formaÇÃo intercultural para educadores … · formaÇÃo intercultural para educadores indÍgenas...
TRANSCRIPT
• Tikmũ’ũn yĩy ax xi ‘ãyuhuk yĩy ax
• hãm kax’ãmix
mõkupi’ nũyta’ peãpaxe’ nũy yũmũgNũhũ’ tappet xux kĩy tatu’ pip hãm’ãgtux tikoyuk tu hãmyĩkopit yũmũg yĩy ax yõg xi ‘ãhuyuk yĩy ax yõg. ‘Ũpenã’ 1. nũy yũmũg nũyta’ ‘ũyõg hãm ‘ãgtux xohi’ kax’ãmix. ‘ũxux xohi’ te’ 11 tu’.
‘Ũmĩy putup nũyta’ penã’ hãmkax ‘ãmix nũy mai’ xee’ pa’ xumix.
‘Ũpenã ‘ũkax’ãmix nũy kumuk ‘ĩhã’ nõnõyyãnãn tappet xux kĩy ‘ũyã xãn ‘õgnãg ‘ĩhã’.
2 Hãm yĩkopit hãm ‘ãgtux puxet pipma’ 20 ‘õgnũ’ tu nõnõymũnũn tu’ 60.
Hãm’ãgtux pipma’ 40 ‘õgnũ’.
3 - Ka ‘ãxuxet ax mĩ tappetxux kĩy tu’
4 - Mõkupix mãĩnãg hãm’ãgtux xop ‘ũpipma’ xee’ nũy kax’ãmix tappetkup hã’ mĩm hã nõmĩy.
‘Ũkax ‘ãmix ‘ũxit yĩmũ’ payã ka’ nõxit kutut xi kax’ãmix nũyã xitnõã.
‘ŨKAX’ÃMIX MAI’ PUPE’ YŨMŨG
5 - Ka kuyã kax’ãmix xi tatu’ neyen mĩy hok. 6 - ‘Ũkax’ãmix nãm nũy nõã nũyta’ pepi’ mõĩm pu nõmte’ nõ hãm nũ nũy pa’.
‘ũkax’ãmix ax hEnOxkuP kÕnã xOhi’ TE’ kOaT xi xahi’ ‘ĩhã’ nÕG ax
a mõkupi’ putup ah ‘ũxux ponok tu’, nõm mĩy tuta’ mõtomãhã’ ‘ũxit ha’.
nãy Pu’ xaT xEE’ Pa’ xÕn
COLE AQUI A ETIQUETA
impr
essã
o di
gita
l do
pole
gar d
ireito
D I G I T A L
D I
G I
T A
L
D I G I T A L
nãy: ‘ũkux hata’ yãy yõg hãmkupnap pop kap xaxok xi tappet xux kĩy hõm hu maet hap a mõg putup ah xi xenona’ ‘ũm pax mõg putup ah xate’.
nãy: ka nõm te’ nõ hãm yĩkopit ‘ũkax’ãmix putup nũyta’.
U N I V E R S I D A D E F E D E R A L D E M I N A S G E R A I S
FORMAÇÃO INTERCULTURAL PARA EDUCADORES INDÍGENASProvas em Língua Maxakali Vestibular
UFMG2016cursos comhabilidadesespecíficas
3 FORMAÇÃO INTERCULTURAL PARA EDUCADORES INDÍGENASPrOva dE habilidadEs nas árEas dE COnhECimEnTOs E dE lÍnGua POrTuGuEsa
VestibularUFMG2016cursos comhabilidadesespecíficas
habilidadEs nas árEas dE COnhECimEnTOs E dE lÍnGua POrTuGuEsa
MÕKUPI’ HÃM ‘ÃGTUX NŨY YŨMŨG NŨYTA’ KAX ‘ÃMIX YŨMŨG YĨY AX HÃ’.
População Indígena no Brasil
Estima-se que existam hoje no mundo pelo menos 5 mil povos indígenas, somando mais de 350 milhões de pessoas (IWGIA, 2009). No Brasil, até meados dos anos 70, acreditava-se que o desaparecimento dos povos indígenas seria algo inevitável.
Nos anos 80, verificou-se uma tendência de reversão da curva demográfica e, desde então, a população indígena no país tem crescido de forma constante, indicando uma retomada demográfica por parte da maioria desses povos, embora povos específicos tenham diminuído demograficamente e alguns estejam até ameaçados de extinção. Na listagem de povos indígenas no Brasil elaborada pelo Instituto Socioambiental (ISA), sete deles têm populações entre 5 e 40 indivíduos.
Os mais de 240 povos indígenas somam, segundo o Censo IBGE 2010, 896.917 pessoas. Destes, 324.834 vivem em cidades e 572.083 em áreas rurais, o que corresponde aproximadamente a 0,47% da população total do país.
(Disponível em: <http://pib.socioambiental.org/pt/c/0/1/2/populacao-indigena-no-brasil>. Acesso em: 14 dez. 2015. [Texto adaptado])
hãmyĩkOPiT 01
a) Mõkupix kux xate’ ‘ŨKAX ‘ÃMIX ũyĩm xe’e’ ha’ ‘ũkox kopa’ xate’ nõm yũmũg ‘ũxohi’ texĩy:
Tikmũ’ũn xOhi’ ‘ũxOhi’ TExĩy?Tikmũ’ũn ‘ũpip xohi texĩy ya mũn kopa’ 40?
Tikmũ’ũn xohi texĩy pip kõmẽn tu’?
Tikmũ’ũn xohi texĩy pip “áreas rurais” tu’?
b) Yamũn xohi’ tikmũ’ũn xop “área rural” tu’ tu yĩmũ’ xohi’ texĩy?
MAXAKALI
Questão 1
EsPaÇO rEsErvadO À EQuiPE dE COrrEÇãO
4VestibularUFMG2016cursos comhabilidadesespecíficas
FORMAÇÃO INTERCULTURAL PARA EDUCADORES INDÍGENASPrOva dE habilidadEs nas árEas dE COnhECimEnTOs E dE lÍnGua POrTuGuEsa
MAXAKALI
‘ŨKOXUK PENÃ’ NŨYTA KAX ‘ÃMIX HÃM YĨKOPIT 02 TU’:
Disponível em: <http://www.humorpolitico.com.br/wp-content/uploads/2012/04/dia-do-indio-180412-bruno-humor-politico.jpg>. Acesso em: 14 dez. 2015.
hãmyĩkOPiT 02:
Nũhũ ‘ũkoxuk yohnãm te’ xut tikmũ’ũn yõg hãm yãn xatamuk te’ nõ yãg hã’ hãmyũmũgã’ kumuk.
a) Tep mũn yũmũgãhã’ ‘ũkoxuk te’ ‘ũkumuk? ‘Ũkax ‘ãmix ‘ũxit yĩmũ ‘ũkaka’.
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
5 FORMAÇÃO INTERCULTURAL PARA EDUCADORES INDÍGENASPrOva dE habilidadEs nas árEas dE COnhECimEnTOs E dE lÍnGua POrTuGuEsa
VestibularUFMG2016cursos comhabilidadesespecíficas
Questão 2
EsPaÇO rEsErvadO À EQuiPE dE COrrEÇãO
MAXAKALI
b) Ok ‘ãxip ax tup te kaxĩy hãm xopmã’ax ‘õg apne’ tu’ tu nũ putuk. ‘Ũkax ‘ãmix ‘ũkaka’ yũmũg yĩy ax hã’.
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
6VestibularUFMG2016cursos comhabilidadesespecíficas
FORMAÇÃO INTERCULTURAL PARA EDUCADORES INDÍGENASPrOva dE habilidadEs nas árEas dE COnhECimEnTOs E dE lÍnGua POrTuGuEsa
MAXAKALI
NŨXOP ‘ŨKAX ‘ÃMIX ‘ÃYUHUK YĨY AX HÃ’
A Proposta de Emenda Constitucional (PEC) 215 foi aprovada, em 27/10/2015, por uma comissão especial da Câmara dos Deputados. A PEC 215 retira do Executivo e passa para o Congresso a decisão final sobre a demarcação de terras indígenas, a titulação de territórios quilombolas e a criação de unidades de conservação ambiental. A proposta ainda proíbe a ampliação de terras indígenas já demarcadas e prevê indenização aos proprietários. A PEC 215, que tramita há 15 anos no Congresso, agora seguirá para discussão no Senado Federal.
A PEC 215 tem gerado um amplo debate na sociedade, e vários povos indígenas e comunidades tradicionais têm se manifestado contrariamente a essa proposta.
Leia abaixo a Carta Aberta, dos povos Kayapó, Xikrin e Pataxó, em que manifestam seu posicionamento acerca da PEC 215.
CARTA ABERTAExcelentíssimos Senhores Senadores e Deputados,Nós, lideranças indígenas dos povos Kayapó, Xikrin e Pataxó, tomamos a iniciativa de nos deslocarmos à Capital Federal, para manifestar aos poderes Legislativo, Executivo e Judiciário que não admitimos a mudança dos ARTS 231; ART 232, que tratam dos direitos dos povos indígenas garantidos pela Constituinte de 1988.A PEC 215 retira do poder Executivo e submete a demarcação das terras indígenas ao poder Legislativo.Não aceitamos a proposta de Emenda Constitucional 215/00, também porque ela fere os princípios dos direitos originários dos povos indígenas, desconfigurando os artigos acima mencionados, estabelecendo o Marco Temporal, tirando o direito do usufruto exclusivo de nossos territórios, abrindo as portas para exploração direta e indireta de nossas riquezas e que promove as ocupações, instalação de redes de comunicação, rodovias, ferrovias, hidrovias e intervenção de forças militares e policiais; libera o ingresso, trânsito e permanência de pesquisadores e religiosos independentemente de consulta às nossas comunidades indígenas, desrespeitando o acordo assinado pelo governo brasileiro na Convenção 169 da OIT; impedindo qualquer possibilidade de reação por parte de nossas comunidades indígenas o direito de se defender e decidir.Concluímos que a PEC 215/00 é uma proposta de genocídio e destruição dos territórios dos nossos povos indígenas do Brasil.Apreciamos a sua estima e consideração e pedimos encarecidamente que analisem clara e justamente o conteúdo da proposta desta carta. Brasília, 11 de novembro de 2015.Atenciosamente,Povos: Kayapó (Pará) Xikrin (Pará)Pataxó (Bahia)
Disponível em: <http://cimi.org.br/site/pt-br/?system=news&action=read&id=8473> Acesso em: 2 dez. 2015.
7 FORMAÇÃO INTERCULTURAL PARA EDUCADORES INDÍGENASPrOva dE habilidadEs nas árEas dE COnhECimEnTOs E dE lÍnGua POrTuGuEsa
VestibularUFMG2016cursos comhabilidadesespecíficas
QuEsTãO 3
a) Por que os povos que assinam a Carta Aberta identificam a PEC 215 como uma “proposta de genocídio”?
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
b) Escrever uma ‘Carta Aberta’ é uma ação apropriada para o objetivo previsto pelos povos que a assinam? JusTiFiQuE sua resposta.
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
Questão 3
EsPaÇO rEsErvadO À EQuiPE dE COrrEÇãO
MAXAKALI
8VestibularUFMG2016cursos comhabilidadesespecíficas
FORMAÇÃO INTERCULTURAL PARA EDUCADORES INDÍGENASPrOva dE habilidadEs nas árEas dE COnhECimEnTOs E dE lÍnGua POrTuGuEsa
EM BRANCO
8 MAXAKALI
9 FORMAÇÃO INTERCULTURAL PARA EDUCADORES INDÍGENASPrOva dE rEdaÇãO
VestibularUFMG2016cursos comhabilidadesespecíficas
nãy1. ‘Ũkax ‘ãmix ‘ũxit yũmũ’ payã ka’ nõxit kutut xi kax’ãmix nũyã
xitnõã kõmnãg (‘ũkax’ãmix tappet xux 10 xi 11 tu’).
2. ‘Ũkax ‘ãmix putup ‘ũxux ponok tu’ (tappet xux 12 xi 13 tu’), payã a mõkupix putup ah, nũyta’ mõtomã’ ‘ũxit ha’
3. ‘ũkax ‘ãmix nũy 46 tu’ kũyã ka homi xut.
4. ka xaxOk ‘ũkax’ãmix nũy xit nũxix kõmnãg nũyta’ kũyã.
hãm kax ‘ãmix
MÕKUPI’ ‘ŨXUKTUX NÕMXOP TE’ HÃMYŨMŨG TE’. TUTE’ XUKTUX HÃMXOMÃ’AX NÕM MAI’ TIKMŨ’ŨN PU’:
“Quando eu estudava na outra aula que não era indígena, eu e outros companheiros não tínhamos uma autonomia de mostrar nosso conhecimento da aldeia. A professora ou o professor que vinha lá de fora chegava já com seu plano de aula e tinha coisas que nem estavam no nosso conhecimento.”(Deda Araújo, etnia Xakriabá)
“Antes eu estava muito focado nos livros didáticos, hoje procuro passar algumas atividades típicas da realidade. A escola tem sido um caminho para reforçar nossa identidade.”(Luís Antônio de Oliveira, etnia Pankararu)
Trechos retirados da reportagem ‘Um pé na aldeia e outro no mundo’. Letra A. Publicação trimestral do Ceale. Faculdade de Educação da UFMG, nº 43, novembro de 2015.
‘ŨKAX ‘ÃMIX ‘ÃMÃHĨY HÕMÃ’ ‘ÕG TAPPET PET. HÕMÃ’ OK HÃM PE’ÃPA XEX HA YÃ MAI’ PE KUMUK? TUTEXĨY HU’? ‘ŨKAX ‘ÃMIX ‘ŨXIT YĨMŨ XUX 10 TU’ XI 11 TU’.
MAXAKALI
10FORMAÇÃO INTERCULTURAL PARA EDUCADORES INDÍGENASPrOva dE rEdaÇãO
VestibularUFMG2016cursos comhabilidadesespecíficas
MAXAKALI
hãm kax ‘ãmix
____________________________________________________________________1.
____________________________________________________________________2.
____________________________________________________________________3.
____________________________________________________________________4.
____________________________________________________________________5.
____________________________________________________________________6.
____________________________________________________________________7.
____________________________________________________________________8.
____________________________________________________________________9.
____________________________________________________________________10.
____________________________________________________________________11.
____________________________________________________________________12.
____________________________________________________________________13.
____________________________________________________________________14.
____________________________________________________________________15.
____________________________________________________________________16.
____________________________________________________________________17.
____________________________________________________________________18.
____________________________________________________________________19.
____________________________________________________________________20.
____________________________________________________________________21.
____________________________________________________________________22.
____________________________________________________________________23.
11 FORMAÇÃO INTERCULTURAL PARA EDUCADORES INDÍGENASPrOva dE rEdaÇãO
VestibularUFMG2016cursos comhabilidadesespecíficas
Redação
____________________________________________________________________24.
____________________________________________________________________25.
____________________________________________________________________26.
____________________________________________________________________27.
____________________________________________________________________28.
____________________________________________________________________29.
____________________________________________________________________30.
____________________________________________________________________31.
____________________________________________________________________32.
____________________________________________________________________33.
____________________________________________________________________34.
____________________________________________________________________35.
____________________________________________________________________36.
____________________________________________________________________37.
____________________________________________________________________38.
____________________________________________________________________39.
____________________________________________________________________40.
____________________________________________________________________41.
____________________________________________________________________42.
____________________________________________________________________43.
____________________________________________________________________44.
____________________________________________________________________45.
____________________________________________________________________46.
MAXAKALI
EsPaÇO rEsErvadO À EQuiPE dE COrrEÇãO
12FORMAÇÃO INTERCULTURAL PARA EDUCADORES INDÍGENASPrOva dE rEdaÇãO
VestibularUFMG2016cursos comhabilidadesespecíficas
MAXAKALI
RASCUNHO
13 FORMAÇÃO INTERCULTURAL PARA EDUCADORES INDÍGENASPrOva dE rEdaÇãO
VestibularUFMG2016cursos comhabilidadesespecíficas
RASCUNHO
MAXAKALI
Questões desta prova podem ser reproduzidas para uso pedagógico, sem fins lucrativos, desde que seja
mencionada a fonte: vestibular 2016 uFmG.Reproduções de outra natureza devem ser
autorizadas pela Copeve/UFMG.
VestibularUFMG2016cursos comhabilidadesespecíficas