planta daninha - resistÊncia

Upload: edno-negrini-jr

Post on 08-Apr-2018

225 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

  • 8/6/2019 Planta Daninha - RESISTNCIA

    1/59

    RESISTNCIA DE PLANTASDANINHAS HERBICIDAS

    Prof. Anderson Luis Cavenaghi

  • 8/6/2019 Planta Daninha - RESISTNCIA

    2/59

    a capacidade herdvel de uma planta sobreviver

    e reproduzir aps exposio a um herbicida, quenormalmente seria letal para a populao suscetvelda mesma espcie

    RESISTNCIA DE PLANTAS DANINHAS HERBICIDAS

    plantas daninhas com capacidade de sobreviver e

    reproduzir aps a aplicao de doses de herbicidasnormalmente recomendados para seu controle

  • 8/6/2019 Planta Daninha - RESISTNCIA

    3/59

    GR50Herbicidas(inib. ALS) Resistente Suscetvel

    R/S

    Cloransulan > 240 35 > 6,85

    Imazethapyr 760 64 11,90Imazaquin > 1200 167 > 7,18

    Doses (g i.a./ha) correspondentes aos GR50 dos bitipos resistente (R)e suscetvel (S) de Euphorbia heterophyllae a relao R/S.

    Fonte: Gazziero et al. (1998)

    Doses (g i.a./ha) correspondentes aos GR50 do bitipo de Bidens pilosaresistente (R) e suscetvel (S) aos herbicidas inibidores da ALS

    57,1677,004402,00Imazethapyr 57,470,6939,66Metsulfuron-methyl

    173,8412,502173,00Nicosulfuron

    40,9211,40466,60Chlorimuron-ethyl

    R/SSuscetvel (S)Resistente (R)Herbicida

    Fonte: Christoffoleti 2002

  • 8/6/2019 Planta Daninha - RESISTNCIA

    4/59

  • 8/6/2019 Planta Daninha - RESISTNCIA

    5/59

    RESISTNCIA DE PLANTAS DANINHAS HERBICIDAS

    - Plantas daninhas apresentam ampla variabilidadegentica que permite sobreviver em uma grande

    diversidade de ambientes Plasticidade e adaptao

    - Herbicida o principal mtodo de controle

    - Nas ltimas dcadas tm-se observado seleo de

    populaes de plantas daninhas, a partir de bitiposresistentes a alguns herbicidas (Christoffoleti, 1997)

    - A evoluo das plantas daninhas conseqnciada presso de seleo

  • 8/6/2019 Planta Daninha - RESISTNCIA

    6/59

    Resistance is not due to mutationcaused by herbicides; rather it arisesfrom the selection of natural mutation or

    small pre-existing population ofresistant plants (selection pressureexerted by herbicides) (Duke et al.,1991)

    RESISTNCIA DE PLANTAS DANINHAS HERBICIDAS

  • 8/6/2019 Planta Daninha - RESISTNCIA

    7/59

    Plantas resistentes ocorrem naturalmente em baixa

    freqncia

    Naturalmente as espcies suscetveis so maiscompetitivas que as espcies resistentes

    A presso de seleo exercida pelo herbicidaaumenta a freqncia das plantas resistentes

    RESISTNCIA DE PLANTAS DANINHAS HERBICIDAS

  • 8/6/2019 Planta Daninha - RESISTNCIA

    8/59

    Ano 1 Ano 2 Ano 3

    Populao de plantas

    daninhas antes da

    aplicao de herbicida

    Populao de plantasdaninhas depois da

    aplicao de herbicida

    Aumento da freqncia do bitipo resistente devido aplicaes

    repetidas e anuais do mesmo herbicidaPlanta suscetvel Planta resistente

  • 8/6/2019 Planta Daninha - RESISTNCIA

    9/59

  • 8/6/2019 Planta Daninha - RESISTNCIA

    10/59

    Resistncia cruzada:

    Resistncia cruzada x Resistncia mltipla

    Resistncia a diferentes herbicidas que tm o

    mesmo stio de ao e/ou mecanismo de ao

    Resistncia mltipla:

    Resistncia a herbicidas no relacionadosquimicamente entre si e que apresentammecanismos de ao diferenciados

  • 8/6/2019 Planta Daninha - RESISTNCIA

    11/59

    Pico Preto resistente a

    inibidores da ALS

    Pivot (imazethapyr)e Classic (Chlorimuron-

    ethyl)

    Ambos atuam inibindo a

    enzima ALS

    RESITNCIA CRUZADA

  • 8/6/2019 Planta Daninha - RESISTNCIA

    12/59

    Pico Preto tolerante a

    inibidores da ALS

    Stauzina (Atrazine)

    Atua na inibio dotransporte de eltrons noFotossistema II

    Se confirmado, pode serconsiderada uma

    RESITNCIA MULTIPLA

  • 8/6/2019 Planta Daninha - RESISTNCIA

    13/59

    Alterao no Stio de Ao:

    Mecanismos de Resistncia

    Alteraes no stio de ao do herbicida podem ocorrerquando as plantas sofrem mutao modificando aseqncia de aminocidos formadores das enzimas. Atroca de alguns aminocidos pode levar a enzima aperder a afinidade com o herbicida, evitando seu

    bloqueio e funcionamento normal.

  • 8/6/2019 Planta Daninha - RESISTNCIA

    14/59

    Suscetveis

    Prolina (173)

    Resistentes

    Serina, arginina, leucina,isoleucina, Alanina, histidina,glutaminae treonina.

    Alanina (57)Triptofano (552)Alanina (183)

    TreoninaLeucinaValina

    Suscetveis

    Prolina (173)

    Resistentes

    Serina, arginina, leucina,isoleucina, Alanina, histidina,glutaminae treonina.

    Alanina (57)Triptofano (552)Alanina (183)

    TreoninaLeucinaValina

    Reao de gentipos aos herbicidas

    SUBSTITUIO NA SEQUNCIA DE AA DA ENZIMAALS

    79sp resistentes no mundo (Weed Science, 2003)

  • 8/6/2019 Planta Daninha - RESISTNCIA

    15/59

    Reao de gentipos aos herbicidas

    Proteina na Fotossntes D1

    Relao com fotossntese

    Suscetveis

    Valina (219)Alanina (251)Fenilalanina (255)Serina (264)

    Leucina (275)

    Resistentes

    IsoleucinaValinaTirosinaAlanina/glicina

    Fenilalanina

    SUBSTITUIO DE AA EM PSII

    85sp resistentes no mundo (Weed Science, 2003) 64sp triazinas

  • 8/6/2019 Planta Daninha - RESISTNCIA

    16/59

    CH2

    OH R

    C CH CH NH CH N

    OH CH2 H

    Fenilala 265

    Serina 264

    Fenilala 255

    Protena D1

    LIGAO DOHERBICIDA NAPROTENA D1

    CH3

    N

    CH3

    - NH C2H

    4

    CH3

    N N

    Cl

    Herbicida Triazina

    Glicina/Alanina

    Tirosina

    M i d R i i

  • 8/6/2019 Planta Daninha - RESISTNCIA

    17/59

    Metabolizao do herbicida

    Mecanismos de Resistncia

    Vrios bitipos desenvolvem resistncia aos

    herbicidas devido capacidade de degradarrapidamente e/ou conjugar o herbicida comcomponentes menos txicos.

  • 8/6/2019 Planta Daninha - RESISTNCIA

    18/59

    2 H2O2 = O2 + 2 H2OCatalase (CAT)

    donor + H2O2 = oxidized donor + 2 H2OPeroxidase (POD)

    RH + proteina reduzida + O2 = ROH + proteina oxidada + H2O

    Monooxigenases (P450)

    Principais sistemas enzimticos desintoxicadores

    Glutationa reduzida

    Glutationa S-transferase

    R-Glutationa

    Herbicida

    FungicidaInseticida

    Toxinas

    M i d R i t i

  • 8/6/2019 Planta Daninha - RESISTNCIA

    19/59

    Compartimetalizao do herbicida

    Mecanismos de Resistncia

    Neste caso a molcula do herbicida ou seus

    compostos txicos podem ser armazenados novacolo das clulas ou tecidos localizadosdistantes dos stios de ao.

  • 8/6/2019 Planta Daninha - RESISTNCIA

    20/59

    ClCl N+

    N+

    Paraquat++

    Vacolo

    ClCl N N

    e-

    Paraquat. .

    .2O2

    2O2 2H2O2

    2H+ + 2H2O

    Reduo da concentrao do herbicida no local de ao(compartimentalizao)

    CONSEQUNCIAS DA RESISTNCIA

  • 8/6/2019 Planta Daninha - RESISTNCIA

    21/59

    CONSEQUNCIAS DA RESISTNCIA

    - Restrio ao uso de herbicidas com mesmomecanismo de ao;

    - Perdas de produo e qualidade de produtosagrcolas pela presena de plantas resistentes no

    momento da colheita;- Aumento do custo de produo para eliminao deplantas resistentes;

    NECESSIDADE DE ALTERAO NO SISTEMA DEPRODUO

    Fatores que afetam a evoluo da resistncia de

  • 8/6/2019 Planta Daninha - RESISTNCIA

    22/59

    Fatores que afetam a evoluo da resistncia deplantas daninhas a herbicidas

    FATORES GENTICOS

    Freqncia inicial da resistncia

    Dominncia dos alelos resistentes

    Tipo de Fecundao

    Nmero de alelos resistentes

    Adaptao ecolgica

    FATORES GENTICOS

  • 8/6/2019 Planta Daninha - RESISTNCIA

    23/59

    FATORES GENTICOS

    Freqncia inicial da resistncia

    Quanto maior a freqncia inicial do bitiporesistente, maior a probabilidade de aumentar aproporo de indivduos resistentes

    Freqncia inicial normalmente encontrada para ogrupo qumico das triazinas:

    1 : 10.000.000.000

    Freqncia inicial normalmente encontrada para osinibidores de ALS:

    1 : 1.000.000

  • 8/6/2019 Planta Daninha - RESISTNCIA

    24/59

    Grupo de herbicidas anos

    Inibidores de ALS 4

    Inibidores de ACCase 6 - 8Inibidores da biossntese de caroteno ~10

    Inibidores da fotossntese (Fotossistema II) 10 - 15

    Inibidores da fotossntese (Fotossistema I) 10 - 15

    Inibidores da tubulina (Trifluralina) ~10 - 15

    Auxinas sintticas (2,4-D) ~20

    Anos para seleo da populao resistente,dependendo do grupo de herbicida

    Freqncia inicial do bitipo resistente

    Vidal & Fleck, 2005 adaptado de Preston, 2003

    FATORES GENTICOS

  • 8/6/2019 Planta Daninha - RESISTNCIA

    25/59

    FATORES GENTICOS

    Dominncia dos alelos resistentes

    A resistncia aos herbicidas na maioria das vezesdeterminada por genes dominantes ou semi-dominantes, localizados no DNA do ncleo da clula.

    Transmitidos pelo gro de plen para outro indivduocom possibilidade de produo de indivduos tambmresistentes.

    Se a herana for maternal, somente uma gerao deindivduos resistentes ser produzida, mas todos osindivduos produzidos por esta planta ser resistente.

    FATORES GENTICOS

  • 8/6/2019 Planta Daninha - RESISTNCIA

    26/59

    FATORES GENTICOS

    Tipo de Fecundao

    Autgama ou Algama

    Ambas produzem indivduos resistentes, mas nafecundao algama a velocidade de disperso e aprobabilidade de recombinao gnica podendo dar

    origem a resistncia multipla muito maior.

  • 8/6/2019 Planta Daninha - RESISTNCIA

    27/59

    Mecanismo de Ao Polinizao Dominncia do aleloInibidores de ACCase Autgama - algama SemidominanteInibidores de ALS Autgama - algama Dominante e SemiHormonais Algama Dominante

    Inibidores de PSI Autgama - algama Dominante e SemiInibidores de PSII Autgama - algama Maternal (Semi)Inibidores da Tubulina Autgama Recessivo

    Fonte: Vidal & Fleck, 1997.

    MECANISMO DE AO X TIPO DE POLINIZAO

    X DOMINNCIA DO ALELO

    FATORES GENTICOS

  • 8/6/2019 Planta Daninha - RESISTNCIA

    28/59

    FATORES GENTICOS

    Nmero de alelos resistentes

    Quando a resistncia depende de um nico gene

    (monognica) a possibilidade desenvolvimento maior e mais rpida que a dependente de mais de umgene (polignica).

    FATORES GENTICOS

  • 8/6/2019 Planta Daninha - RESISTNCIA

    29/59

    FATORES GENTICOS

    Adaptao ecolgica

    Capacidade que um bitipo possui, dentro de uma

    populao de plantas daninhas, em manter ouaumentar sua proporo ao longo do tempo.

    Espcie Parmetro Biotipo R Biotipo S

    Amaranthus hybridus mg CO2 dm-2h-1 66,0 82,5

    Setaria vulgaris mg CO2 cm-2

    h-1

    1,5 1,8Amaranthus retroflexus mg CO2 dm

    -2h-1 17,8 41,7

    Poligonum laptipholeum mg CO2 dm-2h-1 41,0 48,0

    Bassica campestris mg CO2 cm-2h-1 1,7 2,0

    DIFERENAS FISIOLGICAS NA FIXAO DE CO2 ENTRE BIOTIPOS R e S.

  • 8/6/2019 Planta Daninha - RESISTNCIA

    30/59

  • 8/6/2019 Planta Daninha - RESISTNCIA

    31/59

    Fatores que afetam a evoluo da resistncia de

  • 8/6/2019 Planta Daninha - RESISTNCIA

    32/59

    q plantas daninhas a herbicidas

    FATORES BIOECOLGICOS

    Espcie

    Nmero de geraes por ano e taxa de reproduo

    Longevidade de sementes no banco de sementes

    Densidade da espcie

    Suscetibilidade da planta daninha ao herbicida

    Fatores que afetam a evoluo da resistncia de

  • 8/6/2019 Planta Daninha - RESISTNCIA

    33/59

    q plantas daninhas a herbicidas

    FATORES BIOECOLGICOS

    RPIDO DESENVOLVIMENTO DA RESISTNCIA

    Ciclo de vida curtoElevada produo de semente

    Baixa dormncia da semente

    Vrias geraes reprodutivas por ano

    Extrema suscetibilidade a um determinado herbicida

    Grande variabilidade gentica

    Fatores que afetam a evoluo da resistncia de

  • 8/6/2019 Planta Daninha - RESISTNCIA

    34/59

    1.Caracterstica do herbicida- Grupo qumico

    - Residual- Eficincia de controle

    - Dose utilizada- Caracterstica do herbicida

    q plantas daninhas a herbicidas

    FATORES AGRONMICOS

    Fatores que afetam a evoluo da resistncia de

  • 8/6/2019 Planta Daninha - RESISTNCIA

    35/59

    2. Prticas culturais- Utilizao exclusiva de herbicidas no

    controle de plantas daninhas

    - Uso repetitivo do mesmo herbicida oude herbicidas com o mesmo mecanismo

    de ao- Freqncia de aplicao

    - Sistema de cultivo

    q plantas daninhas a herbicidas

    FATORES AGRONMICOS

    Opes de manejo Baixo Moderado Alto

  • 8/6/2019 Planta Daninha - RESISTNCIA

    36/59

    Mistura ou rotaode herbicidas

    > 2 mec. de ao 2 mec. de ao 1 mec. de ao

    Formas de controlede plantas daninhas

    Cultural, mecnicoe qumico

    Cultural e qumico Somente qumico

    Uso do mesmo mec.de ao por ciclo

    Uma vez Mais de uma vez Muitas vezes

    Sistema de cultivo Rotao plena Rotao limitada Sem rotao

    Resistncia relativaao mec. de ao

    Desconhecida Limitada Comum

    Nvel de infestao Baixo Moderado Alto

    Controle nos ltimos3 anos

    Bom Decrescente Baixo

    Preveno e controle do desenvolvimento de

  • 8/6/2019 Planta Daninha - RESISTNCIA

    37/59

    bitipos de plantas daninhas resistentes aos

    herbicidas

    Rotao de herbicidas com diferentes mecanismos

    da ao

    Uso de misturas de herbicidas

    Observao de necessidade do uso de herbicidas

    Controle de plantas remanescentes aps aaplicao

    Preveno e controle do desenvolvimento de

  • 8/6/2019 Planta Daninha - RESISTNCIA

    38/59

    bitipos de plantas daninhas resistentes aos

    herbicidas

    Uso de herbicidas com residual curto

    Realizar observaes antes e aps aplicao de

    herbicidas

    Adotar prticas de manejo integrado

    Adotar rotao de culturas

    (flops e dims)

  • 8/6/2019 Planta Daninha - RESISTNCIA

    39/59

    (atrazinas)

    (2,4D)

    (Lniuron)

    (paraquat)

    (Glifosato)

    (trifluralina)

    (imidazolinonas e sulfunilurias)

    ( p )

  • 8/6/2019 Planta Daninha - RESISTNCIA

    40/59

    HERBICIDE RESISTANT WEEDS OF BRAZIL

    Species Common Name Year Herbicide Mode of

  • 8/6/2019 Planta Daninha - RESISTNCIA

    41/59

    SpeciesClick for details

    Common Name Year Herbicide Mode ofAction

    1. Bidens pilosa Hairy Beggarticks 1993 ALS inhibitors

    2. Bidens subalternans Beggarticks - B.subalternans

    1996 ALS inhibitors

    3. Brachiaria plantaginea Alexandergrass 1997 ACCase inhibitors

    4. Conyza bonariensis Hairy Fleabane 2005 Glycines

    5. Conyza bonariensis Hairy Fleabane 2005 Glycines

    6. Conyza canadensis Horseweed 2005 Glycines

    7. Cyperus difformis Smallflower Umbrella

    Sedge

    2000 ALS inhibitors

    8. Digitaria ciliaris Southern Crabgrass 2002 ACCase inhibitors

    9. Echinochloa crus-galli Barnyardgrass 1999 Synthetic Auxins

    0. Echinochloa crus-pavonis Gulf Cockspur 1999 Synthetic Auxins

    1. Eleusine indica Goosegrass 2003 ACCase inhibitors

    2. Euphorbia heterophylla Wild Poinsettia 1992 ALS inhibitors

    4. Euphorbia heterophyllaMultiple Resistance

    Wild Poinsettia 2004 ALS inhibitors

    PPO inhibitors

    5. Euphorbia heterophylla Wild Poinsettia 2005 Glycines

    6. Fimbristylis miliacea Globe Fringerush 2001 ALS inhibitors

    7. Lolium multiflorum Italian Ryegrass 2003 Glycines

    8. Parthenium hysterophorus Ragweed Parthenium 2004 ALS inhibitors

    9. Raphanus sativus Raddish 2001 ALS inhibitors

    0. Sagittaria montevidensis California Arrowhead 1999 ALS inhibitors

    Copyright 2005 WeedScience.org All rights reserved.Fair use of this material is encoura ed. Pro er citation is re uested.

  • 8/6/2019 Planta Daninha - RESISTNCIA

    42/59

  • 8/6/2019 Planta Daninha - RESISTNCIA

    43/59

  • 8/6/2019 Planta Daninha - RESISTNCIA

    44/59

  • 8/6/2019 Planta Daninha - RESISTNCIA

    45/59

  • 8/6/2019 Planta Daninha - RESISTNCIA

    46/59

    ABSORO, TRANSLOCAO EMETABOLISMO DO GLYPHOSATE PORPLANTAS TOLERANTES E SUSCETVEIS A

    ESTE HERBICIDA

    MONQUERO, P.A., CHRISTOFFOLETI, P.J., OSUNA, M.D. eDE PRADO, R.A.

    Planta Daninha,v. 22, n. 3, p. 445-451, 2004

    Absoro de 14C-glyphosate por Commelina benghalensis,Ipomoea grandifolia, Amaranthus hybriduse Glycine maxresistante (R) e susceptible (S) ao glyphosate

  • 8/6/2019 Planta Daninha - RESISTNCIA

    47/59

    Hours after treatment

    2.00 4.00 8.00 12.00 24.00 48.00 72.00

    %

    14C-glyph

    osateabsorption

    0

    10

    20

    30

    40

    50

    60

    70

    80

    90

    100

    C. benghalensisI. grandifolia

    A. hybridus

    R G. max L.

    S. G. max L.

    resistante (R) e susceptible (S) ao glyphosate.

    Monquero et al. (2002)

    SojaS

    SojaR

    A.hyb

    ridus

    I. grandifolia

    C. benghalensis

    Horas aps tratamento

    %gl

    yphosate14Cabs

    orvido

    Cromatografia de camada fina das ceras epicuticulares comos valores de Rf (hidrocarbonos (rf=0.9), ster (rf=0.8),alcois secundrios (rf=0 4) lcool primrio (rf=0 1)

  • 8/6/2019 Planta Daninha - RESISTNCIA

    48/59

    alcois secundrios (rf=0,4), lcool primrio (rf=0,1).

    C. benghalensis I. grandifolia A. hybridusMonquero et al. (2002)

    +lipoflica

    -lipoflica

    O glyphosate predominantemente hidroflico (cido fraco)

    Microscopia eletrnica da superfcie foliar

  • 8/6/2019 Planta Daninha - RESISTNCIA

    49/59

    C. benghalensis

    I. grandifolia

    A. hybridus Monquero et al. (2002)

  • 8/6/2019 Planta Daninha - RESISTNCIA

    50/59

    DINMICA DO BANCO DE SEMENTES EMREAS COM APLICAOFREQENTE DO HERBICIDA

    GLYPHOSATE

    MONQUERO, P.A. e CHRISTOFFOLETI, P.J.

    Planta Daninha, v.21, n.1, p.63-69, 2003

    A. hybridus (sementes/m2) nas

  • 8/6/2019 Planta Daninha - RESISTNCIA

    51/59

    0

    100000

    200000

    300000

    400000

    500000

    600000

    700000

    Sementes/m2

    1 2 3 4 5

    Nmero de aplicaes de glyphosate

    Testemunha

    0,36 kg/ha

    1,44 kg/ha

    2,88 kg/ha

    y ( / )

    diferentes avaliaes

    C. benghalensis (sementes/m2) nas

  • 8/6/2019 Planta Daninha - RESISTNCIA

    52/59

    g ( )

    diferentes avaliaes

    0

    10000

    20000

    30000

    40000

    50000

    60000

    70000

    80000

    Sementes/m

    2

    1 2 3 4

    Nmero de aplicaes de glyphosate

    Testemunha0,36 kg/ha

    1,44 kg/ha

    2,88 kg/ha

    RESISTNCIA DE PLANTAS DANINHAS HERBICIDAS AZEVM (Lollium multiflorum)

  • 8/6/2019 Planta Daninha - RESISTNCIA

    53/59

    Fonte: Ferreira et al (2006) Planta Daninha, v. 24, n2, p. 365-370, 2006.

    HERBICIDAS- AZEVM (Lollium multiflorum)

    RESISTNCIA DE PLANTAS DANINHAS HERBICIDAS (Eleusine indica)

  • 8/6/2019 Planta Daninha - RESISTNCIA

    54/59

    HERBICIDAS - (Eleusine indica)

    Fonte: Vidal et al (2006) Planta Daninha, v. 24, n1, p. 163-170, 2006.

    RESISTNCIA DE PLANTAS DANINHAS HERBICIDAS BUVA (Conyza bonariensis)

  • 8/6/2019 Planta Daninha - RESISTNCIA

    55/59

    HERBICIDAS BUVA (Conyza bonariensis)

    Fonte: Vargas et al (2007) Planta Daninha, v. 25, n3, p. 573-578, 2007.

  • 8/6/2019 Planta Daninha - RESISTNCIA

    56/59

    BUVA (Conyza canadensis C. bonariensis)

  • 8/6/2019 Planta Daninha - RESISTNCIA

    57/59

    P-DE-GALINHA (Eleusine indica)

  • 8/6/2019 Planta Daninha - RESISTNCIA

    58/59

    MARMELADA OU PAPU (B. plantaginea)

  • 8/6/2019 Planta Daninha - RESISTNCIA

    59/59

    CAPIM-COLCHO (Digitaria ssp)