O Humanismo e o Renacemento

01. O Humanismo e o coñecemento01.1. O Humanismo• Corrente cultural propia dos séculos XV e XVI que

desenvolve unha visión antropocéntrica:• Home como protagonista dos acontecementos corrente

máis individualista. Home racional e intelixente.• Coñecemento da Antigüidade grecolatina conciliación

do pensamento clásico cos valores cristiáns.• O prestixio persoal depende, ademáis da riqueza e do

poder, da cultura latín, grego e retórica.• Xurdiu nas cidades-estado da península Itálica

mecenas: patrocinadores de actividades culturais e artísticas. Florencia familia Medicis.• Humanistas: Erasmo de Rotterdam, Thomas More,

Cardeal Cisneros.

01.2. O coñecemento científico• Interese polo coñecemento comprender os

procesos naturais.• Recuperación do método científico grecolatino

estudo da natureza a través da observación e a experimentación. Leonardo da Vinci estudos de anatomía, mecánica, aeronáutica e botánica.• Medicina: tratado de anatomía de Vesalio, teoría

da circulación pulmonar do sangue de Miguel Servet e desenvolvemento da farmacoloxía de Paracelso.• Xeografía: constatación da esfericidade da terra e

nacemento da cartografía moderna.• Astronomía: teoría heliocéntrica de Nicolás

Copérnico.

Os inicios da Idade Moderna

01. As monarquías autoritarias e a sociedade01.1. Unhas monarquías máis poderosas • Monarquías autoritarias (s. XV-XVI) froito da

evolución das monarquías feudais medievais.• A facenda e o exército• Inestabilidade creación de exércitos reais estables para

non depender de nobres, igrexa e cidades diminución de conflitos civís e maior estabilidade identificación entre intereses da monarquía e do reino.• As facendas reais incrementaron os seus recursos ao

crear impostos e pedir préstamos á burguesía rica. Os reis solicitaron contribucións ás cortes estamentais e conquistaron territorios para apropiarse das súas riquezas.

• A corte real e a administración dos reinos• Estrutura administrativa máis complexa

aumentaron os embaixadores, ministros e empregados ou oficiais nas cortes reais.• Entrada ao servizo da monarquía de burgueses e

pequenos nobres con estudos funcións en consellos e secretarias reais orixe do Estado moderno.• Rebelións de nobres, Igrexa e cidades os reis

trataron de exercer o seu dominio pola forza, atraéndoos ao exercicio do goberno na corte e no exército, ou chegando a acordos:• Convocaron con menor frecuencia cortes e parlamentos.• Interviñan no nomeamento de altos cargos eclesiásticos.• Controlaron a elección dos gobernos municipais.

• Os límites das monarquías autoritarias• Os reis estiveron lonxe de impoñer a súa vontade.

Necesitaban de nobres, eclesiásticos, burguesía, cidades e cortes estamentais mantemento dos seus privilexios e ingreso nos labores de goberno.

01.2 Economía e sociedade entre os séculos XV e XVI• A economía

• Principais actividades agricultura e gandería. Maior importancia da artesanía e o comercio a partir do s. XV.

• Crecemento da poboación dinámica rede de cidades.• Mercados onde se intercambiaban terras, mercadorías,

capitais e se contrataban traballadores. O seu funcionamento dependía das forzas política e ideolóxicas da sociedade restriccións a actividade económica, monopolios e privilexios.

• A sociedade• Seguiu xerarquizada nun estamento non privilexiado (terceiro

estado) e en estamentos privilexiados (nobreza e clero).• Nobreza: eran ricos. Perderon o carácter militar da Idade

Media, pero integráronse na corte real.• Clero: gran diferenciación social pola orixe dos seus membros.• Terceiro estado: transformouse debido aos cambios

económicos diferenciación pola riqueza.

• Medio urbano: • Burgueses ricos grandes terratenentes,

comerciantes, banqueiros e prestamistas cedían diñeiro aos reis. Algúns convertíanse en nobres. Influencia crucial para a estabilidade das monarquías.

• Artesáns agremiados, pequenos agricultores, tendeiros e comerciantes.

• Medio rural:• Campesiños enriquecidos dirixían localidades baixo

a supervisión dun señor feudal ou unha cidade. Podían emparentar coa burguesía urbana ou obter títulos da baixa nobreza.

• Pequenos campesiños e artesáns (ferreiros, carpinteiros…).

• Base da pirámide social poboación endebedada e sen propiedades xornaleiros que emigraban ás cidades.

02. A monarquía dos Reis Católicos02.1. Nace una nova monarquía• Comezos da Idade Moderna na Península Ibérica

dinastía Trastámara en Aragón e Castela.• 1469 matrimonio entre Fernando de Aragón e

Isabel de Castela. 1479 herdan, respectivamente, as súas coroas.• Xerme da España moderna e da monarquía católica

título de Católicos concedido polo papa en 1496.• Unión dinástica, pero non fusión de reinos

monarquía composta na que cada coroa mantivo os seus símbolos, leis, institucións e fronteiras. Política exterior e relixiosa en común.

02.2. A monarquía autoritaria dos Reis Católicos• A monarquía e os estamentos• As cidades: Castela corrixidores

(representantes do rei, controlaban os concellos e territorios do reino). Aragón o rei impuxo a súa autoridade nas cidades importantes.• A igrexa: dereito a intervir nos nomeamentos

ecleasiásticos. Rei mestre das ordes militares. Creación do Consello de Ordes.• A nobreza: confiscaron señoríos do nobres

que apoiaron a Xoana, pero tamén trataron de gañar o apoio da nobreza.

• A política relixiosa• Política de unificación relixiosa.• Instauración da Inquisición (1478) Tribunal do Santo Oficio,

clave na unificación, vixilancia e represión das minorías relixiosas.• Expulsión do xudeus (sefardís) en 1492 marxinación dos

conversos. O humanista Luis Vives fuxiu e desenvolveu a súa carreira en Inglaterra e Flandres.

• Conversión do mudéxares (1499), trala conquista de Granada, ou expulsión marxinación dos “mouriscos”.

• A monarquía e os reinos hispánicos• Creación dos primeiros órganos administrativos

comúns. • Aragón: • Intervención nos concellos e inflexibilidade para implantar

a Inquisición. • Creación do Consello de Aragón para xestionar os asuntos

dos reinos da Coroa. • Un vicerrei ao fronte de cada reino.

• Castela: • Consello de Castela: institución medieval para asesorar aos

monarcas, agora tamén con competencias de goberno.• 1476 Santa Irmandade. 1510 exército permanente.• Creación das audiencias de Valladolid e Granada

centralización da administración de xustiza.• Reformas que incrementaron os gastos da Facenda Real

subida de impostos, recuperación de señoríos e control das rendas das ordes militares.

02.3 O inicio da hexemonía hispánica• Activa política exterior para incrementar os seus

dominios.• Alianzas matrimoniais con outros reinos

mantemento da paz con Portugal e reforzar lazos comerciais con Flandres e Inglaterra.• Expansión atlantica castelá conquista das Illas

Canarias e descubrimento de América.• Conquista de Granada (1492).• Conquista de Melilla, Orán, Tunes e Trípoli.• Reincorporación a Cataluña de Sardeña e Roselló.• Reintegración de Nápoles á Coroa de Aragón.• Incorporación de Navarra á Coroa de Castela

(1512).