ministériu finansas no banku mundial revizaun despeza ... · pdf filerevizaun despeza...

31
Ministériu Finansas no Banku Mundial Revizaun Despeza Públika ba Infraestrutura (Marsu 2015)

Upload: vuduong

Post on 08-Mar-2018

240 views

Category:

Documents


1 download

TRANSCRIPT

Page 1: Ministériu Finansas no Banku Mundial Revizaun Despeza ... · PDF fileRevizaun Despeza Públika ba Infraestrutura (Marsu 2015) ... –Projeitu balun inklui iha orsamentu maske

Ministériu Finansas no Banku

Mundial

Revizaun Despeza Públika ba Infraestrutura

(Marsu 2015)

Page 2: Ministériu Finansas no Banku Mundial Revizaun Despeza ... · PDF fileRevizaun Despeza Públika ba Infraestrutura (Marsu 2015) ... –Projeitu balun inklui iha orsamentu maske

Antesendente no Esbosu

2

• MdF desidi Termu Referénsia ba relatóriu ida ne’e no Banku Mundial fo tulun iha preparasaun ba esbosu relatóriu refere.

• MdF lidera kada prosesu inklui preparasaun esbosu, revizaun no aprezentasaun.

• Prosesu ida ne’e halo tuir prinsípiu foun ne’ebé governu maka sai-nain ba prosesu.

• Bazeia ba ida ne’e, hamosu relatóriu ida ne’ebé iha kualidade diak, prátiku no útil, kompara ho relatóriu sira ne’ebé normalmente prodús husi Banku Mundial.

• Relatóriu ida ne’e hatudu katak wainhira Governu maka sai-nain ba prosesu ida, sei rezulta iha produtu ida ho kualidade ne’ebé diak liu.

Page 3: Ministériu Finansas no Banku Mundial Revizaun Despeza ... · PDF fileRevizaun Despeza Públika ba Infraestrutura (Marsu 2015) ... –Projeitu balun inklui iha orsamentu maske

Estrutura Relatóriu no Aprezentasaun

3

• Tendensia iha despeza infraestrutura

• Impaktu ba iha kresimentu ekonómiku no sustentabilidade

1: Makro-fiskal

• Esplikasaun no Revizaun konaba siklu jestaun investimentu

• Planeamentu, orsamentasaun, no aprovizionamentu no sst.

2: Jestaun Investimentu

• Revizaun detailadu konaba seitor sira hanesan eletresidade, irigasaun no estrada

3: Seitor Sira

Page 4: Ministériu Finansas no Banku Mundial Revizaun Despeza ... · PDF fileRevizaun Despeza Públika ba Infraestrutura (Marsu 2015) ... –Projeitu balun inklui iha orsamentu maske

4

Parte da-huluk: Kapítulu konaba

Makro-Fiskal

Page 5: Ministériu Finansas no Banku Mundial Revizaun Despeza ... · PDF fileRevizaun Despeza Públika ba Infraestrutura (Marsu 2015) ... –Projeitu balun inklui iha orsamentu maske

Despeza infraestrutura sa’e maka’as tebes

5

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

$0

$200

$400

$600

$800

$1,000

$1,200

Budgeted Infrastructure Spending

Actual Infrastructure Spending

Actual Infrastructure Spending % of Total Spending

Page 6: Ministériu Finansas no Banku Mundial Revizaun Despeza ... · PDF fileRevizaun Despeza Públika ba Infraestrutura (Marsu 2015) ... –Projeitu balun inklui iha orsamentu maske

to’o Nivel A’as liu iha Mundu

6

0

10

20

30

40

50

60

70

80

Inve

stim

entu

Pu

blik

u h

anes

an %

hu

si

PD

B N

aun

-Pet

rolif

eru

Page 7: Ministériu Finansas no Banku Mundial Revizaun Despeza ... · PDF fileRevizaun Despeza Públika ba Infraestrutura (Marsu 2015) ... –Projeitu balun inklui iha orsamentu maske

Despeza sira uluk (husi 2008 to’o 2013) konsentra

maka’as liu ba iha Eletresidade, Estrada, no Ponte no Dezenvolvimentu Distritu

7

896

254

169

265

0

200

400

600

800

1,000

1,200

1,400

1,600

1,800

in $ Million

All Other

District Development

Roads and Bridges

Electricity

Page 8: Ministériu Finansas no Banku Mundial Revizaun Despeza ... · PDF fileRevizaun Despeza Públika ba Infraestrutura (Marsu 2015) ... –Projeitu balun inklui iha orsamentu maske

Produsaun Eletresidade Sa’e Maka’as Kompara ho Ita Nia Nasaun Amigu Sira Seluk

8

TL 2013

TL 2008 -

200

400

600

800

1,000

- 1,000 2,000 3,000 4,000 5,000

Wat

ts in

stal

led

/gen

erat

ed p

er

cap

ita

PDB per Kapita (2011 US$)

Page 9: Ministériu Finansas no Banku Mundial Revizaun Despeza ... · PDF fileRevizaun Despeza Públika ba Infraestrutura (Marsu 2015) ... –Projeitu balun inklui iha orsamentu maske

9

Persentajen Uma-Kain Ne’ebe Hetan Eletrisidade Mo’os Sa’e Maka’as

22%

53%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

2007 2013

Het

an E

letr

isid

ade

Page 10: Ministériu Finansas no Banku Mundial Revizaun Despeza ... · PDF fileRevizaun Despeza Públika ba Infraestrutura (Marsu 2015) ... –Projeitu balun inklui iha orsamentu maske

Estrada (mais ou menus to’o tinan 2012) Ne’ebe Seidauk Hadiak

10

0

20

40

60

80

100

120

2010 2011 2012

% h

usi

Est

rad

a

Fast Two Wheel Drive Slow Two Wheel Drive

Two Wheel Drive with Vehicle Damage Slow 4 Wheel Drive

Page 11: Ministériu Finansas no Banku Mundial Revizaun Despeza ... · PDF fileRevizaun Despeza Públika ba Infraestrutura (Marsu 2015) ... –Projeitu balun inklui iha orsamentu maske

Kustu Rekorenti Ne’ebe A’as no Dala Ruma Orsamentasaun Ne’ebe La Nato’on

11

$0

$50

$100

$150

$200

$250

$300

$350

$400

$450

$500

Actual 2008

Actual 2009

Actual 2010

Actual 2011

Actual 2012

Actual 2013

Budget 2014

Forecast 2015

Forecast 2016

Forecast 2017

Forecast 2018

$ M

ilau

n

Operations and Maintenance: Fuel for Generators

Operations and Maintenance: Hera and Betano

Operations and Maintenance: Other

Infrastructure Spending

Page 12: Ministériu Finansas no Banku Mundial Revizaun Despeza ... · PDF fileRevizaun Despeza Públika ba Infraestrutura (Marsu 2015) ... –Projeitu balun inklui iha orsamentu maske

Kresimentu Ekonómiku

12

•Despeza Governu nian sa’e maka’as husi 2008 to’o 2012 •Ida ne’e rezulta iha kresimentu ekonomiku ida ne’ebe konsentradu liu iha administrasaun Governu no seitor sira konstrusaun •Osan hirak ne’ebe foti husi fundu petroliferu (ne’ebe tuir definisaun la inklui iha PDB naun-petroliferu) no aumenta iha despeza Governu nian (ne’ebe tuir definisaun la inklui iha PDB naun-petrolieru) kria duni valor ekonomiku ka lae? •Iha tempu naruk, despeza ba infraestrutura hasa’e kresimentu ekonomiku wainhira despeza hirak ne’e rezulta iha estrada, eletrisidade no “output” seluk ne’ebe kompania sira uza hodi hasa’e sira ninia produsaun •Maibe ida ne’e seidauk akontese iha Timor-Leste, tamba kresimentu fabrika no agrikultura ne’ebe lao neneik iha tinan 2008 no 2012 •Ida laos buat foun ida tamba normalmente iha atrazu entre despesa, konstrasaun projeitu remata no desponibilidade projeitu foun •Iha indikasaun ne’ebe hatudu katak industria sira ne’ebe uza enerjia ho intensivu hanesan fabrika serveja no simentu ne’ebe hanoin ona atu tama mai Timor-Leste

Page 13: Ministériu Finansas no Banku Mundial Revizaun Despeza ... · PDF fileRevizaun Despeza Públika ba Infraestrutura (Marsu 2015) ... –Projeitu balun inklui iha orsamentu maske

“Frontloading”. Maibe ho Montante Hira?

13

Levantamentu Esesu

Harii Infraestrutura

Kresimentu Ekonomiku

Reseita Ne’ebe A’as no Despeza Ne’ebe Ki’ik

Fila Fali ba RSE

Page 14: Ministériu Finansas no Banku Mundial Revizaun Despeza ... · PDF fileRevizaun Despeza Públika ba Infraestrutura (Marsu 2015) ... –Projeitu balun inklui iha orsamentu maske

RSE ne’e Konservativu. Maibe La Konservativu Mos Sei La Muda

Buat Ida Tamba Mina-Rai Barak Maka Hasai Tiha Ona

14

Rendimentu Sustentavel hare ba folin mina-rai

no produsaun senariu

referensia

Page 15: Ministériu Finansas no Banku Mundial Revizaun Despeza ... · PDF fileRevizaun Despeza Públika ba Infraestrutura (Marsu 2015) ... –Projeitu balun inklui iha orsamentu maske

“Frontloading” Bele Lao Diak

15

$0

$200

$400

$600

$800

$1,000

$1,200

$1,400

$1,600

$1,800

$2,000

2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028 2029 2030

ESI Loans Domestic Revenue Total Expenditure Total Sustainable Revenue

Lakuna Hatudu Levantamentu Esesu

Page 16: Ministériu Finansas no Banku Mundial Revizaun Despeza ... · PDF fileRevizaun Despeza Públika ba Infraestrutura (Marsu 2015) ... –Projeitu balun inklui iha orsamentu maske

Maibe Ho Eskoila Ne’ebe Susar Mos

16

2015

Tempu-Badak

2016 to 2018

Tempu-Mediu

2019 to 2030

Tempu-Naruk

Envelope Fiskal ho RSE 1.3 1.3 1.5

Envelope Fiskal ho FSIIPR 1.3 1.4 1.8

• Total despeza bele sa’e husi tempu ba tempu mas sa’e neneik •Aumenta iha despeza rekorente tamba despeza ba operasaun foun no manutensaun •Despeza rekorente seluk sei tu’un per kapita ein termu real •Reseita dometika tenkiser sa’e ba pursentu 15 husi PDB naun-petrolifera iha tempu-mediu nian laran • Despeza ba fundu infraestrutura tenkiser limita ba menus husi milaun $370 kada tinan (ida ne’e ki’ik liu kompara ho despeza iha orsamentu 2014)

Page 17: Ministériu Finansas no Banku Mundial Revizaun Despeza ... · PDF fileRevizaun Despeza Públika ba Infraestrutura (Marsu 2015) ... –Projeitu balun inklui iha orsamentu maske

17

Parte Da-Ruak: Panaroma Siklu

Jestaun Investimentu

Page 18: Ministériu Finansas no Banku Mundial Revizaun Despeza ... · PDF fileRevizaun Despeza Públika ba Infraestrutura (Marsu 2015) ... –Projeitu balun inklui iha orsamentu maske

Problema iha Ne’ebe? (Ekzekusaun Ne’ebe Ki’ik iha

Fundu Infraestrutura Tinan 2012)

18

$23 $26

$135

$6

$211

$59

$0

$50

$100

$150

$200

$250

Over budgeted or activity paid under

different budget

Design or feasibility study has been

delayed

Procurement of major construction component of the project has been

delayed

Payment Processing

Constraints/Delays

Construction and therefore payment

has proceeded more slowly than

envisaged

Other or not explained

Mila

un

Page 19: Ministériu Finansas no Banku Mundial Revizaun Despeza ... · PDF fileRevizaun Despeza Públika ba Infraestrutura (Marsu 2015) ... –Projeitu balun inklui iha orsamentu maske

19

Pontus Forte no Fraku iha Siklu Jestaun Investimentu

• Timor-Leste hatudu dezenpenu ida diak tebes, a’as liu espetativa no nasaun amigu sira ein termu dezenvolvimentu sistema jestaun investimentu publiku

• Iha preparasaun diak tebes ba espesifikasaun projeitu (MPS no Lina Miniteriu sira), avaliasaun projeitu (MPS) no prosesu preparasaun orsamentu (MPS no DNO)

• Pontu fraku sira:

– Projeitu balun inklui iha orsamentu maske avaliasaun hatudu katak projeitu hirak ne’e fo taxa retornu ekonomiku ne’ebe ki’ik (ijemplu revizaun MPS nia ba projeitu irigasaun sira)

– Lina Ministeriu sira tarde lo’os fo estudu dezenhu ho kualidade la diak ba MPS no ADN no nune’e halo tarde prosesu aprovizionamentu

– Fo konsiderasaun uitoan ka laiha konsiderasaun ba kustu ka atividade manutensaun wainhira halo selesaun ba projeitu sira

– Avaliasaun ne’ebe limite teb-tebes ba projeitu infraestrutura sira hafoin projeitut hirak implementa tiha ona

Page 20: Ministériu Finansas no Banku Mundial Revizaun Despeza ... · PDF fileRevizaun Despeza Públika ba Infraestrutura (Marsu 2015) ... –Projeitu balun inklui iha orsamentu maske

20

Parte Da-Tolu: Asuntu Xave Sira

Husi Seitor Eletresidade,

Irigasaun no Estrada

Page 21: Ministériu Finansas no Banku Mundial Revizaun Despeza ... · PDF fileRevizaun Despeza Públika ba Infraestrutura (Marsu 2015) ... –Projeitu balun inklui iha orsamentu maske

Aumenta iha Produsaun Eletrisidade Hamosu Subsidiu Ida Bo’ot Kada Tinan

21

•Iha 2012 EDTL produs eletresidade milaun 237 KWH. Kustu ba ida ne’e hamutuk milaun $100.7 • Hetan reseita hamutuk milaun $14.9, entaun subsidiu hamutuk milaun $85.8. • Bele hamenus subsidiu ida ne’e liu husi dalan tolu, mais ou menus hamenus naok, implementa estrutura tarifa foun no hamenus kustu • Hamenus naok wainhira EDTL konsege kompleta hotu ona instalasaun metru pre-pagu hamutuk 70,000, hatama konsumidor hotu ba iha base de dados no hapara naok hotu, se nune’e bele poupa milaun $21.7 •Maske ho meteran bele hamenus subsidiu, maibe se kuandu ita seidauk reforma estrutura tarifa, entaun subsidiu sei bo’ot ba nafatin

100.7

14.9

85.8

$0

$20

$40

$60

$80

$100

$120

EDTL Costs

EDTL Revenue

Subsidy

$ M

illio

n

Page 22: Ministériu Finansas no Banku Mundial Revizaun Despeza ... · PDF fileRevizaun Despeza Públika ba Infraestrutura (Marsu 2015) ... –Projeitu balun inklui iha orsamentu maske

Hamenus Subsidiu Liu Husi Implementa Estrutura Tarifa Foun

• Estrutura tarifa ba uzuariu rezidensial sira: – Selu to’o $0.05 sentavu ba 20 KWH kada fulan – Liu 20 KWH, selu ona $0.12 sentavu kada fulan

• Ida ne’e ladun progresivu. Ema balun ne’ebe kiak uza 21 KWH kada fulan (uza deit lampu neon ha’at), maibe selu tarifa hanesan ho ema riku ne’ebe uza 2,000 KWH kada fulan ne’ebe uza airo-kondisionadu loron-tomak.

• Iha konsumidor sira nain 281 maka konsume eletresidade liu husi 16%, maibe selu hanesan ho konsumidor ki’ik oan barak sira seluk

• Estrutura tarifa foun sei konsidera konsumidor sira ne’ebe uza eletresidade barak liu para selu mos barak

22

Page 23: Ministériu Finansas no Banku Mundial Revizaun Despeza ... · PDF fileRevizaun Despeza Públika ba Infraestrutura (Marsu 2015) ... –Projeitu balun inklui iha orsamentu maske

Modelu Ida Estrutura Tarifa Foun

23

Kategoria Tarifa Tarifa

Sentavu pur kilowatt-

oras

% husi

Konsumidor

To’o 50 kilowatt oras/fulan 5 21

51 - 1,000 kilowatt oras/fulan 12 77

1,001-2,000 kilowatt oras/fulan 15 1.4

2,001-5,000 kilowatt oras/fulan 30 0.3

Liu husi 5,000 kilowatt oras/fulan 42 0.2

•Estrutura tarifa foun ida iha karaik ne’e progresivu liu •Estrutura foun ne’e sei hamosu reseita adisional milaun $2 •Fo jenerozidade ba sira ne’ebe konsume ka uza eletrisidade uitoan

Page 24: Ministériu Finansas no Banku Mundial Revizaun Despeza ... · PDF fileRevizaun Despeza Públika ba Infraestrutura (Marsu 2015) ... –Projeitu balun inklui iha orsamentu maske

Konkluzaun Subsidiu Eletresidade

24

• Governu ho susesu hasa’e ona produsaun no asesu ba eletresidade

• Ida ne’e hamosu subsidiu ida ne’ebe bo’ot. Maibe bele posivel hamenus subsidiu ida ne’e signifikamente liu husi:

– Habarak meteran no hamenus naok

– Hasa’e tarifa ba uma-kain sira ne’ebe uza eletresidade barak liu (uma-kain sira ne’ebe riku)

– Konsidera mos dalan seluk hodi hamenus kustu produsaun eletrisidade

Page 25: Ministériu Finansas no Banku Mundial Revizaun Despeza ... · PDF fileRevizaun Despeza Públika ba Infraestrutura (Marsu 2015) ... –Projeitu balun inklui iha orsamentu maske

Ministeriu Agrikultura Gosta Ona no iha Mos Planu Atu Gasta Osan Barak ba Eskema Barajen

Irigasaun Ne’ebe Bo’ot (presu 2013 nian)

25

0

20,000

40,000

60,000

80,000

100,000

120,000 2

00

3

20

04

20

05

20

06

20

07

20

08

20

09

20

10

20

11

20

12

20

13

20

14

20

15

20

16

20

17

20

18

20

19

20

20

$ m

ilau

n

<--Planned Expend. ($592 million)-->

<---Past Expenditure ($82 million)--->

Page 26: Ministériu Finansas no Banku Mundial Revizaun Despeza ... · PDF fileRevizaun Despeza Públika ba Infraestrutura (Marsu 2015) ... –Projeitu balun inklui iha orsamentu maske

Maibe To’o Agora Gastu Hirak Ne’e Seidauk Hamosu Taxa Retornu Ekonomiku Ne’ebe Bo’ot ka Aumentu Produsaun

26

Laclo Bebui Maliana I

Taxa Retornu Internal Ekonomiku Negative Negative Negative

Rasio Kustu no Benefisiu 0.18 0.32 0.31

Average 98,500

Average 89,500

0

50,000

100,000

150,000

200,000

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Av

Mt

Rice

Maize

Page 27: Ministériu Finansas no Banku Mundial Revizaun Despeza ... · PDF fileRevizaun Despeza Públika ba Infraestrutura (Marsu 2015) ... –Projeitu balun inklui iha orsamentu maske

Tamba Sa’a Maka Eskema Irigasaun Seidauk Hetan Susesu?

27

• Retornu negativu relasiona ho eskema sira ne’ebe kompleta tiha ona mosu, tamba kustu konstrusaun ne’ebe a’as no sira nia impaktu ne’ebe limitadu teb-tebes ba iha nivel produsaun fo’os.

• Kompara ho nasaun seluk, kustu ba eskema hirak ne’e a’as tebes entre $10,000 kada hektar ida.

• Eskema hirak ne’e fo benefisiu deit ba agrikultor lubuk oan ida no fo impaktu ida limitadu tebes ba iha produsaun tamba: – Menus insentivu finanseiru ba agrikultor sira hodi produs fo’o barak liu

tan (tamba subsidiu fo’os no fontes rendimentu sira seluk) – Ministeriu Agrikultura la fornese pakote asistensia ne’ebe apropriadu.

Espesifikamente hanesan: • Ekstensionista sira ladun iha treinamentu ne’ebe diak • Menus fornesimentu fini, adubu no kimika sira seluk • Limitasaun merkadu no presu ba fo’os ne’ebe la estavel

• Ba oin, tenki hamenus gasta ba barajen irigasaun eskala bo’ot, aumenta gastu ba pakote asistensia no tenki konsidera mos irigasaun posu tubu.

Page 28: Ministériu Finansas no Banku Mundial Revizaun Despeza ... · PDF fileRevizaun Despeza Públika ba Infraestrutura (Marsu 2015) ... –Projeitu balun inklui iha orsamentu maske

Konstrusaun/Rehabilitasaun Estrada Balun

Ne’ebe Temin Iha PDN La Nesesariamente Lori TL Ba Sai Nasaun ho Rendimentu Media-Altu

28

0%

1%

2%

3%

4%

5%

6%

7%

8%

9%

10%

Timor-Leste Current

Timor-Leste 6 Priority Roads Rehabilitated

Timor-Leste All Roads

Rehabilitated

Timor-Leste All Roads

Rehabilitated and Ring Road

Built

Low Income Countries

Lower Middle Income

Countries

Upper Middle Income

Countries

High Income Countries

De

nsi

dad

e E

stra

da

Page 29: Ministériu Finansas no Banku Mundial Revizaun Despeza ... · PDF fileRevizaun Despeza Públika ba Infraestrutura (Marsu 2015) ... –Projeitu balun inklui iha orsamentu maske

29

Média Kustu Pur KM

$0

$200,000

$400,000

$600,000

$800,000

$1,000,000

$1,200,000

Existing alignment and return to a maintainable

standard

Simple repair and rehabilitation of existing roads to

3.5 metres

Improve alignment where

needed and improve drainage

Rehabilitate to 4.5 metres

Expand to 6 metres and

realign when needed

Expansion to 6 metre width and

upgrade alignment

Expand to 7 metres with major slope adjustment

Page 30: Ministériu Finansas no Banku Mundial Revizaun Despeza ... · PDF fileRevizaun Despeza Públika ba Infraestrutura (Marsu 2015) ... –Projeitu balun inklui iha orsamentu maske

Wainhira Kustu Pur Unidade Aumenta, Rasio Benefisiu Kustu Mos Deminui

30

0

1

2

3

4

5

6

$150 $250 $350 $450 $550 $600 $700 $800

Ras

io B

en

efis

iu/K

ust

u

Media Kustu Pur Unidade Konstrusaun

Rasio B/K

Page 31: Ministériu Finansas no Banku Mundial Revizaun Despeza ... · PDF fileRevizaun Despeza Públika ba Infraestrutura (Marsu 2015) ... –Projeitu balun inklui iha orsamentu maske

Rekomensaun Xave Sira

31

1. Tenki limita despeza ba bilaun $1.3 kada tinan iha tempu-badak no tempu-mediu nia laran

2. Hasa’e orsamentu ba operasaun no despesa manutensaun estrada no agrikultura. Prioridade barak tenki fo ba iha manutensaun, no hamenus konstrusaun

3. Estabelese “project bank” ba projeitu pre-kualifikadu liu husi estudu dezenu, analize kustu benefisiu no taxa returnu ekonomiku ne’ebe a’as. CAFI tenki hili husi “bank” hirak ne’e bazeia ba prioridade no envelope fiskal

4. Ba projeitu infraestrutura hotu, lina ministeriu sira tenki submete planu ne’ebe detaillu no kustu espetativa ba operasaun no atividade manutensaun

5. Ministeriu Agrikultura tenki mantein eskema irigasaun ne’ebe iha ona no aumenta servisu suporta ba agrikultor sira no programa dezenvolvimentu merkadu no tenki konsidera mos ona irigasaun posu tubu

6. Tenki urjentemente halo instalasaun meteran pre-pagu 70,000 no hafoin konsidera halo mudansa ba iha estrutura tarifa eletresidade