1. o mfa e a eclosão da revolução · portugal e o mundo da segunda guerra mundial ao inÍcio da...

23
8. PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INÍCIO DA DÉCADA DE 80 PORTUGAL: DO AUTORITARISMO À DEMOCRACIA 2.2. Da Revolução à estabilização da Democracia www.renatoalbuquerque.yolasite.com 1 História A | 12º ano | 2013/2014 1. O MFA e a eclosão da revolução Causas: - Ditadura - Guerra colonial - (jul.1973) Movimento dos Capitães: movimento corporativo contra a ascensão dos oficiais milicianos ao quadro permanente do exército - (mar.1974) Marcello confirma política militar para as “províncias ultramarinas” - (mar.1974) Reunião dos oficiais generais (“Brigada do Reumático”) para exprimir lealdade ao governo; ausências do Chefe do Estado-Maior (Costa Gomes) e do Vice-Chefe do Estado Maior (Spínola) que são demitidos.

Upload: truongdang

Post on 08-Nov-2018

213 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: 1. O MFA e a eclosão da revolução · PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INÍCIO DA DÉCADA DE 80 PORTUGAL: DO AUTORITARISMO À DEMOCRACIA ... 2 – do 28 de setembro

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 1 Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

1 O MFA e a eclosatildeo da revoluccedilatildeo Causas - Ditadura - Guerra colonial

- (jul1973) Movimento dos Capitatildees movimento corporativo contra a ascensatildeo dos oficiais milicianos ao quadro permanente do exeacutercito

- (mar1974) Marcello confirma poliacutetica militar para as ldquoproviacutencias ultramarinasrdquo

- (mar1974) Reuniatildeo dos oficiais generais (ldquoBrigada do Reumaacuteticordquo) para exprimir lealdade ao governo ausecircncias do Chefe do Estado-Maior (Costa Gomes) e do Vice-Chefe do Estado Maior (Spiacutenola) que satildeo demitidos

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 2

- Progressiva politizaccedilatildeo do Movimento dos Capitatildees Movimento das Forccedilas Armadas (MFA) - (16mar1974) Golpe das Caldas (oficiais spinolistas) fracasso

e prisatildeo de vaacuterios oficiais do MFA - (2425abril1974) Operaccedilatildeo ldquoFim Regimerdquo

- Otelo Saraiva de Carvalho - E Depois do Adeus (vencedora do festival RTP 74 ndash Paulo de

Carvalho) Gracircndola Vila Morena (Zeca Afonso) - Ocupaccedilatildeo da EN RCP e RTP - Salgueiro Maia Terreiro do Paccedilo Largo do Carmo - Rendiccedilatildeo de Marcello Caetano a Spiacutenola - Resistecircncia da PIDE - Revoluccedilatildeo dos Cravos

paacuteg 129 doc 32 - Programa do MFA 3Ds Democratizar Desenvolver Descolonizar

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

Salgueiro Maia

Libertaccedilatildeo dos presos poliacuteticos em Caxias

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 3

2 A caminho da democracia Desmantelamento das estruturas do Estado Novo - Demissatildeo PR ministros governadores civis quadros

administrativos exiacutelio Marcello e Thomaz Brasil - Extinccedilatildeo PIDEDGS Legiatildeo Portuguesa Mocidade Portuguesa

ANP CensuraExame Preacutevio - Libertaccedilatildeo e amnistia de todos os presos poliacuteticos regresso dos

exilados - Legalizaccedilatildeo dos partidos poliacuteticos (PCP PS) e dos sindicatos livres

(Intersindical Nacional) - Junta de Salvaccedilatildeo Nacional (7 oficiais generais) - Liberdade e eleiccedilotildees no prazo de um ano

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 4

Periacuteodos do 25 de abril 1 ndash do 25 de abril ao 28 de setembro 2 ndash do 28 de setembro ao 11 de marccedilo

de 75 3 ndash do 11 de marccedilo ao 25 de novembro 4 ndash 2 de abril de 76 aprovaccedilatildeo da

constituiccedilatildeo

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 5

Tensotildees poliacutetico-ideoloacutegicas - Primeiro 1ordm de Maio (clima de unidade) - Explosatildeo reivindicativa espontacircnea incontrolaacutevel - 2 correntes

- Spiacutenola - Comissatildeo coordenadora do MFA

- (jul74) Demissatildeo do primeiro-ministro (Adelino da Palma Carlos) - Nomeaccedilatildeo do 2ordm governo provisoacuterio (Vasco Gonccedilalves ndash militar

do MFA) - (jul74) Lei 774 (descolonizaccedilatildeo) - Spiacutenola e a maioria silenciosa - O 28 de setembro de 74 derrota dos spinolistas Demissatildeo de

Spiacutenola Presidente da Repuacuteblica Costa Gomes

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

Adelino da Palma Carlos

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 6

Tensotildees poliacutetico-ideoloacutegicas (continuaccedilatildeo) - Radicalizaccedilatildeo - COPCON (Comando OPeracional do CONtinente

criado em jul74) ndash Otelo substitui as forccedilas militarizadas colocando-se ldquoao lado do povordquo

- Vasco Gonccedilalves aproxima-se do PC que se instala no aparelho de estado

- 11 de marccedilo de 75 (ldquomatanccedila da Paacutescoardquo) - Spiacutenola foge para Espanha - Criaccedilatildeo do Conselho da Revoluccedilatildeo ndash oacutergatildeo

executivo do MFA para orientar o Processo Revolucionaacuterio Em Curso (PREC) rumo ao socialismo

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

Otelo Saraiva de Carvalho

Vasco Gonccedilalves

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 7

Tensotildees poliacutetico-ideoloacutegicas (continuaccedilatildeo) - Nova radicalizaccedilatildeo - Nacionalizaccedilotildees (banca transportes CUFhellip) - COPCON mandatos de captura em branco - Poder Popular (Comissotildees de trabalhadores

moradores ocupantes soldados e marinheiroshellip) - Saneamentos poliacuteticos - Reforma agraacuteria (Sul) Unidades Coletivas de

Produccedilatildeo (UCP) - (11475) 1ordm Pacto MFA-Partidos (partidos que

concorrem comprometem-se a colocar na Constituiccedilatildeo as exigecircncias do MFA) substituiacutedo pelo 2ordm Pacto (26276) Conselho da Revoluccedilatildeo

- (25475) eleiccedilotildees constituintes - Apelo agrave abstenccedilatildeo (sectores extremistas do MFA) - 1ordm PS 2ordm PPD 3ordm PCP 4ordm CDS paacuteg 135 Resultados

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

Cartaz de solidariedade dos operaacuterios da Lisnave agrave Reforma agraacuteria

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 8

Tensotildees poliacutetico-ideoloacutegicas (continuaccedilatildeo) - ldquoVeratildeo Quenterdquo

- luta entre extremistas e moderados (quase guerra civil)

- luta entre Norte Sul - (jul75) PS e PPD abandonam o

governo de Vasco Gonccedilalves - assaltos a sedes boicotes a comiacutecios

atentados bombistas - cerco agrave Assembleia Constituinte

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

- Grupo dos Nove (Melo Antunes Vasco Lourenccedilohellip) - VI Governo Provisoacuterio Pinheiro de Azevedo - Demissatildeo de Otelo - 25 de novembro de 75 paraquedistas de Tancos avanccedilam a

favor de Otelo e satildeo derrotados Ramalho Eanes - Fim da utopia

Cartaz dos SUV (Soldados Unidos Venceratildeo) convocando os soldados para uma manifestaccedilatildeo

Antoacutenio Ramalho Eanes

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 9

Poliacutetica econoacutemica antimonopolista e intervenccedilatildeo do Estado

- (set 74) nacionalizaccedilatildeo dos bancos emissores (Banco de Portugal Banco de Angola Banco Nacional Ultramarino) indemnizaccedilotildees aos acionistas

- (nov74) Decreto-Lei 66074 permite a intervenccedilatildeo do estado nas empresas privadas acusadas de ldquosabotagem econoacutemicardquo

- (jan75) primeiras ocupaccedilotildees de terras que alastram rapidamente

- (apoacutes 11375) novas nacionalizaccedilotildees paacuteg 138 - Banca e seguroshellip

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

Banco Nacional Ultramarino banco emissor no Ultramar

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 10

Poliacutetica econoacutemica antimonopolista e intervenccedilatildeo do Estado - (abril-julho75) legalizaccedilatildeo da Reforma Agraacuteria mapa paacuteg

140 - UCP plusmn60000 camponeses - Terra do Estado alfaias e autogestatildeo das comissotildees

eleitas - Forte influecircncia do PCP

- Legislaccedilatildeo de proteccedilatildeo social - Salaacuterio miacutenimo nacional (270574) - Aumento das pensotildees sociais e de reforma - Legislaccedilatildeo laboral dificulta os despedimentos - Aumento dos salaacuterios - Tabelamento dos preccedilos de primeira necessidade

- Subida do poder de compra dos trabalhadores - Inflaccedilatildeo

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 11

Opccedilatildeo constitucional de 1976 - Clima revolucionaacuterio na sociedade influencia os deputados - Texto condicionado pelo pacto MFA-partidos - Democracia pluripartidaacuteria transiccedilatildeo para o socialismo - Sufraacutegio universal (legislativas e presidenciais) - Base Declaraccedilatildeo Universal dos Direitos do Homem - Igualdade perante a lei - Independecircncia dos tribunais - Regiotildees Autoacutenomas dos Accedilores e Madeira - Poder local eleito - Propriedade puacuteblica privada e cooperativa - Irreversibilidade das nacionalizaccedilotildees - Conselho da Revoluccedilatildeo presidido pelo Presidente da Repuacuteblica

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 12

3 Reconhecimento dos movimentos de libertaccedilatildeo e processo descolonizador

- ldquoTravagemrdquo inicial de Spiacutenola - Lei 774 ndash Reconhecimento do direito agrave independecircncia das

coloacutenias - Processo aprovado nos acordos

- Reconhecimento do movimento de libertaccedilatildeo como representante do povo do territoacuterio em causa

- Definiccedilatildeo de um periacuteodo de transiccedilatildeo curto (meses) - Criaccedilatildeo de um ldquogovernordquo misto (Portugalmovimento de

libertaccedilatildeo) - Criaccedilatildeo de um exeacutercito nacional em cada territoacuterio

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 13

Processo descolonizador (continuaccedilatildeo) - (ago74) Acordo de Argel reconhecimento da independecircncia da

Guineacute-Bissau - PAIGC - (set74) Acordo de Lusaca marca independecircncia de

Moccedilambique - FRELIMO - (jan75) Acordo de Alvor (natildeo cumprido) marca independecircncia

para Angola ndash MPLA FNLA UNITA - Fragilidade da posiccedilatildeo portuguesa no terreno - Perseguiccedilotildees raciais em Moccedilambique fuga dos brancos para

Portugal e Aacutefrica do Sul - Angola desacordo entre os 3 movimentos saiacuteda da UNITA e

FNLA do governo de transiccedilatildeo armamento de cada um dos movimentos guerra civil

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 14

Processo descolonizador (continuaccedilatildeo) - Fuga de portugueses para Portugal

- retornados - (nov75) Portugal entrega o poder

em Angola ao movimento que controla Luanda MPLA

- Consequecircncias - Separaccedilatildeo GuineacuteCabo Verde

golpes de estado sucessivos na Guineacute

- Guerra civil em Moccedilambique ndash FRELIMO RENAMO (ateacute 1992)

- Guerra civil em Angola (ateacute 2002 ndash morte de Savimbi)

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

Retornados desembarcados em Lisboa (1975)

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 15

4 Revisatildeo constitucional de 1982 - Manteacutem-se irreversibilidade das nacionalizaccedilotildees - Extinto o Conselho da Revoluccedilatildeo cria o Conselho de Estado - Retirado poder ao Presidente da Repuacuteblica aumentado o poder do

parlamento - Regime semipresidencialista - Presidente da Repuacuteblica

- Sufraacutegio direto universal e por maioria absoluta (2ordf volta se necessaacuterio)

- Comandante supremo das forccedilas armadas - Mandato por 5 anos (3x das quais soacute 2 seguidas) - Garante da Constituiccedilatildeo ndash poder de veto suspensivo - Designa o primeiro-ministro (partido + votado nas legislativas) - Pode demitir o governo e dissolver a Assembleia da Repuacuteblica

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 16

4 Revisatildeo constitucional de 1982 (continuaccedilatildeo) - Assembleia da Repuacuteblica

- Deputados eleitos pelos distritos regiotildees autoacutenomas Europa e resto do mundo

- Mandato por 4 anos - Grupos parlamentares por partidos - Oacutergatildeo legislativo - Aprova Leis Programa do governo

Orccedilamento de Estado - Pode demitir governo (moccedilatildeo de censura

confianccedila) - Governo

- Primeiro-ministro nomeado pelo PR entre o partido + votado

- Poder executivo e legislativo (aprova Decretos-Lei Despachoshellip)

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 17

4 Revisatildeo constitucional de 1982 (continuaccedilatildeo) - Tribunais

- Juiacutezes nomeados pelos conselhos superiores de magistratura - Autonomia - Tribunal Constitucional (verifica constitucionalidade das leis)

- Poder local - Regiotildees autoacutenomas

- Governo e assembleia legislativa regional - Ministro da Repuacuteblica (nomeado pelo PR)

- Cacircmara Municipal - Assembleia Municipal

- Junta de Freguesia - Assembleia de Freguesia

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 18

- Reconhecimento internacional e prestiacutegio ganho por Portugal (ONU Europa)

- (jun74) queda da ditadura dos coroneacuteis (Greacutecia) - (1975) fim do franquismo e iniacutecio de um processo de monarquia

constitucional (Espanha) - Enfraquecimento dos regimes de minoria branca na Aacutefrica

meridional (Rodeacutesia [atual Zimbabueacute] e Aacutefrica do Sul [regime de Apartheid importacircncia de Nelson Mandela])

- Intervenccedilatildeo das superpotecircncias nas ex-coloacutenias portuguesas nomeadamente em Angola (contexto de guerra fria)

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 19

25 de abril de 1974

Diaacuterio Popular de 25 de abril

Diaacuterio Popular de 26 de abril

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 20

28 de setembro de 1974

Cartaz convocando a manifestaccedilatildeo

ldquoEm 28 de Setembro de 1974 fui detido pelo COPCON como suspeito de laquopertencer a uma associaccedilatildeo de malfeitoresraquo() Assim rezava a ordem de captura exibida (e lida em voz alta e nervosiacutessima) pelo oficial que comandava a pequena escolta que me foi buscar ao Banzatildeo onde me encontrava com a famiacutelia em fim de feacuterias Levado para o RAL 1 ( RALIS) base do Copcon depois transferido para Caxias de onde saiacute em liberdade sem qualquer acusaccedilatildeo em 24 de Dezembro de 1974rdquo Artur Agostinho Ateacute na Prisatildeo Fui Roubado

Cronologia do 28 de setembro

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 21

11 de marccedilo de 1975

Cronologia Viacutedeo 1 Viacutedeo 2 Viacutedeo 3

Imprensa

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 22

Veratildeo Quente de 1975 ldquoA cantiga eacute uma armardquo

Gritaacutemos libertaccedilatildeo Depois de 48 anos Gritaacutemos libertaccedilatildeo Ai malhatildeo malhatildeo Gritaacutemos libertaccedilatildeo Fecharam-nos logo a boca Porque eacuteramos a reaccedilatildeo Chamam-nos reacionaacuterios Por o nosso malhatildeo ser diferente Chamam-nos reacionaacuterios Ai malhatildeo malhatildeo Chamam-nos reacionaacuterios Temos que ser comunistas Para ser revolucionaacuterios Comunistas natildeo seremos Dissemos nas eleiccedilotildees Comunistas natildeo seremos Ai malhatildeo malhatildeo Comunistas natildeo seremos Politizados ou natildeo Sabemos aquilo que queremos

E pouco politiqueiros Honestos trabalhadores E pouco politiqueiros Ai malhatildeo malhatildeo E pouco politiqueiros Mas se nos pisam o rabo Somos os mais desordeiros Fora a foice e o martelo Natildeo queremos caacute ditaduras Fora a foice e o martelo Ai malhatildeo malhatildeo Fora a foice e o martelo Abaixo os oportunistas E os fascistas do Marcelo Abaixo os oportunistas E os fascistas do Marcelo Abaixo os oportunistas E os fascistas do Marcelo

O Malhatildeo natildeo eacute reacionaacuterio

Quim Barreiros (1975)

Alerta

[Refratildeo] Pelo patildeo e pela Paz E pela nossa Terra Pela Independecircncia E pela Liberdade Alerta Alerta Agraves armas Agraves armas Alerta Pelo PAtildeO que lhes rouba a burguesia Que os explora nos campos e nas faacutebricas Operaacuterios camponeses hatildeo-de um dia Arrebatar o poder da burguesia Abaixo a exploraccedilatildeo Pelo patildeo de cada dia Pois claro [Refratildeo] Soacute teremos a paz definitiva Quando acabar a exploraccedilatildeo capitalista camaradas soldados e marinheiros lutemos juntos pela Paz no mundo inteiro Soldados ao lado do povo Pela paz num mundo novo Pois claro [Refratildeo]

Pela TERRA que lhes rouba essa canalha dos monopoacutelios e grandes proprietaacuterias Camponeses lutem pla Reforma Agraacuteria pra dar a terra agravequele que a trabalha Reforma Agraacuteria faremos A terra a quem a trabalha Pois claro [Refratildeo] Pela INDEPENDEcircNCIA NACIONAL e a amizade entre os povos do mundo fora o imperialismo internacional que tem nas matildeos metade de Portugal Abaixo o imperialismo Independecircncia Nacional Pois claro [Refratildeo] Natildeo haacute povo que tenha liberdade enquanto houver na sua terra exploraccedilatildeo Liberdade natildeo se daacute soacute se conquista natildeo haacute reforma burguesa que resista DEMOCRACIA POPULAR E DITADURA PROLETAacuteRIA Pois claro [Refratildeo]

Grupo de Accedilatildeo Cultural ndash Vozes na Luta (Joseacute Maacuterio Branco)

5ordm lugar no Festival RTP da Canccedilatildeo - 1975

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 23

Inflaccedilatildeo e poder de compra em Portugal (197477)

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

data

salaacuterio miacutenimo

27 de maio de 74 3300$00 (1)

16 de junho de 75 4000$00

1 de janeiro de 77 4500$00

(1) cerca de 165 euros (2) cerca de 045 euros

(2)

Page 2: 1. O MFA e a eclosão da revolução · PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INÍCIO DA DÉCADA DE 80 PORTUGAL: DO AUTORITARISMO À DEMOCRACIA ... 2 – do 28 de setembro

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 2

- Progressiva politizaccedilatildeo do Movimento dos Capitatildees Movimento das Forccedilas Armadas (MFA) - (16mar1974) Golpe das Caldas (oficiais spinolistas) fracasso

e prisatildeo de vaacuterios oficiais do MFA - (2425abril1974) Operaccedilatildeo ldquoFim Regimerdquo

- Otelo Saraiva de Carvalho - E Depois do Adeus (vencedora do festival RTP 74 ndash Paulo de

Carvalho) Gracircndola Vila Morena (Zeca Afonso) - Ocupaccedilatildeo da EN RCP e RTP - Salgueiro Maia Terreiro do Paccedilo Largo do Carmo - Rendiccedilatildeo de Marcello Caetano a Spiacutenola - Resistecircncia da PIDE - Revoluccedilatildeo dos Cravos

paacuteg 129 doc 32 - Programa do MFA 3Ds Democratizar Desenvolver Descolonizar

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

Salgueiro Maia

Libertaccedilatildeo dos presos poliacuteticos em Caxias

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 3

2 A caminho da democracia Desmantelamento das estruturas do Estado Novo - Demissatildeo PR ministros governadores civis quadros

administrativos exiacutelio Marcello e Thomaz Brasil - Extinccedilatildeo PIDEDGS Legiatildeo Portuguesa Mocidade Portuguesa

ANP CensuraExame Preacutevio - Libertaccedilatildeo e amnistia de todos os presos poliacuteticos regresso dos

exilados - Legalizaccedilatildeo dos partidos poliacuteticos (PCP PS) e dos sindicatos livres

(Intersindical Nacional) - Junta de Salvaccedilatildeo Nacional (7 oficiais generais) - Liberdade e eleiccedilotildees no prazo de um ano

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 4

Periacuteodos do 25 de abril 1 ndash do 25 de abril ao 28 de setembro 2 ndash do 28 de setembro ao 11 de marccedilo

de 75 3 ndash do 11 de marccedilo ao 25 de novembro 4 ndash 2 de abril de 76 aprovaccedilatildeo da

constituiccedilatildeo

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 5

Tensotildees poliacutetico-ideoloacutegicas - Primeiro 1ordm de Maio (clima de unidade) - Explosatildeo reivindicativa espontacircnea incontrolaacutevel - 2 correntes

- Spiacutenola - Comissatildeo coordenadora do MFA

- (jul74) Demissatildeo do primeiro-ministro (Adelino da Palma Carlos) - Nomeaccedilatildeo do 2ordm governo provisoacuterio (Vasco Gonccedilalves ndash militar

do MFA) - (jul74) Lei 774 (descolonizaccedilatildeo) - Spiacutenola e a maioria silenciosa - O 28 de setembro de 74 derrota dos spinolistas Demissatildeo de

Spiacutenola Presidente da Repuacuteblica Costa Gomes

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

Adelino da Palma Carlos

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 6

Tensotildees poliacutetico-ideoloacutegicas (continuaccedilatildeo) - Radicalizaccedilatildeo - COPCON (Comando OPeracional do CONtinente

criado em jul74) ndash Otelo substitui as forccedilas militarizadas colocando-se ldquoao lado do povordquo

- Vasco Gonccedilalves aproxima-se do PC que se instala no aparelho de estado

- 11 de marccedilo de 75 (ldquomatanccedila da Paacutescoardquo) - Spiacutenola foge para Espanha - Criaccedilatildeo do Conselho da Revoluccedilatildeo ndash oacutergatildeo

executivo do MFA para orientar o Processo Revolucionaacuterio Em Curso (PREC) rumo ao socialismo

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

Otelo Saraiva de Carvalho

Vasco Gonccedilalves

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 7

Tensotildees poliacutetico-ideoloacutegicas (continuaccedilatildeo) - Nova radicalizaccedilatildeo - Nacionalizaccedilotildees (banca transportes CUFhellip) - COPCON mandatos de captura em branco - Poder Popular (Comissotildees de trabalhadores

moradores ocupantes soldados e marinheiroshellip) - Saneamentos poliacuteticos - Reforma agraacuteria (Sul) Unidades Coletivas de

Produccedilatildeo (UCP) - (11475) 1ordm Pacto MFA-Partidos (partidos que

concorrem comprometem-se a colocar na Constituiccedilatildeo as exigecircncias do MFA) substituiacutedo pelo 2ordm Pacto (26276) Conselho da Revoluccedilatildeo

- (25475) eleiccedilotildees constituintes - Apelo agrave abstenccedilatildeo (sectores extremistas do MFA) - 1ordm PS 2ordm PPD 3ordm PCP 4ordm CDS paacuteg 135 Resultados

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

Cartaz de solidariedade dos operaacuterios da Lisnave agrave Reforma agraacuteria

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 8

Tensotildees poliacutetico-ideoloacutegicas (continuaccedilatildeo) - ldquoVeratildeo Quenterdquo

- luta entre extremistas e moderados (quase guerra civil)

- luta entre Norte Sul - (jul75) PS e PPD abandonam o

governo de Vasco Gonccedilalves - assaltos a sedes boicotes a comiacutecios

atentados bombistas - cerco agrave Assembleia Constituinte

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

- Grupo dos Nove (Melo Antunes Vasco Lourenccedilohellip) - VI Governo Provisoacuterio Pinheiro de Azevedo - Demissatildeo de Otelo - 25 de novembro de 75 paraquedistas de Tancos avanccedilam a

favor de Otelo e satildeo derrotados Ramalho Eanes - Fim da utopia

Cartaz dos SUV (Soldados Unidos Venceratildeo) convocando os soldados para uma manifestaccedilatildeo

Antoacutenio Ramalho Eanes

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 9

Poliacutetica econoacutemica antimonopolista e intervenccedilatildeo do Estado

- (set 74) nacionalizaccedilatildeo dos bancos emissores (Banco de Portugal Banco de Angola Banco Nacional Ultramarino) indemnizaccedilotildees aos acionistas

- (nov74) Decreto-Lei 66074 permite a intervenccedilatildeo do estado nas empresas privadas acusadas de ldquosabotagem econoacutemicardquo

- (jan75) primeiras ocupaccedilotildees de terras que alastram rapidamente

- (apoacutes 11375) novas nacionalizaccedilotildees paacuteg 138 - Banca e seguroshellip

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

Banco Nacional Ultramarino banco emissor no Ultramar

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 10

Poliacutetica econoacutemica antimonopolista e intervenccedilatildeo do Estado - (abril-julho75) legalizaccedilatildeo da Reforma Agraacuteria mapa paacuteg

140 - UCP plusmn60000 camponeses - Terra do Estado alfaias e autogestatildeo das comissotildees

eleitas - Forte influecircncia do PCP

- Legislaccedilatildeo de proteccedilatildeo social - Salaacuterio miacutenimo nacional (270574) - Aumento das pensotildees sociais e de reforma - Legislaccedilatildeo laboral dificulta os despedimentos - Aumento dos salaacuterios - Tabelamento dos preccedilos de primeira necessidade

- Subida do poder de compra dos trabalhadores - Inflaccedilatildeo

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 11

Opccedilatildeo constitucional de 1976 - Clima revolucionaacuterio na sociedade influencia os deputados - Texto condicionado pelo pacto MFA-partidos - Democracia pluripartidaacuteria transiccedilatildeo para o socialismo - Sufraacutegio universal (legislativas e presidenciais) - Base Declaraccedilatildeo Universal dos Direitos do Homem - Igualdade perante a lei - Independecircncia dos tribunais - Regiotildees Autoacutenomas dos Accedilores e Madeira - Poder local eleito - Propriedade puacuteblica privada e cooperativa - Irreversibilidade das nacionalizaccedilotildees - Conselho da Revoluccedilatildeo presidido pelo Presidente da Repuacuteblica

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 12

3 Reconhecimento dos movimentos de libertaccedilatildeo e processo descolonizador

- ldquoTravagemrdquo inicial de Spiacutenola - Lei 774 ndash Reconhecimento do direito agrave independecircncia das

coloacutenias - Processo aprovado nos acordos

- Reconhecimento do movimento de libertaccedilatildeo como representante do povo do territoacuterio em causa

- Definiccedilatildeo de um periacuteodo de transiccedilatildeo curto (meses) - Criaccedilatildeo de um ldquogovernordquo misto (Portugalmovimento de

libertaccedilatildeo) - Criaccedilatildeo de um exeacutercito nacional em cada territoacuterio

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 13

Processo descolonizador (continuaccedilatildeo) - (ago74) Acordo de Argel reconhecimento da independecircncia da

Guineacute-Bissau - PAIGC - (set74) Acordo de Lusaca marca independecircncia de

Moccedilambique - FRELIMO - (jan75) Acordo de Alvor (natildeo cumprido) marca independecircncia

para Angola ndash MPLA FNLA UNITA - Fragilidade da posiccedilatildeo portuguesa no terreno - Perseguiccedilotildees raciais em Moccedilambique fuga dos brancos para

Portugal e Aacutefrica do Sul - Angola desacordo entre os 3 movimentos saiacuteda da UNITA e

FNLA do governo de transiccedilatildeo armamento de cada um dos movimentos guerra civil

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 14

Processo descolonizador (continuaccedilatildeo) - Fuga de portugueses para Portugal

- retornados - (nov75) Portugal entrega o poder

em Angola ao movimento que controla Luanda MPLA

- Consequecircncias - Separaccedilatildeo GuineacuteCabo Verde

golpes de estado sucessivos na Guineacute

- Guerra civil em Moccedilambique ndash FRELIMO RENAMO (ateacute 1992)

- Guerra civil em Angola (ateacute 2002 ndash morte de Savimbi)

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

Retornados desembarcados em Lisboa (1975)

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 15

4 Revisatildeo constitucional de 1982 - Manteacutem-se irreversibilidade das nacionalizaccedilotildees - Extinto o Conselho da Revoluccedilatildeo cria o Conselho de Estado - Retirado poder ao Presidente da Repuacuteblica aumentado o poder do

parlamento - Regime semipresidencialista - Presidente da Repuacuteblica

- Sufraacutegio direto universal e por maioria absoluta (2ordf volta se necessaacuterio)

- Comandante supremo das forccedilas armadas - Mandato por 5 anos (3x das quais soacute 2 seguidas) - Garante da Constituiccedilatildeo ndash poder de veto suspensivo - Designa o primeiro-ministro (partido + votado nas legislativas) - Pode demitir o governo e dissolver a Assembleia da Repuacuteblica

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 16

4 Revisatildeo constitucional de 1982 (continuaccedilatildeo) - Assembleia da Repuacuteblica

- Deputados eleitos pelos distritos regiotildees autoacutenomas Europa e resto do mundo

- Mandato por 4 anos - Grupos parlamentares por partidos - Oacutergatildeo legislativo - Aprova Leis Programa do governo

Orccedilamento de Estado - Pode demitir governo (moccedilatildeo de censura

confianccedila) - Governo

- Primeiro-ministro nomeado pelo PR entre o partido + votado

- Poder executivo e legislativo (aprova Decretos-Lei Despachoshellip)

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 17

4 Revisatildeo constitucional de 1982 (continuaccedilatildeo) - Tribunais

- Juiacutezes nomeados pelos conselhos superiores de magistratura - Autonomia - Tribunal Constitucional (verifica constitucionalidade das leis)

- Poder local - Regiotildees autoacutenomas

- Governo e assembleia legislativa regional - Ministro da Repuacuteblica (nomeado pelo PR)

- Cacircmara Municipal - Assembleia Municipal

- Junta de Freguesia - Assembleia de Freguesia

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 18

- Reconhecimento internacional e prestiacutegio ganho por Portugal (ONU Europa)

- (jun74) queda da ditadura dos coroneacuteis (Greacutecia) - (1975) fim do franquismo e iniacutecio de um processo de monarquia

constitucional (Espanha) - Enfraquecimento dos regimes de minoria branca na Aacutefrica

meridional (Rodeacutesia [atual Zimbabueacute] e Aacutefrica do Sul [regime de Apartheid importacircncia de Nelson Mandela])

- Intervenccedilatildeo das superpotecircncias nas ex-coloacutenias portuguesas nomeadamente em Angola (contexto de guerra fria)

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 19

25 de abril de 1974

Diaacuterio Popular de 25 de abril

Diaacuterio Popular de 26 de abril

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 20

28 de setembro de 1974

Cartaz convocando a manifestaccedilatildeo

ldquoEm 28 de Setembro de 1974 fui detido pelo COPCON como suspeito de laquopertencer a uma associaccedilatildeo de malfeitoresraquo() Assim rezava a ordem de captura exibida (e lida em voz alta e nervosiacutessima) pelo oficial que comandava a pequena escolta que me foi buscar ao Banzatildeo onde me encontrava com a famiacutelia em fim de feacuterias Levado para o RAL 1 ( RALIS) base do Copcon depois transferido para Caxias de onde saiacute em liberdade sem qualquer acusaccedilatildeo em 24 de Dezembro de 1974rdquo Artur Agostinho Ateacute na Prisatildeo Fui Roubado

Cronologia do 28 de setembro

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 21

11 de marccedilo de 1975

Cronologia Viacutedeo 1 Viacutedeo 2 Viacutedeo 3

Imprensa

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 22

Veratildeo Quente de 1975 ldquoA cantiga eacute uma armardquo

Gritaacutemos libertaccedilatildeo Depois de 48 anos Gritaacutemos libertaccedilatildeo Ai malhatildeo malhatildeo Gritaacutemos libertaccedilatildeo Fecharam-nos logo a boca Porque eacuteramos a reaccedilatildeo Chamam-nos reacionaacuterios Por o nosso malhatildeo ser diferente Chamam-nos reacionaacuterios Ai malhatildeo malhatildeo Chamam-nos reacionaacuterios Temos que ser comunistas Para ser revolucionaacuterios Comunistas natildeo seremos Dissemos nas eleiccedilotildees Comunistas natildeo seremos Ai malhatildeo malhatildeo Comunistas natildeo seremos Politizados ou natildeo Sabemos aquilo que queremos

E pouco politiqueiros Honestos trabalhadores E pouco politiqueiros Ai malhatildeo malhatildeo E pouco politiqueiros Mas se nos pisam o rabo Somos os mais desordeiros Fora a foice e o martelo Natildeo queremos caacute ditaduras Fora a foice e o martelo Ai malhatildeo malhatildeo Fora a foice e o martelo Abaixo os oportunistas E os fascistas do Marcelo Abaixo os oportunistas E os fascistas do Marcelo Abaixo os oportunistas E os fascistas do Marcelo

O Malhatildeo natildeo eacute reacionaacuterio

Quim Barreiros (1975)

Alerta

[Refratildeo] Pelo patildeo e pela Paz E pela nossa Terra Pela Independecircncia E pela Liberdade Alerta Alerta Agraves armas Agraves armas Alerta Pelo PAtildeO que lhes rouba a burguesia Que os explora nos campos e nas faacutebricas Operaacuterios camponeses hatildeo-de um dia Arrebatar o poder da burguesia Abaixo a exploraccedilatildeo Pelo patildeo de cada dia Pois claro [Refratildeo] Soacute teremos a paz definitiva Quando acabar a exploraccedilatildeo capitalista camaradas soldados e marinheiros lutemos juntos pela Paz no mundo inteiro Soldados ao lado do povo Pela paz num mundo novo Pois claro [Refratildeo]

Pela TERRA que lhes rouba essa canalha dos monopoacutelios e grandes proprietaacuterias Camponeses lutem pla Reforma Agraacuteria pra dar a terra agravequele que a trabalha Reforma Agraacuteria faremos A terra a quem a trabalha Pois claro [Refratildeo] Pela INDEPENDEcircNCIA NACIONAL e a amizade entre os povos do mundo fora o imperialismo internacional que tem nas matildeos metade de Portugal Abaixo o imperialismo Independecircncia Nacional Pois claro [Refratildeo] Natildeo haacute povo que tenha liberdade enquanto houver na sua terra exploraccedilatildeo Liberdade natildeo se daacute soacute se conquista natildeo haacute reforma burguesa que resista DEMOCRACIA POPULAR E DITADURA PROLETAacuteRIA Pois claro [Refratildeo]

Grupo de Accedilatildeo Cultural ndash Vozes na Luta (Joseacute Maacuterio Branco)

5ordm lugar no Festival RTP da Canccedilatildeo - 1975

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 23

Inflaccedilatildeo e poder de compra em Portugal (197477)

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

data

salaacuterio miacutenimo

27 de maio de 74 3300$00 (1)

16 de junho de 75 4000$00

1 de janeiro de 77 4500$00

(1) cerca de 165 euros (2) cerca de 045 euros

(2)

Page 3: 1. O MFA e a eclosão da revolução · PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INÍCIO DA DÉCADA DE 80 PORTUGAL: DO AUTORITARISMO À DEMOCRACIA ... 2 – do 28 de setembro

Libertaccedilatildeo dos presos poliacuteticos em Caxias

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 3

2 A caminho da democracia Desmantelamento das estruturas do Estado Novo - Demissatildeo PR ministros governadores civis quadros

administrativos exiacutelio Marcello e Thomaz Brasil - Extinccedilatildeo PIDEDGS Legiatildeo Portuguesa Mocidade Portuguesa

ANP CensuraExame Preacutevio - Libertaccedilatildeo e amnistia de todos os presos poliacuteticos regresso dos

exilados - Legalizaccedilatildeo dos partidos poliacuteticos (PCP PS) e dos sindicatos livres

(Intersindical Nacional) - Junta de Salvaccedilatildeo Nacional (7 oficiais generais) - Liberdade e eleiccedilotildees no prazo de um ano

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 4

Periacuteodos do 25 de abril 1 ndash do 25 de abril ao 28 de setembro 2 ndash do 28 de setembro ao 11 de marccedilo

de 75 3 ndash do 11 de marccedilo ao 25 de novembro 4 ndash 2 de abril de 76 aprovaccedilatildeo da

constituiccedilatildeo

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 5

Tensotildees poliacutetico-ideoloacutegicas - Primeiro 1ordm de Maio (clima de unidade) - Explosatildeo reivindicativa espontacircnea incontrolaacutevel - 2 correntes

- Spiacutenola - Comissatildeo coordenadora do MFA

- (jul74) Demissatildeo do primeiro-ministro (Adelino da Palma Carlos) - Nomeaccedilatildeo do 2ordm governo provisoacuterio (Vasco Gonccedilalves ndash militar

do MFA) - (jul74) Lei 774 (descolonizaccedilatildeo) - Spiacutenola e a maioria silenciosa - O 28 de setembro de 74 derrota dos spinolistas Demissatildeo de

Spiacutenola Presidente da Repuacuteblica Costa Gomes

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

Adelino da Palma Carlos

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 6

Tensotildees poliacutetico-ideoloacutegicas (continuaccedilatildeo) - Radicalizaccedilatildeo - COPCON (Comando OPeracional do CONtinente

criado em jul74) ndash Otelo substitui as forccedilas militarizadas colocando-se ldquoao lado do povordquo

- Vasco Gonccedilalves aproxima-se do PC que se instala no aparelho de estado

- 11 de marccedilo de 75 (ldquomatanccedila da Paacutescoardquo) - Spiacutenola foge para Espanha - Criaccedilatildeo do Conselho da Revoluccedilatildeo ndash oacutergatildeo

executivo do MFA para orientar o Processo Revolucionaacuterio Em Curso (PREC) rumo ao socialismo

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

Otelo Saraiva de Carvalho

Vasco Gonccedilalves

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 7

Tensotildees poliacutetico-ideoloacutegicas (continuaccedilatildeo) - Nova radicalizaccedilatildeo - Nacionalizaccedilotildees (banca transportes CUFhellip) - COPCON mandatos de captura em branco - Poder Popular (Comissotildees de trabalhadores

moradores ocupantes soldados e marinheiroshellip) - Saneamentos poliacuteticos - Reforma agraacuteria (Sul) Unidades Coletivas de

Produccedilatildeo (UCP) - (11475) 1ordm Pacto MFA-Partidos (partidos que

concorrem comprometem-se a colocar na Constituiccedilatildeo as exigecircncias do MFA) substituiacutedo pelo 2ordm Pacto (26276) Conselho da Revoluccedilatildeo

- (25475) eleiccedilotildees constituintes - Apelo agrave abstenccedilatildeo (sectores extremistas do MFA) - 1ordm PS 2ordm PPD 3ordm PCP 4ordm CDS paacuteg 135 Resultados

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

Cartaz de solidariedade dos operaacuterios da Lisnave agrave Reforma agraacuteria

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 8

Tensotildees poliacutetico-ideoloacutegicas (continuaccedilatildeo) - ldquoVeratildeo Quenterdquo

- luta entre extremistas e moderados (quase guerra civil)

- luta entre Norte Sul - (jul75) PS e PPD abandonam o

governo de Vasco Gonccedilalves - assaltos a sedes boicotes a comiacutecios

atentados bombistas - cerco agrave Assembleia Constituinte

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

- Grupo dos Nove (Melo Antunes Vasco Lourenccedilohellip) - VI Governo Provisoacuterio Pinheiro de Azevedo - Demissatildeo de Otelo - 25 de novembro de 75 paraquedistas de Tancos avanccedilam a

favor de Otelo e satildeo derrotados Ramalho Eanes - Fim da utopia

Cartaz dos SUV (Soldados Unidos Venceratildeo) convocando os soldados para uma manifestaccedilatildeo

Antoacutenio Ramalho Eanes

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 9

Poliacutetica econoacutemica antimonopolista e intervenccedilatildeo do Estado

- (set 74) nacionalizaccedilatildeo dos bancos emissores (Banco de Portugal Banco de Angola Banco Nacional Ultramarino) indemnizaccedilotildees aos acionistas

- (nov74) Decreto-Lei 66074 permite a intervenccedilatildeo do estado nas empresas privadas acusadas de ldquosabotagem econoacutemicardquo

- (jan75) primeiras ocupaccedilotildees de terras que alastram rapidamente

- (apoacutes 11375) novas nacionalizaccedilotildees paacuteg 138 - Banca e seguroshellip

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

Banco Nacional Ultramarino banco emissor no Ultramar

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 10

Poliacutetica econoacutemica antimonopolista e intervenccedilatildeo do Estado - (abril-julho75) legalizaccedilatildeo da Reforma Agraacuteria mapa paacuteg

140 - UCP plusmn60000 camponeses - Terra do Estado alfaias e autogestatildeo das comissotildees

eleitas - Forte influecircncia do PCP

- Legislaccedilatildeo de proteccedilatildeo social - Salaacuterio miacutenimo nacional (270574) - Aumento das pensotildees sociais e de reforma - Legislaccedilatildeo laboral dificulta os despedimentos - Aumento dos salaacuterios - Tabelamento dos preccedilos de primeira necessidade

- Subida do poder de compra dos trabalhadores - Inflaccedilatildeo

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 11

Opccedilatildeo constitucional de 1976 - Clima revolucionaacuterio na sociedade influencia os deputados - Texto condicionado pelo pacto MFA-partidos - Democracia pluripartidaacuteria transiccedilatildeo para o socialismo - Sufraacutegio universal (legislativas e presidenciais) - Base Declaraccedilatildeo Universal dos Direitos do Homem - Igualdade perante a lei - Independecircncia dos tribunais - Regiotildees Autoacutenomas dos Accedilores e Madeira - Poder local eleito - Propriedade puacuteblica privada e cooperativa - Irreversibilidade das nacionalizaccedilotildees - Conselho da Revoluccedilatildeo presidido pelo Presidente da Repuacuteblica

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 12

3 Reconhecimento dos movimentos de libertaccedilatildeo e processo descolonizador

- ldquoTravagemrdquo inicial de Spiacutenola - Lei 774 ndash Reconhecimento do direito agrave independecircncia das

coloacutenias - Processo aprovado nos acordos

- Reconhecimento do movimento de libertaccedilatildeo como representante do povo do territoacuterio em causa

- Definiccedilatildeo de um periacuteodo de transiccedilatildeo curto (meses) - Criaccedilatildeo de um ldquogovernordquo misto (Portugalmovimento de

libertaccedilatildeo) - Criaccedilatildeo de um exeacutercito nacional em cada territoacuterio

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 13

Processo descolonizador (continuaccedilatildeo) - (ago74) Acordo de Argel reconhecimento da independecircncia da

Guineacute-Bissau - PAIGC - (set74) Acordo de Lusaca marca independecircncia de

Moccedilambique - FRELIMO - (jan75) Acordo de Alvor (natildeo cumprido) marca independecircncia

para Angola ndash MPLA FNLA UNITA - Fragilidade da posiccedilatildeo portuguesa no terreno - Perseguiccedilotildees raciais em Moccedilambique fuga dos brancos para

Portugal e Aacutefrica do Sul - Angola desacordo entre os 3 movimentos saiacuteda da UNITA e

FNLA do governo de transiccedilatildeo armamento de cada um dos movimentos guerra civil

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 14

Processo descolonizador (continuaccedilatildeo) - Fuga de portugueses para Portugal

- retornados - (nov75) Portugal entrega o poder

em Angola ao movimento que controla Luanda MPLA

- Consequecircncias - Separaccedilatildeo GuineacuteCabo Verde

golpes de estado sucessivos na Guineacute

- Guerra civil em Moccedilambique ndash FRELIMO RENAMO (ateacute 1992)

- Guerra civil em Angola (ateacute 2002 ndash morte de Savimbi)

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

Retornados desembarcados em Lisboa (1975)

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 15

4 Revisatildeo constitucional de 1982 - Manteacutem-se irreversibilidade das nacionalizaccedilotildees - Extinto o Conselho da Revoluccedilatildeo cria o Conselho de Estado - Retirado poder ao Presidente da Repuacuteblica aumentado o poder do

parlamento - Regime semipresidencialista - Presidente da Repuacuteblica

- Sufraacutegio direto universal e por maioria absoluta (2ordf volta se necessaacuterio)

- Comandante supremo das forccedilas armadas - Mandato por 5 anos (3x das quais soacute 2 seguidas) - Garante da Constituiccedilatildeo ndash poder de veto suspensivo - Designa o primeiro-ministro (partido + votado nas legislativas) - Pode demitir o governo e dissolver a Assembleia da Repuacuteblica

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 16

4 Revisatildeo constitucional de 1982 (continuaccedilatildeo) - Assembleia da Repuacuteblica

- Deputados eleitos pelos distritos regiotildees autoacutenomas Europa e resto do mundo

- Mandato por 4 anos - Grupos parlamentares por partidos - Oacutergatildeo legislativo - Aprova Leis Programa do governo

Orccedilamento de Estado - Pode demitir governo (moccedilatildeo de censura

confianccedila) - Governo

- Primeiro-ministro nomeado pelo PR entre o partido + votado

- Poder executivo e legislativo (aprova Decretos-Lei Despachoshellip)

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 17

4 Revisatildeo constitucional de 1982 (continuaccedilatildeo) - Tribunais

- Juiacutezes nomeados pelos conselhos superiores de magistratura - Autonomia - Tribunal Constitucional (verifica constitucionalidade das leis)

- Poder local - Regiotildees autoacutenomas

- Governo e assembleia legislativa regional - Ministro da Repuacuteblica (nomeado pelo PR)

- Cacircmara Municipal - Assembleia Municipal

- Junta de Freguesia - Assembleia de Freguesia

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 18

- Reconhecimento internacional e prestiacutegio ganho por Portugal (ONU Europa)

- (jun74) queda da ditadura dos coroneacuteis (Greacutecia) - (1975) fim do franquismo e iniacutecio de um processo de monarquia

constitucional (Espanha) - Enfraquecimento dos regimes de minoria branca na Aacutefrica

meridional (Rodeacutesia [atual Zimbabueacute] e Aacutefrica do Sul [regime de Apartheid importacircncia de Nelson Mandela])

- Intervenccedilatildeo das superpotecircncias nas ex-coloacutenias portuguesas nomeadamente em Angola (contexto de guerra fria)

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 19

25 de abril de 1974

Diaacuterio Popular de 25 de abril

Diaacuterio Popular de 26 de abril

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 20

28 de setembro de 1974

Cartaz convocando a manifestaccedilatildeo

ldquoEm 28 de Setembro de 1974 fui detido pelo COPCON como suspeito de laquopertencer a uma associaccedilatildeo de malfeitoresraquo() Assim rezava a ordem de captura exibida (e lida em voz alta e nervosiacutessima) pelo oficial que comandava a pequena escolta que me foi buscar ao Banzatildeo onde me encontrava com a famiacutelia em fim de feacuterias Levado para o RAL 1 ( RALIS) base do Copcon depois transferido para Caxias de onde saiacute em liberdade sem qualquer acusaccedilatildeo em 24 de Dezembro de 1974rdquo Artur Agostinho Ateacute na Prisatildeo Fui Roubado

Cronologia do 28 de setembro

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 21

11 de marccedilo de 1975

Cronologia Viacutedeo 1 Viacutedeo 2 Viacutedeo 3

Imprensa

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 22

Veratildeo Quente de 1975 ldquoA cantiga eacute uma armardquo

Gritaacutemos libertaccedilatildeo Depois de 48 anos Gritaacutemos libertaccedilatildeo Ai malhatildeo malhatildeo Gritaacutemos libertaccedilatildeo Fecharam-nos logo a boca Porque eacuteramos a reaccedilatildeo Chamam-nos reacionaacuterios Por o nosso malhatildeo ser diferente Chamam-nos reacionaacuterios Ai malhatildeo malhatildeo Chamam-nos reacionaacuterios Temos que ser comunistas Para ser revolucionaacuterios Comunistas natildeo seremos Dissemos nas eleiccedilotildees Comunistas natildeo seremos Ai malhatildeo malhatildeo Comunistas natildeo seremos Politizados ou natildeo Sabemos aquilo que queremos

E pouco politiqueiros Honestos trabalhadores E pouco politiqueiros Ai malhatildeo malhatildeo E pouco politiqueiros Mas se nos pisam o rabo Somos os mais desordeiros Fora a foice e o martelo Natildeo queremos caacute ditaduras Fora a foice e o martelo Ai malhatildeo malhatildeo Fora a foice e o martelo Abaixo os oportunistas E os fascistas do Marcelo Abaixo os oportunistas E os fascistas do Marcelo Abaixo os oportunistas E os fascistas do Marcelo

O Malhatildeo natildeo eacute reacionaacuterio

Quim Barreiros (1975)

Alerta

[Refratildeo] Pelo patildeo e pela Paz E pela nossa Terra Pela Independecircncia E pela Liberdade Alerta Alerta Agraves armas Agraves armas Alerta Pelo PAtildeO que lhes rouba a burguesia Que os explora nos campos e nas faacutebricas Operaacuterios camponeses hatildeo-de um dia Arrebatar o poder da burguesia Abaixo a exploraccedilatildeo Pelo patildeo de cada dia Pois claro [Refratildeo] Soacute teremos a paz definitiva Quando acabar a exploraccedilatildeo capitalista camaradas soldados e marinheiros lutemos juntos pela Paz no mundo inteiro Soldados ao lado do povo Pela paz num mundo novo Pois claro [Refratildeo]

Pela TERRA que lhes rouba essa canalha dos monopoacutelios e grandes proprietaacuterias Camponeses lutem pla Reforma Agraacuteria pra dar a terra agravequele que a trabalha Reforma Agraacuteria faremos A terra a quem a trabalha Pois claro [Refratildeo] Pela INDEPENDEcircNCIA NACIONAL e a amizade entre os povos do mundo fora o imperialismo internacional que tem nas matildeos metade de Portugal Abaixo o imperialismo Independecircncia Nacional Pois claro [Refratildeo] Natildeo haacute povo que tenha liberdade enquanto houver na sua terra exploraccedilatildeo Liberdade natildeo se daacute soacute se conquista natildeo haacute reforma burguesa que resista DEMOCRACIA POPULAR E DITADURA PROLETAacuteRIA Pois claro [Refratildeo]

Grupo de Accedilatildeo Cultural ndash Vozes na Luta (Joseacute Maacuterio Branco)

5ordm lugar no Festival RTP da Canccedilatildeo - 1975

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 23

Inflaccedilatildeo e poder de compra em Portugal (197477)

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

data

salaacuterio miacutenimo

27 de maio de 74 3300$00 (1)

16 de junho de 75 4000$00

1 de janeiro de 77 4500$00

(1) cerca de 165 euros (2) cerca de 045 euros

(2)

Page 4: 1. O MFA e a eclosão da revolução · PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INÍCIO DA DÉCADA DE 80 PORTUGAL: DO AUTORITARISMO À DEMOCRACIA ... 2 – do 28 de setembro

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 4

Periacuteodos do 25 de abril 1 ndash do 25 de abril ao 28 de setembro 2 ndash do 28 de setembro ao 11 de marccedilo

de 75 3 ndash do 11 de marccedilo ao 25 de novembro 4 ndash 2 de abril de 76 aprovaccedilatildeo da

constituiccedilatildeo

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 5

Tensotildees poliacutetico-ideoloacutegicas - Primeiro 1ordm de Maio (clima de unidade) - Explosatildeo reivindicativa espontacircnea incontrolaacutevel - 2 correntes

- Spiacutenola - Comissatildeo coordenadora do MFA

- (jul74) Demissatildeo do primeiro-ministro (Adelino da Palma Carlos) - Nomeaccedilatildeo do 2ordm governo provisoacuterio (Vasco Gonccedilalves ndash militar

do MFA) - (jul74) Lei 774 (descolonizaccedilatildeo) - Spiacutenola e a maioria silenciosa - O 28 de setembro de 74 derrota dos spinolistas Demissatildeo de

Spiacutenola Presidente da Repuacuteblica Costa Gomes

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

Adelino da Palma Carlos

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 6

Tensotildees poliacutetico-ideoloacutegicas (continuaccedilatildeo) - Radicalizaccedilatildeo - COPCON (Comando OPeracional do CONtinente

criado em jul74) ndash Otelo substitui as forccedilas militarizadas colocando-se ldquoao lado do povordquo

- Vasco Gonccedilalves aproxima-se do PC que se instala no aparelho de estado

- 11 de marccedilo de 75 (ldquomatanccedila da Paacutescoardquo) - Spiacutenola foge para Espanha - Criaccedilatildeo do Conselho da Revoluccedilatildeo ndash oacutergatildeo

executivo do MFA para orientar o Processo Revolucionaacuterio Em Curso (PREC) rumo ao socialismo

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

Otelo Saraiva de Carvalho

Vasco Gonccedilalves

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 7

Tensotildees poliacutetico-ideoloacutegicas (continuaccedilatildeo) - Nova radicalizaccedilatildeo - Nacionalizaccedilotildees (banca transportes CUFhellip) - COPCON mandatos de captura em branco - Poder Popular (Comissotildees de trabalhadores

moradores ocupantes soldados e marinheiroshellip) - Saneamentos poliacuteticos - Reforma agraacuteria (Sul) Unidades Coletivas de

Produccedilatildeo (UCP) - (11475) 1ordm Pacto MFA-Partidos (partidos que

concorrem comprometem-se a colocar na Constituiccedilatildeo as exigecircncias do MFA) substituiacutedo pelo 2ordm Pacto (26276) Conselho da Revoluccedilatildeo

- (25475) eleiccedilotildees constituintes - Apelo agrave abstenccedilatildeo (sectores extremistas do MFA) - 1ordm PS 2ordm PPD 3ordm PCP 4ordm CDS paacuteg 135 Resultados

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

Cartaz de solidariedade dos operaacuterios da Lisnave agrave Reforma agraacuteria

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 8

Tensotildees poliacutetico-ideoloacutegicas (continuaccedilatildeo) - ldquoVeratildeo Quenterdquo

- luta entre extremistas e moderados (quase guerra civil)

- luta entre Norte Sul - (jul75) PS e PPD abandonam o

governo de Vasco Gonccedilalves - assaltos a sedes boicotes a comiacutecios

atentados bombistas - cerco agrave Assembleia Constituinte

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

- Grupo dos Nove (Melo Antunes Vasco Lourenccedilohellip) - VI Governo Provisoacuterio Pinheiro de Azevedo - Demissatildeo de Otelo - 25 de novembro de 75 paraquedistas de Tancos avanccedilam a

favor de Otelo e satildeo derrotados Ramalho Eanes - Fim da utopia

Cartaz dos SUV (Soldados Unidos Venceratildeo) convocando os soldados para uma manifestaccedilatildeo

Antoacutenio Ramalho Eanes

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 9

Poliacutetica econoacutemica antimonopolista e intervenccedilatildeo do Estado

- (set 74) nacionalizaccedilatildeo dos bancos emissores (Banco de Portugal Banco de Angola Banco Nacional Ultramarino) indemnizaccedilotildees aos acionistas

- (nov74) Decreto-Lei 66074 permite a intervenccedilatildeo do estado nas empresas privadas acusadas de ldquosabotagem econoacutemicardquo

- (jan75) primeiras ocupaccedilotildees de terras que alastram rapidamente

- (apoacutes 11375) novas nacionalizaccedilotildees paacuteg 138 - Banca e seguroshellip

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

Banco Nacional Ultramarino banco emissor no Ultramar

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 10

Poliacutetica econoacutemica antimonopolista e intervenccedilatildeo do Estado - (abril-julho75) legalizaccedilatildeo da Reforma Agraacuteria mapa paacuteg

140 - UCP plusmn60000 camponeses - Terra do Estado alfaias e autogestatildeo das comissotildees

eleitas - Forte influecircncia do PCP

- Legislaccedilatildeo de proteccedilatildeo social - Salaacuterio miacutenimo nacional (270574) - Aumento das pensotildees sociais e de reforma - Legislaccedilatildeo laboral dificulta os despedimentos - Aumento dos salaacuterios - Tabelamento dos preccedilos de primeira necessidade

- Subida do poder de compra dos trabalhadores - Inflaccedilatildeo

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 11

Opccedilatildeo constitucional de 1976 - Clima revolucionaacuterio na sociedade influencia os deputados - Texto condicionado pelo pacto MFA-partidos - Democracia pluripartidaacuteria transiccedilatildeo para o socialismo - Sufraacutegio universal (legislativas e presidenciais) - Base Declaraccedilatildeo Universal dos Direitos do Homem - Igualdade perante a lei - Independecircncia dos tribunais - Regiotildees Autoacutenomas dos Accedilores e Madeira - Poder local eleito - Propriedade puacuteblica privada e cooperativa - Irreversibilidade das nacionalizaccedilotildees - Conselho da Revoluccedilatildeo presidido pelo Presidente da Repuacuteblica

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 12

3 Reconhecimento dos movimentos de libertaccedilatildeo e processo descolonizador

- ldquoTravagemrdquo inicial de Spiacutenola - Lei 774 ndash Reconhecimento do direito agrave independecircncia das

coloacutenias - Processo aprovado nos acordos

- Reconhecimento do movimento de libertaccedilatildeo como representante do povo do territoacuterio em causa

- Definiccedilatildeo de um periacuteodo de transiccedilatildeo curto (meses) - Criaccedilatildeo de um ldquogovernordquo misto (Portugalmovimento de

libertaccedilatildeo) - Criaccedilatildeo de um exeacutercito nacional em cada territoacuterio

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 13

Processo descolonizador (continuaccedilatildeo) - (ago74) Acordo de Argel reconhecimento da independecircncia da

Guineacute-Bissau - PAIGC - (set74) Acordo de Lusaca marca independecircncia de

Moccedilambique - FRELIMO - (jan75) Acordo de Alvor (natildeo cumprido) marca independecircncia

para Angola ndash MPLA FNLA UNITA - Fragilidade da posiccedilatildeo portuguesa no terreno - Perseguiccedilotildees raciais em Moccedilambique fuga dos brancos para

Portugal e Aacutefrica do Sul - Angola desacordo entre os 3 movimentos saiacuteda da UNITA e

FNLA do governo de transiccedilatildeo armamento de cada um dos movimentos guerra civil

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 14

Processo descolonizador (continuaccedilatildeo) - Fuga de portugueses para Portugal

- retornados - (nov75) Portugal entrega o poder

em Angola ao movimento que controla Luanda MPLA

- Consequecircncias - Separaccedilatildeo GuineacuteCabo Verde

golpes de estado sucessivos na Guineacute

- Guerra civil em Moccedilambique ndash FRELIMO RENAMO (ateacute 1992)

- Guerra civil em Angola (ateacute 2002 ndash morte de Savimbi)

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

Retornados desembarcados em Lisboa (1975)

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 15

4 Revisatildeo constitucional de 1982 - Manteacutem-se irreversibilidade das nacionalizaccedilotildees - Extinto o Conselho da Revoluccedilatildeo cria o Conselho de Estado - Retirado poder ao Presidente da Repuacuteblica aumentado o poder do

parlamento - Regime semipresidencialista - Presidente da Repuacuteblica

- Sufraacutegio direto universal e por maioria absoluta (2ordf volta se necessaacuterio)

- Comandante supremo das forccedilas armadas - Mandato por 5 anos (3x das quais soacute 2 seguidas) - Garante da Constituiccedilatildeo ndash poder de veto suspensivo - Designa o primeiro-ministro (partido + votado nas legislativas) - Pode demitir o governo e dissolver a Assembleia da Repuacuteblica

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 16

4 Revisatildeo constitucional de 1982 (continuaccedilatildeo) - Assembleia da Repuacuteblica

- Deputados eleitos pelos distritos regiotildees autoacutenomas Europa e resto do mundo

- Mandato por 4 anos - Grupos parlamentares por partidos - Oacutergatildeo legislativo - Aprova Leis Programa do governo

Orccedilamento de Estado - Pode demitir governo (moccedilatildeo de censura

confianccedila) - Governo

- Primeiro-ministro nomeado pelo PR entre o partido + votado

- Poder executivo e legislativo (aprova Decretos-Lei Despachoshellip)

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 17

4 Revisatildeo constitucional de 1982 (continuaccedilatildeo) - Tribunais

- Juiacutezes nomeados pelos conselhos superiores de magistratura - Autonomia - Tribunal Constitucional (verifica constitucionalidade das leis)

- Poder local - Regiotildees autoacutenomas

- Governo e assembleia legislativa regional - Ministro da Repuacuteblica (nomeado pelo PR)

- Cacircmara Municipal - Assembleia Municipal

- Junta de Freguesia - Assembleia de Freguesia

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 18

- Reconhecimento internacional e prestiacutegio ganho por Portugal (ONU Europa)

- (jun74) queda da ditadura dos coroneacuteis (Greacutecia) - (1975) fim do franquismo e iniacutecio de um processo de monarquia

constitucional (Espanha) - Enfraquecimento dos regimes de minoria branca na Aacutefrica

meridional (Rodeacutesia [atual Zimbabueacute] e Aacutefrica do Sul [regime de Apartheid importacircncia de Nelson Mandela])

- Intervenccedilatildeo das superpotecircncias nas ex-coloacutenias portuguesas nomeadamente em Angola (contexto de guerra fria)

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 19

25 de abril de 1974

Diaacuterio Popular de 25 de abril

Diaacuterio Popular de 26 de abril

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 20

28 de setembro de 1974

Cartaz convocando a manifestaccedilatildeo

ldquoEm 28 de Setembro de 1974 fui detido pelo COPCON como suspeito de laquopertencer a uma associaccedilatildeo de malfeitoresraquo() Assim rezava a ordem de captura exibida (e lida em voz alta e nervosiacutessima) pelo oficial que comandava a pequena escolta que me foi buscar ao Banzatildeo onde me encontrava com a famiacutelia em fim de feacuterias Levado para o RAL 1 ( RALIS) base do Copcon depois transferido para Caxias de onde saiacute em liberdade sem qualquer acusaccedilatildeo em 24 de Dezembro de 1974rdquo Artur Agostinho Ateacute na Prisatildeo Fui Roubado

Cronologia do 28 de setembro

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 21

11 de marccedilo de 1975

Cronologia Viacutedeo 1 Viacutedeo 2 Viacutedeo 3

Imprensa

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 22

Veratildeo Quente de 1975 ldquoA cantiga eacute uma armardquo

Gritaacutemos libertaccedilatildeo Depois de 48 anos Gritaacutemos libertaccedilatildeo Ai malhatildeo malhatildeo Gritaacutemos libertaccedilatildeo Fecharam-nos logo a boca Porque eacuteramos a reaccedilatildeo Chamam-nos reacionaacuterios Por o nosso malhatildeo ser diferente Chamam-nos reacionaacuterios Ai malhatildeo malhatildeo Chamam-nos reacionaacuterios Temos que ser comunistas Para ser revolucionaacuterios Comunistas natildeo seremos Dissemos nas eleiccedilotildees Comunistas natildeo seremos Ai malhatildeo malhatildeo Comunistas natildeo seremos Politizados ou natildeo Sabemos aquilo que queremos

E pouco politiqueiros Honestos trabalhadores E pouco politiqueiros Ai malhatildeo malhatildeo E pouco politiqueiros Mas se nos pisam o rabo Somos os mais desordeiros Fora a foice e o martelo Natildeo queremos caacute ditaduras Fora a foice e o martelo Ai malhatildeo malhatildeo Fora a foice e o martelo Abaixo os oportunistas E os fascistas do Marcelo Abaixo os oportunistas E os fascistas do Marcelo Abaixo os oportunistas E os fascistas do Marcelo

O Malhatildeo natildeo eacute reacionaacuterio

Quim Barreiros (1975)

Alerta

[Refratildeo] Pelo patildeo e pela Paz E pela nossa Terra Pela Independecircncia E pela Liberdade Alerta Alerta Agraves armas Agraves armas Alerta Pelo PAtildeO que lhes rouba a burguesia Que os explora nos campos e nas faacutebricas Operaacuterios camponeses hatildeo-de um dia Arrebatar o poder da burguesia Abaixo a exploraccedilatildeo Pelo patildeo de cada dia Pois claro [Refratildeo] Soacute teremos a paz definitiva Quando acabar a exploraccedilatildeo capitalista camaradas soldados e marinheiros lutemos juntos pela Paz no mundo inteiro Soldados ao lado do povo Pela paz num mundo novo Pois claro [Refratildeo]

Pela TERRA que lhes rouba essa canalha dos monopoacutelios e grandes proprietaacuterias Camponeses lutem pla Reforma Agraacuteria pra dar a terra agravequele que a trabalha Reforma Agraacuteria faremos A terra a quem a trabalha Pois claro [Refratildeo] Pela INDEPENDEcircNCIA NACIONAL e a amizade entre os povos do mundo fora o imperialismo internacional que tem nas matildeos metade de Portugal Abaixo o imperialismo Independecircncia Nacional Pois claro [Refratildeo] Natildeo haacute povo que tenha liberdade enquanto houver na sua terra exploraccedilatildeo Liberdade natildeo se daacute soacute se conquista natildeo haacute reforma burguesa que resista DEMOCRACIA POPULAR E DITADURA PROLETAacuteRIA Pois claro [Refratildeo]

Grupo de Accedilatildeo Cultural ndash Vozes na Luta (Joseacute Maacuterio Branco)

5ordm lugar no Festival RTP da Canccedilatildeo - 1975

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 23

Inflaccedilatildeo e poder de compra em Portugal (197477)

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

data

salaacuterio miacutenimo

27 de maio de 74 3300$00 (1)

16 de junho de 75 4000$00

1 de janeiro de 77 4500$00

(1) cerca de 165 euros (2) cerca de 045 euros

(2)

Page 5: 1. O MFA e a eclosão da revolução · PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INÍCIO DA DÉCADA DE 80 PORTUGAL: DO AUTORITARISMO À DEMOCRACIA ... 2 – do 28 de setembro

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 5

Tensotildees poliacutetico-ideoloacutegicas - Primeiro 1ordm de Maio (clima de unidade) - Explosatildeo reivindicativa espontacircnea incontrolaacutevel - 2 correntes

- Spiacutenola - Comissatildeo coordenadora do MFA

- (jul74) Demissatildeo do primeiro-ministro (Adelino da Palma Carlos) - Nomeaccedilatildeo do 2ordm governo provisoacuterio (Vasco Gonccedilalves ndash militar

do MFA) - (jul74) Lei 774 (descolonizaccedilatildeo) - Spiacutenola e a maioria silenciosa - O 28 de setembro de 74 derrota dos spinolistas Demissatildeo de

Spiacutenola Presidente da Repuacuteblica Costa Gomes

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

Adelino da Palma Carlos

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 6

Tensotildees poliacutetico-ideoloacutegicas (continuaccedilatildeo) - Radicalizaccedilatildeo - COPCON (Comando OPeracional do CONtinente

criado em jul74) ndash Otelo substitui as forccedilas militarizadas colocando-se ldquoao lado do povordquo

- Vasco Gonccedilalves aproxima-se do PC que se instala no aparelho de estado

- 11 de marccedilo de 75 (ldquomatanccedila da Paacutescoardquo) - Spiacutenola foge para Espanha - Criaccedilatildeo do Conselho da Revoluccedilatildeo ndash oacutergatildeo

executivo do MFA para orientar o Processo Revolucionaacuterio Em Curso (PREC) rumo ao socialismo

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

Otelo Saraiva de Carvalho

Vasco Gonccedilalves

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 7

Tensotildees poliacutetico-ideoloacutegicas (continuaccedilatildeo) - Nova radicalizaccedilatildeo - Nacionalizaccedilotildees (banca transportes CUFhellip) - COPCON mandatos de captura em branco - Poder Popular (Comissotildees de trabalhadores

moradores ocupantes soldados e marinheiroshellip) - Saneamentos poliacuteticos - Reforma agraacuteria (Sul) Unidades Coletivas de

Produccedilatildeo (UCP) - (11475) 1ordm Pacto MFA-Partidos (partidos que

concorrem comprometem-se a colocar na Constituiccedilatildeo as exigecircncias do MFA) substituiacutedo pelo 2ordm Pacto (26276) Conselho da Revoluccedilatildeo

- (25475) eleiccedilotildees constituintes - Apelo agrave abstenccedilatildeo (sectores extremistas do MFA) - 1ordm PS 2ordm PPD 3ordm PCP 4ordm CDS paacuteg 135 Resultados

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

Cartaz de solidariedade dos operaacuterios da Lisnave agrave Reforma agraacuteria

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 8

Tensotildees poliacutetico-ideoloacutegicas (continuaccedilatildeo) - ldquoVeratildeo Quenterdquo

- luta entre extremistas e moderados (quase guerra civil)

- luta entre Norte Sul - (jul75) PS e PPD abandonam o

governo de Vasco Gonccedilalves - assaltos a sedes boicotes a comiacutecios

atentados bombistas - cerco agrave Assembleia Constituinte

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

- Grupo dos Nove (Melo Antunes Vasco Lourenccedilohellip) - VI Governo Provisoacuterio Pinheiro de Azevedo - Demissatildeo de Otelo - 25 de novembro de 75 paraquedistas de Tancos avanccedilam a

favor de Otelo e satildeo derrotados Ramalho Eanes - Fim da utopia

Cartaz dos SUV (Soldados Unidos Venceratildeo) convocando os soldados para uma manifestaccedilatildeo

Antoacutenio Ramalho Eanes

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 9

Poliacutetica econoacutemica antimonopolista e intervenccedilatildeo do Estado

- (set 74) nacionalizaccedilatildeo dos bancos emissores (Banco de Portugal Banco de Angola Banco Nacional Ultramarino) indemnizaccedilotildees aos acionistas

- (nov74) Decreto-Lei 66074 permite a intervenccedilatildeo do estado nas empresas privadas acusadas de ldquosabotagem econoacutemicardquo

- (jan75) primeiras ocupaccedilotildees de terras que alastram rapidamente

- (apoacutes 11375) novas nacionalizaccedilotildees paacuteg 138 - Banca e seguroshellip

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

Banco Nacional Ultramarino banco emissor no Ultramar

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 10

Poliacutetica econoacutemica antimonopolista e intervenccedilatildeo do Estado - (abril-julho75) legalizaccedilatildeo da Reforma Agraacuteria mapa paacuteg

140 - UCP plusmn60000 camponeses - Terra do Estado alfaias e autogestatildeo das comissotildees

eleitas - Forte influecircncia do PCP

- Legislaccedilatildeo de proteccedilatildeo social - Salaacuterio miacutenimo nacional (270574) - Aumento das pensotildees sociais e de reforma - Legislaccedilatildeo laboral dificulta os despedimentos - Aumento dos salaacuterios - Tabelamento dos preccedilos de primeira necessidade

- Subida do poder de compra dos trabalhadores - Inflaccedilatildeo

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 11

Opccedilatildeo constitucional de 1976 - Clima revolucionaacuterio na sociedade influencia os deputados - Texto condicionado pelo pacto MFA-partidos - Democracia pluripartidaacuteria transiccedilatildeo para o socialismo - Sufraacutegio universal (legislativas e presidenciais) - Base Declaraccedilatildeo Universal dos Direitos do Homem - Igualdade perante a lei - Independecircncia dos tribunais - Regiotildees Autoacutenomas dos Accedilores e Madeira - Poder local eleito - Propriedade puacuteblica privada e cooperativa - Irreversibilidade das nacionalizaccedilotildees - Conselho da Revoluccedilatildeo presidido pelo Presidente da Repuacuteblica

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 12

3 Reconhecimento dos movimentos de libertaccedilatildeo e processo descolonizador

- ldquoTravagemrdquo inicial de Spiacutenola - Lei 774 ndash Reconhecimento do direito agrave independecircncia das

coloacutenias - Processo aprovado nos acordos

- Reconhecimento do movimento de libertaccedilatildeo como representante do povo do territoacuterio em causa

- Definiccedilatildeo de um periacuteodo de transiccedilatildeo curto (meses) - Criaccedilatildeo de um ldquogovernordquo misto (Portugalmovimento de

libertaccedilatildeo) - Criaccedilatildeo de um exeacutercito nacional em cada territoacuterio

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 13

Processo descolonizador (continuaccedilatildeo) - (ago74) Acordo de Argel reconhecimento da independecircncia da

Guineacute-Bissau - PAIGC - (set74) Acordo de Lusaca marca independecircncia de

Moccedilambique - FRELIMO - (jan75) Acordo de Alvor (natildeo cumprido) marca independecircncia

para Angola ndash MPLA FNLA UNITA - Fragilidade da posiccedilatildeo portuguesa no terreno - Perseguiccedilotildees raciais em Moccedilambique fuga dos brancos para

Portugal e Aacutefrica do Sul - Angola desacordo entre os 3 movimentos saiacuteda da UNITA e

FNLA do governo de transiccedilatildeo armamento de cada um dos movimentos guerra civil

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 14

Processo descolonizador (continuaccedilatildeo) - Fuga de portugueses para Portugal

- retornados - (nov75) Portugal entrega o poder

em Angola ao movimento que controla Luanda MPLA

- Consequecircncias - Separaccedilatildeo GuineacuteCabo Verde

golpes de estado sucessivos na Guineacute

- Guerra civil em Moccedilambique ndash FRELIMO RENAMO (ateacute 1992)

- Guerra civil em Angola (ateacute 2002 ndash morte de Savimbi)

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

Retornados desembarcados em Lisboa (1975)

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 15

4 Revisatildeo constitucional de 1982 - Manteacutem-se irreversibilidade das nacionalizaccedilotildees - Extinto o Conselho da Revoluccedilatildeo cria o Conselho de Estado - Retirado poder ao Presidente da Repuacuteblica aumentado o poder do

parlamento - Regime semipresidencialista - Presidente da Repuacuteblica

- Sufraacutegio direto universal e por maioria absoluta (2ordf volta se necessaacuterio)

- Comandante supremo das forccedilas armadas - Mandato por 5 anos (3x das quais soacute 2 seguidas) - Garante da Constituiccedilatildeo ndash poder de veto suspensivo - Designa o primeiro-ministro (partido + votado nas legislativas) - Pode demitir o governo e dissolver a Assembleia da Repuacuteblica

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 16

4 Revisatildeo constitucional de 1982 (continuaccedilatildeo) - Assembleia da Repuacuteblica

- Deputados eleitos pelos distritos regiotildees autoacutenomas Europa e resto do mundo

- Mandato por 4 anos - Grupos parlamentares por partidos - Oacutergatildeo legislativo - Aprova Leis Programa do governo

Orccedilamento de Estado - Pode demitir governo (moccedilatildeo de censura

confianccedila) - Governo

- Primeiro-ministro nomeado pelo PR entre o partido + votado

- Poder executivo e legislativo (aprova Decretos-Lei Despachoshellip)

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 17

4 Revisatildeo constitucional de 1982 (continuaccedilatildeo) - Tribunais

- Juiacutezes nomeados pelos conselhos superiores de magistratura - Autonomia - Tribunal Constitucional (verifica constitucionalidade das leis)

- Poder local - Regiotildees autoacutenomas

- Governo e assembleia legislativa regional - Ministro da Repuacuteblica (nomeado pelo PR)

- Cacircmara Municipal - Assembleia Municipal

- Junta de Freguesia - Assembleia de Freguesia

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 18

- Reconhecimento internacional e prestiacutegio ganho por Portugal (ONU Europa)

- (jun74) queda da ditadura dos coroneacuteis (Greacutecia) - (1975) fim do franquismo e iniacutecio de um processo de monarquia

constitucional (Espanha) - Enfraquecimento dos regimes de minoria branca na Aacutefrica

meridional (Rodeacutesia [atual Zimbabueacute] e Aacutefrica do Sul [regime de Apartheid importacircncia de Nelson Mandela])

- Intervenccedilatildeo das superpotecircncias nas ex-coloacutenias portuguesas nomeadamente em Angola (contexto de guerra fria)

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 19

25 de abril de 1974

Diaacuterio Popular de 25 de abril

Diaacuterio Popular de 26 de abril

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 20

28 de setembro de 1974

Cartaz convocando a manifestaccedilatildeo

ldquoEm 28 de Setembro de 1974 fui detido pelo COPCON como suspeito de laquopertencer a uma associaccedilatildeo de malfeitoresraquo() Assim rezava a ordem de captura exibida (e lida em voz alta e nervosiacutessima) pelo oficial que comandava a pequena escolta que me foi buscar ao Banzatildeo onde me encontrava com a famiacutelia em fim de feacuterias Levado para o RAL 1 ( RALIS) base do Copcon depois transferido para Caxias de onde saiacute em liberdade sem qualquer acusaccedilatildeo em 24 de Dezembro de 1974rdquo Artur Agostinho Ateacute na Prisatildeo Fui Roubado

Cronologia do 28 de setembro

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 21

11 de marccedilo de 1975

Cronologia Viacutedeo 1 Viacutedeo 2 Viacutedeo 3

Imprensa

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 22

Veratildeo Quente de 1975 ldquoA cantiga eacute uma armardquo

Gritaacutemos libertaccedilatildeo Depois de 48 anos Gritaacutemos libertaccedilatildeo Ai malhatildeo malhatildeo Gritaacutemos libertaccedilatildeo Fecharam-nos logo a boca Porque eacuteramos a reaccedilatildeo Chamam-nos reacionaacuterios Por o nosso malhatildeo ser diferente Chamam-nos reacionaacuterios Ai malhatildeo malhatildeo Chamam-nos reacionaacuterios Temos que ser comunistas Para ser revolucionaacuterios Comunistas natildeo seremos Dissemos nas eleiccedilotildees Comunistas natildeo seremos Ai malhatildeo malhatildeo Comunistas natildeo seremos Politizados ou natildeo Sabemos aquilo que queremos

E pouco politiqueiros Honestos trabalhadores E pouco politiqueiros Ai malhatildeo malhatildeo E pouco politiqueiros Mas se nos pisam o rabo Somos os mais desordeiros Fora a foice e o martelo Natildeo queremos caacute ditaduras Fora a foice e o martelo Ai malhatildeo malhatildeo Fora a foice e o martelo Abaixo os oportunistas E os fascistas do Marcelo Abaixo os oportunistas E os fascistas do Marcelo Abaixo os oportunistas E os fascistas do Marcelo

O Malhatildeo natildeo eacute reacionaacuterio

Quim Barreiros (1975)

Alerta

[Refratildeo] Pelo patildeo e pela Paz E pela nossa Terra Pela Independecircncia E pela Liberdade Alerta Alerta Agraves armas Agraves armas Alerta Pelo PAtildeO que lhes rouba a burguesia Que os explora nos campos e nas faacutebricas Operaacuterios camponeses hatildeo-de um dia Arrebatar o poder da burguesia Abaixo a exploraccedilatildeo Pelo patildeo de cada dia Pois claro [Refratildeo] Soacute teremos a paz definitiva Quando acabar a exploraccedilatildeo capitalista camaradas soldados e marinheiros lutemos juntos pela Paz no mundo inteiro Soldados ao lado do povo Pela paz num mundo novo Pois claro [Refratildeo]

Pela TERRA que lhes rouba essa canalha dos monopoacutelios e grandes proprietaacuterias Camponeses lutem pla Reforma Agraacuteria pra dar a terra agravequele que a trabalha Reforma Agraacuteria faremos A terra a quem a trabalha Pois claro [Refratildeo] Pela INDEPENDEcircNCIA NACIONAL e a amizade entre os povos do mundo fora o imperialismo internacional que tem nas matildeos metade de Portugal Abaixo o imperialismo Independecircncia Nacional Pois claro [Refratildeo] Natildeo haacute povo que tenha liberdade enquanto houver na sua terra exploraccedilatildeo Liberdade natildeo se daacute soacute se conquista natildeo haacute reforma burguesa que resista DEMOCRACIA POPULAR E DITADURA PROLETAacuteRIA Pois claro [Refratildeo]

Grupo de Accedilatildeo Cultural ndash Vozes na Luta (Joseacute Maacuterio Branco)

5ordm lugar no Festival RTP da Canccedilatildeo - 1975

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 23

Inflaccedilatildeo e poder de compra em Portugal (197477)

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

data

salaacuterio miacutenimo

27 de maio de 74 3300$00 (1)

16 de junho de 75 4000$00

1 de janeiro de 77 4500$00

(1) cerca de 165 euros (2) cerca de 045 euros

(2)

Page 6: 1. O MFA e a eclosão da revolução · PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INÍCIO DA DÉCADA DE 80 PORTUGAL: DO AUTORITARISMO À DEMOCRACIA ... 2 – do 28 de setembro

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 6

Tensotildees poliacutetico-ideoloacutegicas (continuaccedilatildeo) - Radicalizaccedilatildeo - COPCON (Comando OPeracional do CONtinente

criado em jul74) ndash Otelo substitui as forccedilas militarizadas colocando-se ldquoao lado do povordquo

- Vasco Gonccedilalves aproxima-se do PC que se instala no aparelho de estado

- 11 de marccedilo de 75 (ldquomatanccedila da Paacutescoardquo) - Spiacutenola foge para Espanha - Criaccedilatildeo do Conselho da Revoluccedilatildeo ndash oacutergatildeo

executivo do MFA para orientar o Processo Revolucionaacuterio Em Curso (PREC) rumo ao socialismo

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

Otelo Saraiva de Carvalho

Vasco Gonccedilalves

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 7

Tensotildees poliacutetico-ideoloacutegicas (continuaccedilatildeo) - Nova radicalizaccedilatildeo - Nacionalizaccedilotildees (banca transportes CUFhellip) - COPCON mandatos de captura em branco - Poder Popular (Comissotildees de trabalhadores

moradores ocupantes soldados e marinheiroshellip) - Saneamentos poliacuteticos - Reforma agraacuteria (Sul) Unidades Coletivas de

Produccedilatildeo (UCP) - (11475) 1ordm Pacto MFA-Partidos (partidos que

concorrem comprometem-se a colocar na Constituiccedilatildeo as exigecircncias do MFA) substituiacutedo pelo 2ordm Pacto (26276) Conselho da Revoluccedilatildeo

- (25475) eleiccedilotildees constituintes - Apelo agrave abstenccedilatildeo (sectores extremistas do MFA) - 1ordm PS 2ordm PPD 3ordm PCP 4ordm CDS paacuteg 135 Resultados

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

Cartaz de solidariedade dos operaacuterios da Lisnave agrave Reforma agraacuteria

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 8

Tensotildees poliacutetico-ideoloacutegicas (continuaccedilatildeo) - ldquoVeratildeo Quenterdquo

- luta entre extremistas e moderados (quase guerra civil)

- luta entre Norte Sul - (jul75) PS e PPD abandonam o

governo de Vasco Gonccedilalves - assaltos a sedes boicotes a comiacutecios

atentados bombistas - cerco agrave Assembleia Constituinte

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

- Grupo dos Nove (Melo Antunes Vasco Lourenccedilohellip) - VI Governo Provisoacuterio Pinheiro de Azevedo - Demissatildeo de Otelo - 25 de novembro de 75 paraquedistas de Tancos avanccedilam a

favor de Otelo e satildeo derrotados Ramalho Eanes - Fim da utopia

Cartaz dos SUV (Soldados Unidos Venceratildeo) convocando os soldados para uma manifestaccedilatildeo

Antoacutenio Ramalho Eanes

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 9

Poliacutetica econoacutemica antimonopolista e intervenccedilatildeo do Estado

- (set 74) nacionalizaccedilatildeo dos bancos emissores (Banco de Portugal Banco de Angola Banco Nacional Ultramarino) indemnizaccedilotildees aos acionistas

- (nov74) Decreto-Lei 66074 permite a intervenccedilatildeo do estado nas empresas privadas acusadas de ldquosabotagem econoacutemicardquo

- (jan75) primeiras ocupaccedilotildees de terras que alastram rapidamente

- (apoacutes 11375) novas nacionalizaccedilotildees paacuteg 138 - Banca e seguroshellip

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

Banco Nacional Ultramarino banco emissor no Ultramar

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 10

Poliacutetica econoacutemica antimonopolista e intervenccedilatildeo do Estado - (abril-julho75) legalizaccedilatildeo da Reforma Agraacuteria mapa paacuteg

140 - UCP plusmn60000 camponeses - Terra do Estado alfaias e autogestatildeo das comissotildees

eleitas - Forte influecircncia do PCP

- Legislaccedilatildeo de proteccedilatildeo social - Salaacuterio miacutenimo nacional (270574) - Aumento das pensotildees sociais e de reforma - Legislaccedilatildeo laboral dificulta os despedimentos - Aumento dos salaacuterios - Tabelamento dos preccedilos de primeira necessidade

- Subida do poder de compra dos trabalhadores - Inflaccedilatildeo

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 11

Opccedilatildeo constitucional de 1976 - Clima revolucionaacuterio na sociedade influencia os deputados - Texto condicionado pelo pacto MFA-partidos - Democracia pluripartidaacuteria transiccedilatildeo para o socialismo - Sufraacutegio universal (legislativas e presidenciais) - Base Declaraccedilatildeo Universal dos Direitos do Homem - Igualdade perante a lei - Independecircncia dos tribunais - Regiotildees Autoacutenomas dos Accedilores e Madeira - Poder local eleito - Propriedade puacuteblica privada e cooperativa - Irreversibilidade das nacionalizaccedilotildees - Conselho da Revoluccedilatildeo presidido pelo Presidente da Repuacuteblica

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 12

3 Reconhecimento dos movimentos de libertaccedilatildeo e processo descolonizador

- ldquoTravagemrdquo inicial de Spiacutenola - Lei 774 ndash Reconhecimento do direito agrave independecircncia das

coloacutenias - Processo aprovado nos acordos

- Reconhecimento do movimento de libertaccedilatildeo como representante do povo do territoacuterio em causa

- Definiccedilatildeo de um periacuteodo de transiccedilatildeo curto (meses) - Criaccedilatildeo de um ldquogovernordquo misto (Portugalmovimento de

libertaccedilatildeo) - Criaccedilatildeo de um exeacutercito nacional em cada territoacuterio

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 13

Processo descolonizador (continuaccedilatildeo) - (ago74) Acordo de Argel reconhecimento da independecircncia da

Guineacute-Bissau - PAIGC - (set74) Acordo de Lusaca marca independecircncia de

Moccedilambique - FRELIMO - (jan75) Acordo de Alvor (natildeo cumprido) marca independecircncia

para Angola ndash MPLA FNLA UNITA - Fragilidade da posiccedilatildeo portuguesa no terreno - Perseguiccedilotildees raciais em Moccedilambique fuga dos brancos para

Portugal e Aacutefrica do Sul - Angola desacordo entre os 3 movimentos saiacuteda da UNITA e

FNLA do governo de transiccedilatildeo armamento de cada um dos movimentos guerra civil

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 14

Processo descolonizador (continuaccedilatildeo) - Fuga de portugueses para Portugal

- retornados - (nov75) Portugal entrega o poder

em Angola ao movimento que controla Luanda MPLA

- Consequecircncias - Separaccedilatildeo GuineacuteCabo Verde

golpes de estado sucessivos na Guineacute

- Guerra civil em Moccedilambique ndash FRELIMO RENAMO (ateacute 1992)

- Guerra civil em Angola (ateacute 2002 ndash morte de Savimbi)

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

Retornados desembarcados em Lisboa (1975)

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 15

4 Revisatildeo constitucional de 1982 - Manteacutem-se irreversibilidade das nacionalizaccedilotildees - Extinto o Conselho da Revoluccedilatildeo cria o Conselho de Estado - Retirado poder ao Presidente da Repuacuteblica aumentado o poder do

parlamento - Regime semipresidencialista - Presidente da Repuacuteblica

- Sufraacutegio direto universal e por maioria absoluta (2ordf volta se necessaacuterio)

- Comandante supremo das forccedilas armadas - Mandato por 5 anos (3x das quais soacute 2 seguidas) - Garante da Constituiccedilatildeo ndash poder de veto suspensivo - Designa o primeiro-ministro (partido + votado nas legislativas) - Pode demitir o governo e dissolver a Assembleia da Repuacuteblica

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 16

4 Revisatildeo constitucional de 1982 (continuaccedilatildeo) - Assembleia da Repuacuteblica

- Deputados eleitos pelos distritos regiotildees autoacutenomas Europa e resto do mundo

- Mandato por 4 anos - Grupos parlamentares por partidos - Oacutergatildeo legislativo - Aprova Leis Programa do governo

Orccedilamento de Estado - Pode demitir governo (moccedilatildeo de censura

confianccedila) - Governo

- Primeiro-ministro nomeado pelo PR entre o partido + votado

- Poder executivo e legislativo (aprova Decretos-Lei Despachoshellip)

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 17

4 Revisatildeo constitucional de 1982 (continuaccedilatildeo) - Tribunais

- Juiacutezes nomeados pelos conselhos superiores de magistratura - Autonomia - Tribunal Constitucional (verifica constitucionalidade das leis)

- Poder local - Regiotildees autoacutenomas

- Governo e assembleia legislativa regional - Ministro da Repuacuteblica (nomeado pelo PR)

- Cacircmara Municipal - Assembleia Municipal

- Junta de Freguesia - Assembleia de Freguesia

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 18

- Reconhecimento internacional e prestiacutegio ganho por Portugal (ONU Europa)

- (jun74) queda da ditadura dos coroneacuteis (Greacutecia) - (1975) fim do franquismo e iniacutecio de um processo de monarquia

constitucional (Espanha) - Enfraquecimento dos regimes de minoria branca na Aacutefrica

meridional (Rodeacutesia [atual Zimbabueacute] e Aacutefrica do Sul [regime de Apartheid importacircncia de Nelson Mandela])

- Intervenccedilatildeo das superpotecircncias nas ex-coloacutenias portuguesas nomeadamente em Angola (contexto de guerra fria)

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 19

25 de abril de 1974

Diaacuterio Popular de 25 de abril

Diaacuterio Popular de 26 de abril

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 20

28 de setembro de 1974

Cartaz convocando a manifestaccedilatildeo

ldquoEm 28 de Setembro de 1974 fui detido pelo COPCON como suspeito de laquopertencer a uma associaccedilatildeo de malfeitoresraquo() Assim rezava a ordem de captura exibida (e lida em voz alta e nervosiacutessima) pelo oficial que comandava a pequena escolta que me foi buscar ao Banzatildeo onde me encontrava com a famiacutelia em fim de feacuterias Levado para o RAL 1 ( RALIS) base do Copcon depois transferido para Caxias de onde saiacute em liberdade sem qualquer acusaccedilatildeo em 24 de Dezembro de 1974rdquo Artur Agostinho Ateacute na Prisatildeo Fui Roubado

Cronologia do 28 de setembro

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 21

11 de marccedilo de 1975

Cronologia Viacutedeo 1 Viacutedeo 2 Viacutedeo 3

Imprensa

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 22

Veratildeo Quente de 1975 ldquoA cantiga eacute uma armardquo

Gritaacutemos libertaccedilatildeo Depois de 48 anos Gritaacutemos libertaccedilatildeo Ai malhatildeo malhatildeo Gritaacutemos libertaccedilatildeo Fecharam-nos logo a boca Porque eacuteramos a reaccedilatildeo Chamam-nos reacionaacuterios Por o nosso malhatildeo ser diferente Chamam-nos reacionaacuterios Ai malhatildeo malhatildeo Chamam-nos reacionaacuterios Temos que ser comunistas Para ser revolucionaacuterios Comunistas natildeo seremos Dissemos nas eleiccedilotildees Comunistas natildeo seremos Ai malhatildeo malhatildeo Comunistas natildeo seremos Politizados ou natildeo Sabemos aquilo que queremos

E pouco politiqueiros Honestos trabalhadores E pouco politiqueiros Ai malhatildeo malhatildeo E pouco politiqueiros Mas se nos pisam o rabo Somos os mais desordeiros Fora a foice e o martelo Natildeo queremos caacute ditaduras Fora a foice e o martelo Ai malhatildeo malhatildeo Fora a foice e o martelo Abaixo os oportunistas E os fascistas do Marcelo Abaixo os oportunistas E os fascistas do Marcelo Abaixo os oportunistas E os fascistas do Marcelo

O Malhatildeo natildeo eacute reacionaacuterio

Quim Barreiros (1975)

Alerta

[Refratildeo] Pelo patildeo e pela Paz E pela nossa Terra Pela Independecircncia E pela Liberdade Alerta Alerta Agraves armas Agraves armas Alerta Pelo PAtildeO que lhes rouba a burguesia Que os explora nos campos e nas faacutebricas Operaacuterios camponeses hatildeo-de um dia Arrebatar o poder da burguesia Abaixo a exploraccedilatildeo Pelo patildeo de cada dia Pois claro [Refratildeo] Soacute teremos a paz definitiva Quando acabar a exploraccedilatildeo capitalista camaradas soldados e marinheiros lutemos juntos pela Paz no mundo inteiro Soldados ao lado do povo Pela paz num mundo novo Pois claro [Refratildeo]

Pela TERRA que lhes rouba essa canalha dos monopoacutelios e grandes proprietaacuterias Camponeses lutem pla Reforma Agraacuteria pra dar a terra agravequele que a trabalha Reforma Agraacuteria faremos A terra a quem a trabalha Pois claro [Refratildeo] Pela INDEPENDEcircNCIA NACIONAL e a amizade entre os povos do mundo fora o imperialismo internacional que tem nas matildeos metade de Portugal Abaixo o imperialismo Independecircncia Nacional Pois claro [Refratildeo] Natildeo haacute povo que tenha liberdade enquanto houver na sua terra exploraccedilatildeo Liberdade natildeo se daacute soacute se conquista natildeo haacute reforma burguesa que resista DEMOCRACIA POPULAR E DITADURA PROLETAacuteRIA Pois claro [Refratildeo]

Grupo de Accedilatildeo Cultural ndash Vozes na Luta (Joseacute Maacuterio Branco)

5ordm lugar no Festival RTP da Canccedilatildeo - 1975

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 23

Inflaccedilatildeo e poder de compra em Portugal (197477)

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

data

salaacuterio miacutenimo

27 de maio de 74 3300$00 (1)

16 de junho de 75 4000$00

1 de janeiro de 77 4500$00

(1) cerca de 165 euros (2) cerca de 045 euros

(2)

Page 7: 1. O MFA e a eclosão da revolução · PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INÍCIO DA DÉCADA DE 80 PORTUGAL: DO AUTORITARISMO À DEMOCRACIA ... 2 – do 28 de setembro

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 7

Tensotildees poliacutetico-ideoloacutegicas (continuaccedilatildeo) - Nova radicalizaccedilatildeo - Nacionalizaccedilotildees (banca transportes CUFhellip) - COPCON mandatos de captura em branco - Poder Popular (Comissotildees de trabalhadores

moradores ocupantes soldados e marinheiroshellip) - Saneamentos poliacuteticos - Reforma agraacuteria (Sul) Unidades Coletivas de

Produccedilatildeo (UCP) - (11475) 1ordm Pacto MFA-Partidos (partidos que

concorrem comprometem-se a colocar na Constituiccedilatildeo as exigecircncias do MFA) substituiacutedo pelo 2ordm Pacto (26276) Conselho da Revoluccedilatildeo

- (25475) eleiccedilotildees constituintes - Apelo agrave abstenccedilatildeo (sectores extremistas do MFA) - 1ordm PS 2ordm PPD 3ordm PCP 4ordm CDS paacuteg 135 Resultados

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

Cartaz de solidariedade dos operaacuterios da Lisnave agrave Reforma agraacuteria

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 8

Tensotildees poliacutetico-ideoloacutegicas (continuaccedilatildeo) - ldquoVeratildeo Quenterdquo

- luta entre extremistas e moderados (quase guerra civil)

- luta entre Norte Sul - (jul75) PS e PPD abandonam o

governo de Vasco Gonccedilalves - assaltos a sedes boicotes a comiacutecios

atentados bombistas - cerco agrave Assembleia Constituinte

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

- Grupo dos Nove (Melo Antunes Vasco Lourenccedilohellip) - VI Governo Provisoacuterio Pinheiro de Azevedo - Demissatildeo de Otelo - 25 de novembro de 75 paraquedistas de Tancos avanccedilam a

favor de Otelo e satildeo derrotados Ramalho Eanes - Fim da utopia

Cartaz dos SUV (Soldados Unidos Venceratildeo) convocando os soldados para uma manifestaccedilatildeo

Antoacutenio Ramalho Eanes

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 9

Poliacutetica econoacutemica antimonopolista e intervenccedilatildeo do Estado

- (set 74) nacionalizaccedilatildeo dos bancos emissores (Banco de Portugal Banco de Angola Banco Nacional Ultramarino) indemnizaccedilotildees aos acionistas

- (nov74) Decreto-Lei 66074 permite a intervenccedilatildeo do estado nas empresas privadas acusadas de ldquosabotagem econoacutemicardquo

- (jan75) primeiras ocupaccedilotildees de terras que alastram rapidamente

- (apoacutes 11375) novas nacionalizaccedilotildees paacuteg 138 - Banca e seguroshellip

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

Banco Nacional Ultramarino banco emissor no Ultramar

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 10

Poliacutetica econoacutemica antimonopolista e intervenccedilatildeo do Estado - (abril-julho75) legalizaccedilatildeo da Reforma Agraacuteria mapa paacuteg

140 - UCP plusmn60000 camponeses - Terra do Estado alfaias e autogestatildeo das comissotildees

eleitas - Forte influecircncia do PCP

- Legislaccedilatildeo de proteccedilatildeo social - Salaacuterio miacutenimo nacional (270574) - Aumento das pensotildees sociais e de reforma - Legislaccedilatildeo laboral dificulta os despedimentos - Aumento dos salaacuterios - Tabelamento dos preccedilos de primeira necessidade

- Subida do poder de compra dos trabalhadores - Inflaccedilatildeo

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 11

Opccedilatildeo constitucional de 1976 - Clima revolucionaacuterio na sociedade influencia os deputados - Texto condicionado pelo pacto MFA-partidos - Democracia pluripartidaacuteria transiccedilatildeo para o socialismo - Sufraacutegio universal (legislativas e presidenciais) - Base Declaraccedilatildeo Universal dos Direitos do Homem - Igualdade perante a lei - Independecircncia dos tribunais - Regiotildees Autoacutenomas dos Accedilores e Madeira - Poder local eleito - Propriedade puacuteblica privada e cooperativa - Irreversibilidade das nacionalizaccedilotildees - Conselho da Revoluccedilatildeo presidido pelo Presidente da Repuacuteblica

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 12

3 Reconhecimento dos movimentos de libertaccedilatildeo e processo descolonizador

- ldquoTravagemrdquo inicial de Spiacutenola - Lei 774 ndash Reconhecimento do direito agrave independecircncia das

coloacutenias - Processo aprovado nos acordos

- Reconhecimento do movimento de libertaccedilatildeo como representante do povo do territoacuterio em causa

- Definiccedilatildeo de um periacuteodo de transiccedilatildeo curto (meses) - Criaccedilatildeo de um ldquogovernordquo misto (Portugalmovimento de

libertaccedilatildeo) - Criaccedilatildeo de um exeacutercito nacional em cada territoacuterio

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 13

Processo descolonizador (continuaccedilatildeo) - (ago74) Acordo de Argel reconhecimento da independecircncia da

Guineacute-Bissau - PAIGC - (set74) Acordo de Lusaca marca independecircncia de

Moccedilambique - FRELIMO - (jan75) Acordo de Alvor (natildeo cumprido) marca independecircncia

para Angola ndash MPLA FNLA UNITA - Fragilidade da posiccedilatildeo portuguesa no terreno - Perseguiccedilotildees raciais em Moccedilambique fuga dos brancos para

Portugal e Aacutefrica do Sul - Angola desacordo entre os 3 movimentos saiacuteda da UNITA e

FNLA do governo de transiccedilatildeo armamento de cada um dos movimentos guerra civil

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 14

Processo descolonizador (continuaccedilatildeo) - Fuga de portugueses para Portugal

- retornados - (nov75) Portugal entrega o poder

em Angola ao movimento que controla Luanda MPLA

- Consequecircncias - Separaccedilatildeo GuineacuteCabo Verde

golpes de estado sucessivos na Guineacute

- Guerra civil em Moccedilambique ndash FRELIMO RENAMO (ateacute 1992)

- Guerra civil em Angola (ateacute 2002 ndash morte de Savimbi)

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

Retornados desembarcados em Lisboa (1975)

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 15

4 Revisatildeo constitucional de 1982 - Manteacutem-se irreversibilidade das nacionalizaccedilotildees - Extinto o Conselho da Revoluccedilatildeo cria o Conselho de Estado - Retirado poder ao Presidente da Repuacuteblica aumentado o poder do

parlamento - Regime semipresidencialista - Presidente da Repuacuteblica

- Sufraacutegio direto universal e por maioria absoluta (2ordf volta se necessaacuterio)

- Comandante supremo das forccedilas armadas - Mandato por 5 anos (3x das quais soacute 2 seguidas) - Garante da Constituiccedilatildeo ndash poder de veto suspensivo - Designa o primeiro-ministro (partido + votado nas legislativas) - Pode demitir o governo e dissolver a Assembleia da Repuacuteblica

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 16

4 Revisatildeo constitucional de 1982 (continuaccedilatildeo) - Assembleia da Repuacuteblica

- Deputados eleitos pelos distritos regiotildees autoacutenomas Europa e resto do mundo

- Mandato por 4 anos - Grupos parlamentares por partidos - Oacutergatildeo legislativo - Aprova Leis Programa do governo

Orccedilamento de Estado - Pode demitir governo (moccedilatildeo de censura

confianccedila) - Governo

- Primeiro-ministro nomeado pelo PR entre o partido + votado

- Poder executivo e legislativo (aprova Decretos-Lei Despachoshellip)

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 17

4 Revisatildeo constitucional de 1982 (continuaccedilatildeo) - Tribunais

- Juiacutezes nomeados pelos conselhos superiores de magistratura - Autonomia - Tribunal Constitucional (verifica constitucionalidade das leis)

- Poder local - Regiotildees autoacutenomas

- Governo e assembleia legislativa regional - Ministro da Repuacuteblica (nomeado pelo PR)

- Cacircmara Municipal - Assembleia Municipal

- Junta de Freguesia - Assembleia de Freguesia

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 18

- Reconhecimento internacional e prestiacutegio ganho por Portugal (ONU Europa)

- (jun74) queda da ditadura dos coroneacuteis (Greacutecia) - (1975) fim do franquismo e iniacutecio de um processo de monarquia

constitucional (Espanha) - Enfraquecimento dos regimes de minoria branca na Aacutefrica

meridional (Rodeacutesia [atual Zimbabueacute] e Aacutefrica do Sul [regime de Apartheid importacircncia de Nelson Mandela])

- Intervenccedilatildeo das superpotecircncias nas ex-coloacutenias portuguesas nomeadamente em Angola (contexto de guerra fria)

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 19

25 de abril de 1974

Diaacuterio Popular de 25 de abril

Diaacuterio Popular de 26 de abril

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 20

28 de setembro de 1974

Cartaz convocando a manifestaccedilatildeo

ldquoEm 28 de Setembro de 1974 fui detido pelo COPCON como suspeito de laquopertencer a uma associaccedilatildeo de malfeitoresraquo() Assim rezava a ordem de captura exibida (e lida em voz alta e nervosiacutessima) pelo oficial que comandava a pequena escolta que me foi buscar ao Banzatildeo onde me encontrava com a famiacutelia em fim de feacuterias Levado para o RAL 1 ( RALIS) base do Copcon depois transferido para Caxias de onde saiacute em liberdade sem qualquer acusaccedilatildeo em 24 de Dezembro de 1974rdquo Artur Agostinho Ateacute na Prisatildeo Fui Roubado

Cronologia do 28 de setembro

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 21

11 de marccedilo de 1975

Cronologia Viacutedeo 1 Viacutedeo 2 Viacutedeo 3

Imprensa

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 22

Veratildeo Quente de 1975 ldquoA cantiga eacute uma armardquo

Gritaacutemos libertaccedilatildeo Depois de 48 anos Gritaacutemos libertaccedilatildeo Ai malhatildeo malhatildeo Gritaacutemos libertaccedilatildeo Fecharam-nos logo a boca Porque eacuteramos a reaccedilatildeo Chamam-nos reacionaacuterios Por o nosso malhatildeo ser diferente Chamam-nos reacionaacuterios Ai malhatildeo malhatildeo Chamam-nos reacionaacuterios Temos que ser comunistas Para ser revolucionaacuterios Comunistas natildeo seremos Dissemos nas eleiccedilotildees Comunistas natildeo seremos Ai malhatildeo malhatildeo Comunistas natildeo seremos Politizados ou natildeo Sabemos aquilo que queremos

E pouco politiqueiros Honestos trabalhadores E pouco politiqueiros Ai malhatildeo malhatildeo E pouco politiqueiros Mas se nos pisam o rabo Somos os mais desordeiros Fora a foice e o martelo Natildeo queremos caacute ditaduras Fora a foice e o martelo Ai malhatildeo malhatildeo Fora a foice e o martelo Abaixo os oportunistas E os fascistas do Marcelo Abaixo os oportunistas E os fascistas do Marcelo Abaixo os oportunistas E os fascistas do Marcelo

O Malhatildeo natildeo eacute reacionaacuterio

Quim Barreiros (1975)

Alerta

[Refratildeo] Pelo patildeo e pela Paz E pela nossa Terra Pela Independecircncia E pela Liberdade Alerta Alerta Agraves armas Agraves armas Alerta Pelo PAtildeO que lhes rouba a burguesia Que os explora nos campos e nas faacutebricas Operaacuterios camponeses hatildeo-de um dia Arrebatar o poder da burguesia Abaixo a exploraccedilatildeo Pelo patildeo de cada dia Pois claro [Refratildeo] Soacute teremos a paz definitiva Quando acabar a exploraccedilatildeo capitalista camaradas soldados e marinheiros lutemos juntos pela Paz no mundo inteiro Soldados ao lado do povo Pela paz num mundo novo Pois claro [Refratildeo]

Pela TERRA que lhes rouba essa canalha dos monopoacutelios e grandes proprietaacuterias Camponeses lutem pla Reforma Agraacuteria pra dar a terra agravequele que a trabalha Reforma Agraacuteria faremos A terra a quem a trabalha Pois claro [Refratildeo] Pela INDEPENDEcircNCIA NACIONAL e a amizade entre os povos do mundo fora o imperialismo internacional que tem nas matildeos metade de Portugal Abaixo o imperialismo Independecircncia Nacional Pois claro [Refratildeo] Natildeo haacute povo que tenha liberdade enquanto houver na sua terra exploraccedilatildeo Liberdade natildeo se daacute soacute se conquista natildeo haacute reforma burguesa que resista DEMOCRACIA POPULAR E DITADURA PROLETAacuteRIA Pois claro [Refratildeo]

Grupo de Accedilatildeo Cultural ndash Vozes na Luta (Joseacute Maacuterio Branco)

5ordm lugar no Festival RTP da Canccedilatildeo - 1975

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 23

Inflaccedilatildeo e poder de compra em Portugal (197477)

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

data

salaacuterio miacutenimo

27 de maio de 74 3300$00 (1)

16 de junho de 75 4000$00

1 de janeiro de 77 4500$00

(1) cerca de 165 euros (2) cerca de 045 euros

(2)

Page 8: 1. O MFA e a eclosão da revolução · PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INÍCIO DA DÉCADA DE 80 PORTUGAL: DO AUTORITARISMO À DEMOCRACIA ... 2 – do 28 de setembro

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 8

Tensotildees poliacutetico-ideoloacutegicas (continuaccedilatildeo) - ldquoVeratildeo Quenterdquo

- luta entre extremistas e moderados (quase guerra civil)

- luta entre Norte Sul - (jul75) PS e PPD abandonam o

governo de Vasco Gonccedilalves - assaltos a sedes boicotes a comiacutecios

atentados bombistas - cerco agrave Assembleia Constituinte

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

- Grupo dos Nove (Melo Antunes Vasco Lourenccedilohellip) - VI Governo Provisoacuterio Pinheiro de Azevedo - Demissatildeo de Otelo - 25 de novembro de 75 paraquedistas de Tancos avanccedilam a

favor de Otelo e satildeo derrotados Ramalho Eanes - Fim da utopia

Cartaz dos SUV (Soldados Unidos Venceratildeo) convocando os soldados para uma manifestaccedilatildeo

Antoacutenio Ramalho Eanes

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 9

Poliacutetica econoacutemica antimonopolista e intervenccedilatildeo do Estado

- (set 74) nacionalizaccedilatildeo dos bancos emissores (Banco de Portugal Banco de Angola Banco Nacional Ultramarino) indemnizaccedilotildees aos acionistas

- (nov74) Decreto-Lei 66074 permite a intervenccedilatildeo do estado nas empresas privadas acusadas de ldquosabotagem econoacutemicardquo

- (jan75) primeiras ocupaccedilotildees de terras que alastram rapidamente

- (apoacutes 11375) novas nacionalizaccedilotildees paacuteg 138 - Banca e seguroshellip

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

Banco Nacional Ultramarino banco emissor no Ultramar

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 10

Poliacutetica econoacutemica antimonopolista e intervenccedilatildeo do Estado - (abril-julho75) legalizaccedilatildeo da Reforma Agraacuteria mapa paacuteg

140 - UCP plusmn60000 camponeses - Terra do Estado alfaias e autogestatildeo das comissotildees

eleitas - Forte influecircncia do PCP

- Legislaccedilatildeo de proteccedilatildeo social - Salaacuterio miacutenimo nacional (270574) - Aumento das pensotildees sociais e de reforma - Legislaccedilatildeo laboral dificulta os despedimentos - Aumento dos salaacuterios - Tabelamento dos preccedilos de primeira necessidade

- Subida do poder de compra dos trabalhadores - Inflaccedilatildeo

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 11

Opccedilatildeo constitucional de 1976 - Clima revolucionaacuterio na sociedade influencia os deputados - Texto condicionado pelo pacto MFA-partidos - Democracia pluripartidaacuteria transiccedilatildeo para o socialismo - Sufraacutegio universal (legislativas e presidenciais) - Base Declaraccedilatildeo Universal dos Direitos do Homem - Igualdade perante a lei - Independecircncia dos tribunais - Regiotildees Autoacutenomas dos Accedilores e Madeira - Poder local eleito - Propriedade puacuteblica privada e cooperativa - Irreversibilidade das nacionalizaccedilotildees - Conselho da Revoluccedilatildeo presidido pelo Presidente da Repuacuteblica

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 12

3 Reconhecimento dos movimentos de libertaccedilatildeo e processo descolonizador

- ldquoTravagemrdquo inicial de Spiacutenola - Lei 774 ndash Reconhecimento do direito agrave independecircncia das

coloacutenias - Processo aprovado nos acordos

- Reconhecimento do movimento de libertaccedilatildeo como representante do povo do territoacuterio em causa

- Definiccedilatildeo de um periacuteodo de transiccedilatildeo curto (meses) - Criaccedilatildeo de um ldquogovernordquo misto (Portugalmovimento de

libertaccedilatildeo) - Criaccedilatildeo de um exeacutercito nacional em cada territoacuterio

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 13

Processo descolonizador (continuaccedilatildeo) - (ago74) Acordo de Argel reconhecimento da independecircncia da

Guineacute-Bissau - PAIGC - (set74) Acordo de Lusaca marca independecircncia de

Moccedilambique - FRELIMO - (jan75) Acordo de Alvor (natildeo cumprido) marca independecircncia

para Angola ndash MPLA FNLA UNITA - Fragilidade da posiccedilatildeo portuguesa no terreno - Perseguiccedilotildees raciais em Moccedilambique fuga dos brancos para

Portugal e Aacutefrica do Sul - Angola desacordo entre os 3 movimentos saiacuteda da UNITA e

FNLA do governo de transiccedilatildeo armamento de cada um dos movimentos guerra civil

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 14

Processo descolonizador (continuaccedilatildeo) - Fuga de portugueses para Portugal

- retornados - (nov75) Portugal entrega o poder

em Angola ao movimento que controla Luanda MPLA

- Consequecircncias - Separaccedilatildeo GuineacuteCabo Verde

golpes de estado sucessivos na Guineacute

- Guerra civil em Moccedilambique ndash FRELIMO RENAMO (ateacute 1992)

- Guerra civil em Angola (ateacute 2002 ndash morte de Savimbi)

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

Retornados desembarcados em Lisboa (1975)

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 15

4 Revisatildeo constitucional de 1982 - Manteacutem-se irreversibilidade das nacionalizaccedilotildees - Extinto o Conselho da Revoluccedilatildeo cria o Conselho de Estado - Retirado poder ao Presidente da Repuacuteblica aumentado o poder do

parlamento - Regime semipresidencialista - Presidente da Repuacuteblica

- Sufraacutegio direto universal e por maioria absoluta (2ordf volta se necessaacuterio)

- Comandante supremo das forccedilas armadas - Mandato por 5 anos (3x das quais soacute 2 seguidas) - Garante da Constituiccedilatildeo ndash poder de veto suspensivo - Designa o primeiro-ministro (partido + votado nas legislativas) - Pode demitir o governo e dissolver a Assembleia da Repuacuteblica

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 16

4 Revisatildeo constitucional de 1982 (continuaccedilatildeo) - Assembleia da Repuacuteblica

- Deputados eleitos pelos distritos regiotildees autoacutenomas Europa e resto do mundo

- Mandato por 4 anos - Grupos parlamentares por partidos - Oacutergatildeo legislativo - Aprova Leis Programa do governo

Orccedilamento de Estado - Pode demitir governo (moccedilatildeo de censura

confianccedila) - Governo

- Primeiro-ministro nomeado pelo PR entre o partido + votado

- Poder executivo e legislativo (aprova Decretos-Lei Despachoshellip)

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 17

4 Revisatildeo constitucional de 1982 (continuaccedilatildeo) - Tribunais

- Juiacutezes nomeados pelos conselhos superiores de magistratura - Autonomia - Tribunal Constitucional (verifica constitucionalidade das leis)

- Poder local - Regiotildees autoacutenomas

- Governo e assembleia legislativa regional - Ministro da Repuacuteblica (nomeado pelo PR)

- Cacircmara Municipal - Assembleia Municipal

- Junta de Freguesia - Assembleia de Freguesia

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 18

- Reconhecimento internacional e prestiacutegio ganho por Portugal (ONU Europa)

- (jun74) queda da ditadura dos coroneacuteis (Greacutecia) - (1975) fim do franquismo e iniacutecio de um processo de monarquia

constitucional (Espanha) - Enfraquecimento dos regimes de minoria branca na Aacutefrica

meridional (Rodeacutesia [atual Zimbabueacute] e Aacutefrica do Sul [regime de Apartheid importacircncia de Nelson Mandela])

- Intervenccedilatildeo das superpotecircncias nas ex-coloacutenias portuguesas nomeadamente em Angola (contexto de guerra fria)

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 19

25 de abril de 1974

Diaacuterio Popular de 25 de abril

Diaacuterio Popular de 26 de abril

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 20

28 de setembro de 1974

Cartaz convocando a manifestaccedilatildeo

ldquoEm 28 de Setembro de 1974 fui detido pelo COPCON como suspeito de laquopertencer a uma associaccedilatildeo de malfeitoresraquo() Assim rezava a ordem de captura exibida (e lida em voz alta e nervosiacutessima) pelo oficial que comandava a pequena escolta que me foi buscar ao Banzatildeo onde me encontrava com a famiacutelia em fim de feacuterias Levado para o RAL 1 ( RALIS) base do Copcon depois transferido para Caxias de onde saiacute em liberdade sem qualquer acusaccedilatildeo em 24 de Dezembro de 1974rdquo Artur Agostinho Ateacute na Prisatildeo Fui Roubado

Cronologia do 28 de setembro

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 21

11 de marccedilo de 1975

Cronologia Viacutedeo 1 Viacutedeo 2 Viacutedeo 3

Imprensa

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 22

Veratildeo Quente de 1975 ldquoA cantiga eacute uma armardquo

Gritaacutemos libertaccedilatildeo Depois de 48 anos Gritaacutemos libertaccedilatildeo Ai malhatildeo malhatildeo Gritaacutemos libertaccedilatildeo Fecharam-nos logo a boca Porque eacuteramos a reaccedilatildeo Chamam-nos reacionaacuterios Por o nosso malhatildeo ser diferente Chamam-nos reacionaacuterios Ai malhatildeo malhatildeo Chamam-nos reacionaacuterios Temos que ser comunistas Para ser revolucionaacuterios Comunistas natildeo seremos Dissemos nas eleiccedilotildees Comunistas natildeo seremos Ai malhatildeo malhatildeo Comunistas natildeo seremos Politizados ou natildeo Sabemos aquilo que queremos

E pouco politiqueiros Honestos trabalhadores E pouco politiqueiros Ai malhatildeo malhatildeo E pouco politiqueiros Mas se nos pisam o rabo Somos os mais desordeiros Fora a foice e o martelo Natildeo queremos caacute ditaduras Fora a foice e o martelo Ai malhatildeo malhatildeo Fora a foice e o martelo Abaixo os oportunistas E os fascistas do Marcelo Abaixo os oportunistas E os fascistas do Marcelo Abaixo os oportunistas E os fascistas do Marcelo

O Malhatildeo natildeo eacute reacionaacuterio

Quim Barreiros (1975)

Alerta

[Refratildeo] Pelo patildeo e pela Paz E pela nossa Terra Pela Independecircncia E pela Liberdade Alerta Alerta Agraves armas Agraves armas Alerta Pelo PAtildeO que lhes rouba a burguesia Que os explora nos campos e nas faacutebricas Operaacuterios camponeses hatildeo-de um dia Arrebatar o poder da burguesia Abaixo a exploraccedilatildeo Pelo patildeo de cada dia Pois claro [Refratildeo] Soacute teremos a paz definitiva Quando acabar a exploraccedilatildeo capitalista camaradas soldados e marinheiros lutemos juntos pela Paz no mundo inteiro Soldados ao lado do povo Pela paz num mundo novo Pois claro [Refratildeo]

Pela TERRA que lhes rouba essa canalha dos monopoacutelios e grandes proprietaacuterias Camponeses lutem pla Reforma Agraacuteria pra dar a terra agravequele que a trabalha Reforma Agraacuteria faremos A terra a quem a trabalha Pois claro [Refratildeo] Pela INDEPENDEcircNCIA NACIONAL e a amizade entre os povos do mundo fora o imperialismo internacional que tem nas matildeos metade de Portugal Abaixo o imperialismo Independecircncia Nacional Pois claro [Refratildeo] Natildeo haacute povo que tenha liberdade enquanto houver na sua terra exploraccedilatildeo Liberdade natildeo se daacute soacute se conquista natildeo haacute reforma burguesa que resista DEMOCRACIA POPULAR E DITADURA PROLETAacuteRIA Pois claro [Refratildeo]

Grupo de Accedilatildeo Cultural ndash Vozes na Luta (Joseacute Maacuterio Branco)

5ordm lugar no Festival RTP da Canccedilatildeo - 1975

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 23

Inflaccedilatildeo e poder de compra em Portugal (197477)

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

data

salaacuterio miacutenimo

27 de maio de 74 3300$00 (1)

16 de junho de 75 4000$00

1 de janeiro de 77 4500$00

(1) cerca de 165 euros (2) cerca de 045 euros

(2)

Page 9: 1. O MFA e a eclosão da revolução · PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INÍCIO DA DÉCADA DE 80 PORTUGAL: DO AUTORITARISMO À DEMOCRACIA ... 2 – do 28 de setembro

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 9

Poliacutetica econoacutemica antimonopolista e intervenccedilatildeo do Estado

- (set 74) nacionalizaccedilatildeo dos bancos emissores (Banco de Portugal Banco de Angola Banco Nacional Ultramarino) indemnizaccedilotildees aos acionistas

- (nov74) Decreto-Lei 66074 permite a intervenccedilatildeo do estado nas empresas privadas acusadas de ldquosabotagem econoacutemicardquo

- (jan75) primeiras ocupaccedilotildees de terras que alastram rapidamente

- (apoacutes 11375) novas nacionalizaccedilotildees paacuteg 138 - Banca e seguroshellip

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

Banco Nacional Ultramarino banco emissor no Ultramar

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 10

Poliacutetica econoacutemica antimonopolista e intervenccedilatildeo do Estado - (abril-julho75) legalizaccedilatildeo da Reforma Agraacuteria mapa paacuteg

140 - UCP plusmn60000 camponeses - Terra do Estado alfaias e autogestatildeo das comissotildees

eleitas - Forte influecircncia do PCP

- Legislaccedilatildeo de proteccedilatildeo social - Salaacuterio miacutenimo nacional (270574) - Aumento das pensotildees sociais e de reforma - Legislaccedilatildeo laboral dificulta os despedimentos - Aumento dos salaacuterios - Tabelamento dos preccedilos de primeira necessidade

- Subida do poder de compra dos trabalhadores - Inflaccedilatildeo

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 11

Opccedilatildeo constitucional de 1976 - Clima revolucionaacuterio na sociedade influencia os deputados - Texto condicionado pelo pacto MFA-partidos - Democracia pluripartidaacuteria transiccedilatildeo para o socialismo - Sufraacutegio universal (legislativas e presidenciais) - Base Declaraccedilatildeo Universal dos Direitos do Homem - Igualdade perante a lei - Independecircncia dos tribunais - Regiotildees Autoacutenomas dos Accedilores e Madeira - Poder local eleito - Propriedade puacuteblica privada e cooperativa - Irreversibilidade das nacionalizaccedilotildees - Conselho da Revoluccedilatildeo presidido pelo Presidente da Repuacuteblica

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 12

3 Reconhecimento dos movimentos de libertaccedilatildeo e processo descolonizador

- ldquoTravagemrdquo inicial de Spiacutenola - Lei 774 ndash Reconhecimento do direito agrave independecircncia das

coloacutenias - Processo aprovado nos acordos

- Reconhecimento do movimento de libertaccedilatildeo como representante do povo do territoacuterio em causa

- Definiccedilatildeo de um periacuteodo de transiccedilatildeo curto (meses) - Criaccedilatildeo de um ldquogovernordquo misto (Portugalmovimento de

libertaccedilatildeo) - Criaccedilatildeo de um exeacutercito nacional em cada territoacuterio

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 13

Processo descolonizador (continuaccedilatildeo) - (ago74) Acordo de Argel reconhecimento da independecircncia da

Guineacute-Bissau - PAIGC - (set74) Acordo de Lusaca marca independecircncia de

Moccedilambique - FRELIMO - (jan75) Acordo de Alvor (natildeo cumprido) marca independecircncia

para Angola ndash MPLA FNLA UNITA - Fragilidade da posiccedilatildeo portuguesa no terreno - Perseguiccedilotildees raciais em Moccedilambique fuga dos brancos para

Portugal e Aacutefrica do Sul - Angola desacordo entre os 3 movimentos saiacuteda da UNITA e

FNLA do governo de transiccedilatildeo armamento de cada um dos movimentos guerra civil

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 14

Processo descolonizador (continuaccedilatildeo) - Fuga de portugueses para Portugal

- retornados - (nov75) Portugal entrega o poder

em Angola ao movimento que controla Luanda MPLA

- Consequecircncias - Separaccedilatildeo GuineacuteCabo Verde

golpes de estado sucessivos na Guineacute

- Guerra civil em Moccedilambique ndash FRELIMO RENAMO (ateacute 1992)

- Guerra civil em Angola (ateacute 2002 ndash morte de Savimbi)

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

Retornados desembarcados em Lisboa (1975)

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 15

4 Revisatildeo constitucional de 1982 - Manteacutem-se irreversibilidade das nacionalizaccedilotildees - Extinto o Conselho da Revoluccedilatildeo cria o Conselho de Estado - Retirado poder ao Presidente da Repuacuteblica aumentado o poder do

parlamento - Regime semipresidencialista - Presidente da Repuacuteblica

- Sufraacutegio direto universal e por maioria absoluta (2ordf volta se necessaacuterio)

- Comandante supremo das forccedilas armadas - Mandato por 5 anos (3x das quais soacute 2 seguidas) - Garante da Constituiccedilatildeo ndash poder de veto suspensivo - Designa o primeiro-ministro (partido + votado nas legislativas) - Pode demitir o governo e dissolver a Assembleia da Repuacuteblica

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 16

4 Revisatildeo constitucional de 1982 (continuaccedilatildeo) - Assembleia da Repuacuteblica

- Deputados eleitos pelos distritos regiotildees autoacutenomas Europa e resto do mundo

- Mandato por 4 anos - Grupos parlamentares por partidos - Oacutergatildeo legislativo - Aprova Leis Programa do governo

Orccedilamento de Estado - Pode demitir governo (moccedilatildeo de censura

confianccedila) - Governo

- Primeiro-ministro nomeado pelo PR entre o partido + votado

- Poder executivo e legislativo (aprova Decretos-Lei Despachoshellip)

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 17

4 Revisatildeo constitucional de 1982 (continuaccedilatildeo) - Tribunais

- Juiacutezes nomeados pelos conselhos superiores de magistratura - Autonomia - Tribunal Constitucional (verifica constitucionalidade das leis)

- Poder local - Regiotildees autoacutenomas

- Governo e assembleia legislativa regional - Ministro da Repuacuteblica (nomeado pelo PR)

- Cacircmara Municipal - Assembleia Municipal

- Junta de Freguesia - Assembleia de Freguesia

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 18

- Reconhecimento internacional e prestiacutegio ganho por Portugal (ONU Europa)

- (jun74) queda da ditadura dos coroneacuteis (Greacutecia) - (1975) fim do franquismo e iniacutecio de um processo de monarquia

constitucional (Espanha) - Enfraquecimento dos regimes de minoria branca na Aacutefrica

meridional (Rodeacutesia [atual Zimbabueacute] e Aacutefrica do Sul [regime de Apartheid importacircncia de Nelson Mandela])

- Intervenccedilatildeo das superpotecircncias nas ex-coloacutenias portuguesas nomeadamente em Angola (contexto de guerra fria)

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 19

25 de abril de 1974

Diaacuterio Popular de 25 de abril

Diaacuterio Popular de 26 de abril

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 20

28 de setembro de 1974

Cartaz convocando a manifestaccedilatildeo

ldquoEm 28 de Setembro de 1974 fui detido pelo COPCON como suspeito de laquopertencer a uma associaccedilatildeo de malfeitoresraquo() Assim rezava a ordem de captura exibida (e lida em voz alta e nervosiacutessima) pelo oficial que comandava a pequena escolta que me foi buscar ao Banzatildeo onde me encontrava com a famiacutelia em fim de feacuterias Levado para o RAL 1 ( RALIS) base do Copcon depois transferido para Caxias de onde saiacute em liberdade sem qualquer acusaccedilatildeo em 24 de Dezembro de 1974rdquo Artur Agostinho Ateacute na Prisatildeo Fui Roubado

Cronologia do 28 de setembro

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 21

11 de marccedilo de 1975

Cronologia Viacutedeo 1 Viacutedeo 2 Viacutedeo 3

Imprensa

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 22

Veratildeo Quente de 1975 ldquoA cantiga eacute uma armardquo

Gritaacutemos libertaccedilatildeo Depois de 48 anos Gritaacutemos libertaccedilatildeo Ai malhatildeo malhatildeo Gritaacutemos libertaccedilatildeo Fecharam-nos logo a boca Porque eacuteramos a reaccedilatildeo Chamam-nos reacionaacuterios Por o nosso malhatildeo ser diferente Chamam-nos reacionaacuterios Ai malhatildeo malhatildeo Chamam-nos reacionaacuterios Temos que ser comunistas Para ser revolucionaacuterios Comunistas natildeo seremos Dissemos nas eleiccedilotildees Comunistas natildeo seremos Ai malhatildeo malhatildeo Comunistas natildeo seremos Politizados ou natildeo Sabemos aquilo que queremos

E pouco politiqueiros Honestos trabalhadores E pouco politiqueiros Ai malhatildeo malhatildeo E pouco politiqueiros Mas se nos pisam o rabo Somos os mais desordeiros Fora a foice e o martelo Natildeo queremos caacute ditaduras Fora a foice e o martelo Ai malhatildeo malhatildeo Fora a foice e o martelo Abaixo os oportunistas E os fascistas do Marcelo Abaixo os oportunistas E os fascistas do Marcelo Abaixo os oportunistas E os fascistas do Marcelo

O Malhatildeo natildeo eacute reacionaacuterio

Quim Barreiros (1975)

Alerta

[Refratildeo] Pelo patildeo e pela Paz E pela nossa Terra Pela Independecircncia E pela Liberdade Alerta Alerta Agraves armas Agraves armas Alerta Pelo PAtildeO que lhes rouba a burguesia Que os explora nos campos e nas faacutebricas Operaacuterios camponeses hatildeo-de um dia Arrebatar o poder da burguesia Abaixo a exploraccedilatildeo Pelo patildeo de cada dia Pois claro [Refratildeo] Soacute teremos a paz definitiva Quando acabar a exploraccedilatildeo capitalista camaradas soldados e marinheiros lutemos juntos pela Paz no mundo inteiro Soldados ao lado do povo Pela paz num mundo novo Pois claro [Refratildeo]

Pela TERRA que lhes rouba essa canalha dos monopoacutelios e grandes proprietaacuterias Camponeses lutem pla Reforma Agraacuteria pra dar a terra agravequele que a trabalha Reforma Agraacuteria faremos A terra a quem a trabalha Pois claro [Refratildeo] Pela INDEPENDEcircNCIA NACIONAL e a amizade entre os povos do mundo fora o imperialismo internacional que tem nas matildeos metade de Portugal Abaixo o imperialismo Independecircncia Nacional Pois claro [Refratildeo] Natildeo haacute povo que tenha liberdade enquanto houver na sua terra exploraccedilatildeo Liberdade natildeo se daacute soacute se conquista natildeo haacute reforma burguesa que resista DEMOCRACIA POPULAR E DITADURA PROLETAacuteRIA Pois claro [Refratildeo]

Grupo de Accedilatildeo Cultural ndash Vozes na Luta (Joseacute Maacuterio Branco)

5ordm lugar no Festival RTP da Canccedilatildeo - 1975

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 23

Inflaccedilatildeo e poder de compra em Portugal (197477)

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

data

salaacuterio miacutenimo

27 de maio de 74 3300$00 (1)

16 de junho de 75 4000$00

1 de janeiro de 77 4500$00

(1) cerca de 165 euros (2) cerca de 045 euros

(2)

Page 10: 1. O MFA e a eclosão da revolução · PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INÍCIO DA DÉCADA DE 80 PORTUGAL: DO AUTORITARISMO À DEMOCRACIA ... 2 – do 28 de setembro

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 10

Poliacutetica econoacutemica antimonopolista e intervenccedilatildeo do Estado - (abril-julho75) legalizaccedilatildeo da Reforma Agraacuteria mapa paacuteg

140 - UCP plusmn60000 camponeses - Terra do Estado alfaias e autogestatildeo das comissotildees

eleitas - Forte influecircncia do PCP

- Legislaccedilatildeo de proteccedilatildeo social - Salaacuterio miacutenimo nacional (270574) - Aumento das pensotildees sociais e de reforma - Legislaccedilatildeo laboral dificulta os despedimentos - Aumento dos salaacuterios - Tabelamento dos preccedilos de primeira necessidade

- Subida do poder de compra dos trabalhadores - Inflaccedilatildeo

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 11

Opccedilatildeo constitucional de 1976 - Clima revolucionaacuterio na sociedade influencia os deputados - Texto condicionado pelo pacto MFA-partidos - Democracia pluripartidaacuteria transiccedilatildeo para o socialismo - Sufraacutegio universal (legislativas e presidenciais) - Base Declaraccedilatildeo Universal dos Direitos do Homem - Igualdade perante a lei - Independecircncia dos tribunais - Regiotildees Autoacutenomas dos Accedilores e Madeira - Poder local eleito - Propriedade puacuteblica privada e cooperativa - Irreversibilidade das nacionalizaccedilotildees - Conselho da Revoluccedilatildeo presidido pelo Presidente da Repuacuteblica

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 12

3 Reconhecimento dos movimentos de libertaccedilatildeo e processo descolonizador

- ldquoTravagemrdquo inicial de Spiacutenola - Lei 774 ndash Reconhecimento do direito agrave independecircncia das

coloacutenias - Processo aprovado nos acordos

- Reconhecimento do movimento de libertaccedilatildeo como representante do povo do territoacuterio em causa

- Definiccedilatildeo de um periacuteodo de transiccedilatildeo curto (meses) - Criaccedilatildeo de um ldquogovernordquo misto (Portugalmovimento de

libertaccedilatildeo) - Criaccedilatildeo de um exeacutercito nacional em cada territoacuterio

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 13

Processo descolonizador (continuaccedilatildeo) - (ago74) Acordo de Argel reconhecimento da independecircncia da

Guineacute-Bissau - PAIGC - (set74) Acordo de Lusaca marca independecircncia de

Moccedilambique - FRELIMO - (jan75) Acordo de Alvor (natildeo cumprido) marca independecircncia

para Angola ndash MPLA FNLA UNITA - Fragilidade da posiccedilatildeo portuguesa no terreno - Perseguiccedilotildees raciais em Moccedilambique fuga dos brancos para

Portugal e Aacutefrica do Sul - Angola desacordo entre os 3 movimentos saiacuteda da UNITA e

FNLA do governo de transiccedilatildeo armamento de cada um dos movimentos guerra civil

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 14

Processo descolonizador (continuaccedilatildeo) - Fuga de portugueses para Portugal

- retornados - (nov75) Portugal entrega o poder

em Angola ao movimento que controla Luanda MPLA

- Consequecircncias - Separaccedilatildeo GuineacuteCabo Verde

golpes de estado sucessivos na Guineacute

- Guerra civil em Moccedilambique ndash FRELIMO RENAMO (ateacute 1992)

- Guerra civil em Angola (ateacute 2002 ndash morte de Savimbi)

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

Retornados desembarcados em Lisboa (1975)

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 15

4 Revisatildeo constitucional de 1982 - Manteacutem-se irreversibilidade das nacionalizaccedilotildees - Extinto o Conselho da Revoluccedilatildeo cria o Conselho de Estado - Retirado poder ao Presidente da Repuacuteblica aumentado o poder do

parlamento - Regime semipresidencialista - Presidente da Repuacuteblica

- Sufraacutegio direto universal e por maioria absoluta (2ordf volta se necessaacuterio)

- Comandante supremo das forccedilas armadas - Mandato por 5 anos (3x das quais soacute 2 seguidas) - Garante da Constituiccedilatildeo ndash poder de veto suspensivo - Designa o primeiro-ministro (partido + votado nas legislativas) - Pode demitir o governo e dissolver a Assembleia da Repuacuteblica

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 16

4 Revisatildeo constitucional de 1982 (continuaccedilatildeo) - Assembleia da Repuacuteblica

- Deputados eleitos pelos distritos regiotildees autoacutenomas Europa e resto do mundo

- Mandato por 4 anos - Grupos parlamentares por partidos - Oacutergatildeo legislativo - Aprova Leis Programa do governo

Orccedilamento de Estado - Pode demitir governo (moccedilatildeo de censura

confianccedila) - Governo

- Primeiro-ministro nomeado pelo PR entre o partido + votado

- Poder executivo e legislativo (aprova Decretos-Lei Despachoshellip)

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 17

4 Revisatildeo constitucional de 1982 (continuaccedilatildeo) - Tribunais

- Juiacutezes nomeados pelos conselhos superiores de magistratura - Autonomia - Tribunal Constitucional (verifica constitucionalidade das leis)

- Poder local - Regiotildees autoacutenomas

- Governo e assembleia legislativa regional - Ministro da Repuacuteblica (nomeado pelo PR)

- Cacircmara Municipal - Assembleia Municipal

- Junta de Freguesia - Assembleia de Freguesia

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 18

- Reconhecimento internacional e prestiacutegio ganho por Portugal (ONU Europa)

- (jun74) queda da ditadura dos coroneacuteis (Greacutecia) - (1975) fim do franquismo e iniacutecio de um processo de monarquia

constitucional (Espanha) - Enfraquecimento dos regimes de minoria branca na Aacutefrica

meridional (Rodeacutesia [atual Zimbabueacute] e Aacutefrica do Sul [regime de Apartheid importacircncia de Nelson Mandela])

- Intervenccedilatildeo das superpotecircncias nas ex-coloacutenias portuguesas nomeadamente em Angola (contexto de guerra fria)

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 19

25 de abril de 1974

Diaacuterio Popular de 25 de abril

Diaacuterio Popular de 26 de abril

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 20

28 de setembro de 1974

Cartaz convocando a manifestaccedilatildeo

ldquoEm 28 de Setembro de 1974 fui detido pelo COPCON como suspeito de laquopertencer a uma associaccedilatildeo de malfeitoresraquo() Assim rezava a ordem de captura exibida (e lida em voz alta e nervosiacutessima) pelo oficial que comandava a pequena escolta que me foi buscar ao Banzatildeo onde me encontrava com a famiacutelia em fim de feacuterias Levado para o RAL 1 ( RALIS) base do Copcon depois transferido para Caxias de onde saiacute em liberdade sem qualquer acusaccedilatildeo em 24 de Dezembro de 1974rdquo Artur Agostinho Ateacute na Prisatildeo Fui Roubado

Cronologia do 28 de setembro

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 21

11 de marccedilo de 1975

Cronologia Viacutedeo 1 Viacutedeo 2 Viacutedeo 3

Imprensa

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 22

Veratildeo Quente de 1975 ldquoA cantiga eacute uma armardquo

Gritaacutemos libertaccedilatildeo Depois de 48 anos Gritaacutemos libertaccedilatildeo Ai malhatildeo malhatildeo Gritaacutemos libertaccedilatildeo Fecharam-nos logo a boca Porque eacuteramos a reaccedilatildeo Chamam-nos reacionaacuterios Por o nosso malhatildeo ser diferente Chamam-nos reacionaacuterios Ai malhatildeo malhatildeo Chamam-nos reacionaacuterios Temos que ser comunistas Para ser revolucionaacuterios Comunistas natildeo seremos Dissemos nas eleiccedilotildees Comunistas natildeo seremos Ai malhatildeo malhatildeo Comunistas natildeo seremos Politizados ou natildeo Sabemos aquilo que queremos

E pouco politiqueiros Honestos trabalhadores E pouco politiqueiros Ai malhatildeo malhatildeo E pouco politiqueiros Mas se nos pisam o rabo Somos os mais desordeiros Fora a foice e o martelo Natildeo queremos caacute ditaduras Fora a foice e o martelo Ai malhatildeo malhatildeo Fora a foice e o martelo Abaixo os oportunistas E os fascistas do Marcelo Abaixo os oportunistas E os fascistas do Marcelo Abaixo os oportunistas E os fascistas do Marcelo

O Malhatildeo natildeo eacute reacionaacuterio

Quim Barreiros (1975)

Alerta

[Refratildeo] Pelo patildeo e pela Paz E pela nossa Terra Pela Independecircncia E pela Liberdade Alerta Alerta Agraves armas Agraves armas Alerta Pelo PAtildeO que lhes rouba a burguesia Que os explora nos campos e nas faacutebricas Operaacuterios camponeses hatildeo-de um dia Arrebatar o poder da burguesia Abaixo a exploraccedilatildeo Pelo patildeo de cada dia Pois claro [Refratildeo] Soacute teremos a paz definitiva Quando acabar a exploraccedilatildeo capitalista camaradas soldados e marinheiros lutemos juntos pela Paz no mundo inteiro Soldados ao lado do povo Pela paz num mundo novo Pois claro [Refratildeo]

Pela TERRA que lhes rouba essa canalha dos monopoacutelios e grandes proprietaacuterias Camponeses lutem pla Reforma Agraacuteria pra dar a terra agravequele que a trabalha Reforma Agraacuteria faremos A terra a quem a trabalha Pois claro [Refratildeo] Pela INDEPENDEcircNCIA NACIONAL e a amizade entre os povos do mundo fora o imperialismo internacional que tem nas matildeos metade de Portugal Abaixo o imperialismo Independecircncia Nacional Pois claro [Refratildeo] Natildeo haacute povo que tenha liberdade enquanto houver na sua terra exploraccedilatildeo Liberdade natildeo se daacute soacute se conquista natildeo haacute reforma burguesa que resista DEMOCRACIA POPULAR E DITADURA PROLETAacuteRIA Pois claro [Refratildeo]

Grupo de Accedilatildeo Cultural ndash Vozes na Luta (Joseacute Maacuterio Branco)

5ordm lugar no Festival RTP da Canccedilatildeo - 1975

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 23

Inflaccedilatildeo e poder de compra em Portugal (197477)

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

data

salaacuterio miacutenimo

27 de maio de 74 3300$00 (1)

16 de junho de 75 4000$00

1 de janeiro de 77 4500$00

(1) cerca de 165 euros (2) cerca de 045 euros

(2)

Page 11: 1. O MFA e a eclosão da revolução · PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INÍCIO DA DÉCADA DE 80 PORTUGAL: DO AUTORITARISMO À DEMOCRACIA ... 2 – do 28 de setembro

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 11

Opccedilatildeo constitucional de 1976 - Clima revolucionaacuterio na sociedade influencia os deputados - Texto condicionado pelo pacto MFA-partidos - Democracia pluripartidaacuteria transiccedilatildeo para o socialismo - Sufraacutegio universal (legislativas e presidenciais) - Base Declaraccedilatildeo Universal dos Direitos do Homem - Igualdade perante a lei - Independecircncia dos tribunais - Regiotildees Autoacutenomas dos Accedilores e Madeira - Poder local eleito - Propriedade puacuteblica privada e cooperativa - Irreversibilidade das nacionalizaccedilotildees - Conselho da Revoluccedilatildeo presidido pelo Presidente da Repuacuteblica

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 12

3 Reconhecimento dos movimentos de libertaccedilatildeo e processo descolonizador

- ldquoTravagemrdquo inicial de Spiacutenola - Lei 774 ndash Reconhecimento do direito agrave independecircncia das

coloacutenias - Processo aprovado nos acordos

- Reconhecimento do movimento de libertaccedilatildeo como representante do povo do territoacuterio em causa

- Definiccedilatildeo de um periacuteodo de transiccedilatildeo curto (meses) - Criaccedilatildeo de um ldquogovernordquo misto (Portugalmovimento de

libertaccedilatildeo) - Criaccedilatildeo de um exeacutercito nacional em cada territoacuterio

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 13

Processo descolonizador (continuaccedilatildeo) - (ago74) Acordo de Argel reconhecimento da independecircncia da

Guineacute-Bissau - PAIGC - (set74) Acordo de Lusaca marca independecircncia de

Moccedilambique - FRELIMO - (jan75) Acordo de Alvor (natildeo cumprido) marca independecircncia

para Angola ndash MPLA FNLA UNITA - Fragilidade da posiccedilatildeo portuguesa no terreno - Perseguiccedilotildees raciais em Moccedilambique fuga dos brancos para

Portugal e Aacutefrica do Sul - Angola desacordo entre os 3 movimentos saiacuteda da UNITA e

FNLA do governo de transiccedilatildeo armamento de cada um dos movimentos guerra civil

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 14

Processo descolonizador (continuaccedilatildeo) - Fuga de portugueses para Portugal

- retornados - (nov75) Portugal entrega o poder

em Angola ao movimento que controla Luanda MPLA

- Consequecircncias - Separaccedilatildeo GuineacuteCabo Verde

golpes de estado sucessivos na Guineacute

- Guerra civil em Moccedilambique ndash FRELIMO RENAMO (ateacute 1992)

- Guerra civil em Angola (ateacute 2002 ndash morte de Savimbi)

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

Retornados desembarcados em Lisboa (1975)

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 15

4 Revisatildeo constitucional de 1982 - Manteacutem-se irreversibilidade das nacionalizaccedilotildees - Extinto o Conselho da Revoluccedilatildeo cria o Conselho de Estado - Retirado poder ao Presidente da Repuacuteblica aumentado o poder do

parlamento - Regime semipresidencialista - Presidente da Repuacuteblica

- Sufraacutegio direto universal e por maioria absoluta (2ordf volta se necessaacuterio)

- Comandante supremo das forccedilas armadas - Mandato por 5 anos (3x das quais soacute 2 seguidas) - Garante da Constituiccedilatildeo ndash poder de veto suspensivo - Designa o primeiro-ministro (partido + votado nas legislativas) - Pode demitir o governo e dissolver a Assembleia da Repuacuteblica

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 16

4 Revisatildeo constitucional de 1982 (continuaccedilatildeo) - Assembleia da Repuacuteblica

- Deputados eleitos pelos distritos regiotildees autoacutenomas Europa e resto do mundo

- Mandato por 4 anos - Grupos parlamentares por partidos - Oacutergatildeo legislativo - Aprova Leis Programa do governo

Orccedilamento de Estado - Pode demitir governo (moccedilatildeo de censura

confianccedila) - Governo

- Primeiro-ministro nomeado pelo PR entre o partido + votado

- Poder executivo e legislativo (aprova Decretos-Lei Despachoshellip)

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 17

4 Revisatildeo constitucional de 1982 (continuaccedilatildeo) - Tribunais

- Juiacutezes nomeados pelos conselhos superiores de magistratura - Autonomia - Tribunal Constitucional (verifica constitucionalidade das leis)

- Poder local - Regiotildees autoacutenomas

- Governo e assembleia legislativa regional - Ministro da Repuacuteblica (nomeado pelo PR)

- Cacircmara Municipal - Assembleia Municipal

- Junta de Freguesia - Assembleia de Freguesia

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 18

- Reconhecimento internacional e prestiacutegio ganho por Portugal (ONU Europa)

- (jun74) queda da ditadura dos coroneacuteis (Greacutecia) - (1975) fim do franquismo e iniacutecio de um processo de monarquia

constitucional (Espanha) - Enfraquecimento dos regimes de minoria branca na Aacutefrica

meridional (Rodeacutesia [atual Zimbabueacute] e Aacutefrica do Sul [regime de Apartheid importacircncia de Nelson Mandela])

- Intervenccedilatildeo das superpotecircncias nas ex-coloacutenias portuguesas nomeadamente em Angola (contexto de guerra fria)

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 19

25 de abril de 1974

Diaacuterio Popular de 25 de abril

Diaacuterio Popular de 26 de abril

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 20

28 de setembro de 1974

Cartaz convocando a manifestaccedilatildeo

ldquoEm 28 de Setembro de 1974 fui detido pelo COPCON como suspeito de laquopertencer a uma associaccedilatildeo de malfeitoresraquo() Assim rezava a ordem de captura exibida (e lida em voz alta e nervosiacutessima) pelo oficial que comandava a pequena escolta que me foi buscar ao Banzatildeo onde me encontrava com a famiacutelia em fim de feacuterias Levado para o RAL 1 ( RALIS) base do Copcon depois transferido para Caxias de onde saiacute em liberdade sem qualquer acusaccedilatildeo em 24 de Dezembro de 1974rdquo Artur Agostinho Ateacute na Prisatildeo Fui Roubado

Cronologia do 28 de setembro

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 21

11 de marccedilo de 1975

Cronologia Viacutedeo 1 Viacutedeo 2 Viacutedeo 3

Imprensa

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 22

Veratildeo Quente de 1975 ldquoA cantiga eacute uma armardquo

Gritaacutemos libertaccedilatildeo Depois de 48 anos Gritaacutemos libertaccedilatildeo Ai malhatildeo malhatildeo Gritaacutemos libertaccedilatildeo Fecharam-nos logo a boca Porque eacuteramos a reaccedilatildeo Chamam-nos reacionaacuterios Por o nosso malhatildeo ser diferente Chamam-nos reacionaacuterios Ai malhatildeo malhatildeo Chamam-nos reacionaacuterios Temos que ser comunistas Para ser revolucionaacuterios Comunistas natildeo seremos Dissemos nas eleiccedilotildees Comunistas natildeo seremos Ai malhatildeo malhatildeo Comunistas natildeo seremos Politizados ou natildeo Sabemos aquilo que queremos

E pouco politiqueiros Honestos trabalhadores E pouco politiqueiros Ai malhatildeo malhatildeo E pouco politiqueiros Mas se nos pisam o rabo Somos os mais desordeiros Fora a foice e o martelo Natildeo queremos caacute ditaduras Fora a foice e o martelo Ai malhatildeo malhatildeo Fora a foice e o martelo Abaixo os oportunistas E os fascistas do Marcelo Abaixo os oportunistas E os fascistas do Marcelo Abaixo os oportunistas E os fascistas do Marcelo

O Malhatildeo natildeo eacute reacionaacuterio

Quim Barreiros (1975)

Alerta

[Refratildeo] Pelo patildeo e pela Paz E pela nossa Terra Pela Independecircncia E pela Liberdade Alerta Alerta Agraves armas Agraves armas Alerta Pelo PAtildeO que lhes rouba a burguesia Que os explora nos campos e nas faacutebricas Operaacuterios camponeses hatildeo-de um dia Arrebatar o poder da burguesia Abaixo a exploraccedilatildeo Pelo patildeo de cada dia Pois claro [Refratildeo] Soacute teremos a paz definitiva Quando acabar a exploraccedilatildeo capitalista camaradas soldados e marinheiros lutemos juntos pela Paz no mundo inteiro Soldados ao lado do povo Pela paz num mundo novo Pois claro [Refratildeo]

Pela TERRA que lhes rouba essa canalha dos monopoacutelios e grandes proprietaacuterias Camponeses lutem pla Reforma Agraacuteria pra dar a terra agravequele que a trabalha Reforma Agraacuteria faremos A terra a quem a trabalha Pois claro [Refratildeo] Pela INDEPENDEcircNCIA NACIONAL e a amizade entre os povos do mundo fora o imperialismo internacional que tem nas matildeos metade de Portugal Abaixo o imperialismo Independecircncia Nacional Pois claro [Refratildeo] Natildeo haacute povo que tenha liberdade enquanto houver na sua terra exploraccedilatildeo Liberdade natildeo se daacute soacute se conquista natildeo haacute reforma burguesa que resista DEMOCRACIA POPULAR E DITADURA PROLETAacuteRIA Pois claro [Refratildeo]

Grupo de Accedilatildeo Cultural ndash Vozes na Luta (Joseacute Maacuterio Branco)

5ordm lugar no Festival RTP da Canccedilatildeo - 1975

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 23

Inflaccedilatildeo e poder de compra em Portugal (197477)

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

data

salaacuterio miacutenimo

27 de maio de 74 3300$00 (1)

16 de junho de 75 4000$00

1 de janeiro de 77 4500$00

(1) cerca de 165 euros (2) cerca de 045 euros

(2)

Page 12: 1. O MFA e a eclosão da revolução · PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INÍCIO DA DÉCADA DE 80 PORTUGAL: DO AUTORITARISMO À DEMOCRACIA ... 2 – do 28 de setembro

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 12

3 Reconhecimento dos movimentos de libertaccedilatildeo e processo descolonizador

- ldquoTravagemrdquo inicial de Spiacutenola - Lei 774 ndash Reconhecimento do direito agrave independecircncia das

coloacutenias - Processo aprovado nos acordos

- Reconhecimento do movimento de libertaccedilatildeo como representante do povo do territoacuterio em causa

- Definiccedilatildeo de um periacuteodo de transiccedilatildeo curto (meses) - Criaccedilatildeo de um ldquogovernordquo misto (Portugalmovimento de

libertaccedilatildeo) - Criaccedilatildeo de um exeacutercito nacional em cada territoacuterio

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 13

Processo descolonizador (continuaccedilatildeo) - (ago74) Acordo de Argel reconhecimento da independecircncia da

Guineacute-Bissau - PAIGC - (set74) Acordo de Lusaca marca independecircncia de

Moccedilambique - FRELIMO - (jan75) Acordo de Alvor (natildeo cumprido) marca independecircncia

para Angola ndash MPLA FNLA UNITA - Fragilidade da posiccedilatildeo portuguesa no terreno - Perseguiccedilotildees raciais em Moccedilambique fuga dos brancos para

Portugal e Aacutefrica do Sul - Angola desacordo entre os 3 movimentos saiacuteda da UNITA e

FNLA do governo de transiccedilatildeo armamento de cada um dos movimentos guerra civil

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 14

Processo descolonizador (continuaccedilatildeo) - Fuga de portugueses para Portugal

- retornados - (nov75) Portugal entrega o poder

em Angola ao movimento que controla Luanda MPLA

- Consequecircncias - Separaccedilatildeo GuineacuteCabo Verde

golpes de estado sucessivos na Guineacute

- Guerra civil em Moccedilambique ndash FRELIMO RENAMO (ateacute 1992)

- Guerra civil em Angola (ateacute 2002 ndash morte de Savimbi)

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

Retornados desembarcados em Lisboa (1975)

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 15

4 Revisatildeo constitucional de 1982 - Manteacutem-se irreversibilidade das nacionalizaccedilotildees - Extinto o Conselho da Revoluccedilatildeo cria o Conselho de Estado - Retirado poder ao Presidente da Repuacuteblica aumentado o poder do

parlamento - Regime semipresidencialista - Presidente da Repuacuteblica

- Sufraacutegio direto universal e por maioria absoluta (2ordf volta se necessaacuterio)

- Comandante supremo das forccedilas armadas - Mandato por 5 anos (3x das quais soacute 2 seguidas) - Garante da Constituiccedilatildeo ndash poder de veto suspensivo - Designa o primeiro-ministro (partido + votado nas legislativas) - Pode demitir o governo e dissolver a Assembleia da Repuacuteblica

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 16

4 Revisatildeo constitucional de 1982 (continuaccedilatildeo) - Assembleia da Repuacuteblica

- Deputados eleitos pelos distritos regiotildees autoacutenomas Europa e resto do mundo

- Mandato por 4 anos - Grupos parlamentares por partidos - Oacutergatildeo legislativo - Aprova Leis Programa do governo

Orccedilamento de Estado - Pode demitir governo (moccedilatildeo de censura

confianccedila) - Governo

- Primeiro-ministro nomeado pelo PR entre o partido + votado

- Poder executivo e legislativo (aprova Decretos-Lei Despachoshellip)

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 17

4 Revisatildeo constitucional de 1982 (continuaccedilatildeo) - Tribunais

- Juiacutezes nomeados pelos conselhos superiores de magistratura - Autonomia - Tribunal Constitucional (verifica constitucionalidade das leis)

- Poder local - Regiotildees autoacutenomas

- Governo e assembleia legislativa regional - Ministro da Repuacuteblica (nomeado pelo PR)

- Cacircmara Municipal - Assembleia Municipal

- Junta de Freguesia - Assembleia de Freguesia

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 18

- Reconhecimento internacional e prestiacutegio ganho por Portugal (ONU Europa)

- (jun74) queda da ditadura dos coroneacuteis (Greacutecia) - (1975) fim do franquismo e iniacutecio de um processo de monarquia

constitucional (Espanha) - Enfraquecimento dos regimes de minoria branca na Aacutefrica

meridional (Rodeacutesia [atual Zimbabueacute] e Aacutefrica do Sul [regime de Apartheid importacircncia de Nelson Mandela])

- Intervenccedilatildeo das superpotecircncias nas ex-coloacutenias portuguesas nomeadamente em Angola (contexto de guerra fria)

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 19

25 de abril de 1974

Diaacuterio Popular de 25 de abril

Diaacuterio Popular de 26 de abril

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 20

28 de setembro de 1974

Cartaz convocando a manifestaccedilatildeo

ldquoEm 28 de Setembro de 1974 fui detido pelo COPCON como suspeito de laquopertencer a uma associaccedilatildeo de malfeitoresraquo() Assim rezava a ordem de captura exibida (e lida em voz alta e nervosiacutessima) pelo oficial que comandava a pequena escolta que me foi buscar ao Banzatildeo onde me encontrava com a famiacutelia em fim de feacuterias Levado para o RAL 1 ( RALIS) base do Copcon depois transferido para Caxias de onde saiacute em liberdade sem qualquer acusaccedilatildeo em 24 de Dezembro de 1974rdquo Artur Agostinho Ateacute na Prisatildeo Fui Roubado

Cronologia do 28 de setembro

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 21

11 de marccedilo de 1975

Cronologia Viacutedeo 1 Viacutedeo 2 Viacutedeo 3

Imprensa

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 22

Veratildeo Quente de 1975 ldquoA cantiga eacute uma armardquo

Gritaacutemos libertaccedilatildeo Depois de 48 anos Gritaacutemos libertaccedilatildeo Ai malhatildeo malhatildeo Gritaacutemos libertaccedilatildeo Fecharam-nos logo a boca Porque eacuteramos a reaccedilatildeo Chamam-nos reacionaacuterios Por o nosso malhatildeo ser diferente Chamam-nos reacionaacuterios Ai malhatildeo malhatildeo Chamam-nos reacionaacuterios Temos que ser comunistas Para ser revolucionaacuterios Comunistas natildeo seremos Dissemos nas eleiccedilotildees Comunistas natildeo seremos Ai malhatildeo malhatildeo Comunistas natildeo seremos Politizados ou natildeo Sabemos aquilo que queremos

E pouco politiqueiros Honestos trabalhadores E pouco politiqueiros Ai malhatildeo malhatildeo E pouco politiqueiros Mas se nos pisam o rabo Somos os mais desordeiros Fora a foice e o martelo Natildeo queremos caacute ditaduras Fora a foice e o martelo Ai malhatildeo malhatildeo Fora a foice e o martelo Abaixo os oportunistas E os fascistas do Marcelo Abaixo os oportunistas E os fascistas do Marcelo Abaixo os oportunistas E os fascistas do Marcelo

O Malhatildeo natildeo eacute reacionaacuterio

Quim Barreiros (1975)

Alerta

[Refratildeo] Pelo patildeo e pela Paz E pela nossa Terra Pela Independecircncia E pela Liberdade Alerta Alerta Agraves armas Agraves armas Alerta Pelo PAtildeO que lhes rouba a burguesia Que os explora nos campos e nas faacutebricas Operaacuterios camponeses hatildeo-de um dia Arrebatar o poder da burguesia Abaixo a exploraccedilatildeo Pelo patildeo de cada dia Pois claro [Refratildeo] Soacute teremos a paz definitiva Quando acabar a exploraccedilatildeo capitalista camaradas soldados e marinheiros lutemos juntos pela Paz no mundo inteiro Soldados ao lado do povo Pela paz num mundo novo Pois claro [Refratildeo]

Pela TERRA que lhes rouba essa canalha dos monopoacutelios e grandes proprietaacuterias Camponeses lutem pla Reforma Agraacuteria pra dar a terra agravequele que a trabalha Reforma Agraacuteria faremos A terra a quem a trabalha Pois claro [Refratildeo] Pela INDEPENDEcircNCIA NACIONAL e a amizade entre os povos do mundo fora o imperialismo internacional que tem nas matildeos metade de Portugal Abaixo o imperialismo Independecircncia Nacional Pois claro [Refratildeo] Natildeo haacute povo que tenha liberdade enquanto houver na sua terra exploraccedilatildeo Liberdade natildeo se daacute soacute se conquista natildeo haacute reforma burguesa que resista DEMOCRACIA POPULAR E DITADURA PROLETAacuteRIA Pois claro [Refratildeo]

Grupo de Accedilatildeo Cultural ndash Vozes na Luta (Joseacute Maacuterio Branco)

5ordm lugar no Festival RTP da Canccedilatildeo - 1975

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 23

Inflaccedilatildeo e poder de compra em Portugal (197477)

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

data

salaacuterio miacutenimo

27 de maio de 74 3300$00 (1)

16 de junho de 75 4000$00

1 de janeiro de 77 4500$00

(1) cerca de 165 euros (2) cerca de 045 euros

(2)

Page 13: 1. O MFA e a eclosão da revolução · PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INÍCIO DA DÉCADA DE 80 PORTUGAL: DO AUTORITARISMO À DEMOCRACIA ... 2 – do 28 de setembro

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 13

Processo descolonizador (continuaccedilatildeo) - (ago74) Acordo de Argel reconhecimento da independecircncia da

Guineacute-Bissau - PAIGC - (set74) Acordo de Lusaca marca independecircncia de

Moccedilambique - FRELIMO - (jan75) Acordo de Alvor (natildeo cumprido) marca independecircncia

para Angola ndash MPLA FNLA UNITA - Fragilidade da posiccedilatildeo portuguesa no terreno - Perseguiccedilotildees raciais em Moccedilambique fuga dos brancos para

Portugal e Aacutefrica do Sul - Angola desacordo entre os 3 movimentos saiacuteda da UNITA e

FNLA do governo de transiccedilatildeo armamento de cada um dos movimentos guerra civil

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 14

Processo descolonizador (continuaccedilatildeo) - Fuga de portugueses para Portugal

- retornados - (nov75) Portugal entrega o poder

em Angola ao movimento que controla Luanda MPLA

- Consequecircncias - Separaccedilatildeo GuineacuteCabo Verde

golpes de estado sucessivos na Guineacute

- Guerra civil em Moccedilambique ndash FRELIMO RENAMO (ateacute 1992)

- Guerra civil em Angola (ateacute 2002 ndash morte de Savimbi)

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

Retornados desembarcados em Lisboa (1975)

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 15

4 Revisatildeo constitucional de 1982 - Manteacutem-se irreversibilidade das nacionalizaccedilotildees - Extinto o Conselho da Revoluccedilatildeo cria o Conselho de Estado - Retirado poder ao Presidente da Repuacuteblica aumentado o poder do

parlamento - Regime semipresidencialista - Presidente da Repuacuteblica

- Sufraacutegio direto universal e por maioria absoluta (2ordf volta se necessaacuterio)

- Comandante supremo das forccedilas armadas - Mandato por 5 anos (3x das quais soacute 2 seguidas) - Garante da Constituiccedilatildeo ndash poder de veto suspensivo - Designa o primeiro-ministro (partido + votado nas legislativas) - Pode demitir o governo e dissolver a Assembleia da Repuacuteblica

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 16

4 Revisatildeo constitucional de 1982 (continuaccedilatildeo) - Assembleia da Repuacuteblica

- Deputados eleitos pelos distritos regiotildees autoacutenomas Europa e resto do mundo

- Mandato por 4 anos - Grupos parlamentares por partidos - Oacutergatildeo legislativo - Aprova Leis Programa do governo

Orccedilamento de Estado - Pode demitir governo (moccedilatildeo de censura

confianccedila) - Governo

- Primeiro-ministro nomeado pelo PR entre o partido + votado

- Poder executivo e legislativo (aprova Decretos-Lei Despachoshellip)

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 17

4 Revisatildeo constitucional de 1982 (continuaccedilatildeo) - Tribunais

- Juiacutezes nomeados pelos conselhos superiores de magistratura - Autonomia - Tribunal Constitucional (verifica constitucionalidade das leis)

- Poder local - Regiotildees autoacutenomas

- Governo e assembleia legislativa regional - Ministro da Repuacuteblica (nomeado pelo PR)

- Cacircmara Municipal - Assembleia Municipal

- Junta de Freguesia - Assembleia de Freguesia

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 18

- Reconhecimento internacional e prestiacutegio ganho por Portugal (ONU Europa)

- (jun74) queda da ditadura dos coroneacuteis (Greacutecia) - (1975) fim do franquismo e iniacutecio de um processo de monarquia

constitucional (Espanha) - Enfraquecimento dos regimes de minoria branca na Aacutefrica

meridional (Rodeacutesia [atual Zimbabueacute] e Aacutefrica do Sul [regime de Apartheid importacircncia de Nelson Mandela])

- Intervenccedilatildeo das superpotecircncias nas ex-coloacutenias portuguesas nomeadamente em Angola (contexto de guerra fria)

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 19

25 de abril de 1974

Diaacuterio Popular de 25 de abril

Diaacuterio Popular de 26 de abril

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 20

28 de setembro de 1974

Cartaz convocando a manifestaccedilatildeo

ldquoEm 28 de Setembro de 1974 fui detido pelo COPCON como suspeito de laquopertencer a uma associaccedilatildeo de malfeitoresraquo() Assim rezava a ordem de captura exibida (e lida em voz alta e nervosiacutessima) pelo oficial que comandava a pequena escolta que me foi buscar ao Banzatildeo onde me encontrava com a famiacutelia em fim de feacuterias Levado para o RAL 1 ( RALIS) base do Copcon depois transferido para Caxias de onde saiacute em liberdade sem qualquer acusaccedilatildeo em 24 de Dezembro de 1974rdquo Artur Agostinho Ateacute na Prisatildeo Fui Roubado

Cronologia do 28 de setembro

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 21

11 de marccedilo de 1975

Cronologia Viacutedeo 1 Viacutedeo 2 Viacutedeo 3

Imprensa

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 22

Veratildeo Quente de 1975 ldquoA cantiga eacute uma armardquo

Gritaacutemos libertaccedilatildeo Depois de 48 anos Gritaacutemos libertaccedilatildeo Ai malhatildeo malhatildeo Gritaacutemos libertaccedilatildeo Fecharam-nos logo a boca Porque eacuteramos a reaccedilatildeo Chamam-nos reacionaacuterios Por o nosso malhatildeo ser diferente Chamam-nos reacionaacuterios Ai malhatildeo malhatildeo Chamam-nos reacionaacuterios Temos que ser comunistas Para ser revolucionaacuterios Comunistas natildeo seremos Dissemos nas eleiccedilotildees Comunistas natildeo seremos Ai malhatildeo malhatildeo Comunistas natildeo seremos Politizados ou natildeo Sabemos aquilo que queremos

E pouco politiqueiros Honestos trabalhadores E pouco politiqueiros Ai malhatildeo malhatildeo E pouco politiqueiros Mas se nos pisam o rabo Somos os mais desordeiros Fora a foice e o martelo Natildeo queremos caacute ditaduras Fora a foice e o martelo Ai malhatildeo malhatildeo Fora a foice e o martelo Abaixo os oportunistas E os fascistas do Marcelo Abaixo os oportunistas E os fascistas do Marcelo Abaixo os oportunistas E os fascistas do Marcelo

O Malhatildeo natildeo eacute reacionaacuterio

Quim Barreiros (1975)

Alerta

[Refratildeo] Pelo patildeo e pela Paz E pela nossa Terra Pela Independecircncia E pela Liberdade Alerta Alerta Agraves armas Agraves armas Alerta Pelo PAtildeO que lhes rouba a burguesia Que os explora nos campos e nas faacutebricas Operaacuterios camponeses hatildeo-de um dia Arrebatar o poder da burguesia Abaixo a exploraccedilatildeo Pelo patildeo de cada dia Pois claro [Refratildeo] Soacute teremos a paz definitiva Quando acabar a exploraccedilatildeo capitalista camaradas soldados e marinheiros lutemos juntos pela Paz no mundo inteiro Soldados ao lado do povo Pela paz num mundo novo Pois claro [Refratildeo]

Pela TERRA que lhes rouba essa canalha dos monopoacutelios e grandes proprietaacuterias Camponeses lutem pla Reforma Agraacuteria pra dar a terra agravequele que a trabalha Reforma Agraacuteria faremos A terra a quem a trabalha Pois claro [Refratildeo] Pela INDEPENDEcircNCIA NACIONAL e a amizade entre os povos do mundo fora o imperialismo internacional que tem nas matildeos metade de Portugal Abaixo o imperialismo Independecircncia Nacional Pois claro [Refratildeo] Natildeo haacute povo que tenha liberdade enquanto houver na sua terra exploraccedilatildeo Liberdade natildeo se daacute soacute se conquista natildeo haacute reforma burguesa que resista DEMOCRACIA POPULAR E DITADURA PROLETAacuteRIA Pois claro [Refratildeo]

Grupo de Accedilatildeo Cultural ndash Vozes na Luta (Joseacute Maacuterio Branco)

5ordm lugar no Festival RTP da Canccedilatildeo - 1975

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 23

Inflaccedilatildeo e poder de compra em Portugal (197477)

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

data

salaacuterio miacutenimo

27 de maio de 74 3300$00 (1)

16 de junho de 75 4000$00

1 de janeiro de 77 4500$00

(1) cerca de 165 euros (2) cerca de 045 euros

(2)

Page 14: 1. O MFA e a eclosão da revolução · PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INÍCIO DA DÉCADA DE 80 PORTUGAL: DO AUTORITARISMO À DEMOCRACIA ... 2 – do 28 de setembro

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 14

Processo descolonizador (continuaccedilatildeo) - Fuga de portugueses para Portugal

- retornados - (nov75) Portugal entrega o poder

em Angola ao movimento que controla Luanda MPLA

- Consequecircncias - Separaccedilatildeo GuineacuteCabo Verde

golpes de estado sucessivos na Guineacute

- Guerra civil em Moccedilambique ndash FRELIMO RENAMO (ateacute 1992)

- Guerra civil em Angola (ateacute 2002 ndash morte de Savimbi)

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

Retornados desembarcados em Lisboa (1975)

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 15

4 Revisatildeo constitucional de 1982 - Manteacutem-se irreversibilidade das nacionalizaccedilotildees - Extinto o Conselho da Revoluccedilatildeo cria o Conselho de Estado - Retirado poder ao Presidente da Repuacuteblica aumentado o poder do

parlamento - Regime semipresidencialista - Presidente da Repuacuteblica

- Sufraacutegio direto universal e por maioria absoluta (2ordf volta se necessaacuterio)

- Comandante supremo das forccedilas armadas - Mandato por 5 anos (3x das quais soacute 2 seguidas) - Garante da Constituiccedilatildeo ndash poder de veto suspensivo - Designa o primeiro-ministro (partido + votado nas legislativas) - Pode demitir o governo e dissolver a Assembleia da Repuacuteblica

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 16

4 Revisatildeo constitucional de 1982 (continuaccedilatildeo) - Assembleia da Repuacuteblica

- Deputados eleitos pelos distritos regiotildees autoacutenomas Europa e resto do mundo

- Mandato por 4 anos - Grupos parlamentares por partidos - Oacutergatildeo legislativo - Aprova Leis Programa do governo

Orccedilamento de Estado - Pode demitir governo (moccedilatildeo de censura

confianccedila) - Governo

- Primeiro-ministro nomeado pelo PR entre o partido + votado

- Poder executivo e legislativo (aprova Decretos-Lei Despachoshellip)

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 17

4 Revisatildeo constitucional de 1982 (continuaccedilatildeo) - Tribunais

- Juiacutezes nomeados pelos conselhos superiores de magistratura - Autonomia - Tribunal Constitucional (verifica constitucionalidade das leis)

- Poder local - Regiotildees autoacutenomas

- Governo e assembleia legislativa regional - Ministro da Repuacuteblica (nomeado pelo PR)

- Cacircmara Municipal - Assembleia Municipal

- Junta de Freguesia - Assembleia de Freguesia

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 18

- Reconhecimento internacional e prestiacutegio ganho por Portugal (ONU Europa)

- (jun74) queda da ditadura dos coroneacuteis (Greacutecia) - (1975) fim do franquismo e iniacutecio de um processo de monarquia

constitucional (Espanha) - Enfraquecimento dos regimes de minoria branca na Aacutefrica

meridional (Rodeacutesia [atual Zimbabueacute] e Aacutefrica do Sul [regime de Apartheid importacircncia de Nelson Mandela])

- Intervenccedilatildeo das superpotecircncias nas ex-coloacutenias portuguesas nomeadamente em Angola (contexto de guerra fria)

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 19

25 de abril de 1974

Diaacuterio Popular de 25 de abril

Diaacuterio Popular de 26 de abril

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 20

28 de setembro de 1974

Cartaz convocando a manifestaccedilatildeo

ldquoEm 28 de Setembro de 1974 fui detido pelo COPCON como suspeito de laquopertencer a uma associaccedilatildeo de malfeitoresraquo() Assim rezava a ordem de captura exibida (e lida em voz alta e nervosiacutessima) pelo oficial que comandava a pequena escolta que me foi buscar ao Banzatildeo onde me encontrava com a famiacutelia em fim de feacuterias Levado para o RAL 1 ( RALIS) base do Copcon depois transferido para Caxias de onde saiacute em liberdade sem qualquer acusaccedilatildeo em 24 de Dezembro de 1974rdquo Artur Agostinho Ateacute na Prisatildeo Fui Roubado

Cronologia do 28 de setembro

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 21

11 de marccedilo de 1975

Cronologia Viacutedeo 1 Viacutedeo 2 Viacutedeo 3

Imprensa

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 22

Veratildeo Quente de 1975 ldquoA cantiga eacute uma armardquo

Gritaacutemos libertaccedilatildeo Depois de 48 anos Gritaacutemos libertaccedilatildeo Ai malhatildeo malhatildeo Gritaacutemos libertaccedilatildeo Fecharam-nos logo a boca Porque eacuteramos a reaccedilatildeo Chamam-nos reacionaacuterios Por o nosso malhatildeo ser diferente Chamam-nos reacionaacuterios Ai malhatildeo malhatildeo Chamam-nos reacionaacuterios Temos que ser comunistas Para ser revolucionaacuterios Comunistas natildeo seremos Dissemos nas eleiccedilotildees Comunistas natildeo seremos Ai malhatildeo malhatildeo Comunistas natildeo seremos Politizados ou natildeo Sabemos aquilo que queremos

E pouco politiqueiros Honestos trabalhadores E pouco politiqueiros Ai malhatildeo malhatildeo E pouco politiqueiros Mas se nos pisam o rabo Somos os mais desordeiros Fora a foice e o martelo Natildeo queremos caacute ditaduras Fora a foice e o martelo Ai malhatildeo malhatildeo Fora a foice e o martelo Abaixo os oportunistas E os fascistas do Marcelo Abaixo os oportunistas E os fascistas do Marcelo Abaixo os oportunistas E os fascistas do Marcelo

O Malhatildeo natildeo eacute reacionaacuterio

Quim Barreiros (1975)

Alerta

[Refratildeo] Pelo patildeo e pela Paz E pela nossa Terra Pela Independecircncia E pela Liberdade Alerta Alerta Agraves armas Agraves armas Alerta Pelo PAtildeO que lhes rouba a burguesia Que os explora nos campos e nas faacutebricas Operaacuterios camponeses hatildeo-de um dia Arrebatar o poder da burguesia Abaixo a exploraccedilatildeo Pelo patildeo de cada dia Pois claro [Refratildeo] Soacute teremos a paz definitiva Quando acabar a exploraccedilatildeo capitalista camaradas soldados e marinheiros lutemos juntos pela Paz no mundo inteiro Soldados ao lado do povo Pela paz num mundo novo Pois claro [Refratildeo]

Pela TERRA que lhes rouba essa canalha dos monopoacutelios e grandes proprietaacuterias Camponeses lutem pla Reforma Agraacuteria pra dar a terra agravequele que a trabalha Reforma Agraacuteria faremos A terra a quem a trabalha Pois claro [Refratildeo] Pela INDEPENDEcircNCIA NACIONAL e a amizade entre os povos do mundo fora o imperialismo internacional que tem nas matildeos metade de Portugal Abaixo o imperialismo Independecircncia Nacional Pois claro [Refratildeo] Natildeo haacute povo que tenha liberdade enquanto houver na sua terra exploraccedilatildeo Liberdade natildeo se daacute soacute se conquista natildeo haacute reforma burguesa que resista DEMOCRACIA POPULAR E DITADURA PROLETAacuteRIA Pois claro [Refratildeo]

Grupo de Accedilatildeo Cultural ndash Vozes na Luta (Joseacute Maacuterio Branco)

5ordm lugar no Festival RTP da Canccedilatildeo - 1975

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 23

Inflaccedilatildeo e poder de compra em Portugal (197477)

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

data

salaacuterio miacutenimo

27 de maio de 74 3300$00 (1)

16 de junho de 75 4000$00

1 de janeiro de 77 4500$00

(1) cerca de 165 euros (2) cerca de 045 euros

(2)

Page 15: 1. O MFA e a eclosão da revolução · PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INÍCIO DA DÉCADA DE 80 PORTUGAL: DO AUTORITARISMO À DEMOCRACIA ... 2 – do 28 de setembro

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 15

4 Revisatildeo constitucional de 1982 - Manteacutem-se irreversibilidade das nacionalizaccedilotildees - Extinto o Conselho da Revoluccedilatildeo cria o Conselho de Estado - Retirado poder ao Presidente da Repuacuteblica aumentado o poder do

parlamento - Regime semipresidencialista - Presidente da Repuacuteblica

- Sufraacutegio direto universal e por maioria absoluta (2ordf volta se necessaacuterio)

- Comandante supremo das forccedilas armadas - Mandato por 5 anos (3x das quais soacute 2 seguidas) - Garante da Constituiccedilatildeo ndash poder de veto suspensivo - Designa o primeiro-ministro (partido + votado nas legislativas) - Pode demitir o governo e dissolver a Assembleia da Repuacuteblica

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 16

4 Revisatildeo constitucional de 1982 (continuaccedilatildeo) - Assembleia da Repuacuteblica

- Deputados eleitos pelos distritos regiotildees autoacutenomas Europa e resto do mundo

- Mandato por 4 anos - Grupos parlamentares por partidos - Oacutergatildeo legislativo - Aprova Leis Programa do governo

Orccedilamento de Estado - Pode demitir governo (moccedilatildeo de censura

confianccedila) - Governo

- Primeiro-ministro nomeado pelo PR entre o partido + votado

- Poder executivo e legislativo (aprova Decretos-Lei Despachoshellip)

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 17

4 Revisatildeo constitucional de 1982 (continuaccedilatildeo) - Tribunais

- Juiacutezes nomeados pelos conselhos superiores de magistratura - Autonomia - Tribunal Constitucional (verifica constitucionalidade das leis)

- Poder local - Regiotildees autoacutenomas

- Governo e assembleia legislativa regional - Ministro da Repuacuteblica (nomeado pelo PR)

- Cacircmara Municipal - Assembleia Municipal

- Junta de Freguesia - Assembleia de Freguesia

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 18

- Reconhecimento internacional e prestiacutegio ganho por Portugal (ONU Europa)

- (jun74) queda da ditadura dos coroneacuteis (Greacutecia) - (1975) fim do franquismo e iniacutecio de um processo de monarquia

constitucional (Espanha) - Enfraquecimento dos regimes de minoria branca na Aacutefrica

meridional (Rodeacutesia [atual Zimbabueacute] e Aacutefrica do Sul [regime de Apartheid importacircncia de Nelson Mandela])

- Intervenccedilatildeo das superpotecircncias nas ex-coloacutenias portuguesas nomeadamente em Angola (contexto de guerra fria)

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 19

25 de abril de 1974

Diaacuterio Popular de 25 de abril

Diaacuterio Popular de 26 de abril

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 20

28 de setembro de 1974

Cartaz convocando a manifestaccedilatildeo

ldquoEm 28 de Setembro de 1974 fui detido pelo COPCON como suspeito de laquopertencer a uma associaccedilatildeo de malfeitoresraquo() Assim rezava a ordem de captura exibida (e lida em voz alta e nervosiacutessima) pelo oficial que comandava a pequena escolta que me foi buscar ao Banzatildeo onde me encontrava com a famiacutelia em fim de feacuterias Levado para o RAL 1 ( RALIS) base do Copcon depois transferido para Caxias de onde saiacute em liberdade sem qualquer acusaccedilatildeo em 24 de Dezembro de 1974rdquo Artur Agostinho Ateacute na Prisatildeo Fui Roubado

Cronologia do 28 de setembro

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 21

11 de marccedilo de 1975

Cronologia Viacutedeo 1 Viacutedeo 2 Viacutedeo 3

Imprensa

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 22

Veratildeo Quente de 1975 ldquoA cantiga eacute uma armardquo

Gritaacutemos libertaccedilatildeo Depois de 48 anos Gritaacutemos libertaccedilatildeo Ai malhatildeo malhatildeo Gritaacutemos libertaccedilatildeo Fecharam-nos logo a boca Porque eacuteramos a reaccedilatildeo Chamam-nos reacionaacuterios Por o nosso malhatildeo ser diferente Chamam-nos reacionaacuterios Ai malhatildeo malhatildeo Chamam-nos reacionaacuterios Temos que ser comunistas Para ser revolucionaacuterios Comunistas natildeo seremos Dissemos nas eleiccedilotildees Comunistas natildeo seremos Ai malhatildeo malhatildeo Comunistas natildeo seremos Politizados ou natildeo Sabemos aquilo que queremos

E pouco politiqueiros Honestos trabalhadores E pouco politiqueiros Ai malhatildeo malhatildeo E pouco politiqueiros Mas se nos pisam o rabo Somos os mais desordeiros Fora a foice e o martelo Natildeo queremos caacute ditaduras Fora a foice e o martelo Ai malhatildeo malhatildeo Fora a foice e o martelo Abaixo os oportunistas E os fascistas do Marcelo Abaixo os oportunistas E os fascistas do Marcelo Abaixo os oportunistas E os fascistas do Marcelo

O Malhatildeo natildeo eacute reacionaacuterio

Quim Barreiros (1975)

Alerta

[Refratildeo] Pelo patildeo e pela Paz E pela nossa Terra Pela Independecircncia E pela Liberdade Alerta Alerta Agraves armas Agraves armas Alerta Pelo PAtildeO que lhes rouba a burguesia Que os explora nos campos e nas faacutebricas Operaacuterios camponeses hatildeo-de um dia Arrebatar o poder da burguesia Abaixo a exploraccedilatildeo Pelo patildeo de cada dia Pois claro [Refratildeo] Soacute teremos a paz definitiva Quando acabar a exploraccedilatildeo capitalista camaradas soldados e marinheiros lutemos juntos pela Paz no mundo inteiro Soldados ao lado do povo Pela paz num mundo novo Pois claro [Refratildeo]

Pela TERRA que lhes rouba essa canalha dos monopoacutelios e grandes proprietaacuterias Camponeses lutem pla Reforma Agraacuteria pra dar a terra agravequele que a trabalha Reforma Agraacuteria faremos A terra a quem a trabalha Pois claro [Refratildeo] Pela INDEPENDEcircNCIA NACIONAL e a amizade entre os povos do mundo fora o imperialismo internacional que tem nas matildeos metade de Portugal Abaixo o imperialismo Independecircncia Nacional Pois claro [Refratildeo] Natildeo haacute povo que tenha liberdade enquanto houver na sua terra exploraccedilatildeo Liberdade natildeo se daacute soacute se conquista natildeo haacute reforma burguesa que resista DEMOCRACIA POPULAR E DITADURA PROLETAacuteRIA Pois claro [Refratildeo]

Grupo de Accedilatildeo Cultural ndash Vozes na Luta (Joseacute Maacuterio Branco)

5ordm lugar no Festival RTP da Canccedilatildeo - 1975

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 23

Inflaccedilatildeo e poder de compra em Portugal (197477)

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

data

salaacuterio miacutenimo

27 de maio de 74 3300$00 (1)

16 de junho de 75 4000$00

1 de janeiro de 77 4500$00

(1) cerca de 165 euros (2) cerca de 045 euros

(2)

Page 16: 1. O MFA e a eclosão da revolução · PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INÍCIO DA DÉCADA DE 80 PORTUGAL: DO AUTORITARISMO À DEMOCRACIA ... 2 – do 28 de setembro

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 16

4 Revisatildeo constitucional de 1982 (continuaccedilatildeo) - Assembleia da Repuacuteblica

- Deputados eleitos pelos distritos regiotildees autoacutenomas Europa e resto do mundo

- Mandato por 4 anos - Grupos parlamentares por partidos - Oacutergatildeo legislativo - Aprova Leis Programa do governo

Orccedilamento de Estado - Pode demitir governo (moccedilatildeo de censura

confianccedila) - Governo

- Primeiro-ministro nomeado pelo PR entre o partido + votado

- Poder executivo e legislativo (aprova Decretos-Lei Despachoshellip)

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 17

4 Revisatildeo constitucional de 1982 (continuaccedilatildeo) - Tribunais

- Juiacutezes nomeados pelos conselhos superiores de magistratura - Autonomia - Tribunal Constitucional (verifica constitucionalidade das leis)

- Poder local - Regiotildees autoacutenomas

- Governo e assembleia legislativa regional - Ministro da Repuacuteblica (nomeado pelo PR)

- Cacircmara Municipal - Assembleia Municipal

- Junta de Freguesia - Assembleia de Freguesia

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 18

- Reconhecimento internacional e prestiacutegio ganho por Portugal (ONU Europa)

- (jun74) queda da ditadura dos coroneacuteis (Greacutecia) - (1975) fim do franquismo e iniacutecio de um processo de monarquia

constitucional (Espanha) - Enfraquecimento dos regimes de minoria branca na Aacutefrica

meridional (Rodeacutesia [atual Zimbabueacute] e Aacutefrica do Sul [regime de Apartheid importacircncia de Nelson Mandela])

- Intervenccedilatildeo das superpotecircncias nas ex-coloacutenias portuguesas nomeadamente em Angola (contexto de guerra fria)

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 19

25 de abril de 1974

Diaacuterio Popular de 25 de abril

Diaacuterio Popular de 26 de abril

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 20

28 de setembro de 1974

Cartaz convocando a manifestaccedilatildeo

ldquoEm 28 de Setembro de 1974 fui detido pelo COPCON como suspeito de laquopertencer a uma associaccedilatildeo de malfeitoresraquo() Assim rezava a ordem de captura exibida (e lida em voz alta e nervosiacutessima) pelo oficial que comandava a pequena escolta que me foi buscar ao Banzatildeo onde me encontrava com a famiacutelia em fim de feacuterias Levado para o RAL 1 ( RALIS) base do Copcon depois transferido para Caxias de onde saiacute em liberdade sem qualquer acusaccedilatildeo em 24 de Dezembro de 1974rdquo Artur Agostinho Ateacute na Prisatildeo Fui Roubado

Cronologia do 28 de setembro

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 21

11 de marccedilo de 1975

Cronologia Viacutedeo 1 Viacutedeo 2 Viacutedeo 3

Imprensa

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 22

Veratildeo Quente de 1975 ldquoA cantiga eacute uma armardquo

Gritaacutemos libertaccedilatildeo Depois de 48 anos Gritaacutemos libertaccedilatildeo Ai malhatildeo malhatildeo Gritaacutemos libertaccedilatildeo Fecharam-nos logo a boca Porque eacuteramos a reaccedilatildeo Chamam-nos reacionaacuterios Por o nosso malhatildeo ser diferente Chamam-nos reacionaacuterios Ai malhatildeo malhatildeo Chamam-nos reacionaacuterios Temos que ser comunistas Para ser revolucionaacuterios Comunistas natildeo seremos Dissemos nas eleiccedilotildees Comunistas natildeo seremos Ai malhatildeo malhatildeo Comunistas natildeo seremos Politizados ou natildeo Sabemos aquilo que queremos

E pouco politiqueiros Honestos trabalhadores E pouco politiqueiros Ai malhatildeo malhatildeo E pouco politiqueiros Mas se nos pisam o rabo Somos os mais desordeiros Fora a foice e o martelo Natildeo queremos caacute ditaduras Fora a foice e o martelo Ai malhatildeo malhatildeo Fora a foice e o martelo Abaixo os oportunistas E os fascistas do Marcelo Abaixo os oportunistas E os fascistas do Marcelo Abaixo os oportunistas E os fascistas do Marcelo

O Malhatildeo natildeo eacute reacionaacuterio

Quim Barreiros (1975)

Alerta

[Refratildeo] Pelo patildeo e pela Paz E pela nossa Terra Pela Independecircncia E pela Liberdade Alerta Alerta Agraves armas Agraves armas Alerta Pelo PAtildeO que lhes rouba a burguesia Que os explora nos campos e nas faacutebricas Operaacuterios camponeses hatildeo-de um dia Arrebatar o poder da burguesia Abaixo a exploraccedilatildeo Pelo patildeo de cada dia Pois claro [Refratildeo] Soacute teremos a paz definitiva Quando acabar a exploraccedilatildeo capitalista camaradas soldados e marinheiros lutemos juntos pela Paz no mundo inteiro Soldados ao lado do povo Pela paz num mundo novo Pois claro [Refratildeo]

Pela TERRA que lhes rouba essa canalha dos monopoacutelios e grandes proprietaacuterias Camponeses lutem pla Reforma Agraacuteria pra dar a terra agravequele que a trabalha Reforma Agraacuteria faremos A terra a quem a trabalha Pois claro [Refratildeo] Pela INDEPENDEcircNCIA NACIONAL e a amizade entre os povos do mundo fora o imperialismo internacional que tem nas matildeos metade de Portugal Abaixo o imperialismo Independecircncia Nacional Pois claro [Refratildeo] Natildeo haacute povo que tenha liberdade enquanto houver na sua terra exploraccedilatildeo Liberdade natildeo se daacute soacute se conquista natildeo haacute reforma burguesa que resista DEMOCRACIA POPULAR E DITADURA PROLETAacuteRIA Pois claro [Refratildeo]

Grupo de Accedilatildeo Cultural ndash Vozes na Luta (Joseacute Maacuterio Branco)

5ordm lugar no Festival RTP da Canccedilatildeo - 1975

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 23

Inflaccedilatildeo e poder de compra em Portugal (197477)

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

data

salaacuterio miacutenimo

27 de maio de 74 3300$00 (1)

16 de junho de 75 4000$00

1 de janeiro de 77 4500$00

(1) cerca de 165 euros (2) cerca de 045 euros

(2)

Page 17: 1. O MFA e a eclosão da revolução · PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INÍCIO DA DÉCADA DE 80 PORTUGAL: DO AUTORITARISMO À DEMOCRACIA ... 2 – do 28 de setembro

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 17

4 Revisatildeo constitucional de 1982 (continuaccedilatildeo) - Tribunais

- Juiacutezes nomeados pelos conselhos superiores de magistratura - Autonomia - Tribunal Constitucional (verifica constitucionalidade das leis)

- Poder local - Regiotildees autoacutenomas

- Governo e assembleia legislativa regional - Ministro da Repuacuteblica (nomeado pelo PR)

- Cacircmara Municipal - Assembleia Municipal

- Junta de Freguesia - Assembleia de Freguesia

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 18

- Reconhecimento internacional e prestiacutegio ganho por Portugal (ONU Europa)

- (jun74) queda da ditadura dos coroneacuteis (Greacutecia) - (1975) fim do franquismo e iniacutecio de um processo de monarquia

constitucional (Espanha) - Enfraquecimento dos regimes de minoria branca na Aacutefrica

meridional (Rodeacutesia [atual Zimbabueacute] e Aacutefrica do Sul [regime de Apartheid importacircncia de Nelson Mandela])

- Intervenccedilatildeo das superpotecircncias nas ex-coloacutenias portuguesas nomeadamente em Angola (contexto de guerra fria)

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 19

25 de abril de 1974

Diaacuterio Popular de 25 de abril

Diaacuterio Popular de 26 de abril

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 20

28 de setembro de 1974

Cartaz convocando a manifestaccedilatildeo

ldquoEm 28 de Setembro de 1974 fui detido pelo COPCON como suspeito de laquopertencer a uma associaccedilatildeo de malfeitoresraquo() Assim rezava a ordem de captura exibida (e lida em voz alta e nervosiacutessima) pelo oficial que comandava a pequena escolta que me foi buscar ao Banzatildeo onde me encontrava com a famiacutelia em fim de feacuterias Levado para o RAL 1 ( RALIS) base do Copcon depois transferido para Caxias de onde saiacute em liberdade sem qualquer acusaccedilatildeo em 24 de Dezembro de 1974rdquo Artur Agostinho Ateacute na Prisatildeo Fui Roubado

Cronologia do 28 de setembro

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 21

11 de marccedilo de 1975

Cronologia Viacutedeo 1 Viacutedeo 2 Viacutedeo 3

Imprensa

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 22

Veratildeo Quente de 1975 ldquoA cantiga eacute uma armardquo

Gritaacutemos libertaccedilatildeo Depois de 48 anos Gritaacutemos libertaccedilatildeo Ai malhatildeo malhatildeo Gritaacutemos libertaccedilatildeo Fecharam-nos logo a boca Porque eacuteramos a reaccedilatildeo Chamam-nos reacionaacuterios Por o nosso malhatildeo ser diferente Chamam-nos reacionaacuterios Ai malhatildeo malhatildeo Chamam-nos reacionaacuterios Temos que ser comunistas Para ser revolucionaacuterios Comunistas natildeo seremos Dissemos nas eleiccedilotildees Comunistas natildeo seremos Ai malhatildeo malhatildeo Comunistas natildeo seremos Politizados ou natildeo Sabemos aquilo que queremos

E pouco politiqueiros Honestos trabalhadores E pouco politiqueiros Ai malhatildeo malhatildeo E pouco politiqueiros Mas se nos pisam o rabo Somos os mais desordeiros Fora a foice e o martelo Natildeo queremos caacute ditaduras Fora a foice e o martelo Ai malhatildeo malhatildeo Fora a foice e o martelo Abaixo os oportunistas E os fascistas do Marcelo Abaixo os oportunistas E os fascistas do Marcelo Abaixo os oportunistas E os fascistas do Marcelo

O Malhatildeo natildeo eacute reacionaacuterio

Quim Barreiros (1975)

Alerta

[Refratildeo] Pelo patildeo e pela Paz E pela nossa Terra Pela Independecircncia E pela Liberdade Alerta Alerta Agraves armas Agraves armas Alerta Pelo PAtildeO que lhes rouba a burguesia Que os explora nos campos e nas faacutebricas Operaacuterios camponeses hatildeo-de um dia Arrebatar o poder da burguesia Abaixo a exploraccedilatildeo Pelo patildeo de cada dia Pois claro [Refratildeo] Soacute teremos a paz definitiva Quando acabar a exploraccedilatildeo capitalista camaradas soldados e marinheiros lutemos juntos pela Paz no mundo inteiro Soldados ao lado do povo Pela paz num mundo novo Pois claro [Refratildeo]

Pela TERRA que lhes rouba essa canalha dos monopoacutelios e grandes proprietaacuterias Camponeses lutem pla Reforma Agraacuteria pra dar a terra agravequele que a trabalha Reforma Agraacuteria faremos A terra a quem a trabalha Pois claro [Refratildeo] Pela INDEPENDEcircNCIA NACIONAL e a amizade entre os povos do mundo fora o imperialismo internacional que tem nas matildeos metade de Portugal Abaixo o imperialismo Independecircncia Nacional Pois claro [Refratildeo] Natildeo haacute povo que tenha liberdade enquanto houver na sua terra exploraccedilatildeo Liberdade natildeo se daacute soacute se conquista natildeo haacute reforma burguesa que resista DEMOCRACIA POPULAR E DITADURA PROLETAacuteRIA Pois claro [Refratildeo]

Grupo de Accedilatildeo Cultural ndash Vozes na Luta (Joseacute Maacuterio Branco)

5ordm lugar no Festival RTP da Canccedilatildeo - 1975

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 23

Inflaccedilatildeo e poder de compra em Portugal (197477)

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

data

salaacuterio miacutenimo

27 de maio de 74 3300$00 (1)

16 de junho de 75 4000$00

1 de janeiro de 77 4500$00

(1) cerca de 165 euros (2) cerca de 045 euros

(2)

Page 18: 1. O MFA e a eclosão da revolução · PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INÍCIO DA DÉCADA DE 80 PORTUGAL: DO AUTORITARISMO À DEMOCRACIA ... 2 – do 28 de setembro

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 18

- Reconhecimento internacional e prestiacutegio ganho por Portugal (ONU Europa)

- (jun74) queda da ditadura dos coroneacuteis (Greacutecia) - (1975) fim do franquismo e iniacutecio de um processo de monarquia

constitucional (Espanha) - Enfraquecimento dos regimes de minoria branca na Aacutefrica

meridional (Rodeacutesia [atual Zimbabueacute] e Aacutefrica do Sul [regime de Apartheid importacircncia de Nelson Mandela])

- Intervenccedilatildeo das superpotecircncias nas ex-coloacutenias portuguesas nomeadamente em Angola (contexto de guerra fria)

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 19

25 de abril de 1974

Diaacuterio Popular de 25 de abril

Diaacuterio Popular de 26 de abril

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 20

28 de setembro de 1974

Cartaz convocando a manifestaccedilatildeo

ldquoEm 28 de Setembro de 1974 fui detido pelo COPCON como suspeito de laquopertencer a uma associaccedilatildeo de malfeitoresraquo() Assim rezava a ordem de captura exibida (e lida em voz alta e nervosiacutessima) pelo oficial que comandava a pequena escolta que me foi buscar ao Banzatildeo onde me encontrava com a famiacutelia em fim de feacuterias Levado para o RAL 1 ( RALIS) base do Copcon depois transferido para Caxias de onde saiacute em liberdade sem qualquer acusaccedilatildeo em 24 de Dezembro de 1974rdquo Artur Agostinho Ateacute na Prisatildeo Fui Roubado

Cronologia do 28 de setembro

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 21

11 de marccedilo de 1975

Cronologia Viacutedeo 1 Viacutedeo 2 Viacutedeo 3

Imprensa

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 22

Veratildeo Quente de 1975 ldquoA cantiga eacute uma armardquo

Gritaacutemos libertaccedilatildeo Depois de 48 anos Gritaacutemos libertaccedilatildeo Ai malhatildeo malhatildeo Gritaacutemos libertaccedilatildeo Fecharam-nos logo a boca Porque eacuteramos a reaccedilatildeo Chamam-nos reacionaacuterios Por o nosso malhatildeo ser diferente Chamam-nos reacionaacuterios Ai malhatildeo malhatildeo Chamam-nos reacionaacuterios Temos que ser comunistas Para ser revolucionaacuterios Comunistas natildeo seremos Dissemos nas eleiccedilotildees Comunistas natildeo seremos Ai malhatildeo malhatildeo Comunistas natildeo seremos Politizados ou natildeo Sabemos aquilo que queremos

E pouco politiqueiros Honestos trabalhadores E pouco politiqueiros Ai malhatildeo malhatildeo E pouco politiqueiros Mas se nos pisam o rabo Somos os mais desordeiros Fora a foice e o martelo Natildeo queremos caacute ditaduras Fora a foice e o martelo Ai malhatildeo malhatildeo Fora a foice e o martelo Abaixo os oportunistas E os fascistas do Marcelo Abaixo os oportunistas E os fascistas do Marcelo Abaixo os oportunistas E os fascistas do Marcelo

O Malhatildeo natildeo eacute reacionaacuterio

Quim Barreiros (1975)

Alerta

[Refratildeo] Pelo patildeo e pela Paz E pela nossa Terra Pela Independecircncia E pela Liberdade Alerta Alerta Agraves armas Agraves armas Alerta Pelo PAtildeO que lhes rouba a burguesia Que os explora nos campos e nas faacutebricas Operaacuterios camponeses hatildeo-de um dia Arrebatar o poder da burguesia Abaixo a exploraccedilatildeo Pelo patildeo de cada dia Pois claro [Refratildeo] Soacute teremos a paz definitiva Quando acabar a exploraccedilatildeo capitalista camaradas soldados e marinheiros lutemos juntos pela Paz no mundo inteiro Soldados ao lado do povo Pela paz num mundo novo Pois claro [Refratildeo]

Pela TERRA que lhes rouba essa canalha dos monopoacutelios e grandes proprietaacuterias Camponeses lutem pla Reforma Agraacuteria pra dar a terra agravequele que a trabalha Reforma Agraacuteria faremos A terra a quem a trabalha Pois claro [Refratildeo] Pela INDEPENDEcircNCIA NACIONAL e a amizade entre os povos do mundo fora o imperialismo internacional que tem nas matildeos metade de Portugal Abaixo o imperialismo Independecircncia Nacional Pois claro [Refratildeo] Natildeo haacute povo que tenha liberdade enquanto houver na sua terra exploraccedilatildeo Liberdade natildeo se daacute soacute se conquista natildeo haacute reforma burguesa que resista DEMOCRACIA POPULAR E DITADURA PROLETAacuteRIA Pois claro [Refratildeo]

Grupo de Accedilatildeo Cultural ndash Vozes na Luta (Joseacute Maacuterio Branco)

5ordm lugar no Festival RTP da Canccedilatildeo - 1975

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 23

Inflaccedilatildeo e poder de compra em Portugal (197477)

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

data

salaacuterio miacutenimo

27 de maio de 74 3300$00 (1)

16 de junho de 75 4000$00

1 de janeiro de 77 4500$00

(1) cerca de 165 euros (2) cerca de 045 euros

(2)

Page 19: 1. O MFA e a eclosão da revolução · PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INÍCIO DA DÉCADA DE 80 PORTUGAL: DO AUTORITARISMO À DEMOCRACIA ... 2 – do 28 de setembro

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 19

25 de abril de 1974

Diaacuterio Popular de 25 de abril

Diaacuterio Popular de 26 de abril

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 20

28 de setembro de 1974

Cartaz convocando a manifestaccedilatildeo

ldquoEm 28 de Setembro de 1974 fui detido pelo COPCON como suspeito de laquopertencer a uma associaccedilatildeo de malfeitoresraquo() Assim rezava a ordem de captura exibida (e lida em voz alta e nervosiacutessima) pelo oficial que comandava a pequena escolta que me foi buscar ao Banzatildeo onde me encontrava com a famiacutelia em fim de feacuterias Levado para o RAL 1 ( RALIS) base do Copcon depois transferido para Caxias de onde saiacute em liberdade sem qualquer acusaccedilatildeo em 24 de Dezembro de 1974rdquo Artur Agostinho Ateacute na Prisatildeo Fui Roubado

Cronologia do 28 de setembro

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 21

11 de marccedilo de 1975

Cronologia Viacutedeo 1 Viacutedeo 2 Viacutedeo 3

Imprensa

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 22

Veratildeo Quente de 1975 ldquoA cantiga eacute uma armardquo

Gritaacutemos libertaccedilatildeo Depois de 48 anos Gritaacutemos libertaccedilatildeo Ai malhatildeo malhatildeo Gritaacutemos libertaccedilatildeo Fecharam-nos logo a boca Porque eacuteramos a reaccedilatildeo Chamam-nos reacionaacuterios Por o nosso malhatildeo ser diferente Chamam-nos reacionaacuterios Ai malhatildeo malhatildeo Chamam-nos reacionaacuterios Temos que ser comunistas Para ser revolucionaacuterios Comunistas natildeo seremos Dissemos nas eleiccedilotildees Comunistas natildeo seremos Ai malhatildeo malhatildeo Comunistas natildeo seremos Politizados ou natildeo Sabemos aquilo que queremos

E pouco politiqueiros Honestos trabalhadores E pouco politiqueiros Ai malhatildeo malhatildeo E pouco politiqueiros Mas se nos pisam o rabo Somos os mais desordeiros Fora a foice e o martelo Natildeo queremos caacute ditaduras Fora a foice e o martelo Ai malhatildeo malhatildeo Fora a foice e o martelo Abaixo os oportunistas E os fascistas do Marcelo Abaixo os oportunistas E os fascistas do Marcelo Abaixo os oportunistas E os fascistas do Marcelo

O Malhatildeo natildeo eacute reacionaacuterio

Quim Barreiros (1975)

Alerta

[Refratildeo] Pelo patildeo e pela Paz E pela nossa Terra Pela Independecircncia E pela Liberdade Alerta Alerta Agraves armas Agraves armas Alerta Pelo PAtildeO que lhes rouba a burguesia Que os explora nos campos e nas faacutebricas Operaacuterios camponeses hatildeo-de um dia Arrebatar o poder da burguesia Abaixo a exploraccedilatildeo Pelo patildeo de cada dia Pois claro [Refratildeo] Soacute teremos a paz definitiva Quando acabar a exploraccedilatildeo capitalista camaradas soldados e marinheiros lutemos juntos pela Paz no mundo inteiro Soldados ao lado do povo Pela paz num mundo novo Pois claro [Refratildeo]

Pela TERRA que lhes rouba essa canalha dos monopoacutelios e grandes proprietaacuterias Camponeses lutem pla Reforma Agraacuteria pra dar a terra agravequele que a trabalha Reforma Agraacuteria faremos A terra a quem a trabalha Pois claro [Refratildeo] Pela INDEPENDEcircNCIA NACIONAL e a amizade entre os povos do mundo fora o imperialismo internacional que tem nas matildeos metade de Portugal Abaixo o imperialismo Independecircncia Nacional Pois claro [Refratildeo] Natildeo haacute povo que tenha liberdade enquanto houver na sua terra exploraccedilatildeo Liberdade natildeo se daacute soacute se conquista natildeo haacute reforma burguesa que resista DEMOCRACIA POPULAR E DITADURA PROLETAacuteRIA Pois claro [Refratildeo]

Grupo de Accedilatildeo Cultural ndash Vozes na Luta (Joseacute Maacuterio Branco)

5ordm lugar no Festival RTP da Canccedilatildeo - 1975

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 23

Inflaccedilatildeo e poder de compra em Portugal (197477)

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

data

salaacuterio miacutenimo

27 de maio de 74 3300$00 (1)

16 de junho de 75 4000$00

1 de janeiro de 77 4500$00

(1) cerca de 165 euros (2) cerca de 045 euros

(2)

Page 20: 1. O MFA e a eclosão da revolução · PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INÍCIO DA DÉCADA DE 80 PORTUGAL: DO AUTORITARISMO À DEMOCRACIA ... 2 – do 28 de setembro

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 20

28 de setembro de 1974

Cartaz convocando a manifestaccedilatildeo

ldquoEm 28 de Setembro de 1974 fui detido pelo COPCON como suspeito de laquopertencer a uma associaccedilatildeo de malfeitoresraquo() Assim rezava a ordem de captura exibida (e lida em voz alta e nervosiacutessima) pelo oficial que comandava a pequena escolta que me foi buscar ao Banzatildeo onde me encontrava com a famiacutelia em fim de feacuterias Levado para o RAL 1 ( RALIS) base do Copcon depois transferido para Caxias de onde saiacute em liberdade sem qualquer acusaccedilatildeo em 24 de Dezembro de 1974rdquo Artur Agostinho Ateacute na Prisatildeo Fui Roubado

Cronologia do 28 de setembro

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 21

11 de marccedilo de 1975

Cronologia Viacutedeo 1 Viacutedeo 2 Viacutedeo 3

Imprensa

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 22

Veratildeo Quente de 1975 ldquoA cantiga eacute uma armardquo

Gritaacutemos libertaccedilatildeo Depois de 48 anos Gritaacutemos libertaccedilatildeo Ai malhatildeo malhatildeo Gritaacutemos libertaccedilatildeo Fecharam-nos logo a boca Porque eacuteramos a reaccedilatildeo Chamam-nos reacionaacuterios Por o nosso malhatildeo ser diferente Chamam-nos reacionaacuterios Ai malhatildeo malhatildeo Chamam-nos reacionaacuterios Temos que ser comunistas Para ser revolucionaacuterios Comunistas natildeo seremos Dissemos nas eleiccedilotildees Comunistas natildeo seremos Ai malhatildeo malhatildeo Comunistas natildeo seremos Politizados ou natildeo Sabemos aquilo que queremos

E pouco politiqueiros Honestos trabalhadores E pouco politiqueiros Ai malhatildeo malhatildeo E pouco politiqueiros Mas se nos pisam o rabo Somos os mais desordeiros Fora a foice e o martelo Natildeo queremos caacute ditaduras Fora a foice e o martelo Ai malhatildeo malhatildeo Fora a foice e o martelo Abaixo os oportunistas E os fascistas do Marcelo Abaixo os oportunistas E os fascistas do Marcelo Abaixo os oportunistas E os fascistas do Marcelo

O Malhatildeo natildeo eacute reacionaacuterio

Quim Barreiros (1975)

Alerta

[Refratildeo] Pelo patildeo e pela Paz E pela nossa Terra Pela Independecircncia E pela Liberdade Alerta Alerta Agraves armas Agraves armas Alerta Pelo PAtildeO que lhes rouba a burguesia Que os explora nos campos e nas faacutebricas Operaacuterios camponeses hatildeo-de um dia Arrebatar o poder da burguesia Abaixo a exploraccedilatildeo Pelo patildeo de cada dia Pois claro [Refratildeo] Soacute teremos a paz definitiva Quando acabar a exploraccedilatildeo capitalista camaradas soldados e marinheiros lutemos juntos pela Paz no mundo inteiro Soldados ao lado do povo Pela paz num mundo novo Pois claro [Refratildeo]

Pela TERRA que lhes rouba essa canalha dos monopoacutelios e grandes proprietaacuterias Camponeses lutem pla Reforma Agraacuteria pra dar a terra agravequele que a trabalha Reforma Agraacuteria faremos A terra a quem a trabalha Pois claro [Refratildeo] Pela INDEPENDEcircNCIA NACIONAL e a amizade entre os povos do mundo fora o imperialismo internacional que tem nas matildeos metade de Portugal Abaixo o imperialismo Independecircncia Nacional Pois claro [Refratildeo] Natildeo haacute povo que tenha liberdade enquanto houver na sua terra exploraccedilatildeo Liberdade natildeo se daacute soacute se conquista natildeo haacute reforma burguesa que resista DEMOCRACIA POPULAR E DITADURA PROLETAacuteRIA Pois claro [Refratildeo]

Grupo de Accedilatildeo Cultural ndash Vozes na Luta (Joseacute Maacuterio Branco)

5ordm lugar no Festival RTP da Canccedilatildeo - 1975

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 23

Inflaccedilatildeo e poder de compra em Portugal (197477)

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

data

salaacuterio miacutenimo

27 de maio de 74 3300$00 (1)

16 de junho de 75 4000$00

1 de janeiro de 77 4500$00

(1) cerca de 165 euros (2) cerca de 045 euros

(2)

Page 21: 1. O MFA e a eclosão da revolução · PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INÍCIO DA DÉCADA DE 80 PORTUGAL: DO AUTORITARISMO À DEMOCRACIA ... 2 – do 28 de setembro

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 21

11 de marccedilo de 1975

Cronologia Viacutedeo 1 Viacutedeo 2 Viacutedeo 3

Imprensa

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 22

Veratildeo Quente de 1975 ldquoA cantiga eacute uma armardquo

Gritaacutemos libertaccedilatildeo Depois de 48 anos Gritaacutemos libertaccedilatildeo Ai malhatildeo malhatildeo Gritaacutemos libertaccedilatildeo Fecharam-nos logo a boca Porque eacuteramos a reaccedilatildeo Chamam-nos reacionaacuterios Por o nosso malhatildeo ser diferente Chamam-nos reacionaacuterios Ai malhatildeo malhatildeo Chamam-nos reacionaacuterios Temos que ser comunistas Para ser revolucionaacuterios Comunistas natildeo seremos Dissemos nas eleiccedilotildees Comunistas natildeo seremos Ai malhatildeo malhatildeo Comunistas natildeo seremos Politizados ou natildeo Sabemos aquilo que queremos

E pouco politiqueiros Honestos trabalhadores E pouco politiqueiros Ai malhatildeo malhatildeo E pouco politiqueiros Mas se nos pisam o rabo Somos os mais desordeiros Fora a foice e o martelo Natildeo queremos caacute ditaduras Fora a foice e o martelo Ai malhatildeo malhatildeo Fora a foice e o martelo Abaixo os oportunistas E os fascistas do Marcelo Abaixo os oportunistas E os fascistas do Marcelo Abaixo os oportunistas E os fascistas do Marcelo

O Malhatildeo natildeo eacute reacionaacuterio

Quim Barreiros (1975)

Alerta

[Refratildeo] Pelo patildeo e pela Paz E pela nossa Terra Pela Independecircncia E pela Liberdade Alerta Alerta Agraves armas Agraves armas Alerta Pelo PAtildeO que lhes rouba a burguesia Que os explora nos campos e nas faacutebricas Operaacuterios camponeses hatildeo-de um dia Arrebatar o poder da burguesia Abaixo a exploraccedilatildeo Pelo patildeo de cada dia Pois claro [Refratildeo] Soacute teremos a paz definitiva Quando acabar a exploraccedilatildeo capitalista camaradas soldados e marinheiros lutemos juntos pela Paz no mundo inteiro Soldados ao lado do povo Pela paz num mundo novo Pois claro [Refratildeo]

Pela TERRA que lhes rouba essa canalha dos monopoacutelios e grandes proprietaacuterias Camponeses lutem pla Reforma Agraacuteria pra dar a terra agravequele que a trabalha Reforma Agraacuteria faremos A terra a quem a trabalha Pois claro [Refratildeo] Pela INDEPENDEcircNCIA NACIONAL e a amizade entre os povos do mundo fora o imperialismo internacional que tem nas matildeos metade de Portugal Abaixo o imperialismo Independecircncia Nacional Pois claro [Refratildeo] Natildeo haacute povo que tenha liberdade enquanto houver na sua terra exploraccedilatildeo Liberdade natildeo se daacute soacute se conquista natildeo haacute reforma burguesa que resista DEMOCRACIA POPULAR E DITADURA PROLETAacuteRIA Pois claro [Refratildeo]

Grupo de Accedilatildeo Cultural ndash Vozes na Luta (Joseacute Maacuterio Branco)

5ordm lugar no Festival RTP da Canccedilatildeo - 1975

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 23

Inflaccedilatildeo e poder de compra em Portugal (197477)

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

data

salaacuterio miacutenimo

27 de maio de 74 3300$00 (1)

16 de junho de 75 4000$00

1 de janeiro de 77 4500$00

(1) cerca de 165 euros (2) cerca de 045 euros

(2)

Page 22: 1. O MFA e a eclosão da revolução · PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INÍCIO DA DÉCADA DE 80 PORTUGAL: DO AUTORITARISMO À DEMOCRACIA ... 2 – do 28 de setembro

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 22

Veratildeo Quente de 1975 ldquoA cantiga eacute uma armardquo

Gritaacutemos libertaccedilatildeo Depois de 48 anos Gritaacutemos libertaccedilatildeo Ai malhatildeo malhatildeo Gritaacutemos libertaccedilatildeo Fecharam-nos logo a boca Porque eacuteramos a reaccedilatildeo Chamam-nos reacionaacuterios Por o nosso malhatildeo ser diferente Chamam-nos reacionaacuterios Ai malhatildeo malhatildeo Chamam-nos reacionaacuterios Temos que ser comunistas Para ser revolucionaacuterios Comunistas natildeo seremos Dissemos nas eleiccedilotildees Comunistas natildeo seremos Ai malhatildeo malhatildeo Comunistas natildeo seremos Politizados ou natildeo Sabemos aquilo que queremos

E pouco politiqueiros Honestos trabalhadores E pouco politiqueiros Ai malhatildeo malhatildeo E pouco politiqueiros Mas se nos pisam o rabo Somos os mais desordeiros Fora a foice e o martelo Natildeo queremos caacute ditaduras Fora a foice e o martelo Ai malhatildeo malhatildeo Fora a foice e o martelo Abaixo os oportunistas E os fascistas do Marcelo Abaixo os oportunistas E os fascistas do Marcelo Abaixo os oportunistas E os fascistas do Marcelo

O Malhatildeo natildeo eacute reacionaacuterio

Quim Barreiros (1975)

Alerta

[Refratildeo] Pelo patildeo e pela Paz E pela nossa Terra Pela Independecircncia E pela Liberdade Alerta Alerta Agraves armas Agraves armas Alerta Pelo PAtildeO que lhes rouba a burguesia Que os explora nos campos e nas faacutebricas Operaacuterios camponeses hatildeo-de um dia Arrebatar o poder da burguesia Abaixo a exploraccedilatildeo Pelo patildeo de cada dia Pois claro [Refratildeo] Soacute teremos a paz definitiva Quando acabar a exploraccedilatildeo capitalista camaradas soldados e marinheiros lutemos juntos pela Paz no mundo inteiro Soldados ao lado do povo Pela paz num mundo novo Pois claro [Refratildeo]

Pela TERRA que lhes rouba essa canalha dos monopoacutelios e grandes proprietaacuterias Camponeses lutem pla Reforma Agraacuteria pra dar a terra agravequele que a trabalha Reforma Agraacuteria faremos A terra a quem a trabalha Pois claro [Refratildeo] Pela INDEPENDEcircNCIA NACIONAL e a amizade entre os povos do mundo fora o imperialismo internacional que tem nas matildeos metade de Portugal Abaixo o imperialismo Independecircncia Nacional Pois claro [Refratildeo] Natildeo haacute povo que tenha liberdade enquanto houver na sua terra exploraccedilatildeo Liberdade natildeo se daacute soacute se conquista natildeo haacute reforma burguesa que resista DEMOCRACIA POPULAR E DITADURA PROLETAacuteRIA Pois claro [Refratildeo]

Grupo de Accedilatildeo Cultural ndash Vozes na Luta (Joseacute Maacuterio Branco)

5ordm lugar no Festival RTP da Canccedilatildeo - 1975

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 23

Inflaccedilatildeo e poder de compra em Portugal (197477)

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

data

salaacuterio miacutenimo

27 de maio de 74 3300$00 (1)

16 de junho de 75 4000$00

1 de janeiro de 77 4500$00

(1) cerca de 165 euros (2) cerca de 045 euros

(2)

Page 23: 1. O MFA e a eclosão da revolução · PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INÍCIO DA DÉCADA DE 80 PORTUGAL: DO AUTORITARISMO À DEMOCRACIA ... 2 – do 28 de setembro

8 PORTUGAL E O MUNDO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL AO INIacuteCIO DA DEacuteCADA DE 80

PORTUGAL DO AUTORITARISMO Agrave DEMOCRACIA

22 Da Revoluccedilatildeo agrave estabilizaccedilatildeo da Democracia

wwwrenatoalbuquerqueyolasitecom 23

Inflaccedilatildeo e poder de compra em Portugal (197477)

Histoacuteria A | 12ordm ano | 20132014

data

salaacuterio miacutenimo

27 de maio de 74 3300$00 (1)

16 de junho de 75 4000$00

1 de janeiro de 77 4500$00

(1) cerca de 165 euros (2) cerca de 045 euros

(2)