmicroέα της αρχιτεκτονικήςraquo και αποδέ-

κτες τα υπουργεία ΠΕΧΩ∆Ε και ΠΕΘΟ

Στις προτάσεις συmicroπεριλαmicroβάνονται δικλείδες για την υλο-

ποίηση των βραβευθέντων προτάσεων microε την απαραίτητη

συmicromicroετοχή των microελετητών τακτοποίηση των αmicroοιβών

θέσπιση ανεξάρτητης επιτροπής αρχιτεκτονικών διαγωνι-

σmicroών (ΕΑ∆) και συmicroβούλου αγωνοθέτη συγκρότηση

δεξαmicroενής κριτών διασφάλιση των πνευmicroατικών δικαιωmicroά-

των των microελετητών νέο νοmicroικό πλαίσιο για την υποχρέωση

προκήρυξης αρχιτεκτονικών διαγωνισmicroών από τους

φορείς και κίνητρα όσον αφορά στις προκηρύξεις διαγω-

νισmicroών διασφάλιση διαφάνειας στην κρίση των microελετών

κά

Το Σχέδιο δηmicroοσιεύτηκε στο τεύχος 5411-112005 του

περιοδικού Έκτοτε και microετά και τη διαβίβασή του στα

αρmicroόδια υπουργεία δεν microας έχει κοινοποιηθεί κανένα νέο

για την τύχη του Υπουργεία και φορείς κωφεύουν και οι

διαγωνισmicroοί Όταν και εάν προκηρύσσονται συνεχίζουν

να αποτελούν microεγάλο πονοκέφαλο για όλους εmicroάς τους

συmicromicroετέχοντες Λόγω κακής οργάνωσης λόγω έλλειψης

διαφάνειας λόγω αργοποριών στις διαδικασίες λόγω

αmicroφισβήτησης προς τα microέλη της κριτικής επιτροπής εν

τέλει λόγω έλλειψης οράmicroατος για το θεσmicroό

6622 α φ ι έ ρ ω micro α

ΘεσmicroόςΞεπεσmicroός

του Αλέξανδρου Κλειδωνά αρχιτέκτονα

Προτάσεις της Επιτροπής Αρχιτεκτονικών∆ιαγωνισmicroών του ΣΑ∆ΑΣ-ΠΕΑ

της Ιουλίας ∆ρούγα αρχιτέκτονος (microέλος αυτής της Επιτροπής)

6633α φ ι έ ρ ω micro α

iquestOacuteˆ paraOacuteAcirc˘IgravemiddotUgraveEgraveIcircfi intcurrenOacuteUgraveUacuteOcirc infinıEumlOacuteOgraveOacute 1959 middotUacutemacrπ centAcircUcircOcircUgravefiOcirc˘IumlOcirc˜ (1Ocirc sbquoUacutemiddotsbquoAcircrsaquoOcirc paramiddotOacuteAcircIumlIumllsaquoOacuteEgraveOcirc˘infinUacutemacrEgraveUgraveAcircIcircUgraveOcircOacuteEgraveIcircOcircDagger centEgravemiddotAacuteˆOacuteEgraveUcircIgraveOcircDagger)

microικρός-Μεγάλος Αρχιτέκτονας

της Μαριλένας Καλυβιώτη αρχιτέκτονος

6644 α φ ι έ ρ ω micro α

Οι laquoπύλεςraquo του τmicroήmicroατος Τmicroήmicroα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών

είναι ανοιχτές Στέκεσαι microε την κάρτα στο χέρι που γράφει φοι-

τητής εξάmicroηνο Α Είσαι επιτέλους φοιτητής στην πολυπό-

θητη σχολή Το ήθελες από τότε που θυmicroάσαι τον εαυτό

σουτα τελευταία χρόνιαήταν επιλογή των δικών σου είσαι

όmicroως εδώ Και τώρα Τώρα ξεκινάει το παιχνίδι των γνώσεων

microε παίκτες εσένα τους συmicroφοιτητές σου τους καθηγητές σου

και φυσιογνωmicroίες όπως τον Wright τον Le Corbusier Οι πρώ-

τες ιδέες αρχίζουν να έρχονται και είσαι περήφανος για τον

εαυτό σου ή απογοητεύεσαι και προσπαθείς κι άλλο

Σε όποιο στάδιο της φοίτησης σου και αν γίνει αυτό κάποια

στιγmicroή το νιώθεις Θέλεις να γίνει ένας microικρός-Μεγάλος Αρχι-

τέκτονας και είσαι έτοιmicroος να κατακλίσεις τη σχολή σου την

πόλη σου τη χώρα σου ή τον κόσmicroο όλο microε τις δικές σου

γραmicromicroές και τους δικούς σου όγκους και χρώmicroατα Μπορεί να

φοβάσαι να το παραδεχτείς αλλά το συναίσθηmicroα τρέφεται

microέσα σου microέρα microε τη microέρα Μπορεί να microην το αφήσεις να

εκδηλωθεί ποτέ microπορεί όmicroως και να το κυνηγήσεις

Και τότε ως microάννα εξ ουρανού ο πρώτος αρχιτεκτονικός δια-

γωνισmicroός (ο πρώτος που πέφτει στην αντίληψή σου) φαντάζει

η ευκαιρία να αποδείξεις την αξία σου Μπορεί να microη διαβά-

σεις καν το θέmicroα αλλά και microονό στην πρώτη φράση laquo∆ια-

γωνισmicroός ιδεών αρχιτεκτονικός διαγωνισmicroόςraquo έχεις ήδη

πάρει απόφαση να συmicromicroετάσχεις Νιώθεις πως σου δίνεται η

ευκαιρία να παίξεις ή και να πρωταγωνιστήσεις σε ελληνική

ταινία ή χολιγουντιανή παραγωγή Συνειδητοποιήσεις πως

έχεις τη δυνατότητα να δώσεις λύσεις που θα φέρουν την προ-

σωπική σου σφραγίδα οι περιορισmicroοί που σου παρουσιάζουν

δεν σου microοιάζουν βουνό και αρχίσεις να σχεδιάζεις συmicroβα-

τικά και microετά οι γραmicromicroές (οι λεγόmicroενες laquoντιζαϊνιέςraquo) ξεπη-

δάνε από παντού

Και τελειώνεις τη σχολή έχεις στο ιστορικό σου 012 συmicromicroέ-

τοχες σε διαγωνισmicroούς και θέλεις να βγεις στον αληθινό

κόσmicroο microη προστατευόmicroενο από τις πύλες της σχολής και

νοmicroίζεις πως microπορείς να συνεχίσεις την κατάκτησή σου (και

microπορείς το πιστεύω ακράδαντα πως microπορείς ότι και αν

σηmicroαίνει αυτό για τον καθένα) Η προκήρυξη για τον επόmicroενο

πανελλήνιο διαγωνισmicroό της Χ ανέγερσης εmicroφανίζεται microπρο-

στά σου και σκέφτεσαι θα κάνω την προσπάθειά microου Όσα

έmicroαθα έχω την ευκαιρία να τα παρουσιάσω microε την σφραγίδα

πλέον στο χέρι και microε ολοένα καλύτερες ιδέες ∆ιαβάζεις τις

laquoοδηγίες διαγωνιζοmicroένωνraquo και τα πρώτα καmicroπανάκια αρχί-

ζουν να αντηχούν στα αφτιά σου ΓΟΚ επιτρεπόmicroενη δόmicroηση

επιτρεπόmicroενο ύψος χρήσεις γης επιτρεπόmicroενες λειτουρ-

γίες προϋπολογισmicroός έργου και επιτρεπόmicroενο κόστος Και οι

συmicromicroετέχοντες πολλοί αρκετοί από τους οποίους γνωστά

ονόmicroατα που γυρίζουν στο κεφάλι σου άλλα από τότε που

ήσουν φοιτητής και άλλα από τη στιγmicroή που έγινες ενεργό

microέλος της αρχιτεκτονικής κοινότητας Και οι αmicroφιβολίες περί

συmicromicroετοχής σου άλλοτε λιγότερες άλλοτε περισσότερες

(άλλοτε καθόλου πρέπει να είmicroαστε ειλικρινείς) εmicroφανίζο-

νται Νιώθεις να σε πνίγουν οι περιορισmicroοί και ο συναγωνισmicroός

microε σηmicroαντικές (όχι πάντα ποιοτικές κατά την γνώmicroη σου)

παρουσίες στον χώρο της αρχιτεκτονικής δηmicroιουργίας στη

χώρα σου Τα ερωτήmicroατα σε κατακλύζουν Τι microπορώ να σχε-

διάσω microε τόσα δεν Υπάρχει περίπτωση να προκριθώ η θα

microείνω στην αφάνεια Και απόψεις περί παραποίησης του

τελικά ανεγερθέντος από το σχεδιαζόmicroενο σε βοmicroβαρδίζουν

Και εκεί είναι που πρέπει να πάρεις αποφάσεις και να φέρεις

σε εφαρmicroογή όλα όσα έmicroαθες όλα αυτά τα χρόνια Και ξέρεις

πως έχεις πολλά να microάθεις ακόmicroα Γιατί το πραγmicroατικό παιχνίδι

των γνώσεων έφυγε από την φωλιά της σχολής σου και από τα

χέρια των συmicroφοιτητών και καθηγητών σου Βρίσκεται τώρα

στα χέρια τα δικά σου και των συναδέλφων σου στα χέρια της

πολιτείας της κοινωνίας microε την οποία καλείσαι να συνεργα-

στείς ή και να έρθεις σε σύγκρουση Βρίσκεται στις απογοη-

τεύσεις που θα συναντήσεις και τα κολλήmicroατα που θα παρου-

σιαστούν microπροστά σου και θα είναι πολλά αλλά εσύ θα συνεχί-

σεις Και τα πράγmicroατα θα γίνουν πιο εύκολα Θα microάθεις να

κινείσαι και να ελίσσεσαι Να microη φοβάσαι microεγάλα ονόmicroατα και

κλίκες Να microην τροmicroάζεις στην ιδέα microιας σύγκρουσης ή microιας

χαmicroένης από χέρι όπως θα πιστέψεις συmicromicroετοχής στον τάδε

αρχιτεκτονικό διαγωνισmicroό και τότε είναι που θα έχεις πραγ-

microατικά κερδίσει

iquestOacuteˆ infinEcircrsaquoUcircmiddot UgraveOcirc˘ permilEgravemiddotAacuteˆOacuteEgraveUcircIgraveOcircDagger Future of the

Cities IFHP Ranko Radovic Student Compe-tition 2007

δια

γωνι

σmicro

ός

Αποκατάσταση και νέα χρήση του Ανατολικού Νεωρίου της ∆εξαmicroενής ΖΑΝΕ και της Αποθήκης Άλατος στο λιmicroάνιτου Ηρακλείου Κρήτης

Εδώ και καιρό στην πόλη του Ηρακλείου οι νέες κατασκευές

εmicroφανίζονται διάσπαρτες και ασυνάρτητες χωρίς συνεκτικό

λόγο χωρίς αναφορά στον υφιστάmicroενο ιστό ούτε πιο σηmicroα-

ντικά στο laquoπροϋπάρχονraquo στην προηγούmicroενη πολιτιστική

τοπογραφία Το αποτέλεσmicroα είναι ότι η ζωή στην πόλη ως

οπτική και κινητική εmicroπειρία είναι πλέον microια ασυνεχής αλλη-

λουχία από αυτόνοmicroα ανεξάρτητα microεταξύ τους αυτοαναφο-

ρικά οπτικά στίγmicroατα που microέσα στην αυτοαναφορικότητά

τους νοmicroιmicroοποιούνται microεν αλλά ανθίστανται οποιαδήποτε

προσπάθεια συγκρότησης ενός συνεχούς αφηγήmicroατος που

θα ήταν laquoο δρόmicroοςraquo και εξ αυτού η πόλη ως βιωmicroατική συνέ-

χεια ενός πολιτειακού συmicroβολαίου

Το αντικείmicroενο όmicroως αυτού του διαγωνισmicroού αυτό το κοmicromicroάτι

του λιmicroανιού του Χάνδακα είναι ένα από τα λίγα microέρη όπου

αναγνωρίζεται η παλιά πόλη και η σχέση της microε τα τείχη που

την σχηmicroάτιζαν Το εναποmicroείναν τmicroήmicroα των Νεότερων Νεω-

ρίων η Ενετική ∆εξαmicroενή ΖΑΝΕ και η Αποθήκη Αλατιού στη

microεριά της προκυmicroαίας ακόmicroα και στην κατάσταση που βρίσκο-

νται ερείπια κενά λειτουργίας έχουν ακόmicroη τη δυνατότητα

να παραπέmicroπουν στην πρωταρχική τοπογραφία του λιmicroανιού

hellipΌταν αναφερόmicroαστε στα κτήρια ως πολιτιστική κληρονοmicroιά

6677δ ι α γ ω ν ι σ micro ό ς6666 δ ι α γ ω ν ι σ micro ό ς

α β

ρα

βεί

ο

δεν τα εννοούmicroε ως αντικείmicroενα ως κτισmicroένες εικόνες microιας

παρελθούσας εποχής ndashπου αντίκεινται έξω από εmicroάςndash αλλά

ως χώρο που βιώνεται και ως εκ τούτου microετουσιώνεται σε

χρόνο microας που microας περιβάλει εmicroάς και τις πράξεις microας

hellipΓια να ενεργοποιηθεί η microνήmicroη microέσω του ερειπίου απαιτεί-

ται η ενεργή ανάmicroνηση microια προβολή της επιθυmicroίας για ζωή

όπου αντί να αναπολούmicroε απεγνωσmicroένα το παρελθόν για τα

χαmicroένα αντικείmicroενα επιθυmicroούmicroε και σχεδιάζουmicroε νέους χρό-

νους Τότε είναι που το παρελθόν αποκαλύπτεται πλέον ως

χώρος και microας επιτρέπει να εmicroπλακούmicroε microε την δηmicroιουργική

πράξη ως συmicroπληρωmicroατική πράξη ως ολοκλήρωση του ατε-

λούς ως συνέχεια

Η επανάχρηση λοιπόν δεν συνιστά laquoδεύτερο χέριraquo αλλά

είναι αποτέλεσmicroα microιας επέmicroβασης που προσφέρει microια νέα

οπτική microιας παλιάς τοπογραφίας Το παλιό κτίσmicroα συνεχίζει

να υπάρχει όχι όmicroως ως κτήριο αλλά ως τοπογραφία ως οικό-

πεδο αυτή τη φορά για το πρόγραmicromicroα που έρχεται να εγκατα-

σταθεί εκεί Το παλιό ως microνηmicroείο συνεχίζει την ζωή του ως

πηγή γνώσης ως ανάmicroνηση microιας προηγούmicroενης πρωταρχικής

σχέσης microε τον κόσmicroο στην περίπτωσή microας microε τη θάλασσα και

το λιmicroάνι

Αρχή της πρότασης αποτελεί η οριοθέτηση ενός επιπέδου

όρασης του microνηmicroείου που θα αποκαλύπτει τις πρωταρχικές

του δοmicroές ενώ ταυτόχρονα θα επιτρέπει την αναγνώριση της

ιστορικής συνέχειας της πόλης του Ηρακλείου που απορρέει

από τη δυναmicroική της διαλεκτικής σχέσης microεταξύ του παλιού

και του σύγχρονου Ως κλειδί του microηχανισmicroού που microας επέ-

τρεψε να φέρουmicroε το καινούργιο πρόγραmicromicroα σε σχέση microε τα

παλιά κτίσmicroατα χρησιmicroοποιήσαmicroε την microεταφορά ∆ηλαδή

αρνηθήκαmicroε την microετατροπή ως εργαλείο επανάχρησης και

την microετάλλαξη των υφισταmicroένων κτισmicroάτων σε κτήριο αλλά

χρησιmicroοποιώντας το κτήριο ως laquoχρονικό οικόπεδοraquo microεταφέ-

ραmicroε σε αυτό την δοmicroή συνθετική και κατασκευαστική ενός

ταρσανά του αρχετυπικού ναυπηγείου του 19ου αιώνα Χαρα-

κτηριστικές microορφές οι καmicroπύλες που φτιάχνουν τα καράβια

τα κράmicroατα υλικών σανίδες και microέταλλα και οι τυπικές κατα-

σκευές το κόκκινο του microίνιου επιστρατεύθηκαν ως στοιχεία

microεταφοράς που ενεργοποιούν τις microνήmicroες που λανθάνουν στον

χώρο και επέτρεψαν σrsquo εmicroάς να ανακαλέσουmicroε και να microετα-

φέρουmicroε στο παρόν στιγmicroές ζωής που microπορούν να αποτελούν

ακόmicroα στοιχεία της τοπογραφίας Στην προκείmicroενη περί-

πτωση η microεταφορά δεν αποτελεί ένα εικονογραφικό τρικ

ένα λεκτικό τέχνασmicroα που να εξαντλείται microετά το πρώτο διά-

βασmicroα ∆ρα συνεχώς σε ένα επίπεδο προ-λεκτικό φέρνοντας

microας σε σχέση microε βιώmicroατα που λειτουργούν έξω από τους

περιορισmicroούς του ιστορικού χρόνου και microας βοηθούν να οικει-

οποιηθούmicroε τον χρόνο του χώρου χωρίς να φοβηθούmicroε

microήπως καταλήξουmicroε ασεβείς Η ασέβεια εξάλλου είναι

πιθανότητα microόνο στον ιστορικό χρόνο Σε αυτόν τον άλλο

χρόνο ισχύει η δυνατότητα της συνύπαρξης Στην πρότασή

microας λοιπόν τα καινούργια στοιχεία της σύνθεσης αποστασιο-

ποιούνται από τα παλιά κτίσmicroατα όχι από φόβο microήπως κακο-

microεταχειριστούmicroε το παρελθόν αλλά για να επιτρέψουmicroε τις

διαφορετικές χρονικές στιγmicroές να συνυπάρξουν ισόνοmicroα

microέσα στα πλαίσιο των πολιτιστικών δραστηριοτήτων που θα

φιλοξενήσει ο χώρος Ένας κόσmicroος ο παλιός και ο καινούρ-

γιος ένας

ΜελετητέςΑθανάσιος Κ Σπανοmicroαρίδης

Γιάννης Ζαχαριάδης αρχιτέκτονες

ΣυνεργάτεςΙσmicroήνη Μέλιου Σταύρος Μόφορης αρχιτέκτονες

Παυλίνα Μανέτα ∆ήmicroητρα Παυλάκου φοιτήτριες αρχιτέκτονες

Επανάχρηση δεν σηmicroαίνει αναίρεση της συmicroβολικής παρακα-

ταθήκης ενός ιστορικού κελύφους Σηmicroαίνει επαναβίωση και

επανασηmicroασιοδότησή του ώστε να παραmicroείνει στη microνήmicroη και

τη ζωή της πόλης microε νέες συναντήσεις δραστηριότητες και

συλλογικές δράσεις

Η πρόταση προσπαθεί να πειθαρχήσει εκφραστικά στην

laquoανακουφιστική σιωπήraquo και δοmicroική λιτότητα του microνηmicroείου

ndashεξωτερική και εσωτερικήndash και όχι να microεταχειριστεί το κέλυ-

φος σαν πεδίο laquoδηmicroιουργικής ιδιαιτερότηταςraquo Επιχειρεί να

αναδείξει και να ζωογονήσει τον εσωτερικό όγκο microε στόχο να

επανακατοικηθεί το ίδιο το κτίσmicroα και όχι απλά να laquoστεγάσειraquo

microια νέα κατασκευή

Αναζητήθηκε microία ροή κινήσεων που θα ενοποιεί τη συνολική

εσωτερική λειτουργία των τριών κτιρίων και ταυτόχρονα θα

δηmicroιουργεί τους χώρους ndashτους microικρότερους τόπουςndash των

νέων χρήσεων Το Αρσενάλι παραmicroένει ένα πέρασmicroα-δρόmicroος

η διαδροmicroή του όmicroως επεκτείνεται και εmicroπλουτίζεται microε microία

αλληλουχία από ελαφρές ράmicroπες και ανισοϊψή πατάρια που

δηmicroιουργούν τις γαλαρίες των εκθεσιακών χώρων λειτουρ-

γώντας ταυτόχρονα σαν εξώστες για τα εσωτερικά δρώmicroενα

και σαν πλατώmicroατα-laquoκαταστρώmicroαταraquo συλλογικών δράσεων Ο

επισκέπτης ανακτά το laquoθετικό κενόraquo των θόλων προσεγγίζει

και παρατηρεί την τεχνοδοmicroία τους και αποκτά microια νέα αντί-

ληψη του χώρου microε στοχευmicroένες οπτικές φυγές προοπτικές

και θέες

Το Νεώριο λειτουργεί σαν εκθεσιακός χώρος microε δυνατότητα

να δεχτεί microικρότερες ή microεγαλύτερες οmicroαδικές πολιτιστικές

δράσεις στις επιmicroέρους χωρικές ενότητες Το δυτικό πατάρι

επεκτείνεται σαν εξώστης ndash θέα προς το ενετικό λιmicroάνι και

φιλοξενεί το κυλικείο microε άmicroεση πρόσβαση και από τον χώρο

της Αποθήκης Οι σκοτεινοί χώροι των ∆εξαmicroενών φιλοξενούν

τις θεατρικές και microουσικές παραστάσεις παίρνοντας φως από

τα δρώmicroενα της τέχνης Ο πρώτος θόλος σε επαφή microε το

Αρσενάλι επεκτείνει τη διαδροmicroή του εκθεσιακού χώρου λει-

τουργώντας παράλληλα σαν φουαγιέ του χώρου των εκδηλώ-

σεων στον δεύτερο θόλο Οι χώροι αποκτούν άmicroεση πρό-

σβαση από τον εξωτερικό χώρο στη στάθmicroη των παταριών και

δυνατότητα αυτόνοmicroης λειτουργίας Η Αποθήκη του Αλατιού

στεγάζει ένα νεανικό εργαστήρι microουσικής και οργανοποιίας

έχοντας αναφορά στην πλατεία του Τελωνείου

Για όλες τις κατασκευές επιλέχθηκε ένα αυτοφερόmicroενο

δοmicroικό σύστηmicroα από microέταλλο και ξύλο που ενσωmicroατώνει τις

εκθεσιακές επιφάνειες τους γενικούς και σηmicroειακούς φωτι-

σmicroούς και τις καλωδιώσεις απλής οικοδοmicroικής τεχνολογίας

που χωρίς να microιmicroείται στήνει ξανά τις laquoσκαλωσιέςraquo του ναυ-

πηγείου αναζητώντας τη νέα αντίληψη και σηmicroασιοδότηση

του χώρου

6699δ ι α γ ω ν ι σ micro ό ς

γ β

ρα

βεί

ο

6688 δ ι α γ ω ν ι σ micro ό ς

β β

ρα

βεί

ο

Από τους τέσσερεις αιώνες της ενετικής θαλάσσιας οχύρωσης

του Ηρακλείου σήmicroερα αποmicroένουν σπαράγmicroατα ασύνδετα

δίχως λειτουργική και νοηmicroατική συνοχή Tο microεσαιωνικό

αρχαιολογικό τοπίο του θαλάσσιου microετώπου παραmicroένει

δυσερmicroήνευτο και δυσανάγνωστο Το έλλειmicromicroα εποπτείας και

κατανόησης του ιστορικού χώρου επιχειρεί να αναπληρώσει η

προκείmicroενη πρόταση στην περιοχή των ανατολικών νεωρίων

microε δύο χειρονοmicroίες

(α) ∆ιαmicroόρφωση του δηmicroόσιου χώρου-πλατείας microπροστά στην

τοξοστοιχία του αποmicroείναντος νεωρίου microε την επισήmicroανση

των ιχνών του πλήρους συγκροτήmicroατος

(β) Κατασκευή υπερυψωmicroένου εξώστη-belvedere στη βορινή

άκρη του Νεωρίου για την εποπτεία του θαλασσίου microετώπου

και των microνηmicroειακών καταλοίπων Κατrsquo αυτό τον τρόπο ολοκλη-

ρώνεται η ζητούmicroενη λειτουργική και νοηmicroατική σύνδεση των

επιmicroέρους ενοτήτων (∆εξαmicroενής Νεωρίου και Αλατάδικου) microε

προτάσεις που βοηθούν την επαναφορά της ιστορικής microνήmicroης

Η κεντρική ιδέα της αρχιτεκτονικής παρέmicroβασης συνοψίζεται

στην ένταξη microιας συνεχούς επιφανείας ξύλινου δαπέδου που

οδηγεί την κυκλοφορία του κοινού στις επιmicroέρους περιοχές

Το δάπεδο αυτό άλλοτε microε τη microορφή διαδρόmicroου ή ράmicroπας

άλλοτε ως κερκίδωmicroα κι άλλοτε ως βάθρο διατρέχει τον

δηmicroόσιο χώρο που περιβάλλει το microνηmicroείο εισχωρεί microέσα του

προβάλλει και προεκτείνει τις χρηστικές επιφάνειες Συνδέει

τους επιmicroέρους χώρους ndash∆εξαmicroενή Νεώριο και Αλατάδικοndash

και εξασφαλίζει πρόσβαση σε όλους

Το δάπεδο αυτό είναι ο αγωγός που εισάγει τις νέες χρήσεις

και φέρει όλο το λειτουργικό τους φορτίο έτσι ώστε να παρα-

microείνουν ανέπαφες οι επιφάνειες του microνηmicroείου Η τήρηση

αποστάσεων από τις microεσαιωνικές επιφάνειες των microνηmicroείων

(τοίχοι θόλοι αυθεντικά δάπεδα) διατρέχει όλη την πρόταση

και επιτρέπει την αντιστικτική γραφή των εισαγοmicroένων στοι-

χείων microε τρόπο που καθιστά απολύτως αναγνωρίσιmicroη τη νεω-

τερική παρέmicroβαση και καταξιώνει την παρουσία του microνη-

microείου

Όλες οι νέες προτεινόmicroενες παρεmicroβάσεις είναι αναστρέψι-

microες

ΜελετητήςΓιάννης Κίζης αρχιτέκτων αναπλ καθηγητής ΕΜΠ

ΣυνεργάτεςΝίκος Βενιανάκης Κωσταντής Κίζης Νίκος Σούλης αρχιτέκτο-

νες Γιάννης Τσοπανάκης πολιτικός microηχ Παύλος Ζαννής

microηχανολόγος microηχ

ΣύmicroβουλοςΝίκος Σκουτέλης αρχιτέκτων επίκ καθηγητής Πολυτεχνείου

Κρήτης

ΜελετητέςΘεώνη Ξάνθη Θοδωρής Ανδρουλάκης

Γεράσιmicroος Ζακυνθινός αρχιτέκτονες

ΣυνεργάτεςΓαβριέλλα Καραmicroπάτσου Νίκος Κεχαγιάς Στέλλα Μακαρόνα

Γιώργος Κουmicroερτάς Μαρουσώ Χανιώτη Τάσος Σπυρίδωνος

αρχιτέκτονες

ΗΜ ΕΠΕ - Κώστας Ζαχάριος ΗΜ εγκαταστάσεις

Θόδωρος Νιαουνάκης ακουστική microελέτη

laquoΤο Χωράφι της ∆ήmicroητραςraquo

laquoΤο Χωράφι της ∆ήmicroητραςraquo microεταφέρει microε όρους αρχιτεκτονι-

κούς την εικόνα ενός εύφορου αγρού microέσα στον αστικό ιστό

της Ελευσίνας Η πλατεία που προτείνεται είναι η κατασκευή

αυτού του laquoκαλλιεργηmicroένουraquo αστικού τοπίου Η αλληγορία

αναφέρεται τόσο στο microυθολογικό και ιστορικό παρελθόν της

Ελευσίνας όσο και στις σύγχρονες πρωτοβουλίες της πόλης

για την ανακύκλωση και την προστασία του περιβάλλοντος

laquoΤο Χωράφι της ∆ήmicroητραςraquo επιχειρεί έναν συγκερασmicroό του

αρχαίου και του σύγχρονου του φυσικού και του χτισmicroένου

του microόνιmicroου και του εναλλασσόmicroενου Σε αυτήν την πρόταση

πρωταγωνιστικό ρόλο παίζει η φύτευση microε την εναλλαγή των

εποχών που συmicroβολίζει

Προτεινόmicroενη αρχιτεκτονική λύσηΗ πλατεία Ηρώων είναι ο κεντρικός δηmicroόσιος χώρος της σύγ-

χρονης Ελευσίνας και ταυτόχρονα σηmicroατοδοτεί την είσοδο

στο αρχαίο ιερό Το αρχαίο ίχνος της Ιεράς Οδού διασχίζει δια-

γώνια την πλατεία Οι συνυπάρχουσες γεωmicroετρίες του αρ-

χαίου δρόmicroου και της νέας πολεοδοmicroικής χάραξης συναντι-

5533δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί5522 δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί

α β

ρα

βεί

ο

ούνται στο σώmicroα της πλατείας Η πρόταση διαπλέκει τις δύο

αυτές χαράξεις

Η νέα πλατεία και οι περιβάλλοντες πεζόδροmicroοι αντιmicroετωπί-

ζονται ως ενιαίος χώρος microε ενιαίο δάπεδο Στον χώρο αυτό

σχηmicroατίζεται η εικόνα ενός χωραφιού που αναφέρεται στον

microύθο της ∆ήmicroητρας και της Περσεφόνης τον κύκλο των επο-

χών την καλλιέργεια της γης την αναπαραγωγή και την ανα-

κύκλωση Ταυτόχρονα ορίζεται microία συγκεκριmicroένη γεωmicroετρία

Το χωράφι είναι ένας χώρος microε σαφή γεωmicroετρία τόσο εξ

αιτίας των ορίων ιδιοκτησίας όσο και από την κατεύθυνση της

όργωσής του Όmicroως ο όγκος και η microορφή του microεταλλάσσεται

ρυθmicroικά microε τις εποχές του χρόνου αλλά και από τυχαία γεγο-

νότα (κατεύθυνση του ανέmicroου) Η προτεινόmicroενη λύση έχει ως

αφετηρία την αέναη και τυχαία microεταβαλλόmicroενη γεωmicroετρία

του χωραφιού

Συνθετικά στοιχεία1 χάραξη

Το βασικό σύστηmicroα χάραξης του δαπέδου της πλατείας οργα-

νώνεται πάνω σε δύο κατευθύνσεις microε απόκλιση 10 microοιρών η

ΜελετητέςΚωνσταντίνος Γρίβας Έρση Ιωαννίδου

Ρενάτα Μεθενίτη Γιώργος Παρασκευόπουλος αρχιτέκτονες

microία από την άλλη που είναι κάθετες στους άξονες των δύο

τmicroηmicroάτων της Ιεράς Οδού εκατέρωθεν της πλατείας Το απο-

τέλεσmicroα της πλοκής των δύο κατευθύνσεων παράγει την

εντύπωση του laquoοργωmicroένου-καλλιεργηmicroένουraquo δαπέδου

2 ανάγλυφο

Ο κεντρικός χώρος της πλατείας επανακαθορίζεται από ένα

τετράγωνο που αποσπάται από το ενιαίο επίπεδο microε τη δηmicroι-

ουργία ήπιου ανάγλυφου στην περίmicroετρό του Η δηmicroιουργία

του ανάγλυφου ορίζει σαφέστερα το νοητό κέντρο της πλα-

τείας πραγmicroατοποιώντας ένα laquoκοίλωmicroαraquo και αποκλείοντας

διακριτικά την πρόσβαση των οχηmicroάτων

3 εξοπλισmicroός

Ο εξοπλισmicroός ορίζεται και αυτός από τη βασική χάραξη της

πλατείας και περιλαmicroβάνει καθίσmicroατα φωτιστικά και σηmicroεία

ανακύκλωσης Αυτά προκύπτουν από την αναδίπλωση των

υλικών της δαπεδόστρωσης στην τρίτη διάστασή τους

4 νερό

Το υδάτινο στοιχείο εmicroφανίζεται σε σηmicroεία ψεκασmicroού και σε

ανοιχτά γραmicromicroικά κανάλια βελτιώνοντας κατά τους θερινούς

microήνες το microικροκλίmicroα της πλατείας Στην είσοδο του αρχαιολο-

γικού χώρου διαmicroορφώνεται κρήνη

5 φύτευση

Η επιλογή της φύτευσης έγινε τόσο για συmicroβολικούς όσο και

για πρακτικούς λόγους Πρόθεση είναι η δηmicroιουργία ενός

τοπίου που α) εντείνει το παιχνίδι της αλλαγής των εποχών

και κάνει φανερό τον κύκλο της φύσης microέσα από την ίδια τη

microεταβολή των φυτών και β) χρησιmicroοποιεί γηγενή φυτά της

Αττικής που σχετίζονται microε τη microυθολογία και τον πολιτισmicroό

του τόπου Η προτεινόmicroενη φύτευση απαιτεί ελάχιστη φρο-

ντίδα δίνοντας σηmicroασία στην περιβαλλοντική ευαισθησία

Τα είδη φύτευσης που προτείνονται περιλαmicroβάνουν στάχυα

βολβώδη φρύγανα αγριολούλούδα και οπωροφόρα δέντρα

Ένας κύκλος microε στάχυα τοποθετείται έκκεντρα πάνω στον

άξονα της Ιεράς Οδού σηmicroαίνοντας την είσοδο στην πλατεία

Και τα πέντε στοιχεία που συνθέτουν την πλατεία ndashχάραξη

ανάγλυφο εξοπλισmicroός νερό και φύτευσηndash προκύπτουν από

κοινές συνθετικές αρχές και έχουν ενιαία λογική ανάπτυξης

αυτή που καθορίζει τη δηmicroιουργία του laquoκαλλιεργηmicroένου αστι-

κού τοπίουraquo της πλατείας laquoΤο Χωράφι της ∆ήmicroητραςraquo

Η ιδέα βασίζεται στη διαπίστωση τον συντονισmicroό και την

εmicroβάθυνση της αντίστιξης της σύγχρονης microε την αρχαία πόλη

Βασική αρχή της πρότασης είναι η επαναφορά και ανάδειξη

προηγούmicroενων στρωmicroάτων της πόλης που κρίνονται σηmicroα-

ντικά και ικανά να microεταφερθούν ως αντιπρόσωποι της εποχής

τους στο σήmicroερα

Η σύγχρονη πλατεία δεν κτίζεται Υλοποιείται microε τοποθέτηση

ένθετων προκατασκευασmicroένων microονάδων προσθετικά στο

δεδοmicroένο αστικό υπόστρωmicroα Θα αποτελέσει ένα laquoξένοraquo

στοιχείο-εργαστήριο διερεύνησης του παλίmicroψηστου που ταυ-

τόχρονα εισάγει νέες παραmicroέτρους στον δηmicroόσιο χώρο

∆ύναται να λειτουργήσει σαν εφήmicroερο επίπεδο που microελλο-

ντικά θα αποmicroακρυνθεί ή να ενσωmicroατωθεί στο παλίmicroψηστο

και να αποτελέσει microέρος του

Το νέο επίπεδο πραγmicroατοποιεί την επικοινωνία microεταξύ των

επιπέδων της ιστορίας της πόλης microε την παράλειψη ή microετέ-

πειτα αποmicroάκρυνση των microονάδων που το αποτελούν

Με την παράλειψη microονάδων η υπάρχουσα φύτευση βρίσκει

τον χώρο για να αναπτυχθεί ενώ microε την αποmicroάκρυνση microονά-

δων ο χώρος ανασκάπτεται τmicroηmicroατικά ανοίγοντας παράθυρα

στην ιστορία της πόλης Τα ευρήmicroατα καταγράφονται κωδικο-

ποιούνται και εκτίθενται

Νέα παράmicroετρος του τόπου γίνεται το τεχνολογικό φως που

γεννιέται από το επίπεδο Το κέντρο βάρους microετατοπίζεται

από τον αρχαιολογικό χώρο που λούζεται microε φώς την ηmicroέρα

στη σύγχρονη πλατεία το βράδυ

Ο δηmicroιουργικός φωτισmicroός του χώρου είναι microεταβλητής από-

χρωσης και προγραmicromicroατίζεται microε βάση τον χρόνο

οπτικοποιώντας στον δηmicroόσιο χώρο την έννοια της εποχικής

αλλαγής

Ο διαδραστικός φωτισmicroός τοποθετεί τον χρήστη στο κέντρο

της δράσης Με τη χρήση αισθητήρων επαφής αυξάνεται η

5555δ ι α γ ω ν ι σ micro ό ς

γ β

ρα

βεί

ο

5544 δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί

β β

ρα

βεί

ο

Η ιδιαιτερότητα που χαρακτηρίζει αυτήν την πλατεία είναι

ακριβώς η σχέση της microε τον αρχαιολογικό χώρο ορατό και microη

ορατό

Οι επικράτειες της αρχαίας και της νέας πόλης είναι απόλυτα

οριοθετηmicroένες Επιχειρούmicroε να αναδείξουmicroε την αmicroφισβή-

τηση αυτής της απολυτότητας microε την ταυτόχρονη παρουσία

τους τη διείσδυση και συνύπαρξή τους

Η πρόταση διαπραγmicroατεύεται δύο έννοιες που αποτελούν

συστατικά στοιχεία του τόπου

Το ιδεατό που αντιστοιχεί στον αρχαίο κόσmicroο τους microύθους

και την ιστορία Το πραγmicroατικό που αντιστοιχεί στην καθηmicroε-

ρινότητα της σύγχρονης πόλης έννοιες που διαπλέκονται

στον χώρο επικαλύπτοντας η microια την άλλη

∆ύο σαφείς σχεδιαστικές χειρονοmicroίες αποδίδουν και οπτικο-

ποιούν ως συmicroβολικές εκφράσεις microε πολλαπλές αναγνώσεις

τις δύο έννοιες

Μια laquoάυληraquo ιδανική ευθεία αντιστοιχεί στην Ιερά Οδό στο

καταληκτικό τmicroήmicroα της Το laquoάυλοraquo συmicroβολίζεται ως microια χωmicroά-

τινη λωρίδα που διαφοροποιείται και οριοθετείται από το

πλακόστρωτο της καθηmicroερινής πόλης Η αρχή της σηmicroατοδο-

τείται από microια συmicroβολική γλυπτική σύνθεση Λεπτές και ευκί-

νητες microεταλλικές ράβδοι microε φωτεινές κορυφές αναδύονται

από γραmicromicroικές ρηγmicroατώσεις του πλακόστρωτου συmicroβολί-

ζουν τις καλλιέργειες των δηmicroητριακών Η απόληξη της περι-

βάλλεται από γραmicromicroικούς σχηmicroατισmicroούς πραγmicroατικής καλ-

λιέργειας

Μια laquoαιωρούmicroενηraquo τετράγωνη πλατεία από υπερυψωmicroένες

σκληρές πλάκες microεγάλων διαστάσεων αντιστοιχεί στην

έννοια της σύγχρονης πραγmicroατικότητας microε τα χαρακτηρι-

στικά της απόλυτης υλικότητας αλλά και του εφήmicroερου και

της προσωρινότητας υπονοώντας και οριοθετώντας την αντί-

ληψη του laquoκάτωraquo είτε microε την έννοια της επιχωmicroένης αρχαιό-

τητας είτε microε την έννοια του Άδη Μια σειρά από επιmicroήκη

φώτα δαπέδου σαν πεσmicroένες δάδες σηmicroατοδοτούν την

πορεία της Ιεράς Οδού και συmicroβολίζουν ίσως τις δάδες της

τελευταίας τελετουργίας

ΜελετητέςΜπούκη Μπαmicroπάλου-Νουκάκη

Αντώνης Νουκάκης αρχιτέκτονες

ΣυνεργάτηςΓιάννης Καραχάλιος αρχιτέκτων

ένταση φωτισmicroού αναλογικά microε το πλήθος επαφών Έτσι

εγγράφεται η παρουσία η η απουσία επισκεπτών και το εφή-

microερο ίχνος γίνεται σηmicroαίνον χαρακτηριστικό του τόπου

Η νέα πλατεία ενσωmicroατώνει καταγράφει και κωδικοποιεί microε

σύγχρονούς όρους σαν ένας ζωντανός οργανισmicroός ndash microια

microηχανή Ως σύγχρονο ανάλογο της microυθολογικής microύησης εισά-

γονται η τεχνολογία η αρχαιολογία και η διάδραση Η γνώση

αναδύεται συστηmicroατικά από το παλίmicroψηστο επαναφέροντας τον

αρχαίο microύθο Η διάδραση του επισκέπτη microε το φως είναι το παι-

χνίδι microε το microυστήριο και η λύση του

ΜελετητέςΑαρών Κοέν Ελισάβετ Πλαΐνη αρχιτέκτονες

Σύmicroβουλος φυτοτεχνίαςΒίκυ Γροσοmicroανίδη γεωπόνος

Πκατεία Ηρώων Ελευσίνας ndash Το ανοιχτό Τελεστήριο

Το περιεχόmicroενο της τελετής τής microύησης παραmicroένει άγνωστο

Γνωρίζουmicroε microόνο ότι microέσα στο Τελεστήριο γινόταν κάποια ανα-

παράσταση τα δρώmicroενα(hellip) ακούγονταν microυστικές φράσεις τα

λεγόmicroενα και αποκαλύπτονταν τα ιερά τα δεικνύmicroενα

Ελευσίνα Καλλιόπη Πρέκα-Αλεξανδρή

Η πλατεία ως ανοιχτό Τελεστήριο δρώmicroενων λεγόmicroενων και

δυκνείmicroενων του ∆ήmicroου Ενότητα τριών πλατειών α Πλατεία

Φοινίκων 2340x1500m ή 13x5 άκαινες ως πολεοδοmicroικό

Πρόπυλο β Πλατεία Εισόδου στο τέλος της Ιεράς Οδού

1200x720m ή 4x4 άκαινες ως αρχαιολογικό Επίπυλο γ

Πλατεία Ηρώων ως ανοιχτό Τελεστήριο 5100x504m ή 17x28

άκαινες σχεδόν όσο ndashκαι microε ελάχιστη απόκλιση διεύθυνσηςndash

το περίκλειστο Πεισιστράτειο Τελεστήριο του Ικτίνου

Εκτός όλων των απαραίτητων στοιχείων της πλατείας [κρή-

νεςhellip] τοποθετείται αξονικά και απέναντι από το ανακαινιζό-

microενο ηρώο διαδραστική κοινοτική οθόνη Πίσω από την

οθόνη στην ελεύθερη επιφάνεια εδάφους 3000x18m ή

10x1 άκαινες microικρά παιδιά microε τα σχολεία τους microπορούν να

φυτεύουν και να θερίζουν συmicroβολικά στάχυα Η πλατεία

περιβάλλεται από σχάρα απορροής οmicroβρίων ως σχάρα καθαρ-

νει ανάmicroεσα στα ανοίγmicroατα της εσχάρας δηmicroιουργώντας microια

νέα επιφάνεια Στα σηmicroεία που υπάρχουν αρχαία το σιτάρι

microεγαλώνει πιο περιορισmicroένα Έτσι στην επιφάνεια των στα-

χυών εmicroφανίζονται ίχνη από το αρχαίο υπέδαφος microε κυριό-

τερο το ίχνος της Ιεράς Οδού Οι περαστικοί αλλά και οι δρα-

στηριότητες της πόλης δηmicroιουργούν και εκείνα ίχνη καθώς

περνούν microέσα από την πλατεία και πατούν τα στάχυα Την

επόmicroενη χρονιά από τους σπόρους τα στάχυα αναβλασταί-

νουν και ο κύκλος συνεχίζεται

Η Ιερά Οδός microέχρι τα όρια του αρχαιολογικού χώρου ο οποίος

ορίζεται από φύτευση κληmicroαταριάς σηmicroατοδοτείται από

γραmicromicroική φύτευση ελιών οι οποίες δίνουν συγκεκριmicroένο

χαρακτήρα στον χώρο χωρίς να απαιτούν άλλες παρεmicroβάσεις

5577δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί5566 δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί

β ε

ξαγο

ρά

α ε

ξαγο

ρά

Η Ελευσίνα ήταν ο τόπος της Μητέρας Γης Της φύσης της

γεωργίας των κύκλων τους microέσα στον χρόνο

Από έντονα αγροτικό στις αρχές του περασmicroένου αιώνα το

τοπίο της Ελευσίνας έχει πια γίνει βιοmicroηχανικό και microετα-βιο-

microηχανικό Το ίδιο τοπίο που ενσάρκωνε τον microύθο τώρα έχει

σβηστεί

Στην πλατεία Ηρώων στην είσοδο του αρχαιολογικού χώρου

και πάνω στον ιστορικό άξονα της Ιεράς Οδού επαναφέρουmicroε

τον συmicroβολισmicroό του ιστορικού αγροτικού τοπίου Το σιτάρι

αντιπροσωπευτικό στοιχείο του κύκλου ζωής της αγροτικής

φύσης γίνεται η επιφάνεια πάνω στην οποία εγγράφεται η

ζωή της πόλης

Ο χώρος της πλατείαςς ανασκάπτεται Η ιστορία που κρύβεται

κάτω από το πλακόστρωτο βγαίνει στην επιφάνεια Στη συνέ-

χεια ο χώρος καλύπτεται από microια microεταλλική εσχάρα η οποία

αποτελεί το νέο δάπεδο για τη ζωή της πόλης Το έδαφος

κάτω από την εσχάρα σπέρνεται microε σιτάρι Το σιτάρι microεγαλώ-

ΜελετητήςΓραφείο laquoΠαράξενοι Ελκυστέςraquo

Εmicromicroανουήλ Κολοκυθάς αρχιτέκτων

ΣυνεργάτεςΛεωνίδας Οικονόmicroου αρχιτέκτων

Οmicroάδα εργασίαςΝίκος Μπαραmicroπούτης microηχανολόγος microηχ

Σπύρος Κοσυβάς Σταύρος Καλλιγράφος αρχιτέκτονες

Καλλισθένη Κρασάκη σχεδιάστριαΜελετητέςΘωmicroάς ∆οξιάδης Αγγελική Μαθιουδάκη

Τερψιθέα Κρεmicroάλη Ελένη Ψυλλάκη Ήρα Φοντερτάν

∆ιονυσία Λιβέρη αρχιτέκτονες

Βασιλική ∆ρούγα τοπογράφος microηχ

Αριστείδης Πέτρου Μαρίνα Αντσακλή φοιτητές αρχιτεκτονικής

microών Το σύνολο φωτίζεται από ενδοδαπέδια σώmicroατα και

microεταλλικούς laquoπυρσούςraquo

∆οmicroικό στοιχείο της επίλυσής microας είναι η άκαινα Παράγωγη

microονάδα του ποδός βασικής microονάδας microέτρησης κατά τους

αρχαίους χρόνους όπου 1 άκαινα=10 πόδες η άκαινα είναι

σαν να λέmicroε η τρίmicroετρη Πρόκειται για ορθογώνιες ή πλάγιες

παραλληλόγραmicromicroες πλάκες από λευκό betόn 300x180x

017m microε στρόγγυλα κωνικά πέλmicroατα ύψους 026 και διαmicroέ-

τρου 027m που laquoκουmicroπώνουνraquo η microια δίπλα στην άλλη Μελ-

λοντικές ανασκαφές θα είναι ορατές και θα συνυπάρχουν microε

τις άκαινες Η microεταξύ ακαινών και ακανόνιστης οικοδοmicroικής

γραmicromicroής επιφάνεια συmicroπληρώνεται microε λευκό betόn

5599δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί5588 δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί

συmicroπληρώνουν ειδικά καλυmicromicroένα microε βατό τζάmicroι και αναδειγ-

microένα microε νυχτερινό φωτισmicroό ανασκαφικά σκάmicromicroατα που σαν

οπές παρατήρησης στο στρώmicroα του χρόνου αποκαλύπτουν το

δάπεδο της αρχαίας Ιεράς Οδού σε έναν κάναβο που θυmicroίζει

αρχαιολογική ανασκαφή Επιmicroέρους στοιχεία της πρότασης

είναι η διαmicroόρφωση γωνίας στάσης αξιοποιώντας την υφιστά-

microενη αναπτυγmicroένη φύτευση microε ειδικά σχεδιασmicroένα καθιστικά

τα οποία ξαναβρίσκονται στον πεζόδροmicroο της Ιεράς Οδού η

είσοδος του αρχαιολογικού χώρου και του χώρου του ναού

του Αγίου Ζαχαρία και το ηρώον

γ ε

ξαγο

ρά

Βασικοί άξονες της πρότασης είναι η διατήρηση της πλατείας

ως κενού χώρου ελεύθερου δοχείου δραστηριοτήτων καmicroβά

δηmicroοσίων δρώmicroενων και η εισαγωγή θέmicroατος-αναφοράς στον

αστικό χώρο

Η κεντρική θέση στην πόλη η ύπαρξη microη οχληρών χρήσεων

και ήπιου δοmicroηmicroένου περιβάλλοντος και η γειτνίαση microε τον

αρχαιολογικό χώρο αποτέλεσαν στοιχεία άξια ανάδειξης και

αξιοποίησης Χαρακτηριστικές για τον χώρο δραστηριότητες

του αρχαίου παρελθόντος αποτυπωmicroένες και φανταστικές

microνήmicroες προτάθηκε να βρουν microνεία-αναφορά στον αστικό

χώρο και να αποτελέσουν τη βασική ιδέα για τον σχεδιασmicroό

της πλατείας Ως αντικείmicroενο αναφοράς στη σχετική microε τον

χώρο αρχαιότητα επιλέχθηκε η ποmicroπή των προσκυνητών και

microυστών προς την είσοδο της πόλης που συνέρεαν στο τελευ-

ταίο αυτό σηmicroείο της Ιεράς Οδού κατά πλήθη σε ακανόνιστες

πυκνώσεις και αραιώσεις Ως φορέας της αναφοράς επιλέ-

χθηκε ο αστικός εξοπλισmicroός του χώρου microε καλύτερο εκφρα-

στή τα φωτιστικά τα οποία γίνονται αντικείmicroενο ιδιαίτερου

σχεδιασmicroού κα παρατίθενται σε microία χαλαρή ακολουθία κατά

microήκος της Ιεράς Οδού προς την είσοδο του αρχαιολογικού

χώρου και συνεχίζουν microέσα σε αυτόν διασχίζοντας την πλα-

τεία σε ανάλογες πυκνώσεις και αραιώσεις Την εικόνα

α micro

νεία

ΜελετητέςΕιρήνη Φρεζάδου αρχιτέκτων-πολεοδόmicroος

∆ηmicroήτρης Ζούπας αρχιτέκτων

ΣυνεργάτεςΓιώργος Κουφάκης αρχιτέκτων

Βασίλης Ζούπας φοιτητής πολιτικός microηχ

Ελευσίς = έλευσις του Νοός για τους microυηmicroένους του αρχαίου

κόσmicroου στην κατά-νόηση του κύκλου της ζωής και του θανάτου

Σήmicroερα microία πόλη αιωρούmicroενη ανάmicroεσα στον αρχαίο microύθο και

τη σκληρή σύγχρονη πραγmicroατικότητα Μία πόλη σε microετά-

βαση που αναζητά τη σύνδεση του χθες microε το σήmicroερα και

microέσα από αυτήν microία νέα ταυτότητα Αυτή είναι και η κεντρική

ιδέα της πρότασής microας για τη διαmicroόρφωση της πλατείας

Ηρώων να αντιmicroετωπισθεί δηλαδή σαν ένας συνδετικός κρί-

κος microία άρθρωση ανάmicroεσα στο χθες και στο σήmicroερα ανάmicroεσα

στον σύγχρονο πολεοδοmicroικό ιστό τον νοητό άξονα της Ιεράς

Οδού και τον παρακείmicroενο αρχαιολογικό χώρο

Η πρόταση χρησιmicroοποιεί την ιστορική ασυνέχεια που χαρα-

κτηρίζει την πλατεία σαν συνθετικό υλικό ∆ιασπάται η

έννοια της κεντρικής διάταξης η πλατεία οργανώνεται γύρω

από τον συνθετικά κυρίαρχο άξονα της Ιεράς Οδού (τοmicroή-

αρχαιολογικό σκάmicromicroα καλυmicromicroένο microε γυαλί και φωτισmicroένο τη

νύχτα)ο οποίος δηλώνει πορεία κατεύθυνση κατά την έννοια

της αρχαίας ποmicroπής microε τερmicroατικό στοιχείο τη νέα διαmicroορφω-

microένη είσοδο του αρχαιολογικού χώρου

Η διπολικότητα θεmicroελιώδης φιλοσοφικός όρος και microέρος του

αντικειmicroένου της microύησης των Ελευσίνιων microυστηρίων αποτε-

λεί επίσης δοmicroικό στοιχείο της πρότασης

Παρελθόν-microέλλον φως-σκότος ζωή-θάνατος χθόνιο-ουρά-

νιο ζεύγη αντιθέτων και αλληλοσυmicroπληρωmicroένων εννοιών βρί-

σκουν την τρισδιάστατη ερmicroηνεία τους στον φυσικό σχεδια-

σmicroό της πλατείας microέσω του στοιχείου της ράmicroπας Προτείνο-

νται 13 ράmicroπες 3 ανόδου και 10 καθόδου παράλληλες προς

τον άξονα της Ιεράς Οδού και κατεύθυνση προς την είσοδο

του αρχαιολογικού χώρου Οι 10 κατιούσες συmicroβολίζουν την

κάθοδο της Κόρης στον Άδη το παρελθόν το σκότος τον

θάνατο και οι 3 ανόδου συmicroβολίζουν το microέλλον το φως τη

ζωή και τον επίγειο κόσmicroο

Σε όλες τις ράmicroπες καθόδου χρησιmicroοποιείται ο ήχος σαν υπό-

microνηση του υποβλητικού χθόνιου χαρακτήρα των Ελευσίνιων

microυστηρίων

ΜελετητέςΝικόλαος ∆ουράmicroπεης Ευτυχία Ηλιοπούλου

Γεώργιος Τζορmicroπατζίδης αρχιτέκτονες

συναναστροφής Ο επισκέπτης του αρχαιολογικού χώρου βρί-

σκει έναν άνετο χώρο στάσης και ξεκούρασης microε οπτικές φυ-

γές προς τα microνηmicroεία που την περιβάλλουν Η φύτευση διεισ-

δύει στην πλατεία microε έναν τρόπο σχεδόν φυσικό παρόλο που

διατηρεί την αυστηρή γραmicromicroική και επιmicroήκη χάραξη προσφέ-

ροντας δροσιά σκιασmicroό αλλά και microια φυσική οριοθέτηση της

πλατείας Οι συστοιχίες των δέντρων κατά microήκος της Ιεράς

Οδού τονίζουν τον άξονά της ενώ οι πίδακες microε νερό προσδί-

δουν microια ευχάριστη διάθεση στον επισκέπτη

6611δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί6600 δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί

γ micro

νεία

β micro

νεία

laquoΓραmicromicroικήraquo αποτύπωση ιστορικού ίχνους

Η πρότασή microας έχει στόχο την ανάδειξη του αρχαιολογικού

περιπάτου και τη laquoγραmicromicroικήraquo αποτύπωση της ιστορίας της

πορείας των Ελευσίνιων Μυστηρίων Μιας πορείας όχι κατrsquo

ανάγκη ευθύγραmicromicroης αλλά που διαγράφεται από την κίνηση

του περιπατητή microια τεθλασmicroένη ροή microια ρευστή κυκλοφο-

ρία Περιγράφουmicroε έναν περίπατο microε ιστορία αιώνων microε τη

βοήθεια νέων εργαλείων και συνοδοιπόρο τη microνήmicroη Οι χαρά-

ξεις στο έδαφος έχουν την κατεύθυνση της Ιεράς Οδού και

ακολουθώντας παράλληλες πορείες διαχέονται στην πλατεία

Ηρώων Πολυτεχνείου η οποία γίνεται το προαύλιο του αρχαι-

ολογικού χώρου και του Ναού του Αγ Ζαχαρία

Ο περίπατος αυτός υλοποιείται microε την τοποθέτηση γραmicromicroικών

τεθλασmicroένων λωρίδων από λευκό microάρmicroαρο στο έδαφος

θραύσmicroατα του παρελθόντος παραποmicroπές στον παρακείmicroενο

αρχαιολογικό χώρο Κοmicromicroάτια του ιστού της πόλης στρώmicroατα

της ιστορίας τα οποία αποτυπώνουν το ίχνος του δρόmicroου

microέσα από microια laquoχορογραφηmicroένηraquo κίνηση ανθρώπων Ανάmicroεσα

σrsquo αυτές τις microαρmicroάρινες ροές διεισδύουν πλακόστρωτες επι-

φάνειες από κυβόλιθο ακολουθώντας και αυτές τον άξονα

της Ιεράς Οδού ∆ιατηρούmicroε ελεύθερο τον οπτικό άξονα συmicro-

βάλλοντας στη βιωσιmicroότητα της πλατείας ως δηmicroόσιου αστι-

κού υπαίθριου χώρου Η πλατεία microετατρέπεται σε microια ενό-

τητα υπερτοπικού χαρακτήρα σε προαύλιο όλων αυτών των

δραστηριοτήτων που την περιβάλλουν γίνεται laquoζωτικός χώ-

ροςraquo τόπος ιστορικής microνήmicroης αλλά και σύγχρονης κοινωνικής

ΜελετητέςΚωνσταντίνα Κρίκου Παναγιώτα Λουκάκου

Τζίνα Σωτηροπούλου αρχιτέκτονες

ΜελετητέςΣίmicroος Βαmicroβακίδης

Κωνσταντίνος Χρυσός αρχιτέκτονες

Η πρόταση microας για την πλατεία Ηρώων βασίζεται στη σύν-

θεση δύο λειτουργικών κάνναβων από την ανάγνωση του

χώρου σrsquo ένα laquo∆ίχτυ ndash ∆ίκτυοraquo το οποίο ενηmicroερώνεται από

την αλληλεπίδραση microεταξύ των υφιστάmicroενων κινήσεων και

των προτεινόmicroενων λειτουργιών Η πρότασή microας επιδιώκει τη

χρήση του χώρου από επισκέπτες καθrsquo όλη τη διάρκεια της

ηmicroέρας καθώς και στην άmicroεση σύνδεση της εισόδου του

αρχαιολογικού χώρου microε την πλατεία και τον πεζόδροmicroο της

Ιεράς Οδού δυο στοιχείων που microέχρι σήmicroερα είναι ασύνδετα

Προγραmicromicroατικά αυτό επιτυγχάνεται microε την ενδυνάmicroωση των

υφιστάmicroενων χρήσεων τη βελτίωση των προσβάσεων και την

προσθήκη νέων λειτουργιών όπως ένας υπαίθριος χώρος

εφήmicroερων εκδηλώσεων ένας στεγασmicroένος χώρος ενοικίασης

ποδηλάτων και ένα info box Ταυτόχρονα οπές ανοίγονται στο

έδαφος όπου αποκαλύπτουν ευρήmicroατα δηmicroιουργώντας έτσι

microια υπαίθρια αρχαιολογική έκθεση

Μορφολογικά αντιmicroετωπίζεται σαν microια gestalt αρχιτεκτονική

χειρονοmicroία όπου αποφεύγεται η απλή παράθεση επιmicroέρους

ετερόκλητων στοιχείων (πλάτωmicroαφύτευσηπαγκάκι )αλλά

προτείνεται η σύνθεση τους σε έναν δηmicroόσιο χώρο που λει-

τουργεί σαν ένα οργανικό σύνολο

∆ηmicroιουργούmicroε έτσι ένα τεχνητό τοπίο ndashlandscapendash το οποίο

προσαρmicroόζεται στις laquoδυναmicroικέςraquo της πλατείας και παράγει

αρmicroονικές microεταβάσεις ανάmicroεσα στα σηmicroεία της Ένα τοπίο

που δηmicroιουργεί προϋποθέσεις για κινήσεις διαφορετικών

ταχυτήτων είτε microε τα πόδια είτε microε ποδήλατο αλλά και τmicroήmicroα

του οποίου λειτουργεί σαν χώρος εκτόνωσης για παιχνίδι

όπως skateboardπατίνια

Στα άκρα το τοπίο-επιφάνεια ανασηκώνεται για να παραλάβει

τις νέες λειτουργίες Έτσι δηmicroιουργούνται microορφολογικές και

λειτουργικές εξάρσεις στην περίmicroετρο της πλατείας που την

ενώνουν οmicroαλά microε τον ιστό της πόλης τόσο ογκοπλαστικά

όσο και λειτουργικά

Με αφορmicroή το σχετικό αφιέρωmicroα του τρέχοντος περιοδι-

κού του ΣΑ∆ΑΣ-ΠΕΑ στους πανελλήνιους αρχιτεκτονι-

κούς διαγωνισmicroούς γεννήθηκαν ορισmicroένα ερωτήmicroατα και

ακολούθως προέκυψαν κάποιες απαντήσεις οι οποίες

αποτελούν το καταστάλαγmicroα της δεκαετούς εmicroπειρίας του

γράφοντος πάνω στο θέmicroα Ορισmicroένες πρώτες προσωπι-

κές σκέψεις και απόψεις έχουν δηmicroοσιευτεί παλιότερα

(laquoΓια ποιον δουλεύουmicroεraquo Περιοδικό Αρχιτέκτονες τεύχος

51 ndash Περίοδος Β ΜάιοςΙούνιος 2005 σελ 34) όταν η

εmicroπειρία από τους διαγωνισmicroούς ήταν σχετικά microικρότερη

Όmicroως microε το πέρασmicroα του χρόνου και τη συmicromicroετοχή σε

διάφορους διαγωνισmicroούς οι θέσεις αυτές ωρίmicroασαν και σε

microεγάλο βαθmicroό ενισχύθηκαν κυρίως ως προς τις αρνητικές

διαστάσεις του ζητήmicroατος

Είναι άραγε οι διαγωνισmicroοί ndashιδιωτικοί και δηmicroόσιοιndash ευκαι-

ρία για συmicromicroετοχή σε microια υψηλού συναγωνιστικού επιπέ-

δου αρχιτεκτονική διαδικασία όπου προάγεται η ευγενής

άmicroυλα Βραβεύονται πάντοτε οι καλύτεροι Υλοποιείται

τελικά το πρώτο βραβείο Εάν ναι ποια είναι η σχέση της

microελέτης microε το κατασκευασmicroένο αποτέλεσmicroα Ακόmicroη ποια

είναι η αξία και η χρησιmicroότητα των αρχιτεκτονικών διαγω-

νισmicroών στην Ελλάδα

Σε ένα ιδιαίτερα ανταγωνιστικό περιβάλλον δυστυχώς

κάποιες φορές τα microέλη των microελετητικών οmicroάδων αναπτύσ-

σουν αγενή και ανθυγιεινά αισθήmicroατα τόσο για τους συνα-

δέλφους τους στις άλλες οmicroάδες όσο και για τους συνερ-

γάτες τους στην οmicroάδα που οι ίδιοι συmicromicroετέχουν Άλλοτε

κάποιοι συmicromicroετέχοντες είναι σε microεγάλο βαθmicroό διατεθειmicroέ-

νοι να microην περιοριστούν στις απαραίτητες σχέσεις και στις

απαιτούmicroενες δράσεις καθώς microπορεί να προβούν ακόmicroη

και σε ανεπιθύmicroητες ενέργειες ή ακόmicroη και σε επίπονες

θυσίες προκειmicroένου να νικήσουν Άλλοτε ο ανταγωνισmicroός

microετατρέπεται σε αντιδικία και έτσι σε ορισmicroένες περιπτώ-

σεις κάποιοι επικαλούνται ή ακόmicroη και χρησιmicroοποιούν

νοmicroικά microέσα ανάγοντας την αρχιτεκτονική σε ζήτηmicroα το

οποίο αφορά περισσότερο δικηγόρους παρά αρχιτέκτο-

νες Σε άλλες περιπτώσεις κάποια από τα βραβεία γεννούν

απορία για το αν και κατά πόσο αδιάβλητη και δίκαιη είναι

η διαδικασία ενώ ακόmicroη εγείρεται ζήτηmicroα για το κύρος της

τελικής κρίσης και την υπόληψη της επιτροπής σε σχέση

microε τις δηλωmicroένες δεσmicroεύσεις και τις πραγmicroατικές επιδιώ-

ξεις του αγωνοθέτη

Σε ότι αφορά την κατάληξη αν ο διαγωνισmicroός είναι ιδιωτι-

κός δεν αποτελεί δεδοmicroένο ότι η microελέτη η οποία θα υλο-

ποιηθεί έχει αποσπάσει απαραίτητα το πρώτο βραβείο

ενώ στους περισσότερους δηmicroόσιους αρχιτεκτονικούς

διαγωνισmicroούς δεν είναι καν σίγουρο αν θα υλοποιηθεί οτι-

δήποτε Όmicroως ακόmicroη και στην απίθανη περίπτωση υλο-

ποίησης ενός δηmicroόσιου διαγωνισmicroού το τελικό αποτέλε-

σmicroα ndashmicroετά από καιρό και κόποndash είναι αmicroφίβολο αν ικανο-

ποιεί πλήρως ndashή έστω σε κάποιο αξιόλογο βαθmicroόndash τις

προσδοκίες των microελετητών ή τουλάχιστον αν σέβεται τις

βασικές αρχιτεκτονικές αξιώσεις και τα ιδιαίτερα χαρακτη-

ριστικά της microελέτης

Όπως φαίνεται λοιπόν υπάρχουν διάφορες περιπτώσεις

για να δικαιολογούν το γιατί ο θεσmicroός των πανελλήνιων

αρχιτεκτονικών διαγωνισmicroών απαξιώνεται και βρίσκεται σε

διαρκή κρίση Γιατί κάποιοι είναι αναξιόπιστοι άλλοι αδιά-

φοροι κάποιοι άλλοι γίνονται προσχηmicroατικά και microόνο για

εντυπωσιασmicroό ενώ οι περισσότεροι είναι είτε ατελέσφοροι

είτε αναποτελεσmicroατικοί Ακόmicroη γιατί τόσο οι φορείς διεξα-

γωγής των αρχιτεκτονικών διαγωνισmicroών (πολιτεία ή ιδιώ-

τες) όσο και οι ίδιοι οι συmicromicroετέχοντες microελετητές δεν αντι-

λαmicroβάνονται το θεσmicroό ως εποικοδοmicroητική διαδικασία

αλλά αντιmicroετωπίζοντας και συχνά υποστηρίζοντας πρό-

σκαιρες επιδιώξεις ή φιλοδοξίες καταστρέφουν τη microονα-

δική ευκαιρία συλλογικής προσφοράς microέσω της αρχιτεκτο-

νικής συν-δηmicroιουργίας Κάπως έτσι γίνονται οι αρχιτεκτονι-

κοί διαγωνισmicroοί στην Ελλάδα ή microάλλον κάπως έτσι δεν

γίνονται

Στο διάστηmicroα 2003-204 στα πλαίσια της Επιτροπής αρχι-

τεκτονικών διαγωνισmicroών του ΣΑ∆ΑΣ-ΠΕΑ λειτούργησε

microια οmicroάδα εργασίας που microε σύmicroπνοια microεθοδικότητα και

κοινή στόχευση επιτέλεσαν ένα microεγάλης σηmicroασίας ndashκαι εν

τέλει και όγκουndash έργο Αφορά στην τροποποίηση του υφι-

στάmicroενου (προβληmicroατικού και παρωχηmicroένου) θεσmicroικού

πλαισίου για τους αρχιτεκτονικούς διαγωνισmicroούς στη

χώρα microας και την προσαρmicroογή του στις διατάξεις της αντί-

στοιχης Ευρωπαϊκής Οδηγίας Σκοπός ήταν η εναρmicroόνιση

microε τα ισχύοντα νοmicroικά πλαίσια των άλλων ευρωπαϊκών

χωρών ndashειδικά αυτών microε παράδοση στη διεξαγωγή του

θεσmicroούndash αλλά και τους κανονισmicroούς UIA και ACE (Ευρω-

παϊκό Συmicroβούλιο Αρχιτεκτόνων) Υπεύθυνος από το ∆Σ

του ΣΑ∆ΑΣ-ΠΕΑ υπήρξε ο Π Νικολακόπουλος

Η Επιτροπή συνέλεξε microετέφρασε και συνέκρινε στοιχεία

από οκτώ ευρωπαϊκές χώρες και κατέληξε σε πρόταση

Σχεδίου Θεσmicroικού Πλαισίου microε θέmicroα laquoΚανονισmicroός για τον

καθορισmicroό των εθνικών διαδικασιών διεξαγωγής διαγωνι-

σmicroών microελετών στον τοmicroέα της αρχιτεκτονικήςraquo και αποδέ-

κτες τα υπουργεία ΠΕΧΩ∆Ε και ΠΕΘΟ

Στις προτάσεις συmicroπεριλαmicroβάνονται δικλείδες για την υλο-

ποίηση των βραβευθέντων προτάσεων microε την απαραίτητη

συmicromicroετοχή των microελετητών τακτοποίηση των αmicroοιβών

θέσπιση ανεξάρτητης επιτροπής αρχιτεκτονικών διαγωνι-

σmicroών (ΕΑ∆) και συmicroβούλου αγωνοθέτη συγκρότηση

δεξαmicroενής κριτών διασφάλιση των πνευmicroατικών δικαιωmicroά-

των των microελετητών νέο νοmicroικό πλαίσιο για την υποχρέωση

προκήρυξης αρχιτεκτονικών διαγωνισmicroών από τους

φορείς και κίνητρα όσον αφορά στις προκηρύξεις διαγω-

νισmicroών διασφάλιση διαφάνειας στην κρίση των microελετών

κά

Το Σχέδιο δηmicroοσιεύτηκε στο τεύχος 5411-112005 του

περιοδικού Έκτοτε και microετά και τη διαβίβασή του στα

αρmicroόδια υπουργεία δεν microας έχει κοινοποιηθεί κανένα νέο

για την τύχη του Υπουργεία και φορείς κωφεύουν και οι

διαγωνισmicroοί Όταν και εάν προκηρύσσονται συνεχίζουν

να αποτελούν microεγάλο πονοκέφαλο για όλους εmicroάς τους

συmicromicroετέχοντες Λόγω κακής οργάνωσης λόγω έλλειψης

διαφάνειας λόγω αργοποριών στις διαδικασίες λόγω

αmicroφισβήτησης προς τα microέλη της κριτικής επιτροπής εν

τέλει λόγω έλλειψης οράmicroατος για το θεσmicroό

6622 α φ ι έ ρ ω micro α

ΘεσmicroόςΞεπεσmicroός

του Αλέξανδρου Κλειδωνά αρχιτέκτονα

Προτάσεις της Επιτροπής Αρχιτεκτονικών∆ιαγωνισmicroών του ΣΑ∆ΑΣ-ΠΕΑ

της Ιουλίας ∆ρούγα αρχιτέκτονος (microέλος αυτής της Επιτροπής)

6633α φ ι έ ρ ω micro α

iquestOacuteˆ paraOacuteAcirc˘IgravemiddotUgraveEgraveIcircfi intcurrenOacuteUgraveUacuteOcirc infinıEumlOacuteOgraveOacute 1959 middotUacutemacrπ centAcircUcircOcircUgravefiOcirc˘IumlOcirc˜ (1Ocirc sbquoUacutemiddotsbquoAcircrsaquoOcirc paramiddotOacuteAcircIumlIumllsaquoOacuteEgraveOcirc˘infinUacutemacrEgraveUgraveAcircIcircUgraveOcircOacuteEgraveIcircOcircDagger centEgravemiddotAacuteˆOacuteEgraveUcircIgraveOcircDagger)

microικρός-Μεγάλος Αρχιτέκτονας

της Μαριλένας Καλυβιώτη αρχιτέκτονος

6644 α φ ι έ ρ ω micro α

Οι laquoπύλεςraquo του τmicroήmicroατος Τmicroήmicroα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών

είναι ανοιχτές Στέκεσαι microε την κάρτα στο χέρι που γράφει φοι-

τητής εξάmicroηνο Α Είσαι επιτέλους φοιτητής στην πολυπό-

θητη σχολή Το ήθελες από τότε που θυmicroάσαι τον εαυτό

σουτα τελευταία χρόνιαήταν επιλογή των δικών σου είσαι

όmicroως εδώ Και τώρα Τώρα ξεκινάει το παιχνίδι των γνώσεων

microε παίκτες εσένα τους συmicroφοιτητές σου τους καθηγητές σου

και φυσιογνωmicroίες όπως τον Wright τον Le Corbusier Οι πρώ-

τες ιδέες αρχίζουν να έρχονται και είσαι περήφανος για τον

εαυτό σου ή απογοητεύεσαι και προσπαθείς κι άλλο

Σε όποιο στάδιο της φοίτησης σου και αν γίνει αυτό κάποια

στιγmicroή το νιώθεις Θέλεις να γίνει ένας microικρός-Μεγάλος Αρχι-

τέκτονας και είσαι έτοιmicroος να κατακλίσεις τη σχολή σου την

πόλη σου τη χώρα σου ή τον κόσmicroο όλο microε τις δικές σου

γραmicromicroές και τους δικούς σου όγκους και χρώmicroατα Μπορεί να

φοβάσαι να το παραδεχτείς αλλά το συναίσθηmicroα τρέφεται

microέσα σου microέρα microε τη microέρα Μπορεί να microην το αφήσεις να

εκδηλωθεί ποτέ microπορεί όmicroως και να το κυνηγήσεις

Και τότε ως microάννα εξ ουρανού ο πρώτος αρχιτεκτονικός δια-

γωνισmicroός (ο πρώτος που πέφτει στην αντίληψή σου) φαντάζει

η ευκαιρία να αποδείξεις την αξία σου Μπορεί να microη διαβά-

σεις καν το θέmicroα αλλά και microονό στην πρώτη φράση laquo∆ια-

γωνισmicroός ιδεών αρχιτεκτονικός διαγωνισmicroόςraquo έχεις ήδη

πάρει απόφαση να συmicromicroετάσχεις Νιώθεις πως σου δίνεται η

ευκαιρία να παίξεις ή και να πρωταγωνιστήσεις σε ελληνική

ταινία ή χολιγουντιανή παραγωγή Συνειδητοποιήσεις πως

έχεις τη δυνατότητα να δώσεις λύσεις που θα φέρουν την προ-

σωπική σου σφραγίδα οι περιορισmicroοί που σου παρουσιάζουν

δεν σου microοιάζουν βουνό και αρχίσεις να σχεδιάζεις συmicroβα-

τικά και microετά οι γραmicromicroές (οι λεγόmicroενες laquoντιζαϊνιέςraquo) ξεπη-

δάνε από παντού

Και τελειώνεις τη σχολή έχεις στο ιστορικό σου 012 συmicromicroέ-

τοχες σε διαγωνισmicroούς και θέλεις να βγεις στον αληθινό

κόσmicroο microη προστατευόmicroενο από τις πύλες της σχολής και

νοmicroίζεις πως microπορείς να συνεχίσεις την κατάκτησή σου (και

microπορείς το πιστεύω ακράδαντα πως microπορείς ότι και αν

σηmicroαίνει αυτό για τον καθένα) Η προκήρυξη για τον επόmicroενο

πανελλήνιο διαγωνισmicroό της Χ ανέγερσης εmicroφανίζεται microπρο-

στά σου και σκέφτεσαι θα κάνω την προσπάθειά microου Όσα

έmicroαθα έχω την ευκαιρία να τα παρουσιάσω microε την σφραγίδα

πλέον στο χέρι και microε ολοένα καλύτερες ιδέες ∆ιαβάζεις τις

laquoοδηγίες διαγωνιζοmicroένωνraquo και τα πρώτα καmicroπανάκια αρχί-

ζουν να αντηχούν στα αφτιά σου ΓΟΚ επιτρεπόmicroενη δόmicroηση

επιτρεπόmicroενο ύψος χρήσεις γης επιτρεπόmicroενες λειτουρ-

γίες προϋπολογισmicroός έργου και επιτρεπόmicroενο κόστος Και οι

συmicromicroετέχοντες πολλοί αρκετοί από τους οποίους γνωστά

ονόmicroατα που γυρίζουν στο κεφάλι σου άλλα από τότε που

ήσουν φοιτητής και άλλα από τη στιγmicroή που έγινες ενεργό

microέλος της αρχιτεκτονικής κοινότητας Και οι αmicroφιβολίες περί

συmicromicroετοχής σου άλλοτε λιγότερες άλλοτε περισσότερες

(άλλοτε καθόλου πρέπει να είmicroαστε ειλικρινείς) εmicroφανίζο-

νται Νιώθεις να σε πνίγουν οι περιορισmicroοί και ο συναγωνισmicroός

microε σηmicroαντικές (όχι πάντα ποιοτικές κατά την γνώmicroη σου)

παρουσίες στον χώρο της αρχιτεκτονικής δηmicroιουργίας στη

χώρα σου Τα ερωτήmicroατα σε κατακλύζουν Τι microπορώ να σχε-

διάσω microε τόσα δεν Υπάρχει περίπτωση να προκριθώ η θα

microείνω στην αφάνεια Και απόψεις περί παραποίησης του

τελικά ανεγερθέντος από το σχεδιαζόmicroενο σε βοmicroβαρδίζουν

Και εκεί είναι που πρέπει να πάρεις αποφάσεις και να φέρεις

σε εφαρmicroογή όλα όσα έmicroαθες όλα αυτά τα χρόνια Και ξέρεις

πως έχεις πολλά να microάθεις ακόmicroα Γιατί το πραγmicroατικό παιχνίδι

των γνώσεων έφυγε από την φωλιά της σχολής σου και από τα

χέρια των συmicroφοιτητών και καθηγητών σου Βρίσκεται τώρα

στα χέρια τα δικά σου και των συναδέλφων σου στα χέρια της

πολιτείας της κοινωνίας microε την οποία καλείσαι να συνεργα-

στείς ή και να έρθεις σε σύγκρουση Βρίσκεται στις απογοη-

τεύσεις που θα συναντήσεις και τα κολλήmicroατα που θα παρου-

σιαστούν microπροστά σου και θα είναι πολλά αλλά εσύ θα συνεχί-

σεις Και τα πράγmicroατα θα γίνουν πιο εύκολα Θα microάθεις να

κινείσαι και να ελίσσεσαι Να microη φοβάσαι microεγάλα ονόmicroατα και

κλίκες Να microην τροmicroάζεις στην ιδέα microιας σύγκρουσης ή microιας

χαmicroένης από χέρι όπως θα πιστέψεις συmicromicroετοχής στον τάδε

αρχιτεκτονικό διαγωνισmicroό και τότε είναι που θα έχεις πραγ-

microατικά κερδίσει

iquestOacuteˆ infinEcircrsaquoUcircmiddot UgraveOcirc˘ permilEgravemiddotAacuteˆOacuteEgraveUcircIgraveOcircDagger Future of the

Cities IFHP Ranko Radovic Student Compe-tition 2007

δια

γωνι

σmicro

ός

Αποκατάσταση και νέα χρήση του Ανατολικού Νεωρίου της ∆εξαmicroενής ΖΑΝΕ και της Αποθήκης Άλατος στο λιmicroάνιτου Ηρακλείου Κρήτης

Εδώ και καιρό στην πόλη του Ηρακλείου οι νέες κατασκευές

εmicroφανίζονται διάσπαρτες και ασυνάρτητες χωρίς συνεκτικό

λόγο χωρίς αναφορά στον υφιστάmicroενο ιστό ούτε πιο σηmicroα-

ντικά στο laquoπροϋπάρχονraquo στην προηγούmicroενη πολιτιστική

τοπογραφία Το αποτέλεσmicroα είναι ότι η ζωή στην πόλη ως

οπτική και κινητική εmicroπειρία είναι πλέον microια ασυνεχής αλλη-

λουχία από αυτόνοmicroα ανεξάρτητα microεταξύ τους αυτοαναφο-

ρικά οπτικά στίγmicroατα που microέσα στην αυτοαναφορικότητά

τους νοmicroιmicroοποιούνται microεν αλλά ανθίστανται οποιαδήποτε

προσπάθεια συγκρότησης ενός συνεχούς αφηγήmicroατος που

θα ήταν laquoο δρόmicroοςraquo και εξ αυτού η πόλη ως βιωmicroατική συνέ-

χεια ενός πολιτειακού συmicroβολαίου

Το αντικείmicroενο όmicroως αυτού του διαγωνισmicroού αυτό το κοmicromicroάτι

του λιmicroανιού του Χάνδακα είναι ένα από τα λίγα microέρη όπου

αναγνωρίζεται η παλιά πόλη και η σχέση της microε τα τείχη που

την σχηmicroάτιζαν Το εναποmicroείναν τmicroήmicroα των Νεότερων Νεω-

ρίων η Ενετική ∆εξαmicroενή ΖΑΝΕ και η Αποθήκη Αλατιού στη

microεριά της προκυmicroαίας ακόmicroα και στην κατάσταση που βρίσκο-

νται ερείπια κενά λειτουργίας έχουν ακόmicroη τη δυνατότητα

να παραπέmicroπουν στην πρωταρχική τοπογραφία του λιmicroανιού

hellipΌταν αναφερόmicroαστε στα κτήρια ως πολιτιστική κληρονοmicroιά

6677δ ι α γ ω ν ι σ micro ό ς6666 δ ι α γ ω ν ι σ micro ό ς

α β

ρα

βεί

ο

δεν τα εννοούmicroε ως αντικείmicroενα ως κτισmicroένες εικόνες microιας

παρελθούσας εποχής ndashπου αντίκεινται έξω από εmicroάςndash αλλά

ως χώρο που βιώνεται και ως εκ τούτου microετουσιώνεται σε

χρόνο microας που microας περιβάλει εmicroάς και τις πράξεις microας

hellipΓια να ενεργοποιηθεί η microνήmicroη microέσω του ερειπίου απαιτεί-

ται η ενεργή ανάmicroνηση microια προβολή της επιθυmicroίας για ζωή

όπου αντί να αναπολούmicroε απεγνωσmicroένα το παρελθόν για τα

χαmicroένα αντικείmicroενα επιθυmicroούmicroε και σχεδιάζουmicroε νέους χρό-

νους Τότε είναι που το παρελθόν αποκαλύπτεται πλέον ως

χώρος και microας επιτρέπει να εmicroπλακούmicroε microε την δηmicroιουργική

πράξη ως συmicroπληρωmicroατική πράξη ως ολοκλήρωση του ατε-

λούς ως συνέχεια

Η επανάχρηση λοιπόν δεν συνιστά laquoδεύτερο χέριraquo αλλά

είναι αποτέλεσmicroα microιας επέmicroβασης που προσφέρει microια νέα

οπτική microιας παλιάς τοπογραφίας Το παλιό κτίσmicroα συνεχίζει

να υπάρχει όχι όmicroως ως κτήριο αλλά ως τοπογραφία ως οικό-

πεδο αυτή τη φορά για το πρόγραmicromicroα που έρχεται να εγκατα-

σταθεί εκεί Το παλιό ως microνηmicroείο συνεχίζει την ζωή του ως

πηγή γνώσης ως ανάmicroνηση microιας προηγούmicroενης πρωταρχικής

σχέσης microε τον κόσmicroο στην περίπτωσή microας microε τη θάλασσα και

το λιmicroάνι

Αρχή της πρότασης αποτελεί η οριοθέτηση ενός επιπέδου

όρασης του microνηmicroείου που θα αποκαλύπτει τις πρωταρχικές

του δοmicroές ενώ ταυτόχρονα θα επιτρέπει την αναγνώριση της

ιστορικής συνέχειας της πόλης του Ηρακλείου που απορρέει

από τη δυναmicroική της διαλεκτικής σχέσης microεταξύ του παλιού

και του σύγχρονου Ως κλειδί του microηχανισmicroού που microας επέ-

τρεψε να φέρουmicroε το καινούργιο πρόγραmicromicroα σε σχέση microε τα

παλιά κτίσmicroατα χρησιmicroοποιήσαmicroε την microεταφορά ∆ηλαδή

αρνηθήκαmicroε την microετατροπή ως εργαλείο επανάχρησης και

την microετάλλαξη των υφισταmicroένων κτισmicroάτων σε κτήριο αλλά

χρησιmicroοποιώντας το κτήριο ως laquoχρονικό οικόπεδοraquo microεταφέ-

ραmicroε σε αυτό την δοmicroή συνθετική και κατασκευαστική ενός

ταρσανά του αρχετυπικού ναυπηγείου του 19ου αιώνα Χαρα-

κτηριστικές microορφές οι καmicroπύλες που φτιάχνουν τα καράβια

τα κράmicroατα υλικών σανίδες και microέταλλα και οι τυπικές κατα-

σκευές το κόκκινο του microίνιου επιστρατεύθηκαν ως στοιχεία

microεταφοράς που ενεργοποιούν τις microνήmicroες που λανθάνουν στον

χώρο και επέτρεψαν σrsquo εmicroάς να ανακαλέσουmicroε και να microετα-

φέρουmicroε στο παρόν στιγmicroές ζωής που microπορούν να αποτελούν

ακόmicroα στοιχεία της τοπογραφίας Στην προκείmicroενη περί-

πτωση η microεταφορά δεν αποτελεί ένα εικονογραφικό τρικ

ένα λεκτικό τέχνασmicroα που να εξαντλείται microετά το πρώτο διά-

βασmicroα ∆ρα συνεχώς σε ένα επίπεδο προ-λεκτικό φέρνοντας

microας σε σχέση microε βιώmicroατα που λειτουργούν έξω από τους

περιορισmicroούς του ιστορικού χρόνου και microας βοηθούν να οικει-

οποιηθούmicroε τον χρόνο του χώρου χωρίς να φοβηθούmicroε

microήπως καταλήξουmicroε ασεβείς Η ασέβεια εξάλλου είναι

πιθανότητα microόνο στον ιστορικό χρόνο Σε αυτόν τον άλλο

χρόνο ισχύει η δυνατότητα της συνύπαρξης Στην πρότασή

microας λοιπόν τα καινούργια στοιχεία της σύνθεσης αποστασιο-

ποιούνται από τα παλιά κτίσmicroατα όχι από φόβο microήπως κακο-

microεταχειριστούmicroε το παρελθόν αλλά για να επιτρέψουmicroε τις

διαφορετικές χρονικές στιγmicroές να συνυπάρξουν ισόνοmicroα

microέσα στα πλαίσιο των πολιτιστικών δραστηριοτήτων που θα

φιλοξενήσει ο χώρος Ένας κόσmicroος ο παλιός και ο καινούρ-

γιος ένας

ΜελετητέςΑθανάσιος Κ Σπανοmicroαρίδης

Γιάννης Ζαχαριάδης αρχιτέκτονες

ΣυνεργάτεςΙσmicroήνη Μέλιου Σταύρος Μόφορης αρχιτέκτονες

Παυλίνα Μανέτα ∆ήmicroητρα Παυλάκου φοιτήτριες αρχιτέκτονες

Επανάχρηση δεν σηmicroαίνει αναίρεση της συmicroβολικής παρακα-

ταθήκης ενός ιστορικού κελύφους Σηmicroαίνει επαναβίωση και

επανασηmicroασιοδότησή του ώστε να παραmicroείνει στη microνήmicroη και

τη ζωή της πόλης microε νέες συναντήσεις δραστηριότητες και

συλλογικές δράσεις

Η πρόταση προσπαθεί να πειθαρχήσει εκφραστικά στην

laquoανακουφιστική σιωπήraquo και δοmicroική λιτότητα του microνηmicroείου

ndashεξωτερική και εσωτερικήndash και όχι να microεταχειριστεί το κέλυ-

φος σαν πεδίο laquoδηmicroιουργικής ιδιαιτερότηταςraquo Επιχειρεί να

αναδείξει και να ζωογονήσει τον εσωτερικό όγκο microε στόχο να

επανακατοικηθεί το ίδιο το κτίσmicroα και όχι απλά να laquoστεγάσειraquo

microια νέα κατασκευή

Αναζητήθηκε microία ροή κινήσεων που θα ενοποιεί τη συνολική

εσωτερική λειτουργία των τριών κτιρίων και ταυτόχρονα θα

δηmicroιουργεί τους χώρους ndashτους microικρότερους τόπουςndash των

νέων χρήσεων Το Αρσενάλι παραmicroένει ένα πέρασmicroα-δρόmicroος

η διαδροmicroή του όmicroως επεκτείνεται και εmicroπλουτίζεται microε microία

αλληλουχία από ελαφρές ράmicroπες και ανισοϊψή πατάρια που

δηmicroιουργούν τις γαλαρίες των εκθεσιακών χώρων λειτουρ-

γώντας ταυτόχρονα σαν εξώστες για τα εσωτερικά δρώmicroενα

και σαν πλατώmicroατα-laquoκαταστρώmicroαταraquo συλλογικών δράσεων Ο

επισκέπτης ανακτά το laquoθετικό κενόraquo των θόλων προσεγγίζει

και παρατηρεί την τεχνοδοmicroία τους και αποκτά microια νέα αντί-

ληψη του χώρου microε στοχευmicroένες οπτικές φυγές προοπτικές

και θέες

Το Νεώριο λειτουργεί σαν εκθεσιακός χώρος microε δυνατότητα

να δεχτεί microικρότερες ή microεγαλύτερες οmicroαδικές πολιτιστικές

δράσεις στις επιmicroέρους χωρικές ενότητες Το δυτικό πατάρι

επεκτείνεται σαν εξώστης ndash θέα προς το ενετικό λιmicroάνι και

φιλοξενεί το κυλικείο microε άmicroεση πρόσβαση και από τον χώρο

της Αποθήκης Οι σκοτεινοί χώροι των ∆εξαmicroενών φιλοξενούν

τις θεατρικές και microουσικές παραστάσεις παίρνοντας φως από

τα δρώmicroενα της τέχνης Ο πρώτος θόλος σε επαφή microε το

Αρσενάλι επεκτείνει τη διαδροmicroή του εκθεσιακού χώρου λει-

τουργώντας παράλληλα σαν φουαγιέ του χώρου των εκδηλώ-

σεων στον δεύτερο θόλο Οι χώροι αποκτούν άmicroεση πρό-

σβαση από τον εξωτερικό χώρο στη στάθmicroη των παταριών και

δυνατότητα αυτόνοmicroης λειτουργίας Η Αποθήκη του Αλατιού

στεγάζει ένα νεανικό εργαστήρι microουσικής και οργανοποιίας

έχοντας αναφορά στην πλατεία του Τελωνείου

Για όλες τις κατασκευές επιλέχθηκε ένα αυτοφερόmicroενο

δοmicroικό σύστηmicroα από microέταλλο και ξύλο που ενσωmicroατώνει τις

εκθεσιακές επιφάνειες τους γενικούς και σηmicroειακούς φωτι-

σmicroούς και τις καλωδιώσεις απλής οικοδοmicroικής τεχνολογίας

που χωρίς να microιmicroείται στήνει ξανά τις laquoσκαλωσιέςraquo του ναυ-

πηγείου αναζητώντας τη νέα αντίληψη και σηmicroασιοδότηση

του χώρου

6699δ ι α γ ω ν ι σ micro ό ς

γ β

ρα

βεί

ο

6688 δ ι α γ ω ν ι σ micro ό ς

β β

ρα

βεί

ο

Από τους τέσσερεις αιώνες της ενετικής θαλάσσιας οχύρωσης

του Ηρακλείου σήmicroερα αποmicroένουν σπαράγmicroατα ασύνδετα

δίχως λειτουργική και νοηmicroατική συνοχή Tο microεσαιωνικό

αρχαιολογικό τοπίο του θαλάσσιου microετώπου παραmicroένει

δυσερmicroήνευτο και δυσανάγνωστο Το έλλειmicromicroα εποπτείας και

κατανόησης του ιστορικού χώρου επιχειρεί να αναπληρώσει η

προκείmicroενη πρόταση στην περιοχή των ανατολικών νεωρίων

microε δύο χειρονοmicroίες

(α) ∆ιαmicroόρφωση του δηmicroόσιου χώρου-πλατείας microπροστά στην

τοξοστοιχία του αποmicroείναντος νεωρίου microε την επισήmicroανση

των ιχνών του πλήρους συγκροτήmicroατος

(β) Κατασκευή υπερυψωmicroένου εξώστη-belvedere στη βορινή

άκρη του Νεωρίου για την εποπτεία του θαλασσίου microετώπου

και των microνηmicroειακών καταλοίπων Κατrsquo αυτό τον τρόπο ολοκλη-

ρώνεται η ζητούmicroενη λειτουργική και νοηmicroατική σύνδεση των

επιmicroέρους ενοτήτων (∆εξαmicroενής Νεωρίου και Αλατάδικου) microε

προτάσεις που βοηθούν την επαναφορά της ιστορικής microνήmicroης

Η κεντρική ιδέα της αρχιτεκτονικής παρέmicroβασης συνοψίζεται

στην ένταξη microιας συνεχούς επιφανείας ξύλινου δαπέδου που

οδηγεί την κυκλοφορία του κοινού στις επιmicroέρους περιοχές

Το δάπεδο αυτό άλλοτε microε τη microορφή διαδρόmicroου ή ράmicroπας

άλλοτε ως κερκίδωmicroα κι άλλοτε ως βάθρο διατρέχει τον

δηmicroόσιο χώρο που περιβάλλει το microνηmicroείο εισχωρεί microέσα του

προβάλλει και προεκτείνει τις χρηστικές επιφάνειες Συνδέει

τους επιmicroέρους χώρους ndash∆εξαmicroενή Νεώριο και Αλατάδικοndash

και εξασφαλίζει πρόσβαση σε όλους

Το δάπεδο αυτό είναι ο αγωγός που εισάγει τις νέες χρήσεις

και φέρει όλο το λειτουργικό τους φορτίο έτσι ώστε να παρα-

microείνουν ανέπαφες οι επιφάνειες του microνηmicroείου Η τήρηση

αποστάσεων από τις microεσαιωνικές επιφάνειες των microνηmicroείων

(τοίχοι θόλοι αυθεντικά δάπεδα) διατρέχει όλη την πρόταση

και επιτρέπει την αντιστικτική γραφή των εισαγοmicroένων στοι-

χείων microε τρόπο που καθιστά απολύτως αναγνωρίσιmicroη τη νεω-

τερική παρέmicroβαση και καταξιώνει την παρουσία του microνη-

microείου

Όλες οι νέες προτεινόmicroενες παρεmicroβάσεις είναι αναστρέψι-

microες

ΜελετητήςΓιάννης Κίζης αρχιτέκτων αναπλ καθηγητής ΕΜΠ

ΣυνεργάτεςΝίκος Βενιανάκης Κωσταντής Κίζης Νίκος Σούλης αρχιτέκτο-

νες Γιάννης Τσοπανάκης πολιτικός microηχ Παύλος Ζαννής

microηχανολόγος microηχ

ΣύmicroβουλοςΝίκος Σκουτέλης αρχιτέκτων επίκ καθηγητής Πολυτεχνείου

Κρήτης

ΜελετητέςΘεώνη Ξάνθη Θοδωρής Ανδρουλάκης

Γεράσιmicroος Ζακυνθινός αρχιτέκτονες

ΣυνεργάτεςΓαβριέλλα Καραmicroπάτσου Νίκος Κεχαγιάς Στέλλα Μακαρόνα

Γιώργος Κουmicroερτάς Μαρουσώ Χανιώτη Τάσος Σπυρίδωνος

αρχιτέκτονες

ΗΜ ΕΠΕ - Κώστας Ζαχάριος ΗΜ εγκαταστάσεις

Θόδωρος Νιαουνάκης ακουστική microελέτη

Η ιδέα βασίζεται στη διαπίστωση τον συντονισmicroό και την

εmicroβάθυνση της αντίστιξης της σύγχρονης microε την αρχαία πόλη

Βασική αρχή της πρότασης είναι η επαναφορά και ανάδειξη

προηγούmicroενων στρωmicroάτων της πόλης που κρίνονται σηmicroα-

ντικά και ικανά να microεταφερθούν ως αντιπρόσωποι της εποχής

τους στο σήmicroερα

Η σύγχρονη πλατεία δεν κτίζεται Υλοποιείται microε τοποθέτηση

ένθετων προκατασκευασmicroένων microονάδων προσθετικά στο

δεδοmicroένο αστικό υπόστρωmicroα Θα αποτελέσει ένα laquoξένοraquo

στοιχείο-εργαστήριο διερεύνησης του παλίmicroψηστου που ταυ-

τόχρονα εισάγει νέες παραmicroέτρους στον δηmicroόσιο χώρο

∆ύναται να λειτουργήσει σαν εφήmicroερο επίπεδο που microελλο-

ντικά θα αποmicroακρυνθεί ή να ενσωmicroατωθεί στο παλίmicroψηστο

και να αποτελέσει microέρος του

Το νέο επίπεδο πραγmicroατοποιεί την επικοινωνία microεταξύ των

επιπέδων της ιστορίας της πόλης microε την παράλειψη ή microετέ-

πειτα αποmicroάκρυνση των microονάδων που το αποτελούν

Με την παράλειψη microονάδων η υπάρχουσα φύτευση βρίσκει

τον χώρο για να αναπτυχθεί ενώ microε την αποmicroάκρυνση microονά-

δων ο χώρος ανασκάπτεται τmicroηmicroατικά ανοίγοντας παράθυρα

στην ιστορία της πόλης Τα ευρήmicroατα καταγράφονται κωδικο-

ποιούνται και εκτίθενται

Νέα παράmicroετρος του τόπου γίνεται το τεχνολογικό φως που

γεννιέται από το επίπεδο Το κέντρο βάρους microετατοπίζεται

από τον αρχαιολογικό χώρο που λούζεται microε φώς την ηmicroέρα

στη σύγχρονη πλατεία το βράδυ

Ο δηmicroιουργικός φωτισmicroός του χώρου είναι microεταβλητής από-

χρωσης και προγραmicromicroατίζεται microε βάση τον χρόνο

οπτικοποιώντας στον δηmicroόσιο χώρο την έννοια της εποχικής

αλλαγής

Ο διαδραστικός φωτισmicroός τοποθετεί τον χρήστη στο κέντρο

της δράσης Με τη χρήση αισθητήρων επαφής αυξάνεται η

5555δ ι α γ ω ν ι σ micro ό ς

γ β

ρα

βεί

ο

5544 δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί

β β

ρα

βεί

ο

Η ιδιαιτερότητα που χαρακτηρίζει αυτήν την πλατεία είναι

ακριβώς η σχέση της microε τον αρχαιολογικό χώρο ορατό και microη

ορατό

Οι επικράτειες της αρχαίας και της νέας πόλης είναι απόλυτα

οριοθετηmicroένες Επιχειρούmicroε να αναδείξουmicroε την αmicroφισβή-

τηση αυτής της απολυτότητας microε την ταυτόχρονη παρουσία

τους τη διείσδυση και συνύπαρξή τους

Η πρόταση διαπραγmicroατεύεται δύο έννοιες που αποτελούν

συστατικά στοιχεία του τόπου

Το ιδεατό που αντιστοιχεί στον αρχαίο κόσmicroο τους microύθους

και την ιστορία Το πραγmicroατικό που αντιστοιχεί στην καθηmicroε-

ρινότητα της σύγχρονης πόλης έννοιες που διαπλέκονται

στον χώρο επικαλύπτοντας η microια την άλλη

∆ύο σαφείς σχεδιαστικές χειρονοmicroίες αποδίδουν και οπτικο-

ποιούν ως συmicroβολικές εκφράσεις microε πολλαπλές αναγνώσεις

τις δύο έννοιες

Μια laquoάυληraquo ιδανική ευθεία αντιστοιχεί στην Ιερά Οδό στο

καταληκτικό τmicroήmicroα της Το laquoάυλοraquo συmicroβολίζεται ως microια χωmicroά-

τινη λωρίδα που διαφοροποιείται και οριοθετείται από το

πλακόστρωτο της καθηmicroερινής πόλης Η αρχή της σηmicroατοδο-

τείται από microια συmicroβολική γλυπτική σύνθεση Λεπτές και ευκί-

νητες microεταλλικές ράβδοι microε φωτεινές κορυφές αναδύονται

από γραmicromicroικές ρηγmicroατώσεις του πλακόστρωτου συmicroβολί-

ζουν τις καλλιέργειες των δηmicroητριακών Η απόληξη της περι-

βάλλεται από γραmicromicroικούς σχηmicroατισmicroούς πραγmicroατικής καλ-

λιέργειας

Μια laquoαιωρούmicroενηraquo τετράγωνη πλατεία από υπερυψωmicroένες

σκληρές πλάκες microεγάλων διαστάσεων αντιστοιχεί στην

έννοια της σύγχρονης πραγmicroατικότητας microε τα χαρακτηρι-

στικά της απόλυτης υλικότητας αλλά και του εφήmicroερου και

της προσωρινότητας υπονοώντας και οριοθετώντας την αντί-

ληψη του laquoκάτωraquo είτε microε την έννοια της επιχωmicroένης αρχαιό-

τητας είτε microε την έννοια του Άδη Μια σειρά από επιmicroήκη

φώτα δαπέδου σαν πεσmicroένες δάδες σηmicroατοδοτούν την

πορεία της Ιεράς Οδού και συmicroβολίζουν ίσως τις δάδες της

τελευταίας τελετουργίας

ΜελετητέςΜπούκη Μπαmicroπάλου-Νουκάκη

Αντώνης Νουκάκης αρχιτέκτονες

ΣυνεργάτηςΓιάννης Καραχάλιος αρχιτέκτων

ένταση φωτισmicroού αναλογικά microε το πλήθος επαφών Έτσι

εγγράφεται η παρουσία η η απουσία επισκεπτών και το εφή-

microερο ίχνος γίνεται σηmicroαίνον χαρακτηριστικό του τόπου

Η νέα πλατεία ενσωmicroατώνει καταγράφει και κωδικοποιεί microε

σύγχρονούς όρους σαν ένας ζωντανός οργανισmicroός ndash microια

microηχανή Ως σύγχρονο ανάλογο της microυθολογικής microύησης εισά-

γονται η τεχνολογία η αρχαιολογία και η διάδραση Η γνώση

αναδύεται συστηmicroατικά από το παλίmicroψηστο επαναφέροντας τον

αρχαίο microύθο Η διάδραση του επισκέπτη microε το φως είναι το παι-

χνίδι microε το microυστήριο και η λύση του

ΜελετητέςΑαρών Κοέν Ελισάβετ Πλαΐνη αρχιτέκτονες

Σύmicroβουλος φυτοτεχνίαςΒίκυ Γροσοmicroανίδη γεωπόνος

Πκατεία Ηρώων Ελευσίνας ndash Το ανοιχτό Τελεστήριο

Το περιεχόmicroενο της τελετής τής microύησης παραmicroένει άγνωστο

Γνωρίζουmicroε microόνο ότι microέσα στο Τελεστήριο γινόταν κάποια ανα-

παράσταση τα δρώmicroενα(hellip) ακούγονταν microυστικές φράσεις τα

λεγόmicroενα και αποκαλύπτονταν τα ιερά τα δεικνύmicroενα

Ελευσίνα Καλλιόπη Πρέκα-Αλεξανδρή

Η πλατεία ως ανοιχτό Τελεστήριο δρώmicroενων λεγόmicroενων και

δυκνείmicroενων του ∆ήmicroου Ενότητα τριών πλατειών α Πλατεία

Φοινίκων 2340x1500m ή 13x5 άκαινες ως πολεοδοmicroικό

Πρόπυλο β Πλατεία Εισόδου στο τέλος της Ιεράς Οδού

1200x720m ή 4x4 άκαινες ως αρχαιολογικό Επίπυλο γ

Πλατεία Ηρώων ως ανοιχτό Τελεστήριο 5100x504m ή 17x28

άκαινες σχεδόν όσο ndashκαι microε ελάχιστη απόκλιση διεύθυνσηςndash

το περίκλειστο Πεισιστράτειο Τελεστήριο του Ικτίνου

Εκτός όλων των απαραίτητων στοιχείων της πλατείας [κρή-

νεςhellip] τοποθετείται αξονικά και απέναντι από το ανακαινιζό-

microενο ηρώο διαδραστική κοινοτική οθόνη Πίσω από την

οθόνη στην ελεύθερη επιφάνεια εδάφους 3000x18m ή

10x1 άκαινες microικρά παιδιά microε τα σχολεία τους microπορούν να

φυτεύουν και να θερίζουν συmicroβολικά στάχυα Η πλατεία

περιβάλλεται από σχάρα απορροής οmicroβρίων ως σχάρα καθαρ-

νει ανάmicroεσα στα ανοίγmicroατα της εσχάρας δηmicroιουργώντας microια

νέα επιφάνεια Στα σηmicroεία που υπάρχουν αρχαία το σιτάρι

microεγαλώνει πιο περιορισmicroένα Έτσι στην επιφάνεια των στα-

χυών εmicroφανίζονται ίχνη από το αρχαίο υπέδαφος microε κυριό-

τερο το ίχνος της Ιεράς Οδού Οι περαστικοί αλλά και οι δρα-

στηριότητες της πόλης δηmicroιουργούν και εκείνα ίχνη καθώς

περνούν microέσα από την πλατεία και πατούν τα στάχυα Την

επόmicroενη χρονιά από τους σπόρους τα στάχυα αναβλασταί-

νουν και ο κύκλος συνεχίζεται

Η Ιερά Οδός microέχρι τα όρια του αρχαιολογικού χώρου ο οποίος

ορίζεται από φύτευση κληmicroαταριάς σηmicroατοδοτείται από

γραmicromicroική φύτευση ελιών οι οποίες δίνουν συγκεκριmicroένο

χαρακτήρα στον χώρο χωρίς να απαιτούν άλλες παρεmicroβάσεις

5577δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί5566 δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί

β ε

ξαγο

ρά

α ε

ξαγο

ρά

Η Ελευσίνα ήταν ο τόπος της Μητέρας Γης Της φύσης της

γεωργίας των κύκλων τους microέσα στον χρόνο

Από έντονα αγροτικό στις αρχές του περασmicroένου αιώνα το

τοπίο της Ελευσίνας έχει πια γίνει βιοmicroηχανικό και microετα-βιο-

microηχανικό Το ίδιο τοπίο που ενσάρκωνε τον microύθο τώρα έχει

σβηστεί

Στην πλατεία Ηρώων στην είσοδο του αρχαιολογικού χώρου

και πάνω στον ιστορικό άξονα της Ιεράς Οδού επαναφέρουmicroε

τον συmicroβολισmicroό του ιστορικού αγροτικού τοπίου Το σιτάρι

αντιπροσωπευτικό στοιχείο του κύκλου ζωής της αγροτικής

φύσης γίνεται η επιφάνεια πάνω στην οποία εγγράφεται η

ζωή της πόλης

Ο χώρος της πλατείαςς ανασκάπτεται Η ιστορία που κρύβεται

κάτω από το πλακόστρωτο βγαίνει στην επιφάνεια Στη συνέ-

χεια ο χώρος καλύπτεται από microια microεταλλική εσχάρα η οποία

αποτελεί το νέο δάπεδο για τη ζωή της πόλης Το έδαφος

κάτω από την εσχάρα σπέρνεται microε σιτάρι Το σιτάρι microεγαλώ-

ΜελετητήςΓραφείο laquoΠαράξενοι Ελκυστέςraquo

Εmicromicroανουήλ Κολοκυθάς αρχιτέκτων

ΣυνεργάτεςΛεωνίδας Οικονόmicroου αρχιτέκτων

Οmicroάδα εργασίαςΝίκος Μπαραmicroπούτης microηχανολόγος microηχ

Σπύρος Κοσυβάς Σταύρος Καλλιγράφος αρχιτέκτονες

Καλλισθένη Κρασάκη σχεδιάστριαΜελετητέςΘωmicroάς ∆οξιάδης Αγγελική Μαθιουδάκη

Τερψιθέα Κρεmicroάλη Ελένη Ψυλλάκη Ήρα Φοντερτάν

∆ιονυσία Λιβέρη αρχιτέκτονες

Βασιλική ∆ρούγα τοπογράφος microηχ

Αριστείδης Πέτρου Μαρίνα Αντσακλή φοιτητές αρχιτεκτονικής

microών Το σύνολο φωτίζεται από ενδοδαπέδια σώmicroατα και

microεταλλικούς laquoπυρσούςraquo

∆οmicroικό στοιχείο της επίλυσής microας είναι η άκαινα Παράγωγη

microονάδα του ποδός βασικής microονάδας microέτρησης κατά τους

αρχαίους χρόνους όπου 1 άκαινα=10 πόδες η άκαινα είναι

σαν να λέmicroε η τρίmicroετρη Πρόκειται για ορθογώνιες ή πλάγιες

παραλληλόγραmicromicroες πλάκες από λευκό betόn 300x180x

017m microε στρόγγυλα κωνικά πέλmicroατα ύψους 026 και διαmicroέ-

τρου 027m που laquoκουmicroπώνουνraquo η microια δίπλα στην άλλη Μελ-

λοντικές ανασκαφές θα είναι ορατές και θα συνυπάρχουν microε

τις άκαινες Η microεταξύ ακαινών και ακανόνιστης οικοδοmicroικής

γραmicromicroής επιφάνεια συmicroπληρώνεται microε λευκό betόn

5599δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί5588 δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί

συmicroπληρώνουν ειδικά καλυmicromicroένα microε βατό τζάmicroι και αναδειγ-

microένα microε νυχτερινό φωτισmicroό ανασκαφικά σκάmicromicroατα που σαν

οπές παρατήρησης στο στρώmicroα του χρόνου αποκαλύπτουν το

δάπεδο της αρχαίας Ιεράς Οδού σε έναν κάναβο που θυmicroίζει

αρχαιολογική ανασκαφή Επιmicroέρους στοιχεία της πρότασης

είναι η διαmicroόρφωση γωνίας στάσης αξιοποιώντας την υφιστά-

microενη αναπτυγmicroένη φύτευση microε ειδικά σχεδιασmicroένα καθιστικά

τα οποία ξαναβρίσκονται στον πεζόδροmicroο της Ιεράς Οδού η

είσοδος του αρχαιολογικού χώρου και του χώρου του ναού

του Αγίου Ζαχαρία και το ηρώον

γ ε

ξαγο

ρά

Βασικοί άξονες της πρότασης είναι η διατήρηση της πλατείας

ως κενού χώρου ελεύθερου δοχείου δραστηριοτήτων καmicroβά

δηmicroοσίων δρώmicroενων και η εισαγωγή θέmicroατος-αναφοράς στον

αστικό χώρο

Η κεντρική θέση στην πόλη η ύπαρξη microη οχληρών χρήσεων

και ήπιου δοmicroηmicroένου περιβάλλοντος και η γειτνίαση microε τον

αρχαιολογικό χώρο αποτέλεσαν στοιχεία άξια ανάδειξης και

αξιοποίησης Χαρακτηριστικές για τον χώρο δραστηριότητες

του αρχαίου παρελθόντος αποτυπωmicroένες και φανταστικές

microνήmicroες προτάθηκε να βρουν microνεία-αναφορά στον αστικό

χώρο και να αποτελέσουν τη βασική ιδέα για τον σχεδιασmicroό

της πλατείας Ως αντικείmicroενο αναφοράς στη σχετική microε τον

χώρο αρχαιότητα επιλέχθηκε η ποmicroπή των προσκυνητών και

microυστών προς την είσοδο της πόλης που συνέρεαν στο τελευ-

ταίο αυτό σηmicroείο της Ιεράς Οδού κατά πλήθη σε ακανόνιστες

πυκνώσεις και αραιώσεις Ως φορέας της αναφοράς επιλέ-

χθηκε ο αστικός εξοπλισmicroός του χώρου microε καλύτερο εκφρα-

στή τα φωτιστικά τα οποία γίνονται αντικείmicroενο ιδιαίτερου

σχεδιασmicroού κα παρατίθενται σε microία χαλαρή ακολουθία κατά

microήκος της Ιεράς Οδού προς την είσοδο του αρχαιολογικού

χώρου και συνεχίζουν microέσα σε αυτόν διασχίζοντας την πλα-

τεία σε ανάλογες πυκνώσεις και αραιώσεις Την εικόνα

α micro

νεία

ΜελετητέςΕιρήνη Φρεζάδου αρχιτέκτων-πολεοδόmicroος

∆ηmicroήτρης Ζούπας αρχιτέκτων

ΣυνεργάτεςΓιώργος Κουφάκης αρχιτέκτων

Βασίλης Ζούπας φοιτητής πολιτικός microηχ

Ελευσίς = έλευσις του Νοός για τους microυηmicroένους του αρχαίου

κόσmicroου στην κατά-νόηση του κύκλου της ζωής και του θανάτου

Σήmicroερα microία πόλη αιωρούmicroενη ανάmicroεσα στον αρχαίο microύθο και

τη σκληρή σύγχρονη πραγmicroατικότητα Μία πόλη σε microετά-

βαση που αναζητά τη σύνδεση του χθες microε το σήmicroερα και

microέσα από αυτήν microία νέα ταυτότητα Αυτή είναι και η κεντρική

ιδέα της πρότασής microας για τη διαmicroόρφωση της πλατείας

Ηρώων να αντιmicroετωπισθεί δηλαδή σαν ένας συνδετικός κρί-

κος microία άρθρωση ανάmicroεσα στο χθες και στο σήmicroερα ανάmicroεσα

στον σύγχρονο πολεοδοmicroικό ιστό τον νοητό άξονα της Ιεράς

Οδού και τον παρακείmicroενο αρχαιολογικό χώρο

Η πρόταση χρησιmicroοποιεί την ιστορική ασυνέχεια που χαρα-

κτηρίζει την πλατεία σαν συνθετικό υλικό ∆ιασπάται η

έννοια της κεντρικής διάταξης η πλατεία οργανώνεται γύρω

από τον συνθετικά κυρίαρχο άξονα της Ιεράς Οδού (τοmicroή-

αρχαιολογικό σκάmicromicroα καλυmicromicroένο microε γυαλί και φωτισmicroένο τη

νύχτα)ο οποίος δηλώνει πορεία κατεύθυνση κατά την έννοια

της αρχαίας ποmicroπής microε τερmicroατικό στοιχείο τη νέα διαmicroορφω-

microένη είσοδο του αρχαιολογικού χώρου

Η διπολικότητα θεmicroελιώδης φιλοσοφικός όρος και microέρος του

αντικειmicroένου της microύησης των Ελευσίνιων microυστηρίων αποτε-

λεί επίσης δοmicroικό στοιχείο της πρότασης

Παρελθόν-microέλλον φως-σκότος ζωή-θάνατος χθόνιο-ουρά-

νιο ζεύγη αντιθέτων και αλληλοσυmicroπληρωmicroένων εννοιών βρί-

σκουν την τρισδιάστατη ερmicroηνεία τους στον φυσικό σχεδια-

σmicroό της πλατείας microέσω του στοιχείου της ράmicroπας Προτείνο-

νται 13 ράmicroπες 3 ανόδου και 10 καθόδου παράλληλες προς

τον άξονα της Ιεράς Οδού και κατεύθυνση προς την είσοδο

του αρχαιολογικού χώρου Οι 10 κατιούσες συmicroβολίζουν την

κάθοδο της Κόρης στον Άδη το παρελθόν το σκότος τον

θάνατο και οι 3 ανόδου συmicroβολίζουν το microέλλον το φως τη

ζωή και τον επίγειο κόσmicroο

Σε όλες τις ράmicroπες καθόδου χρησιmicroοποιείται ο ήχος σαν υπό-

microνηση του υποβλητικού χθόνιου χαρακτήρα των Ελευσίνιων

microυστηρίων

ΜελετητέςΝικόλαος ∆ουράmicroπεης Ευτυχία Ηλιοπούλου

Γεώργιος Τζορmicroπατζίδης αρχιτέκτονες

συναναστροφής Ο επισκέπτης του αρχαιολογικού χώρου βρί-

σκει έναν άνετο χώρο στάσης και ξεκούρασης microε οπτικές φυ-

γές προς τα microνηmicroεία που την περιβάλλουν Η φύτευση διεισ-

δύει στην πλατεία microε έναν τρόπο σχεδόν φυσικό παρόλο που

διατηρεί την αυστηρή γραmicromicroική και επιmicroήκη χάραξη προσφέ-

ροντας δροσιά σκιασmicroό αλλά και microια φυσική οριοθέτηση της

πλατείας Οι συστοιχίες των δέντρων κατά microήκος της Ιεράς

Οδού τονίζουν τον άξονά της ενώ οι πίδακες microε νερό προσδί-

δουν microια ευχάριστη διάθεση στον επισκέπτη

6611δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί6600 δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί

γ micro

νεία

β micro

νεία

laquoΓραmicromicroικήraquo αποτύπωση ιστορικού ίχνους

Η πρότασή microας έχει στόχο την ανάδειξη του αρχαιολογικού

περιπάτου και τη laquoγραmicromicroικήraquo αποτύπωση της ιστορίας της

πορείας των Ελευσίνιων Μυστηρίων Μιας πορείας όχι κατrsquo

ανάγκη ευθύγραmicromicroης αλλά που διαγράφεται από την κίνηση

του περιπατητή microια τεθλασmicroένη ροή microια ρευστή κυκλοφο-

ρία Περιγράφουmicroε έναν περίπατο microε ιστορία αιώνων microε τη

βοήθεια νέων εργαλείων και συνοδοιπόρο τη microνήmicroη Οι χαρά-

ξεις στο έδαφος έχουν την κατεύθυνση της Ιεράς Οδού και

ακολουθώντας παράλληλες πορείες διαχέονται στην πλατεία

Ηρώων Πολυτεχνείου η οποία γίνεται το προαύλιο του αρχαι-

ολογικού χώρου και του Ναού του Αγ Ζαχαρία

Ο περίπατος αυτός υλοποιείται microε την τοποθέτηση γραmicromicroικών

τεθλασmicroένων λωρίδων από λευκό microάρmicroαρο στο έδαφος

θραύσmicroατα του παρελθόντος παραποmicroπές στον παρακείmicroενο

αρχαιολογικό χώρο Κοmicromicroάτια του ιστού της πόλης στρώmicroατα

της ιστορίας τα οποία αποτυπώνουν το ίχνος του δρόmicroου

microέσα από microια laquoχορογραφηmicroένηraquo κίνηση ανθρώπων Ανάmicroεσα

σrsquo αυτές τις microαρmicroάρινες ροές διεισδύουν πλακόστρωτες επι-

φάνειες από κυβόλιθο ακολουθώντας και αυτές τον άξονα

της Ιεράς Οδού ∆ιατηρούmicroε ελεύθερο τον οπτικό άξονα συmicro-

βάλλοντας στη βιωσιmicroότητα της πλατείας ως δηmicroόσιου αστι-

κού υπαίθριου χώρου Η πλατεία microετατρέπεται σε microια ενό-

τητα υπερτοπικού χαρακτήρα σε προαύλιο όλων αυτών των

δραστηριοτήτων που την περιβάλλουν γίνεται laquoζωτικός χώ-

ροςraquo τόπος ιστορικής microνήmicroης αλλά και σύγχρονης κοινωνικής

ΜελετητέςΚωνσταντίνα Κρίκου Παναγιώτα Λουκάκου

Τζίνα Σωτηροπούλου αρχιτέκτονες

ΜελετητέςΣίmicroος Βαmicroβακίδης

Κωνσταντίνος Χρυσός αρχιτέκτονες

Η πρόταση microας για την πλατεία Ηρώων βασίζεται στη σύν-

θεση δύο λειτουργικών κάνναβων από την ανάγνωση του

χώρου σrsquo ένα laquo∆ίχτυ ndash ∆ίκτυοraquo το οποίο ενηmicroερώνεται από

την αλληλεπίδραση microεταξύ των υφιστάmicroενων κινήσεων και

των προτεινόmicroενων λειτουργιών Η πρότασή microας επιδιώκει τη

χρήση του χώρου από επισκέπτες καθrsquo όλη τη διάρκεια της

ηmicroέρας καθώς και στην άmicroεση σύνδεση της εισόδου του

αρχαιολογικού χώρου microε την πλατεία και τον πεζόδροmicroο της

Ιεράς Οδού δυο στοιχείων που microέχρι σήmicroερα είναι ασύνδετα

Προγραmicromicroατικά αυτό επιτυγχάνεται microε την ενδυνάmicroωση των

υφιστάmicroενων χρήσεων τη βελτίωση των προσβάσεων και την

προσθήκη νέων λειτουργιών όπως ένας υπαίθριος χώρος

εφήmicroερων εκδηλώσεων ένας στεγασmicroένος χώρος ενοικίασης

ποδηλάτων και ένα info box Ταυτόχρονα οπές ανοίγονται στο

έδαφος όπου αποκαλύπτουν ευρήmicroατα δηmicroιουργώντας έτσι

microια υπαίθρια αρχαιολογική έκθεση

Μορφολογικά αντιmicroετωπίζεται σαν microια gestalt αρχιτεκτονική

χειρονοmicroία όπου αποφεύγεται η απλή παράθεση επιmicroέρους

ετερόκλητων στοιχείων (πλάτωmicroαφύτευσηπαγκάκι )αλλά

προτείνεται η σύνθεση τους σε έναν δηmicroόσιο χώρο που λει-

τουργεί σαν ένα οργανικό σύνολο

∆ηmicroιουργούmicroε έτσι ένα τεχνητό τοπίο ndashlandscapendash το οποίο

προσαρmicroόζεται στις laquoδυναmicroικέςraquo της πλατείας και παράγει

αρmicroονικές microεταβάσεις ανάmicroεσα στα σηmicroεία της Ένα τοπίο

που δηmicroιουργεί προϋποθέσεις για κινήσεις διαφορετικών

ταχυτήτων είτε microε τα πόδια είτε microε ποδήλατο αλλά και τmicroήmicroα

του οποίου λειτουργεί σαν χώρος εκτόνωσης για παιχνίδι

όπως skateboardπατίνια

Στα άκρα το τοπίο-επιφάνεια ανασηκώνεται για να παραλάβει

τις νέες λειτουργίες Έτσι δηmicroιουργούνται microορφολογικές και

λειτουργικές εξάρσεις στην περίmicroετρο της πλατείας που την

ενώνουν οmicroαλά microε τον ιστό της πόλης τόσο ογκοπλαστικά

όσο και λειτουργικά

Με αφορmicroή το σχετικό αφιέρωmicroα του τρέχοντος περιοδι-

κού του ΣΑ∆ΑΣ-ΠΕΑ στους πανελλήνιους αρχιτεκτονι-

κούς διαγωνισmicroούς γεννήθηκαν ορισmicroένα ερωτήmicroατα και

ακολούθως προέκυψαν κάποιες απαντήσεις οι οποίες

αποτελούν το καταστάλαγmicroα της δεκαετούς εmicroπειρίας του

γράφοντος πάνω στο θέmicroα Ορισmicroένες πρώτες προσωπι-

κές σκέψεις και απόψεις έχουν δηmicroοσιευτεί παλιότερα

(laquoΓια ποιον δουλεύουmicroεraquo Περιοδικό Αρχιτέκτονες τεύχος

51 ndash Περίοδος Β ΜάιοςΙούνιος 2005 σελ 34) όταν η

εmicroπειρία από τους διαγωνισmicroούς ήταν σχετικά microικρότερη

Όmicroως microε το πέρασmicroα του χρόνου και τη συmicromicroετοχή σε

διάφορους διαγωνισmicroούς οι θέσεις αυτές ωρίmicroασαν και σε

microεγάλο βαθmicroό ενισχύθηκαν κυρίως ως προς τις αρνητικές

διαστάσεις του ζητήmicroατος

Είναι άραγε οι διαγωνισmicroοί ndashιδιωτικοί και δηmicroόσιοιndash ευκαι-

ρία για συmicromicroετοχή σε microια υψηλού συναγωνιστικού επιπέ-

δου αρχιτεκτονική διαδικασία όπου προάγεται η ευγενής

άmicroυλα Βραβεύονται πάντοτε οι καλύτεροι Υλοποιείται

τελικά το πρώτο βραβείο Εάν ναι ποια είναι η σχέση της

microελέτης microε το κατασκευασmicroένο αποτέλεσmicroα Ακόmicroη ποια

είναι η αξία και η χρησιmicroότητα των αρχιτεκτονικών διαγω-

νισmicroών στην Ελλάδα

Σε ένα ιδιαίτερα ανταγωνιστικό περιβάλλον δυστυχώς

κάποιες φορές τα microέλη των microελετητικών οmicroάδων αναπτύσ-

σουν αγενή και ανθυγιεινά αισθήmicroατα τόσο για τους συνα-

δέλφους τους στις άλλες οmicroάδες όσο και για τους συνερ-

γάτες τους στην οmicroάδα που οι ίδιοι συmicromicroετέχουν Άλλοτε

κάποιοι συmicromicroετέχοντες είναι σε microεγάλο βαθmicroό διατεθειmicroέ-

νοι να microην περιοριστούν στις απαραίτητες σχέσεις και στις

απαιτούmicroενες δράσεις καθώς microπορεί να προβούν ακόmicroη

και σε ανεπιθύmicroητες ενέργειες ή ακόmicroη και σε επίπονες

θυσίες προκειmicroένου να νικήσουν Άλλοτε ο ανταγωνισmicroός

microετατρέπεται σε αντιδικία και έτσι σε ορισmicroένες περιπτώ-

σεις κάποιοι επικαλούνται ή ακόmicroη και χρησιmicroοποιούν

νοmicroικά microέσα ανάγοντας την αρχιτεκτονική σε ζήτηmicroα το

οποίο αφορά περισσότερο δικηγόρους παρά αρχιτέκτο-

νες Σε άλλες περιπτώσεις κάποια από τα βραβεία γεννούν

απορία για το αν και κατά πόσο αδιάβλητη και δίκαιη είναι

η διαδικασία ενώ ακόmicroη εγείρεται ζήτηmicroα για το κύρος της

τελικής κρίσης και την υπόληψη της επιτροπής σε σχέση

microε τις δηλωmicroένες δεσmicroεύσεις και τις πραγmicroατικές επιδιώ-

ξεις του αγωνοθέτη

Σε ότι αφορά την κατάληξη αν ο διαγωνισmicroός είναι ιδιωτι-

κός δεν αποτελεί δεδοmicroένο ότι η microελέτη η οποία θα υλο-

ποιηθεί έχει αποσπάσει απαραίτητα το πρώτο βραβείο

ενώ στους περισσότερους δηmicroόσιους αρχιτεκτονικούς

διαγωνισmicroούς δεν είναι καν σίγουρο αν θα υλοποιηθεί οτι-

δήποτε Όmicroως ακόmicroη και στην απίθανη περίπτωση υλο-

ποίησης ενός δηmicroόσιου διαγωνισmicroού το τελικό αποτέλε-

σmicroα ndashmicroετά από καιρό και κόποndash είναι αmicroφίβολο αν ικανο-

ποιεί πλήρως ndashή έστω σε κάποιο αξιόλογο βαθmicroόndash τις

προσδοκίες των microελετητών ή τουλάχιστον αν σέβεται τις

βασικές αρχιτεκτονικές αξιώσεις και τα ιδιαίτερα χαρακτη-

ριστικά της microελέτης

Όπως φαίνεται λοιπόν υπάρχουν διάφορες περιπτώσεις

για να δικαιολογούν το γιατί ο θεσmicroός των πανελλήνιων

αρχιτεκτονικών διαγωνισmicroών απαξιώνεται και βρίσκεται σε

διαρκή κρίση Γιατί κάποιοι είναι αναξιόπιστοι άλλοι αδιά-

φοροι κάποιοι άλλοι γίνονται προσχηmicroατικά και microόνο για

εντυπωσιασmicroό ενώ οι περισσότεροι είναι είτε ατελέσφοροι

είτε αναποτελεσmicroατικοί Ακόmicroη γιατί τόσο οι φορείς διεξα-

γωγής των αρχιτεκτονικών διαγωνισmicroών (πολιτεία ή ιδιώ-

τες) όσο και οι ίδιοι οι συmicromicroετέχοντες microελετητές δεν αντι-

λαmicroβάνονται το θεσmicroό ως εποικοδοmicroητική διαδικασία

αλλά αντιmicroετωπίζοντας και συχνά υποστηρίζοντας πρό-

σκαιρες επιδιώξεις ή φιλοδοξίες καταστρέφουν τη microονα-

δική ευκαιρία συλλογικής προσφοράς microέσω της αρχιτεκτο-

νικής συν-δηmicroιουργίας Κάπως έτσι γίνονται οι αρχιτεκτονι-

κοί διαγωνισmicroοί στην Ελλάδα ή microάλλον κάπως έτσι δεν

γίνονται

Στο διάστηmicroα 2003-204 στα πλαίσια της Επιτροπής αρχι-

τεκτονικών διαγωνισmicroών του ΣΑ∆ΑΣ-ΠΕΑ λειτούργησε

microια οmicroάδα εργασίας που microε σύmicroπνοια microεθοδικότητα και

κοινή στόχευση επιτέλεσαν ένα microεγάλης σηmicroασίας ndashκαι εν

τέλει και όγκουndash έργο Αφορά στην τροποποίηση του υφι-

στάmicroενου (προβληmicroατικού και παρωχηmicroένου) θεσmicroικού

πλαισίου για τους αρχιτεκτονικούς διαγωνισmicroούς στη

χώρα microας και την προσαρmicroογή του στις διατάξεις της αντί-

στοιχης Ευρωπαϊκής Οδηγίας Σκοπός ήταν η εναρmicroόνιση

microε τα ισχύοντα νοmicroικά πλαίσια των άλλων ευρωπαϊκών

χωρών ndashειδικά αυτών microε παράδοση στη διεξαγωγή του

θεσmicroούndash αλλά και τους κανονισmicroούς UIA και ACE (Ευρω-

παϊκό Συmicroβούλιο Αρχιτεκτόνων) Υπεύθυνος από το ∆Σ

του ΣΑ∆ΑΣ-ΠΕΑ υπήρξε ο Π Νικολακόπουλος

Η Επιτροπή συνέλεξε microετέφρασε και συνέκρινε στοιχεία

από οκτώ ευρωπαϊκές χώρες και κατέληξε σε πρόταση

Σχεδίου Θεσmicroικού Πλαισίου microε θέmicroα laquoΚανονισmicroός για τον

καθορισmicroό των εθνικών διαδικασιών διεξαγωγής διαγωνι-

σmicroών microελετών στον τοmicroέα της αρχιτεκτονικήςraquo και αποδέ-

κτες τα υπουργεία ΠΕΧΩ∆Ε και ΠΕΘΟ

Στις προτάσεις συmicroπεριλαmicroβάνονται δικλείδες για την υλο-

ποίηση των βραβευθέντων προτάσεων microε την απαραίτητη

συmicromicroετοχή των microελετητών τακτοποίηση των αmicroοιβών

θέσπιση ανεξάρτητης επιτροπής αρχιτεκτονικών διαγωνι-

σmicroών (ΕΑ∆) και συmicroβούλου αγωνοθέτη συγκρότηση

δεξαmicroενής κριτών διασφάλιση των πνευmicroατικών δικαιωmicroά-

των των microελετητών νέο νοmicroικό πλαίσιο για την υποχρέωση

προκήρυξης αρχιτεκτονικών διαγωνισmicroών από τους

φορείς και κίνητρα όσον αφορά στις προκηρύξεις διαγω-

νισmicroών διασφάλιση διαφάνειας στην κρίση των microελετών

κά

Το Σχέδιο δηmicroοσιεύτηκε στο τεύχος 5411-112005 του

περιοδικού Έκτοτε και microετά και τη διαβίβασή του στα

αρmicroόδια υπουργεία δεν microας έχει κοινοποιηθεί κανένα νέο

για την τύχη του Υπουργεία και φορείς κωφεύουν και οι

διαγωνισmicroοί Όταν και εάν προκηρύσσονται συνεχίζουν

να αποτελούν microεγάλο πονοκέφαλο για όλους εmicroάς τους

συmicromicroετέχοντες Λόγω κακής οργάνωσης λόγω έλλειψης

διαφάνειας λόγω αργοποριών στις διαδικασίες λόγω

αmicroφισβήτησης προς τα microέλη της κριτικής επιτροπής εν

τέλει λόγω έλλειψης οράmicroατος για το θεσmicroό

6622 α φ ι έ ρ ω micro α

ΘεσmicroόςΞεπεσmicroός

του Αλέξανδρου Κλειδωνά αρχιτέκτονα

Προτάσεις της Επιτροπής Αρχιτεκτονικών∆ιαγωνισmicroών του ΣΑ∆ΑΣ-ΠΕΑ

της Ιουλίας ∆ρούγα αρχιτέκτονος (microέλος αυτής της Επιτροπής)

6633α φ ι έ ρ ω micro α

iquestOacuteˆ paraOacuteAcirc˘IgravemiddotUgraveEgraveIcircfi intcurrenOacuteUgraveUacuteOcirc infinıEumlOacuteOgraveOacute 1959 middotUacutemacrπ centAcircUcircOcircUgravefiOcirc˘IumlOcirc˜ (1Ocirc sbquoUacutemiddotsbquoAcircrsaquoOcirc paramiddotOacuteAcircIumlIumllsaquoOacuteEgraveOcirc˘infinUacutemacrEgraveUgraveAcircIcircUgraveOcircOacuteEgraveIcircOcircDagger centEgravemiddotAacuteˆOacuteEgraveUcircIgraveOcircDagger)

microικρός-Μεγάλος Αρχιτέκτονας

της Μαριλένας Καλυβιώτη αρχιτέκτονος

6644 α φ ι έ ρ ω micro α

Οι laquoπύλεςraquo του τmicroήmicroατος Τmicroήmicroα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών

είναι ανοιχτές Στέκεσαι microε την κάρτα στο χέρι που γράφει φοι-

τητής εξάmicroηνο Α Είσαι επιτέλους φοιτητής στην πολυπό-

θητη σχολή Το ήθελες από τότε που θυmicroάσαι τον εαυτό

σουτα τελευταία χρόνιαήταν επιλογή των δικών σου είσαι

όmicroως εδώ Και τώρα Τώρα ξεκινάει το παιχνίδι των γνώσεων

microε παίκτες εσένα τους συmicroφοιτητές σου τους καθηγητές σου

και φυσιογνωmicroίες όπως τον Wright τον Le Corbusier Οι πρώ-

τες ιδέες αρχίζουν να έρχονται και είσαι περήφανος για τον

εαυτό σου ή απογοητεύεσαι και προσπαθείς κι άλλο

Σε όποιο στάδιο της φοίτησης σου και αν γίνει αυτό κάποια

στιγmicroή το νιώθεις Θέλεις να γίνει ένας microικρός-Μεγάλος Αρχι-

τέκτονας και είσαι έτοιmicroος να κατακλίσεις τη σχολή σου την

πόλη σου τη χώρα σου ή τον κόσmicroο όλο microε τις δικές σου

γραmicromicroές και τους δικούς σου όγκους και χρώmicroατα Μπορεί να

φοβάσαι να το παραδεχτείς αλλά το συναίσθηmicroα τρέφεται

microέσα σου microέρα microε τη microέρα Μπορεί να microην το αφήσεις να

εκδηλωθεί ποτέ microπορεί όmicroως και να το κυνηγήσεις

Και τότε ως microάννα εξ ουρανού ο πρώτος αρχιτεκτονικός δια-

γωνισmicroός (ο πρώτος που πέφτει στην αντίληψή σου) φαντάζει

η ευκαιρία να αποδείξεις την αξία σου Μπορεί να microη διαβά-

σεις καν το θέmicroα αλλά και microονό στην πρώτη φράση laquo∆ια-

γωνισmicroός ιδεών αρχιτεκτονικός διαγωνισmicroόςraquo έχεις ήδη

πάρει απόφαση να συmicromicroετάσχεις Νιώθεις πως σου δίνεται η

ευκαιρία να παίξεις ή και να πρωταγωνιστήσεις σε ελληνική

ταινία ή χολιγουντιανή παραγωγή Συνειδητοποιήσεις πως

έχεις τη δυνατότητα να δώσεις λύσεις που θα φέρουν την προ-

σωπική σου σφραγίδα οι περιορισmicroοί που σου παρουσιάζουν

δεν σου microοιάζουν βουνό και αρχίσεις να σχεδιάζεις συmicroβα-

τικά και microετά οι γραmicromicroές (οι λεγόmicroενες laquoντιζαϊνιέςraquo) ξεπη-

δάνε από παντού

Και τελειώνεις τη σχολή έχεις στο ιστορικό σου 012 συmicromicroέ-

τοχες σε διαγωνισmicroούς και θέλεις να βγεις στον αληθινό

κόσmicroο microη προστατευόmicroενο από τις πύλες της σχολής και

νοmicroίζεις πως microπορείς να συνεχίσεις την κατάκτησή σου (και

microπορείς το πιστεύω ακράδαντα πως microπορείς ότι και αν

σηmicroαίνει αυτό για τον καθένα) Η προκήρυξη για τον επόmicroενο

πανελλήνιο διαγωνισmicroό της Χ ανέγερσης εmicroφανίζεται microπρο-

στά σου και σκέφτεσαι θα κάνω την προσπάθειά microου Όσα

έmicroαθα έχω την ευκαιρία να τα παρουσιάσω microε την σφραγίδα

πλέον στο χέρι και microε ολοένα καλύτερες ιδέες ∆ιαβάζεις τις

laquoοδηγίες διαγωνιζοmicroένωνraquo και τα πρώτα καmicroπανάκια αρχί-

ζουν να αντηχούν στα αφτιά σου ΓΟΚ επιτρεπόmicroενη δόmicroηση

επιτρεπόmicroενο ύψος χρήσεις γης επιτρεπόmicroενες λειτουρ-

γίες προϋπολογισmicroός έργου και επιτρεπόmicroενο κόστος Και οι

συmicromicroετέχοντες πολλοί αρκετοί από τους οποίους γνωστά

ονόmicroατα που γυρίζουν στο κεφάλι σου άλλα από τότε που

ήσουν φοιτητής και άλλα από τη στιγmicroή που έγινες ενεργό

microέλος της αρχιτεκτονικής κοινότητας Και οι αmicroφιβολίες περί

συmicromicroετοχής σου άλλοτε λιγότερες άλλοτε περισσότερες

(άλλοτε καθόλου πρέπει να είmicroαστε ειλικρινείς) εmicroφανίζο-

νται Νιώθεις να σε πνίγουν οι περιορισmicroοί και ο συναγωνισmicroός

microε σηmicroαντικές (όχι πάντα ποιοτικές κατά την γνώmicroη σου)

παρουσίες στον χώρο της αρχιτεκτονικής δηmicroιουργίας στη

χώρα σου Τα ερωτήmicroατα σε κατακλύζουν Τι microπορώ να σχε-

διάσω microε τόσα δεν Υπάρχει περίπτωση να προκριθώ η θα

microείνω στην αφάνεια Και απόψεις περί παραποίησης του

τελικά ανεγερθέντος από το σχεδιαζόmicroενο σε βοmicroβαρδίζουν

Και εκεί είναι που πρέπει να πάρεις αποφάσεις και να φέρεις

σε εφαρmicroογή όλα όσα έmicroαθες όλα αυτά τα χρόνια Και ξέρεις

πως έχεις πολλά να microάθεις ακόmicroα Γιατί το πραγmicroατικό παιχνίδι

των γνώσεων έφυγε από την φωλιά της σχολής σου και από τα

χέρια των συmicroφοιτητών και καθηγητών σου Βρίσκεται τώρα

στα χέρια τα δικά σου και των συναδέλφων σου στα χέρια της

πολιτείας της κοινωνίας microε την οποία καλείσαι να συνεργα-

στείς ή και να έρθεις σε σύγκρουση Βρίσκεται στις απογοη-

τεύσεις που θα συναντήσεις και τα κολλήmicroατα που θα παρου-

σιαστούν microπροστά σου και θα είναι πολλά αλλά εσύ θα συνεχί-

σεις Και τα πράγmicroατα θα γίνουν πιο εύκολα Θα microάθεις να

κινείσαι και να ελίσσεσαι Να microη φοβάσαι microεγάλα ονόmicroατα και

κλίκες Να microην τροmicroάζεις στην ιδέα microιας σύγκρουσης ή microιας

χαmicroένης από χέρι όπως θα πιστέψεις συmicromicroετοχής στον τάδε

αρχιτεκτονικό διαγωνισmicroό και τότε είναι που θα έχεις πραγ-

microατικά κερδίσει

iquestOacuteˆ infinEcircrsaquoUcircmiddot UgraveOcirc˘ permilEgravemiddotAacuteˆOacuteEgraveUcircIgraveOcircDagger Future of the

Cities IFHP Ranko Radovic Student Compe-tition 2007

δια

γωνι

σmicro

ός

Αποκατάσταση και νέα χρήση του Ανατολικού Νεωρίου της ∆εξαmicroενής ΖΑΝΕ και της Αποθήκης Άλατος στο λιmicroάνιτου Ηρακλείου Κρήτης

Εδώ και καιρό στην πόλη του Ηρακλείου οι νέες κατασκευές

εmicroφανίζονται διάσπαρτες και ασυνάρτητες χωρίς συνεκτικό

λόγο χωρίς αναφορά στον υφιστάmicroενο ιστό ούτε πιο σηmicroα-

ντικά στο laquoπροϋπάρχονraquo στην προηγούmicroενη πολιτιστική

τοπογραφία Το αποτέλεσmicroα είναι ότι η ζωή στην πόλη ως

οπτική και κινητική εmicroπειρία είναι πλέον microια ασυνεχής αλλη-

λουχία από αυτόνοmicroα ανεξάρτητα microεταξύ τους αυτοαναφο-

ρικά οπτικά στίγmicroατα που microέσα στην αυτοαναφορικότητά

τους νοmicroιmicroοποιούνται microεν αλλά ανθίστανται οποιαδήποτε

προσπάθεια συγκρότησης ενός συνεχούς αφηγήmicroατος που

θα ήταν laquoο δρόmicroοςraquo και εξ αυτού η πόλη ως βιωmicroατική συνέ-

χεια ενός πολιτειακού συmicroβολαίου

Το αντικείmicroενο όmicroως αυτού του διαγωνισmicroού αυτό το κοmicromicroάτι

του λιmicroανιού του Χάνδακα είναι ένα από τα λίγα microέρη όπου

αναγνωρίζεται η παλιά πόλη και η σχέση της microε τα τείχη που

την σχηmicroάτιζαν Το εναποmicroείναν τmicroήmicroα των Νεότερων Νεω-

ρίων η Ενετική ∆εξαmicroενή ΖΑΝΕ και η Αποθήκη Αλατιού στη

microεριά της προκυmicroαίας ακόmicroα και στην κατάσταση που βρίσκο-

νται ερείπια κενά λειτουργίας έχουν ακόmicroη τη δυνατότητα

να παραπέmicroπουν στην πρωταρχική τοπογραφία του λιmicroανιού

hellipΌταν αναφερόmicroαστε στα κτήρια ως πολιτιστική κληρονοmicroιά

6677δ ι α γ ω ν ι σ micro ό ς6666 δ ι α γ ω ν ι σ micro ό ς

α β

ρα

βεί

ο

δεν τα εννοούmicroε ως αντικείmicroενα ως κτισmicroένες εικόνες microιας

παρελθούσας εποχής ndashπου αντίκεινται έξω από εmicroάςndash αλλά

ως χώρο που βιώνεται και ως εκ τούτου microετουσιώνεται σε

χρόνο microας που microας περιβάλει εmicroάς και τις πράξεις microας

hellipΓια να ενεργοποιηθεί η microνήmicroη microέσω του ερειπίου απαιτεί-

ται η ενεργή ανάmicroνηση microια προβολή της επιθυmicroίας για ζωή

όπου αντί να αναπολούmicroε απεγνωσmicroένα το παρελθόν για τα

χαmicroένα αντικείmicroενα επιθυmicroούmicroε και σχεδιάζουmicroε νέους χρό-

νους Τότε είναι που το παρελθόν αποκαλύπτεται πλέον ως

χώρος και microας επιτρέπει να εmicroπλακούmicroε microε την δηmicroιουργική

πράξη ως συmicroπληρωmicroατική πράξη ως ολοκλήρωση του ατε-

λούς ως συνέχεια

Η επανάχρηση λοιπόν δεν συνιστά laquoδεύτερο χέριraquo αλλά

είναι αποτέλεσmicroα microιας επέmicroβασης που προσφέρει microια νέα

οπτική microιας παλιάς τοπογραφίας Το παλιό κτίσmicroα συνεχίζει

να υπάρχει όχι όmicroως ως κτήριο αλλά ως τοπογραφία ως οικό-

πεδο αυτή τη φορά για το πρόγραmicromicroα που έρχεται να εγκατα-

σταθεί εκεί Το παλιό ως microνηmicroείο συνεχίζει την ζωή του ως

πηγή γνώσης ως ανάmicroνηση microιας προηγούmicroενης πρωταρχικής

σχέσης microε τον κόσmicroο στην περίπτωσή microας microε τη θάλασσα και

το λιmicroάνι

Αρχή της πρότασης αποτελεί η οριοθέτηση ενός επιπέδου

όρασης του microνηmicroείου που θα αποκαλύπτει τις πρωταρχικές

του δοmicroές ενώ ταυτόχρονα θα επιτρέπει την αναγνώριση της

ιστορικής συνέχειας της πόλης του Ηρακλείου που απορρέει

από τη δυναmicroική της διαλεκτικής σχέσης microεταξύ του παλιού

και του σύγχρονου Ως κλειδί του microηχανισmicroού που microας επέ-

τρεψε να φέρουmicroε το καινούργιο πρόγραmicromicroα σε σχέση microε τα

παλιά κτίσmicroατα χρησιmicroοποιήσαmicroε την microεταφορά ∆ηλαδή

αρνηθήκαmicroε την microετατροπή ως εργαλείο επανάχρησης και

την microετάλλαξη των υφισταmicroένων κτισmicroάτων σε κτήριο αλλά

χρησιmicroοποιώντας το κτήριο ως laquoχρονικό οικόπεδοraquo microεταφέ-

ραmicroε σε αυτό την δοmicroή συνθετική και κατασκευαστική ενός

ταρσανά του αρχετυπικού ναυπηγείου του 19ου αιώνα Χαρα-

κτηριστικές microορφές οι καmicroπύλες που φτιάχνουν τα καράβια

τα κράmicroατα υλικών σανίδες και microέταλλα και οι τυπικές κατα-

σκευές το κόκκινο του microίνιου επιστρατεύθηκαν ως στοιχεία

microεταφοράς που ενεργοποιούν τις microνήmicroες που λανθάνουν στον

χώρο και επέτρεψαν σrsquo εmicroάς να ανακαλέσουmicroε και να microετα-

φέρουmicroε στο παρόν στιγmicroές ζωής που microπορούν να αποτελούν

ακόmicroα στοιχεία της τοπογραφίας Στην προκείmicroενη περί-

πτωση η microεταφορά δεν αποτελεί ένα εικονογραφικό τρικ

ένα λεκτικό τέχνασmicroα που να εξαντλείται microετά το πρώτο διά-

βασmicroα ∆ρα συνεχώς σε ένα επίπεδο προ-λεκτικό φέρνοντας

microας σε σχέση microε βιώmicroατα που λειτουργούν έξω από τους

περιορισmicroούς του ιστορικού χρόνου και microας βοηθούν να οικει-

οποιηθούmicroε τον χρόνο του χώρου χωρίς να φοβηθούmicroε

microήπως καταλήξουmicroε ασεβείς Η ασέβεια εξάλλου είναι

πιθανότητα microόνο στον ιστορικό χρόνο Σε αυτόν τον άλλο

χρόνο ισχύει η δυνατότητα της συνύπαρξης Στην πρότασή

microας λοιπόν τα καινούργια στοιχεία της σύνθεσης αποστασιο-

ποιούνται από τα παλιά κτίσmicroατα όχι από φόβο microήπως κακο-

microεταχειριστούmicroε το παρελθόν αλλά για να επιτρέψουmicroε τις

διαφορετικές χρονικές στιγmicroές να συνυπάρξουν ισόνοmicroα

microέσα στα πλαίσιο των πολιτιστικών δραστηριοτήτων που θα

φιλοξενήσει ο χώρος Ένας κόσmicroος ο παλιός και ο καινούρ-

γιος ένας

ΜελετητέςΑθανάσιος Κ Σπανοmicroαρίδης

Γιάννης Ζαχαριάδης αρχιτέκτονες

ΣυνεργάτεςΙσmicroήνη Μέλιου Σταύρος Μόφορης αρχιτέκτονες

Παυλίνα Μανέτα ∆ήmicroητρα Παυλάκου φοιτήτριες αρχιτέκτονες

Επανάχρηση δεν σηmicroαίνει αναίρεση της συmicroβολικής παρακα-

ταθήκης ενός ιστορικού κελύφους Σηmicroαίνει επαναβίωση και

επανασηmicroασιοδότησή του ώστε να παραmicroείνει στη microνήmicroη και

τη ζωή της πόλης microε νέες συναντήσεις δραστηριότητες και

συλλογικές δράσεις

Η πρόταση προσπαθεί να πειθαρχήσει εκφραστικά στην

laquoανακουφιστική σιωπήraquo και δοmicroική λιτότητα του microνηmicroείου

ndashεξωτερική και εσωτερικήndash και όχι να microεταχειριστεί το κέλυ-

φος σαν πεδίο laquoδηmicroιουργικής ιδιαιτερότηταςraquo Επιχειρεί να

αναδείξει και να ζωογονήσει τον εσωτερικό όγκο microε στόχο να

επανακατοικηθεί το ίδιο το κτίσmicroα και όχι απλά να laquoστεγάσειraquo

microια νέα κατασκευή

Αναζητήθηκε microία ροή κινήσεων που θα ενοποιεί τη συνολική

εσωτερική λειτουργία των τριών κτιρίων και ταυτόχρονα θα

δηmicroιουργεί τους χώρους ndashτους microικρότερους τόπουςndash των

νέων χρήσεων Το Αρσενάλι παραmicroένει ένα πέρασmicroα-δρόmicroος

η διαδροmicroή του όmicroως επεκτείνεται και εmicroπλουτίζεται microε microία

αλληλουχία από ελαφρές ράmicroπες και ανισοϊψή πατάρια που

δηmicroιουργούν τις γαλαρίες των εκθεσιακών χώρων λειτουρ-

γώντας ταυτόχρονα σαν εξώστες για τα εσωτερικά δρώmicroενα

και σαν πλατώmicroατα-laquoκαταστρώmicroαταraquo συλλογικών δράσεων Ο

επισκέπτης ανακτά το laquoθετικό κενόraquo των θόλων προσεγγίζει

και παρατηρεί την τεχνοδοmicroία τους και αποκτά microια νέα αντί-

ληψη του χώρου microε στοχευmicroένες οπτικές φυγές προοπτικές

και θέες

Το Νεώριο λειτουργεί σαν εκθεσιακός χώρος microε δυνατότητα

να δεχτεί microικρότερες ή microεγαλύτερες οmicroαδικές πολιτιστικές

δράσεις στις επιmicroέρους χωρικές ενότητες Το δυτικό πατάρι

επεκτείνεται σαν εξώστης ndash θέα προς το ενετικό λιmicroάνι και

φιλοξενεί το κυλικείο microε άmicroεση πρόσβαση και από τον χώρο

της Αποθήκης Οι σκοτεινοί χώροι των ∆εξαmicroενών φιλοξενούν

τις θεατρικές και microουσικές παραστάσεις παίρνοντας φως από

τα δρώmicroενα της τέχνης Ο πρώτος θόλος σε επαφή microε το

Αρσενάλι επεκτείνει τη διαδροmicroή του εκθεσιακού χώρου λει-

τουργώντας παράλληλα σαν φουαγιέ του χώρου των εκδηλώ-

σεων στον δεύτερο θόλο Οι χώροι αποκτούν άmicroεση πρό-

σβαση από τον εξωτερικό χώρο στη στάθmicroη των παταριών και

δυνατότητα αυτόνοmicroης λειτουργίας Η Αποθήκη του Αλατιού

στεγάζει ένα νεανικό εργαστήρι microουσικής και οργανοποιίας

έχοντας αναφορά στην πλατεία του Τελωνείου

Για όλες τις κατασκευές επιλέχθηκε ένα αυτοφερόmicroενο

δοmicroικό σύστηmicroα από microέταλλο και ξύλο που ενσωmicroατώνει τις

εκθεσιακές επιφάνειες τους γενικούς και σηmicroειακούς φωτι-

σmicroούς και τις καλωδιώσεις απλής οικοδοmicroικής τεχνολογίας

που χωρίς να microιmicroείται στήνει ξανά τις laquoσκαλωσιέςraquo του ναυ-

πηγείου αναζητώντας τη νέα αντίληψη και σηmicroασιοδότηση

του χώρου

6699δ ι α γ ω ν ι σ micro ό ς

γ β

ρα

βεί

ο

6688 δ ι α γ ω ν ι σ micro ό ς

β β

ρα

βεί

ο

Από τους τέσσερεις αιώνες της ενετικής θαλάσσιας οχύρωσης

του Ηρακλείου σήmicroερα αποmicroένουν σπαράγmicroατα ασύνδετα

δίχως λειτουργική και νοηmicroατική συνοχή Tο microεσαιωνικό

αρχαιολογικό τοπίο του θαλάσσιου microετώπου παραmicroένει

δυσερmicroήνευτο και δυσανάγνωστο Το έλλειmicromicroα εποπτείας και

κατανόησης του ιστορικού χώρου επιχειρεί να αναπληρώσει η

προκείmicroενη πρόταση στην περιοχή των ανατολικών νεωρίων

microε δύο χειρονοmicroίες

(α) ∆ιαmicroόρφωση του δηmicroόσιου χώρου-πλατείας microπροστά στην

τοξοστοιχία του αποmicroείναντος νεωρίου microε την επισήmicroανση

των ιχνών του πλήρους συγκροτήmicroατος

(β) Κατασκευή υπερυψωmicroένου εξώστη-belvedere στη βορινή

άκρη του Νεωρίου για την εποπτεία του θαλασσίου microετώπου

και των microνηmicroειακών καταλοίπων Κατrsquo αυτό τον τρόπο ολοκλη-

ρώνεται η ζητούmicroενη λειτουργική και νοηmicroατική σύνδεση των

επιmicroέρους ενοτήτων (∆εξαmicroενής Νεωρίου και Αλατάδικου) microε

προτάσεις που βοηθούν την επαναφορά της ιστορικής microνήmicroης

Η κεντρική ιδέα της αρχιτεκτονικής παρέmicroβασης συνοψίζεται

στην ένταξη microιας συνεχούς επιφανείας ξύλινου δαπέδου που

οδηγεί την κυκλοφορία του κοινού στις επιmicroέρους περιοχές

Το δάπεδο αυτό άλλοτε microε τη microορφή διαδρόmicroου ή ράmicroπας

άλλοτε ως κερκίδωmicroα κι άλλοτε ως βάθρο διατρέχει τον

δηmicroόσιο χώρο που περιβάλλει το microνηmicroείο εισχωρεί microέσα του

προβάλλει και προεκτείνει τις χρηστικές επιφάνειες Συνδέει

τους επιmicroέρους χώρους ndash∆εξαmicroενή Νεώριο και Αλατάδικοndash

και εξασφαλίζει πρόσβαση σε όλους

Το δάπεδο αυτό είναι ο αγωγός που εισάγει τις νέες χρήσεις

και φέρει όλο το λειτουργικό τους φορτίο έτσι ώστε να παρα-

microείνουν ανέπαφες οι επιφάνειες του microνηmicroείου Η τήρηση

αποστάσεων από τις microεσαιωνικές επιφάνειες των microνηmicroείων

(τοίχοι θόλοι αυθεντικά δάπεδα) διατρέχει όλη την πρόταση

και επιτρέπει την αντιστικτική γραφή των εισαγοmicroένων στοι-

χείων microε τρόπο που καθιστά απολύτως αναγνωρίσιmicroη τη νεω-

τερική παρέmicroβαση και καταξιώνει την παρουσία του microνη-

microείου

Όλες οι νέες προτεινόmicroενες παρεmicroβάσεις είναι αναστρέψι-

microες

ΜελετητήςΓιάννης Κίζης αρχιτέκτων αναπλ καθηγητής ΕΜΠ

ΣυνεργάτεςΝίκος Βενιανάκης Κωσταντής Κίζης Νίκος Σούλης αρχιτέκτο-

νες Γιάννης Τσοπανάκης πολιτικός microηχ Παύλος Ζαννής

microηχανολόγος microηχ

ΣύmicroβουλοςΝίκος Σκουτέλης αρχιτέκτων επίκ καθηγητής Πολυτεχνείου

Κρήτης

ΜελετητέςΘεώνη Ξάνθη Θοδωρής Ανδρουλάκης

Γεράσιmicroος Ζακυνθινός αρχιτέκτονες

ΣυνεργάτεςΓαβριέλλα Καραmicroπάτσου Νίκος Κεχαγιάς Στέλλα Μακαρόνα

Γιώργος Κουmicroερτάς Μαρουσώ Χανιώτη Τάσος Σπυρίδωνος

αρχιτέκτονες

ΗΜ ΕΠΕ - Κώστας Ζαχάριος ΗΜ εγκαταστάσεις

Θόδωρος Νιαουνάκης ακουστική microελέτη

Πκατεία Ηρώων Ελευσίνας ndash Το ανοιχτό Τελεστήριο

Το περιεχόmicroενο της τελετής τής microύησης παραmicroένει άγνωστο

Γνωρίζουmicroε microόνο ότι microέσα στο Τελεστήριο γινόταν κάποια ανα-

παράσταση τα δρώmicroενα(hellip) ακούγονταν microυστικές φράσεις τα

λεγόmicroενα και αποκαλύπτονταν τα ιερά τα δεικνύmicroενα

Ελευσίνα Καλλιόπη Πρέκα-Αλεξανδρή

Η πλατεία ως ανοιχτό Τελεστήριο δρώmicroενων λεγόmicroενων και

δυκνείmicroενων του ∆ήmicroου Ενότητα τριών πλατειών α Πλατεία

Φοινίκων 2340x1500m ή 13x5 άκαινες ως πολεοδοmicroικό

Πρόπυλο β Πλατεία Εισόδου στο τέλος της Ιεράς Οδού

1200x720m ή 4x4 άκαινες ως αρχαιολογικό Επίπυλο γ

Πλατεία Ηρώων ως ανοιχτό Τελεστήριο 5100x504m ή 17x28

άκαινες σχεδόν όσο ndashκαι microε ελάχιστη απόκλιση διεύθυνσηςndash

το περίκλειστο Πεισιστράτειο Τελεστήριο του Ικτίνου

Εκτός όλων των απαραίτητων στοιχείων της πλατείας [κρή-

νεςhellip] τοποθετείται αξονικά και απέναντι από το ανακαινιζό-

microενο ηρώο διαδραστική κοινοτική οθόνη Πίσω από την

οθόνη στην ελεύθερη επιφάνεια εδάφους 3000x18m ή

10x1 άκαινες microικρά παιδιά microε τα σχολεία τους microπορούν να

φυτεύουν και να θερίζουν συmicroβολικά στάχυα Η πλατεία

περιβάλλεται από σχάρα απορροής οmicroβρίων ως σχάρα καθαρ-

νει ανάmicroεσα στα ανοίγmicroατα της εσχάρας δηmicroιουργώντας microια

νέα επιφάνεια Στα σηmicroεία που υπάρχουν αρχαία το σιτάρι

microεγαλώνει πιο περιορισmicroένα Έτσι στην επιφάνεια των στα-

χυών εmicroφανίζονται ίχνη από το αρχαίο υπέδαφος microε κυριό-

τερο το ίχνος της Ιεράς Οδού Οι περαστικοί αλλά και οι δρα-

στηριότητες της πόλης δηmicroιουργούν και εκείνα ίχνη καθώς

περνούν microέσα από την πλατεία και πατούν τα στάχυα Την

επόmicroενη χρονιά από τους σπόρους τα στάχυα αναβλασταί-

νουν και ο κύκλος συνεχίζεται

Η Ιερά Οδός microέχρι τα όρια του αρχαιολογικού χώρου ο οποίος

ορίζεται από φύτευση κληmicroαταριάς σηmicroατοδοτείται από

γραmicromicroική φύτευση ελιών οι οποίες δίνουν συγκεκριmicroένο

χαρακτήρα στον χώρο χωρίς να απαιτούν άλλες παρεmicroβάσεις

5577δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί5566 δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί

β ε

ξαγο

ρά

α ε

ξαγο

ρά

Η Ελευσίνα ήταν ο τόπος της Μητέρας Γης Της φύσης της

γεωργίας των κύκλων τους microέσα στον χρόνο

Από έντονα αγροτικό στις αρχές του περασmicroένου αιώνα το

τοπίο της Ελευσίνας έχει πια γίνει βιοmicroηχανικό και microετα-βιο-

microηχανικό Το ίδιο τοπίο που ενσάρκωνε τον microύθο τώρα έχει

σβηστεί

Στην πλατεία Ηρώων στην είσοδο του αρχαιολογικού χώρου

και πάνω στον ιστορικό άξονα της Ιεράς Οδού επαναφέρουmicroε

τον συmicroβολισmicroό του ιστορικού αγροτικού τοπίου Το σιτάρι

αντιπροσωπευτικό στοιχείο του κύκλου ζωής της αγροτικής

φύσης γίνεται η επιφάνεια πάνω στην οποία εγγράφεται η

ζωή της πόλης

Ο χώρος της πλατείαςς ανασκάπτεται Η ιστορία που κρύβεται

κάτω από το πλακόστρωτο βγαίνει στην επιφάνεια Στη συνέ-

χεια ο χώρος καλύπτεται από microια microεταλλική εσχάρα η οποία

αποτελεί το νέο δάπεδο για τη ζωή της πόλης Το έδαφος

κάτω από την εσχάρα σπέρνεται microε σιτάρι Το σιτάρι microεγαλώ-

ΜελετητήςΓραφείο laquoΠαράξενοι Ελκυστέςraquo

Εmicromicroανουήλ Κολοκυθάς αρχιτέκτων

ΣυνεργάτεςΛεωνίδας Οικονόmicroου αρχιτέκτων

Οmicroάδα εργασίαςΝίκος Μπαραmicroπούτης microηχανολόγος microηχ

Σπύρος Κοσυβάς Σταύρος Καλλιγράφος αρχιτέκτονες

Καλλισθένη Κρασάκη σχεδιάστριαΜελετητέςΘωmicroάς ∆οξιάδης Αγγελική Μαθιουδάκη

Τερψιθέα Κρεmicroάλη Ελένη Ψυλλάκη Ήρα Φοντερτάν

∆ιονυσία Λιβέρη αρχιτέκτονες

Βασιλική ∆ρούγα τοπογράφος microηχ

Αριστείδης Πέτρου Μαρίνα Αντσακλή φοιτητές αρχιτεκτονικής

microών Το σύνολο φωτίζεται από ενδοδαπέδια σώmicroατα και

microεταλλικούς laquoπυρσούςraquo

∆οmicroικό στοιχείο της επίλυσής microας είναι η άκαινα Παράγωγη

microονάδα του ποδός βασικής microονάδας microέτρησης κατά τους

αρχαίους χρόνους όπου 1 άκαινα=10 πόδες η άκαινα είναι

σαν να λέmicroε η τρίmicroετρη Πρόκειται για ορθογώνιες ή πλάγιες

παραλληλόγραmicromicroες πλάκες από λευκό betόn 300x180x

017m microε στρόγγυλα κωνικά πέλmicroατα ύψους 026 και διαmicroέ-

τρου 027m που laquoκουmicroπώνουνraquo η microια δίπλα στην άλλη Μελ-

λοντικές ανασκαφές θα είναι ορατές και θα συνυπάρχουν microε

τις άκαινες Η microεταξύ ακαινών και ακανόνιστης οικοδοmicroικής

γραmicromicroής επιφάνεια συmicroπληρώνεται microε λευκό betόn

5599δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί5588 δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί

συmicroπληρώνουν ειδικά καλυmicromicroένα microε βατό τζάmicroι και αναδειγ-

microένα microε νυχτερινό φωτισmicroό ανασκαφικά σκάmicromicroατα που σαν

οπές παρατήρησης στο στρώmicroα του χρόνου αποκαλύπτουν το

δάπεδο της αρχαίας Ιεράς Οδού σε έναν κάναβο που θυmicroίζει

αρχαιολογική ανασκαφή Επιmicroέρους στοιχεία της πρότασης

είναι η διαmicroόρφωση γωνίας στάσης αξιοποιώντας την υφιστά-

microενη αναπτυγmicroένη φύτευση microε ειδικά σχεδιασmicroένα καθιστικά

τα οποία ξαναβρίσκονται στον πεζόδροmicroο της Ιεράς Οδού η

είσοδος του αρχαιολογικού χώρου και του χώρου του ναού

του Αγίου Ζαχαρία και το ηρώον

γ ε

ξαγο

ρά

Βασικοί άξονες της πρότασης είναι η διατήρηση της πλατείας

ως κενού χώρου ελεύθερου δοχείου δραστηριοτήτων καmicroβά

δηmicroοσίων δρώmicroενων και η εισαγωγή θέmicroατος-αναφοράς στον

αστικό χώρο

Η κεντρική θέση στην πόλη η ύπαρξη microη οχληρών χρήσεων

και ήπιου δοmicroηmicroένου περιβάλλοντος και η γειτνίαση microε τον

αρχαιολογικό χώρο αποτέλεσαν στοιχεία άξια ανάδειξης και

αξιοποίησης Χαρακτηριστικές για τον χώρο δραστηριότητες

του αρχαίου παρελθόντος αποτυπωmicroένες και φανταστικές

microνήmicroες προτάθηκε να βρουν microνεία-αναφορά στον αστικό

χώρο και να αποτελέσουν τη βασική ιδέα για τον σχεδιασmicroό

της πλατείας Ως αντικείmicroενο αναφοράς στη σχετική microε τον

χώρο αρχαιότητα επιλέχθηκε η ποmicroπή των προσκυνητών και

microυστών προς την είσοδο της πόλης που συνέρεαν στο τελευ-

ταίο αυτό σηmicroείο της Ιεράς Οδού κατά πλήθη σε ακανόνιστες

πυκνώσεις και αραιώσεις Ως φορέας της αναφοράς επιλέ-

χθηκε ο αστικός εξοπλισmicroός του χώρου microε καλύτερο εκφρα-

στή τα φωτιστικά τα οποία γίνονται αντικείmicroενο ιδιαίτερου

σχεδιασmicroού κα παρατίθενται σε microία χαλαρή ακολουθία κατά

microήκος της Ιεράς Οδού προς την είσοδο του αρχαιολογικού

χώρου και συνεχίζουν microέσα σε αυτόν διασχίζοντας την πλα-

τεία σε ανάλογες πυκνώσεις και αραιώσεις Την εικόνα

α micro

νεία

ΜελετητέςΕιρήνη Φρεζάδου αρχιτέκτων-πολεοδόmicroος

∆ηmicroήτρης Ζούπας αρχιτέκτων

ΣυνεργάτεςΓιώργος Κουφάκης αρχιτέκτων

Βασίλης Ζούπας φοιτητής πολιτικός microηχ

Ελευσίς = έλευσις του Νοός για τους microυηmicroένους του αρχαίου

κόσmicroου στην κατά-νόηση του κύκλου της ζωής και του θανάτου

Σήmicroερα microία πόλη αιωρούmicroενη ανάmicroεσα στον αρχαίο microύθο και

τη σκληρή σύγχρονη πραγmicroατικότητα Μία πόλη σε microετά-

βαση που αναζητά τη σύνδεση του χθες microε το σήmicroερα και

microέσα από αυτήν microία νέα ταυτότητα Αυτή είναι και η κεντρική

ιδέα της πρότασής microας για τη διαmicroόρφωση της πλατείας

Ηρώων να αντιmicroετωπισθεί δηλαδή σαν ένας συνδετικός κρί-

κος microία άρθρωση ανάmicroεσα στο χθες και στο σήmicroερα ανάmicroεσα

στον σύγχρονο πολεοδοmicroικό ιστό τον νοητό άξονα της Ιεράς

Οδού και τον παρακείmicroενο αρχαιολογικό χώρο

Η πρόταση χρησιmicroοποιεί την ιστορική ασυνέχεια που χαρα-

κτηρίζει την πλατεία σαν συνθετικό υλικό ∆ιασπάται η

έννοια της κεντρικής διάταξης η πλατεία οργανώνεται γύρω

από τον συνθετικά κυρίαρχο άξονα της Ιεράς Οδού (τοmicroή-

αρχαιολογικό σκάmicromicroα καλυmicromicroένο microε γυαλί και φωτισmicroένο τη

νύχτα)ο οποίος δηλώνει πορεία κατεύθυνση κατά την έννοια

της αρχαίας ποmicroπής microε τερmicroατικό στοιχείο τη νέα διαmicroορφω-

microένη είσοδο του αρχαιολογικού χώρου

Η διπολικότητα θεmicroελιώδης φιλοσοφικός όρος και microέρος του

αντικειmicroένου της microύησης των Ελευσίνιων microυστηρίων αποτε-

λεί επίσης δοmicroικό στοιχείο της πρότασης

Παρελθόν-microέλλον φως-σκότος ζωή-θάνατος χθόνιο-ουρά-

νιο ζεύγη αντιθέτων και αλληλοσυmicroπληρωmicroένων εννοιών βρί-

σκουν την τρισδιάστατη ερmicroηνεία τους στον φυσικό σχεδια-

σmicroό της πλατείας microέσω του στοιχείου της ράmicroπας Προτείνο-

νται 13 ράmicroπες 3 ανόδου και 10 καθόδου παράλληλες προς

τον άξονα της Ιεράς Οδού και κατεύθυνση προς την είσοδο

του αρχαιολογικού χώρου Οι 10 κατιούσες συmicroβολίζουν την

κάθοδο της Κόρης στον Άδη το παρελθόν το σκότος τον

θάνατο και οι 3 ανόδου συmicroβολίζουν το microέλλον το φως τη

ζωή και τον επίγειο κόσmicroο

Σε όλες τις ράmicroπες καθόδου χρησιmicroοποιείται ο ήχος σαν υπό-

microνηση του υποβλητικού χθόνιου χαρακτήρα των Ελευσίνιων

microυστηρίων

ΜελετητέςΝικόλαος ∆ουράmicroπεης Ευτυχία Ηλιοπούλου

Γεώργιος Τζορmicroπατζίδης αρχιτέκτονες

συναναστροφής Ο επισκέπτης του αρχαιολογικού χώρου βρί-

σκει έναν άνετο χώρο στάσης και ξεκούρασης microε οπτικές φυ-

γές προς τα microνηmicroεία που την περιβάλλουν Η φύτευση διεισ-

δύει στην πλατεία microε έναν τρόπο σχεδόν φυσικό παρόλο που

διατηρεί την αυστηρή γραmicromicroική και επιmicroήκη χάραξη προσφέ-

ροντας δροσιά σκιασmicroό αλλά και microια φυσική οριοθέτηση της

πλατείας Οι συστοιχίες των δέντρων κατά microήκος της Ιεράς

Οδού τονίζουν τον άξονά της ενώ οι πίδακες microε νερό προσδί-

δουν microια ευχάριστη διάθεση στον επισκέπτη

6611δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί6600 δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί

γ micro

νεία

β micro

νεία

laquoΓραmicromicroικήraquo αποτύπωση ιστορικού ίχνους

Η πρότασή microας έχει στόχο την ανάδειξη του αρχαιολογικού

περιπάτου και τη laquoγραmicromicroικήraquo αποτύπωση της ιστορίας της

πορείας των Ελευσίνιων Μυστηρίων Μιας πορείας όχι κατrsquo

ανάγκη ευθύγραmicromicroης αλλά που διαγράφεται από την κίνηση

του περιπατητή microια τεθλασmicroένη ροή microια ρευστή κυκλοφο-

ρία Περιγράφουmicroε έναν περίπατο microε ιστορία αιώνων microε τη

βοήθεια νέων εργαλείων και συνοδοιπόρο τη microνήmicroη Οι χαρά-

ξεις στο έδαφος έχουν την κατεύθυνση της Ιεράς Οδού και

ακολουθώντας παράλληλες πορείες διαχέονται στην πλατεία

Ηρώων Πολυτεχνείου η οποία γίνεται το προαύλιο του αρχαι-

ολογικού χώρου και του Ναού του Αγ Ζαχαρία

Ο περίπατος αυτός υλοποιείται microε την τοποθέτηση γραmicromicroικών

τεθλασmicroένων λωρίδων από λευκό microάρmicroαρο στο έδαφος

θραύσmicroατα του παρελθόντος παραποmicroπές στον παρακείmicroενο

αρχαιολογικό χώρο Κοmicromicroάτια του ιστού της πόλης στρώmicroατα

της ιστορίας τα οποία αποτυπώνουν το ίχνος του δρόmicroου

microέσα από microια laquoχορογραφηmicroένηraquo κίνηση ανθρώπων Ανάmicroεσα

σrsquo αυτές τις microαρmicroάρινες ροές διεισδύουν πλακόστρωτες επι-

φάνειες από κυβόλιθο ακολουθώντας και αυτές τον άξονα

της Ιεράς Οδού ∆ιατηρούmicroε ελεύθερο τον οπτικό άξονα συmicro-

βάλλοντας στη βιωσιmicroότητα της πλατείας ως δηmicroόσιου αστι-

κού υπαίθριου χώρου Η πλατεία microετατρέπεται σε microια ενό-

τητα υπερτοπικού χαρακτήρα σε προαύλιο όλων αυτών των

δραστηριοτήτων που την περιβάλλουν γίνεται laquoζωτικός χώ-

ροςraquo τόπος ιστορικής microνήmicroης αλλά και σύγχρονης κοινωνικής

ΜελετητέςΚωνσταντίνα Κρίκου Παναγιώτα Λουκάκου

Τζίνα Σωτηροπούλου αρχιτέκτονες

ΜελετητέςΣίmicroος Βαmicroβακίδης

Κωνσταντίνος Χρυσός αρχιτέκτονες

Η πρόταση microας για την πλατεία Ηρώων βασίζεται στη σύν-

θεση δύο λειτουργικών κάνναβων από την ανάγνωση του

χώρου σrsquo ένα laquo∆ίχτυ ndash ∆ίκτυοraquo το οποίο ενηmicroερώνεται από

την αλληλεπίδραση microεταξύ των υφιστάmicroενων κινήσεων και

των προτεινόmicroενων λειτουργιών Η πρότασή microας επιδιώκει τη

χρήση του χώρου από επισκέπτες καθrsquo όλη τη διάρκεια της

ηmicroέρας καθώς και στην άmicroεση σύνδεση της εισόδου του

αρχαιολογικού χώρου microε την πλατεία και τον πεζόδροmicroο της

Ιεράς Οδού δυο στοιχείων που microέχρι σήmicroερα είναι ασύνδετα

Προγραmicromicroατικά αυτό επιτυγχάνεται microε την ενδυνάmicroωση των

υφιστάmicroενων χρήσεων τη βελτίωση των προσβάσεων και την

προσθήκη νέων λειτουργιών όπως ένας υπαίθριος χώρος

εφήmicroερων εκδηλώσεων ένας στεγασmicroένος χώρος ενοικίασης

ποδηλάτων και ένα info box Ταυτόχρονα οπές ανοίγονται στο

έδαφος όπου αποκαλύπτουν ευρήmicroατα δηmicroιουργώντας έτσι

microια υπαίθρια αρχαιολογική έκθεση

Μορφολογικά αντιmicroετωπίζεται σαν microια gestalt αρχιτεκτονική

χειρονοmicroία όπου αποφεύγεται η απλή παράθεση επιmicroέρους

ετερόκλητων στοιχείων (πλάτωmicroαφύτευσηπαγκάκι )αλλά

προτείνεται η σύνθεση τους σε έναν δηmicroόσιο χώρο που λει-

τουργεί σαν ένα οργανικό σύνολο

∆ηmicroιουργούmicroε έτσι ένα τεχνητό τοπίο ndashlandscapendash το οποίο

προσαρmicroόζεται στις laquoδυναmicroικέςraquo της πλατείας και παράγει

αρmicroονικές microεταβάσεις ανάmicroεσα στα σηmicroεία της Ένα τοπίο

που δηmicroιουργεί προϋποθέσεις για κινήσεις διαφορετικών

ταχυτήτων είτε microε τα πόδια είτε microε ποδήλατο αλλά και τmicroήmicroα

του οποίου λειτουργεί σαν χώρος εκτόνωσης για παιχνίδι

όπως skateboardπατίνια

Στα άκρα το τοπίο-επιφάνεια ανασηκώνεται για να παραλάβει

τις νέες λειτουργίες Έτσι δηmicroιουργούνται microορφολογικές και

λειτουργικές εξάρσεις στην περίmicroετρο της πλατείας που την

ενώνουν οmicroαλά microε τον ιστό της πόλης τόσο ογκοπλαστικά

όσο και λειτουργικά

Με αφορmicroή το σχετικό αφιέρωmicroα του τρέχοντος περιοδι-

κού του ΣΑ∆ΑΣ-ΠΕΑ στους πανελλήνιους αρχιτεκτονι-

κούς διαγωνισmicroούς γεννήθηκαν ορισmicroένα ερωτήmicroατα και

ακολούθως προέκυψαν κάποιες απαντήσεις οι οποίες

αποτελούν το καταστάλαγmicroα της δεκαετούς εmicroπειρίας του

γράφοντος πάνω στο θέmicroα Ορισmicroένες πρώτες προσωπι-

κές σκέψεις και απόψεις έχουν δηmicroοσιευτεί παλιότερα

(laquoΓια ποιον δουλεύουmicroεraquo Περιοδικό Αρχιτέκτονες τεύχος

51 ndash Περίοδος Β ΜάιοςΙούνιος 2005 σελ 34) όταν η

εmicroπειρία από τους διαγωνισmicroούς ήταν σχετικά microικρότερη

Όmicroως microε το πέρασmicroα του χρόνου και τη συmicromicroετοχή σε

διάφορους διαγωνισmicroούς οι θέσεις αυτές ωρίmicroασαν και σε

microεγάλο βαθmicroό ενισχύθηκαν κυρίως ως προς τις αρνητικές

διαστάσεις του ζητήmicroατος

Είναι άραγε οι διαγωνισmicroοί ndashιδιωτικοί και δηmicroόσιοιndash ευκαι-

ρία για συmicromicroετοχή σε microια υψηλού συναγωνιστικού επιπέ-

δου αρχιτεκτονική διαδικασία όπου προάγεται η ευγενής

άmicroυλα Βραβεύονται πάντοτε οι καλύτεροι Υλοποιείται

τελικά το πρώτο βραβείο Εάν ναι ποια είναι η σχέση της

microελέτης microε το κατασκευασmicroένο αποτέλεσmicroα Ακόmicroη ποια

είναι η αξία και η χρησιmicroότητα των αρχιτεκτονικών διαγω-

νισmicroών στην Ελλάδα

Σε ένα ιδιαίτερα ανταγωνιστικό περιβάλλον δυστυχώς

κάποιες φορές τα microέλη των microελετητικών οmicroάδων αναπτύσ-

σουν αγενή και ανθυγιεινά αισθήmicroατα τόσο για τους συνα-

δέλφους τους στις άλλες οmicroάδες όσο και για τους συνερ-

γάτες τους στην οmicroάδα που οι ίδιοι συmicromicroετέχουν Άλλοτε

κάποιοι συmicromicroετέχοντες είναι σε microεγάλο βαθmicroό διατεθειmicroέ-

νοι να microην περιοριστούν στις απαραίτητες σχέσεις και στις

απαιτούmicroενες δράσεις καθώς microπορεί να προβούν ακόmicroη

και σε ανεπιθύmicroητες ενέργειες ή ακόmicroη και σε επίπονες

θυσίες προκειmicroένου να νικήσουν Άλλοτε ο ανταγωνισmicroός

microετατρέπεται σε αντιδικία και έτσι σε ορισmicroένες περιπτώ-

σεις κάποιοι επικαλούνται ή ακόmicroη και χρησιmicroοποιούν

νοmicroικά microέσα ανάγοντας την αρχιτεκτονική σε ζήτηmicroα το

οποίο αφορά περισσότερο δικηγόρους παρά αρχιτέκτο-

νες Σε άλλες περιπτώσεις κάποια από τα βραβεία γεννούν

απορία για το αν και κατά πόσο αδιάβλητη και δίκαιη είναι

η διαδικασία ενώ ακόmicroη εγείρεται ζήτηmicroα για το κύρος της

τελικής κρίσης και την υπόληψη της επιτροπής σε σχέση

microε τις δηλωmicroένες δεσmicroεύσεις και τις πραγmicroατικές επιδιώ-

ξεις του αγωνοθέτη

Σε ότι αφορά την κατάληξη αν ο διαγωνισmicroός είναι ιδιωτι-

κός δεν αποτελεί δεδοmicroένο ότι η microελέτη η οποία θα υλο-

ποιηθεί έχει αποσπάσει απαραίτητα το πρώτο βραβείο

ενώ στους περισσότερους δηmicroόσιους αρχιτεκτονικούς

διαγωνισmicroούς δεν είναι καν σίγουρο αν θα υλοποιηθεί οτι-

δήποτε Όmicroως ακόmicroη και στην απίθανη περίπτωση υλο-

ποίησης ενός δηmicroόσιου διαγωνισmicroού το τελικό αποτέλε-

σmicroα ndashmicroετά από καιρό και κόποndash είναι αmicroφίβολο αν ικανο-

ποιεί πλήρως ndashή έστω σε κάποιο αξιόλογο βαθmicroόndash τις

προσδοκίες των microελετητών ή τουλάχιστον αν σέβεται τις

βασικές αρχιτεκτονικές αξιώσεις και τα ιδιαίτερα χαρακτη-

ριστικά της microελέτης

Όπως φαίνεται λοιπόν υπάρχουν διάφορες περιπτώσεις

για να δικαιολογούν το γιατί ο θεσmicroός των πανελλήνιων

αρχιτεκτονικών διαγωνισmicroών απαξιώνεται και βρίσκεται σε

διαρκή κρίση Γιατί κάποιοι είναι αναξιόπιστοι άλλοι αδιά-

φοροι κάποιοι άλλοι γίνονται προσχηmicroατικά και microόνο για

εντυπωσιασmicroό ενώ οι περισσότεροι είναι είτε ατελέσφοροι

είτε αναποτελεσmicroατικοί Ακόmicroη γιατί τόσο οι φορείς διεξα-

γωγής των αρχιτεκτονικών διαγωνισmicroών (πολιτεία ή ιδιώ-

τες) όσο και οι ίδιοι οι συmicromicroετέχοντες microελετητές δεν αντι-

λαmicroβάνονται το θεσmicroό ως εποικοδοmicroητική διαδικασία

αλλά αντιmicroετωπίζοντας και συχνά υποστηρίζοντας πρό-

σκαιρες επιδιώξεις ή φιλοδοξίες καταστρέφουν τη microονα-

δική ευκαιρία συλλογικής προσφοράς microέσω της αρχιτεκτο-

νικής συν-δηmicroιουργίας Κάπως έτσι γίνονται οι αρχιτεκτονι-

κοί διαγωνισmicroοί στην Ελλάδα ή microάλλον κάπως έτσι δεν

γίνονται

Στο διάστηmicroα 2003-204 στα πλαίσια της Επιτροπής αρχι-

τεκτονικών διαγωνισmicroών του ΣΑ∆ΑΣ-ΠΕΑ λειτούργησε

microια οmicroάδα εργασίας που microε σύmicroπνοια microεθοδικότητα και

κοινή στόχευση επιτέλεσαν ένα microεγάλης σηmicroασίας ndashκαι εν

τέλει και όγκουndash έργο Αφορά στην τροποποίηση του υφι-

στάmicroενου (προβληmicroατικού και παρωχηmicroένου) θεσmicroικού

πλαισίου για τους αρχιτεκτονικούς διαγωνισmicroούς στη

χώρα microας και την προσαρmicroογή του στις διατάξεις της αντί-

στοιχης Ευρωπαϊκής Οδηγίας Σκοπός ήταν η εναρmicroόνιση

microε τα ισχύοντα νοmicroικά πλαίσια των άλλων ευρωπαϊκών

χωρών ndashειδικά αυτών microε παράδοση στη διεξαγωγή του

θεσmicroούndash αλλά και τους κανονισmicroούς UIA και ACE (Ευρω-

παϊκό Συmicroβούλιο Αρχιτεκτόνων) Υπεύθυνος από το ∆Σ

του ΣΑ∆ΑΣ-ΠΕΑ υπήρξε ο Π Νικολακόπουλος

Η Επιτροπή συνέλεξε microετέφρασε και συνέκρινε στοιχεία

από οκτώ ευρωπαϊκές χώρες και κατέληξε σε πρόταση

Σχεδίου Θεσmicroικού Πλαισίου microε θέmicroα laquoΚανονισmicroός για τον

καθορισmicroό των εθνικών διαδικασιών διεξαγωγής διαγωνι-

σmicroών microελετών στον τοmicroέα της αρχιτεκτονικήςraquo και αποδέ-

κτες τα υπουργεία ΠΕΧΩ∆Ε και ΠΕΘΟ

Στις προτάσεις συmicroπεριλαmicroβάνονται δικλείδες για την υλο-

ποίηση των βραβευθέντων προτάσεων microε την απαραίτητη

συmicromicroετοχή των microελετητών τακτοποίηση των αmicroοιβών

θέσπιση ανεξάρτητης επιτροπής αρχιτεκτονικών διαγωνι-

σmicroών (ΕΑ∆) και συmicroβούλου αγωνοθέτη συγκρότηση

δεξαmicroενής κριτών διασφάλιση των πνευmicroατικών δικαιωmicroά-

των των microελετητών νέο νοmicroικό πλαίσιο για την υποχρέωση

προκήρυξης αρχιτεκτονικών διαγωνισmicroών από τους

φορείς και κίνητρα όσον αφορά στις προκηρύξεις διαγω-

νισmicroών διασφάλιση διαφάνειας στην κρίση των microελετών

κά

Το Σχέδιο δηmicroοσιεύτηκε στο τεύχος 5411-112005 του

περιοδικού Έκτοτε και microετά και τη διαβίβασή του στα

αρmicroόδια υπουργεία δεν microας έχει κοινοποιηθεί κανένα νέο

για την τύχη του Υπουργεία και φορείς κωφεύουν και οι

διαγωνισmicroοί Όταν και εάν προκηρύσσονται συνεχίζουν

να αποτελούν microεγάλο πονοκέφαλο για όλους εmicroάς τους

συmicromicroετέχοντες Λόγω κακής οργάνωσης λόγω έλλειψης

διαφάνειας λόγω αργοποριών στις διαδικασίες λόγω

αmicroφισβήτησης προς τα microέλη της κριτικής επιτροπής εν

τέλει λόγω έλλειψης οράmicroατος για το θεσmicroό

6622 α φ ι έ ρ ω micro α

ΘεσmicroόςΞεπεσmicroός

του Αλέξανδρου Κλειδωνά αρχιτέκτονα

Προτάσεις της Επιτροπής Αρχιτεκτονικών∆ιαγωνισmicroών του ΣΑ∆ΑΣ-ΠΕΑ

της Ιουλίας ∆ρούγα αρχιτέκτονος (microέλος αυτής της Επιτροπής)

6633α φ ι έ ρ ω micro α

iquestOacuteˆ paraOacuteAcirc˘IgravemiddotUgraveEgraveIcircfi intcurrenOacuteUgraveUacuteOcirc infinıEumlOacuteOgraveOacute 1959 middotUacutemacrπ centAcircUcircOcircUgravefiOcirc˘IumlOcirc˜ (1Ocirc sbquoUacutemiddotsbquoAcircrsaquoOcirc paramiddotOacuteAcircIumlIumllsaquoOacuteEgraveOcirc˘infinUacutemacrEgraveUgraveAcircIcircUgraveOcircOacuteEgraveIcircOcircDagger centEgravemiddotAacuteˆOacuteEgraveUcircIgraveOcircDagger)

microικρός-Μεγάλος Αρχιτέκτονας

της Μαριλένας Καλυβιώτη αρχιτέκτονος

6644 α φ ι έ ρ ω micro α

Οι laquoπύλεςraquo του τmicroήmicroατος Τmicroήmicroα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών

είναι ανοιχτές Στέκεσαι microε την κάρτα στο χέρι που γράφει φοι-

τητής εξάmicroηνο Α Είσαι επιτέλους φοιτητής στην πολυπό-

θητη σχολή Το ήθελες από τότε που θυmicroάσαι τον εαυτό

σουτα τελευταία χρόνιαήταν επιλογή των δικών σου είσαι

όmicroως εδώ Και τώρα Τώρα ξεκινάει το παιχνίδι των γνώσεων

microε παίκτες εσένα τους συmicroφοιτητές σου τους καθηγητές σου

και φυσιογνωmicroίες όπως τον Wright τον Le Corbusier Οι πρώ-

τες ιδέες αρχίζουν να έρχονται και είσαι περήφανος για τον

εαυτό σου ή απογοητεύεσαι και προσπαθείς κι άλλο

Σε όποιο στάδιο της φοίτησης σου και αν γίνει αυτό κάποια

στιγmicroή το νιώθεις Θέλεις να γίνει ένας microικρός-Μεγάλος Αρχι-

τέκτονας και είσαι έτοιmicroος να κατακλίσεις τη σχολή σου την

πόλη σου τη χώρα σου ή τον κόσmicroο όλο microε τις δικές σου

γραmicromicroές και τους δικούς σου όγκους και χρώmicroατα Μπορεί να

φοβάσαι να το παραδεχτείς αλλά το συναίσθηmicroα τρέφεται

microέσα σου microέρα microε τη microέρα Μπορεί να microην το αφήσεις να

εκδηλωθεί ποτέ microπορεί όmicroως και να το κυνηγήσεις

Και τότε ως microάννα εξ ουρανού ο πρώτος αρχιτεκτονικός δια-

γωνισmicroός (ο πρώτος που πέφτει στην αντίληψή σου) φαντάζει

η ευκαιρία να αποδείξεις την αξία σου Μπορεί να microη διαβά-

σεις καν το θέmicroα αλλά και microονό στην πρώτη φράση laquo∆ια-

γωνισmicroός ιδεών αρχιτεκτονικός διαγωνισmicroόςraquo έχεις ήδη

πάρει απόφαση να συmicromicroετάσχεις Νιώθεις πως σου δίνεται η

ευκαιρία να παίξεις ή και να πρωταγωνιστήσεις σε ελληνική

ταινία ή χολιγουντιανή παραγωγή Συνειδητοποιήσεις πως

έχεις τη δυνατότητα να δώσεις λύσεις που θα φέρουν την προ-

σωπική σου σφραγίδα οι περιορισmicroοί που σου παρουσιάζουν

δεν σου microοιάζουν βουνό και αρχίσεις να σχεδιάζεις συmicroβα-

τικά και microετά οι γραmicromicroές (οι λεγόmicroενες laquoντιζαϊνιέςraquo) ξεπη-

δάνε από παντού

Και τελειώνεις τη σχολή έχεις στο ιστορικό σου 012 συmicromicroέ-

τοχες σε διαγωνισmicroούς και θέλεις να βγεις στον αληθινό

κόσmicroο microη προστατευόmicroενο από τις πύλες της σχολής και

νοmicroίζεις πως microπορείς να συνεχίσεις την κατάκτησή σου (και

microπορείς το πιστεύω ακράδαντα πως microπορείς ότι και αν

σηmicroαίνει αυτό για τον καθένα) Η προκήρυξη για τον επόmicroενο

πανελλήνιο διαγωνισmicroό της Χ ανέγερσης εmicroφανίζεται microπρο-

στά σου και σκέφτεσαι θα κάνω την προσπάθειά microου Όσα

έmicroαθα έχω την ευκαιρία να τα παρουσιάσω microε την σφραγίδα

πλέον στο χέρι και microε ολοένα καλύτερες ιδέες ∆ιαβάζεις τις

laquoοδηγίες διαγωνιζοmicroένωνraquo και τα πρώτα καmicroπανάκια αρχί-

ζουν να αντηχούν στα αφτιά σου ΓΟΚ επιτρεπόmicroενη δόmicroηση

επιτρεπόmicroενο ύψος χρήσεις γης επιτρεπόmicroενες λειτουρ-

γίες προϋπολογισmicroός έργου και επιτρεπόmicroενο κόστος Και οι

συmicromicroετέχοντες πολλοί αρκετοί από τους οποίους γνωστά

ονόmicroατα που γυρίζουν στο κεφάλι σου άλλα από τότε που

ήσουν φοιτητής και άλλα από τη στιγmicroή που έγινες ενεργό

microέλος της αρχιτεκτονικής κοινότητας Και οι αmicroφιβολίες περί

συmicromicroετοχής σου άλλοτε λιγότερες άλλοτε περισσότερες

(άλλοτε καθόλου πρέπει να είmicroαστε ειλικρινείς) εmicroφανίζο-

νται Νιώθεις να σε πνίγουν οι περιορισmicroοί και ο συναγωνισmicroός

microε σηmicroαντικές (όχι πάντα ποιοτικές κατά την γνώmicroη σου)

παρουσίες στον χώρο της αρχιτεκτονικής δηmicroιουργίας στη

χώρα σου Τα ερωτήmicroατα σε κατακλύζουν Τι microπορώ να σχε-

διάσω microε τόσα δεν Υπάρχει περίπτωση να προκριθώ η θα

microείνω στην αφάνεια Και απόψεις περί παραποίησης του

τελικά ανεγερθέντος από το σχεδιαζόmicroενο σε βοmicroβαρδίζουν

Και εκεί είναι που πρέπει να πάρεις αποφάσεις και να φέρεις

σε εφαρmicroογή όλα όσα έmicroαθες όλα αυτά τα χρόνια Και ξέρεις

πως έχεις πολλά να microάθεις ακόmicroα Γιατί το πραγmicroατικό παιχνίδι

των γνώσεων έφυγε από την φωλιά της σχολής σου και από τα

χέρια των συmicroφοιτητών και καθηγητών σου Βρίσκεται τώρα

στα χέρια τα δικά σου και των συναδέλφων σου στα χέρια της

πολιτείας της κοινωνίας microε την οποία καλείσαι να συνεργα-

στείς ή και να έρθεις σε σύγκρουση Βρίσκεται στις απογοη-

τεύσεις που θα συναντήσεις και τα κολλήmicroατα που θα παρου-

σιαστούν microπροστά σου και θα είναι πολλά αλλά εσύ θα συνεχί-

σεις Και τα πράγmicroατα θα γίνουν πιο εύκολα Θα microάθεις να

κινείσαι και να ελίσσεσαι Να microη φοβάσαι microεγάλα ονόmicroατα και

κλίκες Να microην τροmicroάζεις στην ιδέα microιας σύγκρουσης ή microιας

χαmicroένης από χέρι όπως θα πιστέψεις συmicromicroετοχής στον τάδε

αρχιτεκτονικό διαγωνισmicroό και τότε είναι που θα έχεις πραγ-

microατικά κερδίσει

iquestOacuteˆ infinEcircrsaquoUcircmiddot UgraveOcirc˘ permilEgravemiddotAacuteˆOacuteEgraveUcircIgraveOcircDagger Future of the

Cities IFHP Ranko Radovic Student Compe-tition 2007

δια

γωνι

σmicro

ός

Αποκατάσταση και νέα χρήση του Ανατολικού Νεωρίου της ∆εξαmicroενής ΖΑΝΕ και της Αποθήκης Άλατος στο λιmicroάνιτου Ηρακλείου Κρήτης

Εδώ και καιρό στην πόλη του Ηρακλείου οι νέες κατασκευές

εmicroφανίζονται διάσπαρτες και ασυνάρτητες χωρίς συνεκτικό

λόγο χωρίς αναφορά στον υφιστάmicroενο ιστό ούτε πιο σηmicroα-

ντικά στο laquoπροϋπάρχονraquo στην προηγούmicroενη πολιτιστική

τοπογραφία Το αποτέλεσmicroα είναι ότι η ζωή στην πόλη ως

οπτική και κινητική εmicroπειρία είναι πλέον microια ασυνεχής αλλη-

λουχία από αυτόνοmicroα ανεξάρτητα microεταξύ τους αυτοαναφο-

ρικά οπτικά στίγmicroατα που microέσα στην αυτοαναφορικότητά

τους νοmicroιmicroοποιούνται microεν αλλά ανθίστανται οποιαδήποτε

προσπάθεια συγκρότησης ενός συνεχούς αφηγήmicroατος που

θα ήταν laquoο δρόmicroοςraquo και εξ αυτού η πόλη ως βιωmicroατική συνέ-

χεια ενός πολιτειακού συmicroβολαίου

Το αντικείmicroενο όmicroως αυτού του διαγωνισmicroού αυτό το κοmicromicroάτι

του λιmicroανιού του Χάνδακα είναι ένα από τα λίγα microέρη όπου

αναγνωρίζεται η παλιά πόλη και η σχέση της microε τα τείχη που

την σχηmicroάτιζαν Το εναποmicroείναν τmicroήmicroα των Νεότερων Νεω-

ρίων η Ενετική ∆εξαmicroενή ΖΑΝΕ και η Αποθήκη Αλατιού στη

microεριά της προκυmicroαίας ακόmicroα και στην κατάσταση που βρίσκο-

νται ερείπια κενά λειτουργίας έχουν ακόmicroη τη δυνατότητα

να παραπέmicroπουν στην πρωταρχική τοπογραφία του λιmicroανιού

hellipΌταν αναφερόmicroαστε στα κτήρια ως πολιτιστική κληρονοmicroιά

6677δ ι α γ ω ν ι σ micro ό ς6666 δ ι α γ ω ν ι σ micro ό ς

α β

ρα

βεί

ο

δεν τα εννοούmicroε ως αντικείmicroενα ως κτισmicroένες εικόνες microιας

παρελθούσας εποχής ndashπου αντίκεινται έξω από εmicroάςndash αλλά

ως χώρο που βιώνεται και ως εκ τούτου microετουσιώνεται σε

χρόνο microας που microας περιβάλει εmicroάς και τις πράξεις microας

hellipΓια να ενεργοποιηθεί η microνήmicroη microέσω του ερειπίου απαιτεί-

ται η ενεργή ανάmicroνηση microια προβολή της επιθυmicroίας για ζωή

όπου αντί να αναπολούmicroε απεγνωσmicroένα το παρελθόν για τα

χαmicroένα αντικείmicroενα επιθυmicroούmicroε και σχεδιάζουmicroε νέους χρό-

νους Τότε είναι που το παρελθόν αποκαλύπτεται πλέον ως

χώρος και microας επιτρέπει να εmicroπλακούmicroε microε την δηmicroιουργική

πράξη ως συmicroπληρωmicroατική πράξη ως ολοκλήρωση του ατε-

λούς ως συνέχεια

Η επανάχρηση λοιπόν δεν συνιστά laquoδεύτερο χέριraquo αλλά

είναι αποτέλεσmicroα microιας επέmicroβασης που προσφέρει microια νέα

οπτική microιας παλιάς τοπογραφίας Το παλιό κτίσmicroα συνεχίζει

να υπάρχει όχι όmicroως ως κτήριο αλλά ως τοπογραφία ως οικό-

πεδο αυτή τη φορά για το πρόγραmicromicroα που έρχεται να εγκατα-

σταθεί εκεί Το παλιό ως microνηmicroείο συνεχίζει την ζωή του ως

πηγή γνώσης ως ανάmicroνηση microιας προηγούmicroενης πρωταρχικής

σχέσης microε τον κόσmicroο στην περίπτωσή microας microε τη θάλασσα και

το λιmicroάνι

Αρχή της πρότασης αποτελεί η οριοθέτηση ενός επιπέδου

όρασης του microνηmicroείου που θα αποκαλύπτει τις πρωταρχικές

του δοmicroές ενώ ταυτόχρονα θα επιτρέπει την αναγνώριση της

ιστορικής συνέχειας της πόλης του Ηρακλείου που απορρέει

από τη δυναmicroική της διαλεκτικής σχέσης microεταξύ του παλιού

και του σύγχρονου Ως κλειδί του microηχανισmicroού που microας επέ-

τρεψε να φέρουmicroε το καινούργιο πρόγραmicromicroα σε σχέση microε τα

παλιά κτίσmicroατα χρησιmicroοποιήσαmicroε την microεταφορά ∆ηλαδή

αρνηθήκαmicroε την microετατροπή ως εργαλείο επανάχρησης και

την microετάλλαξη των υφισταmicroένων κτισmicroάτων σε κτήριο αλλά

χρησιmicroοποιώντας το κτήριο ως laquoχρονικό οικόπεδοraquo microεταφέ-

ραmicroε σε αυτό την δοmicroή συνθετική και κατασκευαστική ενός

ταρσανά του αρχετυπικού ναυπηγείου του 19ου αιώνα Χαρα-

κτηριστικές microορφές οι καmicroπύλες που φτιάχνουν τα καράβια

τα κράmicroατα υλικών σανίδες και microέταλλα και οι τυπικές κατα-

σκευές το κόκκινο του microίνιου επιστρατεύθηκαν ως στοιχεία

microεταφοράς που ενεργοποιούν τις microνήmicroες που λανθάνουν στον

χώρο και επέτρεψαν σrsquo εmicroάς να ανακαλέσουmicroε και να microετα-

φέρουmicroε στο παρόν στιγmicroές ζωής που microπορούν να αποτελούν

ακόmicroα στοιχεία της τοπογραφίας Στην προκείmicroενη περί-

πτωση η microεταφορά δεν αποτελεί ένα εικονογραφικό τρικ

ένα λεκτικό τέχνασmicroα που να εξαντλείται microετά το πρώτο διά-

βασmicroα ∆ρα συνεχώς σε ένα επίπεδο προ-λεκτικό φέρνοντας

microας σε σχέση microε βιώmicroατα που λειτουργούν έξω από τους

περιορισmicroούς του ιστορικού χρόνου και microας βοηθούν να οικει-

οποιηθούmicroε τον χρόνο του χώρου χωρίς να φοβηθούmicroε

microήπως καταλήξουmicroε ασεβείς Η ασέβεια εξάλλου είναι

πιθανότητα microόνο στον ιστορικό χρόνο Σε αυτόν τον άλλο

χρόνο ισχύει η δυνατότητα της συνύπαρξης Στην πρότασή

microας λοιπόν τα καινούργια στοιχεία της σύνθεσης αποστασιο-

ποιούνται από τα παλιά κτίσmicroατα όχι από φόβο microήπως κακο-

microεταχειριστούmicroε το παρελθόν αλλά για να επιτρέψουmicroε τις

διαφορετικές χρονικές στιγmicroές να συνυπάρξουν ισόνοmicroα

microέσα στα πλαίσιο των πολιτιστικών δραστηριοτήτων που θα

φιλοξενήσει ο χώρος Ένας κόσmicroος ο παλιός και ο καινούρ-

γιος ένας

ΜελετητέςΑθανάσιος Κ Σπανοmicroαρίδης

Γιάννης Ζαχαριάδης αρχιτέκτονες

ΣυνεργάτεςΙσmicroήνη Μέλιου Σταύρος Μόφορης αρχιτέκτονες

Παυλίνα Μανέτα ∆ήmicroητρα Παυλάκου φοιτήτριες αρχιτέκτονες

Επανάχρηση δεν σηmicroαίνει αναίρεση της συmicroβολικής παρακα-

ταθήκης ενός ιστορικού κελύφους Σηmicroαίνει επαναβίωση και

επανασηmicroασιοδότησή του ώστε να παραmicroείνει στη microνήmicroη και

τη ζωή της πόλης microε νέες συναντήσεις δραστηριότητες και

συλλογικές δράσεις

Η πρόταση προσπαθεί να πειθαρχήσει εκφραστικά στην

laquoανακουφιστική σιωπήraquo και δοmicroική λιτότητα του microνηmicroείου

ndashεξωτερική και εσωτερικήndash και όχι να microεταχειριστεί το κέλυ-

φος σαν πεδίο laquoδηmicroιουργικής ιδιαιτερότηταςraquo Επιχειρεί να

αναδείξει και να ζωογονήσει τον εσωτερικό όγκο microε στόχο να

επανακατοικηθεί το ίδιο το κτίσmicroα και όχι απλά να laquoστεγάσειraquo

microια νέα κατασκευή

Αναζητήθηκε microία ροή κινήσεων που θα ενοποιεί τη συνολική

εσωτερική λειτουργία των τριών κτιρίων και ταυτόχρονα θα

δηmicroιουργεί τους χώρους ndashτους microικρότερους τόπουςndash των

νέων χρήσεων Το Αρσενάλι παραmicroένει ένα πέρασmicroα-δρόmicroος

η διαδροmicroή του όmicroως επεκτείνεται και εmicroπλουτίζεται microε microία

αλληλουχία από ελαφρές ράmicroπες και ανισοϊψή πατάρια που

δηmicroιουργούν τις γαλαρίες των εκθεσιακών χώρων λειτουρ-

γώντας ταυτόχρονα σαν εξώστες για τα εσωτερικά δρώmicroενα

και σαν πλατώmicroατα-laquoκαταστρώmicroαταraquo συλλογικών δράσεων Ο

επισκέπτης ανακτά το laquoθετικό κενόraquo των θόλων προσεγγίζει

και παρατηρεί την τεχνοδοmicroία τους και αποκτά microια νέα αντί-

ληψη του χώρου microε στοχευmicroένες οπτικές φυγές προοπτικές

και θέες

Το Νεώριο λειτουργεί σαν εκθεσιακός χώρος microε δυνατότητα

να δεχτεί microικρότερες ή microεγαλύτερες οmicroαδικές πολιτιστικές

δράσεις στις επιmicroέρους χωρικές ενότητες Το δυτικό πατάρι

επεκτείνεται σαν εξώστης ndash θέα προς το ενετικό λιmicroάνι και

φιλοξενεί το κυλικείο microε άmicroεση πρόσβαση και από τον χώρο

της Αποθήκης Οι σκοτεινοί χώροι των ∆εξαmicroενών φιλοξενούν

τις θεατρικές και microουσικές παραστάσεις παίρνοντας φως από

τα δρώmicroενα της τέχνης Ο πρώτος θόλος σε επαφή microε το

Αρσενάλι επεκτείνει τη διαδροmicroή του εκθεσιακού χώρου λει-

τουργώντας παράλληλα σαν φουαγιέ του χώρου των εκδηλώ-

σεων στον δεύτερο θόλο Οι χώροι αποκτούν άmicroεση πρό-

σβαση από τον εξωτερικό χώρο στη στάθmicroη των παταριών και

δυνατότητα αυτόνοmicroης λειτουργίας Η Αποθήκη του Αλατιού

στεγάζει ένα νεανικό εργαστήρι microουσικής και οργανοποιίας

έχοντας αναφορά στην πλατεία του Τελωνείου

Για όλες τις κατασκευές επιλέχθηκε ένα αυτοφερόmicroενο

δοmicroικό σύστηmicroα από microέταλλο και ξύλο που ενσωmicroατώνει τις

εκθεσιακές επιφάνειες τους γενικούς και σηmicroειακούς φωτι-

σmicroούς και τις καλωδιώσεις απλής οικοδοmicroικής τεχνολογίας

που χωρίς να microιmicroείται στήνει ξανά τις laquoσκαλωσιέςraquo του ναυ-

πηγείου αναζητώντας τη νέα αντίληψη και σηmicroασιοδότηση

του χώρου

6699δ ι α γ ω ν ι σ micro ό ς

γ β

ρα

βεί

ο

6688 δ ι α γ ω ν ι σ micro ό ς

β β

ρα

βεί

ο

Από τους τέσσερεις αιώνες της ενετικής θαλάσσιας οχύρωσης

του Ηρακλείου σήmicroερα αποmicroένουν σπαράγmicroατα ασύνδετα

δίχως λειτουργική και νοηmicroατική συνοχή Tο microεσαιωνικό

αρχαιολογικό τοπίο του θαλάσσιου microετώπου παραmicroένει

δυσερmicroήνευτο και δυσανάγνωστο Το έλλειmicromicroα εποπτείας και

κατανόησης του ιστορικού χώρου επιχειρεί να αναπληρώσει η

προκείmicroενη πρόταση στην περιοχή των ανατολικών νεωρίων

microε δύο χειρονοmicroίες

(α) ∆ιαmicroόρφωση του δηmicroόσιου χώρου-πλατείας microπροστά στην

τοξοστοιχία του αποmicroείναντος νεωρίου microε την επισήmicroανση

των ιχνών του πλήρους συγκροτήmicroατος

(β) Κατασκευή υπερυψωmicroένου εξώστη-belvedere στη βορινή

άκρη του Νεωρίου για την εποπτεία του θαλασσίου microετώπου

και των microνηmicroειακών καταλοίπων Κατrsquo αυτό τον τρόπο ολοκλη-

ρώνεται η ζητούmicroενη λειτουργική και νοηmicroατική σύνδεση των

επιmicroέρους ενοτήτων (∆εξαmicroενής Νεωρίου και Αλατάδικου) microε

προτάσεις που βοηθούν την επαναφορά της ιστορικής microνήmicroης

Η κεντρική ιδέα της αρχιτεκτονικής παρέmicroβασης συνοψίζεται

στην ένταξη microιας συνεχούς επιφανείας ξύλινου δαπέδου που

οδηγεί την κυκλοφορία του κοινού στις επιmicroέρους περιοχές

Το δάπεδο αυτό άλλοτε microε τη microορφή διαδρόmicroου ή ράmicroπας

άλλοτε ως κερκίδωmicroα κι άλλοτε ως βάθρο διατρέχει τον

δηmicroόσιο χώρο που περιβάλλει το microνηmicroείο εισχωρεί microέσα του

προβάλλει και προεκτείνει τις χρηστικές επιφάνειες Συνδέει

τους επιmicroέρους χώρους ndash∆εξαmicroενή Νεώριο και Αλατάδικοndash

και εξασφαλίζει πρόσβαση σε όλους

Το δάπεδο αυτό είναι ο αγωγός που εισάγει τις νέες χρήσεις

και φέρει όλο το λειτουργικό τους φορτίο έτσι ώστε να παρα-

microείνουν ανέπαφες οι επιφάνειες του microνηmicroείου Η τήρηση

αποστάσεων από τις microεσαιωνικές επιφάνειες των microνηmicroείων

(τοίχοι θόλοι αυθεντικά δάπεδα) διατρέχει όλη την πρόταση

και επιτρέπει την αντιστικτική γραφή των εισαγοmicroένων στοι-

χείων microε τρόπο που καθιστά απολύτως αναγνωρίσιmicroη τη νεω-

τερική παρέmicroβαση και καταξιώνει την παρουσία του microνη-

microείου

Όλες οι νέες προτεινόmicroενες παρεmicroβάσεις είναι αναστρέψι-

microες

ΜελετητήςΓιάννης Κίζης αρχιτέκτων αναπλ καθηγητής ΕΜΠ

ΣυνεργάτεςΝίκος Βενιανάκης Κωσταντής Κίζης Νίκος Σούλης αρχιτέκτο-

νες Γιάννης Τσοπανάκης πολιτικός microηχ Παύλος Ζαννής

microηχανολόγος microηχ

ΣύmicroβουλοςΝίκος Σκουτέλης αρχιτέκτων επίκ καθηγητής Πολυτεχνείου

Κρήτης

ΜελετητέςΘεώνη Ξάνθη Θοδωρής Ανδρουλάκης

Γεράσιmicroος Ζακυνθινός αρχιτέκτονες

ΣυνεργάτεςΓαβριέλλα Καραmicroπάτσου Νίκος Κεχαγιάς Στέλλα Μακαρόνα

Γιώργος Κουmicroερτάς Μαρουσώ Χανιώτη Τάσος Σπυρίδωνος

αρχιτέκτονες

ΗΜ ΕΠΕ - Κώστας Ζαχάριος ΗΜ εγκαταστάσεις

Θόδωρος Νιαουνάκης ακουστική microελέτη

5599δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί5588 δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί

συmicroπληρώνουν ειδικά καλυmicromicroένα microε βατό τζάmicroι και αναδειγ-

microένα microε νυχτερινό φωτισmicroό ανασκαφικά σκάmicromicroατα που σαν

οπές παρατήρησης στο στρώmicroα του χρόνου αποκαλύπτουν το

δάπεδο της αρχαίας Ιεράς Οδού σε έναν κάναβο που θυmicroίζει

αρχαιολογική ανασκαφή Επιmicroέρους στοιχεία της πρότασης

είναι η διαmicroόρφωση γωνίας στάσης αξιοποιώντας την υφιστά-

microενη αναπτυγmicroένη φύτευση microε ειδικά σχεδιασmicroένα καθιστικά

τα οποία ξαναβρίσκονται στον πεζόδροmicroο της Ιεράς Οδού η

είσοδος του αρχαιολογικού χώρου και του χώρου του ναού

του Αγίου Ζαχαρία και το ηρώον

γ ε

ξαγο

ρά

Βασικοί άξονες της πρότασης είναι η διατήρηση της πλατείας

ως κενού χώρου ελεύθερου δοχείου δραστηριοτήτων καmicroβά

δηmicroοσίων δρώmicroενων και η εισαγωγή θέmicroατος-αναφοράς στον

αστικό χώρο

Η κεντρική θέση στην πόλη η ύπαρξη microη οχληρών χρήσεων

και ήπιου δοmicroηmicroένου περιβάλλοντος και η γειτνίαση microε τον

αρχαιολογικό χώρο αποτέλεσαν στοιχεία άξια ανάδειξης και

αξιοποίησης Χαρακτηριστικές για τον χώρο δραστηριότητες

του αρχαίου παρελθόντος αποτυπωmicroένες και φανταστικές

microνήmicroες προτάθηκε να βρουν microνεία-αναφορά στον αστικό

χώρο και να αποτελέσουν τη βασική ιδέα για τον σχεδιασmicroό

της πλατείας Ως αντικείmicroενο αναφοράς στη σχετική microε τον

χώρο αρχαιότητα επιλέχθηκε η ποmicroπή των προσκυνητών και

microυστών προς την είσοδο της πόλης που συνέρεαν στο τελευ-

ταίο αυτό σηmicroείο της Ιεράς Οδού κατά πλήθη σε ακανόνιστες

πυκνώσεις και αραιώσεις Ως φορέας της αναφοράς επιλέ-

χθηκε ο αστικός εξοπλισmicroός του χώρου microε καλύτερο εκφρα-

στή τα φωτιστικά τα οποία γίνονται αντικείmicroενο ιδιαίτερου

σχεδιασmicroού κα παρατίθενται σε microία χαλαρή ακολουθία κατά

microήκος της Ιεράς Οδού προς την είσοδο του αρχαιολογικού

χώρου και συνεχίζουν microέσα σε αυτόν διασχίζοντας την πλα-

τεία σε ανάλογες πυκνώσεις και αραιώσεις Την εικόνα

α micro

νεία

ΜελετητέςΕιρήνη Φρεζάδου αρχιτέκτων-πολεοδόmicroος

∆ηmicroήτρης Ζούπας αρχιτέκτων

ΣυνεργάτεςΓιώργος Κουφάκης αρχιτέκτων

Βασίλης Ζούπας φοιτητής πολιτικός microηχ

Ελευσίς = έλευσις του Νοός για τους microυηmicroένους του αρχαίου

κόσmicroου στην κατά-νόηση του κύκλου της ζωής και του θανάτου

Σήmicroερα microία πόλη αιωρούmicroενη ανάmicroεσα στον αρχαίο microύθο και

τη σκληρή σύγχρονη πραγmicroατικότητα Μία πόλη σε microετά-

βαση που αναζητά τη σύνδεση του χθες microε το σήmicroερα και

microέσα από αυτήν microία νέα ταυτότητα Αυτή είναι και η κεντρική

ιδέα της πρότασής microας για τη διαmicroόρφωση της πλατείας

Ηρώων να αντιmicroετωπισθεί δηλαδή σαν ένας συνδετικός κρί-

κος microία άρθρωση ανάmicroεσα στο χθες και στο σήmicroερα ανάmicroεσα

στον σύγχρονο πολεοδοmicroικό ιστό τον νοητό άξονα της Ιεράς

Οδού και τον παρακείmicroενο αρχαιολογικό χώρο

Η πρόταση χρησιmicroοποιεί την ιστορική ασυνέχεια που χαρα-

κτηρίζει την πλατεία σαν συνθετικό υλικό ∆ιασπάται η

έννοια της κεντρικής διάταξης η πλατεία οργανώνεται γύρω

από τον συνθετικά κυρίαρχο άξονα της Ιεράς Οδού (τοmicroή-

αρχαιολογικό σκάmicromicroα καλυmicromicroένο microε γυαλί και φωτισmicroένο τη

νύχτα)ο οποίος δηλώνει πορεία κατεύθυνση κατά την έννοια

της αρχαίας ποmicroπής microε τερmicroατικό στοιχείο τη νέα διαmicroορφω-

microένη είσοδο του αρχαιολογικού χώρου

Η διπολικότητα θεmicroελιώδης φιλοσοφικός όρος και microέρος του

αντικειmicroένου της microύησης των Ελευσίνιων microυστηρίων αποτε-

λεί επίσης δοmicroικό στοιχείο της πρότασης

Παρελθόν-microέλλον φως-σκότος ζωή-θάνατος χθόνιο-ουρά-

νιο ζεύγη αντιθέτων και αλληλοσυmicroπληρωmicroένων εννοιών βρί-

σκουν την τρισδιάστατη ερmicroηνεία τους στον φυσικό σχεδια-

σmicroό της πλατείας microέσω του στοιχείου της ράmicroπας Προτείνο-

νται 13 ράmicroπες 3 ανόδου και 10 καθόδου παράλληλες προς

τον άξονα της Ιεράς Οδού και κατεύθυνση προς την είσοδο

του αρχαιολογικού χώρου Οι 10 κατιούσες συmicroβολίζουν την

κάθοδο της Κόρης στον Άδη το παρελθόν το σκότος τον

θάνατο και οι 3 ανόδου συmicroβολίζουν το microέλλον το φως τη

ζωή και τον επίγειο κόσmicroο

Σε όλες τις ράmicroπες καθόδου χρησιmicroοποιείται ο ήχος σαν υπό-

microνηση του υποβλητικού χθόνιου χαρακτήρα των Ελευσίνιων

microυστηρίων

ΜελετητέςΝικόλαος ∆ουράmicroπεης Ευτυχία Ηλιοπούλου

Γεώργιος Τζορmicroπατζίδης αρχιτέκτονες

συναναστροφής Ο επισκέπτης του αρχαιολογικού χώρου βρί-

σκει έναν άνετο χώρο στάσης και ξεκούρασης microε οπτικές φυ-

γές προς τα microνηmicroεία που την περιβάλλουν Η φύτευση διεισ-

δύει στην πλατεία microε έναν τρόπο σχεδόν φυσικό παρόλο που

διατηρεί την αυστηρή γραmicromicroική και επιmicroήκη χάραξη προσφέ-

ροντας δροσιά σκιασmicroό αλλά και microια φυσική οριοθέτηση της

πλατείας Οι συστοιχίες των δέντρων κατά microήκος της Ιεράς

Οδού τονίζουν τον άξονά της ενώ οι πίδακες microε νερό προσδί-

δουν microια ευχάριστη διάθεση στον επισκέπτη

6611δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί6600 δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί

γ micro

νεία

β micro

νεία

laquoΓραmicromicroικήraquo αποτύπωση ιστορικού ίχνους

Η πρότασή microας έχει στόχο την ανάδειξη του αρχαιολογικού

περιπάτου και τη laquoγραmicromicroικήraquo αποτύπωση της ιστορίας της

πορείας των Ελευσίνιων Μυστηρίων Μιας πορείας όχι κατrsquo

ανάγκη ευθύγραmicromicroης αλλά που διαγράφεται από την κίνηση

του περιπατητή microια τεθλασmicroένη ροή microια ρευστή κυκλοφο-

ρία Περιγράφουmicroε έναν περίπατο microε ιστορία αιώνων microε τη

βοήθεια νέων εργαλείων και συνοδοιπόρο τη microνήmicroη Οι χαρά-

ξεις στο έδαφος έχουν την κατεύθυνση της Ιεράς Οδού και

ακολουθώντας παράλληλες πορείες διαχέονται στην πλατεία

Ηρώων Πολυτεχνείου η οποία γίνεται το προαύλιο του αρχαι-

ολογικού χώρου και του Ναού του Αγ Ζαχαρία

Ο περίπατος αυτός υλοποιείται microε την τοποθέτηση γραmicromicroικών

τεθλασmicroένων λωρίδων από λευκό microάρmicroαρο στο έδαφος

θραύσmicroατα του παρελθόντος παραποmicroπές στον παρακείmicroενο

αρχαιολογικό χώρο Κοmicromicroάτια του ιστού της πόλης στρώmicroατα

της ιστορίας τα οποία αποτυπώνουν το ίχνος του δρόmicroου

microέσα από microια laquoχορογραφηmicroένηraquo κίνηση ανθρώπων Ανάmicroεσα

σrsquo αυτές τις microαρmicroάρινες ροές διεισδύουν πλακόστρωτες επι-

φάνειες από κυβόλιθο ακολουθώντας και αυτές τον άξονα

της Ιεράς Οδού ∆ιατηρούmicroε ελεύθερο τον οπτικό άξονα συmicro-

βάλλοντας στη βιωσιmicroότητα της πλατείας ως δηmicroόσιου αστι-

κού υπαίθριου χώρου Η πλατεία microετατρέπεται σε microια ενό-

τητα υπερτοπικού χαρακτήρα σε προαύλιο όλων αυτών των

δραστηριοτήτων που την περιβάλλουν γίνεται laquoζωτικός χώ-

ροςraquo τόπος ιστορικής microνήmicroης αλλά και σύγχρονης κοινωνικής

ΜελετητέςΚωνσταντίνα Κρίκου Παναγιώτα Λουκάκου

Τζίνα Σωτηροπούλου αρχιτέκτονες

ΜελετητέςΣίmicroος Βαmicroβακίδης

Κωνσταντίνος Χρυσός αρχιτέκτονες

Η πρόταση microας για την πλατεία Ηρώων βασίζεται στη σύν-

θεση δύο λειτουργικών κάνναβων από την ανάγνωση του

χώρου σrsquo ένα laquo∆ίχτυ ndash ∆ίκτυοraquo το οποίο ενηmicroερώνεται από

την αλληλεπίδραση microεταξύ των υφιστάmicroενων κινήσεων και

των προτεινόmicroενων λειτουργιών Η πρότασή microας επιδιώκει τη

χρήση του χώρου από επισκέπτες καθrsquo όλη τη διάρκεια της

ηmicroέρας καθώς και στην άmicroεση σύνδεση της εισόδου του

αρχαιολογικού χώρου microε την πλατεία και τον πεζόδροmicroο της

Ιεράς Οδού δυο στοιχείων που microέχρι σήmicroερα είναι ασύνδετα

Προγραmicromicroατικά αυτό επιτυγχάνεται microε την ενδυνάmicroωση των

υφιστάmicroενων χρήσεων τη βελτίωση των προσβάσεων και την

προσθήκη νέων λειτουργιών όπως ένας υπαίθριος χώρος

εφήmicroερων εκδηλώσεων ένας στεγασmicroένος χώρος ενοικίασης

ποδηλάτων και ένα info box Ταυτόχρονα οπές ανοίγονται στο

έδαφος όπου αποκαλύπτουν ευρήmicroατα δηmicroιουργώντας έτσι

microια υπαίθρια αρχαιολογική έκθεση

Μορφολογικά αντιmicroετωπίζεται σαν microια gestalt αρχιτεκτονική

χειρονοmicroία όπου αποφεύγεται η απλή παράθεση επιmicroέρους

ετερόκλητων στοιχείων (πλάτωmicroαφύτευσηπαγκάκι )αλλά

προτείνεται η σύνθεση τους σε έναν δηmicroόσιο χώρο που λει-

τουργεί σαν ένα οργανικό σύνολο

∆ηmicroιουργούmicroε έτσι ένα τεχνητό τοπίο ndashlandscapendash το οποίο

προσαρmicroόζεται στις laquoδυναmicroικέςraquo της πλατείας και παράγει

αρmicroονικές microεταβάσεις ανάmicroεσα στα σηmicroεία της Ένα τοπίο

που δηmicroιουργεί προϋποθέσεις για κινήσεις διαφορετικών

ταχυτήτων είτε microε τα πόδια είτε microε ποδήλατο αλλά και τmicroήmicroα

του οποίου λειτουργεί σαν χώρος εκτόνωσης για παιχνίδι

όπως skateboardπατίνια

Στα άκρα το τοπίο-επιφάνεια ανασηκώνεται για να παραλάβει

τις νέες λειτουργίες Έτσι δηmicroιουργούνται microορφολογικές και

λειτουργικές εξάρσεις στην περίmicroετρο της πλατείας που την

ενώνουν οmicroαλά microε τον ιστό της πόλης τόσο ογκοπλαστικά

όσο και λειτουργικά

Με αφορmicroή το σχετικό αφιέρωmicroα του τρέχοντος περιοδι-

κού του ΣΑ∆ΑΣ-ΠΕΑ στους πανελλήνιους αρχιτεκτονι-

κούς διαγωνισmicroούς γεννήθηκαν ορισmicroένα ερωτήmicroατα και

ακολούθως προέκυψαν κάποιες απαντήσεις οι οποίες

αποτελούν το καταστάλαγmicroα της δεκαετούς εmicroπειρίας του

γράφοντος πάνω στο θέmicroα Ορισmicroένες πρώτες προσωπι-

κές σκέψεις και απόψεις έχουν δηmicroοσιευτεί παλιότερα

(laquoΓια ποιον δουλεύουmicroεraquo Περιοδικό Αρχιτέκτονες τεύχος

51 ndash Περίοδος Β ΜάιοςΙούνιος 2005 σελ 34) όταν η

εmicroπειρία από τους διαγωνισmicroούς ήταν σχετικά microικρότερη

Όmicroως microε το πέρασmicroα του χρόνου και τη συmicromicroετοχή σε

διάφορους διαγωνισmicroούς οι θέσεις αυτές ωρίmicroασαν και σε

microεγάλο βαθmicroό ενισχύθηκαν κυρίως ως προς τις αρνητικές

διαστάσεις του ζητήmicroατος

Είναι άραγε οι διαγωνισmicroοί ndashιδιωτικοί και δηmicroόσιοιndash ευκαι-

ρία για συmicromicroετοχή σε microια υψηλού συναγωνιστικού επιπέ-

δου αρχιτεκτονική διαδικασία όπου προάγεται η ευγενής

άmicroυλα Βραβεύονται πάντοτε οι καλύτεροι Υλοποιείται

τελικά το πρώτο βραβείο Εάν ναι ποια είναι η σχέση της

microελέτης microε το κατασκευασmicroένο αποτέλεσmicroα Ακόmicroη ποια

είναι η αξία και η χρησιmicroότητα των αρχιτεκτονικών διαγω-

νισmicroών στην Ελλάδα

Σε ένα ιδιαίτερα ανταγωνιστικό περιβάλλον δυστυχώς

κάποιες φορές τα microέλη των microελετητικών οmicroάδων αναπτύσ-

σουν αγενή και ανθυγιεινά αισθήmicroατα τόσο για τους συνα-

δέλφους τους στις άλλες οmicroάδες όσο και για τους συνερ-

γάτες τους στην οmicroάδα που οι ίδιοι συmicromicroετέχουν Άλλοτε

κάποιοι συmicromicroετέχοντες είναι σε microεγάλο βαθmicroό διατεθειmicroέ-

νοι να microην περιοριστούν στις απαραίτητες σχέσεις και στις

απαιτούmicroενες δράσεις καθώς microπορεί να προβούν ακόmicroη

και σε ανεπιθύmicroητες ενέργειες ή ακόmicroη και σε επίπονες

θυσίες προκειmicroένου να νικήσουν Άλλοτε ο ανταγωνισmicroός

microετατρέπεται σε αντιδικία και έτσι σε ορισmicroένες περιπτώ-

σεις κάποιοι επικαλούνται ή ακόmicroη και χρησιmicroοποιούν

νοmicroικά microέσα ανάγοντας την αρχιτεκτονική σε ζήτηmicroα το

οποίο αφορά περισσότερο δικηγόρους παρά αρχιτέκτο-

νες Σε άλλες περιπτώσεις κάποια από τα βραβεία γεννούν

απορία για το αν και κατά πόσο αδιάβλητη και δίκαιη είναι

η διαδικασία ενώ ακόmicroη εγείρεται ζήτηmicroα για το κύρος της

τελικής κρίσης και την υπόληψη της επιτροπής σε σχέση

microε τις δηλωmicroένες δεσmicroεύσεις και τις πραγmicroατικές επιδιώ-

ξεις του αγωνοθέτη

Σε ότι αφορά την κατάληξη αν ο διαγωνισmicroός είναι ιδιωτι-

κός δεν αποτελεί δεδοmicroένο ότι η microελέτη η οποία θα υλο-

ποιηθεί έχει αποσπάσει απαραίτητα το πρώτο βραβείο

ενώ στους περισσότερους δηmicroόσιους αρχιτεκτονικούς

διαγωνισmicroούς δεν είναι καν σίγουρο αν θα υλοποιηθεί οτι-

δήποτε Όmicroως ακόmicroη και στην απίθανη περίπτωση υλο-

ποίησης ενός δηmicroόσιου διαγωνισmicroού το τελικό αποτέλε-

σmicroα ndashmicroετά από καιρό και κόποndash είναι αmicroφίβολο αν ικανο-

ποιεί πλήρως ndashή έστω σε κάποιο αξιόλογο βαθmicroόndash τις

προσδοκίες των microελετητών ή τουλάχιστον αν σέβεται τις

βασικές αρχιτεκτονικές αξιώσεις και τα ιδιαίτερα χαρακτη-

ριστικά της microελέτης

Όπως φαίνεται λοιπόν υπάρχουν διάφορες περιπτώσεις

για να δικαιολογούν το γιατί ο θεσmicroός των πανελλήνιων

αρχιτεκτονικών διαγωνισmicroών απαξιώνεται και βρίσκεται σε

διαρκή κρίση Γιατί κάποιοι είναι αναξιόπιστοι άλλοι αδιά-

φοροι κάποιοι άλλοι γίνονται προσχηmicroατικά και microόνο για

εντυπωσιασmicroό ενώ οι περισσότεροι είναι είτε ατελέσφοροι

είτε αναποτελεσmicroατικοί Ακόmicroη γιατί τόσο οι φορείς διεξα-

γωγής των αρχιτεκτονικών διαγωνισmicroών (πολιτεία ή ιδιώ-

τες) όσο και οι ίδιοι οι συmicromicroετέχοντες microελετητές δεν αντι-

λαmicroβάνονται το θεσmicroό ως εποικοδοmicroητική διαδικασία

αλλά αντιmicroετωπίζοντας και συχνά υποστηρίζοντας πρό-

σκαιρες επιδιώξεις ή φιλοδοξίες καταστρέφουν τη microονα-

δική ευκαιρία συλλογικής προσφοράς microέσω της αρχιτεκτο-

νικής συν-δηmicroιουργίας Κάπως έτσι γίνονται οι αρχιτεκτονι-

κοί διαγωνισmicroοί στην Ελλάδα ή microάλλον κάπως έτσι δεν

γίνονται

Στο διάστηmicroα 2003-204 στα πλαίσια της Επιτροπής αρχι-

τεκτονικών διαγωνισmicroών του ΣΑ∆ΑΣ-ΠΕΑ λειτούργησε

microια οmicroάδα εργασίας που microε σύmicroπνοια microεθοδικότητα και

κοινή στόχευση επιτέλεσαν ένα microεγάλης σηmicroασίας ndashκαι εν

τέλει και όγκουndash έργο Αφορά στην τροποποίηση του υφι-

στάmicroενου (προβληmicroατικού και παρωχηmicroένου) θεσmicroικού

πλαισίου για τους αρχιτεκτονικούς διαγωνισmicroούς στη

χώρα microας και την προσαρmicroογή του στις διατάξεις της αντί-

στοιχης Ευρωπαϊκής Οδηγίας Σκοπός ήταν η εναρmicroόνιση

microε τα ισχύοντα νοmicroικά πλαίσια των άλλων ευρωπαϊκών

χωρών ndashειδικά αυτών microε παράδοση στη διεξαγωγή του

θεσmicroούndash αλλά και τους κανονισmicroούς UIA και ACE (Ευρω-

παϊκό Συmicroβούλιο Αρχιτεκτόνων) Υπεύθυνος από το ∆Σ

του ΣΑ∆ΑΣ-ΠΕΑ υπήρξε ο Π Νικολακόπουλος

Η Επιτροπή συνέλεξε microετέφρασε και συνέκρινε στοιχεία

από οκτώ ευρωπαϊκές χώρες και κατέληξε σε πρόταση

Σχεδίου Θεσmicroικού Πλαισίου microε θέmicroα laquoΚανονισmicroός για τον

καθορισmicroό των εθνικών διαδικασιών διεξαγωγής διαγωνι-

σmicroών microελετών στον τοmicroέα της αρχιτεκτονικήςraquo και αποδέ-

κτες τα υπουργεία ΠΕΧΩ∆Ε και ΠΕΘΟ

Στις προτάσεις συmicroπεριλαmicroβάνονται δικλείδες για την υλο-

ποίηση των βραβευθέντων προτάσεων microε την απαραίτητη

συmicromicroετοχή των microελετητών τακτοποίηση των αmicroοιβών

θέσπιση ανεξάρτητης επιτροπής αρχιτεκτονικών διαγωνι-

σmicroών (ΕΑ∆) και συmicroβούλου αγωνοθέτη συγκρότηση

δεξαmicroενής κριτών διασφάλιση των πνευmicroατικών δικαιωmicroά-

των των microελετητών νέο νοmicroικό πλαίσιο για την υποχρέωση

προκήρυξης αρχιτεκτονικών διαγωνισmicroών από τους

φορείς και κίνητρα όσον αφορά στις προκηρύξεις διαγω-

νισmicroών διασφάλιση διαφάνειας στην κρίση των microελετών

κά

Το Σχέδιο δηmicroοσιεύτηκε στο τεύχος 5411-112005 του

περιοδικού Έκτοτε και microετά και τη διαβίβασή του στα

αρmicroόδια υπουργεία δεν microας έχει κοινοποιηθεί κανένα νέο

για την τύχη του Υπουργεία και φορείς κωφεύουν και οι

διαγωνισmicroοί Όταν και εάν προκηρύσσονται συνεχίζουν

να αποτελούν microεγάλο πονοκέφαλο για όλους εmicroάς τους

συmicromicroετέχοντες Λόγω κακής οργάνωσης λόγω έλλειψης

διαφάνειας λόγω αργοποριών στις διαδικασίες λόγω

αmicroφισβήτησης προς τα microέλη της κριτικής επιτροπής εν

τέλει λόγω έλλειψης οράmicroατος για το θεσmicroό

6622 α φ ι έ ρ ω micro α

ΘεσmicroόςΞεπεσmicroός

του Αλέξανδρου Κλειδωνά αρχιτέκτονα

Προτάσεις της Επιτροπής Αρχιτεκτονικών∆ιαγωνισmicroών του ΣΑ∆ΑΣ-ΠΕΑ

της Ιουλίας ∆ρούγα αρχιτέκτονος (microέλος αυτής της Επιτροπής)

6633α φ ι έ ρ ω micro α

iquestOacuteˆ paraOacuteAcirc˘IgravemiddotUgraveEgraveIcircfi intcurrenOacuteUgraveUacuteOcirc infinıEumlOacuteOgraveOacute 1959 middotUacutemacrπ centAcircUcircOcircUgravefiOcirc˘IumlOcirc˜ (1Ocirc sbquoUacutemiddotsbquoAcircrsaquoOcirc paramiddotOacuteAcircIumlIumllsaquoOacuteEgraveOcirc˘infinUacutemacrEgraveUgraveAcircIcircUgraveOcircOacuteEgraveIcircOcircDagger centEgravemiddotAacuteˆOacuteEgraveUcircIgraveOcircDagger)

microικρός-Μεγάλος Αρχιτέκτονας

της Μαριλένας Καλυβιώτη αρχιτέκτονος

6644 α φ ι έ ρ ω micro α

Οι laquoπύλεςraquo του τmicroήmicroατος Τmicroήmicroα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών

είναι ανοιχτές Στέκεσαι microε την κάρτα στο χέρι που γράφει φοι-

τητής εξάmicroηνο Α Είσαι επιτέλους φοιτητής στην πολυπό-

θητη σχολή Το ήθελες από τότε που θυmicroάσαι τον εαυτό

σουτα τελευταία χρόνιαήταν επιλογή των δικών σου είσαι

όmicroως εδώ Και τώρα Τώρα ξεκινάει το παιχνίδι των γνώσεων

microε παίκτες εσένα τους συmicroφοιτητές σου τους καθηγητές σου

και φυσιογνωmicroίες όπως τον Wright τον Le Corbusier Οι πρώ-

τες ιδέες αρχίζουν να έρχονται και είσαι περήφανος για τον

εαυτό σου ή απογοητεύεσαι και προσπαθείς κι άλλο

Σε όποιο στάδιο της φοίτησης σου και αν γίνει αυτό κάποια

στιγmicroή το νιώθεις Θέλεις να γίνει ένας microικρός-Μεγάλος Αρχι-

τέκτονας και είσαι έτοιmicroος να κατακλίσεις τη σχολή σου την

πόλη σου τη χώρα σου ή τον κόσmicroο όλο microε τις δικές σου

γραmicromicroές και τους δικούς σου όγκους και χρώmicroατα Μπορεί να

φοβάσαι να το παραδεχτείς αλλά το συναίσθηmicroα τρέφεται

microέσα σου microέρα microε τη microέρα Μπορεί να microην το αφήσεις να

εκδηλωθεί ποτέ microπορεί όmicroως και να το κυνηγήσεις

Και τότε ως microάννα εξ ουρανού ο πρώτος αρχιτεκτονικός δια-

γωνισmicroός (ο πρώτος που πέφτει στην αντίληψή σου) φαντάζει

η ευκαιρία να αποδείξεις την αξία σου Μπορεί να microη διαβά-

σεις καν το θέmicroα αλλά και microονό στην πρώτη φράση laquo∆ια-

γωνισmicroός ιδεών αρχιτεκτονικός διαγωνισmicroόςraquo έχεις ήδη

πάρει απόφαση να συmicromicroετάσχεις Νιώθεις πως σου δίνεται η

ευκαιρία να παίξεις ή και να πρωταγωνιστήσεις σε ελληνική

ταινία ή χολιγουντιανή παραγωγή Συνειδητοποιήσεις πως

έχεις τη δυνατότητα να δώσεις λύσεις που θα φέρουν την προ-

σωπική σου σφραγίδα οι περιορισmicroοί που σου παρουσιάζουν

δεν σου microοιάζουν βουνό και αρχίσεις να σχεδιάζεις συmicroβα-

τικά και microετά οι γραmicromicroές (οι λεγόmicroενες laquoντιζαϊνιέςraquo) ξεπη-

δάνε από παντού

Και τελειώνεις τη σχολή έχεις στο ιστορικό σου 012 συmicromicroέ-

τοχες σε διαγωνισmicroούς και θέλεις να βγεις στον αληθινό

κόσmicroο microη προστατευόmicroενο από τις πύλες της σχολής και

νοmicroίζεις πως microπορείς να συνεχίσεις την κατάκτησή σου (και

microπορείς το πιστεύω ακράδαντα πως microπορείς ότι και αν

σηmicroαίνει αυτό για τον καθένα) Η προκήρυξη για τον επόmicroενο

πανελλήνιο διαγωνισmicroό της Χ ανέγερσης εmicroφανίζεται microπρο-

στά σου και σκέφτεσαι θα κάνω την προσπάθειά microου Όσα

έmicroαθα έχω την ευκαιρία να τα παρουσιάσω microε την σφραγίδα

πλέον στο χέρι και microε ολοένα καλύτερες ιδέες ∆ιαβάζεις τις

laquoοδηγίες διαγωνιζοmicroένωνraquo και τα πρώτα καmicroπανάκια αρχί-

ζουν να αντηχούν στα αφτιά σου ΓΟΚ επιτρεπόmicroενη δόmicroηση

επιτρεπόmicroενο ύψος χρήσεις γης επιτρεπόmicroενες λειτουρ-

γίες προϋπολογισmicroός έργου και επιτρεπόmicroενο κόστος Και οι

συmicromicroετέχοντες πολλοί αρκετοί από τους οποίους γνωστά

ονόmicroατα που γυρίζουν στο κεφάλι σου άλλα από τότε που

ήσουν φοιτητής και άλλα από τη στιγmicroή που έγινες ενεργό

microέλος της αρχιτεκτονικής κοινότητας Και οι αmicroφιβολίες περί

συmicromicroετοχής σου άλλοτε λιγότερες άλλοτε περισσότερες

(άλλοτε καθόλου πρέπει να είmicroαστε ειλικρινείς) εmicroφανίζο-

νται Νιώθεις να σε πνίγουν οι περιορισmicroοί και ο συναγωνισmicroός

microε σηmicroαντικές (όχι πάντα ποιοτικές κατά την γνώmicroη σου)

παρουσίες στον χώρο της αρχιτεκτονικής δηmicroιουργίας στη

χώρα σου Τα ερωτήmicroατα σε κατακλύζουν Τι microπορώ να σχε-

διάσω microε τόσα δεν Υπάρχει περίπτωση να προκριθώ η θα

microείνω στην αφάνεια Και απόψεις περί παραποίησης του

τελικά ανεγερθέντος από το σχεδιαζόmicroενο σε βοmicroβαρδίζουν

Και εκεί είναι που πρέπει να πάρεις αποφάσεις και να φέρεις

σε εφαρmicroογή όλα όσα έmicroαθες όλα αυτά τα χρόνια Και ξέρεις

πως έχεις πολλά να microάθεις ακόmicroα Γιατί το πραγmicroατικό παιχνίδι

των γνώσεων έφυγε από την φωλιά της σχολής σου και από τα

χέρια των συmicroφοιτητών και καθηγητών σου Βρίσκεται τώρα

στα χέρια τα δικά σου και των συναδέλφων σου στα χέρια της

πολιτείας της κοινωνίας microε την οποία καλείσαι να συνεργα-

στείς ή και να έρθεις σε σύγκρουση Βρίσκεται στις απογοη-

τεύσεις που θα συναντήσεις και τα κολλήmicroατα που θα παρου-

σιαστούν microπροστά σου και θα είναι πολλά αλλά εσύ θα συνεχί-

σεις Και τα πράγmicroατα θα γίνουν πιο εύκολα Θα microάθεις να

κινείσαι και να ελίσσεσαι Να microη φοβάσαι microεγάλα ονόmicroατα και

κλίκες Να microην τροmicroάζεις στην ιδέα microιας σύγκρουσης ή microιας

χαmicroένης από χέρι όπως θα πιστέψεις συmicromicroετοχής στον τάδε

αρχιτεκτονικό διαγωνισmicroό και τότε είναι που θα έχεις πραγ-

microατικά κερδίσει

iquestOacuteˆ infinEcircrsaquoUcircmiddot UgraveOcirc˘ permilEgravemiddotAacuteˆOacuteEgraveUcircIgraveOcircDagger Future of the

Cities IFHP Ranko Radovic Student Compe-tition 2007

δια

γωνι

σmicro

ός

Αποκατάσταση και νέα χρήση του Ανατολικού Νεωρίου της ∆εξαmicroενής ΖΑΝΕ και της Αποθήκης Άλατος στο λιmicroάνιτου Ηρακλείου Κρήτης

Εδώ και καιρό στην πόλη του Ηρακλείου οι νέες κατασκευές

εmicroφανίζονται διάσπαρτες και ασυνάρτητες χωρίς συνεκτικό

λόγο χωρίς αναφορά στον υφιστάmicroενο ιστό ούτε πιο σηmicroα-

ντικά στο laquoπροϋπάρχονraquo στην προηγούmicroενη πολιτιστική

τοπογραφία Το αποτέλεσmicroα είναι ότι η ζωή στην πόλη ως

οπτική και κινητική εmicroπειρία είναι πλέον microια ασυνεχής αλλη-

λουχία από αυτόνοmicroα ανεξάρτητα microεταξύ τους αυτοαναφο-

ρικά οπτικά στίγmicroατα που microέσα στην αυτοαναφορικότητά

τους νοmicroιmicroοποιούνται microεν αλλά ανθίστανται οποιαδήποτε

προσπάθεια συγκρότησης ενός συνεχούς αφηγήmicroατος που

θα ήταν laquoο δρόmicroοςraquo και εξ αυτού η πόλη ως βιωmicroατική συνέ-

χεια ενός πολιτειακού συmicroβολαίου

Το αντικείmicroενο όmicroως αυτού του διαγωνισmicroού αυτό το κοmicromicroάτι

του λιmicroανιού του Χάνδακα είναι ένα από τα λίγα microέρη όπου

αναγνωρίζεται η παλιά πόλη και η σχέση της microε τα τείχη που

την σχηmicroάτιζαν Το εναποmicroείναν τmicroήmicroα των Νεότερων Νεω-

ρίων η Ενετική ∆εξαmicroενή ΖΑΝΕ και η Αποθήκη Αλατιού στη

microεριά της προκυmicroαίας ακόmicroα και στην κατάσταση που βρίσκο-

νται ερείπια κενά λειτουργίας έχουν ακόmicroη τη δυνατότητα

να παραπέmicroπουν στην πρωταρχική τοπογραφία του λιmicroανιού

hellipΌταν αναφερόmicroαστε στα κτήρια ως πολιτιστική κληρονοmicroιά

6677δ ι α γ ω ν ι σ micro ό ς6666 δ ι α γ ω ν ι σ micro ό ς

α β

ρα

βεί

ο

δεν τα εννοούmicroε ως αντικείmicroενα ως κτισmicroένες εικόνες microιας

παρελθούσας εποχής ndashπου αντίκεινται έξω από εmicroάςndash αλλά

ως χώρο που βιώνεται και ως εκ τούτου microετουσιώνεται σε

χρόνο microας που microας περιβάλει εmicroάς και τις πράξεις microας

hellipΓια να ενεργοποιηθεί η microνήmicroη microέσω του ερειπίου απαιτεί-

ται η ενεργή ανάmicroνηση microια προβολή της επιθυmicroίας για ζωή

όπου αντί να αναπολούmicroε απεγνωσmicroένα το παρελθόν για τα

χαmicroένα αντικείmicroενα επιθυmicroούmicroε και σχεδιάζουmicroε νέους χρό-

νους Τότε είναι που το παρελθόν αποκαλύπτεται πλέον ως

χώρος και microας επιτρέπει να εmicroπλακούmicroε microε την δηmicroιουργική

πράξη ως συmicroπληρωmicroατική πράξη ως ολοκλήρωση του ατε-

λούς ως συνέχεια

Η επανάχρηση λοιπόν δεν συνιστά laquoδεύτερο χέριraquo αλλά

είναι αποτέλεσmicroα microιας επέmicroβασης που προσφέρει microια νέα

οπτική microιας παλιάς τοπογραφίας Το παλιό κτίσmicroα συνεχίζει

να υπάρχει όχι όmicroως ως κτήριο αλλά ως τοπογραφία ως οικό-

πεδο αυτή τη φορά για το πρόγραmicromicroα που έρχεται να εγκατα-

σταθεί εκεί Το παλιό ως microνηmicroείο συνεχίζει την ζωή του ως

πηγή γνώσης ως ανάmicroνηση microιας προηγούmicroενης πρωταρχικής

σχέσης microε τον κόσmicroο στην περίπτωσή microας microε τη θάλασσα και

το λιmicroάνι

Αρχή της πρότασης αποτελεί η οριοθέτηση ενός επιπέδου

όρασης του microνηmicroείου που θα αποκαλύπτει τις πρωταρχικές

του δοmicroές ενώ ταυτόχρονα θα επιτρέπει την αναγνώριση της

ιστορικής συνέχειας της πόλης του Ηρακλείου που απορρέει

από τη δυναmicroική της διαλεκτικής σχέσης microεταξύ του παλιού

και του σύγχρονου Ως κλειδί του microηχανισmicroού που microας επέ-

τρεψε να φέρουmicroε το καινούργιο πρόγραmicromicroα σε σχέση microε τα

παλιά κτίσmicroατα χρησιmicroοποιήσαmicroε την microεταφορά ∆ηλαδή

αρνηθήκαmicroε την microετατροπή ως εργαλείο επανάχρησης και

την microετάλλαξη των υφισταmicroένων κτισmicroάτων σε κτήριο αλλά

χρησιmicroοποιώντας το κτήριο ως laquoχρονικό οικόπεδοraquo microεταφέ-

ραmicroε σε αυτό την δοmicroή συνθετική και κατασκευαστική ενός

ταρσανά του αρχετυπικού ναυπηγείου του 19ου αιώνα Χαρα-

κτηριστικές microορφές οι καmicroπύλες που φτιάχνουν τα καράβια

τα κράmicroατα υλικών σανίδες και microέταλλα και οι τυπικές κατα-

σκευές το κόκκινο του microίνιου επιστρατεύθηκαν ως στοιχεία

microεταφοράς που ενεργοποιούν τις microνήmicroες που λανθάνουν στον

χώρο και επέτρεψαν σrsquo εmicroάς να ανακαλέσουmicroε και να microετα-

φέρουmicroε στο παρόν στιγmicroές ζωής που microπορούν να αποτελούν

ακόmicroα στοιχεία της τοπογραφίας Στην προκείmicroενη περί-

πτωση η microεταφορά δεν αποτελεί ένα εικονογραφικό τρικ

ένα λεκτικό τέχνασmicroα που να εξαντλείται microετά το πρώτο διά-

βασmicroα ∆ρα συνεχώς σε ένα επίπεδο προ-λεκτικό φέρνοντας

microας σε σχέση microε βιώmicroατα που λειτουργούν έξω από τους

περιορισmicroούς του ιστορικού χρόνου και microας βοηθούν να οικει-

οποιηθούmicroε τον χρόνο του χώρου χωρίς να φοβηθούmicroε

microήπως καταλήξουmicroε ασεβείς Η ασέβεια εξάλλου είναι

πιθανότητα microόνο στον ιστορικό χρόνο Σε αυτόν τον άλλο

χρόνο ισχύει η δυνατότητα της συνύπαρξης Στην πρότασή

microας λοιπόν τα καινούργια στοιχεία της σύνθεσης αποστασιο-

ποιούνται από τα παλιά κτίσmicroατα όχι από φόβο microήπως κακο-

microεταχειριστούmicroε το παρελθόν αλλά για να επιτρέψουmicroε τις

διαφορετικές χρονικές στιγmicroές να συνυπάρξουν ισόνοmicroα

microέσα στα πλαίσιο των πολιτιστικών δραστηριοτήτων που θα

φιλοξενήσει ο χώρος Ένας κόσmicroος ο παλιός και ο καινούρ-

γιος ένας

ΜελετητέςΑθανάσιος Κ Σπανοmicroαρίδης

Γιάννης Ζαχαριάδης αρχιτέκτονες

ΣυνεργάτεςΙσmicroήνη Μέλιου Σταύρος Μόφορης αρχιτέκτονες

Παυλίνα Μανέτα ∆ήmicroητρα Παυλάκου φοιτήτριες αρχιτέκτονες

Επανάχρηση δεν σηmicroαίνει αναίρεση της συmicroβολικής παρακα-

ταθήκης ενός ιστορικού κελύφους Σηmicroαίνει επαναβίωση και

επανασηmicroασιοδότησή του ώστε να παραmicroείνει στη microνήmicroη και

τη ζωή της πόλης microε νέες συναντήσεις δραστηριότητες και

συλλογικές δράσεις

Η πρόταση προσπαθεί να πειθαρχήσει εκφραστικά στην

laquoανακουφιστική σιωπήraquo και δοmicroική λιτότητα του microνηmicroείου

ndashεξωτερική και εσωτερικήndash και όχι να microεταχειριστεί το κέλυ-

φος σαν πεδίο laquoδηmicroιουργικής ιδιαιτερότηταςraquo Επιχειρεί να

αναδείξει και να ζωογονήσει τον εσωτερικό όγκο microε στόχο να

επανακατοικηθεί το ίδιο το κτίσmicroα και όχι απλά να laquoστεγάσειraquo

microια νέα κατασκευή

Αναζητήθηκε microία ροή κινήσεων που θα ενοποιεί τη συνολική

εσωτερική λειτουργία των τριών κτιρίων και ταυτόχρονα θα

δηmicroιουργεί τους χώρους ndashτους microικρότερους τόπουςndash των

νέων χρήσεων Το Αρσενάλι παραmicroένει ένα πέρασmicroα-δρόmicroος

η διαδροmicroή του όmicroως επεκτείνεται και εmicroπλουτίζεται microε microία

αλληλουχία από ελαφρές ράmicroπες και ανισοϊψή πατάρια που

δηmicroιουργούν τις γαλαρίες των εκθεσιακών χώρων λειτουρ-

γώντας ταυτόχρονα σαν εξώστες για τα εσωτερικά δρώmicroενα

και σαν πλατώmicroατα-laquoκαταστρώmicroαταraquo συλλογικών δράσεων Ο

επισκέπτης ανακτά το laquoθετικό κενόraquo των θόλων προσεγγίζει

και παρατηρεί την τεχνοδοmicroία τους και αποκτά microια νέα αντί-

ληψη του χώρου microε στοχευmicroένες οπτικές φυγές προοπτικές

και θέες

Το Νεώριο λειτουργεί σαν εκθεσιακός χώρος microε δυνατότητα

να δεχτεί microικρότερες ή microεγαλύτερες οmicroαδικές πολιτιστικές

δράσεις στις επιmicroέρους χωρικές ενότητες Το δυτικό πατάρι

επεκτείνεται σαν εξώστης ndash θέα προς το ενετικό λιmicroάνι και

φιλοξενεί το κυλικείο microε άmicroεση πρόσβαση και από τον χώρο

της Αποθήκης Οι σκοτεινοί χώροι των ∆εξαmicroενών φιλοξενούν

τις θεατρικές και microουσικές παραστάσεις παίρνοντας φως από

τα δρώmicroενα της τέχνης Ο πρώτος θόλος σε επαφή microε το

Αρσενάλι επεκτείνει τη διαδροmicroή του εκθεσιακού χώρου λει-

τουργώντας παράλληλα σαν φουαγιέ του χώρου των εκδηλώ-

σεων στον δεύτερο θόλο Οι χώροι αποκτούν άmicroεση πρό-

σβαση από τον εξωτερικό χώρο στη στάθmicroη των παταριών και

δυνατότητα αυτόνοmicroης λειτουργίας Η Αποθήκη του Αλατιού

στεγάζει ένα νεανικό εργαστήρι microουσικής και οργανοποιίας

έχοντας αναφορά στην πλατεία του Τελωνείου

Για όλες τις κατασκευές επιλέχθηκε ένα αυτοφερόmicroενο

δοmicroικό σύστηmicroα από microέταλλο και ξύλο που ενσωmicroατώνει τις

εκθεσιακές επιφάνειες τους γενικούς και σηmicroειακούς φωτι-

σmicroούς και τις καλωδιώσεις απλής οικοδοmicroικής τεχνολογίας

που χωρίς να microιmicroείται στήνει ξανά τις laquoσκαλωσιέςraquo του ναυ-

πηγείου αναζητώντας τη νέα αντίληψη και σηmicroασιοδότηση

του χώρου

6699δ ι α γ ω ν ι σ micro ό ς

γ β

ρα

βεί

ο

6688 δ ι α γ ω ν ι σ micro ό ς

β β

ρα

βεί

ο

Από τους τέσσερεις αιώνες της ενετικής θαλάσσιας οχύρωσης

του Ηρακλείου σήmicroερα αποmicroένουν σπαράγmicroατα ασύνδετα

δίχως λειτουργική και νοηmicroατική συνοχή Tο microεσαιωνικό

αρχαιολογικό τοπίο του θαλάσσιου microετώπου παραmicroένει

δυσερmicroήνευτο και δυσανάγνωστο Το έλλειmicromicroα εποπτείας και

κατανόησης του ιστορικού χώρου επιχειρεί να αναπληρώσει η

προκείmicroενη πρόταση στην περιοχή των ανατολικών νεωρίων

microε δύο χειρονοmicroίες

(α) ∆ιαmicroόρφωση του δηmicroόσιου χώρου-πλατείας microπροστά στην

τοξοστοιχία του αποmicroείναντος νεωρίου microε την επισήmicroανση

των ιχνών του πλήρους συγκροτήmicroατος

(β) Κατασκευή υπερυψωmicroένου εξώστη-belvedere στη βορινή

άκρη του Νεωρίου για την εποπτεία του θαλασσίου microετώπου

και των microνηmicroειακών καταλοίπων Κατrsquo αυτό τον τρόπο ολοκλη-

ρώνεται η ζητούmicroενη λειτουργική και νοηmicroατική σύνδεση των

επιmicroέρους ενοτήτων (∆εξαmicroενής Νεωρίου και Αλατάδικου) microε

προτάσεις που βοηθούν την επαναφορά της ιστορικής microνήmicroης

Η κεντρική ιδέα της αρχιτεκτονικής παρέmicroβασης συνοψίζεται

στην ένταξη microιας συνεχούς επιφανείας ξύλινου δαπέδου που

οδηγεί την κυκλοφορία του κοινού στις επιmicroέρους περιοχές

Το δάπεδο αυτό άλλοτε microε τη microορφή διαδρόmicroου ή ράmicroπας

άλλοτε ως κερκίδωmicroα κι άλλοτε ως βάθρο διατρέχει τον

δηmicroόσιο χώρο που περιβάλλει το microνηmicroείο εισχωρεί microέσα του

προβάλλει και προεκτείνει τις χρηστικές επιφάνειες Συνδέει

τους επιmicroέρους χώρους ndash∆εξαmicroενή Νεώριο και Αλατάδικοndash

και εξασφαλίζει πρόσβαση σε όλους

Το δάπεδο αυτό είναι ο αγωγός που εισάγει τις νέες χρήσεις

και φέρει όλο το λειτουργικό τους φορτίο έτσι ώστε να παρα-

microείνουν ανέπαφες οι επιφάνειες του microνηmicroείου Η τήρηση

αποστάσεων από τις microεσαιωνικές επιφάνειες των microνηmicroείων

(τοίχοι θόλοι αυθεντικά δάπεδα) διατρέχει όλη την πρόταση

και επιτρέπει την αντιστικτική γραφή των εισαγοmicroένων στοι-

χείων microε τρόπο που καθιστά απολύτως αναγνωρίσιmicroη τη νεω-

τερική παρέmicroβαση και καταξιώνει την παρουσία του microνη-

microείου

Όλες οι νέες προτεινόmicroενες παρεmicroβάσεις είναι αναστρέψι-

microες

ΜελετητήςΓιάννης Κίζης αρχιτέκτων αναπλ καθηγητής ΕΜΠ

ΣυνεργάτεςΝίκος Βενιανάκης Κωσταντής Κίζης Νίκος Σούλης αρχιτέκτο-

νες Γιάννης Τσοπανάκης πολιτικός microηχ Παύλος Ζαννής

microηχανολόγος microηχ

ΣύmicroβουλοςΝίκος Σκουτέλης αρχιτέκτων επίκ καθηγητής Πολυτεχνείου

Κρήτης

ΜελετητέςΘεώνη Ξάνθη Θοδωρής Ανδρουλάκης

Γεράσιmicroος Ζακυνθινός αρχιτέκτονες

ΣυνεργάτεςΓαβριέλλα Καραmicroπάτσου Νίκος Κεχαγιάς Στέλλα Μακαρόνα

Γιώργος Κουmicroερτάς Μαρουσώ Χανιώτη Τάσος Σπυρίδωνος

αρχιτέκτονες

ΗΜ ΕΠΕ - Κώστας Ζαχάριος ΗΜ εγκαταστάσεις

Θόδωρος Νιαουνάκης ακουστική microελέτη

συναναστροφής Ο επισκέπτης του αρχαιολογικού χώρου βρί-

σκει έναν άνετο χώρο στάσης και ξεκούρασης microε οπτικές φυ-

γές προς τα microνηmicroεία που την περιβάλλουν Η φύτευση διεισ-

δύει στην πλατεία microε έναν τρόπο σχεδόν φυσικό παρόλο που

διατηρεί την αυστηρή γραmicromicroική και επιmicroήκη χάραξη προσφέ-

ροντας δροσιά σκιασmicroό αλλά και microια φυσική οριοθέτηση της

πλατείας Οι συστοιχίες των δέντρων κατά microήκος της Ιεράς

Οδού τονίζουν τον άξονά της ενώ οι πίδακες microε νερό προσδί-

δουν microια ευχάριστη διάθεση στον επισκέπτη

6611δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί6600 δ ι α γ ω ν ι σ micro ο ί

γ micro

νεία

β micro

νεία

laquoΓραmicromicroικήraquo αποτύπωση ιστορικού ίχνους

Η πρότασή microας έχει στόχο την ανάδειξη του αρχαιολογικού

περιπάτου και τη laquoγραmicromicroικήraquo αποτύπωση της ιστορίας της

πορείας των Ελευσίνιων Μυστηρίων Μιας πορείας όχι κατrsquo

ανάγκη ευθύγραmicromicroης αλλά που διαγράφεται από την κίνηση

του περιπατητή microια τεθλασmicroένη ροή microια ρευστή κυκλοφο-

ρία Περιγράφουmicroε έναν περίπατο microε ιστορία αιώνων microε τη

βοήθεια νέων εργαλείων και συνοδοιπόρο τη microνήmicroη Οι χαρά-

ξεις στο έδαφος έχουν την κατεύθυνση της Ιεράς Οδού και

ακολουθώντας παράλληλες πορείες διαχέονται στην πλατεία

Ηρώων Πολυτεχνείου η οποία γίνεται το προαύλιο του αρχαι-

ολογικού χώρου και του Ναού του Αγ Ζαχαρία

Ο περίπατος αυτός υλοποιείται microε την τοποθέτηση γραmicromicroικών

τεθλασmicroένων λωρίδων από λευκό microάρmicroαρο στο έδαφος

θραύσmicroατα του παρελθόντος παραποmicroπές στον παρακείmicroενο

αρχαιολογικό χώρο Κοmicromicroάτια του ιστού της πόλης στρώmicroατα

της ιστορίας τα οποία αποτυπώνουν το ίχνος του δρόmicroου

microέσα από microια laquoχορογραφηmicroένηraquo κίνηση ανθρώπων Ανάmicroεσα

σrsquo αυτές τις microαρmicroάρινες ροές διεισδύουν πλακόστρωτες επι-

φάνειες από κυβόλιθο ακολουθώντας και αυτές τον άξονα

της Ιεράς Οδού ∆ιατηρούmicroε ελεύθερο τον οπτικό άξονα συmicro-

βάλλοντας στη βιωσιmicroότητα της πλατείας ως δηmicroόσιου αστι-

κού υπαίθριου χώρου Η πλατεία microετατρέπεται σε microια ενό-

τητα υπερτοπικού χαρακτήρα σε προαύλιο όλων αυτών των

δραστηριοτήτων που την περιβάλλουν γίνεται laquoζωτικός χώ-

ροςraquo τόπος ιστορικής microνήmicroης αλλά και σύγχρονης κοινωνικής

ΜελετητέςΚωνσταντίνα Κρίκου Παναγιώτα Λουκάκου

Τζίνα Σωτηροπούλου αρχιτέκτονες

ΜελετητέςΣίmicroος Βαmicroβακίδης

Κωνσταντίνος Χρυσός αρχιτέκτονες

Η πρόταση microας για την πλατεία Ηρώων βασίζεται στη σύν-

θεση δύο λειτουργικών κάνναβων από την ανάγνωση του

χώρου σrsquo ένα laquo∆ίχτυ ndash ∆ίκτυοraquo το οποίο ενηmicroερώνεται από

την αλληλεπίδραση microεταξύ των υφιστάmicroενων κινήσεων και

των προτεινόmicroενων λειτουργιών Η πρότασή microας επιδιώκει τη

χρήση του χώρου από επισκέπτες καθrsquo όλη τη διάρκεια της

ηmicroέρας καθώς και στην άmicroεση σύνδεση της εισόδου του

αρχαιολογικού χώρου microε την πλατεία και τον πεζόδροmicroο της

Ιεράς Οδού δυο στοιχείων που microέχρι σήmicroερα είναι ασύνδετα

Προγραmicromicroατικά αυτό επιτυγχάνεται microε την ενδυνάmicroωση των

υφιστάmicroενων χρήσεων τη βελτίωση των προσβάσεων και την

προσθήκη νέων λειτουργιών όπως ένας υπαίθριος χώρος

εφήmicroερων εκδηλώσεων ένας στεγασmicroένος χώρος ενοικίασης

ποδηλάτων και ένα info box Ταυτόχρονα οπές ανοίγονται στο

έδαφος όπου αποκαλύπτουν ευρήmicroατα δηmicroιουργώντας έτσι

microια υπαίθρια αρχαιολογική έκθεση

Μορφολογικά αντιmicroετωπίζεται σαν microια gestalt αρχιτεκτονική

χειρονοmicroία όπου αποφεύγεται η απλή παράθεση επιmicroέρους

ετερόκλητων στοιχείων (πλάτωmicroαφύτευσηπαγκάκι )αλλά

προτείνεται η σύνθεση τους σε έναν δηmicroόσιο χώρο που λει-

τουργεί σαν ένα οργανικό σύνολο

∆ηmicroιουργούmicroε έτσι ένα τεχνητό τοπίο ndashlandscapendash το οποίο

προσαρmicroόζεται στις laquoδυναmicroικέςraquo της πλατείας και παράγει

αρmicroονικές microεταβάσεις ανάmicroεσα στα σηmicroεία της Ένα τοπίο

που δηmicroιουργεί προϋποθέσεις για κινήσεις διαφορετικών

ταχυτήτων είτε microε τα πόδια είτε microε ποδήλατο αλλά και τmicroήmicroα

του οποίου λειτουργεί σαν χώρος εκτόνωσης για παιχνίδι

όπως skateboardπατίνια

Στα άκρα το τοπίο-επιφάνεια ανασηκώνεται για να παραλάβει

τις νέες λειτουργίες Έτσι δηmicroιουργούνται microορφολογικές και

λειτουργικές εξάρσεις στην περίmicroετρο της πλατείας που την

ενώνουν οmicroαλά microε τον ιστό της πόλης τόσο ογκοπλαστικά

όσο και λειτουργικά

Με αφορmicroή το σχετικό αφιέρωmicroα του τρέχοντος περιοδι-

κού του ΣΑ∆ΑΣ-ΠΕΑ στους πανελλήνιους αρχιτεκτονι-

κούς διαγωνισmicroούς γεννήθηκαν ορισmicroένα ερωτήmicroατα και

ακολούθως προέκυψαν κάποιες απαντήσεις οι οποίες

αποτελούν το καταστάλαγmicroα της δεκαετούς εmicroπειρίας του

γράφοντος πάνω στο θέmicroα Ορισmicroένες πρώτες προσωπι-

κές σκέψεις και απόψεις έχουν δηmicroοσιευτεί παλιότερα

(laquoΓια ποιον δουλεύουmicroεraquo Περιοδικό Αρχιτέκτονες τεύχος

51 ndash Περίοδος Β ΜάιοςΙούνιος 2005 σελ 34) όταν η

εmicroπειρία από τους διαγωνισmicroούς ήταν σχετικά microικρότερη

Όmicroως microε το πέρασmicroα του χρόνου και τη συmicromicroετοχή σε

διάφορους διαγωνισmicroούς οι θέσεις αυτές ωρίmicroασαν και σε

microεγάλο βαθmicroό ενισχύθηκαν κυρίως ως προς τις αρνητικές

διαστάσεις του ζητήmicroατος

Είναι άραγε οι διαγωνισmicroοί ndashιδιωτικοί και δηmicroόσιοιndash ευκαι-

ρία για συmicromicroετοχή σε microια υψηλού συναγωνιστικού επιπέ-

δου αρχιτεκτονική διαδικασία όπου προάγεται η ευγενής

άmicroυλα Βραβεύονται πάντοτε οι καλύτεροι Υλοποιείται

τελικά το πρώτο βραβείο Εάν ναι ποια είναι η σχέση της

microελέτης microε το κατασκευασmicroένο αποτέλεσmicroα Ακόmicroη ποια

είναι η αξία και η χρησιmicroότητα των αρχιτεκτονικών διαγω-

νισmicroών στην Ελλάδα

Σε ένα ιδιαίτερα ανταγωνιστικό περιβάλλον δυστυχώς

κάποιες φορές τα microέλη των microελετητικών οmicroάδων αναπτύσ-

σουν αγενή και ανθυγιεινά αισθήmicroατα τόσο για τους συνα-

δέλφους τους στις άλλες οmicroάδες όσο και για τους συνερ-

γάτες τους στην οmicroάδα που οι ίδιοι συmicromicroετέχουν Άλλοτε

κάποιοι συmicromicroετέχοντες είναι σε microεγάλο βαθmicroό διατεθειmicroέ-

νοι να microην περιοριστούν στις απαραίτητες σχέσεις και στις

απαιτούmicroενες δράσεις καθώς microπορεί να προβούν ακόmicroη

και σε ανεπιθύmicroητες ενέργειες ή ακόmicroη και σε επίπονες

θυσίες προκειmicroένου να νικήσουν Άλλοτε ο ανταγωνισmicroός

microετατρέπεται σε αντιδικία και έτσι σε ορισmicroένες περιπτώ-

σεις κάποιοι επικαλούνται ή ακόmicroη και χρησιmicroοποιούν

νοmicroικά microέσα ανάγοντας την αρχιτεκτονική σε ζήτηmicroα το

οποίο αφορά περισσότερο δικηγόρους παρά αρχιτέκτο-

νες Σε άλλες περιπτώσεις κάποια από τα βραβεία γεννούν

απορία για το αν και κατά πόσο αδιάβλητη και δίκαιη είναι

η διαδικασία ενώ ακόmicroη εγείρεται ζήτηmicroα για το κύρος της

τελικής κρίσης και την υπόληψη της επιτροπής σε σχέση

microε τις δηλωmicroένες δεσmicroεύσεις και τις πραγmicroατικές επιδιώ-

ξεις του αγωνοθέτη

Σε ότι αφορά την κατάληξη αν ο διαγωνισmicroός είναι ιδιωτι-

κός δεν αποτελεί δεδοmicroένο ότι η microελέτη η οποία θα υλο-

ποιηθεί έχει αποσπάσει απαραίτητα το πρώτο βραβείο

ενώ στους περισσότερους δηmicroόσιους αρχιτεκτονικούς

διαγωνισmicroούς δεν είναι καν σίγουρο αν θα υλοποιηθεί οτι-

δήποτε Όmicroως ακόmicroη και στην απίθανη περίπτωση υλο-

ποίησης ενός δηmicroόσιου διαγωνισmicroού το τελικό αποτέλε-

σmicroα ndashmicroετά από καιρό και κόποndash είναι αmicroφίβολο αν ικανο-

ποιεί πλήρως ndashή έστω σε κάποιο αξιόλογο βαθmicroόndash τις

προσδοκίες των microελετητών ή τουλάχιστον αν σέβεται τις

βασικές αρχιτεκτονικές αξιώσεις και τα ιδιαίτερα χαρακτη-

ριστικά της microελέτης

Όπως φαίνεται λοιπόν υπάρχουν διάφορες περιπτώσεις

για να δικαιολογούν το γιατί ο θεσmicroός των πανελλήνιων

αρχιτεκτονικών διαγωνισmicroών απαξιώνεται και βρίσκεται σε

διαρκή κρίση Γιατί κάποιοι είναι αναξιόπιστοι άλλοι αδιά-

φοροι κάποιοι άλλοι γίνονται προσχηmicroατικά και microόνο για

εντυπωσιασmicroό ενώ οι περισσότεροι είναι είτε ατελέσφοροι

είτε αναποτελεσmicroατικοί Ακόmicroη γιατί τόσο οι φορείς διεξα-

γωγής των αρχιτεκτονικών διαγωνισmicroών (πολιτεία ή ιδιώ-

τες) όσο και οι ίδιοι οι συmicromicroετέχοντες microελετητές δεν αντι-

λαmicroβάνονται το θεσmicroό ως εποικοδοmicroητική διαδικασία

αλλά αντιmicroετωπίζοντας και συχνά υποστηρίζοντας πρό-

σκαιρες επιδιώξεις ή φιλοδοξίες καταστρέφουν τη microονα-

δική ευκαιρία συλλογικής προσφοράς microέσω της αρχιτεκτο-

νικής συν-δηmicroιουργίας Κάπως έτσι γίνονται οι αρχιτεκτονι-

κοί διαγωνισmicroοί στην Ελλάδα ή microάλλον κάπως έτσι δεν

γίνονται

Στο διάστηmicroα 2003-204 στα πλαίσια της Επιτροπής αρχι-

τεκτονικών διαγωνισmicroών του ΣΑ∆ΑΣ-ΠΕΑ λειτούργησε

microια οmicroάδα εργασίας που microε σύmicroπνοια microεθοδικότητα και

κοινή στόχευση επιτέλεσαν ένα microεγάλης σηmicroασίας ndashκαι εν

τέλει και όγκουndash έργο Αφορά στην τροποποίηση του υφι-

στάmicroενου (προβληmicroατικού και παρωχηmicroένου) θεσmicroικού

πλαισίου για τους αρχιτεκτονικούς διαγωνισmicroούς στη

χώρα microας και την προσαρmicroογή του στις διατάξεις της αντί-

στοιχης Ευρωπαϊκής Οδηγίας Σκοπός ήταν η εναρmicroόνιση

microε τα ισχύοντα νοmicroικά πλαίσια των άλλων ευρωπαϊκών

χωρών ndashειδικά αυτών microε παράδοση στη διεξαγωγή του

θεσmicroούndash αλλά και τους κανονισmicroούς UIA και ACE (Ευρω-

παϊκό Συmicroβούλιο Αρχιτεκτόνων) Υπεύθυνος από το ∆Σ

του ΣΑ∆ΑΣ-ΠΕΑ υπήρξε ο Π Νικολακόπουλος

Η Επιτροπή συνέλεξε microετέφρασε και συνέκρινε στοιχεία

από οκτώ ευρωπαϊκές χώρες και κατέληξε σε πρόταση

Σχεδίου Θεσmicroικού Πλαισίου microε θέmicroα laquoΚανονισmicroός για τον

καθορισmicroό των εθνικών διαδικασιών διεξαγωγής διαγωνι-

σmicroών microελετών στον τοmicroέα της αρχιτεκτονικήςraquo και αποδέ-

κτες τα υπουργεία ΠΕΧΩ∆Ε και ΠΕΘΟ

Στις προτάσεις συmicroπεριλαmicroβάνονται δικλείδες για την υλο-

ποίηση των βραβευθέντων προτάσεων microε την απαραίτητη

συmicromicroετοχή των microελετητών τακτοποίηση των αmicroοιβών

θέσπιση ανεξάρτητης επιτροπής αρχιτεκτονικών διαγωνι-

σmicroών (ΕΑ∆) και συmicroβούλου αγωνοθέτη συγκρότηση

δεξαmicroενής κριτών διασφάλιση των πνευmicroατικών δικαιωmicroά-

των των microελετητών νέο νοmicroικό πλαίσιο για την υποχρέωση

προκήρυξης αρχιτεκτονικών διαγωνισmicroών από τους

φορείς και κίνητρα όσον αφορά στις προκηρύξεις διαγω-

νισmicroών διασφάλιση διαφάνειας στην κρίση των microελετών

κά

Το Σχέδιο δηmicroοσιεύτηκε στο τεύχος 5411-112005 του

περιοδικού Έκτοτε και microετά και τη διαβίβασή του στα

αρmicroόδια υπουργεία δεν microας έχει κοινοποιηθεί κανένα νέο

για την τύχη του Υπουργεία και φορείς κωφεύουν και οι

διαγωνισmicroοί Όταν και εάν προκηρύσσονται συνεχίζουν

να αποτελούν microεγάλο πονοκέφαλο για όλους εmicroάς τους

συmicromicroετέχοντες Λόγω κακής οργάνωσης λόγω έλλειψης

διαφάνειας λόγω αργοποριών στις διαδικασίες λόγω

αmicroφισβήτησης προς τα microέλη της κριτικής επιτροπής εν

τέλει λόγω έλλειψης οράmicroατος για το θεσmicroό

6622 α φ ι έ ρ ω micro α

ΘεσmicroόςΞεπεσmicroός

του Αλέξανδρου Κλειδωνά αρχιτέκτονα

Προτάσεις της Επιτροπής Αρχιτεκτονικών∆ιαγωνισmicroών του ΣΑ∆ΑΣ-ΠΕΑ

της Ιουλίας ∆ρούγα αρχιτέκτονος (microέλος αυτής της Επιτροπής)

6633α φ ι έ ρ ω micro α

iquestOacuteˆ paraOacuteAcirc˘IgravemiddotUgraveEgraveIcircfi intcurrenOacuteUgraveUacuteOcirc infinıEumlOacuteOgraveOacute 1959 middotUacutemacrπ centAcircUcircOcircUgravefiOcirc˘IumlOcirc˜ (1Ocirc sbquoUacutemiddotsbquoAcircrsaquoOcirc paramiddotOacuteAcircIumlIumllsaquoOacuteEgraveOcirc˘infinUacutemacrEgraveUgraveAcircIcircUgraveOcircOacuteEgraveIcircOcircDagger centEgravemiddotAacuteˆOacuteEgraveUcircIgraveOcircDagger)

microικρός-Μεγάλος Αρχιτέκτονας

της Μαριλένας Καλυβιώτη αρχιτέκτονος

6644 α φ ι έ ρ ω micro α

Οι laquoπύλεςraquo του τmicroήmicroατος Τmicroήmicroα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών

είναι ανοιχτές Στέκεσαι microε την κάρτα στο χέρι που γράφει φοι-

τητής εξάmicroηνο Α Είσαι επιτέλους φοιτητής στην πολυπό-

θητη σχολή Το ήθελες από τότε που θυmicroάσαι τον εαυτό

σουτα τελευταία χρόνιαήταν επιλογή των δικών σου είσαι

όmicroως εδώ Και τώρα Τώρα ξεκινάει το παιχνίδι των γνώσεων

microε παίκτες εσένα τους συmicroφοιτητές σου τους καθηγητές σου

και φυσιογνωmicroίες όπως τον Wright τον Le Corbusier Οι πρώ-

τες ιδέες αρχίζουν να έρχονται και είσαι περήφανος για τον

εαυτό σου ή απογοητεύεσαι και προσπαθείς κι άλλο

Σε όποιο στάδιο της φοίτησης σου και αν γίνει αυτό κάποια

στιγmicroή το νιώθεις Θέλεις να γίνει ένας microικρός-Μεγάλος Αρχι-

τέκτονας και είσαι έτοιmicroος να κατακλίσεις τη σχολή σου την

πόλη σου τη χώρα σου ή τον κόσmicroο όλο microε τις δικές σου

γραmicromicroές και τους δικούς σου όγκους και χρώmicroατα Μπορεί να

φοβάσαι να το παραδεχτείς αλλά το συναίσθηmicroα τρέφεται

microέσα σου microέρα microε τη microέρα Μπορεί να microην το αφήσεις να

εκδηλωθεί ποτέ microπορεί όmicroως και να το κυνηγήσεις

Και τότε ως microάννα εξ ουρανού ο πρώτος αρχιτεκτονικός δια-

γωνισmicroός (ο πρώτος που πέφτει στην αντίληψή σου) φαντάζει

η ευκαιρία να αποδείξεις την αξία σου Μπορεί να microη διαβά-

σεις καν το θέmicroα αλλά και microονό στην πρώτη φράση laquo∆ια-

γωνισmicroός ιδεών αρχιτεκτονικός διαγωνισmicroόςraquo έχεις ήδη

πάρει απόφαση να συmicromicroετάσχεις Νιώθεις πως σου δίνεται η

ευκαιρία να παίξεις ή και να πρωταγωνιστήσεις σε ελληνική

ταινία ή χολιγουντιανή παραγωγή Συνειδητοποιήσεις πως

έχεις τη δυνατότητα να δώσεις λύσεις που θα φέρουν την προ-

σωπική σου σφραγίδα οι περιορισmicroοί που σου παρουσιάζουν

δεν σου microοιάζουν βουνό και αρχίσεις να σχεδιάζεις συmicroβα-

τικά και microετά οι γραmicromicroές (οι λεγόmicroενες laquoντιζαϊνιέςraquo) ξεπη-

δάνε από παντού

Και τελειώνεις τη σχολή έχεις στο ιστορικό σου 012 συmicromicroέ-

τοχες σε διαγωνισmicroούς και θέλεις να βγεις στον αληθινό

κόσmicroο microη προστατευόmicroενο από τις πύλες της σχολής και

νοmicroίζεις πως microπορείς να συνεχίσεις την κατάκτησή σου (και

microπορείς το πιστεύω ακράδαντα πως microπορείς ότι και αν

σηmicroαίνει αυτό για τον καθένα) Η προκήρυξη για τον επόmicroενο

πανελλήνιο διαγωνισmicroό της Χ ανέγερσης εmicroφανίζεται microπρο-

στά σου και σκέφτεσαι θα κάνω την προσπάθειά microου Όσα

έmicroαθα έχω την ευκαιρία να τα παρουσιάσω microε την σφραγίδα

πλέον στο χέρι και microε ολοένα καλύτερες ιδέες ∆ιαβάζεις τις

laquoοδηγίες διαγωνιζοmicroένωνraquo και τα πρώτα καmicroπανάκια αρχί-

ζουν να αντηχούν στα αφτιά σου ΓΟΚ επιτρεπόmicroενη δόmicroηση

επιτρεπόmicroενο ύψος χρήσεις γης επιτρεπόmicroενες λειτουρ-

γίες προϋπολογισmicroός έργου και επιτρεπόmicroενο κόστος Και οι

συmicromicroετέχοντες πολλοί αρκετοί από τους οποίους γνωστά

ονόmicroατα που γυρίζουν στο κεφάλι σου άλλα από τότε που

ήσουν φοιτητής και άλλα από τη στιγmicroή που έγινες ενεργό

microέλος της αρχιτεκτονικής κοινότητας Και οι αmicroφιβολίες περί

συmicromicroετοχής σου άλλοτε λιγότερες άλλοτε περισσότερες

(άλλοτε καθόλου πρέπει να είmicroαστε ειλικρινείς) εmicroφανίζο-

νται Νιώθεις να σε πνίγουν οι περιορισmicroοί και ο συναγωνισmicroός

microε σηmicroαντικές (όχι πάντα ποιοτικές κατά την γνώmicroη σου)

παρουσίες στον χώρο της αρχιτεκτονικής δηmicroιουργίας στη

χώρα σου Τα ερωτήmicroατα σε κατακλύζουν Τι microπορώ να σχε-

διάσω microε τόσα δεν Υπάρχει περίπτωση να προκριθώ η θα

microείνω στην αφάνεια Και απόψεις περί παραποίησης του

τελικά ανεγερθέντος από το σχεδιαζόmicroενο σε βοmicroβαρδίζουν

Και εκεί είναι που πρέπει να πάρεις αποφάσεις και να φέρεις

σε εφαρmicroογή όλα όσα έmicroαθες όλα αυτά τα χρόνια Και ξέρεις

πως έχεις πολλά να microάθεις ακόmicroα Γιατί το πραγmicroατικό παιχνίδι

των γνώσεων έφυγε από την φωλιά της σχολής σου και από τα

χέρια των συmicroφοιτητών και καθηγητών σου Βρίσκεται τώρα

στα χέρια τα δικά σου και των συναδέλφων σου στα χέρια της

πολιτείας της κοινωνίας microε την οποία καλείσαι να συνεργα-

στείς ή και να έρθεις σε σύγκρουση Βρίσκεται στις απογοη-

τεύσεις που θα συναντήσεις και τα κολλήmicroατα που θα παρου-

σιαστούν microπροστά σου και θα είναι πολλά αλλά εσύ θα συνεχί-

σεις Και τα πράγmicroατα θα γίνουν πιο εύκολα Θα microάθεις να

κινείσαι και να ελίσσεσαι Να microη φοβάσαι microεγάλα ονόmicroατα και

κλίκες Να microην τροmicroάζεις στην ιδέα microιας σύγκρουσης ή microιας

χαmicroένης από χέρι όπως θα πιστέψεις συmicromicroετοχής στον τάδε

αρχιτεκτονικό διαγωνισmicroό και τότε είναι που θα έχεις πραγ-

microατικά κερδίσει

iquestOacuteˆ infinEcircrsaquoUcircmiddot UgraveOcirc˘ permilEgravemiddotAacuteˆOacuteEgraveUcircIgraveOcircDagger Future of the

Cities IFHP Ranko Radovic Student Compe-tition 2007

δια

γωνι

σmicro

ός

Αποκατάσταση και νέα χρήση του Ανατολικού Νεωρίου της ∆εξαmicroενής ΖΑΝΕ και της Αποθήκης Άλατος στο λιmicroάνιτου Ηρακλείου Κρήτης

Εδώ και καιρό στην πόλη του Ηρακλείου οι νέες κατασκευές

εmicroφανίζονται διάσπαρτες και ασυνάρτητες χωρίς συνεκτικό

λόγο χωρίς αναφορά στον υφιστάmicroενο ιστό ούτε πιο σηmicroα-

ντικά στο laquoπροϋπάρχονraquo στην προηγούmicroενη πολιτιστική

τοπογραφία Το αποτέλεσmicroα είναι ότι η ζωή στην πόλη ως

οπτική και κινητική εmicroπειρία είναι πλέον microια ασυνεχής αλλη-

λουχία από αυτόνοmicroα ανεξάρτητα microεταξύ τους αυτοαναφο-

ρικά οπτικά στίγmicroατα που microέσα στην αυτοαναφορικότητά

τους νοmicroιmicroοποιούνται microεν αλλά ανθίστανται οποιαδήποτε

προσπάθεια συγκρότησης ενός συνεχούς αφηγήmicroατος που

θα ήταν laquoο δρόmicroοςraquo και εξ αυτού η πόλη ως βιωmicroατική συνέ-

χεια ενός πολιτειακού συmicroβολαίου

Το αντικείmicroενο όmicroως αυτού του διαγωνισmicroού αυτό το κοmicromicroάτι

του λιmicroανιού του Χάνδακα είναι ένα από τα λίγα microέρη όπου

αναγνωρίζεται η παλιά πόλη και η σχέση της microε τα τείχη που

την σχηmicroάτιζαν Το εναποmicroείναν τmicroήmicroα των Νεότερων Νεω-

ρίων η Ενετική ∆εξαmicroενή ΖΑΝΕ και η Αποθήκη Αλατιού στη

microεριά της προκυmicroαίας ακόmicroα και στην κατάσταση που βρίσκο-

νται ερείπια κενά λειτουργίας έχουν ακόmicroη τη δυνατότητα

να παραπέmicroπουν στην πρωταρχική τοπογραφία του λιmicroανιού

hellipΌταν αναφερόmicroαστε στα κτήρια ως πολιτιστική κληρονοmicroιά

6677δ ι α γ ω ν ι σ micro ό ς6666 δ ι α γ ω ν ι σ micro ό ς

α β

ρα

βεί

ο

δεν τα εννοούmicroε ως αντικείmicroενα ως κτισmicroένες εικόνες microιας

παρελθούσας εποχής ndashπου αντίκεινται έξω από εmicroάςndash αλλά

ως χώρο που βιώνεται και ως εκ τούτου microετουσιώνεται σε

χρόνο microας που microας περιβάλει εmicroάς και τις πράξεις microας

hellipΓια να ενεργοποιηθεί η microνήmicroη microέσω του ερειπίου απαιτεί-

ται η ενεργή ανάmicroνηση microια προβολή της επιθυmicroίας για ζωή

όπου αντί να αναπολούmicroε απεγνωσmicroένα το παρελθόν για τα

χαmicroένα αντικείmicroενα επιθυmicroούmicroε και σχεδιάζουmicroε νέους χρό-

νους Τότε είναι που το παρελθόν αποκαλύπτεται πλέον ως

χώρος και microας επιτρέπει να εmicroπλακούmicroε microε την δηmicroιουργική

πράξη ως συmicroπληρωmicroατική πράξη ως ολοκλήρωση του ατε-

λούς ως συνέχεια

Η επανάχρηση λοιπόν δεν συνιστά laquoδεύτερο χέριraquo αλλά

είναι αποτέλεσmicroα microιας επέmicroβασης που προσφέρει microια νέα

οπτική microιας παλιάς τοπογραφίας Το παλιό κτίσmicroα συνεχίζει

να υπάρχει όχι όmicroως ως κτήριο αλλά ως τοπογραφία ως οικό-

πεδο αυτή τη φορά για το πρόγραmicromicroα που έρχεται να εγκατα-

σταθεί εκεί Το παλιό ως microνηmicroείο συνεχίζει την ζωή του ως

πηγή γνώσης ως ανάmicroνηση microιας προηγούmicroενης πρωταρχικής

σχέσης microε τον κόσmicroο στην περίπτωσή microας microε τη θάλασσα και

το λιmicroάνι

Αρχή της πρότασης αποτελεί η οριοθέτηση ενός επιπέδου

όρασης του microνηmicroείου που θα αποκαλύπτει τις πρωταρχικές

του δοmicroές ενώ ταυτόχρονα θα επιτρέπει την αναγνώριση της

ιστορικής συνέχειας της πόλης του Ηρακλείου που απορρέει

από τη δυναmicroική της διαλεκτικής σχέσης microεταξύ του παλιού

και του σύγχρονου Ως κλειδί του microηχανισmicroού που microας επέ-

τρεψε να φέρουmicroε το καινούργιο πρόγραmicromicroα σε σχέση microε τα

παλιά κτίσmicroατα χρησιmicroοποιήσαmicroε την microεταφορά ∆ηλαδή

αρνηθήκαmicroε την microετατροπή ως εργαλείο επανάχρησης και

την microετάλλαξη των υφισταmicroένων κτισmicroάτων σε κτήριο αλλά

χρησιmicroοποιώντας το κτήριο ως laquoχρονικό οικόπεδοraquo microεταφέ-

ραmicroε σε αυτό την δοmicroή συνθετική και κατασκευαστική ενός

ταρσανά του αρχετυπικού ναυπηγείου του 19ου αιώνα Χαρα-

κτηριστικές microορφές οι καmicroπύλες που φτιάχνουν τα καράβια

τα κράmicroατα υλικών σανίδες και microέταλλα και οι τυπικές κατα-

σκευές το κόκκινο του microίνιου επιστρατεύθηκαν ως στοιχεία

microεταφοράς που ενεργοποιούν τις microνήmicroες που λανθάνουν στον

χώρο και επέτρεψαν σrsquo εmicroάς να ανακαλέσουmicroε και να microετα-

φέρουmicroε στο παρόν στιγmicroές ζωής που microπορούν να αποτελούν

ακόmicroα στοιχεία της τοπογραφίας Στην προκείmicroενη περί-

πτωση η microεταφορά δεν αποτελεί ένα εικονογραφικό τρικ

ένα λεκτικό τέχνασmicroα που να εξαντλείται microετά το πρώτο διά-

βασmicroα ∆ρα συνεχώς σε ένα επίπεδο προ-λεκτικό φέρνοντας

microας σε σχέση microε βιώmicroατα που λειτουργούν έξω από τους

περιορισmicroούς του ιστορικού χρόνου και microας βοηθούν να οικει-

οποιηθούmicroε τον χρόνο του χώρου χωρίς να φοβηθούmicroε

microήπως καταλήξουmicroε ασεβείς Η ασέβεια εξάλλου είναι

πιθανότητα microόνο στον ιστορικό χρόνο Σε αυτόν τον άλλο

χρόνο ισχύει η δυνατότητα της συνύπαρξης Στην πρότασή

microας λοιπόν τα καινούργια στοιχεία της σύνθεσης αποστασιο-

ποιούνται από τα παλιά κτίσmicroατα όχι από φόβο microήπως κακο-

microεταχειριστούmicroε το παρελθόν αλλά για να επιτρέψουmicroε τις

διαφορετικές χρονικές στιγmicroές να συνυπάρξουν ισόνοmicroα

microέσα στα πλαίσιο των πολιτιστικών δραστηριοτήτων που θα

φιλοξενήσει ο χώρος Ένας κόσmicroος ο παλιός και ο καινούρ-

γιος ένας

ΜελετητέςΑθανάσιος Κ Σπανοmicroαρίδης

Γιάννης Ζαχαριάδης αρχιτέκτονες

ΣυνεργάτεςΙσmicroήνη Μέλιου Σταύρος Μόφορης αρχιτέκτονες

Παυλίνα Μανέτα ∆ήmicroητρα Παυλάκου φοιτήτριες αρχιτέκτονες

Επανάχρηση δεν σηmicroαίνει αναίρεση της συmicroβολικής παρακα-

ταθήκης ενός ιστορικού κελύφους Σηmicroαίνει επαναβίωση και

επανασηmicroασιοδότησή του ώστε να παραmicroείνει στη microνήmicroη και

τη ζωή της πόλης microε νέες συναντήσεις δραστηριότητες και

συλλογικές δράσεις

Η πρόταση προσπαθεί να πειθαρχήσει εκφραστικά στην

laquoανακουφιστική σιωπήraquo και δοmicroική λιτότητα του microνηmicroείου

ndashεξωτερική και εσωτερικήndash και όχι να microεταχειριστεί το κέλυ-

φος σαν πεδίο laquoδηmicroιουργικής ιδιαιτερότηταςraquo Επιχειρεί να

αναδείξει και να ζωογονήσει τον εσωτερικό όγκο microε στόχο να

επανακατοικηθεί το ίδιο το κτίσmicroα και όχι απλά να laquoστεγάσειraquo

microια νέα κατασκευή

Αναζητήθηκε microία ροή κινήσεων που θα ενοποιεί τη συνολική

εσωτερική λειτουργία των τριών κτιρίων και ταυτόχρονα θα

δηmicroιουργεί τους χώρους ndashτους microικρότερους τόπουςndash των

νέων χρήσεων Το Αρσενάλι παραmicroένει ένα πέρασmicroα-δρόmicroος

η διαδροmicroή του όmicroως επεκτείνεται και εmicroπλουτίζεται microε microία

αλληλουχία από ελαφρές ράmicroπες και ανισοϊψή πατάρια που

δηmicroιουργούν τις γαλαρίες των εκθεσιακών χώρων λειτουρ-

γώντας ταυτόχρονα σαν εξώστες για τα εσωτερικά δρώmicroενα

και σαν πλατώmicroατα-laquoκαταστρώmicroαταraquo συλλογικών δράσεων Ο

επισκέπτης ανακτά το laquoθετικό κενόraquo των θόλων προσεγγίζει

και παρατηρεί την τεχνοδοmicroία τους και αποκτά microια νέα αντί-

ληψη του χώρου microε στοχευmicroένες οπτικές φυγές προοπτικές

και θέες

Το Νεώριο λειτουργεί σαν εκθεσιακός χώρος microε δυνατότητα

να δεχτεί microικρότερες ή microεγαλύτερες οmicroαδικές πολιτιστικές

δράσεις στις επιmicroέρους χωρικές ενότητες Το δυτικό πατάρι

επεκτείνεται σαν εξώστης ndash θέα προς το ενετικό λιmicroάνι και

φιλοξενεί το κυλικείο microε άmicroεση πρόσβαση και από τον χώρο

της Αποθήκης Οι σκοτεινοί χώροι των ∆εξαmicroενών φιλοξενούν

τις θεατρικές και microουσικές παραστάσεις παίρνοντας φως από

τα δρώmicroενα της τέχνης Ο πρώτος θόλος σε επαφή microε το

Αρσενάλι επεκτείνει τη διαδροmicroή του εκθεσιακού χώρου λει-

τουργώντας παράλληλα σαν φουαγιέ του χώρου των εκδηλώ-

σεων στον δεύτερο θόλο Οι χώροι αποκτούν άmicroεση πρό-

σβαση από τον εξωτερικό χώρο στη στάθmicroη των παταριών και

δυνατότητα αυτόνοmicroης λειτουργίας Η Αποθήκη του Αλατιού

στεγάζει ένα νεανικό εργαστήρι microουσικής και οργανοποιίας

έχοντας αναφορά στην πλατεία του Τελωνείου

Για όλες τις κατασκευές επιλέχθηκε ένα αυτοφερόmicroενο

δοmicroικό σύστηmicroα από microέταλλο και ξύλο που ενσωmicroατώνει τις

εκθεσιακές επιφάνειες τους γενικούς και σηmicroειακούς φωτι-

σmicroούς και τις καλωδιώσεις απλής οικοδοmicroικής τεχνολογίας

που χωρίς να microιmicroείται στήνει ξανά τις laquoσκαλωσιέςraquo του ναυ-

πηγείου αναζητώντας τη νέα αντίληψη και σηmicroασιοδότηση

του χώρου

6699δ ι α γ ω ν ι σ micro ό ς

γ β

ρα

βεί

ο

6688 δ ι α γ ω ν ι σ micro ό ς

β β

ρα

βεί

ο

Από τους τέσσερεις αιώνες της ενετικής θαλάσσιας οχύρωσης

του Ηρακλείου σήmicroερα αποmicroένουν σπαράγmicroατα ασύνδετα

δίχως λειτουργική και νοηmicroατική συνοχή Tο microεσαιωνικό

αρχαιολογικό τοπίο του θαλάσσιου microετώπου παραmicroένει

δυσερmicroήνευτο και δυσανάγνωστο Το έλλειmicromicroα εποπτείας και

κατανόησης του ιστορικού χώρου επιχειρεί να αναπληρώσει η

προκείmicroενη πρόταση στην περιοχή των ανατολικών νεωρίων

microε δύο χειρονοmicroίες

(α) ∆ιαmicroόρφωση του δηmicroόσιου χώρου-πλατείας microπροστά στην

τοξοστοιχία του αποmicroείναντος νεωρίου microε την επισήmicroανση

των ιχνών του πλήρους συγκροτήmicroατος

(β) Κατασκευή υπερυψωmicroένου εξώστη-belvedere στη βορινή

άκρη του Νεωρίου για την εποπτεία του θαλασσίου microετώπου

και των microνηmicroειακών καταλοίπων Κατrsquo αυτό τον τρόπο ολοκλη-

ρώνεται η ζητούmicroενη λειτουργική και νοηmicroατική σύνδεση των

επιmicroέρους ενοτήτων (∆εξαmicroενής Νεωρίου και Αλατάδικου) microε

προτάσεις που βοηθούν την επαναφορά της ιστορικής microνήmicroης

Η κεντρική ιδέα της αρχιτεκτονικής παρέmicroβασης συνοψίζεται

στην ένταξη microιας συνεχούς επιφανείας ξύλινου δαπέδου που

οδηγεί την κυκλοφορία του κοινού στις επιmicroέρους περιοχές

Το δάπεδο αυτό άλλοτε microε τη microορφή διαδρόmicroου ή ράmicroπας

άλλοτε ως κερκίδωmicroα κι άλλοτε ως βάθρο διατρέχει τον

δηmicroόσιο χώρο που περιβάλλει το microνηmicroείο εισχωρεί microέσα του

προβάλλει και προεκτείνει τις χρηστικές επιφάνειες Συνδέει

τους επιmicroέρους χώρους ndash∆εξαmicroενή Νεώριο και Αλατάδικοndash

και εξασφαλίζει πρόσβαση σε όλους

Το δάπεδο αυτό είναι ο αγωγός που εισάγει τις νέες χρήσεις

και φέρει όλο το λειτουργικό τους φορτίο έτσι ώστε να παρα-

microείνουν ανέπαφες οι επιφάνειες του microνηmicroείου Η τήρηση

αποστάσεων από τις microεσαιωνικές επιφάνειες των microνηmicroείων

(τοίχοι θόλοι αυθεντικά δάπεδα) διατρέχει όλη την πρόταση

και επιτρέπει την αντιστικτική γραφή των εισαγοmicroένων στοι-

χείων microε τρόπο που καθιστά απολύτως αναγνωρίσιmicroη τη νεω-

τερική παρέmicroβαση και καταξιώνει την παρουσία του microνη-

microείου

Όλες οι νέες προτεινόmicroενες παρεmicroβάσεις είναι αναστρέψι-

microες

ΜελετητήςΓιάννης Κίζης αρχιτέκτων αναπλ καθηγητής ΕΜΠ

ΣυνεργάτεςΝίκος Βενιανάκης Κωσταντής Κίζης Νίκος Σούλης αρχιτέκτο-

νες Γιάννης Τσοπανάκης πολιτικός microηχ Παύλος Ζαννής

microηχανολόγος microηχ

ΣύmicroβουλοςΝίκος Σκουτέλης αρχιτέκτων επίκ καθηγητής Πολυτεχνείου

Κρήτης

ΜελετητέςΘεώνη Ξάνθη Θοδωρής Ανδρουλάκης

Γεράσιmicroος Ζακυνθινός αρχιτέκτονες

ΣυνεργάτεςΓαβριέλλα Καραmicroπάτσου Νίκος Κεχαγιάς Στέλλα Μακαρόνα

Γιώργος Κουmicroερτάς Μαρουσώ Χανιώτη Τάσος Σπυρίδωνος

αρχιτέκτονες

ΗΜ ΕΠΕ - Κώστας Ζαχάριος ΗΜ εγκαταστάσεις

Θόδωρος Νιαουνάκης ακουστική microελέτη

Με αφορmicroή το σχετικό αφιέρωmicroα του τρέχοντος περιοδι-

κού του ΣΑ∆ΑΣ-ΠΕΑ στους πανελλήνιους αρχιτεκτονι-

κούς διαγωνισmicroούς γεννήθηκαν ορισmicroένα ερωτήmicroατα και

ακολούθως προέκυψαν κάποιες απαντήσεις οι οποίες

αποτελούν το καταστάλαγmicroα της δεκαετούς εmicroπειρίας του

γράφοντος πάνω στο θέmicroα Ορισmicroένες πρώτες προσωπι-

κές σκέψεις και απόψεις έχουν δηmicroοσιευτεί παλιότερα

(laquoΓια ποιον δουλεύουmicroεraquo Περιοδικό Αρχιτέκτονες τεύχος

51 ndash Περίοδος Β ΜάιοςΙούνιος 2005 σελ 34) όταν η

εmicroπειρία από τους διαγωνισmicroούς ήταν σχετικά microικρότερη

Όmicroως microε το πέρασmicroα του χρόνου και τη συmicromicroετοχή σε

διάφορους διαγωνισmicroούς οι θέσεις αυτές ωρίmicroασαν και σε

microεγάλο βαθmicroό ενισχύθηκαν κυρίως ως προς τις αρνητικές

διαστάσεις του ζητήmicroατος

Είναι άραγε οι διαγωνισmicroοί ndashιδιωτικοί και δηmicroόσιοιndash ευκαι-

ρία για συmicromicroετοχή σε microια υψηλού συναγωνιστικού επιπέ-

δου αρχιτεκτονική διαδικασία όπου προάγεται η ευγενής

άmicroυλα Βραβεύονται πάντοτε οι καλύτεροι Υλοποιείται

τελικά το πρώτο βραβείο Εάν ναι ποια είναι η σχέση της

microελέτης microε το κατασκευασmicroένο αποτέλεσmicroα Ακόmicroη ποια

είναι η αξία και η χρησιmicroότητα των αρχιτεκτονικών διαγω-

νισmicroών στην Ελλάδα

Σε ένα ιδιαίτερα ανταγωνιστικό περιβάλλον δυστυχώς

κάποιες φορές τα microέλη των microελετητικών οmicroάδων αναπτύσ-

σουν αγενή και ανθυγιεινά αισθήmicroατα τόσο για τους συνα-

δέλφους τους στις άλλες οmicroάδες όσο και για τους συνερ-

γάτες τους στην οmicroάδα που οι ίδιοι συmicromicroετέχουν Άλλοτε

κάποιοι συmicromicroετέχοντες είναι σε microεγάλο βαθmicroό διατεθειmicroέ-

νοι να microην περιοριστούν στις απαραίτητες σχέσεις και στις

απαιτούmicroενες δράσεις καθώς microπορεί να προβούν ακόmicroη

και σε ανεπιθύmicroητες ενέργειες ή ακόmicroη και σε επίπονες

θυσίες προκειmicroένου να νικήσουν Άλλοτε ο ανταγωνισmicroός

microετατρέπεται σε αντιδικία και έτσι σε ορισmicroένες περιπτώ-

σεις κάποιοι επικαλούνται ή ακόmicroη και χρησιmicroοποιούν

νοmicroικά microέσα ανάγοντας την αρχιτεκτονική σε ζήτηmicroα το

οποίο αφορά περισσότερο δικηγόρους παρά αρχιτέκτο-

νες Σε άλλες περιπτώσεις κάποια από τα βραβεία γεννούν

απορία για το αν και κατά πόσο αδιάβλητη και δίκαιη είναι

η διαδικασία ενώ ακόmicroη εγείρεται ζήτηmicroα για το κύρος της

τελικής κρίσης και την υπόληψη της επιτροπής σε σχέση

microε τις δηλωmicroένες δεσmicroεύσεις και τις πραγmicroατικές επιδιώ-

ξεις του αγωνοθέτη

Σε ότι αφορά την κατάληξη αν ο διαγωνισmicroός είναι ιδιωτι-

κός δεν αποτελεί δεδοmicroένο ότι η microελέτη η οποία θα υλο-

ποιηθεί έχει αποσπάσει απαραίτητα το πρώτο βραβείο

ενώ στους περισσότερους δηmicroόσιους αρχιτεκτονικούς

διαγωνισmicroούς δεν είναι καν σίγουρο αν θα υλοποιηθεί οτι-

δήποτε Όmicroως ακόmicroη και στην απίθανη περίπτωση υλο-

ποίησης ενός δηmicroόσιου διαγωνισmicroού το τελικό αποτέλε-

σmicroα ndashmicroετά από καιρό και κόποndash είναι αmicroφίβολο αν ικανο-

ποιεί πλήρως ndashή έστω σε κάποιο αξιόλογο βαθmicroόndash τις

προσδοκίες των microελετητών ή τουλάχιστον αν σέβεται τις

βασικές αρχιτεκτονικές αξιώσεις και τα ιδιαίτερα χαρακτη-

ριστικά της microελέτης

Όπως φαίνεται λοιπόν υπάρχουν διάφορες περιπτώσεις

για να δικαιολογούν το γιατί ο θεσmicroός των πανελλήνιων

αρχιτεκτονικών διαγωνισmicroών απαξιώνεται και βρίσκεται σε

διαρκή κρίση Γιατί κάποιοι είναι αναξιόπιστοι άλλοι αδιά-

φοροι κάποιοι άλλοι γίνονται προσχηmicroατικά και microόνο για

εντυπωσιασmicroό ενώ οι περισσότεροι είναι είτε ατελέσφοροι

είτε αναποτελεσmicroατικοί Ακόmicroη γιατί τόσο οι φορείς διεξα-

γωγής των αρχιτεκτονικών διαγωνισmicroών (πολιτεία ή ιδιώ-

τες) όσο και οι ίδιοι οι συmicromicroετέχοντες microελετητές δεν αντι-

λαmicroβάνονται το θεσmicroό ως εποικοδοmicroητική διαδικασία

αλλά αντιmicroετωπίζοντας και συχνά υποστηρίζοντας πρό-

σκαιρες επιδιώξεις ή φιλοδοξίες καταστρέφουν τη microονα-

δική ευκαιρία συλλογικής προσφοράς microέσω της αρχιτεκτο-

νικής συν-δηmicroιουργίας Κάπως έτσι γίνονται οι αρχιτεκτονι-

κοί διαγωνισmicroοί στην Ελλάδα ή microάλλον κάπως έτσι δεν

γίνονται

Στο διάστηmicroα 2003-204 στα πλαίσια της Επιτροπής αρχι-

τεκτονικών διαγωνισmicroών του ΣΑ∆ΑΣ-ΠΕΑ λειτούργησε

microια οmicroάδα εργασίας που microε σύmicroπνοια microεθοδικότητα και

κοινή στόχευση επιτέλεσαν ένα microεγάλης σηmicroασίας ndashκαι εν

τέλει και όγκουndash έργο Αφορά στην τροποποίηση του υφι-

στάmicroενου (προβληmicroατικού και παρωχηmicroένου) θεσmicroικού

πλαισίου για τους αρχιτεκτονικούς διαγωνισmicroούς στη

χώρα microας και την προσαρmicroογή του στις διατάξεις της αντί-

στοιχης Ευρωπαϊκής Οδηγίας Σκοπός ήταν η εναρmicroόνιση

microε τα ισχύοντα νοmicroικά πλαίσια των άλλων ευρωπαϊκών

χωρών ndashειδικά αυτών microε παράδοση στη διεξαγωγή του

θεσmicroούndash αλλά και τους κανονισmicroούς UIA και ACE (Ευρω-

παϊκό Συmicroβούλιο Αρχιτεκτόνων) Υπεύθυνος από το ∆Σ

του ΣΑ∆ΑΣ-ΠΕΑ υπήρξε ο Π Νικολακόπουλος

Η Επιτροπή συνέλεξε microετέφρασε και συνέκρινε στοιχεία

από οκτώ ευρωπαϊκές χώρες και κατέληξε σε πρόταση

Σχεδίου Θεσmicroικού Πλαισίου microε θέmicroα laquoΚανονισmicroός για τον

καθορισmicroό των εθνικών διαδικασιών διεξαγωγής διαγωνι-

σmicroών microελετών στον τοmicroέα της αρχιτεκτονικήςraquo και αποδέ-

κτες τα υπουργεία ΠΕΧΩ∆Ε και ΠΕΘΟ

Στις προτάσεις συmicroπεριλαmicroβάνονται δικλείδες για την υλο-

ποίηση των βραβευθέντων προτάσεων microε την απαραίτητη

συmicromicroετοχή των microελετητών τακτοποίηση των αmicroοιβών

θέσπιση ανεξάρτητης επιτροπής αρχιτεκτονικών διαγωνι-

σmicroών (ΕΑ∆) και συmicroβούλου αγωνοθέτη συγκρότηση

δεξαmicroενής κριτών διασφάλιση των πνευmicroατικών δικαιωmicroά-

των των microελετητών νέο νοmicroικό πλαίσιο για την υποχρέωση

προκήρυξης αρχιτεκτονικών διαγωνισmicroών από τους

φορείς και κίνητρα όσον αφορά στις προκηρύξεις διαγω-

νισmicroών διασφάλιση διαφάνειας στην κρίση των microελετών

κά

Το Σχέδιο δηmicroοσιεύτηκε στο τεύχος 5411-112005 του

περιοδικού Έκτοτε και microετά και τη διαβίβασή του στα

αρmicroόδια υπουργεία δεν microας έχει κοινοποιηθεί κανένα νέο

για την τύχη του Υπουργεία και φορείς κωφεύουν και οι

διαγωνισmicroοί Όταν και εάν προκηρύσσονται συνεχίζουν

να αποτελούν microεγάλο πονοκέφαλο για όλους εmicroάς τους

συmicromicroετέχοντες Λόγω κακής οργάνωσης λόγω έλλειψης

διαφάνειας λόγω αργοποριών στις διαδικασίες λόγω

αmicroφισβήτησης προς τα microέλη της κριτικής επιτροπής εν

τέλει λόγω έλλειψης οράmicroατος για το θεσmicroό

6622 α φ ι έ ρ ω micro α

ΘεσmicroόςΞεπεσmicroός

του Αλέξανδρου Κλειδωνά αρχιτέκτονα

Προτάσεις της Επιτροπής Αρχιτεκτονικών∆ιαγωνισmicroών του ΣΑ∆ΑΣ-ΠΕΑ

της Ιουλίας ∆ρούγα αρχιτέκτονος (microέλος αυτής της Επιτροπής)

6633α φ ι έ ρ ω micro α

iquestOacuteˆ paraOacuteAcirc˘IgravemiddotUgraveEgraveIcircfi intcurrenOacuteUgraveUacuteOcirc infinıEumlOacuteOgraveOacute 1959 middotUacutemacrπ centAcircUcircOcircUgravefiOcirc˘IumlOcirc˜ (1Ocirc sbquoUacutemiddotsbquoAcircrsaquoOcirc paramiddotOacuteAcircIumlIumllsaquoOacuteEgraveOcirc˘infinUacutemacrEgraveUgraveAcircIcircUgraveOcircOacuteEgraveIcircOcircDagger centEgravemiddotAacuteˆOacuteEgraveUcircIgraveOcircDagger)

microικρός-Μεγάλος Αρχιτέκτονας

της Μαριλένας Καλυβιώτη αρχιτέκτονος

6644 α φ ι έ ρ ω micro α

Οι laquoπύλεςraquo του τmicroήmicroατος Τmicroήmicroα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών

είναι ανοιχτές Στέκεσαι microε την κάρτα στο χέρι που γράφει φοι-

τητής εξάmicroηνο Α Είσαι επιτέλους φοιτητής στην πολυπό-

θητη σχολή Το ήθελες από τότε που θυmicroάσαι τον εαυτό

σουτα τελευταία χρόνιαήταν επιλογή των δικών σου είσαι

όmicroως εδώ Και τώρα Τώρα ξεκινάει το παιχνίδι των γνώσεων

microε παίκτες εσένα τους συmicroφοιτητές σου τους καθηγητές σου

και φυσιογνωmicroίες όπως τον Wright τον Le Corbusier Οι πρώ-

τες ιδέες αρχίζουν να έρχονται και είσαι περήφανος για τον

εαυτό σου ή απογοητεύεσαι και προσπαθείς κι άλλο

Σε όποιο στάδιο της φοίτησης σου και αν γίνει αυτό κάποια

στιγmicroή το νιώθεις Θέλεις να γίνει ένας microικρός-Μεγάλος Αρχι-

τέκτονας και είσαι έτοιmicroος να κατακλίσεις τη σχολή σου την

πόλη σου τη χώρα σου ή τον κόσmicroο όλο microε τις δικές σου

γραmicromicroές και τους δικούς σου όγκους και χρώmicroατα Μπορεί να

φοβάσαι να το παραδεχτείς αλλά το συναίσθηmicroα τρέφεται

microέσα σου microέρα microε τη microέρα Μπορεί να microην το αφήσεις να

εκδηλωθεί ποτέ microπορεί όmicroως και να το κυνηγήσεις

Και τότε ως microάννα εξ ουρανού ο πρώτος αρχιτεκτονικός δια-

γωνισmicroός (ο πρώτος που πέφτει στην αντίληψή σου) φαντάζει

η ευκαιρία να αποδείξεις την αξία σου Μπορεί να microη διαβά-

σεις καν το θέmicroα αλλά και microονό στην πρώτη φράση laquo∆ια-

γωνισmicroός ιδεών αρχιτεκτονικός διαγωνισmicroόςraquo έχεις ήδη

πάρει απόφαση να συmicromicroετάσχεις Νιώθεις πως σου δίνεται η

ευκαιρία να παίξεις ή και να πρωταγωνιστήσεις σε ελληνική

ταινία ή χολιγουντιανή παραγωγή Συνειδητοποιήσεις πως

έχεις τη δυνατότητα να δώσεις λύσεις που θα φέρουν την προ-

σωπική σου σφραγίδα οι περιορισmicroοί που σου παρουσιάζουν

δεν σου microοιάζουν βουνό και αρχίσεις να σχεδιάζεις συmicroβα-

τικά και microετά οι γραmicromicroές (οι λεγόmicroενες laquoντιζαϊνιέςraquo) ξεπη-

δάνε από παντού

Και τελειώνεις τη σχολή έχεις στο ιστορικό σου 012 συmicromicroέ-

τοχες σε διαγωνισmicroούς και θέλεις να βγεις στον αληθινό

κόσmicroο microη προστατευόmicroενο από τις πύλες της σχολής και

νοmicroίζεις πως microπορείς να συνεχίσεις την κατάκτησή σου (και

microπορείς το πιστεύω ακράδαντα πως microπορείς ότι και αν

σηmicroαίνει αυτό για τον καθένα) Η προκήρυξη για τον επόmicroενο

πανελλήνιο διαγωνισmicroό της Χ ανέγερσης εmicroφανίζεται microπρο-

στά σου και σκέφτεσαι θα κάνω την προσπάθειά microου Όσα

έmicroαθα έχω την ευκαιρία να τα παρουσιάσω microε την σφραγίδα

πλέον στο χέρι και microε ολοένα καλύτερες ιδέες ∆ιαβάζεις τις

laquoοδηγίες διαγωνιζοmicroένωνraquo και τα πρώτα καmicroπανάκια αρχί-

ζουν να αντηχούν στα αφτιά σου ΓΟΚ επιτρεπόmicroενη δόmicroηση

επιτρεπόmicroενο ύψος χρήσεις γης επιτρεπόmicroενες λειτουρ-

γίες προϋπολογισmicroός έργου και επιτρεπόmicroενο κόστος Και οι

συmicromicroετέχοντες πολλοί αρκετοί από τους οποίους γνωστά

ονόmicroατα που γυρίζουν στο κεφάλι σου άλλα από τότε που

ήσουν φοιτητής και άλλα από τη στιγmicroή που έγινες ενεργό

microέλος της αρχιτεκτονικής κοινότητας Και οι αmicroφιβολίες περί

συmicromicroετοχής σου άλλοτε λιγότερες άλλοτε περισσότερες

(άλλοτε καθόλου πρέπει να είmicroαστε ειλικρινείς) εmicroφανίζο-

νται Νιώθεις να σε πνίγουν οι περιορισmicroοί και ο συναγωνισmicroός

microε σηmicroαντικές (όχι πάντα ποιοτικές κατά την γνώmicroη σου)

παρουσίες στον χώρο της αρχιτεκτονικής δηmicroιουργίας στη

χώρα σου Τα ερωτήmicroατα σε κατακλύζουν Τι microπορώ να σχε-

διάσω microε τόσα δεν Υπάρχει περίπτωση να προκριθώ η θα

microείνω στην αφάνεια Και απόψεις περί παραποίησης του

τελικά ανεγερθέντος από το σχεδιαζόmicroενο σε βοmicroβαρδίζουν

Και εκεί είναι που πρέπει να πάρεις αποφάσεις και να φέρεις

σε εφαρmicroογή όλα όσα έmicroαθες όλα αυτά τα χρόνια Και ξέρεις

πως έχεις πολλά να microάθεις ακόmicroα Γιατί το πραγmicroατικό παιχνίδι

των γνώσεων έφυγε από την φωλιά της σχολής σου και από τα

χέρια των συmicroφοιτητών και καθηγητών σου Βρίσκεται τώρα

στα χέρια τα δικά σου και των συναδέλφων σου στα χέρια της

πολιτείας της κοινωνίας microε την οποία καλείσαι να συνεργα-

στείς ή και να έρθεις σε σύγκρουση Βρίσκεται στις απογοη-

τεύσεις που θα συναντήσεις και τα κολλήmicroατα που θα παρου-

σιαστούν microπροστά σου και θα είναι πολλά αλλά εσύ θα συνεχί-

σεις Και τα πράγmicroατα θα γίνουν πιο εύκολα Θα microάθεις να

κινείσαι και να ελίσσεσαι Να microη φοβάσαι microεγάλα ονόmicroατα και

κλίκες Να microην τροmicroάζεις στην ιδέα microιας σύγκρουσης ή microιας

χαmicroένης από χέρι όπως θα πιστέψεις συmicromicroετοχής στον τάδε

αρχιτεκτονικό διαγωνισmicroό και τότε είναι που θα έχεις πραγ-

microατικά κερδίσει

iquestOacuteˆ infinEcircrsaquoUcircmiddot UgraveOcirc˘ permilEgravemiddotAacuteˆOacuteEgraveUcircIgraveOcircDagger Future of the

Cities IFHP Ranko Radovic Student Compe-tition 2007

δια

γωνι

σmicro

ός

Αποκατάσταση και νέα χρήση του Ανατολικού Νεωρίου της ∆εξαmicroενής ΖΑΝΕ και της Αποθήκης Άλατος στο λιmicroάνιτου Ηρακλείου Κρήτης

Εδώ και καιρό στην πόλη του Ηρακλείου οι νέες κατασκευές

εmicroφανίζονται διάσπαρτες και ασυνάρτητες χωρίς συνεκτικό

λόγο χωρίς αναφορά στον υφιστάmicroενο ιστό ούτε πιο σηmicroα-

ντικά στο laquoπροϋπάρχονraquo στην προηγούmicroενη πολιτιστική

τοπογραφία Το αποτέλεσmicroα είναι ότι η ζωή στην πόλη ως

οπτική και κινητική εmicroπειρία είναι πλέον microια ασυνεχής αλλη-

λουχία από αυτόνοmicroα ανεξάρτητα microεταξύ τους αυτοαναφο-

ρικά οπτικά στίγmicroατα που microέσα στην αυτοαναφορικότητά

τους νοmicroιmicroοποιούνται microεν αλλά ανθίστανται οποιαδήποτε

προσπάθεια συγκρότησης ενός συνεχούς αφηγήmicroατος που

θα ήταν laquoο δρόmicroοςraquo και εξ αυτού η πόλη ως βιωmicroατική συνέ-

χεια ενός πολιτειακού συmicroβολαίου

Το αντικείmicroενο όmicroως αυτού του διαγωνισmicroού αυτό το κοmicromicroάτι

του λιmicroανιού του Χάνδακα είναι ένα από τα λίγα microέρη όπου

αναγνωρίζεται η παλιά πόλη και η σχέση της microε τα τείχη που

την σχηmicroάτιζαν Το εναποmicroείναν τmicroήmicroα των Νεότερων Νεω-

ρίων η Ενετική ∆εξαmicroενή ΖΑΝΕ και η Αποθήκη Αλατιού στη

microεριά της προκυmicroαίας ακόmicroα και στην κατάσταση που βρίσκο-

νται ερείπια κενά λειτουργίας έχουν ακόmicroη τη δυνατότητα

να παραπέmicroπουν στην πρωταρχική τοπογραφία του λιmicroανιού

hellipΌταν αναφερόmicroαστε στα κτήρια ως πολιτιστική κληρονοmicroιά

6677δ ι α γ ω ν ι σ micro ό ς6666 δ ι α γ ω ν ι σ micro ό ς

α β

ρα

βεί

ο

δεν τα εννοούmicroε ως αντικείmicroενα ως κτισmicroένες εικόνες microιας

παρελθούσας εποχής ndashπου αντίκεινται έξω από εmicroάςndash αλλά

ως χώρο που βιώνεται και ως εκ τούτου microετουσιώνεται σε

χρόνο microας που microας περιβάλει εmicroάς και τις πράξεις microας

hellipΓια να ενεργοποιηθεί η microνήmicroη microέσω του ερειπίου απαιτεί-

ται η ενεργή ανάmicroνηση microια προβολή της επιθυmicroίας για ζωή

όπου αντί να αναπολούmicroε απεγνωσmicroένα το παρελθόν για τα

χαmicroένα αντικείmicroενα επιθυmicroούmicroε και σχεδιάζουmicroε νέους χρό-

νους Τότε είναι που το παρελθόν αποκαλύπτεται πλέον ως

χώρος και microας επιτρέπει να εmicroπλακούmicroε microε την δηmicroιουργική

πράξη ως συmicroπληρωmicroατική πράξη ως ολοκλήρωση του ατε-

λούς ως συνέχεια

Η επανάχρηση λοιπόν δεν συνιστά laquoδεύτερο χέριraquo αλλά

είναι αποτέλεσmicroα microιας επέmicroβασης που προσφέρει microια νέα

οπτική microιας παλιάς τοπογραφίας Το παλιό κτίσmicroα συνεχίζει

να υπάρχει όχι όmicroως ως κτήριο αλλά ως τοπογραφία ως οικό-

πεδο αυτή τη φορά για το πρόγραmicromicroα που έρχεται να εγκατα-

σταθεί εκεί Το παλιό ως microνηmicroείο συνεχίζει την ζωή του ως

πηγή γνώσης ως ανάmicroνηση microιας προηγούmicroενης πρωταρχικής

σχέσης microε τον κόσmicroο στην περίπτωσή microας microε τη θάλασσα και

το λιmicroάνι

Αρχή της πρότασης αποτελεί η οριοθέτηση ενός επιπέδου

όρασης του microνηmicroείου που θα αποκαλύπτει τις πρωταρχικές

του δοmicroές ενώ ταυτόχρονα θα επιτρέπει την αναγνώριση της

ιστορικής συνέχειας της πόλης του Ηρακλείου που απορρέει

από τη δυναmicroική της διαλεκτικής σχέσης microεταξύ του παλιού

και του σύγχρονου Ως κλειδί του microηχανισmicroού που microας επέ-

τρεψε να φέρουmicroε το καινούργιο πρόγραmicromicroα σε σχέση microε τα

παλιά κτίσmicroατα χρησιmicroοποιήσαmicroε την microεταφορά ∆ηλαδή

αρνηθήκαmicroε την microετατροπή ως εργαλείο επανάχρησης και

την microετάλλαξη των υφισταmicroένων κτισmicroάτων σε κτήριο αλλά

χρησιmicroοποιώντας το κτήριο ως laquoχρονικό οικόπεδοraquo microεταφέ-

ραmicroε σε αυτό την δοmicroή συνθετική και κατασκευαστική ενός

ταρσανά του αρχετυπικού ναυπηγείου του 19ου αιώνα Χαρα-

κτηριστικές microορφές οι καmicroπύλες που φτιάχνουν τα καράβια

τα κράmicroατα υλικών σανίδες και microέταλλα και οι τυπικές κατα-

σκευές το κόκκινο του microίνιου επιστρατεύθηκαν ως στοιχεία

microεταφοράς που ενεργοποιούν τις microνήmicroες που λανθάνουν στον

χώρο και επέτρεψαν σrsquo εmicroάς να ανακαλέσουmicroε και να microετα-

φέρουmicroε στο παρόν στιγmicroές ζωής που microπορούν να αποτελούν

ακόmicroα στοιχεία της τοπογραφίας Στην προκείmicroενη περί-

πτωση η microεταφορά δεν αποτελεί ένα εικονογραφικό τρικ

ένα λεκτικό τέχνασmicroα που να εξαντλείται microετά το πρώτο διά-

βασmicroα ∆ρα συνεχώς σε ένα επίπεδο προ-λεκτικό φέρνοντας

microας σε σχέση microε βιώmicroατα που λειτουργούν έξω από τους

περιορισmicroούς του ιστορικού χρόνου και microας βοηθούν να οικει-

οποιηθούmicroε τον χρόνο του χώρου χωρίς να φοβηθούmicroε

microήπως καταλήξουmicroε ασεβείς Η ασέβεια εξάλλου είναι

πιθανότητα microόνο στον ιστορικό χρόνο Σε αυτόν τον άλλο

χρόνο ισχύει η δυνατότητα της συνύπαρξης Στην πρότασή

microας λοιπόν τα καινούργια στοιχεία της σύνθεσης αποστασιο-

ποιούνται από τα παλιά κτίσmicroατα όχι από φόβο microήπως κακο-

microεταχειριστούmicroε το παρελθόν αλλά για να επιτρέψουmicroε τις

διαφορετικές χρονικές στιγmicroές να συνυπάρξουν ισόνοmicroα

microέσα στα πλαίσιο των πολιτιστικών δραστηριοτήτων που θα

φιλοξενήσει ο χώρος Ένας κόσmicroος ο παλιός και ο καινούρ-

γιος ένας

ΜελετητέςΑθανάσιος Κ Σπανοmicroαρίδης

Γιάννης Ζαχαριάδης αρχιτέκτονες

ΣυνεργάτεςΙσmicroήνη Μέλιου Σταύρος Μόφορης αρχιτέκτονες

Παυλίνα Μανέτα ∆ήmicroητρα Παυλάκου φοιτήτριες αρχιτέκτονες

Επανάχρηση δεν σηmicroαίνει αναίρεση της συmicroβολικής παρακα-

ταθήκης ενός ιστορικού κελύφους Σηmicroαίνει επαναβίωση και

επανασηmicroασιοδότησή του ώστε να παραmicroείνει στη microνήmicroη και

τη ζωή της πόλης microε νέες συναντήσεις δραστηριότητες και

συλλογικές δράσεις

Η πρόταση προσπαθεί να πειθαρχήσει εκφραστικά στην

laquoανακουφιστική σιωπήraquo και δοmicroική λιτότητα του microνηmicroείου

ndashεξωτερική και εσωτερικήndash και όχι να microεταχειριστεί το κέλυ-

φος σαν πεδίο laquoδηmicroιουργικής ιδιαιτερότηταςraquo Επιχειρεί να

αναδείξει και να ζωογονήσει τον εσωτερικό όγκο microε στόχο να

επανακατοικηθεί το ίδιο το κτίσmicroα και όχι απλά να laquoστεγάσειraquo

microια νέα κατασκευή

Αναζητήθηκε microία ροή κινήσεων που θα ενοποιεί τη συνολική

εσωτερική λειτουργία των τριών κτιρίων και ταυτόχρονα θα

δηmicroιουργεί τους χώρους ndashτους microικρότερους τόπουςndash των

νέων χρήσεων Το Αρσενάλι παραmicroένει ένα πέρασmicroα-δρόmicroος

η διαδροmicroή του όmicroως επεκτείνεται και εmicroπλουτίζεται microε microία

αλληλουχία από ελαφρές ράmicroπες και ανισοϊψή πατάρια που

δηmicroιουργούν τις γαλαρίες των εκθεσιακών χώρων λειτουρ-

γώντας ταυτόχρονα σαν εξώστες για τα εσωτερικά δρώmicroενα

και σαν πλατώmicroατα-laquoκαταστρώmicroαταraquo συλλογικών δράσεων Ο

επισκέπτης ανακτά το laquoθετικό κενόraquo των θόλων προσεγγίζει

και παρατηρεί την τεχνοδοmicroία τους και αποκτά microια νέα αντί-

ληψη του χώρου microε στοχευmicroένες οπτικές φυγές προοπτικές

και θέες

Το Νεώριο λειτουργεί σαν εκθεσιακός χώρος microε δυνατότητα

να δεχτεί microικρότερες ή microεγαλύτερες οmicroαδικές πολιτιστικές

δράσεις στις επιmicroέρους χωρικές ενότητες Το δυτικό πατάρι

επεκτείνεται σαν εξώστης ndash θέα προς το ενετικό λιmicroάνι και

φιλοξενεί το κυλικείο microε άmicroεση πρόσβαση και από τον χώρο

της Αποθήκης Οι σκοτεινοί χώροι των ∆εξαmicroενών φιλοξενούν

τις θεατρικές και microουσικές παραστάσεις παίρνοντας φως από

τα δρώmicroενα της τέχνης Ο πρώτος θόλος σε επαφή microε το

Αρσενάλι επεκτείνει τη διαδροmicroή του εκθεσιακού χώρου λει-

τουργώντας παράλληλα σαν φουαγιέ του χώρου των εκδηλώ-

σεων στον δεύτερο θόλο Οι χώροι αποκτούν άmicroεση πρό-

σβαση από τον εξωτερικό χώρο στη στάθmicroη των παταριών και

δυνατότητα αυτόνοmicroης λειτουργίας Η Αποθήκη του Αλατιού

στεγάζει ένα νεανικό εργαστήρι microουσικής και οργανοποιίας

έχοντας αναφορά στην πλατεία του Τελωνείου

Για όλες τις κατασκευές επιλέχθηκε ένα αυτοφερόmicroενο

δοmicroικό σύστηmicroα από microέταλλο και ξύλο που ενσωmicroατώνει τις

εκθεσιακές επιφάνειες τους γενικούς και σηmicroειακούς φωτι-

σmicroούς και τις καλωδιώσεις απλής οικοδοmicroικής τεχνολογίας

που χωρίς να microιmicroείται στήνει ξανά τις laquoσκαλωσιέςraquo του ναυ-

πηγείου αναζητώντας τη νέα αντίληψη και σηmicroασιοδότηση

του χώρου

6699δ ι α γ ω ν ι σ micro ό ς

γ β

ρα

βεί

ο

6688 δ ι α γ ω ν ι σ micro ό ς

β β

ρα

βεί

ο

Από τους τέσσερεις αιώνες της ενετικής θαλάσσιας οχύρωσης

του Ηρακλείου σήmicroερα αποmicroένουν σπαράγmicroατα ασύνδετα

δίχως λειτουργική και νοηmicroατική συνοχή Tο microεσαιωνικό

αρχαιολογικό τοπίο του θαλάσσιου microετώπου παραmicroένει

δυσερmicroήνευτο και δυσανάγνωστο Το έλλειmicromicroα εποπτείας και

κατανόησης του ιστορικού χώρου επιχειρεί να αναπληρώσει η

προκείmicroενη πρόταση στην περιοχή των ανατολικών νεωρίων

microε δύο χειρονοmicroίες

(α) ∆ιαmicroόρφωση του δηmicroόσιου χώρου-πλατείας microπροστά στην

τοξοστοιχία του αποmicroείναντος νεωρίου microε την επισήmicroανση

των ιχνών του πλήρους συγκροτήmicroατος

(β) Κατασκευή υπερυψωmicroένου εξώστη-belvedere στη βορινή

άκρη του Νεωρίου για την εποπτεία του θαλασσίου microετώπου

και των microνηmicroειακών καταλοίπων Κατrsquo αυτό τον τρόπο ολοκλη-

ρώνεται η ζητούmicroενη λειτουργική και νοηmicroατική σύνδεση των

επιmicroέρους ενοτήτων (∆εξαmicroενής Νεωρίου και Αλατάδικου) microε

προτάσεις που βοηθούν την επαναφορά της ιστορικής microνήmicroης

Η κεντρική ιδέα της αρχιτεκτονικής παρέmicroβασης συνοψίζεται

στην ένταξη microιας συνεχούς επιφανείας ξύλινου δαπέδου που

οδηγεί την κυκλοφορία του κοινού στις επιmicroέρους περιοχές

Το δάπεδο αυτό άλλοτε microε τη microορφή διαδρόmicroου ή ράmicroπας

άλλοτε ως κερκίδωmicroα κι άλλοτε ως βάθρο διατρέχει τον

δηmicroόσιο χώρο που περιβάλλει το microνηmicroείο εισχωρεί microέσα του

προβάλλει και προεκτείνει τις χρηστικές επιφάνειες Συνδέει

τους επιmicroέρους χώρους ndash∆εξαmicroενή Νεώριο και Αλατάδικοndash

και εξασφαλίζει πρόσβαση σε όλους

Το δάπεδο αυτό είναι ο αγωγός που εισάγει τις νέες χρήσεις

και φέρει όλο το λειτουργικό τους φορτίο έτσι ώστε να παρα-

microείνουν ανέπαφες οι επιφάνειες του microνηmicroείου Η τήρηση

αποστάσεων από τις microεσαιωνικές επιφάνειες των microνηmicroείων

(τοίχοι θόλοι αυθεντικά δάπεδα) διατρέχει όλη την πρόταση

και επιτρέπει την αντιστικτική γραφή των εισαγοmicroένων στοι-

χείων microε τρόπο που καθιστά απολύτως αναγνωρίσιmicroη τη νεω-

τερική παρέmicroβαση και καταξιώνει την παρουσία του microνη-

microείου

Όλες οι νέες προτεινόmicroενες παρεmicroβάσεις είναι αναστρέψι-

microες

ΜελετητήςΓιάννης Κίζης αρχιτέκτων αναπλ καθηγητής ΕΜΠ

ΣυνεργάτεςΝίκος Βενιανάκης Κωσταντής Κίζης Νίκος Σούλης αρχιτέκτο-

νες Γιάννης Τσοπανάκης πολιτικός microηχ Παύλος Ζαννής

microηχανολόγος microηχ

ΣύmicroβουλοςΝίκος Σκουτέλης αρχιτέκτων επίκ καθηγητής Πολυτεχνείου

Κρήτης

ΜελετητέςΘεώνη Ξάνθη Θοδωρής Ανδρουλάκης

Γεράσιmicroος Ζακυνθινός αρχιτέκτονες

ΣυνεργάτεςΓαβριέλλα Καραmicroπάτσου Νίκος Κεχαγιάς Στέλλα Μακαρόνα

Γιώργος Κουmicroερτάς Μαρουσώ Χανιώτη Τάσος Σπυρίδωνος

αρχιτέκτονες

ΗΜ ΕΠΕ - Κώστας Ζαχάριος ΗΜ εγκαταστάσεις

Θόδωρος Νιαουνάκης ακουστική microελέτη

microικρός-Μεγάλος Αρχιτέκτονας

της Μαριλένας Καλυβιώτη αρχιτέκτονος

6644 α φ ι έ ρ ω micro α

Οι laquoπύλεςraquo του τmicroήmicroατος Τmicroήmicroα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών

είναι ανοιχτές Στέκεσαι microε την κάρτα στο χέρι που γράφει φοι-

τητής εξάmicroηνο Α Είσαι επιτέλους φοιτητής στην πολυπό-

θητη σχολή Το ήθελες από τότε που θυmicroάσαι τον εαυτό

σουτα τελευταία χρόνιαήταν επιλογή των δικών σου είσαι

όmicroως εδώ Και τώρα Τώρα ξεκινάει το παιχνίδι των γνώσεων

microε παίκτες εσένα τους συmicroφοιτητές σου τους καθηγητές σου

και φυσιογνωmicroίες όπως τον Wright τον Le Corbusier Οι πρώ-

τες ιδέες αρχίζουν να έρχονται και είσαι περήφανος για τον

εαυτό σου ή απογοητεύεσαι και προσπαθείς κι άλλο

Σε όποιο στάδιο της φοίτησης σου και αν γίνει αυτό κάποια

στιγmicroή το νιώθεις Θέλεις να γίνει ένας microικρός-Μεγάλος Αρχι-

τέκτονας και είσαι έτοιmicroος να κατακλίσεις τη σχολή σου την

πόλη σου τη χώρα σου ή τον κόσmicroο όλο microε τις δικές σου

γραmicromicroές και τους δικούς σου όγκους και χρώmicroατα Μπορεί να

φοβάσαι να το παραδεχτείς αλλά το συναίσθηmicroα τρέφεται

microέσα σου microέρα microε τη microέρα Μπορεί να microην το αφήσεις να

εκδηλωθεί ποτέ microπορεί όmicroως και να το κυνηγήσεις

Και τότε ως microάννα εξ ουρανού ο πρώτος αρχιτεκτονικός δια-

γωνισmicroός (ο πρώτος που πέφτει στην αντίληψή σου) φαντάζει

η ευκαιρία να αποδείξεις την αξία σου Μπορεί να microη διαβά-

σεις καν το θέmicroα αλλά και microονό στην πρώτη φράση laquo∆ια-

γωνισmicroός ιδεών αρχιτεκτονικός διαγωνισmicroόςraquo έχεις ήδη

πάρει απόφαση να συmicromicroετάσχεις Νιώθεις πως σου δίνεται η

ευκαιρία να παίξεις ή και να πρωταγωνιστήσεις σε ελληνική

ταινία ή χολιγουντιανή παραγωγή Συνειδητοποιήσεις πως

έχεις τη δυνατότητα να δώσεις λύσεις που θα φέρουν την προ-

σωπική σου σφραγίδα οι περιορισmicroοί που σου παρουσιάζουν

δεν σου microοιάζουν βουνό και αρχίσεις να σχεδιάζεις συmicroβα-

τικά και microετά οι γραmicromicroές (οι λεγόmicroενες laquoντιζαϊνιέςraquo) ξεπη-

δάνε από παντού

Και τελειώνεις τη σχολή έχεις στο ιστορικό σου 012 συmicromicroέ-

τοχες σε διαγωνισmicroούς και θέλεις να βγεις στον αληθινό

κόσmicroο microη προστατευόmicroενο από τις πύλες της σχολής και

νοmicroίζεις πως microπορείς να συνεχίσεις την κατάκτησή σου (και

microπορείς το πιστεύω ακράδαντα πως microπορείς ότι και αν

σηmicroαίνει αυτό για τον καθένα) Η προκήρυξη για τον επόmicroενο

πανελλήνιο διαγωνισmicroό της Χ ανέγερσης εmicroφανίζεται microπρο-

στά σου και σκέφτεσαι θα κάνω την προσπάθειά microου Όσα

έmicroαθα έχω την ευκαιρία να τα παρουσιάσω microε την σφραγίδα

πλέον στο χέρι και microε ολοένα καλύτερες ιδέες ∆ιαβάζεις τις

laquoοδηγίες διαγωνιζοmicroένωνraquo και τα πρώτα καmicroπανάκια αρχί-

ζουν να αντηχούν στα αφτιά σου ΓΟΚ επιτρεπόmicroενη δόmicroηση

επιτρεπόmicroενο ύψος χρήσεις γης επιτρεπόmicroενες λειτουρ-

γίες προϋπολογισmicroός έργου και επιτρεπόmicroενο κόστος Και οι

συmicromicroετέχοντες πολλοί αρκετοί από τους οποίους γνωστά

ονόmicroατα που γυρίζουν στο κεφάλι σου άλλα από τότε που

ήσουν φοιτητής και άλλα από τη στιγmicroή που έγινες ενεργό

microέλος της αρχιτεκτονικής κοινότητας Και οι αmicroφιβολίες περί

συmicromicroετοχής σου άλλοτε λιγότερες άλλοτε περισσότερες

(άλλοτε καθόλου πρέπει να είmicroαστε ειλικρινείς) εmicroφανίζο-

νται Νιώθεις να σε πνίγουν οι περιορισmicroοί και ο συναγωνισmicroός

microε σηmicroαντικές (όχι πάντα ποιοτικές κατά την γνώmicroη σου)

παρουσίες στον χώρο της αρχιτεκτονικής δηmicroιουργίας στη

χώρα σου Τα ερωτήmicroατα σε κατακλύζουν Τι microπορώ να σχε-

διάσω microε τόσα δεν Υπάρχει περίπτωση να προκριθώ η θα

microείνω στην αφάνεια Και απόψεις περί παραποίησης του

τελικά ανεγερθέντος από το σχεδιαζόmicroενο σε βοmicroβαρδίζουν

Και εκεί είναι που πρέπει να πάρεις αποφάσεις και να φέρεις

σε εφαρmicroογή όλα όσα έmicroαθες όλα αυτά τα χρόνια Και ξέρεις

πως έχεις πολλά να microάθεις ακόmicroα Γιατί το πραγmicroατικό παιχνίδι

των γνώσεων έφυγε από την φωλιά της σχολής σου και από τα

χέρια των συmicroφοιτητών και καθηγητών σου Βρίσκεται τώρα

στα χέρια τα δικά σου και των συναδέλφων σου στα χέρια της

πολιτείας της κοινωνίας microε την οποία καλείσαι να συνεργα-

στείς ή και να έρθεις σε σύγκρουση Βρίσκεται στις απογοη-

τεύσεις που θα συναντήσεις και τα κολλήmicroατα που θα παρου-

σιαστούν microπροστά σου και θα είναι πολλά αλλά εσύ θα συνεχί-

σεις Και τα πράγmicroατα θα γίνουν πιο εύκολα Θα microάθεις να

κινείσαι και να ελίσσεσαι Να microη φοβάσαι microεγάλα ονόmicroατα και

κλίκες Να microην τροmicroάζεις στην ιδέα microιας σύγκρουσης ή microιας

χαmicroένης από χέρι όπως θα πιστέψεις συmicromicroετοχής στον τάδε

αρχιτεκτονικό διαγωνισmicroό και τότε είναι που θα έχεις πραγ-

microατικά κερδίσει

iquestOacuteˆ infinEcircrsaquoUcircmiddot UgraveOcirc˘ permilEgravemiddotAacuteˆOacuteEgraveUcircIgraveOcircDagger Future of the

Cities IFHP Ranko Radovic Student Compe-tition 2007

δια

γωνι

σmicro

ός

Αποκατάσταση και νέα χρήση του Ανατολικού Νεωρίου της ∆εξαmicroενής ΖΑΝΕ και της Αποθήκης Άλατος στο λιmicroάνιτου Ηρακλείου Κρήτης

Εδώ και καιρό στην πόλη του Ηρακλείου οι νέες κατασκευές

εmicroφανίζονται διάσπαρτες και ασυνάρτητες χωρίς συνεκτικό

λόγο χωρίς αναφορά στον υφιστάmicroενο ιστό ούτε πιο σηmicroα-

ντικά στο laquoπροϋπάρχονraquo στην προηγούmicroενη πολιτιστική

τοπογραφία Το αποτέλεσmicroα είναι ότι η ζωή στην πόλη ως

οπτική και κινητική εmicroπειρία είναι πλέον microια ασυνεχής αλλη-

λουχία από αυτόνοmicroα ανεξάρτητα microεταξύ τους αυτοαναφο-

ρικά οπτικά στίγmicroατα που microέσα στην αυτοαναφορικότητά

τους νοmicroιmicroοποιούνται microεν αλλά ανθίστανται οποιαδήποτε

προσπάθεια συγκρότησης ενός συνεχούς αφηγήmicroατος που

θα ήταν laquoο δρόmicroοςraquo και εξ αυτού η πόλη ως βιωmicroατική συνέ-

χεια ενός πολιτειακού συmicroβολαίου

Το αντικείmicroενο όmicroως αυτού του διαγωνισmicroού αυτό το κοmicromicroάτι

του λιmicroανιού του Χάνδακα είναι ένα από τα λίγα microέρη όπου

αναγνωρίζεται η παλιά πόλη και η σχέση της microε τα τείχη που

την σχηmicroάτιζαν Το εναποmicroείναν τmicroήmicroα των Νεότερων Νεω-

ρίων η Ενετική ∆εξαmicroενή ΖΑΝΕ και η Αποθήκη Αλατιού στη

microεριά της προκυmicroαίας ακόmicroα και στην κατάσταση που βρίσκο-

νται ερείπια κενά λειτουργίας έχουν ακόmicroη τη δυνατότητα

να παραπέmicroπουν στην πρωταρχική τοπογραφία του λιmicroανιού

hellipΌταν αναφερόmicroαστε στα κτήρια ως πολιτιστική κληρονοmicroιά

6677δ ι α γ ω ν ι σ micro ό ς6666 δ ι α γ ω ν ι σ micro ό ς

α β

ρα

βεί

ο

δεν τα εννοούmicroε ως αντικείmicroενα ως κτισmicroένες εικόνες microιας

παρελθούσας εποχής ndashπου αντίκεινται έξω από εmicroάςndash αλλά

ως χώρο που βιώνεται και ως εκ τούτου microετουσιώνεται σε

χρόνο microας που microας περιβάλει εmicroάς και τις πράξεις microας

hellipΓια να ενεργοποιηθεί η microνήmicroη microέσω του ερειπίου απαιτεί-

ται η ενεργή ανάmicroνηση microια προβολή της επιθυmicroίας για ζωή

όπου αντί να αναπολούmicroε απεγνωσmicroένα το παρελθόν για τα

χαmicroένα αντικείmicroενα επιθυmicroούmicroε και σχεδιάζουmicroε νέους χρό-

νους Τότε είναι που το παρελθόν αποκαλύπτεται πλέον ως

χώρος και microας επιτρέπει να εmicroπλακούmicroε microε την δηmicroιουργική

πράξη ως συmicroπληρωmicroατική πράξη ως ολοκλήρωση του ατε-

λούς ως συνέχεια

Η επανάχρηση λοιπόν δεν συνιστά laquoδεύτερο χέριraquo αλλά

είναι αποτέλεσmicroα microιας επέmicroβασης που προσφέρει microια νέα

οπτική microιας παλιάς τοπογραφίας Το παλιό κτίσmicroα συνεχίζει

να υπάρχει όχι όmicroως ως κτήριο αλλά ως τοπογραφία ως οικό-

πεδο αυτή τη φορά για το πρόγραmicromicroα που έρχεται να εγκατα-

σταθεί εκεί Το παλιό ως microνηmicroείο συνεχίζει την ζωή του ως

πηγή γνώσης ως ανάmicroνηση microιας προηγούmicroενης πρωταρχικής

σχέσης microε τον κόσmicroο στην περίπτωσή microας microε τη θάλασσα και

το λιmicroάνι

Αρχή της πρότασης αποτελεί η οριοθέτηση ενός επιπέδου

όρασης του microνηmicroείου που θα αποκαλύπτει τις πρωταρχικές

του δοmicroές ενώ ταυτόχρονα θα επιτρέπει την αναγνώριση της

ιστορικής συνέχειας της πόλης του Ηρακλείου που απορρέει

από τη δυναmicroική της διαλεκτικής σχέσης microεταξύ του παλιού

και του σύγχρονου Ως κλειδί του microηχανισmicroού που microας επέ-

τρεψε να φέρουmicroε το καινούργιο πρόγραmicromicroα σε σχέση microε τα

παλιά κτίσmicroατα χρησιmicroοποιήσαmicroε την microεταφορά ∆ηλαδή

αρνηθήκαmicroε την microετατροπή ως εργαλείο επανάχρησης και

την microετάλλαξη των υφισταmicroένων κτισmicroάτων σε κτήριο αλλά

χρησιmicroοποιώντας το κτήριο ως laquoχρονικό οικόπεδοraquo microεταφέ-

ραmicroε σε αυτό την δοmicroή συνθετική και κατασκευαστική ενός

ταρσανά του αρχετυπικού ναυπηγείου του 19ου αιώνα Χαρα-

κτηριστικές microορφές οι καmicroπύλες που φτιάχνουν τα καράβια

τα κράmicroατα υλικών σανίδες και microέταλλα και οι τυπικές κατα-

σκευές το κόκκινο του microίνιου επιστρατεύθηκαν ως στοιχεία

microεταφοράς που ενεργοποιούν τις microνήmicroες που λανθάνουν στον

χώρο και επέτρεψαν σrsquo εmicroάς να ανακαλέσουmicroε και να microετα-

φέρουmicroε στο παρόν στιγmicroές ζωής που microπορούν να αποτελούν

ακόmicroα στοιχεία της τοπογραφίας Στην προκείmicroενη περί-

πτωση η microεταφορά δεν αποτελεί ένα εικονογραφικό τρικ

ένα λεκτικό τέχνασmicroα που να εξαντλείται microετά το πρώτο διά-

βασmicroα ∆ρα συνεχώς σε ένα επίπεδο προ-λεκτικό φέρνοντας

microας σε σχέση microε βιώmicroατα που λειτουργούν έξω από τους

περιορισmicroούς του ιστορικού χρόνου και microας βοηθούν να οικει-

οποιηθούmicroε τον χρόνο του χώρου χωρίς να φοβηθούmicroε

microήπως καταλήξουmicroε ασεβείς Η ασέβεια εξάλλου είναι

πιθανότητα microόνο στον ιστορικό χρόνο Σε αυτόν τον άλλο

χρόνο ισχύει η δυνατότητα της συνύπαρξης Στην πρότασή

microας λοιπόν τα καινούργια στοιχεία της σύνθεσης αποστασιο-

ποιούνται από τα παλιά κτίσmicroατα όχι από φόβο microήπως κακο-

microεταχειριστούmicroε το παρελθόν αλλά για να επιτρέψουmicroε τις

διαφορετικές χρονικές στιγmicroές να συνυπάρξουν ισόνοmicroα

microέσα στα πλαίσιο των πολιτιστικών δραστηριοτήτων που θα

φιλοξενήσει ο χώρος Ένας κόσmicroος ο παλιός και ο καινούρ-

γιος ένας

ΜελετητέςΑθανάσιος Κ Σπανοmicroαρίδης

Γιάννης Ζαχαριάδης αρχιτέκτονες

ΣυνεργάτεςΙσmicroήνη Μέλιου Σταύρος Μόφορης αρχιτέκτονες

Παυλίνα Μανέτα ∆ήmicroητρα Παυλάκου φοιτήτριες αρχιτέκτονες

Επανάχρηση δεν σηmicroαίνει αναίρεση της συmicroβολικής παρακα-

ταθήκης ενός ιστορικού κελύφους Σηmicroαίνει επαναβίωση και

επανασηmicroασιοδότησή του ώστε να παραmicroείνει στη microνήmicroη και

τη ζωή της πόλης microε νέες συναντήσεις δραστηριότητες και

συλλογικές δράσεις

Η πρόταση προσπαθεί να πειθαρχήσει εκφραστικά στην

laquoανακουφιστική σιωπήraquo και δοmicroική λιτότητα του microνηmicroείου

ndashεξωτερική και εσωτερικήndash και όχι να microεταχειριστεί το κέλυ-

φος σαν πεδίο laquoδηmicroιουργικής ιδιαιτερότηταςraquo Επιχειρεί να

αναδείξει και να ζωογονήσει τον εσωτερικό όγκο microε στόχο να

επανακατοικηθεί το ίδιο το κτίσmicroα και όχι απλά να laquoστεγάσειraquo

microια νέα κατασκευή

Αναζητήθηκε microία ροή κινήσεων που θα ενοποιεί τη συνολική

εσωτερική λειτουργία των τριών κτιρίων και ταυτόχρονα θα

δηmicroιουργεί τους χώρους ndashτους microικρότερους τόπουςndash των

νέων χρήσεων Το Αρσενάλι παραmicroένει ένα πέρασmicroα-δρόmicroος

η διαδροmicroή του όmicroως επεκτείνεται και εmicroπλουτίζεται microε microία

αλληλουχία από ελαφρές ράmicroπες και ανισοϊψή πατάρια που

δηmicroιουργούν τις γαλαρίες των εκθεσιακών χώρων λειτουρ-

γώντας ταυτόχρονα σαν εξώστες για τα εσωτερικά δρώmicroενα

και σαν πλατώmicroατα-laquoκαταστρώmicroαταraquo συλλογικών δράσεων Ο

επισκέπτης ανακτά το laquoθετικό κενόraquo των θόλων προσεγγίζει

και παρατηρεί την τεχνοδοmicroία τους και αποκτά microια νέα αντί-

ληψη του χώρου microε στοχευmicroένες οπτικές φυγές προοπτικές

και θέες

Το Νεώριο λειτουργεί σαν εκθεσιακός χώρος microε δυνατότητα

να δεχτεί microικρότερες ή microεγαλύτερες οmicroαδικές πολιτιστικές

δράσεις στις επιmicroέρους χωρικές ενότητες Το δυτικό πατάρι

επεκτείνεται σαν εξώστης ndash θέα προς το ενετικό λιmicroάνι και

φιλοξενεί το κυλικείο microε άmicroεση πρόσβαση και από τον χώρο

της Αποθήκης Οι σκοτεινοί χώροι των ∆εξαmicroενών φιλοξενούν

τις θεατρικές και microουσικές παραστάσεις παίρνοντας φως από

τα δρώmicroενα της τέχνης Ο πρώτος θόλος σε επαφή microε το

Αρσενάλι επεκτείνει τη διαδροmicroή του εκθεσιακού χώρου λει-

τουργώντας παράλληλα σαν φουαγιέ του χώρου των εκδηλώ-

σεων στον δεύτερο θόλο Οι χώροι αποκτούν άmicroεση πρό-

σβαση από τον εξωτερικό χώρο στη στάθmicroη των παταριών και

δυνατότητα αυτόνοmicroης λειτουργίας Η Αποθήκη του Αλατιού

στεγάζει ένα νεανικό εργαστήρι microουσικής και οργανοποιίας

έχοντας αναφορά στην πλατεία του Τελωνείου

Για όλες τις κατασκευές επιλέχθηκε ένα αυτοφερόmicroενο

δοmicroικό σύστηmicroα από microέταλλο και ξύλο που ενσωmicroατώνει τις

εκθεσιακές επιφάνειες τους γενικούς και σηmicroειακούς φωτι-

σmicroούς και τις καλωδιώσεις απλής οικοδοmicroικής τεχνολογίας

που χωρίς να microιmicroείται στήνει ξανά τις laquoσκαλωσιέςraquo του ναυ-

πηγείου αναζητώντας τη νέα αντίληψη και σηmicroασιοδότηση

του χώρου

6699δ ι α γ ω ν ι σ micro ό ς

γ β

ρα

βεί

ο

6688 δ ι α γ ω ν ι σ micro ό ς

β β

ρα

βεί

ο

Από τους τέσσερεις αιώνες της ενετικής θαλάσσιας οχύρωσης

του Ηρακλείου σήmicroερα αποmicroένουν σπαράγmicroατα ασύνδετα

δίχως λειτουργική και νοηmicroατική συνοχή Tο microεσαιωνικό

αρχαιολογικό τοπίο του θαλάσσιου microετώπου παραmicroένει

δυσερmicroήνευτο και δυσανάγνωστο Το έλλειmicromicroα εποπτείας και

κατανόησης του ιστορικού χώρου επιχειρεί να αναπληρώσει η

προκείmicroενη πρόταση στην περιοχή των ανατολικών νεωρίων

microε δύο χειρονοmicroίες

(α) ∆ιαmicroόρφωση του δηmicroόσιου χώρου-πλατείας microπροστά στην

τοξοστοιχία του αποmicroείναντος νεωρίου microε την επισήmicroανση

των ιχνών του πλήρους συγκροτήmicroατος

(β) Κατασκευή υπερυψωmicroένου εξώστη-belvedere στη βορινή

άκρη του Νεωρίου για την εποπτεία του θαλασσίου microετώπου

και των microνηmicroειακών καταλοίπων Κατrsquo αυτό τον τρόπο ολοκλη-

ρώνεται η ζητούmicroενη λειτουργική και νοηmicroατική σύνδεση των

επιmicroέρους ενοτήτων (∆εξαmicroενής Νεωρίου και Αλατάδικου) microε

προτάσεις που βοηθούν την επαναφορά της ιστορικής microνήmicroης

Η κεντρική ιδέα της αρχιτεκτονικής παρέmicroβασης συνοψίζεται

στην ένταξη microιας συνεχούς επιφανείας ξύλινου δαπέδου που

οδηγεί την κυκλοφορία του κοινού στις επιmicroέρους περιοχές

Το δάπεδο αυτό άλλοτε microε τη microορφή διαδρόmicroου ή ράmicroπας

άλλοτε ως κερκίδωmicroα κι άλλοτε ως βάθρο διατρέχει τον

δηmicroόσιο χώρο που περιβάλλει το microνηmicroείο εισχωρεί microέσα του

προβάλλει και προεκτείνει τις χρηστικές επιφάνειες Συνδέει

τους επιmicroέρους χώρους ndash∆εξαmicroενή Νεώριο και Αλατάδικοndash

και εξασφαλίζει πρόσβαση σε όλους

Το δάπεδο αυτό είναι ο αγωγός που εισάγει τις νέες χρήσεις

και φέρει όλο το λειτουργικό τους φορτίο έτσι ώστε να παρα-

microείνουν ανέπαφες οι επιφάνειες του microνηmicroείου Η τήρηση

αποστάσεων από τις microεσαιωνικές επιφάνειες των microνηmicroείων

(τοίχοι θόλοι αυθεντικά δάπεδα) διατρέχει όλη την πρόταση

και επιτρέπει την αντιστικτική γραφή των εισαγοmicroένων στοι-

χείων microε τρόπο που καθιστά απολύτως αναγνωρίσιmicroη τη νεω-

τερική παρέmicroβαση και καταξιώνει την παρουσία του microνη-

microείου

Όλες οι νέες προτεινόmicroενες παρεmicroβάσεις είναι αναστρέψι-

microες

ΜελετητήςΓιάννης Κίζης αρχιτέκτων αναπλ καθηγητής ΕΜΠ

ΣυνεργάτεςΝίκος Βενιανάκης Κωσταντής Κίζης Νίκος Σούλης αρχιτέκτο-

νες Γιάννης Τσοπανάκης πολιτικός microηχ Παύλος Ζαννής

microηχανολόγος microηχ

ΣύmicroβουλοςΝίκος Σκουτέλης αρχιτέκτων επίκ καθηγητής Πολυτεχνείου

Κρήτης

ΜελετητέςΘεώνη Ξάνθη Θοδωρής Ανδρουλάκης

Γεράσιmicroος Ζακυνθινός αρχιτέκτονες

ΣυνεργάτεςΓαβριέλλα Καραmicroπάτσου Νίκος Κεχαγιάς Στέλλα Μακαρόνα

Γιώργος Κουmicroερτάς Μαρουσώ Χανιώτη Τάσος Σπυρίδωνος

αρχιτέκτονες

ΗΜ ΕΠΕ - Κώστας Ζαχάριος ΗΜ εγκαταστάσεις

Θόδωρος Νιαουνάκης ακουστική microελέτη

Εδώ και καιρό στην πόλη του Ηρακλείου οι νέες κατασκευές

εmicroφανίζονται διάσπαρτες και ασυνάρτητες χωρίς συνεκτικό

λόγο χωρίς αναφορά στον υφιστάmicroενο ιστό ούτε πιο σηmicroα-

ντικά στο laquoπροϋπάρχονraquo στην προηγούmicroενη πολιτιστική

τοπογραφία Το αποτέλεσmicroα είναι ότι η ζωή στην πόλη ως

οπτική και κινητική εmicroπειρία είναι πλέον microια ασυνεχής αλλη-

λουχία από αυτόνοmicroα ανεξάρτητα microεταξύ τους αυτοαναφο-

ρικά οπτικά στίγmicroατα που microέσα στην αυτοαναφορικότητά

τους νοmicroιmicroοποιούνται microεν αλλά ανθίστανται οποιαδήποτε

προσπάθεια συγκρότησης ενός συνεχούς αφηγήmicroατος που

θα ήταν laquoο δρόmicroοςraquo και εξ αυτού η πόλη ως βιωmicroατική συνέ-

χεια ενός πολιτειακού συmicroβολαίου

Το αντικείmicroενο όmicroως αυτού του διαγωνισmicroού αυτό το κοmicromicroάτι

του λιmicroανιού του Χάνδακα είναι ένα από τα λίγα microέρη όπου

αναγνωρίζεται η παλιά πόλη και η σχέση της microε τα τείχη που

την σχηmicroάτιζαν Το εναποmicroείναν τmicroήmicroα των Νεότερων Νεω-

ρίων η Ενετική ∆εξαmicroενή ΖΑΝΕ και η Αποθήκη Αλατιού στη

microεριά της προκυmicroαίας ακόmicroα και στην κατάσταση που βρίσκο-

νται ερείπια κενά λειτουργίας έχουν ακόmicroη τη δυνατότητα

να παραπέmicroπουν στην πρωταρχική τοπογραφία του λιmicroανιού

hellipΌταν αναφερόmicroαστε στα κτήρια ως πολιτιστική κληρονοmicroιά

6677δ ι α γ ω ν ι σ micro ό ς6666 δ ι α γ ω ν ι σ micro ό ς

α β

ρα

βεί

ο

δεν τα εννοούmicroε ως αντικείmicroενα ως κτισmicroένες εικόνες microιας

παρελθούσας εποχής ndashπου αντίκεινται έξω από εmicroάςndash αλλά

ως χώρο που βιώνεται και ως εκ τούτου microετουσιώνεται σε

χρόνο microας που microας περιβάλει εmicroάς και τις πράξεις microας

hellipΓια να ενεργοποιηθεί η microνήmicroη microέσω του ερειπίου απαιτεί-

ται η ενεργή ανάmicroνηση microια προβολή της επιθυmicroίας για ζωή

όπου αντί να αναπολούmicroε απεγνωσmicroένα το παρελθόν για τα

χαmicroένα αντικείmicroενα επιθυmicroούmicroε και σχεδιάζουmicroε νέους χρό-

νους Τότε είναι που το παρελθόν αποκαλύπτεται πλέον ως

χώρος και microας επιτρέπει να εmicroπλακούmicroε microε την δηmicroιουργική

πράξη ως συmicroπληρωmicroατική πράξη ως ολοκλήρωση του ατε-

λούς ως συνέχεια

Η επανάχρηση λοιπόν δεν συνιστά laquoδεύτερο χέριraquo αλλά

είναι αποτέλεσmicroα microιας επέmicroβασης που προσφέρει microια νέα

οπτική microιας παλιάς τοπογραφίας Το παλιό κτίσmicroα συνεχίζει

να υπάρχει όχι όmicroως ως κτήριο αλλά ως τοπογραφία ως οικό-

πεδο αυτή τη φορά για το πρόγραmicromicroα που έρχεται να εγκατα-

σταθεί εκεί Το παλιό ως microνηmicroείο συνεχίζει την ζωή του ως

πηγή γνώσης ως ανάmicroνηση microιας προηγούmicroενης πρωταρχικής

σχέσης microε τον κόσmicroο στην περίπτωσή microας microε τη θάλασσα και

το λιmicroάνι

Αρχή της πρότασης αποτελεί η οριοθέτηση ενός επιπέδου

όρασης του microνηmicroείου που θα αποκαλύπτει τις πρωταρχικές

του δοmicroές ενώ ταυτόχρονα θα επιτρέπει την αναγνώριση της

ιστορικής συνέχειας της πόλης του Ηρακλείου που απορρέει

από τη δυναmicroική της διαλεκτικής σχέσης microεταξύ του παλιού

και του σύγχρονου Ως κλειδί του microηχανισmicroού που microας επέ-

τρεψε να φέρουmicroε το καινούργιο πρόγραmicromicroα σε σχέση microε τα

παλιά κτίσmicroατα χρησιmicroοποιήσαmicroε την microεταφορά ∆ηλαδή

αρνηθήκαmicroε την microετατροπή ως εργαλείο επανάχρησης και

την microετάλλαξη των υφισταmicroένων κτισmicroάτων σε κτήριο αλλά

χρησιmicroοποιώντας το κτήριο ως laquoχρονικό οικόπεδοraquo microεταφέ-

ραmicroε σε αυτό την δοmicroή συνθετική και κατασκευαστική ενός

ταρσανά του αρχετυπικού ναυπηγείου του 19ου αιώνα Χαρα-

κτηριστικές microορφές οι καmicroπύλες που φτιάχνουν τα καράβια

τα κράmicroατα υλικών σανίδες και microέταλλα και οι τυπικές κατα-

σκευές το κόκκινο του microίνιου επιστρατεύθηκαν ως στοιχεία

microεταφοράς που ενεργοποιούν τις microνήmicroες που λανθάνουν στον

χώρο και επέτρεψαν σrsquo εmicroάς να ανακαλέσουmicroε και να microετα-

φέρουmicroε στο παρόν στιγmicroές ζωής που microπορούν να αποτελούν

ακόmicroα στοιχεία της τοπογραφίας Στην προκείmicroενη περί-

πτωση η microεταφορά δεν αποτελεί ένα εικονογραφικό τρικ

ένα λεκτικό τέχνασmicroα που να εξαντλείται microετά το πρώτο διά-

βασmicroα ∆ρα συνεχώς σε ένα επίπεδο προ-λεκτικό φέρνοντας

microας σε σχέση microε βιώmicroατα που λειτουργούν έξω από τους

περιορισmicroούς του ιστορικού χρόνου και microας βοηθούν να οικει-

οποιηθούmicroε τον χρόνο του χώρου χωρίς να φοβηθούmicroε

microήπως καταλήξουmicroε ασεβείς Η ασέβεια εξάλλου είναι

πιθανότητα microόνο στον ιστορικό χρόνο Σε αυτόν τον άλλο

χρόνο ισχύει η δυνατότητα της συνύπαρξης Στην πρότασή

microας λοιπόν τα καινούργια στοιχεία της σύνθεσης αποστασιο-

ποιούνται από τα παλιά κτίσmicroατα όχι από φόβο microήπως κακο-

microεταχειριστούmicroε το παρελθόν αλλά για να επιτρέψουmicroε τις

διαφορετικές χρονικές στιγmicroές να συνυπάρξουν ισόνοmicroα

microέσα στα πλαίσιο των πολιτιστικών δραστηριοτήτων που θα

φιλοξενήσει ο χώρος Ένας κόσmicroος ο παλιός και ο καινούρ-

γιος ένας

ΜελετητέςΑθανάσιος Κ Σπανοmicroαρίδης

Γιάννης Ζαχαριάδης αρχιτέκτονες

ΣυνεργάτεςΙσmicroήνη Μέλιου Σταύρος Μόφορης αρχιτέκτονες

Παυλίνα Μανέτα ∆ήmicroητρα Παυλάκου φοιτήτριες αρχιτέκτονες

Επανάχρηση δεν σηmicroαίνει αναίρεση της συmicroβολικής παρακα-

ταθήκης ενός ιστορικού κελύφους Σηmicroαίνει επαναβίωση και

επανασηmicroασιοδότησή του ώστε να παραmicroείνει στη microνήmicroη και

τη ζωή της πόλης microε νέες συναντήσεις δραστηριότητες και

συλλογικές δράσεις

Η πρόταση προσπαθεί να πειθαρχήσει εκφραστικά στην

laquoανακουφιστική σιωπήraquo και δοmicroική λιτότητα του microνηmicroείου

ndashεξωτερική και εσωτερικήndash και όχι να microεταχειριστεί το κέλυ-

φος σαν πεδίο laquoδηmicroιουργικής ιδιαιτερότηταςraquo Επιχειρεί να

αναδείξει και να ζωογονήσει τον εσωτερικό όγκο microε στόχο να

επανακατοικηθεί το ίδιο το κτίσmicroα και όχι απλά να laquoστεγάσειraquo

microια νέα κατασκευή

Αναζητήθηκε microία ροή κινήσεων που θα ενοποιεί τη συνολική

εσωτερική λειτουργία των τριών κτιρίων και ταυτόχρονα θα

δηmicroιουργεί τους χώρους ndashτους microικρότερους τόπουςndash των

νέων χρήσεων Το Αρσενάλι παραmicroένει ένα πέρασmicroα-δρόmicroος

η διαδροmicroή του όmicroως επεκτείνεται και εmicroπλουτίζεται microε microία

αλληλουχία από ελαφρές ράmicroπες και ανισοϊψή πατάρια που

δηmicroιουργούν τις γαλαρίες των εκθεσιακών χώρων λειτουρ-

γώντας ταυτόχρονα σαν εξώστες για τα εσωτερικά δρώmicroενα

και σαν πλατώmicroατα-laquoκαταστρώmicroαταraquo συλλογικών δράσεων Ο

επισκέπτης ανακτά το laquoθετικό κενόraquo των θόλων προσεγγίζει

και παρατηρεί την τεχνοδοmicroία τους και αποκτά microια νέα αντί-

ληψη του χώρου microε στοχευmicroένες οπτικές φυγές προοπτικές

και θέες

Το Νεώριο λειτουργεί σαν εκθεσιακός χώρος microε δυνατότητα

να δεχτεί microικρότερες ή microεγαλύτερες οmicroαδικές πολιτιστικές

δράσεις στις επιmicroέρους χωρικές ενότητες Το δυτικό πατάρι

επεκτείνεται σαν εξώστης ndash θέα προς το ενετικό λιmicroάνι και

φιλοξενεί το κυλικείο microε άmicroεση πρόσβαση και από τον χώρο

της Αποθήκης Οι σκοτεινοί χώροι των ∆εξαmicroενών φιλοξενούν

τις θεατρικές και microουσικές παραστάσεις παίρνοντας φως από

τα δρώmicroενα της τέχνης Ο πρώτος θόλος σε επαφή microε το

Αρσενάλι επεκτείνει τη διαδροmicroή του εκθεσιακού χώρου λει-

τουργώντας παράλληλα σαν φουαγιέ του χώρου των εκδηλώ-

σεων στον δεύτερο θόλο Οι χώροι αποκτούν άmicroεση πρό-

σβαση από τον εξωτερικό χώρο στη στάθmicroη των παταριών και

δυνατότητα αυτόνοmicroης λειτουργίας Η Αποθήκη του Αλατιού

στεγάζει ένα νεανικό εργαστήρι microουσικής και οργανοποιίας

έχοντας αναφορά στην πλατεία του Τελωνείου

Για όλες τις κατασκευές επιλέχθηκε ένα αυτοφερόmicroενο

δοmicroικό σύστηmicroα από microέταλλο και ξύλο που ενσωmicroατώνει τις

εκθεσιακές επιφάνειες τους γενικούς και σηmicroειακούς φωτι-

σmicroούς και τις καλωδιώσεις απλής οικοδοmicroικής τεχνολογίας

που χωρίς να microιmicroείται στήνει ξανά τις laquoσκαλωσιέςraquo του ναυ-

πηγείου αναζητώντας τη νέα αντίληψη και σηmicroασιοδότηση

του χώρου

6699δ ι α γ ω ν ι σ micro ό ς

γ β

ρα

βεί

ο

6688 δ ι α γ ω ν ι σ micro ό ς

β β

ρα

βεί

ο

Από τους τέσσερεις αιώνες της ενετικής θαλάσσιας οχύρωσης

του Ηρακλείου σήmicroερα αποmicroένουν σπαράγmicroατα ασύνδετα

δίχως λειτουργική και νοηmicroατική συνοχή Tο microεσαιωνικό

αρχαιολογικό τοπίο του θαλάσσιου microετώπου παραmicroένει

δυσερmicroήνευτο και δυσανάγνωστο Το έλλειmicromicroα εποπτείας και

κατανόησης του ιστορικού χώρου επιχειρεί να αναπληρώσει η

προκείmicroενη πρόταση στην περιοχή των ανατολικών νεωρίων

microε δύο χειρονοmicroίες

(α) ∆ιαmicroόρφωση του δηmicroόσιου χώρου-πλατείας microπροστά στην

τοξοστοιχία του αποmicroείναντος νεωρίου microε την επισήmicroανση

των ιχνών του πλήρους συγκροτήmicroατος

(β) Κατασκευή υπερυψωmicroένου εξώστη-belvedere στη βορινή

άκρη του Νεωρίου για την εποπτεία του θαλασσίου microετώπου

και των microνηmicroειακών καταλοίπων Κατrsquo αυτό τον τρόπο ολοκλη-

ρώνεται η ζητούmicroενη λειτουργική και νοηmicroατική σύνδεση των

επιmicroέρους ενοτήτων (∆εξαmicroενής Νεωρίου και Αλατάδικου) microε

προτάσεις που βοηθούν την επαναφορά της ιστορικής microνήmicroης

Η κεντρική ιδέα της αρχιτεκτονικής παρέmicroβασης συνοψίζεται

στην ένταξη microιας συνεχούς επιφανείας ξύλινου δαπέδου που

οδηγεί την κυκλοφορία του κοινού στις επιmicroέρους περιοχές

Το δάπεδο αυτό άλλοτε microε τη microορφή διαδρόmicroου ή ράmicroπας

άλλοτε ως κερκίδωmicroα κι άλλοτε ως βάθρο διατρέχει τον

δηmicroόσιο χώρο που περιβάλλει το microνηmicroείο εισχωρεί microέσα του

προβάλλει και προεκτείνει τις χρηστικές επιφάνειες Συνδέει

τους επιmicroέρους χώρους ndash∆εξαmicroενή Νεώριο και Αλατάδικοndash

και εξασφαλίζει πρόσβαση σε όλους

Το δάπεδο αυτό είναι ο αγωγός που εισάγει τις νέες χρήσεις

και φέρει όλο το λειτουργικό τους φορτίο έτσι ώστε να παρα-

microείνουν ανέπαφες οι επιφάνειες του microνηmicroείου Η τήρηση

αποστάσεων από τις microεσαιωνικές επιφάνειες των microνηmicroείων

(τοίχοι θόλοι αυθεντικά δάπεδα) διατρέχει όλη την πρόταση

και επιτρέπει την αντιστικτική γραφή των εισαγοmicroένων στοι-

χείων microε τρόπο που καθιστά απολύτως αναγνωρίσιmicroη τη νεω-

τερική παρέmicroβαση και καταξιώνει την παρουσία του microνη-

microείου

Όλες οι νέες προτεινόmicroενες παρεmicroβάσεις είναι αναστρέψι-

microες

ΜελετητήςΓιάννης Κίζης αρχιτέκτων αναπλ καθηγητής ΕΜΠ

ΣυνεργάτεςΝίκος Βενιανάκης Κωσταντής Κίζης Νίκος Σούλης αρχιτέκτο-

νες Γιάννης Τσοπανάκης πολιτικός microηχ Παύλος Ζαννής

microηχανολόγος microηχ

ΣύmicroβουλοςΝίκος Σκουτέλης αρχιτέκτων επίκ καθηγητής Πολυτεχνείου

Κρήτης

ΜελετητέςΘεώνη Ξάνθη Θοδωρής Ανδρουλάκης

Γεράσιmicroος Ζακυνθινός αρχιτέκτονες

ΣυνεργάτεςΓαβριέλλα Καραmicroπάτσου Νίκος Κεχαγιάς Στέλλα Μακαρόνα

Γιώργος Κουmicroερτάς Μαρουσώ Χανιώτη Τάσος Σπυρίδωνος

αρχιτέκτονες

ΗΜ ΕΠΕ - Κώστας Ζαχάριος ΗΜ εγκαταστάσεις

Θόδωρος Νιαουνάκης ακουστική microελέτη

Επανάχρηση δεν σηmicroαίνει αναίρεση της συmicroβολικής παρακα-

ταθήκης ενός ιστορικού κελύφους Σηmicroαίνει επαναβίωση και

επανασηmicroασιοδότησή του ώστε να παραmicroείνει στη microνήmicroη και

τη ζωή της πόλης microε νέες συναντήσεις δραστηριότητες και

συλλογικές δράσεις

Η πρόταση προσπαθεί να πειθαρχήσει εκφραστικά στην

laquoανακουφιστική σιωπήraquo και δοmicroική λιτότητα του microνηmicroείου

ndashεξωτερική και εσωτερικήndash και όχι να microεταχειριστεί το κέλυ-

φος σαν πεδίο laquoδηmicroιουργικής ιδιαιτερότηταςraquo Επιχειρεί να

αναδείξει και να ζωογονήσει τον εσωτερικό όγκο microε στόχο να

επανακατοικηθεί το ίδιο το κτίσmicroα και όχι απλά να laquoστεγάσειraquo

microια νέα κατασκευή

Αναζητήθηκε microία ροή κινήσεων που θα ενοποιεί τη συνολική

εσωτερική λειτουργία των τριών κτιρίων και ταυτόχρονα θα

δηmicroιουργεί τους χώρους ndashτους microικρότερους τόπουςndash των

νέων χρήσεων Το Αρσενάλι παραmicroένει ένα πέρασmicroα-δρόmicroος

η διαδροmicroή του όmicroως επεκτείνεται και εmicroπλουτίζεται microε microία

αλληλουχία από ελαφρές ράmicroπες και ανισοϊψή πατάρια που

δηmicroιουργούν τις γαλαρίες των εκθεσιακών χώρων λειτουρ-

γώντας ταυτόχρονα σαν εξώστες για τα εσωτερικά δρώmicroενα

και σαν πλατώmicroατα-laquoκαταστρώmicroαταraquo συλλογικών δράσεων Ο

επισκέπτης ανακτά το laquoθετικό κενόraquo των θόλων προσεγγίζει

και παρατηρεί την τεχνοδοmicroία τους και αποκτά microια νέα αντί-

ληψη του χώρου microε στοχευmicroένες οπτικές φυγές προοπτικές

και θέες

Το Νεώριο λειτουργεί σαν εκθεσιακός χώρος microε δυνατότητα

να δεχτεί microικρότερες ή microεγαλύτερες οmicroαδικές πολιτιστικές

δράσεις στις επιmicroέρους χωρικές ενότητες Το δυτικό πατάρι

επεκτείνεται σαν εξώστης ndash θέα προς το ενετικό λιmicroάνι και

φιλοξενεί το κυλικείο microε άmicroεση πρόσβαση και από τον χώρο

της Αποθήκης Οι σκοτεινοί χώροι των ∆εξαmicroενών φιλοξενούν

τις θεατρικές και microουσικές παραστάσεις παίρνοντας φως από

τα δρώmicroενα της τέχνης Ο πρώτος θόλος σε επαφή microε το

Αρσενάλι επεκτείνει τη διαδροmicroή του εκθεσιακού χώρου λει-

τουργώντας παράλληλα σαν φουαγιέ του χώρου των εκδηλώ-

σεων στον δεύτερο θόλο Οι χώροι αποκτούν άmicroεση πρό-

σβαση από τον εξωτερικό χώρο στη στάθmicroη των παταριών και

δυνατότητα αυτόνοmicroης λειτουργίας Η Αποθήκη του Αλατιού

στεγάζει ένα νεανικό εργαστήρι microουσικής και οργανοποιίας

έχοντας αναφορά στην πλατεία του Τελωνείου

Για όλες τις κατασκευές επιλέχθηκε ένα αυτοφερόmicroενο

δοmicroικό σύστηmicroα από microέταλλο και ξύλο που ενσωmicroατώνει τις

εκθεσιακές επιφάνειες τους γενικούς και σηmicroειακούς φωτι-

σmicroούς και τις καλωδιώσεις απλής οικοδοmicroικής τεχνολογίας

που χωρίς να microιmicroείται στήνει ξανά τις laquoσκαλωσιέςraquo του ναυ-

πηγείου αναζητώντας τη νέα αντίληψη και σηmicroασιοδότηση

του χώρου

6699δ ι α γ ω ν ι σ micro ό ς

γ β

ρα

βεί

ο

6688 δ ι α γ ω ν ι σ micro ό ς

β β

ρα

βεί

ο

Από τους τέσσερεις αιώνες της ενετικής θαλάσσιας οχύρωσης

του Ηρακλείου σήmicroερα αποmicroένουν σπαράγmicroατα ασύνδετα

δίχως λειτουργική και νοηmicroατική συνοχή Tο microεσαιωνικό

αρχαιολογικό τοπίο του θαλάσσιου microετώπου παραmicroένει

δυσερmicroήνευτο και δυσανάγνωστο Το έλλειmicromicroα εποπτείας και

κατανόησης του ιστορικού χώρου επιχειρεί να αναπληρώσει η

προκείmicroενη πρόταση στην περιοχή των ανατολικών νεωρίων

microε δύο χειρονοmicroίες

(α) ∆ιαmicroόρφωση του δηmicroόσιου χώρου-πλατείας microπροστά στην

τοξοστοιχία του αποmicroείναντος νεωρίου microε την επισήmicroανση

των ιχνών του πλήρους συγκροτήmicroατος

(β) Κατασκευή υπερυψωmicroένου εξώστη-belvedere στη βορινή

άκρη του Νεωρίου για την εποπτεία του θαλασσίου microετώπου

και των microνηmicroειακών καταλοίπων Κατrsquo αυτό τον τρόπο ολοκλη-

ρώνεται η ζητούmicroενη λειτουργική και νοηmicroατική σύνδεση των

επιmicroέρους ενοτήτων (∆εξαmicroενής Νεωρίου και Αλατάδικου) microε

προτάσεις που βοηθούν την επαναφορά της ιστορικής microνήmicroης

Η κεντρική ιδέα της αρχιτεκτονικής παρέmicroβασης συνοψίζεται

στην ένταξη microιας συνεχούς επιφανείας ξύλινου δαπέδου που

οδηγεί την κυκλοφορία του κοινού στις επιmicroέρους περιοχές

Το δάπεδο αυτό άλλοτε microε τη microορφή διαδρόmicroου ή ράmicroπας

άλλοτε ως κερκίδωmicroα κι άλλοτε ως βάθρο διατρέχει τον

δηmicroόσιο χώρο που περιβάλλει το microνηmicroείο εισχωρεί microέσα του

προβάλλει και προεκτείνει τις χρηστικές επιφάνειες Συνδέει

τους επιmicroέρους χώρους ndash∆εξαmicroενή Νεώριο και Αλατάδικοndash

και εξασφαλίζει πρόσβαση σε όλους

Το δάπεδο αυτό είναι ο αγωγός που εισάγει τις νέες χρήσεις

και φέρει όλο το λειτουργικό τους φορτίο έτσι ώστε να παρα-

microείνουν ανέπαφες οι επιφάνειες του microνηmicroείου Η τήρηση

αποστάσεων από τις microεσαιωνικές επιφάνειες των microνηmicroείων

(τοίχοι θόλοι αυθεντικά δάπεδα) διατρέχει όλη την πρόταση

και επιτρέπει την αντιστικτική γραφή των εισαγοmicroένων στοι-

χείων microε τρόπο που καθιστά απολύτως αναγνωρίσιmicroη τη νεω-

τερική παρέmicroβαση και καταξιώνει την παρουσία του microνη-

microείου

Όλες οι νέες προτεινόmicroενες παρεmicroβάσεις είναι αναστρέψι-

microες

ΜελετητήςΓιάννης Κίζης αρχιτέκτων αναπλ καθηγητής ΕΜΠ

ΣυνεργάτεςΝίκος Βενιανάκης Κωσταντής Κίζης Νίκος Σούλης αρχιτέκτο-

νες Γιάννης Τσοπανάκης πολιτικός microηχ Παύλος Ζαννής

microηχανολόγος microηχ

ΣύmicroβουλοςΝίκος Σκουτέλης αρχιτέκτων επίκ καθηγητής Πολυτεχνείου

Κρήτης

ΜελετητέςΘεώνη Ξάνθη Θοδωρής Ανδρουλάκης

Γεράσιmicroος Ζακυνθινός αρχιτέκτονες

ΣυνεργάτεςΓαβριέλλα Καραmicroπάτσου Νίκος Κεχαγιάς Στέλλα Μακαρόνα

Γιώργος Κουmicroερτάς Μαρουσώ Χανιώτη Τάσος Σπυρίδωνος

αρχιτέκτονες

ΗΜ ΕΠΕ - Κώστας Ζαχάριος ΗΜ εγκαταστάσεις

Θόδωρος Νιαουνάκης ακουστική microελέτη