martha graham1

10
Trabalho de Noa Covelo Lores, para á asignatura de Pesquisa Coreográfica. Ano lectivo 2015/2016. Estal (Escola Superior de Tecnologias e Artes de Lisboa)

Upload: noa-lohan

Post on 13-Apr-2016

220 views

Category:

Documents


0 download

DESCRIPTION

trabajo sobre martha graham, 10 paginas.

TRANSCRIPT

Page 1: Martha Graham1

Trabalho de Noa Covelo Lores, para á asignatura de Pesquisa Coreográfica.Ano lectivo 2015/2016.

Estal (Escola Superior de Tecnologias e Artes de Lisboa)

Page 2: Martha Graham1

Índice

1. Biografía........................................................................páx.12. Técnica.........................................................................páx.13. Obra..............................................................................páx.64. Reflexión crítica............................................................páx.85. Bibliografía...................................................................páx.10

Page 3: Martha Graham1

Biografía

Martha Graham nasceu en Pittsburg, Transilvania no ano 1894, aos 14 años muda-se a

California. En 1910 acude por primeira vez ao Ballet de Ruth Saint Denis, fundadora do

mesmo e bailarina principal. Esta bailarina era uma das pioneras da danza moderna, ja

que alejaban-se da técnica de danza clásica e enfatizaban o contenido dende a temática,

muito mais critica e relacionada coa actualidade. En 1915 funda xunto con outro bailarín,

Ted Shawn a escola de danza Denishawn, Los Angeles. A cal acude Martha Graham con

22 años, edad considerada tardía para a formaçao dun bailarín. Nesta escola se

trabalhaba dende a exploraçao individual e se valoraba o estilo pessoal dos alumnos. E

tanto Ruth Saint Denis coma Isadora Duncan están consideradas as pioneras do Ballet

moderno. Cabe decir que neste momento, Martha Graham ja tinha uma titulaçao de

secundaria en Arte Dramático pola escola Cumnock School, que impartía, en Los Angeles,

teatro e dança com teorías vanguardistas da Europa.

Graham depois de treinar o seu cuerpo para a dança, trabalhou coa compañía

professional da escola Denishawn durante varios anos. Finalmente independizou-se e

criou en Nueva York a sua propria escola e compañía, Martha Graham School of

Contemporary Dance. Súas primeras producciones foron en Brodway, rechazando ja por

completo o estilo Denishawn e por suposto tudas as convencions que a dança clásica

tinha.

Exerceu como professora, bailarina, coreógrafa da sua compañía e ate diseñadora de

figurinos. Alcanzou a fama junto cos seus 25 bailarines cos que ensayaba durante 52

semanas ao ano en novos projectos. E ja en 1938 o seu trabalho tinha um gran valor no

panorama cultural e nese mesmo ano, foi convidada por Eleanor Roosevelt, a primeira

dama dos Estados Unidos para dançar na Casa Branca.

Técnica

Martha Graham pasou a historia non so pola sua gran producción de obras, mas si pola

súa técnica, basada na respiración como principal motor do movemento.

Pois, para falar da Martha Graham, acho que nao so podemos ficar na obra sen deterse

na súa pesquisa do movemento, porque engloba tuda uma filosofía e pensamento que

conecta directamente co espirito humano e a visión do home ante o mundo, e sobre tudo,

o valor da danza na humanidade, a danza como linguaxe, como vehiculo para chegar a

Page 4: Martha Graham1

aspectos da vida que só um espectáculo de danza transmite. De facto, como ela di “uma

bailarina é um atleta de Deus”, e afirma que o que fae a súa danza tan particular é que

une o corpo e a alma.

Ela começou a pesquisa a partir de lo alonxamento, da distancia dos corpos no Ballet, as

enerxías aéreas, delicadas, fluidas. Mais, isto non é que Martha Graham comezase a

explorar por primeira vez na historia o movemento, xa que nos anos 30 xa había unha

tendencia á exploraçao do corpo en movemento ligado as correntes artisticas do

momento, as vanguardias. Sobre tudo o expresionismo que foi tamén de gran inspiración

xa para a súa mestra Ruth Saint Denis. Há uma ligaçao con tudas as artes, en concreto a

pintura. Outros artistas ficaban na mesma exploraçao que Graham nesta primeira etapa,

por exemplo Rudolf von Laban, quen foi de gran inspiración para Graham ja que

compartían dita investigación.

Si bem podemos falar dunha dramaturxia na obra de Graham, é a expreçao dos

sentimentos co corpo; dor, a raiba, a paixón, a angustia...

As temáticas nas obras de Graham serán sempre

dramáticas ou de temas se acaso fortes.

Como decíamos antes, Graham fuxe da fluidez e

delicadeza do ballet e comeza a centrar a súa técnica

en movementos espásmicos, temblores e caídas

como principais expresions do emocional e o

espiritual.

A partir de aquí comeza a desenvolver mais en profundidade a técnica Graham, que ten

como principal motor a respiraçao porque implica o tórax e o abdomen, que son os

centros emocionais mais expresivos. O abdomen por un lado, porque é onde emana a

forza enerxética que liga a respiraçao e o sexo (a pelvis), as dúas creadoras da vida.

Personalmente acho este apuntamento moito poético con respecto ao trabalho co corpo e

a ligaçao espiritual coa corporal, a nosa propria existencia no mundo. De facto, tudos os

movementos han de ter o seu nascemento no abdomen ou facer obvio os xestos que

veñen de lá porque ten muita força enerxética, “dançar co abdomen”. E a composiçao

desta técnica está baseada na contracción (exhalaçao) e a relaxaçao (inspiraçao) o que

provoca uma contradiçao que aporta enerxia e altividade ao tórax e que simbolizaría o

fluxo da respiraçao.

Esta força do centro enerxético, o abdomen é o que permite as caídas e as subidas sem

aparente punto de apoio. Martha Graham foi a primeira en explorar as caídas na danza e

o contacto co chan, que hoje aínda estam vixentes.

Page 5: Martha Graham1

Por outra banda, Graham trabalhaba cos seus bailaríns os pes en flex, elemento que

atopou en danzas orientais e que lhe serviron de gran inspiraçao. A pesar de ter roto a

ligaçao com tuda a dança clásica, o treino combina técnica de ballet, ja que nunca deijará

de ser a cuna de tuda a dança europea e norte-americana.

Continuando co tema da técnica separatista da dança clásica, Graham emprega muito as

posturas lieneais e xeométricas co centro gravitatorio mais baixo, torsións do corpo sobre

si mesmo e que constituien espirais, e tudo esto nasce do trabalho coa pelvis.

E a expresividade destos corpos a acha na contradiçao, na

antítese, o movemento ten dúas forças que oponse: arriba-

abaixo, un lado e o outro. Tudos os movementos teñen una

força contraria que ''nao'' permite levala a onde quere porque

ha algo que fae resistencia.

Vemos aquí a ideia do conflicto, a ligaçao co teatro.

¿Que é necesario para que haia teatro? Un publico, un actor (ou mais) e um conflicto.

¿Qué é necesario para que haia un movemento expresivo? Uma oposiçao entre dois

forças.

Estamos aquí ante a ideia do código aberto, é dizer xa nao ha so uma coreografa que

monta uma peça e os bailarins coas súas aptitudes representan. O cal facía que o talento

emanara no virtuosismo e deixaba de lado o ''arte'' persoal do bailarín. E mesmo como di

no seu livro auto-biográfico,

“Acho que descubrimo-nos con cada acto que realizamos (político, relixioso ou

sexual). E acho que é un dos prodigios da vida. É o que sempre tiven bontade de

fazer: representar o riso, a alegría, o apetito, tudo mediante a dança.

Ao fin de de trabalhar, de emocionarte, ao fin de ser, simplemente, tes que

renascer ao instante. Tes que permitirte sentir, tes que permitirte ser vulnerable.

(…) Tes que deijar que o teu corpo te acometa, te emocione e o teu corpo ten

que estar vivo. E tes de saber como animar o corpo, que é único en cada

pessoa.”

Graham propón sencilhamente uma nova forma de ver o arte, de asimila-lo, de afronta-lo,

de vivi-lo. Nao é so uma técnica, é uma forma de vida.

Por último, destacar o bailarino solista da compañía de Martha Graham, que depois

continuou de maneira independiente e pasou a historia da dança, criou en 1953 a súa

Page 6: Martha Graham1

propria companhia e coreografió 200 obras. Se algo gostaría de destacar do trabalho

posterior a Graham e a ideia de ruptura total, é dizer, Graham abriu a brecha mas a

ruptura total e a nova dança contemporanea começa con posteriores.

Aunque Graham rompió con los códigos corporales vigentes en su día para

plasmar su propia técnica, todavía se cernía a las convenciones escénicas

tradicionales. Pero cuestionaba casi todos los conceptos conocidos en la danza

hasta entonces: Prescindía no sólo de una narrativa sino también de la relación

tradicional del bailarín con el espacio escénico, la música, el tiempo, la

escenografía y los otros intérpretes, sin que existiera una relación formal entre

ellas.

(…) Otro elemento a destacar en la obra de Cunningham es su fascinación por el

azar, lo cual no tiene nada que ver con la improvisación. Los bailarines de Merce

Cunningham preparan cuidadosamente sus obras, pero el coreógrafo prefiere a

menudo ordenar sus creaciones por métodos aleatorios -el I Ching, cara o cruz

de una moneda o los dados- para guardar una relación más cercana con la vida

misma, siempre llena de sorpresas.

Articulo de el cultural.

Obra

Para falar da súa obra ha que falar tambem do contexto no que desempenha o seu

trabalho artistico, posto que as súas obras sempre estaban ligadas coa actualidade, con

temas como deciamos antes vinculados coa sociedade e a política, actitude que está

vixente na maior parte das artes de esta época. A arte deixa de ser un capital de luxo e

inaccesible para as clases que nao sao adineradas e começa a haber compromiso social

por parte dos artistas.

As súas obras nao deijan de lado correntes filosóficas como o existencialismo, o

socialismo, a revoluçao de masas. Isto, que agora nao nos pode parecer uma tarefa muito

arriscada, no momento rompe por completo a linguaxe da dança e a convirte nun vinculo

co mundo real, un mundo cargado de controversias, un mundo que estaba a quebrar-se

para construir-se de novo, naquel entonces e grazas a artistas como Martha Graham as

vías de expresao fan-se muito mais amplias e a dança fae-se o um hoco nesta nova etapa

da historia.

Durante tuda a súa carreira, creou unhas 200 obras, mais so imos falar das principales

según o acceso que hoje en día temos a ellas.

Page 7: Martha Graham1

En 1930 sae a escena coa coreografía Lamentation, un solo no que a dor é a principal

protagonista. O movemento nasce na cabeza, e transfirese ao torax. A dor, que asimilase

mentalmente, pronto afecta ao centro vital e a enerxía da dor expandese hacia o espaço.

O movemento agrandase ata contagiar tambem as extremidades inferiores, mentras que

os brazos estan inmoveis agarrando o peito. E cando estos separanse, começa un xogo

co vestiario, un tubo de material que complementa as figuras que o corpo crea no espaço.

Un espaço austero, silencioso, coma quen acude a uma igreja vacía. Se o Ballet ocultaba

o esforço, a dança de Graham o evidenciaba porque a dor forma parte da vida. Nesta

obra en concreto vemos este carácter vanguardista que recorda ao cubismo, as formas

xeometricas co figurino que oculta o corpo por completo e so deija ver o rostro, sen deixar

que as emocions queden ocultas.

Para comprender esta obra, acho que é interesante falar de aspectos técnicos que foron

descubertos en épocas anteriores e que só nesta etapa estaban a ser postas en escena

de forma efectiva, é o exemplo de François Delsarte (1811-1871), que afirmaba que as

emocions tenhen a súa correspondencia expresiva no corpo; o torso e os brazos

expresan o espiritual e o emocional, mentras que os membros inferiores son o substento

de tudo o corpo, expresan a força e a cabeça reflexa o estado mental.

Esta ideia vese muito bem na coreografía Lamentation. https://www.youtube.com/watch?

v=xgf3xgbKYko

Continuando pola época na que adicou mais tempo aos solos, encontramo-nos con

Fronteir (1933) onde vemos a minimalista escenografía do escultor xaponés Isamu

Noguehi. Onde vemos o método “contracción e release” , e tamben elementos

combinados como a suspensiao e curvatura do movemento, a repetiçao... etc.

En 1944 con Appalachian Spring (https://www.youtube.com/watch?v=XmgaKGSxQVw)

aparece outra etapa, a compañía Martha Graham en funcionamento, onde vemos a

representaçao de escenas cotiás norteamericanas. Sempre dende uma visión ao pasado,

as raices da identidade norteamericana que en certo modo, seguian vixentes. Como

falabamos antes, ten interese nese existencialismo da pessoa como ser no que confluen

tudas as vidas ancestrais e que nos fae ser.

Vemos aquí uma escena minimalista de escenografía, e vestiarios que dan informaçao

sobre a época representada. Figuras que dançan en armonia e colectividade e de pronto

separanse, de pronto xuntan-se de novo, desprazanse polo espaço saltando e fican

estáticas numa posiçao de certo ''risco'' en canto ao equilibrio, caídas, pequenos xestos

combinados con movementos amplios. O ritmo xoga cos contrastes. Os pes, por exemplo

é uma das coissas que pessoalmente chaman-me a atençao, o pé en flex que cobra un

Page 8: Martha Graham1

carácter expresivo.

Ja na época de 1950 centrase nas traxedias gregas e é de especial relevancia o papel da

mulher. Por exemplo en 1958, con Clytemnestra onde xa vemos a eliminaçao da

escenografía, posto que as atmosferas son recreadas únicamente co corpo e a música.

Ha uma fusión entre dança e teatro muito evidente. Utiliza muito a torçao do corpo, que

forma parte da súa tecnica xunto coa relaçao co chan.

https://www.youtube.com/watch?v=I_YoXPOrncc (12:00)

Reflexión crítica.

Acho que o trabalho de Martha Graham é muito interesante a nivel histórico e como treino

para o bailarín, de facto é das técnicas mais trabalhadas a nivel mundial nas escolas de

dança. Foi de gran inspiraçao para tudas as artes performativas que a preceden e ao

rozar o abstracto continuamente, aparece uma nova linguaxe que eu achei interesante.

Mas, uma das coissas mais importantes, é o facto da ligaçao co mundo. Nao é arte polo

arte, é um compromiso co proprio ser humano, é uma investigaçao a partir da vida, da

vivença do sentir. Da universalidade dos sentimentos e da comunicaçao nao verbal. Tuda

a reflexión co mundo que ella levou a cabo, é de gran valor cultural. E acho que o seu

contexto e a súa vida son determinantes nese trabalho.

Personalmente acho a súa visión da arte moito acertada, porque como artistas nao

podemos viver ao marxe da nosa arte, a arte vive con nós e temos que convivir con elo

porque se nao, a arte desaparece, so coa intuiçao nao basta. Ha um proceso de escoita

pessoal e de pesquisa introspectiva que é necesaria para criar a nossa verdade, e a partir

da nossa verdade, a comunicaçao na escena.

Por outra banda, Martha Graham é pionera da dança contemporánea, mas ficou coa súa

técnica e esta ficou estancada. Acho que nao é un aspecto negativo, mais dende o ponto

de vista da evoluçao, é antiga, ja agora mesmo é uma linguaxe sobre-explotada que

mesmo vinculamos aos musicais de Brodway mais comerciais. Nao falo da súa obra, mais

si da súa técnica, mesmo os treinos da escola oficial. Mas, as ferramentas que ella da

para a exploraçao pessoal seguen sendo de muita ajuda e gran utilidade, porque na

pesquisa dum corpo expresivo, é de facil acceso para calquera que quera aproximarse a

dança sen ter que pasar por uma escola de ballet professional.

Por último, destacar a investigaçao “filosófica” que ha detrás do seu trabalho, vinculado

sempre ás raices de cada um, a memoria. A ideia da ancestralidade, o sangue que flue

por nós é um efecto de tudas as geraçois anteriores. Em muitas ocaçois um gran artista é

Page 9: Martha Graham1

o que sabe como sacar de algo a “ideia” universal de algo, a verdade que tudos

conhecemos, sim. Podemos ter diferentes pontos de vista e ver a vida de maneiras

diferentes, crer nun deus ou noutro. Mais entre a nosa especie, ha uma verdade que vai

mais aló de etnias e do tempo. A nosa condiçao humana que nos fae a todos por iguais e

ao mesmo tempo individuos particulares e iniguais que carregan coissas do pasado, e a

forma de chegar a naturalidade é eliminar tudo o aprendido e voltar a liberdade interna, a

un mesmo sen barreiras e a partir de ahí achar a propria verdade individual.

Bibliografía

Page 10: Martha Graham1

• Graham, Martha. 1995, CIRCE Ediciones. La memoria Ancestral.

• Kumin, Laura. 12/07/200. El Cultural. Merce Cunningham, “mi danza nace en

el ordenador”.

• Verdugo Fuentes, Waldemar. Mayo, 1987 VOGUE - Mexico. Entrevista a

Martha Graham “Una bailarina es una atleta de Dios”.

• Martha Graham: Revuelta y pasión.

http://www.pbs.org/wnet/americanmasters/martha-graham-about-the-

dancer/497/