sensus fo fila fali - mof.gov.tl · feto 4,590 uma-kain hira uma-kain 1,577 rejiaun : distritu dili...

24
Sensus Fo Fila Fali Vila Verde Distritu Dili

Upload: dangdung

Post on 03-Dec-2018

232 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Sensus Fo Fila Fali

Vila Verde

Distritu Dili

Suku Vila Verde Ministeriu Finansas Timor-Leste Relatóriu Sensus 2010

Fahe rezultadu hosi Sensus tinan 2010

Iha tinan 2010, staff 4,000 hosi Estatistikas halibur ona informasaun kona-ba ita nia populasaun iha Timor-Leste tomak, hosi distritu ba distritu, suku ba suku, no uma-kain ba uma-kain.

Governu, liu hosi Ministeriu Finansas serbisu makaas hodi halibur dadus ne’e, nune’e Governu bele hatene oinsá desenvolvimentu nia progresu no uza nia rezultadu ba planu ita nia futuru.

Governu hakarak fahe rezultadu hosi Sensus ba komunidade sira.

Hodi nune’e komunidade mos bele haree oinsá sira halo kontribuisaun ba nasaun no deside saida mak hakarak halo, dezenvolve no hadia liutan.

Emilia Pires Ministra Finansas

Vila Verde

Ema nain hira

Ema 9,554

Mane 4,964

Feto 4,590

Uma-kain hira

Uma-kain 1,577

Rejiaun

Distritu Dili

Sub-distritu Vera Cruz

Konteudu

Mane no feto 3

Tinan 3

Hatene lee no

hakerek 4

Lia inan 5

Edukasaun 6

Empregu 8

Forsa traballu

potensial 8

Animal ne’ebé

hakiak 9

To’os 10

Kondisaun uma

nian 11

Fonte enerjia 14

Saneamentu 16

Bee ba hemu 17

Sasan luxu 18

Partu asistidu 19

Proporsaun

mortalidade 19

Proporsaun kiak 20

Ministra Finansas Emilia Pires aprezenta rezultadu hosi Sensus 2010 ba vise Primeiru-Ministru Jose Luis Guterres no reprezentante UNFPA Pornchai Suchitta.

Timor-Leste

Ema nain hira

Ema 1,066,409

Mane 544,199

Feto 522,210

Uma-kain hira

Uma-kain 184,652

Distritu hira: 13

Sub-distritu hira: 65

Suku hira: 442

Populasaun ho uma-kain

2 SUKU RELATÓRIU

Ita nia planu ba futuru ne’ebé diak liután ba Timor-Leste

Timor-Leste nia Planu Estratéjiku Dezenvolvimentu tinan 2011-2030 lansa ona hosi Primeiru Ministru Xanana Gusmão iha Jullu tinan 2011.

Planu Estratéjiku Dezenvolvimentu halo esbosu vizaun nasaun ida nian ne’ebé mak iha:

Edukasaun ne’ebé diak liutan

Hadi’a saúde

Infra-estrutra ne’ebé diak, no

Kresimentu ekonomiku no ekonomia sustentavel ne’ebé mak ita hotu bele hetan benefísiu.

Planu ne’e reflete vizaun hosi ema rihun ba rihun hosi Timor-Leste tomak, liu hosi konsultasaun nasional iha subdistritus 65 iha tinan 2010.

Foku ba Distritu Dili

Turizmu

Hanesan kapital no odatamata prinsipal ba nasaun, sei halo projetu ida ne’ebé proativu kona-ba dezenvolvimentu turizmu atu garante vizitante sira hetan akomodasaun no servisu maka sira persiza.

Muzeu foun no Sentru Kultural no Biblioteka

Nasional no Arkivu foun sei sai institusaun nasional ne’ebé importante.

Indústria restaurante iha Dili sei hetan tulun atu haburas liután no sei loke Sentru Informasaun Turizmu iha kapital Dili.

Sanitasaun

Ita prepara hela Masterplan ida atu halo sidade-Dili moos no hamenus bee sa’e. Ida ne’e sei atu hadi’a valeta iha Dili laran no problema sanitasaun, hanesan kanu aat ka intupidu no fakar foer ba bee laran.

Rekreasaun

Ita sei harii Sentru Juventude Nasional iha

Dili no estabelese sinema iha liur iha fatin hotu haleu iha Dili hodi hatudu filmi no dokumentasaun.

Formasaun

Sei harii kompleksu Fakuldade Enjeñaria modernu foun ida iha Hera. Iha futuru sei oferese lisensiatura iha programa Jeolojia no Minaraì.

Sei mos harii ba sentru treinamentu turizmu no ospitálidade iha Dili atu hadi’a abilidade iha sektor ida ne'e.

Lurón

To’o tinan 2015, dalan ba Baucau sei aumenta no haluan, no sei hadi’a dalan ba Bobonaro.

Primeiru-Ministru Xanana Gusmão vizita Metinaro atu konsulta komunidade kona-ba Planu Dezenvolvimentu Estratejiku iha Setembru 2010.

Iha tinan 2020, sei hadi’a mos dalan ba Ainaro. Projetu ida ne’e sei hadi'a liután asesu entre Dili no distritus.

Ilha Atauro

Ita sei harii portu foun ida iha Ilha Atauro hodi suporta kargu, pasajeiru sira, peska no turizmu.

Atauru sei hetan promosaun hanesan fatin eko-turizmu fornese luku-tasi, trekking, kail ikan no akomodasaun ne’ebé la fo impaktu ba meiu-ambiente.

Sei sai hanesan prioridade ba hadi’a maka dalan lokal hanesan Beloi ba Atauro Vila no Beloi ba Biqueli.

3

Mane no feto

Tinan

Tinan

Mane no feto nia tinan

Vila Verde

Timor-Leste

4 SUKU RELATÓRIU

Besik metade adultu sira

iha Timor-Leste hatene

ko’alia, lee no hakerek ho

lian Tetun.

Hatene lee no hakerek

Alfabetizasaun joven sira nian

Proporsaun alfabetizasaun ba

ema ho tinan 15 to 24.

Proporsaun alfabetizasaun adultu sira nian

Proporsaun alfabetizasaun ba ema tinan 15 ba leten.

Distritu iha Timor-Leste

Sukus iha Distritu Dili

Target: Iha 2015 proporsaun adultu sira ne’ebé hatene lee

no hakere maka 70%.

%

Target: Iha 2015 proporsaun joven sira ne’ebé hatene lee no

hakere maka 100%.

Maquili 53.85

Vila Verde 91.25

Mascarenhas 89.96

Caicoli 86.82

Colmera 91.59

Motael 94.65

Dare 67.89

Santa Cruz 90.75

Acadiru Hun 90.17

Bemori 94.84

Lahane Oriental 82.38

Bidau Lecidere 89.02

Gricenfor 92.99

Sabuli 69.62

Lahane Ocidental 88.04

Comoro 88.04

Meti Aut 68.42

Balibar 70.36

Hera 60.31

Camea 80.71

Becora 82.37

Duyung 62.35

Bairro Pite 86.99

Vila Maumeta 80.11

Kampung Alor 94.38

Fatuhada 91.25

Biqueli 68.50

Macadade 50.88

Beloi 50.88

Bidau Santana 84.66

Culu Hun 95.78

5

Lia inan

6 SUKU RELATÓRIU

Edukasaun

Frekuensia eskolar

Persentajen 37 mane sira

liu tinan 5 atende eskola

iha Timor-Leste. Feto sira

ho tinan hanesan maka

ba eskola la to’o 35

porsentu.

Nível edukasaun ne’ebé hetan

Hosi ema ne’ebé tinan 5 ba leten.

Target: Iha 2015 proporsaun ema ne’ebé nunka atende eskola tenki tun to’o 20%.

Target: Iha 2015 proporsaun ema hetan edukasaun

sekundaria tenki to’o 20%.

7

Besik 5 porsentu ema iha

Timor-Leste agora

dadauk tuir ka hotu ona

universidade.

Proporsaun matrikula iha edukasaun primária

Ne’e hatudu labarik hirak ho tinan 6 to’o

11 hetan matrikula tia ona iha eskola

primária.

Distritu iha Timor-Leste

Sukus iha Distritu Dili

Target: Iha 2015 proporsaun matrikula iha edukasuan primária tenki to’o 100%.

Maquili 70.78

Vila Verde 83.57

Mascarenhas 74.05

Caicoli 84.36

Colmera 78.37

Motael 90.26

Dare 84.64

Santa Cruz 81.97

Acadiru Hun 86.71

Bemori 83.72

Lahane Oriental 77.26

Bidau Lecidere 86.96

Gricenfor 82.98

Sabuli 71.17

Lahane Ocidental 86.09

Comoro 80.52

Meti Aut 78.65

Balibar 80.19

Hera 65.39

Camea 78.93

Becora 75.16

Duyung 78.36

Bairro Pite 81.67

Vila Maumeta 76.60

Kampung Alor 82.16

Fatuhada 85.45

Biqueli 80.32

Macadade 76.07

Beloi 69.75

Bidau Santana 77.40

Culu Hun 83.05

8 SUKU RELATÓRIU

Forsa traballu potensial Ita presiza ema sira ne’ebé ho tinan 15 to’o 59, tenki serbisu

hodi dezenvolve Timor-Leste. Ema ne’ebé la iha serbisu

maka bele hetan governu nia tulun.

Empregu

Besik metade populasaun

Timor-Leste nian mak iha

"tinan produtivu", (15 to’o

59).

Tinan 0-14

Tinan 15-59

Tinan 60+

Target: Iha 2030 populasaun ho tinan 15-59, iha sira nian

tinan produtivu, maka 65%.

9

Uma-kain ne’ebé hakiak animal oin oin

Liu tres quartos uma-

kain iha Timor-Leste sei

envolve hela iha hakiak

animal.

Animal ne’ebé hakiak

Uma-kain ne’ebé hakiak animal

Numeru animal ne’ebé hakiak

Manu Fahi Bibi male Bibi Kuda Karau Karau Timor

Vila Verde 2,049 886 19 70 0 34 25

Distritu Dili 69,310 28,571 1,784 14,486 1,430 3,597 1,467

Timor-Leste 702,474 330,435 41,854 152,360 57,819 161,654 96,484

10 SUKU RELATÓRIU

Uma-kain ne’ebé halo to’os oin oin

To’os

Uma-kain ne’ebé envolve iha produsaun to’os nian

Liu metade uma-kain

iha Timor-Leste kuda

batar no um quarto

kuda hare.

11

Kondisaun uma nian

Didi lolon

Uma-kain privadu ne’ebé iha didi lolon

tijolu ka betaun.

Distritu iha Timor-Leste Sukus iha Distritu Dili

Target: Iha 2015 uma-kain privadu ho didi lolon tijolu ka betaun tenki to’o 40%.

Menos um tersu uma

kain iha Timor-Leste hela

iha uma ida ho didi lolon

tijulu ka betaun.

Maquili 20.77

Vila Verde 84.59

Mascarenhas 83.23

Caicoli 82.01

Colmera 85.76

Motael 82.30

Dare 22.34

Santa Cruz 73.58

Acadiru Hun 76.05

Bemori 78.01

Lahane Oriental 60.44

Bidau Lecidere 78.24

Gricenfor 83.74

Sabuli 27.69

Lahane Ocidental 64.12

Comoro 73.89

Meti Aut 64.15

Balibar 41.14

Hera 30.60

Camea 64.80

Becora 68.55

Duyung 16.67

Bairro Pite 77.03

Vila Maumeta 31.30

Kampung Alor 73.87

Fatuhada 81.83

Biqueli 47.49

Macadade 8.63

Beloi 31.49

Bidau Santana 61.38

Culu Hun 77.92

12 SUKU RELATÓRIU

Uma kakuluk

Uma-kain privadu ho uma kakuluk tella ka kaleen zinku.

Distritu iha Timor-Leste

Sukus iha Distritu Dili

Target: Iha 2015 uma-kain privadu ho uma kakuluk tella

ka kalen zinku tenki to’o 60%.

Maquili 49.55

Vila Verde 95.62

Mascarenhas 95.63

Caicoli 98.41

Colmera 92.05

Motael 86.73

Dare 95.04

Santa Cruz 93.36

Acadiru Hun 96.41

Bemori 96.90

Lahane Oriental 95.56

Bidau Lecidere 91.76

Gricenfor 95.07

Sabuli 85

Lahane Ocidental 94.35

Comoro 95.05

Meti Aut 86.79

Balibar 96

Hera 66.76

Camea 94.10

Becora 96.08

Duyung 85.78

Bairro Pite 94.69

Vila Maumeta 66.79

Kampung Alor 96.79

Fatuhada 96.99

Biqueli 85.18

Macadade 56.47

Beloi 52.48

Bidau Santana 94.19

Culu Hun 96.41

13

Uma rai

Uma-kain privadu ho uma-rai azuleju ka betaun.

Distritu iha Timor-Leste

Sukus iha Distritu Dili

Target: Iha 2015 uma-kain privadu ho uma-rai azuleju ka

betaun tenki to’o 40%.

Maquili 6.53

Vila Verde 93.85

Mascarenhas 84.04

Caicoli 73.93

Colmera 98.18

Motael 93.58

Dare 31.21

Santa Cruz 50.47

Acadiru Hun 38.62

Bemori 88.49

Lahane Oriental 77.11

Bidau Lecidere 68.24

Gricenfor 76.85

Sabuli 20.77

Lahane Ocidental 63.46

Comoro 84.42

Meti Aut 78.30

Balibar 44

Hera 48.05

Camea 78.67

Becora 72.63

Duyung 26.63

Bairro Pite 71.47

Vila Maumeta 32.82

Kampung Alor 94.54

Fatuhada 89.60

Biqueli 50

Macadade 6.47

Beloi 26.53

Bidau Santana 80.37

Culu Hun 86.89

14 SUKU RELATÓRIU

Fonte enerjia

Fonte enerjia ba tein

Fonte enerjia ba tein mak eletrisidade, gas no bio gas.

Tesi no uza ai ba tein iha impaktu ne’ebé la diak ba

ambiente tanba ai ne’ebé kuda seidauk naton.

Target: Iha 2030 uma-kain privadu ne’ebé uza fonte enerjia ba tein hanesan – eletrisidade, gas no bio gas tenki to’o 50%. Iha 2020, la iha uma-kain ida iha

Dili ne’ebé presiza tein ho ai.

15

Fonte enerjia ba ahi-oan

Uma-kain privadu ne’ebé uza fonte enerjia moos ba

ahi-oan (eletrisidade, bio gas ka energia solar).

Distritu iha Timor-Leste

Sukus iha Distritu Dili

Target: Iha 2020 uma-kain privadu ne’ebé uza fonte enerjia moos ba ahi-oan – eletrisidade, bio gas, enerjia

solar tenki to’o 100%.

Maquili 48.96

Vila Verde 94.36

Mascarenhas 93.90

Caicoli 97.80

Colmera 98.01

Motael 98.89

Dare 51.42

Santa Cruz 97.99

Acadiru Hun 97.31

Bemori 95.99

Lahane Oriental 93.02

Bidau Lecidere 90.59

Gricenfor 96.55

Sabuli 71.54

Lahane Ocidental 93.69

Comoro 94.85

Meti Aut 81.13

Balibar 94.86

Hera 75.93

Camea 95.24

Becora 92.75

Duyung 47.22

Bairro Pite 95.18

Vila Maumeta 74.05

Kampung Alor 97.51

Fatuhada 85.81

Biqueli 40.95

Macadade 17.99

Beloi 41.98

Bidau Santana 94.65

Culu Hun 95.87

16 SUKU RELATÓRIU

Distritu iha Timor-Leste

Sukus iha Distritu Dili

Saneamentu Uma-kain privadu ne’ebé uza

fasilidades saneamentu ne’ebé

diak liu (pit latrina ho plakas, pit

latrina ho ventilasuan ne’ebé diak,

ka fakar maka deskarga ba tanke séptiku ka pit).

Target: Iha 2020 uma-kain ne’ebé uza saneamentu fasilidades diak tenki to’o 60%.

Liu um tersu uma-kain iha

Timor-Leste sei uza

saneamentu fasilidade

ne’ebé diak liu tan.

Maquili 15.43

Vila Verde 93.53

Mascarenhas 91.36

Caicoli 93.76

Colmera 99.67

Motael 53.10

Dare 42.20

Santa Cruz 95.50

Acadiru Hun 89.22

Bemori 98.97

Lahane Oriental 81.37

Bidau Lecidere 97.06

Gricenfor 98.52

Sabuli 91.54

Lahane Ocidental 77.08

Comoro 89.51

Meti Aut 70.75

Balibar 53.14

Hera 54.78

Camea 84.78

Becora 89.75

Duyung 42.81

Bairro Pite 87.00

Vila Maumeta 71.37

Kampung Alor 99.41

Fatuhada 96.40

Biqueli 37.69

Macadade 12.95

Beloi 38.48

Bidau Santana 84.24

Culu Hun 93.45

17

Hadiak fontes hemu bee nian Proporsaun uma-kain privadu ne’ebé uza fontes hemu bee

ne’ebé diak liu (bee ne’ebé kanalizadu ka bomba ba uma laran

ka liur, torneira públiku kanalizadu, tubu posu ka fura kuak,

posu ka bee matan ne’ebé protejidu, rekolla udan ben ka

bee botir).

Distritu iha Timor-Leste

Sukus iha Distritu Dili

Target: Iha 2015 uma-kain ne’ebé uza fontes bee hemu ne’ebé diak liu tenki to’o

78%.

Maquili 98.81

Vila Verde 98.29

Mascarenhas 97.97

Caicoli 97.18

Colmera 98.68

Motael 99.34

Dare 65.96

Santa Cruz 99.41

Acadiru Hun 94.31

Bemori 94.18

Lahane Oriental 94.32

Bidau Lecidere 77.06

Gricenfor 97.04

Sabuli 83.08

Lahane Ocidental 96.18

Comoro 97.10

Meti Aut 68.87

Balibar 73.14

Hera 87.43

Camea 88.20

Becora 96.31

Duyung 83.50

Bairro Pite 96.45

Vila Maumeta 97.33

Kampung Alor 96.67

Fatuhada 94.95

Biqueli 89.95

Macadade 67.63

Beloi 97.96

Bidau Santana 91.15

Culu Hun 99.19

18 SUKU RELATÓRIU

Sasan luxu uma-kain privadu nian

19

Proporsaun mortalidade infantil nian

Konforme informasaun hosi DHS iha 2009, Timor-Leste nia

proporsaun mortalidade infantil mak iha labarik 1000 ne’ebé moris, 44 mate. Ne’e signifika

katak ita alkansa ona ita nia target 2015 ne’ebé dehan proporsaun tenki menus liu 53.

Dadus hosi Sensus 2010 kona ba proposaun mortalidade infantil seidauk prontu.

Proporsaun mortalidade maternal

Konforme informasaun hosi DHS iha 2009, Timor-Leste

nia proporsaun mortalidade maternal iha 100,000 ne’ebé

partus, 557 maka mate. Ne’e signifika katak ita seidauk alkansa ita nia target 2015 ne’ebé

tenki menus liu 252 iha 100,000.

Dadus hosi Sensus 2010 kona ba proporsaun mortalidade maternal seidauk prontu.

Partus ne’ebé hetan asiténsia profisionál saúde nian Proporsaun partu hetan asisténsia hosi

fornesedor saúde ne’ebé kualifikadu iha tinan lima nia laran.

Target: Iha 2015 proporsaun mortalidade maka menus liu 53 iha labarik 1000 ne’ebé

moris.

Target: Iha 2015 porporsaun mortalidade maternal nian tenki menus liu 252 por

100,000.

Target: Iha 2015 partus ne’ebé hetan asisténsia profisionál saúde nian tenki to’o 60%.

Besik um tersu ida

partus iha tinan lima

nia laran mak hetan

asisténsia profisionál

saúde nian.

%

20 SUKU RELATÓRIU

Kiak Ema ne’ebé moris ho rendimentu menus ke 88 sentavus por dia.

Source: TLSLS, 2007

Dadus hosi Sensus 2010 seidauk prontu ba bele hatudu proporsaun kiak iha nivel Suku.

Ministériu Finansas Edifísiu 5, Palasìu Governu, Avenida Presidente Nicolau Lobato Dili, Timor-Leste Telefone: +670 333 9510 Website: www.mof.gov.tl