ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ «ΘΕΩΡΙΕΣ ΜΑΘΗΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ»Π.Μ.Σ. ΘΕΩΡΙΑ ΠΡΑΞΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ

ΕΡΓΟΥΔΙΔΑΣΚΩΝ: Κος ΦΛΟΥΡΗΣ

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΥ ΔΑΝΑΗΑ.Μ: 211010

JEROME SEYMOUR BRUNER (1915)

• Γεννήθηκε το 1915 τυφλός και απέκτησε την όρασή του μετά από δύο

επεμβάσεις.

• Σπούδασε Ψυχολογία στο Duke University και έλαβε μεταπτυχιακό και

διδακτορικό τίτλο σπουδών από το Harvard University

• Αντίθετος με τις απόψεις του Συμπεριφορισμού, μαζί με τον Leo

Postman διατύπωσαν μια νέα θεωρία της αντίληψης, σύμφωνα με την

οποία η Ψυχολογία πρέπει να ασχοληθεί με το πώς οι άνθρωποι βλέπουν

και ερμηνεύουν τον κόσμο καθώς επίσης και με το πώς ανταποκρίνονται

στα ερεθίσματα που δέχονται από το περιβάλλον.

• Έπειτα, το ενδιαφέρον του στράφηκε στη γνώση, πώς δηλαδή οι

άνθρωποι σκέφτονται.

• Ακόμη ασχολήθηκε με τη Φιλοσοφία και την Ανθρωπολογία.

• Η συμβολή του στη μελέτη της αντίληψης, της νόησης και της

εκπαίδευσης θεωρείται πολύτιμη.

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

ΑΠΟΨΕΙΣ ΤΩΝ ΓΝΩΣΤΙΚΩΝ ΨΥΧΟΛΟΓΩΝ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΘΗΣΗ

• Προσπαθούν να ερμηνεύσουν τις εσωτερικές διαδικασίες γνωστικής ανάπτυξης και μάθησης.• Σημαντικό ρόλο διαδραματίζουν οι εσωτερικές γνωστικές δομές που δημιουργούνται σταδιακά με την επίδραση του περιβάλλοντος και η προσπάθεια του ατόμου να ανταποκριθεί σε αυτό.• Οι δομές και οι διαδικασίες με τις οποίες λαμβάνει χώρα η μάθηση δεν είναι ίδιες σε όλες τις ηλικίες, γι᾽ αυτό και ο τρόπος σκέψης και οι δυνατότητες μάθησης διαφέρουν από ηλικία σε ηλικία.• Το παιδί δεν είναι μικρογραφία του ενήλικα. Κάθε περίοδος της ζωής του έχει τα δικά της χαρακτηριστικά που μεταβάλλονται και ενσωματώνονται στις γνωστικές δομές των μεγαλύτερων ηλικιών.

Η ΘΕΩΡΙΑ ΤΟΥ BRUNER

Οι εργασίες του αναφέρονται:i. στην κοινωνική και βιολογική θεμελίωση της

εκπαίδευσηςii. στη νοητική ανάπτυξη των παιδιώνiii. σε θέματα σχετικά με τη μάθηση, το Αναλυτικό

πρόγραμμα και τη διδασκαλία

Διατύπωσε απόψεις που προκάλεσαν σημαντικές αλλαγές στο σχολικό πρόγραμμα και τη διδασκαλία.

« Ένα μάθημα μπορεί να διδαχθεί αποτελεσματικά σε οποιοδήποτε παιδί, άσχετα από το στάδιο ανάπτυξής του,

αρκεί να χρησιμοποιηθεί η γλώσσα που αυτό καταλαβαίνει » “The process of education” 1960

Η πιο σημαντική θέση του και βασική του διάκριση από τον Piaget.

Το παιδί σε κάθε στάδιο της νοητικής του ανάπτυξης αντιλαμβάνεται και εξηγεί τον κόσμο με το δικό του τρόπο. Αποτελεί λοιπόν καθήκον του δασκάλου να εντοπίσει τον τρόπο αυτό και να τον χρησιμοποιήσει για να παρουσιάσει στο μαθητή αυτό που θέλει να διδάξει.

τα γνωστικά αντικείμενα πρέπει να παρουσιάζονται στο μαθητή με τρόπο απλό και συμβατό με τις μαθησιακές του δυνατότητες. Αυτή η διαδικασία διευκολύνει τη μετέπειτα ανάλυση και εμβάθυνση του γνωστικού αντικειμένου.

ΣΠΕΙΡΟΕΙΔΕΣ ΣΧΟΛΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

(spiral curriculum)

Ο μαθητής αρχικά μαθαίνει κάτι σε απλή μορφή και επανέρχεται αργότερα στο ίδιο θέμα, αλλά σε πιο προχωρημένο επίπεδο. Οι βασικές αρχές του μαθήματος μελετούνται ξανά και ξανά σε διαφορετικά επίπεδα, αλλά ,με περισσότερη πολυπλοκότητα και βαθύτερη ανάλυση.

BRUNER ΚΑΙ PIAGETΗ προσέγγισή του στη γνωστική

ανάπτυξη είναι έντονα επηρεασμένη από τον Piaget

ΔΙΑΦΩΝΙΑ: όσον αφορά στη διαδοχή των σταδίων νοητικής ανάπτυξης, ο Bruner θεωρεί πως δεν είναι αυτόνομη και αυτόματη, αλλά παίζει μεγάλο ρόλο η κοινωνική αλληλεπίδραση και το σχολείο.

ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΕΝΝΟΙΑ: ενεργή συμμετοχή υποκειμένου στη διαδικασία της μάθησης.

« Η νοητική ανάπτυξη είναι μία εξελικτική διαδικασία » ”Studies in cognitive growth” 1966

ΣΤΑΔΙΑ

ΠΡΑΞΙΑΚΗΣ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣenactive representation(Ο-18 μηνών)

το παιδί αποκτά αντίληψη των πραγμάτων μέσω των κινητικών του ενεργειών

ΕΙΚΟΝΙΚΗΣ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣiconic representation(18 μηνών-7 ετών)

αναπαράσταση των πραγμάτων μέσω εσωτερικών πνευματικών εικόνων, χωρίς όμως η σκέψη να μπορεί να προβεί σε συνδυασμούς των εικόνων αυτών

ΣΥΜΒΟΛΙΚΗΣ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣsymbolic representation(από 7 ετών)

ανώτατο στάδιο – το παιδί μπορεί να αναπαριστά με αφηρημένα σύμβολα τις σχέσεις μεταξύ πραγμάτων, να τις αναλύει και να διατυπώνει θεωρίες

ΠΡΑΞΙΑΚΗ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑ

ΣΗ

ΕΙΚΟΝΙΚΗ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑ

ΣΗ

ΣΥΜΒΟΛΙΚΗ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑ

ΣΗ

ΕΚΤΕΛΕΣΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ

ΜΕ ΠΡΑΚΤΙΚΟ

ΤΡΟΠΟ

ΟΙ ΠΡΑΞΕΙΣ ΔΙΑΤΗΡΟΥ-ΝΤΑΙ ΣΤΟ

ΝΟΥ ΜΕΣΩ ΕΙΚΟΝΩΝ

ΚΥΡΙΑΡΧΟ ΡΟΛΟ

ΠΑΙΖΟΥΝ Η ΓΛΩΣΣΑ

ΚΑΙ ΤΑ ΑΛΛΑ

ΣΥΜΒΟΛΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤ

Α

ΑΦΟΜΟΙΩΣΗ ΑΡΧΩΝ ΚΑΙ ΣΤΑΣΕΩΝ

Η μάθηση πρέπει να αναπτύσσει στο μαθητή τη δυνατότητα να προχωρά μόνος του παραπέρα και να μην περιορίζεται στην κατάκτηση συγκεκριμένων μόνο γνωστικών στοιχείων. Η αφομοίωση αρχών και στάσεων είναι ο καλύτερος τρόπος να επιτευχθεί αυτό.

ΑΦΟΜΟΙΩΣΗ ΑΡΧΩΝ ΚΑΙ ΣΤΑΣΕΩΝ

Ο μαθητής διδάσκεται τις γενικές αρχές που διέπουν τα φαινόμενα και όχι όλες τις εφαρμογές και υποπεριπτώσεις τους. Παράλληλα, καλλιεργείται θετική στάση προς το γνωστικό αντικείμενο.

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑΟ μαθητής είναι σε θέση να τα συσχετίζει με άλλες

γνώσεις και διαμορφώνει «δομή» του γνωστικού αντικειμένου, αναπτύσσοντας θετική στάση απέναντι στο περιεχόμενο της μάθησης.

ΜΑΘΗΣΗ ΜΕΣΩ ΑΝΑΚΑΛΥΨΗΣ

Στο μαθητή πρέπει να δίνονται ευκαιρίες να αντιμετωπίζει προβληματικές καταστάσεις και ο δάσκαλος πρέπει να τον βοηθάει να πειραματίζεται και να ανακαλύπτει μόνος του τη γνώση, όπως αυτός μπορεί να την αντιληφθεί μέσα από την προσωπική διερεύνηση των φαινομένων.

ΠΕΙΡΑΜΑ ΔΟΚΙΜΗΕΠΑΛΗΘΕΥΣΗ / ΔΙΑΨΕΥΣΗ

ΓΝΩΣΗ

ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΑΝΑΚΑΛΥΠΤΙΚΗΣ ΜΑΘΗΣΗΣ

1. Αύξηση διανοητικών ικανοτήτων του μαθητή.

2. Αύξηση του βαθμού της προσδοκίας του για επιτυχία.

3. Απόκτηση ικανότητας σκέψης.4. Ανάπτυξη γνωστικής στρατηγικής και

δημιουργικής σκέψης.

Ο μαθητής οδηγείται στην αυτοεκπλήρωση και

αυτοαμοιβή

ΑΥΤΟΕΚΠΛΗΡΩΣΗ ΚΑΙ ΑΥΤΟΑΜΟΙΒΗ

Οι αμοιβές του δασκάλου για τη δημιουργία κινήτρων καθίστανται περιττές. Ο μαθητής ικανοποιείται με το να βρίσκει μόνος του λύσεις στα προβλήματά του και αποκτά δεξιότητες που τον βοηθούν να αντιμετωπίζει ευκολότερα τις δυσκολίες της ζωής.

Είναι σε θέση να θυμάται αυτά που μαθαίνει και έχοντας τα οργανωμένα και κωδικοποιημένα με το δικό του τρόπο, μπορεί να τα ανακαλέσει ευκολότερα.

ΟΙ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΩΝ ΑΝΤΙΛΗΨΕΩΝ ΤΟΥ BRUNER ΣΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΤΟ ΔΙΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΜΟΝΤΕΛΟ ΤΟΥ

SUCHMANΕίχε κάνει πολλές μελέτες σχετικά με τη

διερευνητική μέθοδο διδασκαλίας σε μαθητές Δημοτικού, χρησιμοποιώντας κινηματογραφικές ταινίες με θέματα Βιολογίας και Φυσικής.

Ανέπτυξε ειδικό πρόγραμμα εκπαίδευσης και σειρά διδακτικού υλικού που βοηθά τους μαθητές να κατανοήσουν και να ορίσουν μόνοι τους τις δύσκολες έννοιες των Φυσικών Επιστημών.

ΣΤΟΧΟΙ ΜΕΘΟΔΟΥ ΤΟΥ SUCHMAN1. Να αναπτύξει ο μαθητής τις δεξιότητες

αναζήτησης και επεξεργασίας στοιχείων που θα του επιτρέψουν να καλλιεργήσει τη διάθεση για έρευνα και δημιουργική μάθηση.

2. Να παράσχει στα παιδιά τις απαραίτητες γνώσεις, τις οποίες θα ανακαλύψουν σταδιακά μόνοι τους, αναλύοντας συγκεκριμένα επεισόδια και τις σχέσεις που τα διέπουν.

3. Να δημιουργήσει στο μαθητή εσωτερικές πηγές παρότρυνσης.

εμπειρία ανακάλυψης της γνώσης

ενθουσιασμός που τη συνοδεύει

ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ (χρησιμοποιείται ως ερέθισμα μια ταινία με τίτλο

«Η σφαίρα και το δαχτυλίδι»)Μ: Ήταν αρχικά η σφαίρα και το δαχτυλίδι σε θερμοκρασία δωματίου;

Δ: Ναι.

Μ: Και η σφαίρα μπορούσε να περάσει μέσα από το δαχτυλίδι;

Δ: Ναι.

Μ: Μετά που θερμάνθηκε η σφαίρα δεν μπορούσε να περάσει μέσα από το δαχτυλίδι. Σωστά;

Δ: Ναι.

Μ: Αν θερμαινόταν το δαχτυλίδι, αντί της σφαίρας, το αποτέλεσμα θα ήταν το ίδιο;

Δ: Όχι.

Μ: Αν θερμαίνονταν και τα δύο, θα μπορούσε η σφαίρα να περάσει μέσα από το δαχτυλίδι;

Δ: Εξαρτάται.

Μ: Αν και τα δύο θερμαίνονταν στην ίδια θερμοκρασία, θα περνούσε η σφαίρα;

Δ: Ναι.

ΔΙΑΛΟΓΟΣ ΔΑΣΚΑΛΟΥ-ΜΑΘΗΤΗ

Δημιουργούνται προβληματικές καταστάσεις, που απαιτούν από τους μαθητές αυτενέργεια για την εξεύρεση λύσης.

Οι απαντήσεις του δασκάλου είναι σκόπιμα μονολεκτικές για να διατηρούν οι μαθητές τον έλεγχο της μαθησιακής διαδικασίας.

Γίνονται δύο ειδών ερωτήσεις:α) πληροφοριακέςβ) διερευνητικές

Η μεθοδολογία του αποτελεί ενδεικτικό παράδειγμα της ΜΗ ΚΑΘΟΔΗΓΟΥΜΕΝΗΣ ΑΝΑΚΑΛΥΨΗΣ (unguided discovery) ο δάσκαλος δεν παρέχει στο μαθητή ούτε την αρχή εφαρμογής, ούτε και τη λύση του προβλήματος.

ΚΑΘΟΔΗΓΟΥΜΕΝΗ ΑΝΑΚΑΛΥΨΗ (guided discovery)ο δάσκαλος δίνει τις βασικές αρχές που σχετίζονται με το

υπό εξέταση πρόβλημα και άλλα βοηθητικά στοιχεία και ζητά από τους μαθητές να βρουν λύση, υποστηρίζοντας τους, όπου αυτό απαιτείται.

ΑΛΛΑ ΜΟΝΤΕΛΑ ΔΙΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗΣ ΜΕΘΟΔΟΥ

Επαγωγικό μοντέλο (inductive model) Hilda Taba

Μοντέλο κοινωνικής έρευνας (social inquiry model) Massialas & Cox

Επιστημονικό μοντέλο έρευνας (scientific inquiry model) Joseph Schwab

ΚΡΙΤΙΚΗ AUSUBEL Δεν πρέπει να χρησιμοποιείται πάντα η

ανακαλυπτική μέθοδος, αφού δεν είναι δυνατό και σωστό να προσπαθούμε να ανακαλύψουμε όλες τις γνώσεις που έχουμε κληρονομήσει από το παρελθόν.

Πέραν των δεξιοτήτων στην επίλυση προβλημάτων, το σχολείο πρέπει να στοχεύει και στη μετάδοση αποδεκτών γνώσεων και πληροφοριών.

Στις μικρές ηλικίες τα παιδιά δε μπορούν να εργαστούν όπως ο επιστήμονας και πρέπει πρώτα να μάθουν και μετά να ανακαλύψουν.

Ο δάσκαλος πρέπει να παίζει έναν σημαντικό ρόλο στην "κατασκευή" προβληματικών καταστάσεων, ώστε η εκπαιδευτική διαδικασία να μην καταστεί χαοτική.

“We teach a subject not to produce little living librarians on that subject, but rather to get a student to think…for himself, to consider matters… to take part in the process of knowledge-getting. Knowing is a process, not a product.”

Jerome Bruner, “Toward a Theory of Instruction”

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑΑΝΑΦΟΡΕΣ

◦ Κασσωτάκης, Μ., Φλουρής, Γ., (2003), Μάθηση και διδασκαλία, Τόμος Α΄, Αθήνα.

◦ Φρυδάκη, Ε., (2009), Η διδασκαλία στην τομή της Νεωτερικής και της Μετανεωτερικής σκέψης, Εκδόσεις Κριτική.

ΕΡΓΑ ΤΟΥ BRUNER◦ Bruner, J (1960) The Process of Education, Cambridge.◦ Bruner, J. S. (1966) Toward a Theory of Instruction,

Cambridge.◦ Bruner, J. S. (1971) The Relevance of Education, New York:

Norton.◦ Bruner, J. (1996) The Culture of Education, Cambridge.