Хүнсний баталгаат байдлын менежментийн шинэчлэл

Доктор (Sc.D), профессор Л.Дамдинсүрэн

2010.05.11

Илтгэлийн агуулга

Судалгаа, үндэслэл

Шинэчлэлийн үндэслэл

Хүнсний баталгаа байдлын тухай үндсэн ойлголт

Бодит байдлын шинжилгээ

Бэрхшээл, сургамж

Шинэчлэлийн хандлага Хүнсний хангамж, хүнсний

хүртэмж Бүтээгдэхүүний чанар,

аюулгүй байдал Хооллолт, шим зүй

Менежментийн шинэчлэл Бодлогын менежмент Нэгдмэл бодлого Эрсдэлд тулгуурласан хяналтын

тогтолцоо Мэргэжлийн удирдлага, зохицуулалт

Менежментийн шинэчлэлийн үндэслэл

• Шинэ зорилтыг хуучин аргаар шийдвэрлэх боломжгүй• Судалгааны үр дүнгүүд бий• “Хүнсний баталгаат байдлын шинжилгээ, шинэчлэл, 4 боть, 200 хуудас

ҮНДСЭН ОЙЛГОЛТ

Улс гүрний үндэсний аюулгүй байдлын үзэл баримтлалын нэг чухал чиглэл нь хүнсний бодлого буюу хүнсний баталгаат байдал (food security):

- Хүнсний хангамж, хүртэмж

- Хүнсний бүтээгдэхүүний чанар, аюулгүй байдал

- Хооллолт, хүнсний шим зүй• ХҮНСНИЙ БАТАЛГААТ БАЙДАЛ: энэ 3

тулгуурт төрийн бодлого, үйлдвэрлэгч\нийлүүлэгчийн зорилго, стратеги, хэрэглэгчийн мэдлэг, дадал ижил хэмээр төвлөрсөн нөхцөлд хангагдана

• Хүнсний баталгаат байдал (food security) - Үндэсний аюулгүй байдлын чухал үзүүлэлт, ХХААХҮЯ, зарим нам анхаарч эхэллээ.

ХҮНСНИЙ БАТАЛГААТ БАЙДАЛ

FOOD SECURITY

Хүнсний баталгаат байдлын SWOT шинжилгээ

Давуу тал• Газар, мал сүрэг• Олон улс, гадаад орны дэмжлэг• Байгаль, экологийн цэвэр орчин• Хангамж, хэрэглээний уламжлал

Боломж Хүнсний нэгдсэн бодлого Агробизнесийн хөгжил Чанартай импорт Иргэн, өрх, бүс нутаг өөрийгөө хангах бодлого Эрсдэлд сууриалсан хяналт

Сул тал- Хүн амын 36% нь хүнсний асуудалтай - Судалгаа, зохицуулалтг муутай зах зээл - Хүнсний зүйл зөвхөн “дутдаг” сэтгэлгээ- Чанар, аюулгүй байдлын эрсдэл- Эрүүл хооллолтын бодлого хэвшээгүй- Хэрэглээний боловсрол

Аюул занал Чанаргүй, хуурамч, дууриамал барааны урсгал Хүнсний хараат байдал Ядуурал, ажилгүйдлээс хүнсний хомсдол Шим зүй, хоолны дэглэм – хүний эрүүл мэнд Генийн өөрчлөлттэй болон нанобүтээгдэхүүн – эрүүл мэнд

Бэрхшээл, сургамж

• Хүнсний бодлогыг цогцоор нь авч үзээгүй, агробизнес, хооллолт зүй, шимт чанар, хүртэмжийг орхигдуулсан;

• Хүн амын 36 хувь ядуу, хүнс хоолны хомсдолтой байгаа ч энэ талаар төрийн нийгмийн бодлого, эрх зүйн орчин бүрдээгүй;

• Нөөцийн ашиглалт муу, боловсруулах үйлдвэрийн хөгжил хангалтгүй

• Үйлдвэрлэгч аюулгүй байдлын төлөө, хэрэглэгч эрүүл мэндийнхээ төлөө, төр бодлогын хэрэгжилтийн төлөө хариуцлага хүлээх зарчим алдагдсан ;

• Чанар, аюулгүй байдлын хяналт хэлхээний үе шат бүрт хэрэгждэггүй;

• Мах, сүү, будаа, элсэн чихэр зэрэг гол нэрийн барааны үнийн өсөлт

• “Ченжийн тогтолцоо”• Импортын хэт либералчлал• Хуурамч, зар сурталчилгаа• Хоолны хордлого – эзэнгүй

үйлдэл• Чанар, эрүү ахуйн зөрчил:

Азийн чоно, “Монсүү” ХХК• Буруу хооллолтын эмгэг: ясны

сийрэгжилт, диабет, ходоодны шарх, элэгний хорт хавдар, таргалалт-тураал

БэрхшээлСургамж

Хангамж, хүртэмж - шинэчлэл

• Хүнсний нөөц, чадавхи• Бодит хэрэглээ, хүртэмж• Хөдөө аж ахуй хөгжил• Хүнсний аж үйлдвэр• Хуваарилалтын тогтолцоо• Импортын хувийн жин• Төрийн бодлого, стратеги,

удирдлага, зохицуулалт

• Хүнс хоол байгаа юу?

• Хүнс хоол байгаа юу?

• Хүн бүр авч чадах уу?

• Хүн бүр авч чадах уу?

• Хэрэглэж байна уу?

• Хэрэглэж байна уу?

• Бодит хооллолт

• Бодит хооллолт

• хангамж, баталгаа

Монгол орны хэмжээнд Өрх, иргэн

Хүнсний чанар, эрүүл ахуйн хяналтын зарчим

- Үйлдвэрлэгч\нийлүүлэгч бүтээгдэхүүний чанар, аюулгүй байдлын дотоод хяналтын тогтолцоотой, баталгаа өгнө- Хэрэглэгч үнэлэх, сонгох, эрхээ хамгаалах боловсролтой байна- Төр хууль, журмын биелэлтийг хянаж, хэрэглэгчийг хамгаалах, сэрэмжлүүлэх үүрэгтэй

-Хяналтын үүрэг төрд төвлөрсөн -үйлдвэрлэгч\нийлүүлэгчийн хариуцлага МХГ-ийн дүгнэлтээр хаацаалагдсан- Хэрэглэгч эрхээ эдэлж, төрд тусалж сураагүй, боловсрол доогуур- Нутаг дэвсгэрийн засаг, захиргааны үүрэг, хариуцлага алдагдсан

Эрүүл хоололотын бодлого

Хүнсний хэрэгцээг хангах нь өл залгах, гэдэс дүүргэх биш, хүний

эрүүл мэндийг дэмжих, өвчнөөс сэргийлэх зорилготой, ЭРҮҮЛ

ХООЛЛОЛТ

- Дэлхийн 860 сая хүн өлсгөлөн байдалтай, хүн амын 12%- Манайд хүн амын 36% нь ядуу, хүнс хоолны асуудалтай- Мянганы хөгжлийн зорилт, бусад бичиг баримтад зөвхөн хүүхдийн асуудал тусгагдсан

Хүнс хоол – эрүүл мэнд

Хүнс хоолноос хамааралтай халдварт өвчний тохиолдол

Ясны сийрэгжилт, диабет, хорт хавдар залуужиж байгаа

Хүнсний бодлогын менжментийн загвар

Менежментийн шинэчлэл - хууль

• Хүнсний нэгдмэл бодлого – Үндэсний зөвлөл

• Эрх, үүргийн оновчтой хуваарилалт:

- ХХАА-н сайд – агоросүлжээ, хангамж,

хүртэмж, чанартай импорт

- ЭМ-ийн сайд аюулгүй байдал, эрүүл хооллолт

• Нутаг, дэвсгэрийн засаг, захиргаа эзэн байх зарчим

улс төр бус, мэргэжлийн удирдлага:

- Хүнсний зах зээл, хангамж, хүртэмжийн судалгааны төв

- Ерөнхий мэргэжилтэн – мэргэшсэн агентлагууд: Хүнс, эмийн хяналтын хороо, Мал эмнэлгийн хяналтын агентлаг, Хооллолт, шим зүй судлалын төв, Ургамлын хорио, цээрийн алба гэх мэт

- ТББ, иргэний үүрэг, оролцоо

Хүнсний тухай хуулиар бодлого, менежментийн шинэчлэл хийх

Эрх зүйн шинэчлэл

Эрүүл хооллолтын

зарчмын тухай

Хүнсний бодлого, стратегийн удирдлага

Анхаарсанд баярлалааАнхаарсанд баярлалаа