Download - 07.Fabio_Luis_Franco
5/14/2018 07.Fabio_Luis_Franco - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/07fabioluisfranco 1/9
87
Georges Canguilhem e a psiquiatria:
norma, saúde e patologia mentalFáb Luí Fa Nóbga Fan
[email protected]: Pf. D. Vlad Safal
Paa pólg éd fanê Gg Cangulhx ua dfnça qualava n a aúd a dnça.Sgund l, ad palóg vla ua uuandvdual dfiada qualavan dna d adnal, uja nguladad apna pd apada na laçãd gan u . A pa da pxdad na dnã d gân d píqu Cangulh,
pn ag bjva anala a npçã angulhanad na, aúd palga nal.Palavras-chave: Saúd - Na - Palga - Eplga- Pquaa
Georges Canguilhem and psychiatry: norm, health and mental pathology
Adng h fnh phlph and phyan Gg
Cangulh , h a qualav dfn bwn halh andlln. F h, h pahlgal a wuld val a qualavly dfid ndvdual uu dn f h nal a,
wh ngulay an b appad nly n h lan f hgan wh nvnn. Bgnnng wh h pxy bwn h dnn f h gan and h pyhlgal nCangulh, h pn al a a analyng Cangulh’np f n, halh and nal ubl.
Keywords: Halh - N - Pahlgy - Eplgy -Pyhay
5/14/2018 07.Fabio_Luis_Franco - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/07fabioluisfranco 2/9
88
C a publaçã, 1943, da ua d duad Mdna,nulada Ensaios sobre alguns problemas concernentes ao normal e ao patológico,Gg Cangulh nlu, n njun d pbla filófi, uaé d quõ lava à analdad d n nad dapáa lína.
Cangulh laba ua npçõ d aúd dnça a pa dxa í da déa d Augu C Claud Bnad. E d
au, guadada a dfnça d bjv éd, palha da hgôna n pnan éd d éul XIX, “ua pé d dga,nfian gaand”, gund a qual ad palóg, ngan vv, a apna ua vaaçã quanava d fnônna pndn.
P u lad, Cangulh nna na pquaa fnnlóga dDanl Lagah Mnkwky, ua nva pnã b a naldad a palga d dúb na, adaln dna d fnal
dlóg d Augu C qu nava abalh plógd Rb, paa qu “a dnça dganza, a nã anfa, vla ala” (Cangulh 1, p. 70).
C f, Danl Lagah, ngand a xêna d fa píqulna paáv d njun da vda nal, afia qu u nan pu nd palóg quand ndad n nx d uapubaçã glbal. Alé d, dvnuland dnça xpnaçã,Lagah dfnd a nguladad d ad óbd laçã à ganzaçã
nal. A, xpla Cangulh, “na nêna palóga pd xfa qu nã nha quvaln n ad nal, a qua aplga gal nã dxa d nqu” (Cangulh 1, p. 71). Dula a auna plóga à ppalga, aé nã ndadau ubnjun ubdnad à plga gal. Mnkwk, p ua vz,ublnha fa d qu a alnaçã u anala píqua pu aaíapópa qu a pd d alada a n d dnça.
Ea ppva aba pla pquaa fnnlóga ã dva
paa a nvaçã d n d nal palóg pndda pCangulh n âb da nlga áa, p, bva filóffanê,
5/14/2018 07.Fabio_Luis_Franco - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/07fabioluisfranco 3/9
V. 1, N. 1, P. 8795, 2009 Primeiros Escritos
FÁBIO LUÍS FERREIRA NÓBREGA FRANCO 89
“(...) pquaa npân paa na ua pópa dplnaua fiaçã ua aualzaçã d n d normal d patológico, daqual éd filga nã pa ad nnhu pv,n qu f à ua pva êna” (Cangulh 1, p. 69).
Cnud, pd n pguna pla ana Cangulhpôd v d déa lava à nlga píqua paa a nna da nlga áa. Ea ulapaag é nqüêna d uapaçã a fundanal pada p Cangulh, qual ja: a dluçãd l d paaçã n píqu á1. É a paçãqu nna funnan na paag qu xpla a fundana d ua ba. Nla, Cangulh dlaa: “Aha, u,
qu nda a vda ua pêna dnâa d upaçã, Mnkwk(...), é bga- a aa d d dên a anala áa a analapíqua” (Cangulh 1, p. 72). E, n h, d ana andaa xplía:
Quand Ey, apvand pn d va d Mnkwk, dlaa: ‘Onal nã é ua éda lava a u n al, nã é u
julgan d aldad, é u julgan d val, é ua nçã-lqu dfin áx d apadad d u . Nã há l upda naldad’, baa, na na pnã, ubu píqua p fía
paa b ua dfinçã baan a d n d nal qua filga a dna da dnça gâna ulza d da pupa ufinn nda u nd (Cangulh 1, p. 72).
S, paa Cangulh, a anala píqua a anala áa dv aada d d dên, nã ua dfinçã, a d nal,gada naln n ap da pquaa, pd ngada a aabuçnual da fipalga.
Na págna nduóa a Ensaios, Cangulh já daava a
ndad d ua abdag ngava da pqua dvada ddfn ap da dna áa da dna nal paa lan d pbla lav à palga n h:
O pbla da uua d pan palóg n hé n. O pad d u df fí ngên, u nvdxual, u dabé, u quzfên lvana nuáv pblaqu , úla anál, a njun da pqua anaôa,blóga, filóga, plóga. Na pnã, n nan, é qu pbla nã dv dvdd, qu a han d laê-l ãa nda bl d qu dvd quõd dalh (Cangulh 1, p. 7).
5/14/2018 07.Fabio_Luis_Franco - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/07fabioluisfranco 4/9
Primeiros Escritos V. 1, N. 1, P. 8795, 2009
GEORGES CANGUILHEM E A PSIQUIARIA: NORMA, SAÚDE E PAOLOGIA MENAL90
E u ag p, publad gnaln 1951 na Somme de Medecine Contemporaine , Cangulh nfaza nvan a pânanal qu a pquaa npâna dpnhu n baan d
ua flxõ b é d palha n a aúd a dnça:“Nó nã pna qu a võ b pbla da fipalgaja dnda p ua nfnaçã pbla da ppalga,a ná, pqu é fa qu pquaa fla lh qu éd b pbla d nal” (Cangulh 2, 167-8).
Evand, na d 1943, n d Mnkwky Lagah, nlund n l d Jaqu Laan, Cangulh bva pquaa pa éd quanav ua pqua b
a ppalga, a nh “(...) qu dn nal é u ‘u’h nã n u h uj ann plnga pqunal, aunand-. N dín, anal pu vdadanua na” (Cangulh 2, p. 168). Daí a afiaçã a dMnkwky, ada p Cangulh ua d duan:
É pla anala qu huan daa d d fad plhn pla vda. É la qu n vla nd d ua ana d nan ‘ngula’, faz pvan, d u d u adal
pnan. Ea unâna xpla p qu ‘ dn’ nãga abluan fnôn da alnaçã qu, pnd- a nó b ângul d ‘ d d dfn’ n nd qualav da palava, abdaan anh paa ndaçõ ppalóga fa b ângul (Cangulh 1, p. 71).
Exapland a npçõ, Cangulh dfndá, na AuguC Claud Bnad, qu ad palóg nã é u ub-pdu dad nal, a df qualavan d:
Quand u ndvídu ça a n dn, a dz dn, a pa dn, l pau paa u u unv, l nu-u u h. A lavdad d nal nã dv d nnhua ana paa éd u íul a anula na nfuã a dnçã d nal d palóg (...). Cndad u d, u gan é ‘u’ nadnça nã dnõ duzda (Cangulh 2, p. 165).
A, abé paa Cangulh a dnça ngulaza, ndvdualza.P a azã, ab a póp vv ndvdual (nã a vv qu
f aualn, a a ua xpêna ubjva qu na a nuçãd lha lín) a pnabldad d dngu pn qu ça adnça. Daí pqu, paa Cangulh, a nçã d nal nã pd dva
5/14/2018 07.Fabio_Luis_Franco - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/07fabioluisfranco 5/9
V. 1, N. 1, P. 8795, 2009 Primeiros Escritos
FÁBIO LUÍS FERREIRA NÓBREGA FRANCO 91
d ua éda aía , apu, d u p dal, pad d uana upa-ndvdual. A ná, a na é pa laçã aálul aí, qu va naualzá-la. Enna- na déa d
ua afiaçã nal d nulga alã Ku Gldn, auda pCangulh: “(...) aéa d na blóga é p ndvídu qudv a pn d fêna (...)” (Cangulh 1, p. 118).
Ma gan ndvdual é ún apaz d abl n qu ça a dnça, a pa d qual é d val l faz? D d u d, qual é é qu p a vv dngua aúd da dnça? E pa a a quõ, Cangulh dfnd qu é d dnçã n a aúd a dnça é a navdad val,
é, a apadad d gan d a na nva, gâna.C f, gan audávl é nav, é, apaz d ulapaaa na qu dfin nal pn, apaz d la a vaaçõ d apaz d nu nva na d vda. P u lad, gandn é aqul qu nna lad a ua úna na d vda,plan adapad a u dnad d xêna.
A dnça, ublnha Cangulh, nã é auêna d na, p la é andaua na d vda,
a ua na nf n nd d nã la nnhu dv dandçõ qu é válda, p napaz d anfa uana. O vv dn é nalzad ndçõ d xêna dfinda l pdu a apadad nava, a apadad d nu uana ua ndçõ (Cangulh 1, p. 119-120).
A, a vda é pladad, u ja, pduçã d val, pbldadd afna unfa, nã u gan plan fix adapad a ua úna na é dn, p nã pu ua ag d
lâna à vaaçõ d u .Ea afiaçõ, d ngávl an nzhan, pla qu undvídu blóg n pdá d nav quand ndad laçã a u d xêna. D d, é a pa da laçãqu pdá lafia u fa nal u palóg:
Nã x fa qu ja nal u palóg . A anala a uaçãnã ã, a, palóga. Ela xp ua na d vdapív. S a na f nf à na an, ã
haada palóga. S, vnualn, vla quvaln – n – u up – u – ã haada na.Sua naldad advá d ua navdad (Cangulh 1, p. 91).
5/14/2018 07.Fabio_Luis_Franco - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/07fabioluisfranco 6/9
Primeiros Escritos V. 1, N. 1, P. 8795, 2009
GEORGES CANGUILHEM E A PSIQUIARIA: NORMA, SAÚDE E PAOLOGIA MENAL92
Na açã bva, nvan, ua pan nbuçã dapquaa fnnlóga à Cangulh, qual ja, a dnçã n anala dnça. Rand a d Mnkwky, paa qual anal2 nã pd
duzd a dn, filóf fanê afiaá qu ndvídu pad danala (aqul qu dva d p pífi aan dfind)pd nav, é, pd u n pdu d na val.Sn quand a anala gnfia dé, pêna ngaçã da vda, é qu la apaã dnça.
É a pa d quad nual, gand pa labad na d1943, qu Cangulh abdaá xplan, n úl paágaf dad ag d 1951, pbla da dnça nal. Ua dã qu
daada, p aa ua alaçã dlóga fêna a Ensaios ,x qu Cangulh afia la ua anál a âb da fipalgau da nlga áa3. Da fa, n Ensaios , Cangulh buavana ppalga ln paa pv ua nvaçã d algun ndlóg da fipalga, n ag d 1951 u pdnnv, já qu filóf fanê paá da ua nbuçõ à fipalgaln paa pnd ua vã da ppalga.
N nd, 1951, Cangulh ndá a ap da nlga
píqua a ua flxõ b a na, a aúd a dnça. C f,paa filóf fanê, a aúd nal abé aaza pla pênanava, pndda, n a, u da lbdad ndvdualnquan pd d vã açã d nva na. E ua palava,a aúd nal é a apadad d upa píqua paa nauaua nva d nal. C v Cangulh:
Oa, n pau nh na aúd u pd nav dla quã na filóga uua pla pua d dba n
vvn — dba qu pla a aaçã nal d da dnça —, d d n pa qu a na aéa dpqu huan é a vndaçã u da lbdad pd dvã d nuçã d na, vndaçã qu pla naln da luua (Cangulh 2, p. 168).
A na fipalga, abé n âb da nlga píquanã pd duz pad d anala na a lu, p a analapd a xpã da navdad píqua fn a u dnad ó-ulual:
E da a ana qu blga hga- a pd fi nduqu p dan d ua nguladad áa u funnal dngu
5/14/2018 07.Fabio_Luis_Franco - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/07fabioluisfranco 7/9
V. 1, N. 1, P. 8795, 2009 Primeiros Escritos
FÁBIO LUÍS FERREIRA NÓBREGA FRANCO 93
n a anala pgva a dnça gva, abé plgapd- fi ndu qu p, na pnça d ua nadapaçã au d ulua dnad, dngu n a luua a gnaldad(Cangulh 2, p. 168).
Aqu, ua bvaçã faz pan: a f à navdadgâna, Cangulh ua a palava milieu, uja aduçã a pa é naual. E napada, quand f à navdad píqua, filóf fanê ulza, n ag d 1951, a xpã milieu de culture apalava entourage , uj gnfiad é ulual. Ea udança d palavapa nda qu, paa Cangulh, é d palha n nal palóg, n âb d pqu, ã dad n na laçã n
ndvídu u dnad ulual, nlund na xpã val én, nô, a a. Clavan, anavdad píqua é a apadad d nã fixa na ulua,apadad d naua u val ulual.
Cnud, apna filóf fanê, pólg pquaa,ngand a apadad nava aaía da aúd and vala val ablu, nnd p ndvídu nal aqul qu adapa a al u à vda, a nv val nv d d laçã u al:
Ma a a pa d p, faland d ndua u d pnaçõana, pólg pquaa va, b n d nal, uaa fa d adapaçã a al u à vda qu nã , dava, nadad ablu, alv paa qu nuna upu da lavdad d valén, nô u ulua, qu ad va a val dval qu, finaln, qund a daldad d u pópndnan pl u al a hóa d al, pnand d ba fé qu a na da na nana nl, vla-, paad pnan u pu í, vía d ua f luã póxa
daqula qu l dnuna na luua (Cangulh 2, p. 168) Pé, ndvídu qu pquaa pólg lafia
nal é, paa Cangulh, dn nal, anal, p á lad àna pulada pl al, nã pund a apadad d upá-la ud nvna ua na. Pguna Cangulh: “Qu gaa d una, aéa d pqu huan, qu anal nã bd à na? Elalvz ja anal pqu bd da” (Cangulh 2, p. 168).
A én da ndaçõ b a aúd a dnça nal,Cangulh faz dua açõ xaída da ba Doutor Fausto, d alã Ta Mann. O l d Cangulh nã pd dxa d
5/14/2018 07.Fabio_Luis_Franco - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/07fabioluisfranco 8/9
Primeiros Escritos V. 1, N. 1, P. 8795, 2009
GEORGES CANGUILHEM E A PSIQUIARIA: NORMA, SAÚDE E PAOLOGIA MENAL94
upnd a açõ, v qu ã aa a fêna à lauaqu apa na Oba d filóf fanê.
Pé, Doutor Fausto, Cangulh nna gnfiava flxõ
b a laçã n a vda a dnça. C f, na ba, pnagpnpal, ú Lvkühn é u pnad aba, vda, ujanlualdad nb ua apadad ava. E u dad n, lnnnaln na ífil d ua pua, faznd nçã xplaa u pód da vda d Nzh. A dnça, nud, anfa- pd ad, p, a nluqu p, la ula u abalh(Saff 5, p. 174).
N a d Nzh, qu v d dl paa pnag d Mann,
dv pquaa, dn qua Wlhl Lang-Ehbau, Pul Bj Kal Jap, dfnd a xêna d “f bpv” dn da nfçãna ífil qu au filóf alã (Kll 4, p. 202). U bógaf dNzh, Paul Janz uaza d gun d a pnã d pquaa:
Pan n a da nfçã na ífil, a ua nfçõ na ubul, pqua dna qu algua funçõ vaã, a n p u p, ulada aplada; é u fla a d algun naó – áll, p xpl – qu ngapífia pbldad d fanaa ã ulada , p u lad,
nga pbldad ã upda u pda n gan“nal” (Kll 4, 202).
O f pv da dnça paa a vda abé ã daad p Lang-Ehbau, qu afia: “A bdad pn à xêna huana, la ag u fn, u íul, annd a haa aa, fn éndpnávl a pã a ba a udã à luz” (Kll 4, 202-203).
A, pnag d Mann nu, paa Cangulh, uxpl, a n d pn d va píqu, d qu a dnça é u nuv da xêna, qu, alad pla pêna afiavada vda, pd anfa pd nav, pd av nvnd nva na. Daí a açã d Mann, a qual Cangulh nau paágaf ddad à nlga píqua:
(...) S qu é dn a vda nuna pda pla... Sn óbd pd pduzd pl óbd? Quana l! A vda nã é ãqunha nã ua al. El appa d auda pdu dadnça, abv-, dg- pl fa qu la npa, l na ã.
Sb a açã da vda... da a dnçã n a dnça a aúd dapa(Cangulh 2, p. 169).
5/14/2018 07.Fabio_Luis_Franco - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/07fabioluisfranco 9/9
V. 1, N. 1, P. 8795, 2009 Primeiros Escritos
FÁBIO LUÍS FERREIRA NÓBREGA FRANCO 95
Notas
1 É a ndnçã n gân píqu, naual ulual, qu á alvda ía d Fuaul Doença Mental e Psicologia. Opnd- à d
Cangulh, Fuaul dfnd a pbldad d gna a dfnaçãadal n qu é da d da aualdad píqua qu é da d daaualdad fía (Cf. Fuaul 3).2 E vz d anal, a a p ua ubanv anal, paa dgna ndvídu pad d anala, u ja, aqul qu df da éda aía.C f, anal dv algu nd nal, p, d ná, íau na-n blóg qu anal ngndaa nal.3 “Ua palava b a dlaçã d n aun. O pbla gal d nal d palóg pd, d pn d va éd, pbla alóg pbla nlóg, úl, p ua vz, pbla d nlga áa
u d fipalga, pbla d nlga píqua u ppalga. E éu pan a pbla d nlga áa , u d filga palóga,qu n dja la a pn xpçã, nud n nda dpa da alga u da ppalga al dad, al nçã u al luçãqu n pa paulan apaz d la xa da quã u dnfia algu dad”. (Cangulh 1, p. 8).
Referências bibliográficas
1. CANGUILHEM, G. Le normal et le pathologique. 5ª d. Pa: Quadg/PUF, 1984.2. _______________. La connaissance de la vie. 2ª d. Rvu augné. Pa:Lba Phlphqu J. Vn, 1985.3. FOUCAUL, M. Doença Mental e Psicologia. 6. d. ad. Lla R Shald. Rd Jan: p Bal, 2000. (Bbla p Unvá, 11).4. KRELL, D. F. Infectious Nietzsche . Indana: Indana Unvy P, 1996.5. SCAFF, S. V. R. “D Fauu”. In: ROBERSON, Rh (g.). Te Cambridge Companion to Tomas Mann. Cabdg: Cabdg Unvy P.